คมอการจดท าโครงการ ๑

การน ากลยทธไปสการปฏบต (Strategic Implementation) เปนขนตอนทมความส าคญเปนอยางมากในการบรหารเชงกลยทธ ซงเมอหนวยงานไดวเคราะหปจจยตาง ๆ ก าหนดทศทางการพฒนา และจดท ากลยทธแลว ตองน ากลยทธทไดวางแผนไวมาด าเนนการประยกตเพอปฏบตใหเกดผลผลตและผลลพธตามวตถประสงคทตงไว ในการบรหารเชงกลยทธหากขาดขนตอนน สงทไดวางแผนไวจะไมเกดผลจรง และหากวเคราะหหรอวางกลยทธไวดเพยงใด ถาการปฏบตตาม กลยทธไมเปนไปอยางมประสทธภาพ สงทมงหวงกไมสมฤทธผลทจะกอใหเกดประโยชนตอหนวยงาน ดงนน การน ากลยทธไปสการปฏบตเปรยบเสมอนการตอบค าถามทวา เราจะตองท าหรอเปลยนแปลงอะไรบางเพอไปถงจดนน (What do we have to do or change?)

การน ากลยทธสการปฏบต เปนการจดท ารายละเอยดขนตอนการด าเนนงานในดานตาง ๆ รวมทงการจดสรรทรพยากรทใชในการท างาน โดยมเปาหมายสดทายเพอใหไดผลงานทก าหนดไวในชวงการปฏบต ซงจะมปจจยทเกยวของและมผลตอกระบวนการท างานมาก เชน การตดสนใจเกยวกบงบประมาณ การด าเนนงาน การน ากลยทธไปใช ระบบสารสนเทศและการสอสาร และการใชแรงจงใจและรางวลในการแปลงแผนกลยทธไปสการปฏบต ผบรหารจะตองน ากลยทธมาวเคราะหเพอน าไปสการปฏบตการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

ขนตอนการน ากลยทธสการปฏบต 1. ศกษาแผนกลยทธของหนวยงาน เปนการวเคราะหกลยทธทไดก าหนดไว เพอจดท ารายละเอยดขนตอนการด าเนนงานตาง ๆ ใหเปนไปตามกลยทธ 2. ทบทวน/ปรบกลยทธ ในขนนเปนการทบทวนกลยทธทไดก าหนดไว เพอพจารณาวาเหมาะสมหรอไมอยางไร ซงอาจมกรณทมความจ าเปนตองปรบกลยทธจากเหตการณดงตอไปน - นโยบายหนวยเหนอ หรอนโยบายหนวยงานมการปรบเปลยน - สงคมภายในประเทศ หรอสงคมโลกมการเปลยนแปลงไปตามสภาวการณ - กลยทธไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบน 3. จดท าแผนปฏบตการ ในขนนหนวยงานจะตองแปลงแผนกลยทธเปนแผน ปฏบตการ (Action Plan) โดยจดท าโครงการ/กจกรรมทจะด าเนนงาน ระยะเวลา ผรบผดชอบเปาหมายตวชวดความส าเรจและก าหนดงบประมาณ จากการทบทวน วสยทศน พนธกจ เปาประสงคหลก ประเดน กลยทธและกลยทธ แลวแปลงเปนแผนปฏบตการประจ าปของหนวยงาน เพอเปนกรอบทศทางการด าเนนงานตามภารกจ 4. ปรบกระบวนการปฏบตงาน ในขนนเปนการปรบกระบวนการปฏบตงานเพอใหหนวยงานพรอมทจะน ากลยทธไปสการปฏบตไดส าเรจ ไดแก การปรบโครงสรางการท างาน ระบบงาน บคลากร ตลอดจนวฒนธรรมของหนวยงาน ซงกระบวนการปฏบตงานดงกลาวมองคความรทสามารถศกษาเพมเตมจาก การพฒนาองคกร การจดท าขอเสนอการเปลยนแปลง (Blue print for Change) เปนตน 5.. ควบคม ก ากบ ตดตาม ประเมนผลการปฏบตงาน เปนการด าเนนการดงน - ตรวจสอบความเขาใจของบคลากรในหนวยงาน - ก ากบใหมการปฏบตงานใหเปนไปตามผงการปฏบตงาน - การไดรบการสนบสนนโดยการมสวนรวมของบคลากรหรอหนวยงานอน ๆ

กรอบแนวคด

คมอการจดท าโครงการ ๒

แผนปฏบตการ เปนแผนทจดท าขนส าหรบใชในการบรหารหนวยงานใหเกดความส าเรจและมประสทธภาพ ตามวตถประสงคและเปาหมายตามทหนวยงานก าหนด มระบบการท างานทชดเจนและเปนขนตอน มการใชงบประมาณอยางคมคาและมการตรวจสอบผลการท างาน

ในการน ากลยทธไปสการปฏบต ตองอาศยแผนปฏบตการประจ าปเปนเครองมอส าหรบใชเปนแนวทางปฏบต ใหเปนไปอยางสอดประสานกนทงในแงของทศทางและจงหวะเวลา แผนปฏบตการประจ าป เปนแผนระยะสนทมระยะเวลาในการด าเนนงานภายในหนงป เปนแผนทถายทอดแผนกลยทธหรอแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานลงสการปฏบตเพอด าเนนการจรงตามกลยทธทก าหนดไว ประกอบดวยโครงการหรอกจกรรมตาง ๆ ทจะตองด าเนนการในปนน ๆ ซงงบประมาณ แตละโครงการ/กจกรรม ทบรรจในแผนปฏบตการประจ าป ไดรบจดสรรจากส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเปนวงเงนรวม (Block Grant) ทงน ส านกงานเขตพนทการศกษา สามารถน าไปบรหารจดการไดตามความตองการจ าเปน เพอใหเกดความส าเรจและบรรลเปาหมาย ตลอดจนสอดคลองกบกลยทธ จดเนนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ หนวยงานทเกยวของและรฐบาล

ความหมาย

แผนปฏบตการ คอ เครองค าประกนวาเปาหมายในการท างานในแตละปมโอกาสบรรลเปาหมายตามทก าหนดไว กลาวคอ เปนสงยนยนวาเปาหมายทตงไวนนมความเปนไปได เพราะมแผนงานรองรบทชดเจน และถาแผนปฏบตการด าเนนไดส าเรจกจะสงผลตอความส าเรจทก าหนดไวเชนกน

แผนปฏบตการ คอ ผลของการแปลงความคดในการจะท าสงตาง ๆ ทอยใน มนสมองของคนท างานใหออกมาอยในกระดาษหรอไฟลคอมพวเตอรทผานกระบวนการในการกลนกรองแลววามความเปนไปได และสอดคลองกบเปาหมายในการท างานทก าหนดไว โดยมวตถประสงคในการจดท าแผนปฏบตการ คอ 1. เพอใหมนใจวามแนวทางในการสรางความส าเรจใหกบเปาหมายทก าหนดไวได 2. เพอปองกนและลดความเสยงทอาจจะเกดขนในการท างานไวลวงหนา 3. เพอลดความขดแยงในการท างานทตองเกยวของกบหลายหนวยงาน 4. เพอลดความผดพลาดและลดความซ าซอนในการท างาน 5. เพอจดล าดบความส าคญและเรงดวนของการท างานไวลวงหนา 6.เพอใชในการมอบหมายงานใหกบผปฏบตงานทเกยวของไดอยางมประสทธภาพมากยงขน เพราะทกคนจะทราบวาใครจะตองท าอะไร เมอไหร อยางไร 7. เพอใชในการก าหนดงบประมาณคาใชจายประจ าป 8. เพอใหแผนทวางไวมความเปนไปไดและใกลเคยงกบการทจะปฏบตจรงใหมากทสด

การจดท าแผนปฏบตการ

คมอการจดท าโครงการ ๓

สรป แผนปฏบตการ คอ แผนทท าขนส าหรบใชในการบรหารหนวยงานใหเกดความส าเรจและมประสทธภาพ ตามวตถประสงคและเปาหมายตามทหนวยงานก าหนด มระบบการท างานทชดเจนและเปนขนตอน มการใชงบประมาณอยางคมคาและมการตรวจสอบผลการท างาน

วตถประสงคของการจดท าแผนปฏบตการ 1. เพอใหมนใจวามแนวทางในการสรางความส าเรจใหกบเปาหมายทก าหนดไวได 2. เพอปองกนและลดความเสยงทอาจเกดขนในการท างานไวลวงหนา 3. เพอลดความขดแยงในการท างานทตองเกยวของกบหลายหนวยงาน 4. เพอลดความผดพลาดและลดความซ าซอนในการท างาน 5. เพอจดล าดบความส าคญและเรงดวนของการท างานไวลวงหนา 6. เพอใชในการมอบหมายงานใหกบผปฏบตงานทเกยวของไดอยางมประสทธภาพมากยงขน เพราะทกคนจะทราบวาใครจะตองท าอะไร เมอไหร อยางไร 7. เพอใชในการก าหนดงบประมาณคาใชจายประจ าป 8. เพอใหแผนทวางไวมความเปนไปไดและใกลเคยงกบการทจะปฏบตงานจรงใหมากทสด

โอกาสความส าเรจของแผนปฏบตการ การน าเสนอแผนปฏบตการ สวนใหญเรามกจะมงเนนการจดท าแผนการสรางความมนใจวาจะท าใหไดตามแผนอยางไร แตยงขาดสวนทจะสรางความมนใจใหผบรหารไดเหนวา ถาแผนปฏบตการนประสบความส าเรจจะสงผลกระทบตอเปาหมายมากนอยเพยงใด ดงนน ในสวนนจงเปนการทผจดท าแผนตองสรปในภาพรวมใหเหนอยางชดเจนวา ถาท าตามแผนปฏบตการตามทก าหนดไวแลวจะเกดอะไรขนบาง จะชวยใหเปาหมายทก าหนดไวบรรลผลส าเรจหรอไมมากนอยเพยงใดเพราะอะไร

สรป การจดท าแผนปฏบตการประจ าป (Action Plan) ประเดนส าคญอยทการไดมา ซงความจ าเปนในการจดท าแผน การจดท าแผนและการวเคราะหโอกาสผลส าเรจทเกดจากแผนทมเปาหมายทก าหนดไว ดงนน ในแตละปทงผบรหารและผปฏบตงานในสายงานตาง ๆ ควรมการปรกษาหารอถงแนวทางในการจดท าแผนปฏบตการควรจะเปนอยางไร จะไดออกมาในแนวทางเดยวกน รวมถงทงสองฝายตองหาขอสรปรวมกนวา สงทคาดหวงจากการน าเสนอแผนปฏบตการนนคออะไร ไมใชแคเพยงมแผน ไมใชแคแผนดด น าเสนอเกง แตจะตองมสวนทวเคราะหผลกระทบของแผน ทมตอเปาหมายทเกยวของอกดวย ถาสามารถท าไดครบถวนตามทน าเสนอมาน เชอไดวาโอกาสท แผนปฏบตการจะเปนเพยงกระดาษส าหรบการน าเสนอกจะมนอยลง แผนปฏบตการกจะกลายเปนเครองมออนทรงประสทธภาพใหทงกบผบรหารและผปฏบตในทกสายงานอยางแทจรง “Plan your work, Work your plan, your plan will work”

คมอการจดท าโครงการ ๔

แผนงานและโครงการคออะไร แผนงานและโครงการ เปนสญญาเพอทจะท างานรวมกนทง 2 ฝาย คอ เจาหนาทของหนวยงานหรอสายงานทเกยวของกบผบรหาร ทก าหนดขนภายใตวตถประสงคและขอบขายงานทไดก าหนดไว แผนงานและโครงการเปนการเพมศกยภาพการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ ประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ซงตองมการหารอกนกบผทเกยวของ และในแตละกจกรรม แตละขนตอนตองก าหนดระยะเวลาเรมตนและระยะเวลาสนสด มตววดความส าเรจแตละกจกรรมและขนตอนทเกยวของ

แผนงาน แผนงาน หมายถง กลมของงานหรอโครงการทมความเกยวของสอดคลองเชอมโยงกนทอยภายใตภารกจ หนาทของหนวยงานหนง ๆ เพอใหการท างานบรรลวตถประสงคเดยวกน

โครงการ โครงการ หมายถง กจกรรมทเปนหนวยอสระหนงทสามารถท าการวเคราะห วางแผนและน าไปปฏบต พรอมทงมลกษณะแจงชดถงจดเรมตน และจดสนสดโดยแผนส าหรบกจการตาง ๆ ตองระบวตถประสงคตามระยะเวลาทก าหนด อกความหมายหนง โครงการ คอ การวางแผนลวงหนา ทจดท าขนอยางมระบบ ประกอบดวยกจกรรมยอยหลายกจกรรมทตองใชทรพยากรในการด าเนนงาน และคาดหวงทจะไดผลตอบแทนอยางคมคา แตละโครงการ มเปาหมายเพอการผลตหรอการใหบรการเพอเพมพนสมรรถภาพของแผนงาน ดงนน โครงการจงเปนสวนส าคญสวนหนงของการวางแผนทจะท าใหองคกรบรรลวตถประสงคตามเปาหมาย

ลกษณะโครงการทด 1. สามารถแกไขปญหาหรอสนองความตองการของหนวยงานไดอยางมประสทธภาพ 2. มวตถประสงคและเปาหมายทชดเจน สามารถด าเนนงานไดและปฏบตงานได 3. รายละเอยดของโครงการมความสอดคลองและสมพนธกน เชน วตถประสงคสอดคลองกบหลกการและเหตผล วธด าเนนการสอดคลองกบวตถประสงค เปนตน 4. อานแลวเขาใจวาเปนโครงการอะไร ท าไปเพออะไร มขอบเขตการด าเนนงาน แคไหน และมประโยชนอยางไร 5. ระยะเวลาในการด าเนนงานมการระบวนทเรมตนและสนสด 6. ก าหนดการใชทรพยากรอยางชดเจนและเหมาะสม 7. มวธการตดตามและประเมนผลอยางชดเจน

การเขยนเคาโครงของโครงการ การเขยนโครงการในแผนปฏบตการมเคาโครงการเขยนหลายรปแบบซงแลวแตหนวยงานจะใชเคาโครงแบบใด ซงรปแบบของหนวยงานตางๆอาจจะแตกตางกนไป ในทนจะขอน าเสนอการเขยนรปแบบการเขยนโครงการจ านวน 2 รปแบบ ไดแก

คมอการจดท าโครงการ ๕

1. แบบประเพณนยม (Conventional method) ประกอบดวย โครงการ....................................................................................................................... ................... แผนงาน................................................................................................................... ....................... สนองกลยทธท....................................................................................................... ......................... ลกษณะโครงการ................................................................................................................ .............. ผรบผดชอบโครงการ....................................................................... ....................................................... ระยะเวลาด าเนนการ............................................................................................................ .................. 1. หลกการและเหตผล ............................................................................................................................. ............................. ................................................................................................. ......................................................... ............................................................................................................................. ............................. 2. วตถประสงค 2.1 .........................................……………………………………………………………………………………………… 2.2 ………………………………………………………………………………………………...................................... ... 3. เปาหมาย 3.1 .........................................……………………………………………………………………………………………… 3.2 ………………………………………………………………………………………………....................................... ..

4. กจกรรมและการด าเนนงาน

5. รายละเอยดการใชงบประมาณ

ท กจกรรม/รายการ เงนงบประมาณ เงนนอก

งบประมาณ รวม

ตอบแทน ใชสอย วสด รวม กจกรรมท 1

1.1………............. 1.2…………………..

กจกรรมท 2 2.1………............. 2.2 ………………..

รวม (สามารถถวจายไดทกรายการ)

ท กจกรรม ระยะเวลาด าเนนงาน ผรบผดชอบ

คมอการจดท าโครงการ ๖

6. การประเมนผล

ตวชวดความส าเรจ วธการประเมน เครองมอทใช

7. ผลทคาดวาจะไดรบ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................................................ รายละเอยดค าอธบายเคาโครงของโครงการ 1. โครงการ การตงชอโครงการตองตงชอใหสอดคลองกบงานทท า มความชดเจนในตวเปนทเขาใจงาย เราใจคนอาน สนกะทดรด ชอโครงการบงบอกวาจะท าอะไร เชน - โครงการรกการอาน - โครงการมคคเทศกนอย - โครงการอานไวเขยนคลอง - โครงการหมอภาษา - โครงการเขยนเชงสรางสรรค - โครงการวจยและพฒนาเดกเรยนชา ฯลฯ 2. แผนงาน แผนงานเปนไปตามพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าป ทก าหนดไว เพอการเบกจายงบประมาณของส านกงบประมาณ เชน - แผนงานขยายโอกาสและพฒนาการศกษา - แผนงานสนบสนนการจดการศกษาขนพนฐาน 15 ป - แผนงานแกไขปญหาและพฒนาจงหวดชายแดนภาคใต 3. สนองกลยทธ ใหใสเลขขอกลยทธและชอกลยทธของหนวยงานทสอดคลองกบโครงการทจะจดท า 4. ลกษณะโครงการ ใหระบวาเปนโครงการใหม หรอโครงการตอเนองจากปทผานมา

คมอการจดท าโครงการ ๗

5. ผรบผดชอบ ใหระบชอของผทจะเปนผด าเนนงานโครงการน หากมผด าเนนการหลายคนกใหระบชอไวทกคน 6. ระยะเวลาการด าเนนการ เวลา หมายถง เวลาทใชในการด าเนนงานโครงการ โดยเรมนบตงแตวนทเรมด าเนนการจนถงวนสนสดโครงการ เชน - 1 ตลาคม 2554 - 30 กนยายน 2554 - 15 พฤษภาคม 2554 - 30 กนยายน 2554 7. หลกการและเหตผล หลกการและเหตผลจะตอบค าถามวา ท าไมจงตองท าโครงการนน หลกการและเหตผลจะบอกถงความจ าเปนและความเปนมาของโครงการ มขอมลทใชแสดงเหตผลหรออางองในการท าโครงการ ผเสนอโครงการจงตองใหเหตผลหรอแสดงถงทมาและความจ าเปนในการจดท าโครงการใหชดเจน แสดงขอมล มตวเลขสนบสนนใหมน าหนกแสดงเหตผลความจ าเปนในการท าโครงการนน 8. วตถประสงค วตถประสงคของโครงการเปนสงแสดงใหเหนวา ถาท าตามโครงการแลวผลงานใดจะเกดขน ผลผลตทเกดขนคออะไร ขอความทแสดงวตถประสงค ตองระบชดเจน ตองมลกษณะทจ าเพาะเจาะจง ไมคลมเครอ ค าทแสดงวตถประสงคคอค าทวดได นบได เปนสงทท าได เชน - ผเขารบการอบรมมความร ความสามารถในกระบวนการจดท าแผนเชงกลยทธ - นกเรยนทมภาวะทางโภชนาการลดลง 9. เปาหมาย เปนการก าหนดผลงานในชวงระยะเวลาตางๆของการปฏบตงาน ซงจะแสดงใหเหนวาจะปฏบตอยางไร จ านวนเทาใด ในเงอนเวลาอยางไร เพอน าไปสการบรรลวตถประสงคแตละขอ เปาหมายอาจจะแสดงไดทงเชญปรมาณและคณภาพ เชน - อบรมบคลากรกลมนโยบายและแผนและผสนใจ จ านวน 930 คน 4 วน - นกเรยนทกคนไดรบประทานอาหารกลางวนและอาหารเสรมนม 10. กจกรรมและการด าเนนงาน กจกรรมหมายถงวธการด าเนนการใหบรรลวตถประสงค เปาหมายในแตละขอจะ แสดงวธปฏบตตามล าดบขนตอนเพอใหบรรลเปาหมายตางๆ ตามทก าหนดไว ซงจะน าไปสการบรรลวตถประสงคนนๆ ของโครงการตอไป ขนตอนของกจกรรมจะแสดงใหเหนเดนชดวาใคร (Who) ท าอะไร (what) ท าเมอใด (when) ในกจกรรมด าเนนงานจะบอกชวงระยะเวลา ทจะด าเนนงานตามโครงการ ตงแตเรมกจกรรมแรกจนเสรจสน นอกจากนนแลวยงจะตองระบวาในแตละกจกรรม ใครจะเปนผรบผดชอบ เพอหาผรบผดชอบในการด าเนนการกจกรรมในแตละกจกรรมใหประสบผลส าเรจ

คมอการจดท าโครงการ ๘

11. รายละเอยดการใชงบประมาณ

ท กจกรรม/รายการ เงนงบประมาณ เงนนอก

งบประมาณ รวม ตอบแทน ใชสอย วสด รวม กจกรรม 1 ประชมครภาษาไทย

จ านวน 10 คน เวลา 5 วน

1.1คาอาหารวางและเครองดม (10 คน * 5 มอ * 25 บาท)

- 2,500 - 2,500 - 2,500

1.2คาอาหารกลางวน (10 คน * 5 มอ * 100 บาท)

- 5,000 - 5,000 - 5,000

1.3คาตอบแทนวทยากร 3ชม. (3 ชม. * 600 บาท)

1,800 - - 1,800 - 1,800

1.4 คาวสด - - 5,000 5,000 - 5,000 รวม 1,800 7,500 5,000 14,300 - 14,300

(ถวจายทกรายการ) 12. การประเมนผล การประเมนผลเปนการก าหนดตวชวดทจะใชวดในโครงการนและบอกวธการทจะประเมน และเครองมอทใชประเมน โดยแยกออกเปนดงน 1) ตวชวดความส าเรจ ก าหนดตวชวดทจะวดผลส าเรจ ( Output , Outcome ) ของโครงการ เชน - รอยละของนกเรยนทอานคลอง - ความพงพอใจของผปกครองตอโครงการอานคลองเขยนคลอง 2) วธการประเมน ใหระบวธประเมน เชน - ทดสอบ - สมภาษณ - สงเกต 3) เครองมอทใช ใหระบเครองมอทใชในการประเมน เชน - แบบประเมน - แบบสมภาษณ - แบบสงเกต 13. ผลทคาดวาจะไดรบ ผลทคาดวาจะไดรบจากโครงการ หมายถง “ผลพลอยได” หรอ “ประโยชนทเปนผลพลอยได” เปนผลทอาจไดรบนอกเหนอจากผลตามวตถประสงคของโครงการ โดยทวไปผลทคาดวาจะไดรบมกจะเกดความเขาใจผดวาเปนวตถประสงคของโครงการแตแททจรงแลวผลทคาดวาจะไดรบเปนผลทอาจจะเปนผลตอเนองจากการท าโครงการ เชน

คมอการจดท าโครงการ ๙

- นกเรยนสามารถแสวงหาความรจากการอานโดยวธหลากหลายท าใหมนสยรกการอาน - นกเรยนมทกษะในการฝกวชาชพและน าไปใชในชวตประจ าวนได

2. รปแบบ Log Frame Log Frame เปนรปแบบของการวางแผนการออกแบบโครงการ การตดตามการท าโครงการและการประเมนผลโครงการอยางเปนระบบ Log Frame หรอ Logical Framework เปนตารางเหตผลสมพนธ คดคนขนในป พ.ศ.2515 โดยบรษท Practical Concepts Incorporated ในสหรฐอเมรกาและแพรหลายไปทวโลก

รปแบบของการวางโครงการแบบ Log Frame รปแบบของการเขยนโครงการแบบ Log Frame ทนยมกนจะเปนแบบตาราง 4 X 4 หรอตาราง 16 ชอง และ 5 X4 หรอ 20 ชอง โดยจะเรยงล าดบจากแถวบนสดของตารางในแนวนอน ซงเรมตงแตคอลมน ทางดานซายมอ ดงน 1. สาระส าคญ / ค าสรป (NS = Narrative Summary) คอการชใหเหนวาโครงการจะด าเนนไปไดตองมรายละเอยดสรปเปนขอ ๆ และในสาระทสรปควรตรวจนบไดในเชงปรมาณ หวขอตาง ๆจะปรากฏในองคประกอบแนวตงคอ จดมงหมายของแผน วตถประสงคของโครงการ ผลงานหรอผลผลตของโครงการ กจกรรมของโครงการ และปจจยหรอทรพยากรทจ าเปนตองใช 2. ตวชวดความส าเรจ (OVI หรอ KPI = Objectively Verifiable Indicators หรอ Key Performance Indicators) คอการชใหเหนวา รายการในแตละแถวในคอลมน ท 1 (NS) มตวชวดความส าเรจก ากบอยดวย เชน ตวชวดความส าเรจของจดมงหมายของแผน ตวชวดความส าเรจของวตถประสงคโครงการ ตวชวดความส าเรจของผลงาน และตวชวดความส าเรจของกจกรรมและทรพยากรในโครงการ 3. แหลงขอมลหรอวธพสจนความส าเรจ (MOV = Means of Verification) คอการชใหเหนวารายการในแตละแถวในคอลมนท 3 มวธการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลอยดวย โดยแสดงใหเหนวาตวบงชความส าเรจดงกลาววาจะมวธการตรวจวดไดอยางไร หรอระบแหลงทจะใหไดมาซงขอมลดงกลาว 4. เงอนไขส าคญของความส าเรจ (IA = Important Assumption) คอการชใหเหนวารายการแตละแถวในคอลมนท 4 มวธพจารณาเงอนไขแหงความส าเรจทส าคญของรายการตางๆ เชน เงอนไขส าคญแหงความส าเรจของจดมงหมายของแผน เงอนไขส าคญแหงความส าเรจของวตถประสงคโครงการ เงอนไขส าคญแหงความส าเรจของผลงานหรอผลผลตของโครงการเมอน าองคประกอบแนวตงและแนวนอนของ Log Frame มาบรรจในตาราง 5 X 4 จะไดค าอธบายในเชงเหตและผล (Logic) พอสรปไดดงน

คมอการจดท าโครงการ ๑๐

สาระส าคญ โดยสรป (NS)

ตวชวด ความส าเรจ

(OVI)

แหลงขอมล และวธพสจน

(MOV)

เงอนไขแหงความส าเรจ

(IA) จดมงหมายของแผน

Goal ตวชวดทจะบงบอกถงความส าเรจตามจดหมายของแผน

แหลงขอมลทจะวดไดถงการบรรลความส าเรจของแผน

เงอนไขทจะชวยใหจดมงหมายของแผนบรรลผลส าเรจ

วตถประสงค Purpose

ตวชวดทจะวดความส าเรจตามวตถประสงคทวางไวเมอโครงการสนสด

แหลงขอมลทจะวดความส าเรจตามวตถประสงค

เงอนไขทจะชวยใหจดมงหมายของแผนบรรลผลส าเรจตามทตงไว

ผลผลตของโครงการ Outputs

ตวชวดความส าเรจของงานหรอผลผลตเพอความส าเรจตามวตถประสงค

แหลงขอมลทจะตรวจวดผลผลตหรอผลงาน

ขอสมมตฐานส าคญทผลงานจะบรรลตาม Purpose ทวางไว

กจกรรม Activities

ระบกจกรรมทจะตองท า ระบชวงเวลาทท ากจกรรม

แหลงแสดงรายการทยนยนวาไดมการจดกจกรรมตามทก าหนดจรง

เงอนไขจากปจจยภายนอกทจะท าใหเกดกจกรรมของโครงการ

ปจจยน าเขา Input

ระบรายละเอยดของทรพยากรทใชจรง

แหลงขอมลทแสดงรายการการใชทรพยากรในแตละกจกรรมจรง

ขอก าหนดเกยวกบการไดมาซงทรพยากรในการด าเนนโครงการ

คมอการจดท าโครงการ ๑๑

ตวอยางการเขยนโครงการแบบตารางเหตผลสมพนธ ( Log . Frame ) ชอโครงการ : อบรมครสอนวทยาศาสตรเปนภาษาองกฤษ

รายการ สรปสาระส าคญ (NS)

ตวบงชความส าเรจ (OVI)

แหลงขอมล/วธพสจน (MOV)

เงอนไขความส าเรจ (IA)

Goal

นกเรยนมความร และสอสารกบประเทศอาเซยนได

จ านวนนกเรยนทมความรและสอสารกบประเทศอาเซยนได

การประกาศรายชอนกเรยนทประสบผลส าเรจในการเรยนวทยาศาสตรเปนภาษาองกฤษ

โรงเรยนเรยนมทรพยากรเพยงพอในการจดการเรยนร

Purpose 1. ครมความร ความสามารถใน การสอนวทยาศาสตรเปน ภาษาองกฤษ 2. นกเรยนน าความรไปใชได อยางมประสทธภาพ ในการศกษาตอ/อนๆ

1. ครรอยละ 100 ผานการอบรมสอนวทยาศาสตรเปน ภาษาองกฤษ 2. นกเรยนรอยละ 80 สามารถเรยน วทยาศาสตรเปน ภาษาองกฤษ

รายงานผลการประเมนครทสอนวทยาศาสตรเปนภาษาองกฤษของสถานศกษา

1. ความสามารถของครในการถายทอดความรใหกบนกเรยน 2. สอ อปกรณ สถานท ทเพยงพอ เหมาะสม

Output

ครทผานการอบรม สอนไดอยางมคณภาพ

ครรอยละ 100 สอนนกเรยนไดอยางมคณภาพ

ประเมนครหลงการอบรม

1. ครน าแผนไปใชอยาง จรงจงและตอเนอง 2. ครมการตดตาม ประเมนผลการ ด าเนนงาน

Activities

1. พฒนา อบรมครเกยวกบหลกสตร วทยาศาสตรเปน ภาษาองกฤษ 2. อบรมครเกยวกบเทคนคการจดกจกรรมการสอน วทยาศาสตรเปน ภาษาองกฤษ

1. มหลกสตรการสอน วทยาศาสตรเปน ภาษาองกฤษ 2. มการจดกจกรรม การเรยนการสอน วทยาศาสตรเปน ภาษาองกฤษ

1. หลกสตรทจดท า 2. ขอมลจากโรงเรยน ทครผานการอบรม

1. วทยากรมความร ความสามารถ 2. ครมมาตรฐาน การจดการเรยนร 3. มการตดตามผล การน าไปใช 4. ผเขารบการอบรม มความตระหนก

คมอการจดท าโครงการ ๑๒

รายการ สรปสาระส าคญ (NS)

ตวบงชความส าเรจ (OVI)

แหลงขอมล/ วธพสจน (MOV)

เงอนไขความส าเรจ (IA)

Input

1. ครชนประถม ศกษาปท 4-6 จ านวน 100 คน 2. ใชงบด าเนนงาน จ านวน 50,000 บาท

1. จ านวนครทเขารบ การอบรม 2. งบประมาณทใช - คาอาหารวางและ เครองดม - คาอาหารกลางวน - คาวสด - คาวทยากร

ขอมลจากกลมพฒนาบคลากร

1. ไดรบการสนบสนนจากโรงเรยนในการสงครเขารบการอบรม 2.ไดรบการสนบสนนงบประมาณอยาง เพยงพอ

ขอดและขอจ ากดของ Log Frame ขอด ของการวางแผนโครงการแบบ Log Frame ทส าคญคอสามารถบรรจเนอหาสาระจ านวนมากไวในตารางหนาเดยวกน โดยอาศยหลกเหตผลสมพนธ ซงท าใหผอนมตโครงการ (Project Decision Maker) สามารถพจารณาไดงาย ท าใหประหยดเวลา ในการตดสนใจอนมตโครงการ นอกจากนนยงเปนแนวทางในการน าโครงการไปปฏบตทด เพราะสามารถด าเนนกจกรรม ไดงาย และสะดวกตอการตดตามประเมนผลโครงการ เนองจากในตารางมการก าหนดกรอบแนวทางในการประเมนผล โดยพจารณาจากตวชวดผลงาน ตลอดจนแหลงขอมลและวธการตรวจสอบไวดวย กรณโครงการปฏบตไปแลวไมบรรลวตถประสงคกสามารถใชตารางเหตผลสมพนธเปนแนวทางในการตดสนใจวาสมควรจะปรบปรงโครงการหรอไม ประการใด เพอใหโครงการเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไว ส าหรบขอจ ากด ของการวางแผนโครงการแบบ Log Frame นนอยทการเตรยมขอมลและรายละเอยดตาง ๆ ใหครบถวนกอนสรปลงในตาราง ซงหนวยงานตางๆ มกมปญหา เพราะ ไมคอยมขอมลทเปนปจจบน หรอมขอมลไมเพยงพอ นอกจากนน การเขยนรายละเอยดของโครงการ ลงในแตละชองของตารางจะตองเขยนใหสน กะทดรด แตไดสาระส าคญ ซงตองอาศยผทมความรและประสบการณในการเขยนโครงการพอสมควร มฉะนน การเขยนขอความแตละชองจะไมสมพนธกน นอกจากนนในตารางเหตผลสมพนธยงขาดรายละเอยดเกยวกบการด าเนนงานในโครงการ ซงท าให ผทไมเกยวของกบโครงการ ไมสามารถเขาใจโครงการไดอยางลกซง ถาตองการจะศกษาโครงการทงระบบ ขอแตกตางระหวางการวางแผนโครงการแบบ Log Frame กบการวางแผนโครงการแบบทวไป

ทผานมาหนวยงานของภาคราชการมกนยมวางแผนโครงการแบบประเพณนยม หรอแบบทวไปมาก แตในปจจบนหลายหนวยงานเรมใหความส าคญและเนนใหวางแผนโครงการแบบ Log Frame มากขน เพราะเปนการวางแผนปฏบตการทมความสมพนธเชงเหตผลของสาระส าคญตางๆ อนจะน ามาซงการบรหารงานทมงผลสมฤทธ ดงนนผทจะวางแผนโครงการแบบ Log Frame จงควรทราบขอแตกตางของการวางแผนโครงการแบบ Log Frame กบการวางแผนโครงการแบบทวไป ดงน

คมอการจดท าโครงการ ๑๓

1. ในสาระส าคญของโครงการ การวางแผนโครงการแบบทวไป นนจะมรายละเอยดมากกวาการวางแผนโครงการแบบ Log Frame เพราะมรายละเอยดของโครงการตงแต หลกการและเหตผล วตถประสงค เปาหมาย วธด าเนนงาน ระยะเวลางบประมาณและทรพยากร ผรบผดชอบ สถานทด าเนนการ ผลทคาดวาจะไดรบ และวธการประเมนผลโครงการ ฯลฯ แตการวางแผนโครงการแบบ Log Frame จะมเพยงการก าหนด จดมงหมาย วตถประสงค ผลงานหรอผลผลตของโครงการ ปจจยน าเขา หรอกจกรรมและทรพยากรทใชเทานน

2. การวางแผนโครงการแบบ Log Frame เนน จดมงหมายของแผนและวตถประสงคของโครงการเปนส าคญ ในขณะทการวางแผนโครงการแบบประเพณนยมเนนการบรรลเปาหมายเชงปรมาณ และเชงคณภาพ และการบรรลวตถประสงคของโครงการ

3. การวางแผนโครงการแบบ Log Frame เนนความเปนตรรกวทยาหรอความสมพนธ เชงเหตผลอยางตอเนองเชอมโยงกนตลอด

4. การวางแผนโครงการแบบ Log Frame นนการพจารณางบประมาณจะงายกวาการวางแผนโครงการแบบประเพณนยม เพราะจะทราบวากจกรรมใดใชทรพยากรอะไร มคาใชจายเทาใด

แนวทางการคดเลอกโครงการ

โครงการทแตละกลมในส านกงานเขตพนทการศกษาเสนอในแตละปจะมเปนจ านวนมากกวางบประมาณทมอยหรอมากกวางบประมาณทไดรบจดสรรจากส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน งบประมาณบางโครงการสงเกนความจ าเปน จงจ าเปนอยางยงทจะตองจดท าเกณฑหรอกระบวนการเพอพจารณาคดเลอกโครงการทส าคญและจ าเปนตอหนวยงานใหพอดกบงบประมาณทมอย รศ.ดร.พส เดชะรนทร คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดน าเสนอแนวทางหรอเกณฑเบองตนในการคดเลอกโครงการดงน

เกณฑ ค าอธบาย น าหนก

( รอยละ) ความเชอมโยงกบกลยทธ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส านกงานเขตพนทการศกษา

ผลผลตและผลลพธของโครงการมความเชอมโยงกบ กลยทธและเปาประสงคเพยงใด

40

ความพรอมของส านกงานเขตพนทการศกษา

ส านกงานเขตพนทการศกษามความพรอมในดานตางๆการด าเนนโครงการนนเพยงใด

10

ประโยชนทจะไดรบ ประโยชนทจะไดรบจากโครงการทงในเชงการเงน และไมใชการเงน

15

งบประมาณและทรพยากรทตองใช ปรมาณและมลคาของทรพยากรทตองใช 15

คมอการจดท าโครงการ ๑๔

เกณฑ ค าอธบาย น าหนก ( รอยละ)

ความเชอมโยงกบโครงการอน มความซ าซอนและเชอมโยงกบโครงการอนอยางไร 10 ความเสยง โครงการมความเสยงและโอกาสในการเกดความเสยง

อยางไร 10

รวมคะแนน 100 ใหเรยงล าดบความส าคญของโครงการทมคะแนนสงสดและรองลงมา ทงนการพจารณาโครงการตองครอบคลมกลยทธทงหมดของส านกงานเขตพนทการศกษาและพอดกบงบประมาณทมแนวทางการคดเลอกโครงการอาจจะใชแนวทางขางตนหรออาจจะตงคณะกรรมการก าหนดเกณฑ ขนมาใชส าหรบคดเลอกโครงการกได

การบรหารความเสยงโครงการ หนวยงานตองบรหารความเสยงในโครงการ เนองจากมความไมแนนอน อนอาจจะเกดขนจากการด าเนนงานตามโครงการ ซงความไมแนนอนดงกลาว น าไปสโอกาสและขอจ ากดของการปฏบตงาน ดงนน การบรหารความเสยงจะชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลของโครงการ โดยใชประโยชนจากโอกาสและหาแนวทางในการจดการขอจ ากด

ความหมายของความเสยง

ความเสยงโดยทวไป หมายถง เหตการณทมโอกาสเกดขนในอนาคต และอาจมผลใน ดานลบทไมตองการ การตดสนใจใดๆ โดยไมมขอมล หรอการวางแผนจงเปนการตดสนใจภายใตความเสยง

ความเสยงของโครงการ หมายถง เหตการณใด ๆ ทอาจจะเกดขนจากการด าเนนงานโครงการ และสงผลกระทบหรอสรางความเสยหายหรอความลมเหลว หรอลดโอกาสทจะท าใหโครงการบรรลเปาหมายและวตถประสงคของโครงการ

ความเสยงทเกดจากโครงการ มปจจยทจะเกดความเสยงในเรองตอไปน 1. การเปลยนนโยบาย 2. ดานงบประมาณ 3. ดานการบรหารจดการ 4. ดานคณภาพของบคลากร

แนวทางการบรหารความเสยงของโครงการ 1. แตงตงคณะกรรมการด าเนนการรบผดชอบการบรหารความเสยงของโครงการ 2. ประชมคณะกรรมการหรอวางแนวทางการท างาน การประสานงาน 3. คณะกรรมการพจารราความเสยงทจะเกดขนจากทกโครงการ 4. คณะกรรมการด าเนนการหาทางแกไขความเสยงของโครงการ 5. สรปผลการใชกระบวนการบรหารความเสยง

คมอการจดท าโครงการ ๑๕

ตวอยางแนวทางการบรหารความเสยง

ความเสยง โอกาสท

จะเกดขน (5

คะแนน)

ผลกระทบท

หนวยงานไดรบ

(5คะแนน)

รวม (10

คะแนน)

แนวทางการบรหารความเสยง

ผรบผดชอบ

1. นโยบายเปลยน ท าใหโครงการไมไดรบการสนบสนน ถกยกเลก น าไปใชในโครงการอน

5 5 10 1. ชแจงใหผบรหารเหนความส าคญของโครงการ

เจาของโครงการ

2. ไดรบการสนบสนน งบประมาณไมเตมตามจ านวนทเสนอขอ

4 3 7 2. ปรบลดรายการ งบประมาณทไมจ าเปน หรอมความจ าเปนนอย

เจาของโครงการ

3. ขาดความรวมมอ ของคณะท างานบรหารโครงการ

2 4 6 3. ประชมวางแผนรวมกนใหเหนความส าคญของการจดท าโครงการ

เจาของโครงการ

4. บคลากรบางคนไมสามารถเขาประชม เนองจากตดราชการ

2 3 5 4. วางแผนจดเวลาการประชมใหเหมาะสม และแจงผเขารวมประชม/หนวยงานทเกยวของทราบลวงหนา

เจาของโครงการ

ในการจดล าดบความเสยง สามารถประเมนไดจากคะแนนรวม กรณทคะแนนรวมสง แสดงวามความเสยงมาก ควรไดพจารณาใหความส าคญ ในการก าหนดแนวทางในการแกปญหากอน

คมอการจดท าโครงการ ๑๖

การวเคราะหความสมบรณหรอความถกตองของโครงการ ในการเขยนโครงการผเขยนอาจตรวจสอบความสมบรณและความถกตองในเนอหาตามหลกของการเขยนโครงการไดโดยใชตารางการวเคราะหดงน

ตารางการวเคราะหโครงการ ใหน าโครงการทเขยนเสรจแลวมาวเคราะหใหคะแนนตามตารางดานลาง คะแนน 1 หมายถง นอย หรอ ไมม 2 หมายถง ปานกลาง และ 3 หมายถง มาก

ประเดนโครงการ ประเดนการวเคราะห คาคะแนนทได

รวม 1 2 3 1. ชอโครงการ 1.1 ความถกตอง ชดเจน

1.2 สอดคลองกบกจกรรม 1.3 อานเขาใจงาย เราใจ

2. แผนงาน ถกตองตามหลกการจดสรรงบประมาณ 3. หลกการและ เหตผล

3.1 แสดงความเปนมา 3.2 มขอมล ทฤษฎ สนบสนน 3.3 บอกความตองการแกปญหาหรอพฒนา

4. วตถประสงค

4.1 บอกสงทตองการใหเกดหลงด าเนนโครงการ 4.2 มความเปนไปได 4.3 สอดคลองกบกจกรรมทท า

5. เปาหมาย 5.1 แสดงผลงานในเชงปรมาณหรอคณภาพ 5.2 ระบกลมทจะด าเนนงาน 5.3 ระบจ านวนหรอวนเวลาสถานททจะด าเนนการ

6. กจกรรมและ ด าเนนงาน

6.1 ล าดบกจกรรมอยางตอเนอง 6.2 กจกรรมระบวนเวลาทด าเนนการ 6.3 กจกรรมระบผรบผดชอบในแตละกจกรรม

7. รายละเอยด การใชงบประมาณ

7.1 การเขยนงบประมาณค านงถงความประหยด 7.2 งบประมาณทค านวณถกตองตามระเบยบ กระทรวงการคลง 7.3 ความคมคา เหมาะสม เพยงพอของงบประมาณ

คมอการจดท าโครงการ ๑๗

ประเดนโครงการ ประเดนการวเคราะห คาคะแนนทได

รวม 1 2 3 8. การประเมนผล 8.1 ตวชวดสามารถวดได

8.2 บอกวธการทจะประเมน 8.3 บอกเครองมอทใชประเมน

9. ผลทคาดวาจะ ไดรบ

9.1 บอกผลทคาดวาจะไดรบหลงสนสดโครงการ 9.2 ผลทคาดวาจะไดรบบอกเปนผลลพธ (Outcomes) 9.3 ผลทคาดวาจะไดรบสงกวาวตถประสงค

รวม / เฉลย ถาไดคะแนน 66 – 72 คะแนน เปนโครงการทด ถาไดคะแนน 56 – 65 คะแนน เปนโครงการทพอใช ถาไดคะแนนต ากวา 55 คะแนน เปนโครงการทตองปรบปรง

คมอการจดท าโครงการ ๑๘

ระบบตดตามและประเมนผล เปนองคประกอบของความส าเรจทส าคญของการควบคมกลยทธ (Strategy Control) ตามพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑ และวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ทหนวยงานตองก าหนดใหชดเจนวาจะวดผลในแตละตวชวดวาใครเปนผทรบผดชอบและรายงานผล แมจะเปนระดบฝาย กลมงานหรอหนวยงานเองกตาม จะตองแบงความรบผดชอบใหชดเจนวาตวชวดใดใครรบผดชอบ พรอมก าหนดความถในการรายงานผลทชดเจน ซงเปนเรองเกยวกบการตรวจสอบและประเมนผลของยทธศาสตรใหมกระบวนการทงหมดในการด าเนนงาน ใหเปนไปตามเปาหมายไดอยางเหมาะสม แนวทางของการจดท าระบบตดตามใหความส าคญในการบรรลวสยทศน พนธกจ เปาหมายการใหบรการ โดยเฉพาะอยางยงการก าหนดตวชวดในแตละระดบ ทงในเชงปรมาณ คณภาพ เวลา และคาใชจาย ใหมมาตรฐานการวดทเหมาะสมชดเจน เชอถอได รวมทงมความเชอมโยงในการวางแผนด าเนนงานกบหนวยงานตางๆ เพอใหมการบรณาการ ตงแตตนน าสปลายน า เพอใหสามารถตรวจสอบวาอะไรคอเปาประสงคของหนวยงาน ทเชอมโยงกบเปาประสงคของกระทรวง แผนบรหารราชการแผนดน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต การบรหารงานทประสบความส าเรจนน สวนหนงมาจากความสามารถของผบรหาร ในการน าเทคนคและกระบวนการบรหารมาใชบรหารงานใหส าเรจลลวงตามวตถประสงคและ บรรลเปาหมายทก าหนดไว การตดตามและประเมนผลกเปนสวนหนงของกระบวนการบรหาร ซงมหลกการส าคญ คอ การตดตาม ความกาวหนาในการปฏบตงานและประเมนผล ความส าเรจของงาน อนจะน าไปสการด าเนนการ แกไขปรบปรงรวมกนใหบรรลเปาหมาย ผบรหารจงจ า เปนตองมการตดตามและ ประเมนผล เพอใหทราบประสทธภาพและ ประสทธผลของระบบงานตาง ๆ ของหนวยงาน วาอยในระดบทเหมาะสมสอดคลองกบ สถานการณปจจบนเพยงใด การตดตามและ ประเมนผลมกใชควบคกน แตความหมายของ “การตดตาม” และ “การประเมนผล” นน มทงความคลายคลงและความแตกตางกน ดงน การตดตาม (Monitoring) หมายถง การเกบรวบรวมขอมลการปฏบตงานตาม แผนงานทก าหนดไว เพอตดสนใจแกไขวาไดผลตามวตถประสงคของแผนงาน/โครงการ นนหรอไมเพยงใด การประเมนผล (Evaluation) หมายถง การตรวจสอบความกาวหนาของแผนงาน/ โครงการ ตลอดจนการพจารณาผลสมฤทธของ แผนงาน/โครงการนน ๆ วามมากนอยเพยงใด เมอเปรยบเทยบกบเกณฑทก าหนดขน จงเปน กระบวนการบงชถงคณคาของแผนงาน/โครงการ จากค านยามดงกลาวจะเหนไดวา การตดตามเปนกระบวนการทด าเนนการอยางตอเนองเกยวกบการปฏบตงานตามแผนงาน/ โครงการ สวนการประเมนผลอาจจะประเมนได ในทกชวงของแผนงาน/โครงการ นบตงแตกอน ตดสนใจจดท า แผนงาน/โครงการ ขณะ ด าเนนงานในจดตางๆ และเมอสนสดแผน สน ป งบประมาณ หรอแผนงาน/โครงการด าเนนการ แลวเสรจ

การตดตามประเมนผล

คมอการจดท าโครงการ ๑๙

ประโยชนของการตดตามและประเมนผล 1. ท าใหทราบปญหาและความตองการท แทจรง สามารถจดล าดบความส าคญของปญหา และแกไขปญหาทนท เพอน าไปสการพฒนาของหนวยงาน 2. ท าใหวางแผนงาน/โครงการไดตรง เปาหมาย แกปญหาไดถกจด และพฒนาไดตรง ตามนโยบาย 3. ชวยใหด าเนนการตามแผนไดราบรน สามารถปรบปรงแกไขปญหาอปสรรคอยางไดผล หรอปรบแผนใหเหมาะสมมากขน 4. ท าใหทราบผลการด าเนนงานตาม แผนงานและโครงการอยางชดเจน อะไรประสบ ผลส าเรจแลวสงใดยงตองท าตอไป จ านวนเทาไร อนจะเปนขอมลไปสการตดสนใจไปสสภาพ ปจจบนปญหาความตองการ ซงเปนการวนครบ วงจร ถามการตดตามและประเมนผลอยาง ตอเนองและเปนประจ ายอมท าใหทราบปญหา และความตองการทแทจรง การวางแผนงาน/โครงการสามารถท าไดตรงตามเปาหมาย หรอ สามารถปรบปรงแกไขแผนงาน/โครงการให เหมาะสมมากขน สามารถทราบผลการ ด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ เมอเรม วางแผนใหมอกครงกจะมขอมลสารสนเทศท ชดเจน เทยงตรง และเปนปจจบน สามารถเปน เครองมอในการบรหารอยางมประสทธภาพและ ประสทธผลปรบปรงวธการปฏบตใหผลงานเปนไปตาม แผนงานอยางมประสทธภาพมากทสด โดยมงท จะตอบค าถามหลกวา ในการด าเนนงานนนไดรบทรพยากรครบถวนหรอไม ไดปฏบตงาน ตามแผนงานทก าหนดหรอไม ไดผลตรงตามท ก าหนดหรอไม ขอมลจากการตดตามจะเปน ประโยชนอยางยงตอการเรงรดใหงาน/โครงการ ด าเนนไปตรงตามเปาหมายของแผนงานและแลว เสรจภายในก าหนดเวลา การตดตามผลจงตอง ด าเนนการอยางสม าเสมอในหนวยงาน เพอเปน ขอมลยอนกลบใหตนเอง ผบงคบบญชาขนตน ผบงคบบญชาระดบสง ตลอดจนผรบผดชอบ แผนงาน/โครงการทกระดบ เพอใหค าแนะน า ชวยเหลอ แกไข อ านวยความสะดวก ทงน เพอใหการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ บรรลเปาหมายทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ การตดตามผลการด าเนนงาน เพอใหไดขอมลมาจดท ารายงานผลการด าเนนงาน ลกษณะของการตดตามผลการด าเนนงานตามแผนม ดงน

1) การตดตามผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน ซงเปนแผนระยะ ปานกลาง (3-5 ป) เปนการตดตามผลการด าเนนงานตามตวชวดผลส าเรจของแผนในระยะครงแผนและ ระยะสนสดแผน และตดตามความกาวหนาของงานโครงการส าคญทก าหนดไวในกรอบแผนงานโครงการรเรมสรางสรรคทไดก าหนดไวในแผน (Initiative) เพอใหสามารถปรบกลยทธไดสอดคลองกบสถานการณทเปลยนไป เชน นโยบายรฐบาล กระทรวง กรม และความตองการจ าเปนของหนวยงานและสถานศกษา 2) การตดตามผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการประจ าป (Action Plan) ซงเปนแผนใชเงน เปนการตดตามผลการด าเนนงานตามตวชวดความส าเรจของแผนซงอาจก าหนดเปนจดเนนการด าเนนงานประจ าป โดยตดตามความส าเรจของงาน/โครงการ/กจกรรมทก าหนดไวในแผนรวมทงผลการเบกจายงบประมาณเปนรายไตรมาสเพอใหสามารถปรบแผนไดสอดคลองกบความตองการจ าเปนของหนวยงานและโรงเรยน ทงน เครองมอการตดตามผลการด าเนนงาน อาจใชแบบส ารวจสมภาษณ โปรแกรม On Web และการศกษาวจย รวมทงใหผรบผดชอบแผนงานโครงการหรอผรบผดชอบ

คมอการจดท าโครงการ ๒๐

หลกการบรหารแผนสการปฏบตไดรายงานความกาวหนาและปญหาอปสรรคและจดใหมคณะกรรมการตรวจสอบกลนกรองขอมล เนองจากขอมลจาการรายงานรายบคคลอาจไมครบถวน เมอน าเสนอคณะกรรมการฯของหนวยงานและสถานศกษาไดพจารณารวมกนจะไดเพมเตมขอมลใหสมบรณและมความสอดคลองเชอมโยงกนมากขน

กรอบแนวคดการประเมนความคมคา จากสาระส าคญของมาตรา 22 ดงกลาว สามารถก าหนดกรอบแนวคดการประเมนความคมคา ไดดงน การประเมนความคมคา หมายถง การประเมนการด าเนนภารกจของภาครฐเพอใหไดผลผลต ผลลพธ ตามวตถประสงคทก าหนดอยางมประสทธภาพ และมผลประโยชนทสมดลกบทรพยากรทใช ทงน ผลลพธทเกดขนอาจเปนไดทงผลส าเรจทพงประสงค และผลกระทบในทางลบทเกดขนแกประชาชนและสงคม ทงทสามารถค านวณเปนตวเงนไดและไมสามารถค านวณเปนเงนได วตถประสงคของการประเมนความคมคา มงใหสวนราชการประเมนความคมคาการปฏบตภารกจดวยตนเอง (Self-assessment) เพอ:- 1. ประเมนวาการปฏบตภารกจ มประสทธภาพ ประสทธผล และไดกอใหเกดผลประโยชนตอประชาชนและภาครฐ มากหรอนอยกวาคาใชจายและผลเสยทเกดขนเพยงใด 2. เปนขอมลส าหรบสวนราชการในการทบทวนจดล าดบความส าคญในการเลอกปฏบตภารกจ หรอเปนขอมลส าหรบรฐบาลเพอพจารณายบเลกภารกจ รวมทงการปรบปรงวธการปฏบตภารกจ (Self-improvement) ใหมประสทธผลและประสทธภาพเพมขน เปนแนวทางในการพจารณาจดตงงบประมาณของสวนราชการในปตอไป (Self-control)

กรอบการประเมนความคมคา เพอใหการประเมนความคมคาเปนเครองมอใชประกอบการพจารณาทางเลอกในการปฏบตภารกจทกอประโยชนตอประชาชนสงสด การประเมนจงใหความส าคญกบประเดนการท างานใน 3 มต ไดแก มตประสทธผล ควบคไปกบมตประสทธภาพ และมตผลกระทบ ซงมความหมายและตวอยางตวชวด ดงน (1) ประสทธผลการปฏบตภารกจ เปนการประเมนการบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายของการปฏบตภารกจ โดยเปรยบเทยบผลทไดรบจากการปฏบตภารกจวามความสอดคลองเปนไปตามวตถประสงค เปาหมาย และผลทคาดไววาจะไดรบทก าหนดไวกอนด าเนนการหรอไม โดยพจารณาจากตวชวด 2 ดาน ไดแก การบรรลวตถประสงคในการปฏบตภารกจ และความพงพอใจตอผลประโยชนทไดรบจากผลผลตหรอบรการ โดยมขอบเขตและตวชวด ดงน (1.1) การบรรลวตถประสงค : หมายถง การเปรยบเทยบผลผลตทไดจากการปฏบตภารกจ ซงเปนไดทงสงของหรอบรการ เทยบกบเปาหมายและวตถประสงคในกรอบระยะเวลาทไดก าหนดไว เพอประเมนระดบความส าเรจในการท างานวาสามารถบรรลวตถประสงค ไดเพยงใด รวมทงการประเมนดวยวาการบรรลวตถประสงคในการปฏบตภารกจนน มคาใชจายเทาใด หรอเรยกวาประสทธผลของคาใชจาย (Cost-effectiveness) ดวย

คมอการจดท าโครงการ ๒๑

(1.2) ความพงพอใจ : ความพอใจของผรบบรการและผใชประโยชนจากผลผลตและบรการนนๆ โดยผใชประโยชน อาจหมายถง ประชาชนหรอหนวยงานอน ทไดรบประโยชนโดยตรงตวอยางตวชวดประสทธผล

ประเดนการประเมนผล

ตวอยางตวชวด 1. การบรรลวตถประสงค ระดบความส าเรจในการบรรลวตถประสงคในการปฏบตภารกจ

(รอยละ) เชน - ความส าเรจในการใหบรการก าจดลกน ายงลาย - ความส าเรจในการจดท าแผนยทธศาสตรในการปราบปรามยาเสพตด - ระดบความส าเรจในการบรรลวตถประสงคตอคาใชจายรวม

2. ความพงพอใจของผใชประโยชนระดบความพงพอใจเฉลยของผรบบรการและผใชประโยชน (รอยละ) (1.3) ในกรณทสามารถประเมนความคมคาทเปรยบเทยบ กบ Cost ไดแก Benefit - Cost Ratio ในกรณ กระทรวงดานเศรษฐกจ หรอ Cost-Effectiveness ในกรณกระทรวงดานสงคม กควรจะแสดงผลการวดเพมเตมดวย (1.4) การวดความพงพอใจของผรบบรการและผใชประโยชนจากผลผลตและบรการนนๆ ทงในดานคณภาพผลผลตและการใหบรการ ระยะเวลาทใชในการไดรบบรการ โดยผใชประโยชน เนนการวดผลประโยชนทกลมเปาหมายไดรบ จงจะถอวาเปนการวดผลลพธ (Outcome) ในระดบประสทธผล แตถาเนนการวดการใหบรการในกระบวนการ (process) ใหแกกลมเปาหมาย จะถอวาเปนการวดผลผลต (Output) ในระดบประสทธภาพ (2) ประสทธภาพการปฏบตภารกจ หมายถง การประเมนความเหมาะสมสอดคลองของการใชทรพยากรและกระบวนการท างาน เพอใหไดมาซงผลผลตตามวตถประสงค โดยพจารณาจากผลผลตเทยบกบตนทนทงหมด การจดหาทรพยากรทไดมาตรฐาน มคาใชจายทเหมาะสม รวมทงมกระบวนการท างานทประหยดทรพยากร ทงน ตวชวดม 2 ดาน ไดแก ประสทธภาพการผลต และการประหยด โดยมขอบเขตและตวชวด ดงน (2.1) ประสทธภาพการผลต หมายถง ความสอดคลองของการใชทรพยากรทเปนปจจย (Input) กระบวนการด าเนนการ (Process) และผลผลต (Output) เพอใหไดมาซงผลผลตตามวตถประสงคของภารกจ ซงประเดนในการพจารณาแบงออกเปน 4 กลมหลก ดงน - ประสทธภาพการด าเนนงานโดยรวม ประกอบดวยประเดนยอย อาท การผลต ผลผลตโดยใชคาใชจายนอยกวาแผนทก าหนด หรอผลตภาพของการใชปจจยการผลตสงกวาแผนทก าหนด การรายงานและการปรบปรงการด าเนนงาน เปนตน - การปรบปรงประสทธภาพการด าเนนงาน ประกอบดวยประเดนยอย อาท การมทางเลอกอนๆ ในการด าเนนงาน การปรบปรงวธการท างานทมอย การใชเทคโนโลยและเครองจกรแทนคน ความพยายามอยางตอเนองในการลดตนทนปจจยการผลต เปนตน

คมอการจดท าโครงการ ๒๒

- ระบบการจดการและการปฏบตงาน ประกอบดวยประเดนยอย อาท การจดท าแผนกลยทธ แผนปฏบตการ การจดสรรงบประมาณและทรพยากร ระบบและกระบวนการในการท างาน การด าเนนการตรวจสอบและควบคม เปนตน - สงแวดลอมในการท างาน ประกอบดวยประเดนยอย อาท การเหนความส าคญของประสทธภาพ การมงเนนลกคาและการบรการ การมความเชอถอได การมระบบใหก าลงใจและประกาศความดความชอบ การปฏบตงานในแนวทางทมาจากความเหนชอบรวมกน เปนตน (2.2) การประหยด หมายถง การไดรบทรพยากรในปรมาณและคณภาพทเหมาะสมดวยตนทนทต าสด ซงประเดนในการประเมน อาท การลดคาใชจายในการปฏบตภารกจ คาใชจายในการจดท าปจจยการผลต เปนตน

ตวอยางตวชวดประสทธภาพ ประเดนการประเมนผล ตวอยางตวชวด

1. ประสทธภาพการด าเนนงาน ตนทนตอหนวยผลผลตหรอคาใชจายตอหนวยผลผลตสดสวนจ านวนผลผลตตอปจจยน าเขา เชน ผลผลตตอคน ผลผลตตอเครองจกรความกาวหนาในการด าเนนงานเทยบกบแผนสดสวนเวลาทใชจรงในการใหบรการเปรยบเทยบกบระยะเวลาทก าหนดขนตอนและระยะเวลาทลดลง

2. การประหยด สดสวนงบประมาณทสามารถประหยดไดในการปฏบตภารกจ สดสวนงบประมาณทใชจดหาปจจยการผลต เกยวกบแผนทก าหนดไว (3) ผลกระทบ หมายถง ผลอนสบเนองจากการปฏบตภารกจ ทงทคาดหมายหรอตงใจ และไมไดคาดหมาย ทงทเกดขนระหวางและภายหลงการปฏบตภารกจ ทอาจกระทบตอการพฒนาในมตอน หรอการปฏบตภารกจของหนวยงานอน หรอประชาชนทงทเปนกลมเปาหมายและกลมอน ทงในและนอกพนท การวเคราะหผลกระทบทเกดขนจากการด าเนนงานตามภารกจภาครฐ ครอบคลมถงผลกระทบทงทางตรงและทางออม รวมทงผลกระทบดานบวกและดานลบ ในมตทสามารถประเมนในรปตวเงนและไมใชตวเงน นอกจากนยงตองค านงถงผลกระทบในกรณทไมไดด าเนนงานตามภารกจภาครฐดวย ซงมประเดนตาง ๆ ดงน (3.1) ผลกระทบตอประชาชน ไดแก ผลกระทบทประชาชนไดรบจากการด าเนนงานตามภารกจภาครฐ ทเปนประโยชนและความพงพอใจ เชน การมงานท าและการเพมรายไดใหประชาชน การพฒนาศกยภาพและคณภาพชวตประชาชน หรอผลกระทบทางลบ เชน การสญเสยอาชพ/ทรพยสน การเจบปวยจากมลภาวะทเกดจากการด าเนนภารกจ (3.2) ผลกระทบทางสงคม ไดแก ผลกระทบทเกดขนแกสงคมจากการด าเนนงานตามภารกจภาครฐ ซงรวมถงการเปลยนแปลงทเกดขนกบโครงสรางทางสงคม วถชวต อาชพ วฒนธรรม ภมปญญา ชมชน และการสรางความเปนธรรมใหสงคม (3.3) ผลกระทบทางสงแวดลอม ไดแกผลกระทบตอสงแวดลอมทเกดจากการด าเนนงานตามภารกจภาครฐ เชน ดานมลภาวะ ดานทรพยากรธรรมชาต ดานระบบนเวศ และดานภมสถาปตย (3.4) ผลกระทบตอเศรษฐกจ ไดแกผลกระทบตอรายไดประชาชาต/การขยายตวทางเศรษฐกจ การสรางความเปนธรรมและการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ (ระดบราคาสนคา ดลบญชเดนสะพด ดลการคลง การกอหนสาธารณะ) และการกระจายรายได

คมอการจดท าโครงการ ๒๓

(3.5) ผลกระทบดานอนๆ เชน ดานการเมอง และความมนคงของประเทศการเชอมโยงผลผลตจากการใชจายงบประมาณของกรมทวเคราะหไปยงยทธศาสตรของกระทรวงและยทธศาสตรจะตองชดเจน มฉะนน อาจจะน าเอาผลกระทบอนเกดจากอทธพลของผลผลตของกรมอนมาเปนผลงานของกรมทวเคราะหได (ตองสอใหผอานเขาใจไดวาผลผลตของกรมทวเคราะหเปนสวนส าคญสวนหนงทกอใหเกดผลกระทบนน)

การประเมนโครงการ (Program/Preject Evaluation) เปนกจกรรมหนงของกระบวนการบรหารจดการโครงการ (Project Management Process) ซงกระบวนการดงกลาวม 3 ขนตอน คอ

1. การวางแผน (Planning) เมอโครงการซงอาจเกดจากแผนงานหรอจากการส ารวจหรอ ศกษา

2. ความจ าเปน (need assessment) ผรบผดชอบโครงการตองเตรยมการวางแผนการ ด าเนนโครงการไวอยางชดเจนทสด โดย

- ท าความเขาใจวตถประสงค - ก าหนดผรวมงาน - ก าหนดภารงานหรอกจกรรม - จดโครงสรางยอยของงาน - จดบคลากรและทรพยากร - ประสานงานหนวยงานหรอบคลากรทเกยวของ - ก าหนดระบบควบคมและตดตาม - จดตารางเวลา - ก าหนดแนวทางการประเมน

3. การด าเนนโครงการ (Implementation) เปนขนตอนของการปฏบตโครงการตามแผนท ก าหนดไวเพอใหบรรลวตถประสงคแลเปาหมายของโครงการ โดย

- จดเตรยมการในดานตางๆ - ปฏบตภาระงานหรอกจกรรมตามตารางเวลา - ตดตามหรอตรวจสอบตามแผนทวางไว - เนนการมสวนรวมของทมงาน - ตดตามและแกปญหาหรอหาทางเลอก - เนนการสอสารเพอใหเกดความเขาใจตรงกน

4. การประเมน (Evaluation) เปนขนตอนของการตรวจสอบประสทธภาพและประสทธผล ของโครงการ เพอสรประดบความส าเรจ ปญหา และใชเปนขอมลประกอบการพจารณาตดสนใจเกยวกบโครงการตอไป กระบวนการประเมนโครงการทเปนระบบ ตองอาศยการสรปผลโดยใชขอมลเปนหลกส าคญ โดย

- ด าเนนการประเมนตามแผน (ทก าหนดไว) - จดเกบและรวบรวมขอมล - ประมวลหรอวเคราะหขอมล - แปลผล สรป รายงาน

คมอการจดท าโครงการ ๒๔

การบรหารจดการโครงการอยางเปนระบบ จ าเปนตองด าเนนการอยางถถวน รดกม โดยตอง วางแผนการด าเนนการอยางเปนขนตอน เนนประสทธภาพของการใชทรพยากร ตองบรหารจดการใหบรรลวตถประสงคและสามารถตรวจสอบได (Accountability)

ความหมายของการประเมนโครงการ การประเมน (Evaluation) โดยทวไปหมายถง กระบวนการ (Process) ในการ

ตรวจสอบ(Examine) หรอการพจารณาตดสน (Judge) คณลกษณะของสงหนงสงใด หรอของกจกรรมใดๆ เพอก าหนด (Determine) คณคา (Worth) คณภาพ ความถกตอง เหมาะสม โดยอาศย เกณฑ (Creteria) เปนหลก หรอกลาวไดวา การประเมนคอการพจารณาหรอก าหนดคณคาสงตาง ๆ ตามเกณฑใดเกณฑหนง

“การประเมนโครงการ” สามารถใหความหมายไดวา เปนกระบวนการในการก าหนด คณคาของโครงการ (หรอกจกรรมทก าหนดขนภายใตแผนงาน) เพอน าไปสการตดสนใจเกยวกบโครงการนน ๆ วาด มประสทธภาพ ไดผล เพยงใด

ความส าคญของการประเมนโครงการ ในระยะสามทศวรรษทผานมา การประเมนโครงการถกน าไปใชอยางกวางขวางใน

องคการตาง ๆ ของทงภาครฐและเอกชน ในขณะเดยวกนทงความหมายและเทคนควธการประเมนกววฒนาการและแพรหลายขน สลบซบซอนขนตามสภาพความเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคม แตอยางไรกตามการประเมนโครงการตามแนวคดตาง ๆ ตางมเปาหมายทสอดคลองกน กลาวคอ มงตรวจสอบคณภาพของโครงการนน ๆ วา ด-ไมด อยางไร ไดผล หรอไม คมคาหรอไม บกพรองเรองใด เพอใชส าหรบการตดสนใจเกยวกบการปรบ-เปลยน-ลด-ขยาย-ด าเนนการตอ-ยตโครงการเหลานน ตลอดจนหาทางเลอกทเหมาะสมเพอประสทธภาพและประสทธผลสงสดของโครงการ บทบาทส าคญของการประเมนโครงการ สรปไดดงน

1. ชวยใหทราบขอมลหรอสารสนเทศเกยวกบโครงการทงในดานปฏบตการและผล ปฏบตทเปนประโยชนในการตดสนใจของผเกยวของกบโครงการ

2. ชวยแกไข ปรบปรง การด าเนนการตามโครงการใหชดเจน ตรงเปา และลดปญหา ในการปฏบต ซงจะเปนผลดตอการบรหารโครงการ

3. ชวยบงชถงประสทธภาพและประสทธผลของโครงการตาง ๆ หรอความคมคาของ โครงการ

4. ชวยใหทราบถงผลกระทบ (Impact) ทเกดจากการด าเนนโครงการ 5. ชวยส าหรบการวางแผนโครงการทประสทธภาพทงภายใตแผนงานเดยวกนหรอ

ในแผนงานอน ๆ

คมอการจดท าโครงการ ๒๕

วตถประสงคของการประเมนโครงการ เนองจากการประเมนผลเปนการหาแนวทางในการตดสนใจโดยไมมเปาหมาย เพอ

การคนหาความรอยางการวจย แตจะมงคนหาสงทโครงการไดด าเนนการไปแลววาสงใดควรด าเนนการตอไปตามวตถประสงคของโครงการ หรอศกษาระหวางด าเนนโครงการนนมปญหาใดควรปรบปรงเพอการบรรลเปาหมายของโครงการ ซงอาจจะพจารณาเกยวกบการประเมนผลได ดงน

1. การประเมนเปนเครองมอในการบรหารและการวางแผนอยางหนงทจะชวย ตอบสนองตอภารกจ ความตองการของหนวยงาน รวมทงปรบปรงการปฏบตงานใหดขนมประสทธภาพและประสทธผล

2. เพอทราบความกาวหนา สภาพ ผลการด าเนนงาน ตลอดจนปญหาอปสรรค 3. เพอเปนขอมลส าหรบเรงรด ปรบปรงแกไขขอบกพรองของการด าเนนงาน

โครงการยกเลกโครงการทไมเหมาะสมหรอหมดความจ าเปน 4. เพอทราบถงสถานภาพการบรหารการใชจายงบประมาณ 5. เปนความรบผดชอบของผบรหารทกระดบทจะตองผลกพนใหการด าเนนงาน/

โครงการหรอแผนงานตาง ๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ บรรลวตถประสงคกบใหเกดประโยชนกบผมสวนเกยวของกบประชาชนหรอสงคมสวนรวมมากทสด

ประเภทของการประเมน การประเมนโครงการอาจแบงไดหลายประเภทตามเกณฑการแบง ซงการแบงประเภททนยม

ไดแก 1. แบงตามวตถประสงคของการประเมน หรอยดความตองการในการประเมนเปนหลก

การประเมนโครงการจะม 3 ประเภท คอ (1) การประเมนความพรอมของโครงการ (Pre-Evaluation) การประเมนประเภทน เนน

การตรวจสอบสภาพ ปจจย องคประกอบตาง ๆ ของโครงการวามความพรอมเพยงใด เปนการประเมนโดยการวเคราะหแผนทก าหนดไว พรอมทงตรวจสอบทรพยากรโครงการวาอยในระดบใด อยในสถานการณและเวลาเหมาะสมหรอไม การประเมนแบบนเปนการประเมนกอนการด าเนน (Implement) โครงการ

(2) การประเมนความกาวหนาของโครงการ (Formative Program Evaluation) การ ประเมนประเภทน มงตรวจสอบ ควบคม ก ากบดแลการด าเนนการ ตลอดจนศกษา ความกาวหนา ปญหา ขอบกพรองตาง ๆ ของโครงการในระหวางปฏบตตามโครงการ ทงนเพอประโยชนของการแกปญหาตาง ๆ และเพอใหโครงการด าเนนไปดวยความราบรนเปนไปตามเปาหมายการประเมนประเภทนจะประเมนระหวางทโครงการด าเนนอยหรออาจเปนระยะครงโครงการ (Midterm evaluation)

(3) การประเมนผลสรป (Summative Program Evaluation) เปนการประเมนผล เบดเสรจเมอสนสดโครงการ (Final Evaluation) วตถประสงคของการประเมนกเพอตรวจสอบคณภาพ ความคมคาของโครงการ หรอมงพจารณาวาโครงการนน ๆ ไดผลตามเปาหมายทก าหนดไวหรอไม และยงสามารถประเมนไปถงผลกระทบทเกดจากโครงการนนดวย

คมอการจดท าโครงการ ๒๖

2. แบงตามล าดบการบรหารโครงการ ซงจะมการประเมน 3 ประเภท คอ (1) การประเมนกอนเรมโครงการ เปนการประเมนสภาพความพรอม ความเหมาะสม

จ าเปนของโครงการ ตลอดจนปจจยประกอบตาง ๆ ทเกยวของกบโครงการ รวมถงการประเมนตวโครงการทก าหนดขนดวย

(2) การประเมนขณะด าเนนการ เปนการประเมนกระบวนการปฏบตงานในดานตาง ๆ ของโครงการ โดยมเปาหมายเพอตรวจสอบการด าเนนงานตามแผน ตลอดจนความกาวหนา ปญหาอปสรรคตาง ๆ การประเมนลกษณะนเปนการประเมนความกาวหนาของโครงการ

(3) การประเมนหลงจากการด าเนนการ จดเปนการประเมนผลสรป ซงกระท าในระยะ สนสดโครงการ โดยมกใหความสนใจในผลผลต (Output) ผลทไดรบ (Effefect) และผลกระทบ (Impact) ของโครงการ

3. แบงตามขอบขาย มการประเมน 3 ดาน คอ (1) การประเมนสมฤทธผล (Achievement Evaluation) ไดแกการประเมน 2 ลกษณะ

ใหญคอ 1. ประเมนผลของโครงการ (ProjectEffect) : ผลตามวตถประสงคของโครงการ 2. ประเมนผลขางเคยง (Side Effect): ผลอนเกดจากการด าเนนโครงการ โดยเปน

ผลนอกเหนอจากวตถประสงค (2) การประเมนประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency/Effectiveness) เนนการ

ประเมนประเดนหลก คอ 1. ประสทธภาพ : มงตรวจสอบผลของโครงการ (Output) โดยเปรยบเทยบกบ

ตนทนหรอทรพยากรทใช (Input) 2. ประสทธผล : มงเปรยบเทยบผลของโครงการกบวตถประสงค (Objective)ของ

โครงการ 3. ความพอเพยง : เปรยบเทยบผลของโครงการกบความจ าเปนหรอความตองการ

(Need) (3) การประเมนผลกระทบ (Impact Evaluation) เนนการประเมนผลทเกดจากโครงการ

ในระยะสน (Short-term Impact) และระยะยาว (Long-term Impact) ผลดงกลาวเปนผลทเกดหลงจากโครงการไดด าเนนการสนสดแลว 4. แบงตามองคประกอบของโครงการ (1) การประเมนบรบท (ContextEvaluation) เปนการพจารณาตรวจสอบสภาพแวดลอมตาง ๆ ของโครงการ เชน ความจ าเปน ความเหมาะสมของโครงการตามเหตการณ สถานทเวลา ตามกลมเปาหมายของโครงการ หรอพจารณาขอจ ากดตาง ๆ เปนตน (2) ประเมนปจจยปอน (Input Evaluation) เปนการตรวจสอบความพรอม สภาพความพอเพยงของทรพยากรตาง ๆ ทใชในโครงการ รวมถงความเขาใจของผด าเนนการ สวนงานทเกยวของ ตลอดจนความเหมาะสมของปจจยประกอบ เชน สถานทด าเนนการ วสดครภณฑ เปนตน (3) ประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เนนการประเมนเกยวกบการด าเนนการ ขนตอนการประสานงาน วธการปฏบต ปญหา อปสรรคตาง ๆ

คมอการจดท าโครงการ ๒๗

(4) ประเมนผลผลต (Product evaluation) เนนการประเมนในสวนทเกยวของกบผลทางตรง (Product Evaluation) หรอผลตามวตถประสงค รวมทงผลทางออมหรอผลขางเคยง (Side Effect) และผลกระทบ (Impact)

หลกการประเมน 1. ประเมนอยางสอดคลองกบความเปนจรง (Relevance) เปาหมายส าคญของการ

ประเมนโครงการใด ๆ กคอการตรวจสอบและตดสนใจเกยวกบโครงการนน ๆ ผลการประเมนยอมน าไปสการพจารณาและการตดสนใจ ดงนนการประเมนทกครงจ าเปนตองด าเนนการอยางถกตอง เปนระบบ เพอใหไดผลตรงความเปนจรงทสด โดยอาศยองคประกอบหลกในการประเมนตอไปนอยางครบถวนและมคณภาพ

(1) วตถประสงค (Objective) การประเมนทกครงจะตองเรมตนดวยการก าหนด วตถประสงคใหชดเจนวา ตองการประเมนสงใด ในแงมมใด และเพออะไร โดยสรปแลวผประเมนตองตอบค าถามไดวา จะประเมนอะไร ประเมนท าไม (1.1) ตวบงช (Indicators) สงส าคญของการประเมนประการหนงคอการก าหนดคณลกษณะตาง ๆ ทเปนตวบงชถงคณภาพหรอคณคาของสงทจะประเมน กลาวคอในการทตดสนวาสงหนงสงใดดหรอเลว มคณคาหรอไมมนน จะตองก าหนดไดวาจะพจารณาตรวจสอบจากสงใดหรออะไร ตวบงชหรอคณลกษณะทก าหนดนตองสอดคลองกบวตถประสงคทตงไว

(1.2) ขอมล (Data) เปนคาการวดทใชบรรยายหรอบอกจ านวนปรมาณของ คณลกษณะทก าหนดขน (ตวบงช) ซงขอมลจะไดจากกระบวนการวดดวยเครองมอหรอเทคนคตาง ๆ ขอมลทจะน ามาใชประเมนควรมลกษณะดงน

ถกตอง (Valid) เปนขอมลทแทนคณลกษณะทก าหนดไวอยางแทจรงตองอาศยเครองมอหรอเทคนครวบรวมขอมลทมคณภาพ โดยเฉพาะอยางยงดานความเทยงตรง (Validiry)

เชอถอได (Reliable) ขอมลทตรงความเปนจรงหรอตรงตามสภาพทแทจรง โดยสามารถบงบอกจ านวนหรอปรมาณทมอยจรง

เพยงพอ (Sufficient) ตองเปนขอมลทแทนคณลกษณะทกอยางทก าหนดไวเปนตวบงชไมใชเพยงบางสวนเทานน

ทนการณ (Update) ตองเปนขอมลทตรงกบสภาพทเปนอยในขณะนนอยางแทจรง

(1.3) เกณฑ (Criteria) เปนปรมาณหรอลกษณะทใชเปนหลกก าหนดหรอส าหรบ วนจฉยตดสนขอมลทแทนคณลกษณะทถกประเมน เกณฑทก าหนดนจะใชเปนบรรทดฐานหรอตวเปรยบเทยบในการตดสนหรอชขาดคณภาพหรอระดบของสงทประเมน โดยปกตเกณฑทดควรมลกษณะดงน

1. ชดเจน : เปนปรมาณหรอลกษณะทใชเปนหลกก าหนดหรอส าหรบ วนจฉย ตดสนขอมลทแทนคณลกษณะทถกประเมน เกณฑทก าหนดนจะใชเปนบรรทดฐานหรอตวเปรยบเทยบในการตดสนหรอชขาดคณภาพหรอระดบของสงทประเมน โดยปกตเกณฑทดควรมลกษณะดงน

คมอการจดท าโครงการ ๒๘

1) ชดเจน : เปนเกณฑทก าหนดไวแนนอน เขาใจได 2) ยตธรรม : มความเหมาะสม เปนไปได 3) ครบถวน : พจารณาทกแงมม ทกดาน

(1) ดลยพนจ (Judgment) เปนองคประกอบสดทายของการประเมน โดยการน าขอมลท ไดเปรยบเทยบกบเกณฑทก าหนดไว เพอพจารณาระดบคณคาของคณลกษณะของสงทประเมนเพอน าไปสการตดสนสรปผล การเปรยบเทยบดงกลาวตองอาศยดลยพนจทถถวนของผประเมนโดยตองค านงถงสงตอไปน

(1) ความเปนธรรม : ไมล าเอยงหรออคต (2) ความรอบร : ผประเมนตองมนใจวารหรอเขาใจในสงทประเมนจรง (3) ขอจ ากด : ตองพจารณาถงขอบกพรอง ขอบเขต ตลอดจนภาวะเงอนไข

ตาง ๆ ทเกดขนในขณะทประเมน โดยเฉพาะอยางยงการรวบรวมขอมล (4) นโยบาย : ผประเมนตองค านงถงความส าคญของผลสรปหรอการตดสน

ตองไมกอใหเกดผลกระทบในทางเสอมเสยตอสงคมสวนรวม หรอมการบดเบอนจนไมตรงตามความ เปนจรง

คมอการจดท าโครงการ ๒๙

รปแบบการประเมนโครงการ

1. การประเมนผลโครงการ แบบซปโมเดล (CIPP Model)

ในการด าเนนงานตามโครงการหรอการบรหารโครงการไมวาจะเปนโครงการของรฐ รฐวสาหกจ หรอเอกชนกตาม จะตองมการวางแผนโครงการโดยก าหนดเปนวตถประสงคและเปาหมายไวเพอคาดหวงผลลพธทจะเกดขนภายหลง เมอวางแผนโครงการและมการวเคราะหความเปนไปไดของโครงการ ตลอดจนการออกแบบโครงการเปนอยางดแลว ผทมอ านาจกจะท าการคดเลอกโครงการและอนมตโครงการตอไป ตอจากนนกจะมองคการน าโครงการไปปฏบต หรอทเราเรยกวา “การบรหารโครงการ” (Project Management) บคคลทวไปมกจะคนเคยกบค ากลาวทวา “ถาการวางแผนโครงการดกเทากบงานส าเรจไปแลวครงหนง” แตในความเปนจรงแลวการวางแผนโครงการทดแคจะชวยเพมโอกาสส าหรบความส าเรจเทานน แตกมใชเปนหลกประกนความส าเรจของนโยบาย/แผนงาน/โครงการสาธารณะทงหมด ทงนเพราะความส าเรจหรอความลมเหลวของนโยบาย/แผนงาน โครงการตางๆ จะตองผานกระบวนการตางๆ อกมาก โดยเฉพาะกระบวนการบรหารโครงการและการประเมนผลโครงการ ถาจะกลาวให เขาใจงายๆ กคอการวางแผน (Planning) เปนเรองของ “การคด” การด าเนนการหรอการบรหาร (Implementation / Operation) เปนเรองของ “การทา” สวนการประเมนผล (Evaluation)กคอ “การเทยบ” ระหวางการคดกบการกระท านนเองการประเมนผลจงเปนขนตอนสดทายทจะท าใหทราบวา การปฏบตงานตามโครงการนนบรรลวตถประสงคหรอไม เพยงใด มการเบยงเบนไปจากสงทคดไวหรอไม ถาเบยงเบนจะไดหาวธปรบปรงแกไขความคาดหวงกบการปฏบตจรงนนเปนไปในทศทางเดยวกนใหได โดยเฉพาะในปจจบนการบรหารการพฒนาประเทศมไดประเมนเฉพาะผลส าเรจของโครงการจากผลผลต (Output) ทไดจากการด าเนนโครงการเทานน แตความส าเรจของโครงการจะตองพจารณาทงผลผลต (Output) ผลลพธ(Outcome) และผลกระทบ (Impact) ดวย ซงเราเรยกวา “การบรหารแบบมงผลสมฤทธ” (Result Base Management) ดงนนการทจะทราบถงผลสมฤทธของโครงการตาง ๆ ไดนน จาเปนจะตองอาศยกระบวนการตดตามและประเมนผลทเปนระบบ ความหมายของการประเมนผลโครงการ

“การประเมนผลโครงการ หมายถง กระบวนการทมงแสวงหาคาตอบวานโยบาย/แผนงาน/โครงการบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดไวหรอไม เพยงใด โดยมมาตรฐานและเครองมอในการวดทแมนตรงและเชอถอได” การประเมนผลจงคลายกบการหาใครสกคนหนงเอากระจกมาสองใหเราเหนหนาตาตวเองวา สวยงามดแลวหรอยง มขอบกพรองอะไรบาง จะไดปรบปรงแกไขตนเองจดมงหมายของการประเมนผลโครงการ

มกจะมค าถามอยตลอดเวลาวา “ประเมนผลเพออะไร” หรอ “ประเมนผลไปท าไม” ปฏบตงานตามโครงการแลวไมมการประเมนผลไมไดหรอ ตอบไดเลยวาการบรหารแนวใหมหรอการบรหารในระบบเปด (Open System) นนถอวาการประเมนผลเปนขนตอนทส าคญมากซงจดมงหมายของการประเมนผลโครงการมดงน

คมอการจดท าโครงการ ๓๐

1. เพอสนบสนนหรอยกเลก การประเมนผลจะเปนเครองมอชวยตดสนใจวาควรจะยกเลก โครงการหรอสนบสนนใหมการขยายผลตอไป โดยเฉพาะการมโครงการใหมๆ ยงมไดจดท าในรปของโครงการทดลอง (Experimental) ซงมโอกาสจะผดพลาดหรอลมเหลวไดงาย ความลมเหลวของโครงการจงมใชความลมเหลวของผบรหารเสมอไป ดงนนถาเราประเมนผลแลวโครงการนนส าเรจตามทก าหนดวตถประสงคและเปาหมายไวกควรด าเนนการตอไป แตถาประเมนผลแลวโครงการนนมปญหา หรอมผลกระทบเชงลบมากกวา เรากควรยกเลกไป

2. เพอทราบถงความกาวหนาของการปฏบตงานตามโครงการ วาเปนไปตามทก าหนดวตถประสงคและเปาหมาย หรอกฎเกณฑ หรอมาตรฐานทก าหนดไวเพยงใด

3. เพอปรบปรงงาน ถาเราน าโครงการไปปฏบตแลว พบวาบางโครงการไมไดเสยทงหมดแตกไมบรรลวตถประสงคทก าหนดไวทกขอ เราควรน าโครงการนนมาปรบปรงแกไขใหดขน โดยพจารณาวาโครงการนนบกพรองในเรองใด เชน ขาดความรวมมอของประชาชน ขดตอคานยมของประชาชน ขาดการประชาสมพนธ หรอสมรรถนะขององคการทรบผดชอบต า เมอเราทราบผลของการประเมนผล เรากจะไดปรบปรงแกไขใหตรงประเดน

4. เพอศกษาทางเลอก (Alternative) โดยปกตในการน าโครงการไปปฏบตนน ผบรหารโครงการจะพยายามแสวงหาทางเลอกทดทสด จากทางเลอกอยางนอย 2 ทางเลอก ดงนนการประเมนผลจะเปนการเปรยบเทยบทางเลอก กอนทจะตดสนใจเลอกทางเลอกใดปฏบต ทงนเพอลดความเสยงใหนอยลง

5. เพอขยายผล ในการน าโครงการไปปฏบต ถาเราไมมการตดตามและประเมนผลอยางตอเนอง เราอาจจะไมทราบถงความส าเรจของโครงการ แตถาเราประเมนผลโครงการเปนระยะ สม าเสมอผลปรากฏวาโครงการนนบรรลผลส าเรจตามทก าหนดวตถประสงค เรากควรจะขยายผลโครงการนนตอไป แตการขยายผลนนมไดหมายความวาจะขยายไปไดทกพนท การขยายผลตองค านงถงมตของประชากร เวลา สถานทสถานการณตางๆ เชน โครงการปลกพชเมองหนาวจะประสบความส าเรจดในพนทภาคเหนอ แตถาขยายผลไปยงภมภาคอนอาจจะไมไดผลดเสมอไป เพราะตองค านงถงลกษณะภมประเทศ ภมอากาศ เชอชาต คานยม ฯลฯ ดงนนสงทตองค านงถงคอ สงทน าไปในพนทหนงอาจไดผลด แตนาไปขยายผลในพนทหนงอาจไมไดผล หรอ สงทเคยท าไดผลดในชวงเวลาหนง อาจจะไมไดผลดในอกชวงเวลาหนง รปแบบการประเมนผลแบบ CIPP Model ค าวา “รปแบบ” หรอแบบจ าลอง ภาษาองกฤษใชค าวา “Model” ซงหมายถง วธการทบคคลใดบคคลหนงไดถายทอดความคด ความเขาใจ ตลอดจนจนตนาการทมตอปรากฏการณหรอเรองราวใด ๆ ใหปรากฏโดยใชการสอสารในลกษณะตาง ๆ เชน ภาพวาด ภาพเหมอน แผนภม แผนผง ฯลฯ เพอใหเขาใจไดงาย และสามารถน าเสนอเรองราวไดอยางมระบบ ( เยาวด รางชยกล วบลยศร. 2542 : 27 ) ในการประเมนผลโครงการนนมแนวคดและโมเดลหลายอยาง แตในทนใครขอเสนอแนวคดและโมเดลการประเมนแบบซป หรอ “CIPP Model” ของสตฟเฟลบม (Stufflebeam) เพราะเปนโมเดลทไดรบการยอมรบกนทวไปในปจจบนแนวคดของสตฟเฟลบม เนนการแบงแยกบทบาทของการทางานระหวางฝายประเมนกบฝายบรหารออกจากกนอยางเดนชด กลาวคอฝายประเมนมหนาทระบ จดหา และน าเสนอสารสนเทศใหกบฝายบรหาร สวนฝายบรหารมหนาทเรยกหาขอมล และน าผลการประเมนทได

คมอการจดท าโครงการ ๓๑

ไปใชประกอบการตดสนใจ เพอด าเนนกจกรรมใดๆ ทเกยวของแลวแตกรณ ทงนเพอปองกนการมอคตในการประเมน

ประเดนการประเมนตามรปแบบ CIPP Model สตฟเฟลบม ไดก าหนดประเดนการประเมนออกเปน 4 ประเภท ตามอกษรภาษาองกฤษตว

แรกของ “CIPP Model” ซงมรายละเอยดดงน 1. การประเมนสภาวะแวดลอม (Context Evaluation : C ) เปนการประเมนกอนการ

ด าเนนการโครงการ เพอพจารณาหลกการและเหตผล ความจ าเปนทตองด าเนนโครงการ ประเดนปญหา และความเหมาะสมของเปาหมายโครงการ เชน โครงการอาหารเสรมแกเดกวยกอนเรยน เราจะตองวดสวนสง และชงน าหนก ตลอดจน ด หด เหา กลากเกลอน ของเดกกอน

2. การประเมนปจจยน าเขา (Input Evaluation : I ) เปนการประเมนเพอพจารณาถงความเปนไปไดของโครงการ ความเหมาะสม และความพอเพยงของทรพยากรทจะใชในการดาเนนโครงการ เชน งบประมาณ บคลากร วสดอปกรณเวลา ฯลฯ รวมทงเทคโนโลยและแผนการดาเนนงาน

3. การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation : P ) เปนการประเมนเพอหาขอบกพรองของการด าเนนโครงการ ทจะใชเปนขอมลในการพฒนา แกไข ปรบปรง ใหการด าเนนการชวงตอไปมประสทธภาพมากขน และเปนการตรวจสอบกจกรรม เวลา ทรพยากรทใชในโครงการ ภาวะผนา การมสวนรวมของประชาชนในโครงการโดยมการบนทกไวเปนหลกฐานทกขนตอน การประเมนกระบวนการน จะเปนประโยชนอยางมากตอการคนหาจดเดน หรอจดแขง (Strengths) และจดดอย (Weakness) ของนโยบาย / แผนงาน/โครงการซงมกจะไมสามารถศกษาไดภายหลงจากสนสดโครงการแลว

4. การประเมนผลผลต (Product Evaluation : P ) เปนการประเมนเพอเปรยบเทยบผลผลตทเกดขนกบวตถประสงคของโครงการ หรอมาตรฐานทก าหนดไว รวมทงการพจารณาในประเดนของการยบ เลก ขยาย หรอปรบเปลยนโครงการแตการประเมนผลแบบนมไดใหความสนใจตอเรองผลกระทบ (Impact) และผลลพธ ( Outcomes ) ของนโยบาย / แผนงาน / โครงการเทาทควร

นอกจากน สตฟเฟลบม ไดน าเสนอประเภทของการตดสนใจทสอดคลองกบประเดนทประเมน ดงน

1. การตดสนใจเพอการวางแผน (Planning Decisions) เปนการตดสนใจทใชขอมลจากการประเมนสภาพแวดลอมทไดน าไปใชในการก าหนดจดประสงคของโครงการใหสอดคลองกบแผนการด าเนนงาน

2. การตดสนใจเพอก าหนดโครงสรางของโครงการ (Structuring Decisions) เปนการตดสนใจทใชขอมลจากปจจยน าเขาทไดน าไปใชในการก าหนดโครงสรางของแผนงาน และขนตอนของการด าเนนการของโครงการ

3. การตดสนใจเพอน าโครงการไปปฏบต (Implementation Decisions) เปนการตดสนใจทใชขอมลจากการประเมนกระบวนการ เพอพจารณาควบคมการด าเนนการใหเปนไปตามแผน และปรบปรงแกไขการด าเนนการใหมประสทธภาพมากทสด

4. การตดสนใจเพอทบทวนโครงการ (Recycling Decisions) เชน การตดสนใจเพอใชขอมลจากการประเมนผลผลต ( Output ) ทเกดขน เพอพจารณาการยต / ลมเลก หรอขยายโครงการทจะน าไปใชในโอกาสตอไป

คมอการจดท าโครงการ ๓๒

จากขอมลเกยวกบประเดนการประเมนแบบ CIPP ทง 4 ประการและประเภทของการตดสนใจดงกลาวขางตน พอจะสรปความสมพนธระหวางประเภทของการประเมนกบการตดสนใจ ดงแผนภมท 1

แผนภมท 1 : ความสมพนธของการตดสนใจ และประเภทของการประเมนแบบ CIPP Model

เกณฑและตวชวดความส าเรจ การประเมนผลโครงการนนตองมเกณฑและตวชวด (Indicator) ระดบความส าเรจของ

โครงการใหทราบ ซงโดยทวไปแลวเกณฑทใชในการประเมนผลโครงการ ( วรเดช จนทรศร และไพโรจน ภทรนรากล. 2541 : 44 ) มดงน

1. เกณฑประสทธภาพ (Efficiency) มตวชวด เชน สดสวนของผลผลตตอคาใชจาย ผลตภาพตอหนวยเวลา ผลตภาพตอกาลงคน ระยะเวลาในการใหบรการ

2. เกณฑประสทธผล (Effectiveness) มตวชวดเชน ระดบการบรรลเปาหมาย ระดบการบรรลตามเกณฑมาตรฐาน ระดบการมสวนรวม ระดบความเสยงของโครงการ

3. เกณฑความพอเพยง (Adequacy) มตวชวด เชน ระดบความพอเพยงของทรพยากร 4. เกณฑความพงพอใจ (Satisfaction) มตวชวด เชน ระดบความพงพอใจ 5. เกณฑความเปนธรรม (Equity) มตวชวดคอ การใหโอกาสกบผดอยโอกาส ความเปนธรรม

ระหวางเพศ ระหวางกลมอาชพ ฯลฯ 6. เกณฑความกาวหนา (Progress) มตวชวด เชน ผลผลตเปรยบเทยบกบเปาหมายรวม

กจกรรมททาแลวเสรจ ทรพยากร และเวลาทใชไป 7. เกณฑความยงยน ( Sustainability ) ตวชวด เชน ความอยรอดของโครงการดานเศรษฐกจ

สมรรถนะดานสถาบน ความเปนไปไดในดานการขยายผลของโครงการ 8. เกณฑความเสยหายของโครงการ ( Externalities ) มตวชวด เชน ผลกระทบดาน

สงแวดลอม ผลกระทบดานเศรษฐกจ ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรม เปนตน ส าหรบตวชวด (Indicators) ความส าเรจของโครงการนน หมายถงขอความทแสดงหรอระบ ประเดนทตองการจะวดหรอประเมน หรอตวแปรทตองการจะศกษา โดยจะมการระบลกษณะทคอนขาง เปนรปธรรม ทงสวนทมลกษณะเชงปรมาณ และสวนทแสดงลกษณะเชงคณภาพ

หลกการสรางตวชวดทด ในการสรางตวชวดทด จาเปนจะตองมหลกการทใชเปนเปาหมายในการดาเนนการดงน 1. เลอกใช / สรางตวชวดทเปนตวแทนทส าคญเทานน 2. คาอธบาย หรอการก าหนดตวชวดควรเปนวลทมความชดเจน 3. ตวชวดอาจจะก าหนดไดทงเชงปรมาณ และเชงคณภาพกได 4. ควรน าจดประสงคของโครงการ หรอประเดนการประเมนมาก าหนดตวชวด 5. การเกบรวบรวมขอมลเกยวกบตวชวดควรรวบรวมขอมลทงจากแหลงปฐมภม และทตยภม

คมอการจดท าโครงการ ๓๓

ยกตวอยางการจ าแนกประเภทของตวชวดตามลกษณะของสงทไดรบการประเมน เชน

ตวชวดดานบรบท ( Context ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตางๆ ดงน 1. สภาวะแวดลอมของ กอนมโครงการ (ปญหาวกฤต) 2. ความจาเปน หรอความตองการขณะนน และอนาคต 3. ความเขาใจรวมกนของทกฝายทเกยวของกบโครงการ ตวชวดดานปจจยน าเขา ( Input ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตางๆ ดงน 1. ความชดเจนของวตถประสงคของโครงการ 2. ความพรอมของทรพยากร เชน งบประมาณ คน วสดอปกรณ เวลา กฎระเบยบ 3. ความเหมาะสมของขนตอนระหวางปญหา สาเหตของปญหา และกจกรรม ตวชวดดานกระบวนการ ( Process ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตางๆ ดงน 1. การตรวจสอบกจกรรม เวลา และทรพยากรของโครงการ 2. ความยอมรบของประชาชนและหนวยงานทเกยวของกบโครงการในพนท 3. การมสวนรวมของประชาชน และหนวยงานทเกยวของกบโครงการ 4. ภาวะผน าในโครงการ ตวชวดดานผลผลต ( Product ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตางๆ ดงน 1. อตราการมงานท าของประชาชนทยากจน 2. รายไดของประชาชนทเขารวมโครงการ 3. ความพงพอใจของประชาชนทเขารวมโครงการ ตวชวดดานผลลพธ ( Outcomes ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตางๆ ดงน 1. คณภาพชวตของตนเอง และครอบครวตามเกณฑมาตรฐาน 2. การไมอพยพยายถน 3. การมสวนรวมในการพฒนาชมชน ตวชวดดานผลกระทบ ( Impact ) : ตวชวดสามารถพจารณาไดจากสงตางๆ ดงน 1. ผลกระทบทางบวก / เปนผลทคาดหวงจากการมโครงการ 2. ผลกระทบทางลบ / เปนผลทไมคาดหวงจากโครงการ

เกณฑ และตวชวดดงกลาวน สามารถใชเปนเครองมอในการประเมนผลโครงการไดด ซงจะครอบคลม มตดานเศรษฐกจ สงคม ดานบรหารจดการ ดานทรพยากร และดานสงแวดลอม เปนตนนอกจากนนยงสามารถวดถงความส าเรจ และความลมเหลวของโครงการพฒนาตางๆ ของรฐได ซงในทางปฏบตนกประเมนผล จะตองนาเกณฑ และตวชวดดงกลาวมาปรบใชใหเหมาะสมกบลกษณะ และบรบทของโครงการดวย และจากการศกษาถงแนวคดการประเมนโครงการของ สตฟเฟลบม สรปไดวารปแบบการประเมนโครงการแบบ CIPP Model เปนรปแบบการประเมนทมความตอเนองกนในการดาเนนงานอยางครบวงจร มการเกบรวมรวมขอมลตามทไดก าหนดไว แลวน าขอมลทไดนนจดท าใหเปนสารสนเทศ เพอน าโครงการไปปฏบต เพอปรบปรงโครงการอยางทนทวงท โดยแบงเปน 4 ดาน คอ ดานบรบท ดานปจจยน าเขา ดานกระบวนการ และดานผลผลต

คมอการจดท าโครงการ ๓๔

ขนตอนการประเมนโครงการ การประเมนโครงการโดยทวไปมวธการด าเนนการ ดงน

1. การก าหนดขอบเขตการประเมน 1. วเคราะหบรบทและก าหนดกรอบการประเมน 2. ศกษารายละเอยดเกยวกบสารสนเทศในการประเมนจากผเกยวของ 3. การก าหนดวตถประสงคของการประเมน 4. การเลอกค าถามเชงประเมนหรอประเดนการประเมน 5. การก าหนดดชนและเกณฑการประเมน 6. เลอกรปแบบการประเมน 7. วางแผนเกบรวบรวมขอมล 8. เลอกใชเทคนคการเกบรวบรวมขอมล

2. การวเคราะหและแปลผลการวเคราะห การวเคราะหขอมล คอ การน าขอมลมาจดท าใหอยในรปทสามารถอธบายลกษณะของตวแปร

ไดดขน หรอการหาคาสถตนนเอง สวนการจะใชสถตอะไรขนกบตวแปรนน ๆ วาสถตอะไรจะน ามาอธบายจงจะดทสดและสอดคลองกบการประเมน

3. การเขยนโครงการประเมนผล วธการเขยนโครงการประเมนผลยงไมมรปแบบตายตว แตตองมความเชอมโยงสมพนธระหวาง

เหตผลและความตองการ วตถประสงค ประเดนการประเมน วธการและผลทคาดวาจะไดรบ ส าหรบรปแบบการเขยนสรปไดดงน

3.1 ชอโครงการทจะประเมน 3.2 หลกการและเหตผลจะเปนสวนทตอบค าถามวา “ท าไมถงตองมการประเมน” 3.3 วตถประสงคและการประเมน เปนสวนทตองตอบค าถามวา “จะประเมนอะไร” ตองดวา

ตรงตามความตองการของผใชผลการประเมนหรอไม และการก าหนดวตถประสงคตองค านงถงความชดเจน มความเฉพาะเจาะจงสามารถวดไดและมความเปนไปได

3.4 วธการด าเนนการ จะตองตอบค าถามวา “จะประเมนอยางไร” ตองบอกใหชดเจนเปนทยอมรบของผใชผลการประเมน

3.5 เกณฑการประเมน ตองอธบายใหทราบวาการประเมนจะถอเกณฑอะไรเพยงใด ตองเลอกเกณฑใหเหมาะสมกบลกษณะตวแปร

3.6 ผรบผดชอบโครงการ 3.7 ระยะเวลาในการประเมนโครงการ ระบ วน เดอนปของการเรมโครงการและสนสด

โครงการ 3.8 ทรพยากรทใช ตองระบวาใชงบประมาณ คน เครองมอ ฯลฯ ดวย

4. การเขยนรายงานผลการประเมน การเขยนรายงานการประเมนยงไมมรปแบบทตายตวขนอยกบสถาบนหนวยงานและจดมงหมาย ของการประเมน โดยทวไปประกอบดวยหวขอ ดงน

คมอการจดท าโครงการ ๓๕

4.1 ปกนอก ประกอบดวย 1) ชอรายงานการประเมนผล 2) ผรบผดชอบ 3) หนวยงานทรบผดชอบ 4) วน เดอน ป

4.2 ปกใน จะมรายละเอยดตาง ๆ เหมอนปกนอก 4.3 ค าน า 4.4 สารบญ 4.5 บทท 1 บทน า ประกอบดวย 4.5.1 ภมหลง หรอหลกการและเหตผลในการประเมน 4.5.2 วตถประสงคในการประเมน 4.5.3 ความส าคญหรอประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมน 4.5.4 ขอบเขตของการประเมน 4.5.5 นยามศพทเฉพาะ 4.6 บทท 2 เอกสารและวรรณคดทเกยวของ 4.7 บทท 3 วธด าเนนการประเมน 4.7.1 ประชากรทท าการประเมน 4.7.2 กลมตวอยาง 4.7.3 เครองมอทใชในการประเมน

4.7.4 การเกบรวบรวมขอมล 4.7.5 เกณฑในการประเมน 4.7.6 สถตทใชในการประเมน

4.8 บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 1) ผลการวเคราะหขอมล

2) ผลการประเมน 4.9 บทท 5 สรปผลการประเมน อภปราย และขอเสนอแนะ 4.10 บรรณานกรม 4.11 ภาคผนวก