2
heid. Men wil dit bereiken door koppe- ling van datgene wat er in de school ge- beurt rond gezondheid met het school- beleid en het regionale politieke beleid. Wat de school al doet moet worden ge- ı ¨ntegreerd in het stappenplan van de ge- zonde school methode (development planning model). Gezondheid moet wor- den opgenomen in de educatieve agen- da. Strategische partnerships zijn daarbij belangrijk. Met losse projecten alleen kom je er niet. Zie ook www.anschub.de Wat heeft het congres ons opgeleverd? Het is mij opgevallen dat de Gezonde School in veel landen niet vraaggericht is, maar veelal van bovenaf wordt opge- legd. Tijdens de presentaties was er weinig aandacht voor het gebruik van effectieve interventies en de koppeling met individuele leerlingenzorg. Naast de internationale contacten, bevestiging van de knelpunten die wij ook in Nederland ervaren. De succesfac- toren en vele praktijkvoorbeelden, ge- noemd tijdens het congres, gebruiken wij nu al bij het aanpassen van de Gezonde School voor het basisonderwijs. Inhou- delijke kansen liggen er voor Nederland in de aandacht voor gezondheid binnen de opleiding voor docenten en aandacht voor gezondheid in het curriculum van de school. Correspondentieadres Danielle de Jongh, Centrum Gezond Leven, RIVM, Postbus 1, 3720 BA Bilthoven, tel: 030-2744370, e-mail: [email protected] Symposiumverslag Herstellen doe je zelf G.K.M.L. Wilrycx* Op 15 september vond een bijeenkomst plaats rond het onderzoek van de cursus ‘Herstellen doe je zelf’. Doel van de mid- dag was om ervaringen met de cursus en de onderzoekresultaten te presenteren. Het begrip ‘herstellen’ betekent hier niet herstellen in letterlijke zin, maar het her- vinden van een nieuwe identiteit, een nieuwe betekenis in het leven met schi- zofrenie. Het doel van de cursus is om dit proces - het hervinden van een nieuwe identiteit voorbij de stoornis - uit te lok- ken of te faciliteren. De cursus Herstellen doe je zelf wordt geleid door ervarings- deskundigen.Onder leiding van Mariet Paes (directeur van de provinciale raad voor de volksgezondheid en maatschap- pelijke zorg (PRVMZ) en voorzitter van KZE, het Kenniscentrum Zelfhulp en Er- varingsdeskundigheid) kwamen ver- schillende sprekers aan het woord. De tweede helft van de middag bestond uit een plenaire discussie over de toekomst van de cursus en mogelijkheden voor verdere implementatie en verspreiding in Nederland. In het welkomstwoord door de dagvoor- zitter werd uitdrukkelijk stilgestaan bij het belang van herstel bij mensen met schizofrenie. Deze studiedag werd opge- dragen aan wijlen Dr. Joop van den Boogaard, initiatiefnemer en inspirator, die door dit project wetenschap en prak- tijk op een goede manier wist te verbin- den. De eerste spreker was Leonie Kuse- nuh, ervaringsdeskundige, cursusleider en landelijke coo ¨rdinator van de cursus. Zij nam de toehoorders mee door de ontwikkelingsfase en verspreiding van de cursus (die al in 1996 werd ontwikkeld) in Nederland. Een fotovoorstelling infor- meerde de aanwezigen over de cursus en gaf op een hoopgevende en indrukwek- kende manier weer hoe belangrijk het herstelproces is voor mensen met ern- stige psychiatrische problematiek en dat de cursus hierin een belangrijke rol kan spelen. Vervolgens presenteerden Evelien Brouwers en Hanneke van Gestel de re- sultaten van het landelijke onderzoek waaraan dertien instellingen deelnamen. Het onderzoekstraject startte in 2006 en werd uitgevoerd met 333 respondenten verspreid over deze instellingen. Het ging om een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek naar de effecten van de cur- sus op het herstel van de deelnemers. Daarnaast had het project tot doel het cursusmateriaal te evalueren en te ver- beteren en inzicht te krijgen in de be- lemmerende en bevorderende factoren van de cursus. Na een nulmeting en twee vervolgmetingen (3 en 6 maanden) bleek dat duidelijke resultaten waren behaald op drie belangrijke aspecten van het herstelproces, namelijk; hoopvolheid, empowerment en (zelf)vertrouwen. Een klein positief effect werd gevonden op mate van ervaren kwaliteit van leven (Qol), algemene geestelijke gezondheid en coping. Er werden geen effecten ge- vonden op ervaren eenzaamheid en li- chamelijke gezondheid. De positieve ef- fecten zijn volgens de onderzoekers mo- gelijk toe te schrijven aan; 1) het effect van de cursusleider als rolmodel, 2) met lotgenoten gezamenlijke ervaringen de- len, 3) de gestructureerde opzet en uit- voering van de cursus en als laatste 4) elementen van zelfhulp, zelfeducatie en psycho-educatie die in de cursus zaten. De onderzoekers merkten op dat verder onderzoek nodig is om beter te achter- halen wat nu werkelijk verantwoordelijk is voor deze positieve effecten. Ook is het belangrijk om te onderzoeken of de gevonden positieve effecten op termijn behouden blijven. De bevorderende fac- toren die werden genoemd waren: de veiligheid van de groep, het begrip en de band die ontstond tussen de deelne- Forum * Tranzo, Tilburg tsg jaargang 87 / 2009 nummer 8 forum - pagina 347 / www.tsg.bsl.nl

Herstellen doe je zelf

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Herstellen doe je zelf

heid. Men wil dit bereiken door koppe-ling van datgene wat er in de school ge-beurt rond gezondheid met het school-beleid en het regionale politieke beleid.Wat de school al doet moet worden ge-ıntegreerd in het stappenplan van de ge-zonde school methode (developmentplanning model). Gezondheid moet wor-den opgenomen in de educatieve agen-da. Strategische partnerships zijn daarbijbelangrijk. Met losse projecten alleenkom je er niet. Zie ook www.anschub.de

Wat heeft het congres

ons opgeleverd?

Het is mij opgevallen dat de GezondeSchool in veel landen niet vraaggerichtis, maar veelal van bovenaf wordt opge-legd. Tijdens de presentaties was erweinig aandacht voor het gebruik vaneffectieve interventies en de koppelingmet individuele leerlingenzorg.

Naast de internationale contacten,bevestiging van de knelpunten die wijook in Nederland ervaren. De succesfac-toren en vele praktijkvoorbeelden, ge-

noemd tijdens het congres, gebruiken wijnu al bij het aanpassen van de GezondeSchool voor het basisonderwijs. Inhou-delijke kansen liggen er voor Nederlandin de aandacht voor gezondheid binnende opleiding voor docenten en aandachtvoor gezondheid in het curriculum van deschool.

Correspondentieadres

Danielle de Jongh, Centrum GezondLeven, RIVM, Postbus 1, 3720 BABilthoven, tel: 030-2744370, e-mail:[email protected]

Symposiumverslag

Herstellen doe je zelfG.K.M.L. Wilrycx*

Op 15 september vond een bijeenkomstplaats rond het onderzoek van de cursus‘Herstellen doe je zelf’. Doel van de mid-dag was om ervaringen met de cursus ende onderzoekresultaten te presenteren.Het begrip ‘herstellen’ betekent hier nietherstellen in letterlijke zin, maar het her-vinden van een nieuwe identiteit, eennieuwe betekenis in het leven met schi-zofrenie. Het doel van de cursus is om ditproces - het hervinden van een nieuweidentiteit voorbij de stoornis - uit te lok-ken of te faciliteren. De cursus Herstellendoe je zelf wordt geleid door ervarings-deskundigen.Onder leiding van MarietPaes (directeur van de provinciale raadvoor de volksgezondheid en maatschap-pelijke zorg (PRVMZ) en voorzitter vanKZE, het Kenniscentrum Zelfhulp en Er-varingsdeskundigheid) kwamen ver-schillende sprekers aan het woord. Detweede helft van de middag bestond uiteen plenaire discussie over de toekomstvan de cursus en mogelijkheden voorverdere implementatie en verspreiding inNederland.

In het welkomstwoord door de dagvoor-zitter werd uitdrukkelijk stilgestaan bijhet belang van herstel bij mensen met

schizofrenie. Deze studiedag werd opge-dragen aan wijlen Dr. Joop van denBoogaard, initiatiefnemer en inspirator,die door dit project wetenschap en prak-tijk op een goede manier wist te verbin-den.

De eerste spreker was Leonie Kuse-nuh, ervaringsdeskundige, cursusleideren landelijke coordinator van de cursus.Zij nam de toehoorders mee door deontwikkelingsfase en verspreiding van decursus (die al in 1996 werd ontwikkeld) inNederland. Een fotovoorstelling infor-meerde de aanwezigen over de cursus engaf op een hoopgevende en indrukwek-kende manier weer hoe belangrijk hetherstelproces is voor mensen met ern-stige psychiatrische problematiek en datde cursus hierin een belangrijke rol kanspelen.

Vervolgens presenteerden EvelienBrouwers en Hanneke van Gestel de re-sultaten van het landelijke onderzoekwaaraan dertien instellingen deelnamen.Het onderzoekstraject startte in 2006 enwerd uitgevoerd met 333 respondentenverspreid over deze instellingen. Het gingom een gerandomiseerd gecontroleerdonderzoek naar de effecten van de cur-sus op het herstel van de deelnemers.Daarnaast had het project tot doel hetcursusmateriaal te evalueren en te ver-

beteren en inzicht te krijgen in de be-lemmerende en bevorderende factorenvan de cursus. Na een nulmeting en tweevervolgmetingen (3 en 6 maanden) bleekdat duidelijke resultaten waren behaaldop drie belangrijke aspecten van hetherstelproces, namelijk; hoopvolheid,empowerment en (zelf)vertrouwen. Eenklein positief effect werd gevonden opmate van ervaren kwaliteit van leven(Qol), algemene geestelijke gezondheiden coping. Er werden geen effecten ge-vonden op ervaren eenzaamheid en li-chamelijke gezondheid. De positieve ef-fecten zijn volgens de onderzoekers mo-gelijk toe te schrijven aan; 1) het effectvan de cursusleider als rolmodel, 2) metlotgenoten gezamenlijke ervaringen de-len, 3) de gestructureerde opzet en uit-voering van de cursus en als laatste 4)elementen van zelfhulp, zelfeducatie enpsycho-educatie die in de cursus zaten.De onderzoekers merkten op dat verderonderzoek nodig is om beter te achter-halen wat nu werkelijk verantwoordelijkis voor deze positieve effecten. Ook ishet belangrijk om te onderzoeken of degevonden positieve effecten op termijnbehouden blijven. De bevorderende fac-toren die werden genoemd waren: deveiligheid van de groep, het begrip en deband die ontstond tussen de deelne-

Forum

* Tranzo, Tilburg

TSG 87 / nummer 8 347

tsg jaargang 87 / 2009 nummer 8 forum - pagina 347 / www.tsg.bsl.nl

Page 2: Herstellen doe je zelf

mers. Een ervaringsdeskundige cursus-leider werd positief gewaardeerd evenalshet cursusmateriaal. De algemene con-clusie was dat de cursus clienten actievermaakt om het herstelproces aan te gaan.Een mooi voorbeeld hiervan waren delaatste sprekers voor de pauze, ex-cur-sisten Silvia van Eck en Martijn Castri-cum. Zij reflecteerden op hun rol als er-varingsdeskundige medeonderzoekerwat hun zelfvertrouwen deed toenemen,hun isolement doorbrak, contact met dedeelnemers bevorderde en een nieuwemaatschappelijke identiteit opleverde.

Na de pauze werd in de paneldiscus-sie stilgestaan bij de betekenis van decursus voor praktijk en wetenschap. Inhet panel zaten onder andere afgevaar-digden van GGz Nederland, KZE, erva-ringsdeskundigen en onderzoekers.

De behoefte werd uitgesproken decursus op nog grotere schaal aan te bie-den, te implementeren en de erkenningte geven die het verdiend. Mogelijkhedenwerden besproken de cursus onder tebrengen bij gemeenten, in het kader vande WMO en bij GGz instellingen binneneen DBC. Verder beloofde een afgevaar-digde van GGz Nederland en van de pro-vincie Noord-Brabant de cursus onder deaandacht te brengen van hun achterban.Ook Hans Kroon (Trimbos instituut) enJaap van Weeghel (directeur Kenniscen-trum rehabilitatie/schizofrenie) bena-drukte het belang van onderzoek op ditgebied. Mogelijkheden werden uitgewis-seld ter financiering van de cursus. Hetdebat verliep dynamisch en maakte dui-delijk dat er een grote behoefte bestaataan betere samenwerking tussen ver-

schillende partijen ten gunste van hetherstel van mensen met langdurige psy-chische problematiek.

De dag werd afgesloten met eendankwoord en de overhandiging van hetwerkboek, de handleiding en het VIPboek van de cursus aan belangrijkesleutelfiguren.

(De bijeenkomst werd georganiseerddoor het KZE, ZonMW, Tranzo (Universi-teit van Tilburg) en de PRVMZ in Noord-Brabant.

Correspondentieadres

Drs. G.K.M.L. Wilrycx, Tranzo,Universiteit van Tilburg, Postbus90153, 5000 LE Tilburg, e-mail:G.K.M.L.Wilrycx@uvt,nl

Symposiumverslag

Preventie verzekerd?Jolanda Mathijssen1

Op 24 september vond een Tranzozorgsalon plaats rondom het thema pre-ventie en de rol van zorgverzekeraars.Dat dit thema leeft, bleek uit de veleaanmeldingen. Drie inleiders belichttendit thema vanuit drie perspectieven; derol van de zorgverzekeraar, het maat-schappelijk perspectief en het perspec-tief van de zorgverlener.

Voorkomen is beter dan

genezen

Deze stelling is nog steeds actueel. Er isnog veel gezondheidswinst te boeken,vooral als het gaat om te winnen ge-zonde levensjaren. De vraag is welke rolde zorgverzekeraar kan spelen als hetgaat om preventie. Hiermee komen weechter meteen terecht in een definitie-discussie die tijdens de presentaties enin reacties uit de zaal regelmatig terug-

kwam, namelijk: wat verstaan we nuprecies onder preventie?

Er kunnen vier preventievormen on-derscheiden worden;1 Universele preventie richt zich op de

algemene bevolking en heeft tot doelde kans op het ontstaan van ziekte ofrisicofactoren te verminderen.

2 Selectieve preventie richt zich op risi-cogroepen en heeft als doel de ge-zondheid van deze specifieke risico-groepen te bevorderen.

3 Geındiceerde preventie richt zich opindividuen die vaak nog geen gediag-nosticeerde ziekte hebben, maar welrisicofactoren of symptomen. Het doelis het ontstaan van ziekte of verderegezondheidsschade te voorkomen.

4 Zorggerelateerde preventie richt zichop individuen met een ziekte of een ofmeer gezondheidsproblemen. Doel ishet individu te ondersteunen bij zelf-redzaamheid, de ziektelast te reduce-ren en ‘erger’ te voorkomen.

Preventievormen 1 en 2 behoren tot decollectieve preventie en vallen onder dewettelijke verplichting van de lokale

overheden. De vormen 3 en 4 behorentot het domein van de zorgverzekerin-gen. Dit betekent dat voor effectievepreventie een goed sluitende keten tus-sen openbare en curatieve gezondheids-zorg noodzakelijk is.

Rol zorgverzekeraar

De meeste mensen kennen de zorgver-zekeraar alleen van het indienen van de-claraties. Dat de zorgverzekeraar ookeen actieve rol speelt binnen preventievertelt Janneke Kaper, programmamana-ger Preventie bij CZ in haar presentatie.

Binnen de aanpak die de zorgverze-kering voorstaat speelt de preventieke-ten (weten, willen, kunnen, doen envasthouden) een belangrijke rol. Binnende preventieketen is het vasthouden vande gedragsverandering feitelijk het aller-belangrijkste. Echter dit vasthoudenhoort niet thuis binnen de zorgverzeke-ring. Hiervoor zal gekeken moeten wor-den naar het lokale aanbod (bijvoorbeeld

Forum

1 Tranzo, Universiteit van Tilburg

TSG 87 / nummer 8 348

tsg jaargang 87 / 2009 nummer 8 forum - pagina 348 / www.tsg.bsl.nl