Hoe gebruik je het systematisch contactmoment om …...5. Tips en algemeen geldend advies Stimulerende omgeving, opvoeding en speelgoed Wensen scholen - met bewegingsarme kinderen

Hoe gebruik je het systematisch

contactmoment om een inschatting te maken

over de motorische ontwikkeling van de

kleuter?

Hoe ga je met ouders in gesprek?

Jelke Dobbelaere

Pediatrisch kinesitherapeut - Psychomotorisch therapeut

Inhoud

1. Motoriek en ontwikkeling

2. Gesprek met ouders

3. Observeren tijdens contactmoment

4. Pluis / niet pluis?

5. Tips en algemeen geldend advies

Inhoud

1. Motoriek en ontwikkeling





Motoriek

Termen:

Neuromotoriek

Psychomotoriek

1. Motorische ontwikkeling

Ontwikkeling

Motoriek

Termen:

Neuromotoriek

Psychomotoriek


Ontwikkeling

(Neuro)motoriek


• Grove motoriek

• Kracht

• Houding

• Beweging (locomotie)

• Evenwicht

• Lichaamscoördinatie

• Lateralisatie

• Fijne motoriek

• Handoogcoördinatie

• Ooghandcoördinatie

• Fijne grepen

• Bimanuele coördinatie

• Grafomotoriek


Interactie met talig, cognitief en sociaal-emotioneel gebied

Psychomotoriek

Motoriek

Taal en cognitie Sociaal-emotioneel


Psychomotoriek

• Grove motoriek

• Fietsen

• Schommelen

• Zwemmen

• ….

• Fijne motoriek

• Visueel-ruimtelijke vaardigheden

• Natekenen

• Nabouwen

• Puzzelen

• Schrijven

• Zelfredzaamheid

• ….

Motoriek

Termen:

Neuromotoriek

Psychomotoriek


Ontwikkeling


Interactiemodel totale ontwikkeling - (psycho)motorische ontwikkeling

Ontwikkelingsdomeinen

motorische ontwikkeling

Taal- en cognitieve ontwikkeling Sociaal-emotionele ontwikkeling











Gallahue & Ozmun, 1997

“ De voortdurende wijziging in motorisch gedrag die

doorheen de levenscyclus tot stand komt op basis van

de interactie tussen biologie van het individu, de

taakvereisten en de omgevingscondities “



Neurologische rijpheid

(Neuro-)motorische ontwikkeling


Motorische ontwikkeling

Verloop normale ontwikkelingBeïnvloedende factoren





Beïnvloedende omgevingsfactoren


• Leefmilieu

• Woonomgeving

• Opvoedingswijze

• …


Met normale stimulatie ontwikkelt een normaal kind normaal.

Beïnvloedende omgevingsfactoren




Motorisch leren


Figuur: Berg van motorisch leren (Clark & Metcalfe)


Grove motoriek

Evenwicht

Grove motoriek


• Evenwicht:

Eenbeenstand

Tenenstand

Tenengang / hielengang


Locomotie en lichaamscoördinatie: stappen en rennen

Grove motoriek

• Ritme

• Voetafrolling

• Armbeencoördinatie


Grove motoriek

• Met of zonder leuning

• Voeten bijplaatsen of alterneren

• Schutterstand

Locomotie en lichaamscoördinatie:

kracht (traplopen, transfers, op en afstapjes…)


Grove motoriek

• Springen

• Afspringen

• Overspringen

• Verspringen

• Hinkelen

• Asymmetrisch - bipodaal

• Afstoot en landing

Locomotie en lichaamscoördinatie: springen

Balvaardigheden:

ooghandcoördinatie - oogbeencoördinatie

Grove motoriek

• Gericht gooien

• Vangen

• Schoppen



Psychomotoriek: fietsen

Grove motoriek

• Loopfiets

• Driewieler

• Zweeffase


Psychomotoriek: zwemmen en schommelen

Grove motoriek


Grove motoriek

Statiek

• Voeten

• Knieën

• Heupen

• Rug

1. Motorische ontwikkeling1. Motorische ontwikkeling

Fijne motoriek


Fijne motoriek

Intermanuele lateralisatie


Fijne motoriek


Fijne motoriek

handoogcoördinatie

ooghandcoördiantie

visuomotorische vaardigheden

Intermanuele lateralisatie

Fijne motoriek

• Voorkeurshand?

• Bimanuele coördinatie: steun- en stuurhand

• scheuren, vouwen, knippen

• rijgen, torens maken…

Zelfredzaamheid


Intramanuele lateralisatie

Fijne motoriek

• Ook knippen!

• Grijpen en loslaten

• Pincetgreep

• Oppositie duim

• Inhandmanipulatie

• Differentiatie vingers

• Potloodgreep


Fijne motoriek

• Inhandmanipulatie

(ouder kindje)


Intramanuele lateralisatie

Fijne grepen

Fijne motoriek

• Potloodgreep



Handoogcoördinatie - ooghandcoördinatie

Fijne motoriek

• Aanstippen

• Strepen en krabbelen

• Spiralen

• Krabbelen en fantasie

Fijne motoriek - visuomotoriek


Psychomotoriek: ooghandcoördinatie + ruimtelijk aspect + planning


• Doelgericht natekenen

Imiteren verticale lijn

Imiteren horizontale lijn

Imiteren cirkel

• Kopvoeter

Psychomotoriek: natekenen

Visuomotoriek

K1: 2;09 - 4;06 jaar1. Motorische ontwikkeling

• Cognitief-motorische taak

• Inlegpuzzels

• Puzzels

• visueel:

Ruimtelijk inzicht

Voorstellingsvermogen

• Motoriek: manipulatie

Psychomotoriek: puzzelen

Visuomotoriek


• Verticaal / of horizontaal

• 2D: verticaal en horizontaal

• later: 3D

Psychomotoriek: nabouwen

Visuomotoriek

Psychomotoriek: zelfredzaamheid

Fijne motoriek

• Aan- en uitkleden

• Eten en drinken

• Zelfzorg


Inhoud






• Zwangerschap

• Prenatale factoren bij de moeder

• Partus- en apgarscore

• Perinatale periode

• Voedingsanamnese

• Ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van motoriek

• ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van taal en spraak, zindelijkheid

en sociaal-emotionele

ontwikkeling

• Chronische aandoeningen

• Medicatiegebruik

• Ingrijpende gebeurtenissen

• Relevante context factoren

• Schools functioneren

• Familiale anamnese


Anamnese

Gespreksleidraad


Anamnese

Gespreksleidraad

• Zwangerschap

• Prenatale factoren bij de moeder

• Partus- en apgarscore

• Perinatale periode

• Voedingsanamnese

• Ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van motoriek

• ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van taal en spraak, zindelijkheid

en sociaal-emotionele

ontwikkeling

• Chronische aandoeningen

• Medicatiegebruik

• Ingrijpende gebeurtenissen

• Relevante context factoren

• Schools functioneren

• Familiale anamnese

• Thuis:

Vrije tijdsbesteding en hobby’s

Woonsituatie, leefmilieu, opvoedingswijze en

gezinssamenstelling

• School: turnles, schoolse taken

• Motorische vaardigheden:

Grove motoriek: lopen, balspelen, traplopen,

fietsen

Fijne motoriek: zelfredzaamheid

Visuomotoriek: puzzelen, bouwen, tekenen


Motorische anamnese Vorige periode Huidige periode

• Mijlpalen motoriek

• Reeds zorgen

of hulpverlening gehad?

Inhoud






3. Observeren motoriek tijdens K1 contactmoment

Tijdens vrij spel tijdens oudergesprek

Tijdens de courante activiteiten van het consult

Observatie motoriek en houding

• Speelhoekje en materiaal

• Observatie fijne motoriek en visuomotoriek

grepen, handvaardigheid, bimanuele coördinatie

• Zithouding:

langzit, kleermakerszit, kniezit…

W-zit

• Transfers

• Gedrag


Laat kind vrij spelen in speelhoek tijdens oudergesprek

Tijdens vrij spel

• Algemeen:

Ouder-kind-relatie

Gangpatroon

Transfers en tonus

• Tjjdens wegen:

Zelfredzaamheid: uit- en

aankleden

Opstapje

• Tijdens visustest:

Fijne motoriek

• Tijdens meten en statiek

Observatie orthopedie


Observeer tijdens de geplande testen en de overgangsmomenten

Tijdens courante activiteiten consult

Inhoud






• Er is geen duidelijke cut-off bij

observatie i.t.t. motorische

ontwikkelingstests

• Er is veel variatie door grote invloed

van nurture

• Afwijking statiek —> arts

• Indien omgeving onvoldoende

stimulerend —> tips

• Alarmsignalen (abnormaal

gangpatroon, niet achteruit / op de

tenen / op de hielen / op een lijn

kunnen stappen, opvallen

neurologische softsigns…)


Luister naar je algemeen gevoel, leg de ‘puzzelstukjes’ samen

Inschatten motorische zorgbehoefte

Inhoud







Indien nood aan ondersteuning…Doorverwijzing naar psychomotorisch of pediatrisch kinesitherapeut

• Wat en hoe?

Gestandaardiseerd (psycho)motorisch onderzoek

op voorschrift van huisarts

Percentielscores

Boven percentiel 15: 18 sessies via voorschrift huisarts

Onder percentiel 15: F-b Pathologie: 60 zittingen / jaar

via voorschrift van (neuro)pediater

• Tarief? € 22,26/30 min —> remgeld €5,48 (anno 2019)


Stimulerende omgeving,

opvoeding en speelgoedWensen ouders advies?

Copyright Vlaams Instituut Gezond Leven

5. Tips en algemeen geldend advies 5. Tips en algemeen geldend advies

Voordelen van bewegen

Bewegingsdriehoek


Stimulerende omgeving, opvoeding

en speelgoedWensen scholen - met bewegingsarme kinderen - advies?

De Craemer, M. et al. (2018). Compliance with 24-h movement behaviour guidelines among Belgian pre-school

children: the ToyBox Study. J. Environ. Res. Public Health; 15(10).

• Studie ‘kleuters bewegen te weinig’

• Wat kunnen scholen doen?

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/11/09/studie-universiteit-gent-kleuters-in-vlaanderen-bewegen-te-wein/


En ze lazen nog lang en gelukkig …

Documents

Hoe gebruik je het systematisch contactmoment om …...5. Tips en algemeen geldend advies Stimulerende omgeving, opvoeding en speelgoed Wensen scholen - met bewegingsarme kinderen