โรงพยาบาลนครพิงค์mis.nkp-hospital.go.th/institute/nurse_qa/qa_1/qa_1_4/… ·...

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :1/10

วตถประสงคเพอใชเปนแนวทางในการปองกนปอดอกเสบในโรงพยาบาล

ขนตอนการทำางานประสาท ผปวยทไดรบการผาตด ผปวยสงอาย การปองกนปอด

อกเสบในโรงพยาบาล ประกอบดวยกจกรรมสำาคญคอ 1. การจดทานอน2. การปองกนการเกดปอดอกเสบหลงผาตด3. การทำาความสะอาดปากและฟน4. การดดเสมหะ5. การทำากายภาพทรวงอก6. การปอนอาหาร7. การใหอาหารทางสายยางรายละเอยดแตละกจกรรมทบคลากรควรปฏบตมดงน 1.การจดทานอน

1.1 ผปวยทชวยเหลอตวเองไมไดและไมไดรบเครองชวยหายใจ ใหนอนตะแคงกงควำา เพอ ใหเสมหะไหลออก และปองกนการตกกลบของลน ปดทางเดนหายใจ

1.2พลกตวผปวยทก 2 ชวโมงเปนอยางนอย เพอไมใหมการคงของเสมหะทปอดขางใดขางหนง

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :2/10

1.3ในกรณผปวยเปนอมพาตครงซก จดใหนอนศรษะสง เพอปองกนการสำาลกเสมหะในลำาคอ

1.4กรณทผปวยสามารถนงได กระตนใหลกนง เพอไมใหเสมหะคงคาง

ภาพท 1 การจดทานอน2.การปองกนการเกดปอดอกเสบหลงการผาตด ควรดำาเนน

การดงน2.1 กำาหนดนโยบายในการดแลผปวยหลงผาตด โดยเฉพาะผ

ปวยทมความเสยงสงตอการเกดปอดอกเสบ เกยวกบการหายใจลก ๆ และลกจากเตยงใหเรวทสดในระยะหลงผาตด ซงผปวยทมความเสยงสง ไดแก ผปวยทผาตดซอมแซมเสนเลอดโปงทชองทอง ( abdominal aortic aneurysm repair ) การผาตดในชองอก ( thoracic surgery ) หรอผาตดในภาวะฉกเฉน ซงตองมการไดรบการดมยาสลบ ผปวยทมอายมากกวา 60 ป ผปวยทอยในภาวะพงพาทงหมด ผปวยทนำาหนกลดมากกวา 10 %การไดรบยาสเตยรอยดรกษาในระยะเวลานาน ม

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :3/10

ประวตการใชแอลกอฮอล ประวตโรคทางเดนหายใจเรอรง ( COPD ) การสบบหรมาตอเนองเปนป มความบกพรองสมองทรบกระแสประสาทและความรสก ( impair sensorium ) มประวตเปนโรคสมองเรอรงและยงมภาวะบกพรองเหลออย คา BUN นอยกวา 8 mg/dl หรอสงกวา 22 mg/dl และผปวยทจะไดรบเลอดมากกวา 4 ยนต กอนการผาตด 1

( IB )2.2 เตรยมผปวยกอนผาตดโดยสอนการหายใจลกๆ และการ

ไอทมประสทธภาพ หรอฝกเปา incentive spirometry ( IB ) 45,48-5 0

2.3 กระตนใหผปวยหลงผาตดทกคน หายใจลกๆ (deep breaths) การเคลอนไหวบนเตยงและลกจากเตยงโดยเรว หากไมมขอหามทางการแพทย 45,48-50 ( IB )

2.4 ใชเครองเปากระตนการหายใจ (incentive pyrometer) ในผปวยทเสยงตอการเกดปอดอกเสบสง 1 (IB)

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :4/10

ภาพท 2 การใชเครองเปา ภาพท 3 การกระตนใหผปวยหลงผาตด กระตน การหายใจ ลกจากเตยง (incentive spirometry )

3. การทำาความสะอาดปากและฟน เพอปองกนการเจรญของเชอทเจรญอยภายในชองปากเขาสปอด มขนตอนการปฏบตดงน

3.1 กอนการทำาความสะอาดภายในชองปาก จดทาผปวยนอนศรษะสง 30-45 องศา ตะแคงหนาไปดานใดดานหนง หรอใหผปวยอยในทานงหากไมมขอหาม 34,52 (IB)

3.2 ในกรณทไมสามารถจดใหนอนศรษะสงได ใหตะแคงหนาไปดานใดดานหนง หรอจดใหอยในทานอนตะแคง (lateral position)34,52 (IB)

3.3 ลางมอใหสะอาดดวยนำาและสบหรอถมอดวย alcohol- based hand rub และสวมถงมอสะอาดกอนการดแลความสะอาดภายในชองปากใหผปวย 8 (IB)

3.4 กรณทผปวยชวยเหลอตวเองไมไดหรอไมรสกตว ใชแปรงสฟนทมขนออนนม ขนาดเลก แปรงฟนใหผปวยอยางนอยวนละ 2 ครง และใชสายดดเสมหะระบายนำาและนำาลายออก โดยใชความดนระดบตำา เพอปองกนการสำาลกขณะการทำาความสะอาดภายในชองปากและฟน กรณ

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :5/10

ทผปวยไมมฟนใชผากอซปราศจากเชอชบนำายา chlorhexidine หรอนำายาบวนปากทำาความสะอาดภายในชองปาก 38, 51,52,54,56,57 (IB)

3.5 กรณทผปวยชวยเหลอตวเองได ดแลใหผปวยแปรงฟนดวยตนเองอยางนอยวนละ 2 ครง ในเวลาเชาหลงตนนอน และกอนนอน 52,53,55 (IB)

3.6 ในผปวยทเสยงตอภาวะเลอดออกงายใหใชไมพนสำาล ชบนำายา chlorhexidine หรอยาสฟน เชดทำาความสะอาดภายในชองปากแทนการใชแปรงสฟน 33,34 (IB)

ภาพท 4 ผปวยแปรงฟนดวยตนเองอยางนอยวนละ 2 ครง

4.การดดเสมหะ

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :6/10

1.1 กรณทผปวยรสกตวด แตมเสมหะในลำาคอมาก กระตนใหผปวยไอเอาเสมหะออก โดยใหผปวยหายใจเขาออก ลกๆ 3-4 ครงแลวไอเอาเสมหะออกมา หรอชวยเคาะปอดใหผปวย 46(II)

1.2 กรณมเสมหะหรอนำาลายในชองปากและผปวยไมสามารถไอไดเอง ตองดดเสมหะในจมกและลำาคอ หรอชวยเคาะปอดกระตนใหผปวยไอ 46,47(II)

1.3 หากเสมหะอยลก ใหสอดสายดดเสมหะเพอดดเสมหะผานทางจมกหรอทางปากสลำาคอ หรอใส mouth gag เพอใหสามารถดดเสมหะไดงาย 2 (IA)

5.การทำากายภาพทรวงอก ( chest physiotherapy ) เชน การเคาะปอด ( postural drainage ) การสนสะเทอน (vibration) และการทำา postural drainage เพอลดจำานวนเสมหะทคงคางอยในปอดในผปวยทไมมขอหาม ไดแก ผปวยอมพาต ผปวยระบบหายใจลมเหลว ผปวยไดรบยาระงบความรสก 44,58,59 (IC)

5.1 ศกษาประวตของผปวยวามพยาธสภาพทปอดตำาแหนงใด 59 (II)

5.2 จดทาใหผปวยนอนตะแคง ใหตำาแหนงทมพยาธสภาพอยดานบน หากไมมขอหาม เพอใหเสมหะไหลออกไดสะดวกขน 44,59 (II)

5.3 สนทรวงอก โดยสนมอเบา ๆ ถายทอดสผนงทรวงอกของผปวย เพอใหเสมหะหลดออกมา ทำาครงละ 15 นาท วนละ 2-3 ครง

46,59(II)

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :7/10

5.4 ควรทำากายภาพบำาบดทรวงอกกอนผปวยรบประทานอาหาร เพอปองกนการสำาลกอาเจยน 46,59 (II)

6.การปอนอาหาร ผปวยสงอาย ผปวยมปญหาทางระบบประสาท ทมปญหาการกลน เพอปองกนการสำาลกปฏบต ดงน

6.1 ทมสหสาขาวชาชพประเมนภาวะกลนลำาบากของผปวย ไดแก แพทย พยาบาล นกโภชนาการ นกกายภาพบำาบด 61 (IC)

6.2 ผปวยทระดบความรสกตวลดลงและเสยงตอการสำาลกสง ไมควรใหอาหารทางปากจนกระทงระดบความรสกตวของผปวยดขน ควรใหอาหารทางสายยางแทน 61,62 (IB)

6.3 ใหอาหารเหลวขนแกผปวยทมปญหาการกลน (oropharyngeal dysphasia) และปอนอาหารอยางชาๆ เพอปองกนการสำาลกขณะการกลน 63,65 (IB)

6.4 การปอนอาหารเพอปองกนการสำาลก 6.4.1 ขณะใหอาหารจดใหผปวยอยในทานง ตวตรงบนเกาอ

หรอยกหวเตยงสง 90 องศา จดใหอยในทา chin tuck หรอ chin down position ขณะปอนอาหาร โดยการ กมศรษะเลกนอย หรอจดในทาตะแคงขวากรณทไมสามารถยกศรษะสงได 61,63,64(IB)

6.4.2 ผปวยทมภาวะอมพาตครงซก จดใหตะแคงศรษะเลกนอยไปดานทไมมพยาธสภาพ 65 (IB)

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :8/10

6.4.3 หลกเลยงการถามผปวยขณะปอนอาหารเพอปองกนการสำาลก และปอนอาหารครงละ ½ ถง 1 ชอนชาสำาหรบอาหารธรรมดา (solid food) และ อาหารเหลวครงละ 10-15 มลลลตรในแตละครง 61,63-65 (IB)

6.4.4 ผปวยทมภาวะอมพาตครงซก ใหปอนอาหารทมมปากดานทไมมพยาธสภาพ เลอกอาหารใหเหมาะกบสภาพผปวยและไมบงคบผปวยในการรบประทานอาหาร 60 (IB)

6.4.5 ผปวยทมปญหาการกลน หรอไอขณะกลนอาหาร ใหปอนอาหารและนำาอยางชาๆ 65 (IB)

6.4.6 จดใหผปวยนอนในทาศรษะสง หรอนอนตะแคงขวา หลงรบประทานอาหารนานอยางนอย 30 นาท เพอปองกนการสำาลกจากการไหลยอนกลบของอาหารและกรดในกระเพาะอาหาร 65,66 (II)

6.4.7 ใหผปวยรบประทานอาหารทม Albumin สง เชน ไขขาว ในผปวย stroke เนองจากการตอบสนองของระบบภมคมกนบกพรอง ทำาใหเสยงตอการตดเชอไดงาย 67 (IC)

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :9/10

ภาพท 5 การปอนอาหารใหผปวย7.การใหอาหารทางสายใหอาหาร

7.1 ยกหวเตยงสงอยางนอย 30 องศา ขณะใหอาหารทางสายใหอาหาร 61,68 (IB)

7.2 ในผปวยทสามารถสอสารได สอบถามอาการคลนไส รสกอม ปวดทอง หรอ ปวดบดทอเพอประเมนอาหารทเหลอคางในกระเพาะซงทำาใหมโอกาสเสยงตอการสำาลกไดสง 23(II)

7.3 ประเมนอาหารทเหลอคางในกระเพาะอาหารทก 4 - 6 ชวโมง ในรายทใหอาหารอยางตอเนอง และกอนใหอาหารทกครงในรายทใหอาหารแบบครงคราว หากมอาหารเหลอคางมากกวา 250 ซ.ซ. ใหเลอนการใหอาหารไปกอน 1 ชวโมง และประเมนซำาอกครง 61,70 (II)

โรงพยาบาลนครพงค WI-NUR-063-001วธปฏบตงานเรอง : แนวทางในการปองกนปอดอกเสบใน

โรงพยาบาล ( Hospital-Acquired Pneumonia

[ HAP] )

หนา :10/10