ตัวแบบพฤติกรรม ... · ISC2103 Information Behavior...

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)

• ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศแสดงใหเหนถงกรอบแนวความคดและหลกการท างาน รวมทงการอธบายความสมพนธของพฤตกรรมเปนขนตอนตางๆ ไดอยางชดเจน

• ประโยชนอยางหนงของตวแบบ คอการอธบายและท านายเหตการณในอนาคตโดยเฉพาะ

• รปแบบทวไปของพฤตกรรมสารสนเทศอาจถกใชเพอท านายขอมลทผใชจะเลอก

• ขอมลทเลอกบนอนเทอรเนตอาจเปนตวแทนของผลตภณฑทผใชจะซอในระยะสนอาจท านายทางเลอกและการตดสนใจทแตละคนจะท า

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)

T.D. Wilson’s Information Behavior modelSecond Model, 1981

จากขอเสนอหลก 2 ประการ: ความตองการขอมลไมใชความตองการหลก แตเปนความตองการรองทเกดขนจากความตองการพนฐานทมากขน ในความพยายามทจะคนหาขอมลเพอตอบสนองความตองการผตองการจะเผชญกบอปสรรคตาง ๆ

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)David Ellis’s model of information-seeking behavior

กระบวนการแสวงหาสารสนเทศของนกวจยในสาขาวชาตางๆ จะประกอบไปดวยพฤตกรรม 8 ประการ คอ การเรมตน -> การเชอมโยงรอยเรยง -> การดผาด -> การแยกแยะความแตกตาง -> การตดตามเฝาสงเกต -> การคดแยกออกมา ->การตรวจสอบความถกตอง -> การจบกระบวนการ

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)

•Information Search Process (ISP) ของ Carol Kuhlthau

กระบวนการคนหาสารสนเทศ ขนอยกบความรสกนกคด และทศนคตของผใช ในระหวางคนหาสารสนเทศ เชน ความสบสน ลงเล ไมแนใจ เกดขอสงสยและปญหา ตลอดจนเกดความมนใจ ประกอบดวย 6 ขนตอน

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)

Anomalous State of Knowledge (ASK) ของ Nicholas J. Belkin• เปนความตองการสารสนเทศของผใช • หลกการคอ ผใชตองทราบความตองการของตนเองและตงค าถาม (ASK) เพอสอบถาม (request a query) ไปยงระบบ IR • จากนนระบบจะตอบกลบและสงสารสนเทศมาใหในรปแบบขอความ (texts) • ผใชจะประเมนสารสนเทศทไดรบ และตดสนใจวาสารสนเทศนนตอบสนองกบความตองการหรอไม ตอบสนองทงหมด บางสวน หรอไมตอบสนองเลย • บางครงผใชมกมปญหาทางดาน cognitive และ linguistic นนคอ ไมสามารถระบความตองการทชดเจนของตวเองได ขาดความรในระบบคอมพวเตอรและ IR หรอมปญหาดานการใชภาษาทถกตองในการตงค าถาม

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)Anomalous State of Knowledge (ASK) ของ Nicholas J. Belkin

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)

Sense-Making ของ Brenda Dervin• พฤตกรรมความตองการสารสนเทศไมไดเกดจากความตองการแสวงหาสารสนเทศ• แตเกดขนเพราะตองการแกปญหาในชวตประจ าวน เปนภาวะทตองใชสารสนเทศเพอการแกปญหาหรอเพอลดชองวางของปญหา • ความตองการสารสนเทศจะเปลยนแปลงไปตามสถานการณ เปนพฤตกรรมทางการสอสารทวางตวผใชหรอผคนหาสารสนเทศเปนศนยกลางของการศกษาวจย และใหความสนใจศกษาแรงจงใจจากภายใน (internal motivation) และความตองการของผใชเปนหลก (use studies) เปนการน าวธวจยเชงคณภาพและแนวคดทางปรชญาเขามาใช

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)

Sense-Making ของ Brenda Dervin

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)

Information Foraging ของ Peter Pirolli, Stuart Card, Ed H. Chi, Wai-Tat Fu • พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของผใชเวบ เหมอนสตวปาลาเหยอ

(Informavores) • มลกษณะ get maximum benefit for minimum effort มพนฐานอยท

ความเกยจครานและเหนแกตว • ใชการตามกลนเสนทางทเคยประสบความส าเรจมากอน ทงรอยเทาไวเพอ

กลบมาใหม และเลอกเหยอทจะลา (อาจจะตวเลกกวาแตจบงาย) • ดงนน การออกแบบระบบสบคนในเวบตองหางาย ใชเวลานอย ในการ

คนหาสารสนเทศทดและมประโยชน

ISC2103 Information Behavior

ตวแบบพฤตกรรมสารสนเทศ (Information Behavior Models)David Nicholas ไดท าการศกษาพฤตกรรมสารสนเทศออนไลนของคนรนใหมและนกวจยในยคของ Google Generation และไดจ าแนกพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศดจทลของคนรนใหม ทใช Virtual Libraries ออกเปน 6 ลกษณะ คอ

1) horizontal information seekers (skimming activity เลอกเฉพาะแตของดๆ มาทหนาเวบเพจทจะใชเพยงแค 1-2 หนาเทานน ไมดทงเวบ)

2) navigation (ใชเวลาส ารวจหาสงทตองการนาน)3) viewers (เมอหาเจอใชเวลาดแค 4-8 นาท โดยไมอานเนอหาทงหมด)4) squirreling behavior (เหมอนกระรอกแทะ คอบางครงดาวนโหลดมาแตกไมอาน), 5) diverse information seekers (ดจาก log analysis พบวาผใชมาจากหลากหลาย

ดงนน one site does not fit all)6) checking information seekers (ผใชเลอกดหลายๆ sites และเชอมนใน brand ทตนชอบ

เชน google)

ISC2103 Information Behavior