8/14/2019 DUITS - Bernhard Schlink - Der Vorleser

1/4

8/14/2019 DUITS - Bernhard Schlink - Der Vorleser

2/4

Vragen bij het boek Der Vorleser, Bernhard Schlink Nienke Krook, 6VWO

1. Praktische gegevens

- Titel: Der Vorleser- Schrijver: Bernhard Schlink- Uitgeverij en verschijningsjaar: 1995, Diogenes- Genre: Roman- Ander belangrijk werk: Die Gordische Schleife, Selbs Betrug

2. Tekstinterne gezichtspunten

- Samenvatting: Michael Berg is 15 jaar als hij op de 36-jarige Hanna Schmitz verliefdraakt. In zijn geheime bezoeken aan haar leest hij haar voor en bedrijven ze de liefde.Als Hanna na een paar jaar plotseling verdwijnt blijft Michael ontredderd achter, maargaat hij toch door met zijn leven.Bij de rechtenstudie die hij is gaan volgen, komt hij Hanna tegen bij een proces dat hij

bijwoont. Ze is inmiddels 43 en staat terecht, omdat ze in de oorlog vrijwillig bij de SS isgegaan. In verschillende strafkampen is ze bewaakster geweest en onterecht wordt zeschuldig bevonden aan de dood van een aantal vrouwen die omkwamen door een brandin een kerk in Krakau. Ze krijgt levenslang. Acht jaar na het proces leest Michael Hannaweer voor, ditmaal met behulp van opgestuurde cassettebandjes. Hanna bestelt deboeken die Michael voorlas, en met het cassettebandje erbij leert ze lezen en schrijven.Na achttien jaar zal Hanna vervroegd vrijgelaten worden en Michael zoekt een huis eneen baan voor haar. Maar op de dag van haar vrijlating blijkt dat Hanna zichzelf heeftopgehangen. Ze heeft in haar testament bepaalt dat Michael haar geld aan n van deoverlevenden van de kerkbrand moet gaan brengen, zodat die kan beslissen wat er meemoet gebeuren.

- Titel:Der Vorleser betekent de voorlezer. In het verhaal is Michael de voorlezer. Hijlees Hanna alle verhalen die ze maar wil horen voor. Zij is analfabete, wat Michael in hetbegin niet weet. Ze schaamt zich er enorm voor en vertelt het daarom aan niemand.Ook is ze er een beetje bang van. Dit komt tot uiting wanneer zij en Michael op vakantiezijn. Michael gaat als Hanna nog slaap ontbijt maken, en laat voor haar een briefjeachter. Dit kan zij niet lezen en raakt in paniek. Als reactie hierop, om haar angst niet telaten zien, doet ze alsof er geen briefje was en slaat zij Michael met een riem in hetgezicht. Hij begrijpt niet waarom, maar Hanna wil er niet meer over praten.Als Hanna op een gegeven moment in de gevangenis zit, leest Michael haar nog steedsvoor, maar dan in de vorm van cassettebandjes die hij naar haar opstuurt.

- Tijd: Het boek speelt zich af in drie verschillende tijden. Het eerste deel van het boek

speelt zich af als Michael vijftien jaar is en Hanna zesendertig jaar. Dit is dus in 1958,want Michael is in 1943 geboren en Hanna in 1922. Het tweede deel speelt zich aftijdens het proces van Hanna. In 1966 wordt ze veroordeeld tot levenslang. Het derdeen laatste deel laat de periode na het proces zien, met als hoogtepunt de zelfmoord vanHanna in 1984. Het laatste hoofdstuk speelt 10 jaar later, dus in 1994.Het verhaal is chronologisch, met af en toe flashback naar de jeugd van Michael of zijnherinnering aan Hanna.

- Plaats: Het boek speelt zich af op verschillende plaatsen, voornamelijk in Duitsland.Onder andere in Michaels geboorteplaats, de stad waar hij studeert, de rechtszaal, dehuizen waar Michael later woont en de gevangenis.Michael komt uit een redelijk goed milieu. Zijn vader is leraar filosofie, maar was in deoorlog redacteur van een uitgeverij van wandelkaarten en boeken over trektochten. BijMichael thuis zijn er weinig tot geen problemen en op school gaat het steeds beter methem.

8/14/2019 DUITS - Bernhard Schlink - Der Vorleser

3/4

Hanna heeft het iets minder goed getroffen. Ze komt uit Roemeni en is daar niet naarschool geweest. Ze is daardoor analfabeet en schaamt zich daar erg voor. Haar ouderszijn overleden en voor haar gedragingen in de oorlog moet ze uiteindelijk boeten.

- Personen: Michael Berg is een in zichzelf gekeerde jongen van 15 jaar (in het beginvan het boek). In zijn relatie met de veel oudere Hanna gedraagt hij zich onderdanig en

gaat hij nooit tegen haar in. Michael leek altijd de zwakste persoon in hun relatie, maarals de waarheid van Hanna naar boven komt, blijkt dat zij dat al die tijd geweest was.Michael is eigenlijk al vroeg oud geworden, hij heeft het gevoel voor haar te moetenzorgen, terwijl zij 21 jaar ouder is. Hij voelt zich dan ook erg schuldig als ze plotselingverdwenen is, hij denkt dat hij tekort is geschoten.Ondanks het feit dat Michael redelijk zelfstandig is, zijn eigen weg gaat en zelf zijn eigenleven leidt, is hij wat betreft zijn liefde voor Hanna nogal onzeker. Hij durft of wil nietgoed voor zijn liefde uitkomen en hij weet niet of het echt verkeerd was dat hij van haargehouden heeft, of hem dat niet ook een beetje een misdadiger maakt.Toch wordt zijn hele leven geleid door Hanna, al dan niet bewust. Hij denk op eengegeven moment dat hij niets meer voor Hanna voelt en zou ook willen dat dat zo was(vanwege de dingen die ze in de oorlog heeft gedaan) Maar toch loopt zijn huwelijk met

Gertrud stuk, omdat blijkt dat hij eigenlijk alleen aan Hanna kan denken en van haarhoudt. Ook in zijn andere relaties blijft hij de vrouwen vergelijken met Hanna, zodat zeop niets uitlopen.

Hanna Schmitz is een mysterieus persoon. Ze vertelt niet veel over zichzelf en Michaelweet dan ook haast niks van haar. Het enige wat hij weet is dat ze Hanna Schmitz heet,op de tram werkt, zesendertig jaar is en dat hij ontzettend veel van haar houdt. WatMichael tijdens hun relatie niet weet, is dat ze analfabeet is. Daarom is Hanna er ook zoop gebrand dat Michael naar school gaat en slaagt, want die kans heeft ze zelf nooitgehad. Het niet kunnen lezen en schrijven achtervolgd Hanna haar hele leven. Hetzorgde er niet alleen voor dat ze betere banen weigerde of ruzies met Michael kreeg,maar het kost haar zelfs het leven. Waar Hanna nou precies bang voor is, is niet

duidelijk, maar ze wil of kan niet tegen de gedachte dat haar geheim ontdekt wordt. Hetzou opgevat kunnen worden als een vorm van trots, maar ik denk eerder dat het eengrote vorm van onzekerheid en angst voor de buitenwereld is. Je zou haar naef kunnennoemen, ze wil dat alles precies zo gaat zoals zij dat wil.In de gevangenis probeert Hanna te veranderen. Ze leert lezen, schrijven en zet zich invoor blinde strafgevangen en bibliotheken. Ze leeft er eigenlijk als in een soort vanklooster. Ze leeft in haar eigen, veilige en controleerbare wereldje. Als dit wereldjeineens verstoord raakt, door de vervroegde vrijlating, weet ze niet meer wat ze moetdoen en uit angst pleegt ze zelfmoord.

Overige personen:

Sophie is een vriendin van Michael, die hij van de middelbare school kent. Ze krijgt Tbcen als ze drie jaar later uit het ziekenhuis komt, vlak nadat Hanna verdwenen is, heeftMichael een korte relatie met haar.

Juriste Gertrud komt Michael tijdens een skivakantie tegen. Ze trouwen, maar hethuwelijk zal maar van korte duur zijn. Ze krijgen wel nog een dochter samen, Julia. Zescheiden als Julia 5 jaar oud is.

- Opbouw: Het verhaal ontwikkeld zich van een romantische liefde die oneindig lijkt, tothet uiteendrijven van Hanna en Michael.Een keerpunt in het verhaal vond ik het moment waarop Michael in de rechtszaal beseftdat hij niet meer voor Hanna voelt wat hij eerst voelde. Hij heeft zo intens van dievrouw gehouden, dat ik niet begrijp waarom dat ineens voorbij is. Toch blijkt later dat

zijn gevoel niet helemaal verdwenen is, want zijn huwelijk loopt stuk omdat hij steeds

8/14/2019 DUITS - Bernhard Schlink - Der Vorleser

4/4

aan Hanna moet denken. Ze betekent dus meer voor hem dan hij kennelijk wildetoegeven.Een hoogtepunt is voor mij toch wel de zelfmoord van Hanna. Deze kwam voor iedereentotaal onverwacht en het laat goed zien wat voor een sporen de oorlog op haar hebbenachtergelaten. Ze was totaal in de war en zag geen andere manier om aan debuitenwereld te kunnen ontvluchten. Levenslang achter de tralies was voor haar

eigenlijk d manier om haar problemen, waaronder analfabetisme, te verbergen.Niemand viel het daar op dat ze niet kon lezen of schrijven. En zelfs toen ze eenmaalkon lezen was de gedachte dat ze haar veilige wereldje zou moeten verlaten voor haaronverdraagzaam. Ze was misschien ook bang voor de reacties van mensen op haardaden uit het verleden en ze zag geen andere keuze dan zelfmoord plegen.

- Verteltechniek: Het verhaal is geschreven vanuit hetik-perspectief. De ik in hetverhaal is ook de hoofdpersoon: de 15-jarige Michael Berg. Zijn gevoelens overbepaalde zaken, en vooral over Hanna worden hierdoor goed uitgelicht en geeft depersoon Michael een levendig karakter.

- Stijlkenmerken: In het verhaal komen enkele leidmotieven, zoals analfabetisme,

liefde en schuldgevoel voor. Deze motieven worden gebruikt om de relatie tussen Hannaen Michael te kenmerken. Hanna is analfabete, en wordt door Michael voorgelezen in ruilvoor lichamelijk contact. Hij houdt ontzettend veel van haar, maar als zij plotselingverdwijnt geeft hij zichzelf daarvan de schuld. Hanna heeft zichzelf nooit echt blootkunnen geven aan Michael, uit angst voor de reactie van hem, maar ook van debuitenwereld. Dat levert veel conflicten op en de schrijver geeft daarvoor maar noplossing. Hanna pleegt zelfmoord.

3. Tekst externe gezichtspunten

- Schrijver: Hoewel Bernhard Schlink toch een vrij jonge schrijver is, durft hij toch deschijnbaar vanzelfsprekende afstandelijkheid te doorbreken die we gewend zijn tussen

ons en de nazis. Volgens Schlink bestaat de wereld niet alleen uit goede en slechtemensen, maar is de werkelijkheid veel complexer dan gedacht.Met zijn boek zet hij de lezer niet alleen aan het denken over de gebeurtenissen van deTweede Wereld oorlog, maar ook over de manier waarop wij daarmee om moeten gaan.Moeten wij de mensen veroordelen op hun daden van meer dan 50 jaar geleden? Ofmoeten wij het verleden laten rusten en alleen nog kijken naar hoe die mensen zich nugedragen? Ook dat zijn vragen die hij bij je op laat komen tijdens en na het lezen vandit boek.

- Persoonlijk oordeel: Het boek is origineel en afwisselend. Ieder van de drie delenschets een nieuwe, niet te voorspellen situatie. De hoofdpersonen zijn heel levensechtneergezet en je krijgt een echt gevoel bij ze, leeft een beetje met ze mee.Ik vraag mij alleen af waarom Hanna zich zo schaamde om het feit dat ze analfabeetwas. Er zijn zelfs nu nog genoeg mensen die dat zijn, dus ik zie niet in waarom ze datniet kon toegeven. En helemaal niet dat ze er zelfs bereid toe was om een levenslangegevangenisstraf voor aan te nemen. Kennelijk vertrouwde ze zelfs Michael niet, want hijhad haar toch kunnen helpen? Hij had dat volgens mij ook graag gedaan. Kennelijk ishaar eer belangrijker dan wie of wat dan ook.Voor de rest vond ik het een mooi boek, en vooral het einde was absoluut nietvoorspelbaar. Het boek zet je aan het denken en laat een sterke indruk achter.