19 juni 2012

Dirk Van Heuven

Gemeentelijke bevoegdheid en verplichtingen inzake de

inzameling en ophaling van huishoudelijke afvalstoffen

/ 2

Huishoudelijke afvalstoffen (HA)

“afvalstoffen die ontstaan door de normale werking van een particuliere

huishouding en afvalstoffen die daarmee gelijkgesteld worden bij een besluit van

de Vlaamse Regering” (art. 3, 17° Materialendecreet)

Inzameling van afvalstoffen

“het verzamelen van afvalstoffen, inclusief de voorlopige sortering en de

voorlopige opslag van afvalstoffen, om deze daarna te vervoeren naar een

afvalverwerkingsinstallatie” (art. 3, 18° Materialendecreet)

Cass. 17 december 2010, VHS Europ

Abstractie van Europese regels (interne markt & vrije

mededinging)

FOCUS

/ 3

Art. 26-28 Materialendecreet

“Elke gemeente draagt er, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten, zorg voor

dat de huishoudelijke afvalstoffen zo veel mogelijk worden voorkomen of hergebruikt, op

regelmatige tijdstippen worden opgehaald of op een andere wijze worden ingezameld, en

nuttig worden toegepast of verwijderd, overeenkomstig artikel 11, 12 en 13, § 2.”

“Met behoud van de toepassing van de bepalingen van dit decreet worden de ophaling en

inzameling van huishoudelijke afvalstoffen bij gemeentelijk reglement geregeld.”

“De gemeenten en verenigingen van gemeenten kunnen met de OVAM overeenkomsten

sluiten om de organisatie van de selectieve ophaling of inzameling van huishoudelijke

afvalstoffen te bevorderen of te begeleiden.”

REGELGEVING (I)

/ 4

Art. 135 § 2 Nieuwe Gemeentewet

“De gemeenten hebben ook tot taak het voorzien, ten behoeve van de inwoners,

in een goede politie, met name over de zindelijkheid, de gezondheid, de

veiligheid en de rust op openbare wegen en plaatsen en in openbare gebouwen.”

Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Beheer van Huishoudelijke

Afvalstoffen (UMBHA)

Bindende taakstellingen voor gemeenten inzake selectieve inzameling en

verwerking HA

REGELGEVING (II)

/ 5

Gemeentelijke bevoegdheid werd geacht exclusief te zijn

RvS 4 oktober 1994, nr. 49.427, Remo-Milieubeheer

AH 3 mei 2000, nr. 47/2000

Rechtsleer

Mogelijkheid intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en

uitbesteding aan privé-ondernemingen

RvS 4 oktober 1994, nr. 49.427, Remo-Milieubeheer en RvS 9 mei 2000,

nr. 87.129, BVBA ‘t Ruimerke

AH 12 juli 1995, nr. 61/95

MvT bij ASD & rechtsleer

VOOR HET ARREST VHS EUROP

/ 6

Feiten

Privé-onderneming VHS Europ plaatste kledingcontainers in verscheidene

gemeenten voor inzameling textielafval

Op gemeentelijk domein: OV met gemeente

Op privaat domein (bv. winkelparking): OV met private eigenaar

OVAM: ook toestemming gemeente vereist voor containers op privaat

domein, waarop OVAM kopie van OV’en opvroeg in kader van toezicht

VHS Europ dagvaardde OVAM voor rb van 1e aanleg

HET ARREST VHS EUROP (I)

/ 7

1e aanleg

VHS Europ kan kledingcontainers plaatsen op privaat domein met

toestemming private eigenaar, zonder OV met gemeente, onder

voorbehoud van gemeentelijk reglement inzake inzameling textielafval

OVAM kan VHS Europ niet verplichten kopie van OV met gemeente over

te maken voor containers op privaat domein, onder voorbehoud van

gemeentelijk reglement inzake inzameling textielafval

Hoger beroep

VHS Europ kan alleen handelen in samenspraak met of met toestemming

van gemeente, ongeacht gemeentelijk of privaat domein

OVAM kan kopie van OV met gemeente opvragen

HET ARREST VHS EUROP (II)

/ 8

Cassatie

“Uit voormelde bepalingen volgt dat de gemeente verantwoordelijk is voor het

inzamelen en het ophalen van huishoudelijke afvalstoffen en dat zij deze

ophaling kan reguleren. Deze bepalingen sluiten echter niet uit dat, in zoverre

de gemeente het ophalen van huishoudelijke afvalstoffen niet heeft

gereglementeerd, andere personen huishoudelijke afvalstoffen mogen ophalen

met inachtneming van de bepalingen van het Afvalstoffendecreet.

Het is derhalve in die omstandigheden niet verboden aan andere erkende

natuurlijke personen of rechtspersonen dan die waarmee de gemeente een

overeenkomst heeft gesloten of aan wie zij toelating heeft verleend, om

huishoudelijke afvalstoffen op te halen door middel van inzamelpunten op private

eigendom.”

HET ARREST VHS EUROP (III)

/ 9

Erkenning gemeentelijke bevoegdheid

Gemeenten blijven 1e spelers inzake inzameling en ophaling HA

Regulering/uitsluiting private initiatieven bij gemeentelijk reglement

Gemeenten kunnen perfect bij gemeentelijk reglement de markt van

inzameling en ophaling HA afsluiten voor private spelers of slechts

openstellen voor de private spelers die zij wenselijk achten

Modelbepaling OVAM-VVSG

“Behoudens schriftelijke toelating van de burgemeester is het voor

iedereen verboden om het even welke aangeboden afvalstof mee te

nemen. Alleen de ophalers, daartoe aangewezen door de

burgemeester, zijn gerechtigd om afvalstoffen in te zamelen.”

NA HET ARREST VHS EUROP (I)

/ 10

Beheer HA zonder gemeentelijk reglement

Vervuilingsverbod

Zorgverplichting

Stort- en verbrandingsverboden

Selectieve inzamelings- en ophalingscriteria (o.m. klein gevaarlijk afval)

Bijzondere regels gevaarlijke afvalstoffen

Inzameling/ophaling: toestemming gemeente op openbaar domein

Inzameling/vervoer: registratieplicht

Vrijstelling gemeenten en intergemeentelijke

samenwerkingsverbanden

Verwijdering/nuttige toepassing: vergunnings-/meldingsplicht

Identificatieformulier, verpakkingsnormen,…

NA HET ARREST VHS EUROP (II)

/ 11

Op weg naar privatisering?

Overheidsopdrachtenregelgeving

Primaire bevoegdheid en eindverantwoordelijkheid steeds bij gemeente,

met of zonder gemeentelijk reglement

Voldoende private marktspelers?

Kwalitatieve private ophaling?

Betaalbare prijzen?

Toezichts- en controleverplichting gemeente

Aansprakelijkheden

Rendabiliteit en praktische organisatie ver doorgedreven privatisering,

met of zonder gemeentelijk reglement?

NA HET ARREST VHS EUROP (III)

/ 12

Gemeenten kunnen zich nooit volledig exonereren van taak om HA in

te zamelen en op te halen

Minstens toezichts- en controleverplichting

Gemeenten kunnen ieder privaat initiatief bij gemeentelijk reglement

reguleren en zelfs uitsluiten

Zelfs op privaat domein

Gemeentelijk reglement terzake aan te raden om private wildgroei te

vermijden

Modelbepaling OVAM-VVSG

BESLUIT (I)

/ 13

Zelfs zonder gemeentelijk reglement kunnen privé-ondernemingen

HA maar inzamelen en ophalen onder bepaalde voorwaarden

Openbaar domein: toestemming gemeente

Privaat domein: toestemming private eigenaar

Registratieplicht, identificatieformulier, verpakkingsnormen,…

Zelfs zonder gemeentelijk reglement kunnen particuliere burgers

maar over eigen HA beschikken onder bepaalde voorwaarden

Vervuilingsverbod en zorgverplichting (ook op privaat domein!)

Stortings-en verbrandingsverboden, gevaarlijke afvalstoffen, vergunnings-

en meldingsplichten ,…

BESLUIT (II)

/ 14

referentiesDirk Van HeuvenCogels Osylei 612600 Antwerpen

t 03 270 33 50

dvanheuven@publius.bewww.publius.be

Bezoek ook de blog Lokale besturen: www.lokalebesturen.info