วตถประสงค

1) อธบายสาเหต ระยะฟกตว ระยะตดตอ การแพรกระจายของโรค อาการและอาการแสดง รวมทงการปองกนโรคไดอยางถกตอง

2) ระบอาการแสดงหลก และการตดตอของโรคไดโดยสงเขป3) ระบลกษณะทางกายภาพของวคซนแตละชนด รวมถงขนาด

และวธการบรหารวคซนไดอยางถกตอง4) เขยนตารางการใหวคซนไดอยางถกตองครบถวนตรงตาม

ประชากรกลมเปาหมายตางๆ

ขอบเขตการน าเสนอ

1) การตดตอและการแพรกระจายของเชอโรค2) ล าดบขนในการจดการกบโรคตดตอ3) โรคตดตอทปองกนไดดวยวคซน4) วคซนทใชในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรคของ

กระทรวงสาธารณสข5) ก าหนดการใหวคซนในแผนงานสรางเสรมภมคมกน

โรคของกระทรวงสาธารณสข

1) การตดตอและการแพรกระจายของเชอโรค

ปรสต รา รกเกตเซยไวรส แบคทเรย

Communicable or infectious disease)โรคตดตอหรอโรคตดเชอ

2.ทางเดนอาหาร3.ผวหนง1.ทางเดนหายใจ

4.เยอบตางๆ 5.อวยวะสบพนธ 6. แมสลก

ชองทางการเขาสรางกายของเชอโรค

วธการแพรกระจายของเชอโรค

ระยะเวลาทส าคญเกยวกบการตดเชอ และการแพรกระจายเชอ

ไดรบเชอ (Exposure to

Infection)

การตดเชอปรากฎ(Infection appeared)

โรคปรากฏ (Disease appeared)

เชอหยดแพรออกจากรางกาย

(Shedding of agent Terminated)

การตดเชอยต(Infection

Termination)

ระยะฟกตวของโรค(Incubation Period)

ระยะเชอไมปรากฎ(Latent Period)

ระยะเชอปรากฎ(Patent Period)

ระยะตดตอของโรค(Period of communicability)

1) ล าดบขนในการจดการกบโรคตดตอ

การจดการกบโรคตดตอ

1) การปองกน (Prevention)2) การควบคม (Control)3) การก าจด (Elimination)4) การกวาดลาง (Eradication)

การปองกนโรคเปนการควบคมสาเหตและปจจยเสยงของการเกดโรคชวยไมใหคนสมผสเชอ / หากสมผสเชอกสามารถตานทานโรคไดแบงเปน 3 ระดบ ดงน

เชอ / ปจจยเสยง คน มอาการ

ไมมอาการใดๆ

2) การปองกนโรคแบบทตยภม (Secondary Prevention)

1

1) การปองกนโรคแบบปฐมภม (Primary Prevention)

3) การปองกนโรคแบบตตยภม (Tertiary Prevention)

การปองกนโรค

1. ปองกนเฉพาะตวบคคล

2. Herd immunity = ความตานทานโรคของกลมคนกลมหนงซงเปนผลมาจากความตานทานของประชากรกลมใหญ

ภมคมกนโรค (Immunity)

• Passive immunity - ความตานทานทไดรบโดยธรรมชาตจากแม หรอการฉดภมคมกน (Antibody Serum Immunoglobulin) - ความตานทานชนดนอยไดไมนาน (เปนวน-เปนเดอน)

• Active immunity - เกดขนโดยการไดรบเชอโรคตามธรรมชาต หรอการไดรบวคซน- ความตานทานชนดนอยไดนานเปนป หรออาจจะมอยตลอดชวตกได

Measles, Pertussis,….. HBIG, VZIG, ERIG,…

เปนการจ ากดโรคทเกดขนไมใหเกดการแพรกระจาย เชน การควบคมวณโรค การควบคมโรคคอตบ ไขเลอดออก มาลาเรยการแยกผปวย (Isolation)การแยกผปวยทมเชอโรคซงอยในระยะตดตอออกจากผอน เพอปองกนการกระจายของเชอกอโรคจนกอใหเกดการระบาดได

การกกกน (Quarantine)กกกนผทไปสมผสกบผปวยทเปนโรคตดตอเพอเฝาสงเกตวาผสมผสโรค ตดโรคมาดวยหรอไม อาศยระยะฟกตวเปนตวก าหนดระยะเวลาทจะกกกน

การควบคมโรค (Control)

เปนการลดจ านวนผปวย ใหเหลอนอยทสด แตไมสามารถก าจดเชอสาเหตใหหมดไปจากสงแวดลอมไดองคการอนามยโลกก าลงด าเนนการก าจดโรคตางๆ ดงน

โรคบาดทะยกในทารกแรกเกด (Neonatal tetanus)โรคหด (Measles)โรคพษสนขบา (Rabies)โรคเรอน (Leprosy)

3. การก าจด (Elimination)

เปนการด าเนนงานเพอไมใหมผปวยในโลก รวมทงท าใหเชอหมดสนไปจากทกพนท

ตวอยางโรคทสามารถท าการกวาดลางไดไขทรพษ (ส าเรจป พ.ศ. 2521)โปลโอ **

4. การกวาดลาง(Eradication)

3) โรคตดตอทปองกนไดดวยวคซน

โรคทปองกนไดดวยวคซน

10 โรคทปองกนไดดวยวคซนตามแผนของกระทรวงสาธารณสข

แบคทเรย 4 โรค ไวรส 6 โรควณโรค (Tuberculosis)คอตบ (Diphtheria)ไอกรน (Pertussis)บาดทะยก (Tetanus)

ตบอกเสบบ (Hepatitis B)โปลโอ (Polio)คางทม (Mumps)หด (Measles)

หดเยอรมน (Rubella)ไขสมองอกเสบ เจอ (JE)

ตวอยาง โรคทปองกนไดดวยวคซนอน ๆ

โรคไขหวดใหญ ----> ใหเฉพาะกลมเสยงบางกลมโรคอจจาระรวงโรตาไวรส ---> ก าลงศกษามะเรงปากมดลกจากการตดเชอ HPV ---> โครงการน ารองการใหบรการวคซนก าลงขยายพนทใหบรการ

โรคทปองกนไดดวยวคซนวคซน แหลงรงโรค ระดบการจดการ

Hepatitis B, MMRDiphtheriaPertussisPolio,

คนก าจดไดควบคมไดกวาดลางได

Tuberculosis คน/สงแวดลอม ก าจดไดTetanus สงแวดลอม ก าจดไดJE หม นก ปองกน/ควบคมได

วณโรค (Tuberculosis)

เชอสาเหต: แบคทเรย Mycobacterium tuberculosisอาการ/อาการแสดง: ไขเรอรง น าหนกลด อาการอนๆ ขนอยกบต าแหนงพยาธสภาพ เชน วณโรคปอดจะไอเรอรง เปนตน

วณโรค (Tuberculosis)

การถายทอดโรค: Airborne transmissionระยะตดตอ: ส าหรบวณโรคปอดตลอดเวลาทปวยจนไดรบยาตานวณโรคอยางนอย 2 สปดาห

บซจ (BCG):แบคทเรย

วคซนผงแหง ผสม NSS 1mlสภากาชาดไทย บรรจ 10 Doseฉดครงละ 0.1 มล.Serum of India บรรจ 20 Doseฉดครงละ 0.05 มล.

หลงฉดจะมตมแดง กลายเปนหนองและแตกออก

หามฉดในผทภมคมกนบกพรอง, หญงตงครรภ

* วคซนของ SII เปดแลวตองใชใหหมดภายใน 6ชม. และเกบไวท +2 ถง +8 องศา และปองกนแสงตลอดเวลา

BCG

เชอสาเหต: ไวรส Hepatitis B อาการ/อาการแสดง: *มกพบแบบเรอรงมากกวาเฉยบพลน◦แบบเฉยบพลน: เหมอนตบอกเสบทวไป ออนเพลย เบออาหาร มไข ถายเหลว ตวเหลองตาเหลอง ปสสาวะสเขม◦แบบเรอรง: แบงเปน

1. พาหะ 2. ผปวยไวรสตบอกเสบบเรอรง มอาการออนเพลย เบออาหาร

น าหนกลด ตวเหลองตาเหลอง

ตบอกเสบบ (Hepatitis B)

• ภาวะแทรกซอน: ตบแขง มะเรงตบ• ระยะตดตอ: ตลอดเวลาทมเชอในรางกาย • การถายทอดโรค: เลอด สารคดหลง เพศสมพนธ จากแมสลก

ตบอกเสบบ (Hepatitis B)

ประเภทของวคซน เชอตาย

o ขนาดบรรจ เปนชนดน า ขนาด 1 มล./ขวด

o ขนาดและวธใช 0.5 มล.ในเดก

o ฉดเขากลามเนอ (IM)

ตบอกเสบบ (HB)

oภายหลงฉด อาการปวด บวม บรเวณทฉดหรอมไขต า

o วคซนทเปดใชแลว สามารถเกบไวใชไดใน 8 ชม.และตองเกบ

รกษาวคซนในกระตกเสมอ หามไว ในอณหภมหอง

ตบอกเสบบ (HB)

ขอควรระวง ในการใหวคซนในทารกน าหนก ต ากวา 2,000 กรม

oมารดาไมเปนพาหะจะรอใหเดกแขงแรงกอนและ

อาย 1-2 เดอนขนไป

มารดาเปนพาหะ ใหวคซนทนทหลงคลอด แตไมนบเปนเขม

แรก ใหนบเขมแรกเมอไดรบซ าเมออาย 1-2 เดอน หากใหรวมกบ

HBIG จะปองกนโรคไดรอยละ 98

ภมคมกนหลงฉด เขมท 2 มประสทธภาพปองกนโรค

แตเขมท 3 เปนการกระตนใหภมคมกนโรคสงขนทรอยละ 90 -95

Extra 1 2 6

ขอควรระวง ในการใหวคซนในทารก BW < 2,000 กรม

คอตบ (Diphtheria)

เชอสาเหต: Corynebacterium diphtheria ชนดสราง toxin อาการ/อาการแสดง: อาการ: มอาการคลายหวด มไขต าๆ ไอเสยงกอง พบแผนเยอสขาวบรเวณ

ทอนซลและลนไก ภาวะแทรกซอน: การอดตนของทางเดนหายใจสวนบน และผลจาก toxin

ท าใหปลายประสาทอกเสบ กลามเนอหวใจอกเสบท าใหเสยชวตได ระยะฟกตว: สวนใหญ 2-5 วน ระยะตดตอ: สวนใหญ 2-4 สปดาห (พาหะอาจไดถง 6 เดอน) การถายทอดโรค: Droplet transmission, Direct physical contact

Pseudomembrane

DTwP, dT vaccine เมอฉดครบ 3 doses :-ภมคมกนจะขนรอยละ 97 ในระดบปองกนโรคได (แตไมปองกนการตดเชอ)-ภมคมกนอยได > 10 ป-การตดเชอจะมภมคมกนขนและอยเพยงระยะสนดงนนตองฉดวคซนใหผปวย ภายหลงการรกษาดวยเสมอ

ไอกรน (Pertussis/ Whooping cough/

เชอสาเหต: แบคทเรย Bordetella pertussis อาการ/อาการแสดง: ◦ ผใหญ : อาการไมรนแรงแยกจากอาการตดเชอทางเดนหายใจยาก◦ เดกเลก : 1-2 สปดาหแรกมอาการคลายหวด ตอมาไอถ ไอรนแรง จนหยดหายใจหรอเขยวได หายใจเขามเสยงดงฮป อาจพบมเลอดออกทตาขาวได

ระยะฟกตว: เฉลย 7-10 วน (ชวง 6-20วน) ระยะตดตอ: ตงแตเรมมอาการโดยเฉพาะ 2 wk แรก แลวจะลดลงจนไมแพรไมเกน 3 wk ตงแตเรมมอาการ

การถายทอดโรค: Droplet transmission

100 days’ cough)

DTwP vaccine เมอฉดครบ 3 doses : ประสทธภาพในการปองกนโรครอยละ 75-90% ภมคมกนอยไดนานเกน 2-5 ป (5-14 ป) การตดเชอจะมภมคมกนขนและอยเพยงระยะสน (3.5-12 ป; Netherland 2002)

ดงนนตองฉดใหผปวยภายหลงการรกษาดวยเสมอ ภมคมกนจากแมสทารกในครรภสามารถปองกนทารกจากการตดเชอไดสนๆไมก

เดอน

บาดทะยก(Tetanus)

เชอสาเหต: Clostridium tetani สราง tetanus toxin อาการ/อาการแสดง: ◦ทารกแรกเกด: มกเรมมอาการเมออาย 4-10 วน โดยทารกจะไมคอยดดนม หนายมแสยะ รองคราง มอ แขน ขาเกรง อาจมชกกระตกและหนาเขยว

◦เดกโต/ผใหญ: กลามเนอเกรงและปวด ขากรรไกรแขง อาปากไมได คอแขง เกรง กระตก หยดหายใจ เสยชวต

ระยะฟกตว: 3-21 วน (เฉลย 8 วน)ระยะตดตอ: ไมตดตอจากคนสคนการถายทอดโรค: เชออยในดนและสงแวดลอมเขาสรางกายทางบาดแผลกรณทารก เชอเขาทางสายสะดอทตดดวยกรรไกร / ของมคมทไมสะอาด รวมทงการพอกสายสะดอ โดยเฉพาะกรณทมารดาไมไดวคซนกอนคลอด

บาดทะยก(Tetanus)

DTwP, dT, TT vaccine เมอฉดครบ 3 doses : ภมคมกนจะขนในระดบปองกนโรคไดรอยละ 100 ภมคมกนอยได > 10 ป การตดเชอจะมภมคมกนขนและอยเพยงระยะสนดงนนตองฉดใหผปวยภายหลงการ

รกษาดวยเสมอ

Opisthotonos in Neonatal tetanus

Rhisus sardonicusPainful muscle contaction

o ประเภทของวคซน เชอตาย o ขนาดบรรจเปนชนดน า 10 โดส/ ขวด

o ขนาดและวธใช 0.5 มล. ฉดเขากลามเนอ (IM)o บคคล/ อาย ทควรไดรบ เดกทกคน (2-4-6 เดอน)

คอตบ บาดทะยก ไอกรนและตบอกเสบบ (DTWP-HB)

ขอควรระวง / ขอหาม ไมใหในเดกอาย < 6 สปดาห และ > 7 ป ขอหามของการฉดวคซนไอกรนทงแบบ whole cell (DTwP-

HB) และ acellular (DTaP-HB) คอการเกดภาวะencephalopathy ภายใน 7 วน หลงฉด DTP-HB หรอ DTP แตถาเปนปฏกรยารปแบบอน เชน ไขสง ชก HHE รองไหไมหยด ** ไมใชขอหามในการรบ DTwP-HB

คอตบ บาดทะยก ไอกรนและตบอกเสบบ (DTWP-HB)

ขอควรระวง ไมควรฉด DTP-HB หรอ DTP ในผปวยทมโรคทางสมอง เพราะ

วคซนไอกรนอาจไปกระตนอาการทางสมองใหเลวลงหรอกระตนใหชกได

ภมคมกนทเกดขน หากไดรบวคซนครบตามก าหนด จะมภมคมกนตอ โรคคอตบและ

บาดทะยกไดนานถง 10 ป แตจะมภมคมกนตอโรคไอกรนรอยละ 75-90

บคคล/ อาย ทควรไดรบ • DTwP ใชฉดกระตนครงท 1 อาย 18 เดอนและกระตนครงท 2 อาย 4 ป• หลงฉดอาจมไข รองกวน บางรายปวดบวมแดง

ในชวง3-4 ชม.หลงฉดและมอาการไมนานเกน 2วน• หามใหDTwP , DTaP ในเดก > 7 ป &ผใหญเนองจากอาจม

ปฏกรยาจากวคซนไอกรนและแอนตเจนของคอตบทมปรมาณสง

คอตบ บาดทะยก ไอกรน (DTWP)

คอตบ บาดทะยก

ใชกบเดกอาย 7 ปขนไป ผใหญ และหญงมครรภ กระตนในหญงมครรภ 0,1, 6 เดอน และกระตนทก 10 ป หามเกบวคซนในชองแชแขงเพราะอาจท าให เสอมคณภาพ*เกบท +2ถง +8 องศา

โปลโอ (Poliomyelitis)

เชอสาเหต: Poliovirus Types 1,2,3 อาการ/อาการแสดง: รอยละ 90-95 % ไมมอาการ

◦ชนดไมรนแรง: ไขต า คลายไขหวด ปวดหลง ปวดขอ เพลย อาเจยน หายปกตใน 2-4 วน

◦ชนดรนแรง: ไข เจบคอ ออนเพลย อาเจยน ปวดศรษะ กระสบกระสาย ปวดเมอย อาจมคอแขง ถาอาการรนแรงมากจะมอมพาตของแขน ขา (มกเปนทขา และมกเปนขางเดยว) อมพาตของกะบงลมท าใหหายใจเองไมได เสยชวต

ระยะฟกตว: 7-14 วน (ชวง 3-35 วน)ระยะตดตอ: สามารถแพรเชอได 36 ชวโมง-1 สปดาหทางชองปากและ 72 ชม.-6สปดาห ทางการขบถายอจจาระ

การถายทอดโรค: Fecal-oral transmission

โปลโอชนดกน (OPV) :ไวรส

o ประเภทของวคซน :เชอเปนออนฤทธ

o ขนาดบรรจเปนชนดน า ขนาด 20 โดส/ขวด)

o ขนาดและวธใช โดยการรบประทาน ขนาดโดสละ 2-3 หยด

o เวลาทให 2-4-6 -18 เดอนและ 4 ป

หามใหวคซน OPV แกผทมภาวะภมคมกนบกพรอง หรอไดรบยาทท าใหมภาวะภมคมกนบกพรอง

หามใหวคซน OPV แกเดกทผใกลชดในบานมภาวะภมคมกนบกพรองหรอไดรบยากดภมคมกน

ไมควรใหวคซนโปลโอในผทมประวตแพรนแรง (anaphylaxis) ตอยาปฏชวนะ streptomycin, neomycin หรอ polymyxin-B

ไมควรให OPV ในหญงตงครรภ โดยไมจ าเปน ไมให OPV ขณะยงอยในโรงพยาบาล

ขอควรระวง / ขอหาม

โปลโอชนดกน (OPV)

วคซนควรมสชมพออน เมอละลายแลวแตยงไมไดเปดใช ควรเกบไวในชองแชแขง วคซนทเปดใชแลวอยได 8 ชม. เกบท +2ถง +8 องศาเซลเซยส ขวดวคซนทใชแลวใหก าจดแบบขยะตดเชอ

โปลโอชนดฉด (IPV) กรณทวไป

ไวรสเชอตาย Serotype 1, 2, 3 Dose 0.5 มล. ฉดเขากลามเนอ (IM) เวลาทให 2, 4, 6-18 เดอนและ 4ป เกดปฏกรยาปวดบวม แดงรอนหลงฉด วคซนเกบท +2 ถง +8 องศา อยไดนาน 8 ชม.หลงเปดใช

IPV 1 โดส 4 เดอน และให bivalent OPVหรอ trivalent OPV ตามปกตทอาย 2,4 ,6,18 เดอนและ 4 ป * ถาเดกมารบวคซนชา อาย

> 4 เดอนให IPV 1 dose และตอดวย OPV ตามปกต

วคซนโปลโอชนดฉด (IPV) กรณใหตามแผน EPI

วคซนโปลโอชนดฉด (IPV) กรณใหตามแผน EPI

• เดกอาย 4 เดอน ผปกครองไมยอมใหฉดวคซน 2 เขมพรอมกน จงไมสามารถใหวคซน IPV พรอมให DTP-HB2 ไดควรท าอยางไร?

เลอกใหวคซนตวใดตวหนงกอนกได และนดมาใหวคซนอกชนดหนงซ าในวนถดไป แต IPV 0tจะตองใหวนเดยวกบ OPV เสมอ ยกตวอยางเชน

ครงท 1 เลอกให DTP-HB2ครงท 2 เลอกให IPV และ หยอด OPV2

ไมจ าเปนตองมระยะหางขนต า

เชอสาเหต: ไวรส Mumps virus อาการ/อาการแสดง: ไข ตอมน าลายบวมโตและปวด มกเปนขางเดยวทต าแหนงพาโรตด พบเยอหมสมองอกเสบได

อณฑะอกเสบมกพบในเดกโตหรอผใหญ ระยะฟกตว: 16-18 วน (ชวง 12-25 วน) ระยะตดตอ: 2 วนกอนและ 9 วนหลงตอมน าลายบวม การถายทอดโรค: contact with infected respiratory tract

secretion-> nose, mouth

คางทม(Mumps)

MMR vaccine :-ได 1 เขม ปองกนโรคได 80-85 % ภมคมกนทอาย 11-12 ป

เหลอ 66%-ได 2 เขม ปองกนโรคได 90-95 % ภมคมกนทอาย 11-12 ป

เหลอ 86%“เปนสาเหตท าใหมการระบาดในเดกโตและวยรน”

หด(Measles)

เชอสาเหต: ไวรส Measles virus อาการ/อาการแสดง: ไขสง น ามกไหล ไอ ตาแดง มผนหรอตมทเยอบชองปาก กระพงแกม (Koplik spots) หลงมอาการ3-7 วน จะมผนทไรผม ซอกคอ หนา ล าตว ผนจะจางหายไปใน 2 wk

ระยะฟกตว: 8-12 วน ระยะตดตอ: 3-5 วนกอนมผน -4 วนหลงมผน การถายทอดโรค: Airborne

MMR vaccine :- MMR1 ไดตอนอาย 9 mo ภมคมกนตอหดขน 85-95 %- MMR1 ไดตอนอาย 12 mo ภมคมกนตอหดขน 95 %- MMR1 ไดตอนอาย 15 mo ภมคมกนตอหดขน 98 %-ได 2 เขม จะชวยปองกนโรคไดจนถงวยเรยนและผใหญ

หดเยอรมน (Rubella)

เชอสาเหต: Rubella virusอาการ/อาการแสดง: ไขต าๆ เพลย ตาแดง มผนเลกๆ ตามหลงของล าคอโตขน “ การตดเชอระหวางตงครรภท าใหแทง/ ทารกพการได”ระยะฟกตว: 14-21 วนระยะตดตอ: 2-3 วนกอนมผนถง 7 วนหลงมผนการถายทอดโรค: Droplet transmission, ทารกทเปนโรคจะมเชออยในล าคอและปสสาวะไดนาน 1 ป

• Blindness Deafness Heart defect Mental retardation

วคซนรวมปองกนโรคหด-คางทม-หดเยอรมน (MMR)

o ประเภทของวคซน :เชอเปนออนฤทธ (ซงผลตจากเชอคางทมสาย

พนธ Jeryl Lynn)

o ขนาดบรรจ เปนผงแหง ขวดละ 1 โดส ผสมดวยน ายาท าละลาย

0.5 มล. ขวดละ10 โดส ผสมดวยน ายาท าละลาย 5 มล.

o ขนาดและวธใช 0.5 มล. ฉดเขาใตหนง (SC)

บคคล/ อาย ทควรไดรบ เดกทกคนทแขงแรงด ควรไดรบวคซนรวมหด-คางทม-หดเยอรมน ครงแรกเมออาย 9-12 เดอนครงท 2 เมออาย 2 ป ครง

แยกเกบน ายาตวท าละลาย

Expired after 6 hrs

วคซนรวมปองกนโรคหด-คางทม-หดเยอรมน (MMR)

ไขสมองอกเสบเจอ (JE)

เชอสาเหต: Japanese B encephalitis virusอาการ/อาการแสดง:

◦ สวนใหญมกไมมอาการ มเพยง 1:100 - 1:1,000 เทานนทเกดอาการ

◦รายทรนแรงจะมอาการสมองอกเสบ มไขสง ปวดศรษะ คลนไส อาเจยน ระดบความรสกตวเปลยนแปลง ชกเกรง เสยชวตได

◦อตราปวยตายรอยละ 10-20 ประมาณ 2 ใน 3 ของผรอดชวตจะมความพการทางรางกายและระบบประสาท

ระยะฟกตว: 5-15 วนระยะตดตอ: ไมตดตอจากคนสคนการถายทอดโรค: หมและนกน าบางชนดเปนแหลงรงโรคทส าคญ ยงร าคาญเปนพาหะน าเชอ

JE vaccine :เชอตาย: ฉด 2 เขม ภมคมกนขน 80% แตปองกนโรคได ~1 ปฉด 3 เขม ภมคมกนขน 90-100% ปองกนโรคตอไดอก ~3-5 ป

เชอมชวต: ฉด 1 เขม ภมคมกนขน 89.3-95 % ปองกนโรคได 91.3, 96.5 % ท 1, 5 ป ฉด 2 เขม ภมคมกนขน 100%

ไขสมองอกเสบเจอ (JE)

ไขสมองอกเสบเจอ (MBD JE): ไวรส

ประเภทของวคซน :เชอตาย (ผลตจากสมองหน) ขนาดบรรจ – ชนดน า ขนาด 1 มล/ โดส (สายพนธ Nakayama) และขนาด 0.5 มล./ โดส(สายพนธ Beijing)

ขนาดและวธใช เดกอาย< 3 ป Half-dose= 0.5 มล. (Nakayama) /0.25 มล. (ส าหรบสายพนธ Beijing)

เดกอายมากกวา 3 ป และผใหญใหฉด Full dose

บคคล/ อาย ทควรไดรบ 1 ป -1 ป 1 เดอน-2 ป 6เดอน

ปฏกรยาจากการไดรบวคซน อาจมอาการปวด บวม คน แดง หรอเจบบรเวณทฉด ในบางครงอาจมไขต าๆ หรอปวดศรษะ

ไขสมองอกเสบเจอ (JE): MBD-JE

ภมคมกนจะเกดขน 80% และคอยๆลดลง ถาไดรบ 3 เขม จะมภมคมกน 90-100%

จะคงอยและปองกนโรคได 3-5 ป วคซนเชอตาย *หามแชแขงเกบท +2ถง +8 องศา

ไขสมองอกเสบเจอ (JE): MBD-JE

CD JE VAX® ผงแหง ขนาด 1 โดส/ขวด ฉดเขาใตหนง (SC) / Dose 0.5 มล. THAIJEV® หรอ IMOJEV®

เวลาทควรไดรบ 1ป- 2 ปครง

ไขสมองอกเสบเจอ LAJE ชนดเชอเปนออนฤทธ สายพนธ SA 14-14-2

หลงฉดวคซนเขมท 2 ภมคมกนเกดขนรอยละ 100 หลงจากฉดวคซน 5 ปยงคงมภมคมกนรอยละ 93 แตเดก 1 ปหลงฉดวคซนมภมคมกนรอยละ 84 จงแนะน าใหฉดกระตนในเดกอก 1 เขม หลงฉดวคซนเขมแรก 1-2 ป เพอใหภมคมกนขนสง

ประวตการไดรบวคซน LAJE ก าหนดการใหวคซนMBD-JE ครงตอไป

เคยไดรบ 1 ครง ฉด 1 ครง หางจากครงแรกอยางนอย 6 - 12 เดอน

เคยไดรบ 2 ครง ไมตองให

ไขสมองอกเสบเจอ ชนดเชอเปนออนฤทธ

แนวทางการใหวคซนปองกนไขสมองอกเสบตางสายพนธ

ประวตการฉดวคซน inactivated MBD JE

การฉดตอดวย live-attenuated JE

ไมเคยฉด 2 โดส หางกน 3-12 เดอน

1 โดส 2 โดส หางกน 3-12 เดอน

2 โดส 1 โดส หางจากโดสสดทาย 1 ป

3 โดส* ไมจ าเปนตองฉด

4) วคซนทใชในแผนการสรางเสรมภมคมกนโรคของกระทรวงสาธารณสข

การเกบวคซน หลงเปดขวด/ ผสมแลวใหใชภายในเวลา (ชวโมง)วคซนทกชนดใหเกบในตเยนชองธรรมดาท +2 ถง +8 0C ยกเวน OPV เกบในชองแชแขงวคซนทกชนดทผสมน ายาละลายแลว ใหเกบท +2 ถง +8 0C

ฉดเขาในหนง (ID) : BCGใชเขม No.26 ยาว ½ นว

ฉดเขาใตผวหนง (SC) : MMR JE

ใชเขม No.26 ยาว ½ นว

ฉดเขากลามเนอ (IM): HB DTP-HB DTP dT

ใชเขม No.23-26 ยาว 5/8 – 1 ½ นว0.5 ml

0.5 ml

ขนาดและวธการใหวคซน ใหทางปาก 2-3 หยด: OPV

หลกการใหวคซน

หากผทตองรบวคซนมไขสงควรเลอนออกไป หากเจบปวยเลกนอยสามารถใหได เชน เปนหวดไมมไข

หากแพวคซน / สวนประกอบของวคซน ควรหลกเลยงการใหวคซนนนควรอธบายใหผปกครอง / ผปวยทราบวาจะฉดวคซนปองกนโรคอะไร และอาจเกดอาการขางเคยงใดบาง

ตองบนทกชอวคซนในสมดวคซนทกครง และแนะน าใหผปกครองเกบสมดไวจนเดกโตเปนผใหญ

ไมควรใหวคซนเชอมชวตในหญงมครรภหญงทไดรบวคซนชนดเชอมชวต ควรคมก าเนดหลงไดนาน 1 เดอน ทารกทคลอดกอนก าหนด สามารถรบวคซนไดตามปกต ยกเวน น าหนกตว < 2,000 กรม ควรใหวคซน HBV ซ าเมออาย 1 เดอน และใหซ าครบ 3 ครง โดยไมนบการฉดเมอแรกคลอด

การรบวคซนซ าเนองจากไมทราบประวตแนชด โดยทวไปไมมอนตรายรนแรง แตอาจมปฏกรยาตอวคซนเพมขนได และสนเปลอง

หลกการใหวคซน

การใหวคซนหางกนเกนกวาก าหนดไมไดท าใหภมคมกนต าลง แตหากใหวคซนแตละครงใกลกนเกนไป อาจท าใหภมคมกนต ากวาทควรเปน

วคซนทกชนด ถาไมเรมใหตามก าหนด ควรเรมใหทนททพบครงแรก วคซนทตองให >1 ครง หากเดกเคยไดรบแตไมไดมารบตามก าหนดนด สามารถใหวคซนครงตอไปไดโดยไมตองเรมตนใหม

หากมบนทกหลกฐานวาเคยไดรบ BCG มากอน ไมจ าเปนตองใหซ า แมจะไมมแผลทบรเวณทไดรบวคซน

หลกการใหวคซน

5) ก าหนดการใหวคซนในแผนการสรางเสรมภมคมกนโรคของกระทรวงสาธารณสข

อาย BCG HB DTP OPV MMR LA-JE dT

แรกเกด √ √

2 เดอน √ √ √

4 เดอน √ √ √+ IPV

6 เดอน √ √ √

9 เดอน √

1 ป √

1 ½ ป √ √

2 ½ ป √ √

4 ป √ √

7 ป (ป1) √** √*** √***12 ป (ป6) √

ก าหนดการใหวคซนแกเดกทมารบวคซนลาชา กรณทพลาดการไดรบวคซนในชวงขวบปแรก (อาย 1-6 ป)

เดอนท BCG HB DTP OPV IPV MMR LAJE

0 √* √ √ √ √ √

1 √ √ √ √

2 √

4 √ √ √

12 √ √ √

* ไมมหลกฐานวาเคยไดรบ/ไมมแผลเปน/ไมใหในเดก HIV ทมอาการของ AIDS

เดอนท BCG HB DTP OPV MMR LAJE dT

0 √* √ √ √

1 √ √

2 √ √ √

7 √

12 √ √ √

ก าหนดการใหวคซนแกเดกทมารบวคซนลาชา กรณทพลาดการไดรบวคซนในชวงขวบปแรก (ตงแต 7 ป ขนไป)

vaccine&dose no.

recommended age minimum age

recommended interval

minimum interval

BCG แรกเกด แรกเกด - -HB-1 แรกเกด แรกเกด 1-4 เดอน 4 สปดาหHB-22 1-2 เดอน 4 สปดาห 2-17 เดอน 12 สปดาหHB-33 6-18 เดอน 24 สปดาห - -

DTwP, DTaP -1 2 เดอน 6 สปดาห 2 เดอน 4 สปดาห

DTwP, DTaP -2 4 เดอน 10 สปดาห 2 เดอน 4 สปดาห

DTwP, DTaP -34 6 เดอน 14 สปดาห 12 เดอน 6 เดอนDTwP,

DTaP -418 เดอน 12 เดอน 3 ป 12 เดอน

DTwP,DTaP -5

4-6 ป 4 ป - -

vaccine&dose no.

recommended ageminimum age

recommended interval

minimum interval

Tdap5 4-6 ป, >11 ป 4 ป, 7 ป - -

Td 11-12 ป 7 ป 10 ป 5 ป

OPV, IPV -1 2 เดอน 6 สปดาห 2 เดอน 4 สปดาห

OPV, IPV -2 4 เดอน 10 สปดาห 2 เดอน 4 สปดาห

OPV, IPV -3 6 เดอน 14 สปดาห 12 เดอน 6 เดอน

OPV, IPV -46 18 เดอน 12 เดอน 3 ป 12 เดอน

OPV, IPV -5 4-6 ป 4 ป - -

vaccine&dose no.

recommended ageminimum age

recommended interval

minimum interval

MMR-1 9-12 เดอน 9 เดอน 3-5 ป 4 สปดาห

MMR-27 4-6 ป 4 ป - -

Inacitvated JE-1 12-18 เดอน 9 เดอน 4 สปดาห 1 สปดาหInacitvated JE-2 13-19 เดอน 10 เดอน 11 เดอน 3 สปดาหInacitvated JE-3 24-30 เดอน 21 เดอน - -

Live JE -1 12 เดอน 9 เดอน 3-12 เดอน 3 เดอน

Live JE-2 12-24 เดอน 12 เดอน - -

Chimeric JE-1 12 เดอน 12 เดอน 12 เดอน 12 เดอน

Chimeric JE-2 24 เดอน 24 เดอน 12 เดอน 12 เดอน

กรณนกเรยนชน ป.1 ทได DTP-HB/ DTP < 5 โดส • ไมเคยไดรบมากอน ให dT 2 ครง ตอน ป. 1 (หางกน 1 เดอน)แลวใหตอน ป. 2 อก 1 ครง (ครงท 3 หางจาก ครงท 2 อยางนอย 6 เดอน) เคยได 1 ครง ให dT 1 ครง ตอน ป.1 แลวใหตอน ป. 2 อก 1 ครง (ครงท 3 หางจาก ครงท 2 อยางนอย 6 เดอน) เคยไดรบมาแลว 2, 3 หรอ 4 ครง ให dT ตอน ป.1 อก 1 ครง

นกเรยนชน ป. 6 ใหวคซนทกคน

ป.1 -> 2 ครง ป.2 -> 1 ครง

ป.1 -> 1 ครง ป.2 -> 1 ครง

ใหอก 1 ครง

เตมใหครบ > 3 เขม

กรณหญงมครรภขนอยกบประวตการไดรบวคซน DTP,DTP-HB,dT,TT ในอดต

เคยได 3 ครง ๆ สดทาย ไมเกน 10 ป ไมตองให dT เคยได 3 ครง แตครงสดทายนานเกน 10 ป ให 1 ครง ไมเคยไดมากอน หรอไมแนใจให 3 ครง ระยะหาง 0, 1, 6 เดอนเคยได 1 ครง หรอจ าไดวาเคยรบ (จ าไมไดวากครง) ให 2 ครง ระยะหาง 0, 6 เดอน เคยได 2 ครง ให 1 ครง หางจากครงท 2 อยางนอย 6 เดอน

กระตน 1 ครง ทก 10 ป