174
Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten 1 von 1 01.08.2005 16:12 INVENTAR DER MITTELALTERLICHEN HANDSCHRIFTEN DES BENEDIKTINERSTIFTES SEITENSTETTEN nach dem handschriftlichen Katalog bearbeitet von Christine Glaßner © Kommission für Schrift- und Buchwesen des Mittelalters - Wien 2005 Benediktinerstift Seitenstetten EINLEITUNG | ABKÜRZUNGEN | INVENTAR | Inventar mit Einleitung und Abkürzungen als PDF-Datei Letzte Änderung: 4.11.2005

Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

  • Upload
    duongtu

  • View
    233

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten

1 von 1 01.08.2005 16:12

INVENTAR DER MITTELALTERLICHEN HANDSCHRIFTENDES BENEDIKTINERSTIFTES SEITENSTETTEN

nach dem handschriftlichen Katalog bearbeitet von Christine Glaßner© Kommission für Schrift- und Buchwesen des Mittelalters - Wien 2005

Benediktinerstift Seitenstetten

EINLEITUNG | ABKÜRZUNGEN | INVENTAR | Inventar mit Einleitung und Abkürzungenals PDF-Datei

Letzte Änderung:4.11.2005

Page 2: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten - Einleitung

1 von 3

Einleitung

Die früheste derzeit bekannte wissenschaftliche Beschäftigung mit den Seitenstettener Handschriften geht in daszweite Jahrzehnt des 18. Jahrhunderts zurück: In den Jahren 1714 und 1715 unternehmen die beiden MelkerHistoriker Bernhard und Hieronymus Pez zur Vorbereitung der Edition ihrer Quellenwerke Bibliotheksreisen inösterreichische Klöster, darunter auch nach Seitenstetten. In einer Liste, die im Jahr 1716 in Krauses'Bücherhistorie' gedruckt wird, nennen sie an erster Stelle das 'Chronicon vetus Monasterii Seitenstadiensis'(vermutlich ist damit der Codex Gundakeri, ein Kopialbuch aus der 1. Hälfte 14. Jh. gemeint) und weitere siebenTexte aus verschiedenen Codices dieser Bibliothek, die ihnen beachtenswert erscheinen, jedoch ohne Angabe derSignaturen.1 Es handelt sich um folgende Werke:2) Leonardus Huntpichler: 'Tractatus de quattuor novissimis' (Cod. 291)3) 'Criminatio Iohannis Buridani', ein 'Commentariolus historicus' über Buridans Verhältnis zu Johanna vonNavarra (in Cod. 178).4) Iohannes de Ragusio: 'Oratio de communione sub utraque specie', gehalten auf dem Basler Konzil (in Cod. 251)5) Franciscus de Toleto: 'Epistola de communione sub utraque specie' an Iohannes Rokycana (ebenfalls in Cod. 251)6) Henricus de Hassia: 'Lectura super prologo Bibliorum' (überliefert in Cod. 114 und in Cod. 189)7) Franciscus de Brega: 'Quaestiones de sacramento eucharistiae contra Hussitas' (in Cod. 280)8) Georg Reichart: 'Tractat von der Autorität der Kirchen' (1551) (im vorliegenden Inventar nicht beschrieben)Am Schluß wird noch auf die 'Historia fundationis monasterii Seitenstettensis' verwiesen: “Unter den übrigenCodicibus dieses Klosters, welche sich an der Zahl ungefähr auff 100. Stück belauffen, findet man nichtsbesonderes. Ausser daß die Schrifft des Abt Gundackers, welcher diesem Stiffte von 1318. biß 1329. löblichvorgestanden, noch verdienet erwehnet zu werden. Es ist solche eine kurtze Lebens-Beschreibung Udalschalci,Grafens von Stille und Heft, des ersten Stiffters von Seittenstäten, welche der P. Hieronymus Pez seinenScriptoribus Rerum Austriacarum einverleiben wird.” (Pez S. 187; Druck: Pez, SSRA II, 301-318).

Gegen Ende des 18. Jahrhunderts, vermutlich im letzten Jahrzehnt, wird der heute noch in Verwendung stehendezweibändige und mit einem Register versehene, jedoch anonyme Handschriftenkatalog des Stiftes Seitenstettenfertiggestellt,2 als dessen Bearbeiter erst durch Heimo Cerny3 die beiden Seitenstettener Benediktiner Maximilian Pampichler (+ 1814) und vor allem Rudolf Kapeller (+ 1827) namhaft gemacht werden (Cerny S. 71 f.).

Diesen Katalog, der 305 Handschriftennummern aufführt, benützt vermutlich Joseph Chmel für seinen von derForschung völlig übersehenen Reisebericht aus dem Jahr 1831, in dem er 53 Handschriften in Kurzbeschreibungenvorstellt4 und einige Texte daraus abdruckt.5

Auch Rudolf Wolkan kennt den Reisebericht Chmels nicht, als er im Jahr 1913 eine Auflistung von 104 Seitenstettener Handschriften6 mit der Bemerkung einleitet: "Von den 320 Handschriften des 1112 gegründetenKlosters, dessen Bibliothek namentlich im 15. Jahrhundert reichen Zuwachs erhielt, ist bisher nur wenig bekannt geworden" (Wolkan S. 2).

Ähnliches kann auch heute noch festgestellt werden, wenn auch Heimo Cerny, der weder Chmels Verzeichnis nochWolkans Überblick kennt, in seiner Dissertation versucht hat, "einen ersten Überblick über den SeitenstettnerHandschriftenbestand zu bieten, zumal das hier in reicher Fülle vorliegende Material infolge des Mangels anVorarbeiten bis jetzt kaum zugänglich und verwertbar gewesen ist" (Cerny S. 71). Cerny, der ihm Rahmen seiner Arbeiten gemeinsam mit Oliver Kapsner, dem Leiter der Mikroverfilmung der Handschriften österreichischerBibliotheken durch die Hill Monastic Library im Jahr 1965, erst die Paginierung bzw. Foliierung der Handschriften vornehmen mußte (Cerny S. 72 Anm. 9), beschäftigt sich zunächst mit der Herkunft der Handschriften und machtdabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Endedes 15. Jahrhunderts um ein Legat des Johannes Hofmüllner aus Weitra (+ 1475) von 17 Handschriften erweitertwurde, erst in der Neuzeit 122 mittelalterliche Handschriften in das niederösterreichische Benediktinerstift kamen,davon 48 höchst interessante Stücke aus der alten Wiener Universitätsbibliothek während der Regierungszeit desAbtes Dominik Gußmann (1747-1777)7 und 42 aus dem 1784 aufgehobenen Kollegiatstift Ardagger (Cerny S. 73-78).

Wie dies auch in anderen österreichischen Klosterbibliotheken geschah, wurden in der Zwischenkriegszeit des 20.Jahrhunderts zahlreiche Handschriften (aus Seitenstetten 33) verkauft (Cerny S. 72 und Anm. 11) und sind heuteüber die ganze Welt verstreut; der Verbleib der Hälfte dieser Handschriften (17) konnte bisher nicht ermitteltwerden.

Für die systematische Darstellung des Inhalts der Handschriften (Cerny S. 92-143) zieht Cerny nur jene Handschriften heran, die sich bereits im 15. Jahrhundert in Seitenstetten befanden. Trotz seiner bahnbrechenden Arbeit ist eine weitere Beschäftigung mit den Seitenstettener Handschriften ausgeblieben. Seine angekündigteVeröffentlichung über die Seitenstettener Codices aus der alten Wiener Universitätsbibliothek (Cerny S. 77) ist nie erschienen. Die Codices dieser Provenienz werden jedoch derzeit im Rahmen eines Forschungsprojekts überUniversitätshandschriften von Dr. Martin Wagendorfer an der Kommission für Schrift- und Buchwesen desMittelalters neu katalogisiert.

Zur Methodik des Inventars

Die Anlage dieses Inventars geht auf das Forschungsprojekt "Mittelalterliche Handschriften Niederösterreichs"zurück (Projektleiter: Alois Haidinger; Projektmitarbeiterin: Christine Glaßner; Laufzeit: 1988-1990). In diesemProjekt wurden die Register der Handschriftenkataloge niederösterreichischer Bibliotheken in einer Datenbankzusammengefaßt und mit Angaben aus dem wichtigsten Repertorien (im Falle Seitenstettens auch mit den Daten

Page 3: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten - Einleitung

2 von 3

aus Cernys Dissertation) kumuliert und in Übereinstimmung zu bringen versucht. Cernys Verdienst ist vor allemdie Feststellung der Provenienz zahlreicher Codices und die Angabe genauer Standorte vieler Einzeltexte mit Seitenzahlen. Bei der Analyse des Inhalts stützt sich Cerny vorwiegend auf den handschriftlichen Katalog;Neuidentifikationen von Texten sind nicht sehr zahlreich. Cerny steuert aber mitunter an recht abgelegener Stelle und daher schwer zu eruierende Drucknachweise bei (etwa zur 'Criminatio Iohannis Buridani' in Cod. 178,101r-102v).

Für das Inventar wurde zunächst nur die Angaben zum Inhalt der Handschriften berücksichtigt, die in denfolgenden Jahren laufend vor allem um Repertoriums- und Drucknachweise ergänzt und erweitert wurden.

In Vorbereitung der Publikation dieses Inventars für das Internet wurden schließlich die Daten anhand deshandschriftlichen Katalogs überprüft, korrigiert und ergänzt und die Initien aus dem Katalog hinzugefügt. DieserArbeitsschritt war Grundlage zahlreicher Neuidentifikationen verschiedenster Texte. Von großem Nutzen erwiessich dabei neben den allgemein zugänglichen Repertorien und elektronischen Hilfsmitteln die von der Verfasserinim Rahmen der Katalogisierung der Handschriften des Benediktinerstiftes Melk angelegten Sammlungen von Initien, Autorennachweisen und bibliographischen Angaben zu zahlreichen Werken. Weiters wurden die Angaben zum Beschreibstoff, zur Datierung und zu Schreibern und Vorbesitzern aus dem Katalog übernommen. Schließlich erfolgte die Verknüpfung der Einträge zum Inhalt mit den Literaturangaben aus der Bibliographie zu mittelalterlichen Handschriften in Österreich und eine nochmalige Überprüfung und Bearbeitung unterEinbeziehung der aus der Sekundärliteratur ermittelten Daten.

Zur Anlage der Kurzbeschreibungen

Auf die Signaturzeile folgt die Datierung mit Angabe der Quelle, sofern sie von jener des handschriftlichen Katalogs abweicht. Im Jahr 1992 haben Alois Haidinger und Franz Lackner den gesamten SeitenstettenerHandschriftenbestand durchgesehen8 und zahlreiche Präzisierungen der Datierungen vorgenommen. Diese wurdenhier mit deren Zustimmung und mit dem Vermerk 'Autopsie Haidinger/Lackner' eingefügt. Falls sich dieentsprechende Handschrift heute nicht mehr im Besitz des Benediktinerstiftes Seitenstetten befinden, wird, sofernbekannt, ihr derzeitiger Bibliotheksstandort mit Signatur angegeben. Einige dieser Bibliotheksstandorte wurden erst im Rahmen der Erstellung dieses Inventars ermittelt (Cod. 10, 44, 57, 77 und 79).

Unter der Sigle G folgen Hinweise zur Geschichte bzw. Provenienz der Handschrift, unter der Sigle L finden die Literaturangaben ihren Platz. Wenn keine Angaben zu einer Sigle erhoben werden konnten, entfällt diese.

Die Einträge zum Inhalt der Handschriften beginnen jeweils mit Signatur (in eckigen Klammern) und Seitenzahlenoder Nummer des Textes in der Handschrift nach Schrägstrich entsprechend dem handschriftlichen Katalog,zuweilen auch beide Angaben (also z. B. [13]/1 = f. 1-8). Wenn der Text die gesamte Handschrift umfaßt, findensich im Katalog und daher auch in diesem Inventar keinerlei Standortangaben. Standortnummern nachSchrägstich in eckiger Klammer stammen von der Bearbeiterin. Sie sind als Hilfskonstruktion dort gedacht, wo derKatalog keine Nummern verwendet und geben nicht zwingend die Abfolge dieser Texte in der Handschrift wieder.

Bei Autorennamen und Werktiteln wurde Vereinheitlichung der Ansetzungsform angestrebt. Die Erfassung derüberlieferten Texte und die Neuidentifikationen beruhen auf Angaben aus dem handschriftlichenKatalog bzw. der Sekundärliteratur, nicht auf Autopsie der Handschriften. Fehlansetzungen und - zuweisungen sind daher nicht auszuschließen. Außerdem wird man davon ausgehen müssen, daß in denHandschriften weitere Kurztexte überliefert sind, die im handschriftlichen Katalog nicht ausgewiesen werden. ImKatalog nicht genannte und daher neu ermittelte Autoren wurden in Spitzklammern gesetzt. Den Werktitelnangefügte Repertoriumsnachweise und Editionen sind als zusätzliche Informationen zum Werk aufzufassen undbedeuten nicht, daß die Überlieferung anhand der Ausgabe oder des Repertoriums überprüft wurde; hier wurdeauch keinerlei Vollständigkeit angestrebt. Ist ein Repertorium oder eine Ausgabe jedoch unter Sigle L genanntoder wird ein Initium angegeben, so kann die Zuweisung als verläßlich(er) angesehen werden. Abgekürzt zitierteLiteratur im Beschreibungsteil der Handschriften ist entweder bei den unter der Sigle L genannten Publikationen oder im beigefügten Verzeichnis der Abkürzungen nachzuschlagen.

Die Initien wurden aus dem handschriftlichen Katalog entnommen und hier normalisiert wiedergegeben. Schreiber- und Vorbesitzernotizen entsprechen dem Wortlaut des Katalogs. Da nicht sicher ist, ob dieser mit dem Wortlaut der Handschrift übereinstimmt, wurden diese Einträge nicht kursiv gesetzt.

Da die Daten über eine allgemeine WWW-Suche bzw. über eine site-spezifische Suche leicht auffindbar sind,wurde zunächst auf die Beigabe eines Registers verzichtet.

Wien, im Juli 2005

Christine Glaßner

1 Bernhard und Hieronymus Pez, Nachricht von den vornehmsten Codicibus MStis einiger Klöster in Oesterreich,in: Johann Gottlieb Krause (Ed.), Umständliche Bücher-Historie oder Nachrichten und Urtheile von allerhand altenund neuen Schrifften ... Teil 2. Leipzig 1716, 176-206, hier: 186-188. – Handschriftlich überliefert im Itinerar derBrüder Pez (Melk, Cod. 1850, 67rv).

2 Codicum Manuscriptorum Bibliothecae Seitenstettensis Tom. I-II, Index [handschriftlich]. [o. J., um 1800], in photomechanischer Reproduktion vorliegend (University Microfilms International, Ann Arbor, Michigan, USA).

3 Heimo Cerny, Beiträge zur Geschichte der Wissenschaftspflege des Stiftes Seitenstetten im Mittelalter. Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige 78 (1967) 68-143.

Page 4: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten - Einleitung

3 von 3

4 Joseph Chmel, Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von J[ohann]P[aul] Kaltenbaeck) 2 (Wien 1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f.

5 Joseph Chmel, Beilagen zu den [!] Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe derOesterr. Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. vonJ[ohann] P[aul] Kaltenbaeck) 3 (Wien 1837) 127 f., 131 f., 139 f., 152, 156, 159 f., 164, 176.

6 Rudolf Wolkan, Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194.

7 Cerny rechnet unter Berücksichtigung der verkauften Handschriften mit einer ursprünglichen Anzahl von 60-70Codices dieser Provenienz (Cerny S. 76). – Der überwiegende Teil des Bestandes der alten WienerUniversitätsbibliothek, nämlich 2787 Bände, darunter 1037 Handschriften und 364 Wiegen- und Frühdrucke bis1550 wurden im Jahr 1756 in die Hofbibliothek übernommen (vgl. Josef Stummvoll, Geschichte derÖsterreichischen Nationalbibliothek I: Die Hofbibliothek (1368-1922) [ Museion N.F. Reihe 2, 3/1]. Wien 1968,240). Da dieser Bestand in der Österreichischen Nationalbibliothek heute nicht geschlossen aufgestellt ist, ist dierasche Auffindung der einzelnen Bände nur über Signaturenkonkordanzen möglich (Konkordanz Codices Universitatis - Tabulae-Signaturen und Konkordanz Tabulae-Signaturen - Codices Universitatis). Handschriftliche Verzeichnisse der Codices aus der alten Universitätsbibliothek, deren Erschließungstiefe über jene derTabulae-Kataloge (Tabulae codicum manuscriptorum praeter graecos et orientales in Bibliotheca Palatina Vindobonensi asservatorum I-X [Cod. 1-19.500]. Wien 1864-1899 [Reprint: Graz 1965]) hinausgeht, finden sich in Wien ÖNB, Cod. Ser. n. 2194 - 2196 (Joseph Benedikt Heyrenbach: Katalog der Codices Unversitatis 1-200,201-350 und 357-551. Wien 1777 und 1778, Band 3 undatiert.) und in Cod. Ser. n. 2201 (Johannes Georg Schwandner: Katalog der Codices Universitatis 1-1018. Wien 1780). Ein Autorenregister von der Hand Joseph Benedikt Heyrenbachs aus dem Jahr 1761 liegt in Cod. 11891 vor. Vermutlich auf diesen handschriftlichen Katalogen beruhende ausführliche Beschreibungen zahlreicher Handschriften aus diesem Bestand sind gedrucktbei Michael Denis, Codices manuscripti theologici Bibliothecae Palatinae Vindobonensis latini aliarumque occidentislinguarum. 2 Teile in 6 Bänden. Wien 1793-1802.

8 Alois Haidinger, Drei Determinations-Ankündigungen aus dem Stift Klosterneuburg. Wiener Jahrbuch fürKunstgeschichte 46/47 (1993/94) 237-244 und 425-428 (Abb.), hier: 240 Anm. 19.

Page 5: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Abkürzungen

1 von 4

Abgekürzt zitierte Literatur

AHAnalecta hymnica medii aevi. Hrsg. von Guido Maria Dreves, Clemens Blume und Henry M. Bannister. 55 Bde.Leipzig 1886–1922. Register. Band I, 1–2 und II. Hrsg. von von Max Lütolf. Bern–München 1978.

Bauer G. 1973Gerhard Bauer: Claustrum animae. Untersuchungen zur Geschichte der Metapher vom Herzen als Kloster I: Entstehungsgeschichte. München 1973.

Bertalot ILudwig Bertalot: Initia humanistica latina. Initienverzeichnis lateinischer Prosa und Poesie des 14. bis 16.Jahrhunderts. Bd. I: Poesie. Bearbeitet von Ursula Jaitner-Hahner. Mit einer Vorrede von Paul Oskar Kristeller.Tübingen 1985.

Bertalot IILudwig Bertalot: Initia humanistica latina. Initienverzeichnis lateinischer Prosa und Poesie des 14. bis 16.Jahrhunderts. Bd. II/1: Prosa A-M. Bd. II/2: Prosa: N-Z. Bearbeitet von Ursula Jaitner-Hahner. Tübingen1990-2004.

BGOCEugène Manning, Henri Rochais: Bibliographie Générale de l'Ordre Cistercien. Saint Bernard (Documentation Cistercienne 21, fasc. hors série 1-19). Rochefort 1979-1983.

BHLBibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis. Ed. Socii Bollandiani. 2 Bde. Bruxelles 1898-1901.

BHMBernard Lambert: Bibliotheca Hieronymiana manuscripta. 4 Bde. (Instrumenta Patristica 4) . Steenbrugge 1969-1972.

BloomfieldMorton W. Bloomfield, [u. a.]: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. Including a Section of Incipits of Works on the Pater Noster (The Mediaeval Academy of America Publication 88). Cambridge/Mass. 1979.

CALMA IC.A.L.M.A. Compendium Auctorum Latinorum Medii Aevi (500-1500) I: Anastasius Monti Sancti Michaelis abb. -Bartholomaeus de Forolivio. Curantibus Michael Lapidge, Gian Carlo Garfagnini et Claudio Leonardi, [u. a.]. Florenz 2003.

Cerny 1967Heimo Cerny: Beiträge zur Geschichte der Wissenschaftspflege des Stiftes Seitenstetten im Mittelalter. Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige 78 (1967) 68-143.

CCCorpus Christianorum. Series Latina. Turnhout 1954 ff.

CC.CMCorpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis. Turnhout 1966 ff.

Chiappini 1925 Aniceto Chiappini: La produzione letteraria di S. Giovanni da Capestrano. Parte prima: Trattati di S. Giovanni da Capestrano. Miscellanea francescana 25 (1925) 157-198.

Coing IHandbuch der Quellen und Literatur der neueren europäischen Privatrechtsgeschichte. I: Mittelalter (1100-1500).Die gelehrten Rechte und die Gesetzgebung. Hrsg. von Helmut Coing. München 1973.

CPLEligius Dekkers, Aemilius Gaar: Clavis Patrum Latinorum (Corpus Christianorum). Steenbrugge 31995.

CPPM I, IIIohannes Machielsen: Clavis Patristica Pseudepigraphorum Medii Aevi. Bd. I A, B. Bd. II A, B. Turnhout 1990,1994.

CSEL Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum. Wien 1866 ff.

De la Mare 1971Albinia C. De la Mare: Catalogue of the Collection of Medieval Manuscripts bequeathed to theBodleian Library Oxford by James P. R. Lyell. Oxford 1971.

DemaitreLuke E. Demaitre: Doctor Bernard de Gordon: Professor and Practitioner (Studies and Texts 51). Toronto 1980.

Page 6: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Abkürzungen

2 von 4

Díaz y DíazManuel C. Díaz y Díaz: Index Scriptorum Latinorum Medii Aevi Hispanorum. 2 Bde (Acta Salmanticensia. Filosofia y Letras 13). Salamanca 1958-1959.

DistelbrinkBalduinus Distelbrink: Bonaventurae scripta authentica, dubia vel spuria critice recensita (Subsidia scientifica Fransciscalia 5). Rom 1975.

Faes de Mottoni 1990Barbara Faes de Mottoni: Aegidii Romani Opera omnia I: Catalogo dei manoscritti (457-505). 1/5*: Repubblica federale di Germania (Monaco) (Corpus philosophorum medii aevi. Testi e studi 10). Florenz 1990.

FauserWinfried Fauser: Die Werke des Albertus Magnus in ihrer handschriftlichen Überlieferung. Teil I: Die echtenWerke. Münster 1982.

Flint 1982Valerie I. J. Flint: Honorius Augustodunensis 'Imago mundi'. Archives d'histoire doctrinale et littéraire du MoyenAge 57 (1982) [1983] 7-153.

Garrigues 1986, 1987, 1988 Marie-Odile Garrigues: L'oeuvre d'Honorius Augustodunensis: Inventaire critique. Abhandlungen der Braunschweigischen Wissenschaftlichen Gesellschaft 38 (1986) 7-136; 39 (1987) 123-228; 40 (1988) 129-190.

Glorieux RAPalémon Glorieux: La faculté des arts et ses maitres (Études de philosophie médiévale 59). Paris 1971.

Glorieux RTPalémon Glorieux: Répertoire des maîtres en théologie de Paris au XIIIe siècle. 2 Bde. (Études de philosophiemédiévale 17-18). Paris 1933-1934.

Grubmüller 1967Klaus Grubmüller: 'Vocabularius Ex quo'. Untersuchungen zu lateinisch-deutschen Vokabularen desSpätmittelalters (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters 17).

GWGesamtkatalog der Wiegendrucke. Hrsg. von der Kommission für den Gesamtkatalog der Wiegendrucke. Bisher 9Bde. Leipzig-Stuttgart-Berlin-New York 1925-1991.

HaimerlFranz Xaver Haimerl: Mittelalterliche Frömmigkeit im Spiegel der Gebetbuchliteratur Süddeutschlands (Münchenertheologische Studien Abt. I, 4). München 1952.

HainLudwig Hain: Repertorium bibliographicum in quo libri omnes ab arte typographica inventa usque ad annum MD typis expressi ordine alphabetico ... recensentur. 2 Bde. Stuttgart-Paris 1826-1838. Nachdruck Mailand 1948 u.1950.

Henkel 1988 Nikolaus Henkel: Deutsche Übersetzungen lateinischer Schultexte. Ihre Verbreitung und Funktion im Mittelalterund in der frühen Neuzeit (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters 90).München 1988.

Hofer 1964/65 Johannes Hofer: Johannes Kapistran. Ein Leben im Kampf um die Reform der Kirche. 2 Bde. Neue, bearbeitete Ausgabe (Bibliotheca franciscana 1-2). Heidelberg 1964-1965.

HohmannThomas Hohmann: Initienregister der Werke Heinrichs von Langenstein. Traditio 32 (1976) 399-426.

Hohmann 1977 Thomas Hohmann: Heinrichs von Langenstein 'Unterscheidung der Geister'. Lateinisch und deutsch. Texte undUntersuchungen zu Übersetzungsliteratur aus der Wiener Schule (Münchener Texte und Untersuchungen zurdeutschen Literatur des Mittelalters 63). München 1977.

Holter 1996Kurt Holter: Buchkunst – Handschriften – Bibliotheken. Beiträge zur mitteleuropäischen Buchkultur vomFrühmittelalter bis zur Renaissance. Hrsg. von Georg Heilingsetzer und Winfried Stelzer. 2 Bde. (Schriftenreihedes Oberösterreichischen Musealvereins – Gesellschaft für Landeskunde 15-16 ). Linz 1996.

KaeppeliThomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarbeit von Emilio Panella. Rom 1970-1993.

Klapper 1932Joseph Klapper (Ed.): Schriften Johanns von Neumarkt II: Hieronymus. Die unechten Briefe des Eusebius, Augustin, Cyrill zum Lobe des Heiligen (Vom Mittelalter zur Reformation. Forschungen zur Geschichte der

Page 7: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Abkürzungen

3 von 4

deutschen Bildung 6,2). Berlin 1932.

Klapper 1935Joseph Klappter (Ed.): Schriften Johanns von Neumarkt IV: Gebete des Hofkanzlers und des Prager Kulturkreises(Vom Mittelalter zur Reformation. Forschungen zur Geschichte der deutschen Bildung 6,4). Berlin 1935.

Krämer, Scriptores Scriptores codicum medii aevi. Datenbank von Schreibern mittelalterlicher Handschriften. CD-ROM. Augsburg 2003.

Kropff 1747Martinus Kropff: Bibliotheca Mellicensis seu vitae et scripta ... Benedictinorum Mellicensium. Wien 1747.

Lhotsky 1957Alphons Lhotsky: Thomas Ebendorfer. Ein österreichischer Geschichtsschreiber, Theologe und Diplomat des 15.Jahrhunderts (Schriften der Monumenta Germaniae historica 15). Stuttgart 1957.

LMALexikon des Mittelalters. 9 Bde. München-Zürich 1980-1998.

Lohr 1967, 1968, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974 Charles H. Lohr: Medieval Latin Aristotle Commentaries. Traditio 23 (1967) 313-413; 24 (1968) 149-245; 26 (1970) 135-216; 27 (1971) 251-351; 28 (1972) 281-396; 29 (1973) 93-197; 30 (1974) 119-144.

Lutz–Perdrizet 1907J. Lutz, P. Perdrizet: Speculum humanae salvationis. Texte critique. Traduction inédite de Jean Mielot (1448). Lessources et l'influence iconographique principalement sur l'art alsacien du XIVe siècle. Avec la reproduction, en 140planches, du Manuscrit de Sélestat, de la série complète des vitraux de Mulhouse, de vitraux de Colmar, deWissembourg, etc. T. I. Mulhouse 1907.

Madre 1965Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965.

MohanGaudens E. Mohan: Initia Operum Franciscalium. St. Bonaventure/New York 1975.

Nuding 2000Matthias Nuding (Ed.): Matthäus von Krakau, De contractibus (Editiones Heidelbergenses 28). Heidelberg 2000.

Pez, BA Bernhard Pez, Bibliotheca ascetica antiquo-nova, hoc est: Collectio veterum quorundam et recentiorum opusculorum asceticorum, quae hucusque in variis mss. codicibus et bibliothecis delituerunt. 12 Bde. Regensburg 1723-1740.

Pez, SSRA Hieronymus Pez, Scriptores Rerum Austriacarum [...]. 3 Bde. Leipzig 1721, 1723 und Regensburg 1745 (Bd. 3).

PLPatrologiae cursus completus ... Series latina - accurante J. P. Migne. 221 Bde. Paris 1844-1864.

Rudolf 1957Rainer Rudolf, Ars moriendi. Von der Kunst des heilsamen Lebens und Sterbens (Forschungen zur Volkskunde 39). Köln-Graz 1957.

Schaller–KönsgenDieter Schaller, Ewald Könsgen: Initia carminum Latinorum saeculo undecimo antiquiorum. Göttingen 1977.

Schneyer 1-9Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43,1-11). Münster 1969-1990.

Schneyer, RepSpätMAJohann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1350-1500.Hrsg. von Ludwig Hödl und Wendelin Knoch. Unter Mitarbeit von Ralf Hetzler, [u. a.]. CD-ROM. Münster 1998.

Schreckenberg 1994Heinz Schreckenberg: Die christlichen Adversus-Judaeos-Texte und ihr literarisches und historisches Umfeld (13.-20. Jh.) (Europäische Hochschulschriften Reihe 23, Theologie 497). Frankfurt 1994.

Schulte GQ IIJohann Friedrich Schulte: Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts von Gratian bis auf dieGegenwart II. Stuttgart 1875-1880. Nachdruck Graz 1956.

Seńko–SzafrańskiWładysław Seńko, A. L. Szafrański: Materiały do historii teologii średniowiecznej w polsce I. Mateusza z Krakowa.Opuscula theologica dotyczace spowiedzi i komunii (Textus et studia historiam theologiae in Polonia excultae

Page 8: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Abkürzungen

4 von 4

spectantia 2,1). Warszawa 1974.

SharpeRichard Sharpe: A Handlist of the Latin Writers of Great Britain and Ireland before 1540 (Publications of The Journal of Medieval Latin 1). Turnhout 1997.

Stegmüller RBFriedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980.

Stegmüller RSFriedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947.

Thorndike–KibreLynn Thorndike, Pearl Kibre: A Catalogue of Incipits of Mediaeval Scientific Writings in Latin (The Mediaeval Academy of America Publication 29). London 21963.

VLDie deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon. Hrsg. von Kurt Ruh, G. Keil, [u.a]. Ab Bd. 9 hg. v. B. Wachinger, G. Keil, [u. a.]. 11 Bde. Berlin 21978-2004.

Walther, InitiaHans Walther: Carmina medii aevi posterioris latina I/1: Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris latinorum. Alphabetisches Verzeichnis der Versanfänge mittellateinischer Dichtungen. Unter Benutzung derVorarbeiten Alfons Hilkas. Göttingen 21969.

Weijers 1994Olga Weijers: Le travail intellectuel à la Faculté des arts de Paris: textes et maîtres (ca. 1200-1500). I: Répertoiredes noms commençant par A-B (Studia artistarum. Etudes sur la Faculté des arts dans les Universités médiévales1). Turnhout 1994.

Weijers 1996Olga Weijers: Le travail intellectuel à la Faculté des arts de Paris: textes et maîtres (ca. 1200-1500). II:Répertoire des noms commençant par C-F (Studia artistarum. Etudes sur la Faculté des arts dans les Universitésmédiévales 3). Turnhout 1996.

Weijers 1998Olga Weijers: Le travail intellectuel à la Faculté des arts de Paris: textes et maîtres (ca. 1200-1500). III:Répertoire des noms commençant par G (Studia artistarum. Etudes sur la Faculté des arts dans les Universitésmédiévales 6). Turnhout 1998.

Weijers 2001 Olga Weijers: Le travail intellectuel à la Faculté des arts de Paris: textes et maîtres (ca. 1200-1500). IV:Répertoire des noms commençant par H et J (jusqu' à Johannes C.) (Studia artistarum. Etudes sur la Faculté desarts dans les Universités médiévales 9). Turnhout 2001.

ZumkellerAdolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966.

Christine Glaßner, Juli 2005

Page 9: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

1 von 166

INVENTAR DER MITTELALTERLICHEN HANDSCHRIFTEN DES BENEDIKTINERSTIFTES SEITENSTETTEN

nach dem handschriftlichen Katalog bearbeitet von Christine Glaßner

© Kommission für Schrift- und Buchwesen des Mittelalters - Wien 2005

Cod. 1

Pap.

15. Jh. (1410)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). Vermutlich zu Cod. 2 gehörig.

L: Dieter Girgensohn: Francesco Zabarella da Padova. Dottrina e attività politica di un professore di diritto durante ilgrande scisma d'Occidente. Quaderni per la storia dell'Università di Padova 26-27 (1993-1994), 1-48. – Italien.Übersetzung der deutschen Fassung in: Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung79 (1993) 232-277.

Dieter Girgensohn: Studenti e tradizione delle opere di Francesco Zabarella nell'Europa centrale, in: Fr. Piovan, L. Sitran Rea (Ed.), Studenti, Università, Città nella storia Padovana (Contributi alla storia dell'Università di Padova 34). Triest 2001, 127-176.

[1]Franciscus de Zabarellis: Commentaria in quinque libros Decretalium (Schulte GQ II, 284 Nr. 1, hier [Anm. 6]auch Überlieferungs- und Drucknachweise). In librum I.Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit commentum seu lectura domini Francisci de Zabarellis excellentissimiutriusque iuris doctoris super primo Decretalium feliciter 1410 VI maii [6.5.1410].

Cod. 2

Pap.

15. Jh. (1416)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). Vermutlich zu Cod. 1 gehörig.

L: Dieter Girgensohn: Studenti e tradizione delle opere di Francesco Zabarella nell'Europa centrale, in: Fr. Piovan, L. Sitran Rea (Ed.), Studenti, Università, Città nella storia Padovana (Contributi alla storia dell'Università di Padova 34). Triest 2001, 127-176.

[2]Franciscus de Zabarellis: Commentaria in quinque libros Decretalium (Schulte GQ II, 284 Nr. 1, hier [Anm. 6]auch Überlieferungs- und Drucknachweise). In librum IV et V.Expl.: (In libr. IV: Schlußschrift, Korrektorname und Datierung) Explicit commentum libri quarti Decretaliumdomini Francisci de Zabarellis etc. correxi ego idem Franciscus hoc commentum et complevi 1416 XVI decembris [16.12.1416]. ... (In libr. V Schlußschrift) Commentum super Decretales Francisci Zabarelli de Padua iurisutriusque doctoris explicit feliciter amen etc. etc.

Cod. 3

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 1.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 2.

Ernst Zinner: Leben und Wirken des Johannes Müller von Königsberg genannt Regiomontanus (Schriftenreihe zur bayerischen Landesgeschichte 31). München 1938, 235 bei Nr. 58.

[3] Iohannes Regiomontanus: Tabula primi mobilis (Thorndike–Kibre 62.15 und 164.02).Inc.: Ad serenissimum principem ac christianissimum Pannoniarum regem Matthiam Iohannes de Regio monte intabula primi mobilis praefatio

Page 10: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

2 von 166

Cod. 4

Perg.

13. Jh. (1217)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät)? (Cerny 1967, 76).

L: Gero Dolezalek: Verzeichnis der Handschriften zum römischen Recht bis 1600. 4 Bde. Frankfurt am Main 1972.

[4], 4r-151rAzo Portius: Summa CodicisInc.: Cum post inventionem scientiae

[4], 151v<Hugolinus de Presbyteris:> Distinctio ad D. 3.5.dInc.: Lex ist licet multis difficilis videatur propter confusionem glossularum

[4], 152r-160r<Iohannes Bassianus:> Summulae DigestorumInc.: In nomine patris et filii et Spiritus sancti amen. Principium omnium ferum est Deus

[4], 161r-170rAzo Portius: Summa InstitutionumInc.: Quasi modo geniti pueri vel adultiExpl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Ego Lainerius huic summe finem imposui anno domini millesimoducentesimo septimo decimo Idibus Septembris in monte madio tunc truffecto de pangano presente. Gracias Christo refero propter dilectionem nimiam.

Cod. 5

Perg.

Italien (Haidinger/Lackner, Autopsie), 14. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

[5]Innocentius IV. papa: Apparatus in quinque libros Decretalium (Schulte GQ II, 92 f. Nr. 1, hier [92 Anm. 1] auchÜberlieferungs- und Drucknachweise).Inc.: Legitur in Ezechiele: Venter tuus comedet (Ez. 3,3)

Cod. 6

Pap.

3. Viertel 15. Jh. (nach Haidinger), um 1400 (nach Schmidt); 14. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 2.

Gerhard Schmidt: Die Buchmalerei, in: Die Gotik in Niederösterreich. Kunst, Kultur und Geschichte eines Landes imSpätmittelalter. Hrsg. von F. Dworschak und H. Kühnel. Wien 1963, 93-114, hier: 103 Nr. 73.

Winfried Fauser: Die Werke des Albertus Magnus in ihrer handschriftlichen Überlieferung Teil I. Die echten Werke.Münster 1982, Nr. 29.36.

Alois Haidinger: Drei Determinations-Ankündigungen aus dem Stift Klosterneuburg. Wiener Jahrbuch fürKunstgeschichte 46/47 (1993/94) 237-244 und 425-428 (Abb.), hier: 240.

Karl-Georg Pfändtner, Alois Haidinger: Das ABC-Lehrbuch für Kaiser Maximilian I. Vollständige Faksimile-Ausgabe desCodex 2368 der Österreichischen Nationalbibliothek Wien. Kommentar. Hrsg. von der ÖsterreichischenNationalbibliothek (Codices Selecti 109*). Wien 2004, 39, 50, 53; Abb. 75, 78, 159, 161.

[6]<Albertus Magnus:> De animalibus (Druck: Jammy, Opera VI, 1-684; Borgnet, Opera omnia XI-XII. Ed.: Hermann Stadler, Albertus Magnus, De animalibus libri XXVI. Nach der Cölner Urschrift hrsg. 2 Bde. [Beiträge zurGeschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 15–16]. Münster 1916–1920. – Glorieux RT, 6bf;Thorndike-Kibre 1403.10; Lohr 1967, 343 f. Nr. 27; Fauser Nr. 29; Weijers 1994, 41 f.; CALMA I, 122 ALBERT47.4).Inc.: Scientiam de animalibus

Page 11: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

3 von 166

Cod. 7

Pap.

Mitte 15. Jh. (Autopsie Haidinger/Lackner)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). Zu Cod. 8 gehörig.

[7]Alexander Halensis OFM: Summa theologica I-IV (GW 870 [lib. III], 871-872 [lib. I-IV] u.ö.; Ed.: 4 Bde.Quaracchi 1924-1948 [lib. I, II/1, II/2, III]. – Glorieux RT, Nr. 301.a; Stegmüller RS 59). Hier lib. I.Inc.: Quoniam sicut dicit Boethius in libro De trinitate Expl.: Sic ergo ad laudem et gloriam salvatoris terminata est inquisitio de his quae pertinent ad inquisitionemsanctissimae divinitatis et divinae unitatis et trinitatis cui est honor et imperium per infinita saecula saeculorum.Amen. – (Schlußschrift) Explicit primus liber summe magistri Alexandri de Halis ordinis fratrum Minorum.

Cod. 8

Pap.

Mitte 15. Jh. (Autopsie Haidinger/Lackner)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). Zu Cod. 7 gehörig.

[8]Alexander Halensis OFM: Summa theologica I-IV (GW 870 [lib. III], 871-872 [lib. I-IV] u.ö.; Ed.: 4 Bde.Quaracchi 1924-1948 [lib. I, II/1, II/2, III]. – Glorieux RT, Nr. 301.a; Stegmüller RS 59). Hier lib. IV.

Cod. 9

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 14. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). – Früherer Vorbesitzer: Georgius deWalsee, Testatvermerk: 'Istum librum testatus est magister Georgius de Walse pro libraria facultatis artium cuiusanima requiescat in pace.'

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 2 f. (Wolkan irrtümlich: 'VIII').

Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 568.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 91.

[9]<Nicolaus de Dinkelsbühl (?):> Quaestiones magistrales in Sententiarum libros I-III (Stegmüller RS 568; Madre1965, 91 Anm. 9 [Zuweisung an Nicolaus de Dinkelsbühl nicht sicher]. – Parallelüberlieferung zu Buch III: WienÖNB, Cod. 4939, 1-177. – Kat.: Henricus Totting de Oyta.Inc.: Circa prologum libri sententiarum quaeritur utrum per discursum theologicum acquiratur scientia propriedicta... (Liber II) Circa primam distinctionem secundi quaeritur utrum in temporis initio Deus fecerit mundum ex nihilo... (letzte Quaestio) Utrum omne periurium sit peccatum mortaleExpl.: quamvis illicitum sit iurare per idolum quia forma illa est prohibita tamen ubi necessitas vel communisutilitas hoc requirit licitum est recipere iuramentum tale sicut recepit Iacob pro bono suae posteritatis Iudas pro pace gentis suae et sicut Christiani a Sarracenis recipiunt pro pace et utilitate communitatis.

Cod. 10 --- Verkauft. Heute möglicherweise: New York City, The Library of the NewYork Academy of Medicine, Nr. 10

Perg.

14. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11) . Heute möglicherweise: New York City, The Library of the New York Academy ofMedicine, Nr. 10 (De Ricci II, 1313 Nr. 10 [ohne Hinweis auf die vermutliche Seitenstettener Bibliotheksprovenienz]).

[10], 1-50

Page 12: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

4 von 166

Avicenna: Canon interprete Gerardo Cremonensi (liber II et III). (Thorndike–Kibre 641.6 [lib. II] und 748.6 [lib.III]). Mit zahlreichen Randnotizen.Inc. lib. II: Horum librorum quos de medicina specificavimus primus est de iudiciis universalibus in medicina... (f.40 Liber III) Inquit Galenus: Intentio in creando caput non est cerebrum

Cod. 11

Perg.

Frankreich (Haidinger/Lackner, Autopsie), 13. oder Anfang 14. Jh. (vor 1323)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

[11], 1-202Thomas de Aquino OP: Summae theologiae prima pars (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia II.Stuttgart-Bad Cannstatt 1980, 184-354. – Glorieux RT 14ax1; Stegmüller RS 847). Datierbar vor 1323 (vor derHeiligsprechung des Thomas, weil die Bezeichnung 'Fratris' von einer späteren Hand in 'Sancti' geändert wurde).Inc.: Quia catholicae veritatis doctorExpl.: (Schlußschrift) Explicit liber primus summe fratris Thome de Aquino ordinis predicatorum magistri intheologia.

Cod. 12 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Perg.

Im Katalog keine Datierung.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[12]Biblia: Prophetae minores cum glossa ordinaria

Cod. 13

Pap.

15./16. Jh. (Deutinger), 14. Jh. (Katalog)

G: Käufer und Vorbesitzer: Iohannes Fabri, Bischof von Wien; 1540 an das Collegium Sancti Nicolai geschenkt (Wolkan1913, 3); dann: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

Franz-Josef Schmale: Die Gesta Friderici I. imperatoris Ottos von Freising und Rahewins. Ursprüngliche Form undÜberlieferung. Deutsches Archiv 19 (1963) 168-214.

Roman Deutinger: Rahewin von Freising. Ein Gelehrter des 12. Jahrhunderts (MGH Schriften 47). Hannover 1999, 62-64, 73.

[13]/1 = f. 1-8Ovidius Naso, Publius: Fasti

[13]/2Otto Frisingensis OCist: Libri duo de rebus gestis Friderici I. imperatoris (Chronica) (Ed.: G. Waitz, B. von Simson[MGH Scriptores Rerum Germanicarum 46 (1912)], mit dieser Hs. [S. XXXII, XXXV-XXXIX]).Inc.: Omnium qui ante nos res gestas scripserunt... Cum sub imperatore Henrico

[13], 12r-205vRahewinus Frisingensis: Gesta Friderici I. imperatoris (liber III et IV). Anfang fehlt.Inc.: Largitione pecuniae milites

[13]/3 = f. 206-307Hermannus Altahensis OSB: Annales SS. Udalrici et Afrae Augustenses (Ed.: Philipp Jaffé [MGH Scriptores XVII (1861), 428-436 [mit dieser Hs.]).Inc.: Anno domini M et CVI mediante H[enrico] iuniore tacitus apud Moguntiam factus est in natali dominico totiusregni theutonici conventus quantus per multa annorum curricula nunquam est visus

[13]/3.2Henricus Stero: Continuatio Chronici Hermanni Altahensis

[13]/3.3Udalricus et Conradus WellingContinuatio Chronici Hermanni Altahensis

Page 13: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

5 von 166

Cod. 14 --- Verkauft. Heute: New York, Pierpont Morgan Library, M. 855

Perg.

Österreich, um 1270/1280 (nach G. Schmidt)

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11). Heute: New York, Pierpont Morgan Library, M. 855.

L: Guido Maria Dreves (Ed.): Hymnographi latini. Lateinische Hymnendichter des Mittelalters II. Aus gedruckten und ungedruckten Quellen herausgegeben (Analecta hymnica medii aevi 50). Leipzig 1907, 315 Nr. 241.

Clemens Blume, Henry M. Bannister (Edd.): Thesauri hymnologici prosarium. Die Sequenzen des Thesaurus Hymnologicus H. A. Daniels und anderer Sequenzenausgaben II,1: Liturgische Prosen des Übergangsstiles und derzweiten Epoche insbesondere die dem Adam von Sanct Victor zugeschriebenen aus Handschriften und Frühdrucken neuherausgegeben (Analecta hymnica medii aevi 54). Leipzig 1915, 355 Nr. 223.

Clemens Blume (Ed.): Thesauri hymnologici prosarium II,2: Liturgische Prosen zweiter Epoche auf Feste der Heiligen nebst einem Anhange: Hymnodie des Gelderlandes und des Haarlemer Gebietes aus Handschriften und Frühdruckeninsbesondere herausgegeben (Analecta hymnica medii aevi 55). Leipzig 1922, 297 Nr. 265, Sigle D.

Eric George Millar: The Library of A[lfred] Chester Beatty. A descriptive catalogue of the Western manuscripts. Bd. II: Text, Plates. London 1930, 17-26 Nr. 48, Plate CXIII-CXVII.

Hanns Swarzenski: Die lateinischen illuminierten Handschriften des XIII. Jahrhunderts in den Ländern an Rhein, Mainund Donau. Text- und Tafelband (Denkmäler deutscher Kunst). Berlin 1936, 36 Anm. 1, 38 Anm. 4, 41, 59 Anm. 5, 74 Anm. 2, 162 Anm. 4 (jeweils ohne Signatur).

Die Gotik in Niederösterreich. Kunst und Kultur einer Landschaft im Spätmittelalter. 4. vermehrte und verbesserteAuflage. Ausstellung: Krems, Minoritenkirche, 21. Mai-25. Oktober 1959. Wien 1959, 43 Nr. 90.

C. U. Faye, W. H. Bond: Supplement to the Census of Medieval and Renaissance Manuscripts in the United States and Canada. Originated by C.U. Faye, continued and edited by W.H. Bond. New York 1962, 364.

Gerhard Schmidt: Die Buchmalerei, in: Die Gotik in Niederösterreich. Kunst, Kultur und Geschichte eines Landes imSpätmittelalter. Hrsg. von F. Dworschak und H. Kühnel. Wien 1963, 93-114, hier: 99 Nr. 17 Abb. 1.

Jacques Froger: Graduel de Klosterneuburg (Paléographie musicale 19). Bern 1974.

Frank Martin: Die Apsisverglasung der Oberkirche von S. Francesco in Assisi. Ihre Entstehung und Stellung innerhalb der Oberkirchenausstattung (Manuskripte zur Kunstwissenschaft 37). Worms 1993, Abb. 140 (f. 5).

Frank Martin: Die Glasmalereien von San Francesco in Assisi. Entstehung und Entwicklung einer Gattung in Italien. Aufnahmen: G. Ruf. Regensburg 1997, 28, 31-33, 37, Fig. 8-10.

Alois Haidinger: Beobachtungen zum Festkalender des Stiftes Kremsmünster. Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige 109 (1998) 27-67, hier: 28, 42 f., 47-67.

Martin Roland: Buchmalerei, in: Geschichte der Bildenden Kunst in Österreich II. Hrsg. von Günter Brucher. München2000, 490-529, hier 500 f. (Kat. 229), 500 (SW-Abb. v. 110v).

Gerhard Schmidt: Die Malerei, in: Geschichte der Bildenden Kunst in Österreich II. Hrsg. von Günter Brucher. München2000, 466-489, hier: 471.

[14]Missale

[14]/1Calendarium Benedictinum Mosacense II

[14]/2Antiphonarium

[14]/3Sacramentarium

Cod. 15 --- Verkauft. Heute: New York, Pierpont Morgan Library, M. 808

Perg.

Österreich, Mitte 13. Jh. (nach G. Schmidt)

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11, 81). Heute: New York, Pierpont Morgan Library, M. 808.

L: Alphons Nestlehner: Das Seitenstettener Evangeliarium des 12. Jahrhunderts. Berlin 1882.

Georg Swarzenski: Die Salzburger Malerei von den ersten Anfängen bis zur Blütezeit des romanischen Stils. Studienzur Geschichte der deutschen Malerei und Handschriftenkunde des Mittelalters. Tafelband mit 457 Abb. (Denkmäler dersüddeutschen Malerei des frühen Mittelalters 2,2). Leipzig 1908, 152, 166, Taf. CXXXIV, Abb. 453 f.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

Erich Winkler: Die Buchmalerei in Niederösterreich von 1150-1250 (Artes Austriae. Studien zur KunstgeschichteÖsterreichs 2). Wien 1923, 24, Abb. 54 f.

Page 14: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

6 von 166

Eric George Millar: The Library of A[lfred] Chester Beatty. A descriptive catalogue of the Western manuscripts. Bd. II: Text, Plates. London 1930, 13-16 Nr. 47, Plate CIX-CXII.

Seymour De Ricci, W. J. Wilson: Census of Medieval and Renaissance Manuscripts in the United States and Canada. Vol.I-III. New York 1935-40 (Reprint 1961. Vol.III: 1977. New Reprint 1991), II 1687 Nr. 2.

Die Gotik in Niederösterreich. Kunst und Kultur einer Landschaft im Spätmittelalter. 4. vermehrte und verbesserteAuflage. Ausstellung: Krems, Minoritenkirche, 21. Mai-25. Oktober 1959. Wien 1959, 42 Nr. 87.

C. U. Faye, W. H. Bond: Supplement to the Census of Medieval and Renaissance Manuscripts in the United States and Canada. Originated by C.U. Faye, continued and edited by W.H. Bond. New York 1962, 359.

Gerhard Schmidt: Die Buchmalerei, in: Die Gotik in Niederösterreich. Kunst, Kultur und Geschichte eines Landes imSpätmittelalter. Hrsg. von F. Dworschak und H. Kühnel. Wien 1963, 93-114, 98 Nr. 07 (ohne Angabe derSeitenstettener Signatur).

Alois Haidinger: Beobachtungen zum Festkalender des Stiftes Kremsmünster. Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige 109 (1998) 27-67, hier: 43.

[15], 1-18Perikopenliste

[15], 21 ff.Evangelia

[15]/3Canon evangeliorum

Cod. 16

Perg.

Frankreich, 1. Hälfte 14. Jh. (1335 ?) (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). Zu Cod. 17 gehörig.

[16]/1.1Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Proverbia (Stegmüller RB 5865).

[16]/1.2Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Ecclesiasten (Stegmüller RB 5866).Inc.: Verba Ecclesiastes. Sicut dictum fuit in principio libri Proverbiorum

[16]/1.3Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Cantica canticorum (Stegmüller RB 5868).

[16]/1.4Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Isaiam prophetam (Stegmüller RB 5872).

[16]/1.5 Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Ieremiam prophetam (Stegmüller RB 5874).

[16]/1.6Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Threnos (Stegmüller RB 5875).

[16]/1.7Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Danielem prophetam (Stegmüller RB 5879-5880).

[16]/1.8Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Ezechielem prophetam (Stegmüller RB 5877).Expl.: (Schlußschrift, Datierung?) Explicit postilla super Ezechiele edita a fratre Nicolai de Lyra et per ipsumcomplete cum Dei adiutorio anno domini millesimo CCCmo XXXV in vigilia sanctissime trinitatis. Deo gracias.

[16]/1.9Nicolaus de Lyra OFM: Postilla litteralis super duodecim prophetas(Drucke: Hain 10365; vgl. E. A. Gosselin, A Listing of Printed Editions of Nicolaus de Lyra. Traditio 26 [1970] 399-426. - Stegmüller RB 5882-5893).

Cod. 17

Perg.

Frankreich, 14. Jh. (1335 ?) (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). Zu Cod. 16 gehörig.

[17]

Page 15: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

7 von 166

Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in IV Evangelia (Stegmüller RB 5896-5900).Expl.: (Schlußschrift) Explicit canon tabularum super 4 evangelia editarum a fratre Nicolao de Lira per quasfaciliter videri potest quomodo concorditer vel singulariter aliquid dicunt.

Cod. 18

Pap.

1430

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

[18]Thomas de Aquino OP: Summae theologiae secunda secundae (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omniaII. Stuttgart 1980, 523-768. – Glorieux RT 14ax3; Stegmüller RS 847).Inc.: Post communem considerationem de virtutibus et vitiis et aliis ad materiam moralem pertinentibus necesseest considerare singula in specialiExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit liber sancti Thome de Aquino in secunda secunde finitus anno domini1430. (Darauf folgt das Register).

Cod. 19

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

[19]/1Franciscus Petrarca: SenilesInc.: Olim Socrati meo scribens quaestus eram quod aetatis huius annus ille post millesimum trecentesimumquadragesimum octavus omnibus me prope solatiis vitae amicorum mortibus spoliasset

[19]/2Colutius Salutatus: Epistola ad Iohannem Bartholomaeum Aretinum (1379 VII 13) (Ed.: F. Novati, Epistolario diColuccio Salutati I [Fonti per la Storia d'Italia 15]. Rom 1891, 334-342 [lib. IV, Nr. 20]).Inc.: Vir facundissime iam plures effluxerunt menses

Cod. 20 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Perg.

13. und 14. Jh.

G: Kaufvermerk: gekauft in Ödenburg, Kaufpreis: 20 aurei. – Codex deest (Katalog), verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[20]Biblia.Sehr ausführliche Beschreibung im Katalog.

Cod. 21 --- Verkauft. Heute: Berlin, Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, Ms.germ. fol. 1413

Pap.

15. Jh. (1404)

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11); heute: Berlin, Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, Ms. germ. fol. 1413(Wiesinger 1978, 51; weitere Auskünfte und Literatur verdanke ich Anne-Beate Riecke, Berlin).

L: Rainer Rudolf (Ed.): Heinrich von Langenstein, Erchantnuzz der sund (Texte des späten Mittelalters und der frühenNeuzeit 22). Berlin 1969, 50 Nr. 69.

Peter Wiesinger: [Rez. von] Rainer Rudolf (Ed.), Heinrich von Langenstein, Erchantnuzz der sund (Texte des spätenMittelalters und der frühen Neuzeit 22). Berlin 1969. Zeitschrift für deutsches Altertum 106 (1977) 34-40, hier: 37.

Hans Otto Lampert: Beschreibung von 23 bei Degering nicht mehr erfaßten Handschriften der ehemaligen PreußischenStaatsbibliothek Berlin. Magisterarbeit, maschinschriftlich. Tübingen 1970, 25-27.

Page 16: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

8 von 166

Peter Wiesinger: Zur Autorschaft und Entstehung des Heinrich von Langenstein zugeschriebenen Traktats 'Erkenntnis der Sünde'. Zeitschrift für deutsche Philologie 97 (1978) 42-60, hier: 51.

Peter Jörg Becker: Kurzes Verzeichnis der von Hermann Degering nicht mehr erfaßten germanischen Handschriften inFolio: Ms. germ. fol. 1384 – Ms. germ. fol. 1500. Maschinschriftlich. Berlin 1986, 12 f.

[21]/1 = f. 5r-171rHistorienbibel, dt.Inc.: Gott sprach: Es ist nicht gutt den menschen wesen allaine machen wir im ainen gehulffen ym gleich

[21]/2 = f. 175-227Heinrich von Langenstein: 'Erkenntnis der Sünde', dt. (Ed.: R. Rudolf, Heinrich von Langenstein, Erchantnuzz dersund [Texte des späten Mittelalters und der frühen Neuzeit 22]. Berlin 1969, 51-200. – Hohmann Nr. 232).Inc.: Unser herr Iesus Christus der alle die welt mit seiner parmherzichait umbvangen hatExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Das puch ist geschriben do man czalt nach Christi gepürd XIIII hundert iardarnach in dem virdem jar in vigilia Achacii et socii eius [1404]. Et sic est finis.

Cod. 22

Perg.

Italien (nach Bataillon), um 1300 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Louis-Jacques Bataillon: Recherches sur le texte de la 'Prima Pars' de la 'Summa Theologie' de Thomas d'Aquin, in: J. Hamesse (Ed.): Roma, magistra mundi. Itineraria culturae medievalis. Mélanges offerts au Père L. E. Boyle àl'occasion de son 75e anniversaire I (Textes et études du moyen âge 10,1). Louvain-la-Neuve 1998, 11-24, hier: 16 (Sigle Se2).

[22]Thomas de Aquino OP: Summae theologiae prima pars (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia II.Stuttgart-Bad Cannstatt 1980, 184-354. – Glorieux RT 14ax1; Stegmüller RS 847).Inc.: Quia catholicae veritatis doctorExpl.: talis enim partus decebat eum qui est super omnia Deus benedictus in saecula saeculorum. Amen. –(Schlußschrift nach dem Quaestionesverzeichnis) Expliciunt rubrice summe de theologia fratris Thome de Aquinoordinis fratrum predicatorum. Deo gratias.

Cod. 23

Pap.

1. Drittel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät)? (Cerny 1967, 76).

[23]Thomas de Aquino OP: Summae theologiae prima secundae (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia II.Stuttgart-Bad Cannstatt 1980, 354-523. - Glorieux RT 14ax2; Stegmüller RS 847).Inc.: Quia sicut Damascenus dicit: Homo factus ad imaginem Dei dicitur Expl.: et haec de moralibus in communi dicta sufficiant. – (Schlußschrift) Explicit prima pars secunde fratrisThome de Aquino ordinis fratrum predicatorum.

Cod. 24 --- Verkauft. Heute: Baltimore, Walters Art Gallery, W. 30

Perg.

12. Jh. (nach De Ricci)

G: Vorbesitzer: Petrus de Araso (Alviso ?) und Iohannes Hofmüllner de Weitra (?), Vermerke: Liber dom<...?> Petri de Araso <? Alviso ?> dominum sacro <oder socio ?> in hospitali Wiennensi und Hic libellus est Iohannis Hof<müllner>de Wey<tra> (?) (nach De Ricci). – Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11); heute: Baltimore, Walters Art Gallery, W. 30.

L: Seymour De Ricci, W. J. Wilson: Census of Medieval and Renaissance Manuscripts in the United States and Canada.Vol.I-III. New York 1935-40 (Reprint 1961. Vol. III: 1977. New Reprint 1991), I 821 Nr. 388; II 2292 (mit Hinweis auf die Seitenstettener Provenienz).

[24]Biblia: Lamentationes

[24]Gilbertus Universalis: Glossa in Lamentiones Ieremiae (Druck: GW 4282, III = Nachdruck Turnhout 1992 als

Page 17: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

9 von 166

Glossa ordinaria zu Lam. - Stegmüller RB 2544 und 11809).

Cod. 25

Pap.

1436

G: Wien, Artistenfakultät ?. – Vorbesitzer: Johann Georg Schwandner (+ 1791), Kustos an der Wiener Hofbibliothek(Cerny 1967, 76 Anm. 16).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 2.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 665, Nr. 671, Nr. 2344.

Georg Steer: Zur deutschen Werkbezeichnung der 'Summa Confessorum'-Bearbeitung Bruder Bertholds, in: Marlies Hamm, Helgard Ulmschneider (Ed.): Die 'Rechtssumme' Bruder Bertholds. Eine deutsche abecedarische Bearbeitung der 'Summa Confessorum' des Johannes von Freiburg. Untersuchungen 1 (Texte und Textgeschichte 1). Tübingen1980, 1-34, hier: 7.

Georg Steer: Hugo Ripelin von Straßburg. Zur Rezeptions- und Wirkungsgeschichte des 'Compendium theologicaeveritatis' im deutschen Spätmittelalter (Texte und Textgeschichte 2). Tübingen 1981, 353.

Helmut Weck: Die 'Rechtssumme' Bruder Bertholds. Eine deutsche abecedarische Bearbeitung der 'Summa Confessorum' des Johannes von Freiburg. Die handschriftliche Überlieferung (Texte und Textgeschichte 6). Tübingen1982, 180-183, u.ö. (Beschreibung und Geschichte der Hs.).

Georg Steer (Ed.): Die 'Rechtssumme' Bruder Bertholds. Eine deutsche abecedarische Bearbeitung der 'Summa Confessorum' des Johannes von Freiburg. Synoptische Edition der Fassungen B, A und C. Hrsg. v. Georg Steer, Wolfgang Klimanek, [u.a.]. 4 Bde. (Texte und Textgeschichte 11-14). Tübingen 1987, 42*, Nr. 67.

[25]/1Berthold von Freiburg OP: Summa der Beichtiger (Summa confessorum Iohannis Friburgensis retracta), dt. (Ed.:Die 'Rechtssumme' Bruder Bertholds. Eine deutsche abecedarische Bearbeitung der 'Summa Confessorum' des Johannes von Freiburg. Synoptische Edition der Fassungen B, A und C. Hrsg. v. Georg Steer, Wolfgang Klimanek, [u.a.] I-IV [Texte und Textgeschichte 11-14]. Tübingen 1987. – Kaeppeli 665, vgl. auch 2344).Inc.: Wan der pabst mug ablösen. Ablösen mag ain pabst den menschen der da ist Expl.: (Schlußschrift, Schreibername, Lokalisierung und Datierung) Explicit summa Iohannis per manus ErhardiSaltzmann presbyteri Ratisbonensis dyocesis tunc temporis socius divinorum venerabilis viri domini TheodoriciTräwtlchosär decani nec non plebani in Stainhering anno domini M° CCCC° XXXVI° in octava sancti Agnetisvirginis [28.1.1436].

[25]/2 = 1Iohannes von Freiburg OP: Summa confessorum (Kaeppeli 2344). Dt.

[25]/3Bertholdus Teuto OP: Horologium devotionis circa vitam Christi (Drucke: GW 4172-4177. – Kaeppeli 671).Kaeppeli mit dieser Hs., aber fraglich, ob der Text in der Hs. überliefert ist.Lit.: VL I (1978) 801 f. (H. Weck).

[25]/[4.1]Eberhardus abbas Ebersbergensis: Epistola dat. 1441 (Der Abt erteilt einem Benediktiner, der sich 5 1/2 Jahre inseinem Kloster aufgehalten hat, ein Zeugnis seines Wohlverhaltens).Inc.: Reverendis in Christo patribus ac dominis

[25]/[4.2]Iohannes Seld: Epistola ad Ulricum N. de N. accolitus dat. 1441 (Der Empfänger erhält die Erlaubnis, sichanderswo weihen zu lassen).

[25]/[4.3]Eberhardus abbas Ebersbergensis: Epistola ad Waltharium dictum Swelär, dat. 1444 (Der Abt erteilt demEmpfänger die Erlaubnis, in ein anderes Kloster zu ziehen).Inc.: Universis et singulis venerabilibus in Christo patribus et fratribus

[25]/[4.4]Eberhardus abbas Ebersbergensis: Epistola ad N. (Der Abt und das Kapitel erteilt einem N. den Titulus mensae).

[25]/[4.5]Leonardus Heffl: Epistola commendatoria in causa fratris Michaelis Moli

Cod. 26 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Perg.

Page 18: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

10 von 166

1418

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[26]Ps. Mesuë: Liber de consolatione medicinarum simplicium solutivarum (Thorndike–Kibre 1688.4).Inc.: In nomine Dei misericordis Iohannis Nacatem filii Mesue Grabadin medicinarum particularium incipit. Quaeest Grabadin sufficientiae medicinae et perfectionum inquit Iohannes Mesue Expl.: (Schlußschrift, Schreibername und Datierung) Finitus feria quarta post Iudica per me Iohannem Lindner deWasserburga anno domini 1418.

Cod. 27

Perg., Pap.

3. Viertel 15. Jh. (nach Haidinger)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 3.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

Alois Haidinger: Drei Determinations-Ankündigungen aus dem Stift Klosterneuburg. Wiener Jahrbuch fürKunstgeschichte 46/47 (1993/94) 237-244 und 425-428 (Abb.), hier: 240.

Karl-Georg Pfändtner, Alois Haidinger: Das ABC-Lehrbuch für Kaiser Maximilian I. Vollständige Faksimile-Ausgabe desCodex 2368 der Österreichischen Nationalbibliothek Wien. Kommentar. Hrsg. von der ÖsterreichischenNationalbibliothek (Codices Selecti 109*). Wien 2004, 39.

[27] (Anfang mut., erstes Bl. fehlt)Valerius Maximus: Factorum et dictorum memorabilium libri novemInc.: ...] Metellus vero pontifex maximus posthumium consulem eundem flaminem

[27]Valerius Maximus: De nominibus liber X. Fragm.Inc.: Decimus huius operis liber qui et ultimus dicitur vel negligentia vel malevolentia librariorum deperiit.Abbreviator vero titulos eius habebat integre fortassis tamen de uno tantum hoc est de pronomine epitoma repraesentabat

Cod. 28

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 4.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

[28]Leopoldus de Austria: Compilatio de astrorum scientia (Thorndike–Kibre 588.1).Inc.: Gloriosus Deus et sublimis qui omnia verbo creavit Expl.: (Schlußschrift) Explicit Leopoldus de Austria.

Cod. 29

Pap.

Ende 16. Jh./Anfang 17. Jh. (Seemüller)

G: Vorbesitzer: Johann Georg Schwandner (+ 1791), Kustos an der Wiener Hofbibliothek (Cerny 1967, 76 Anm. 16), angekauft im Jahr 1777 (laut Katalog).

L: Joseph Seemüller: Österreichische Chronik von den 95 Herrschaften (MGH Deutsche Chroniken 6,1). Hannover 1909, XLVIII f. Nr. 33 (Seemüller: keine Signatur genannt).

Alphons Lhotsky: Quellenkunde zur mittelalterlichen Geschichte Österreichs (Mitteilungen des Instituts fürÖsterreichische Geschichtsforschung Ergbd. 19). Graz 1963, 318.

Page 19: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

11 von 166

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 660 (zu 1r-220r).

Helmut Weck: Die 'Rechtssumme' Bruder Bertholds. Eine deutsche abecedarische Bearbeitung der 'Summa Confessorum' des Johannes von Freiburg. Die handschriftliche Überlieferung (Texte und Textgeschichte 6). Tübingen1982, 183.

[29], 1r-220rLeopold von Wien OESA: Chronik von den 95 Herrschaften, dt. (Ed.: Seemüller 1909. – Zumkeller 660).

Cod. 30

Perg., Pap.

3. Viertel 15. Jh. (nach Haidinger)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, Nr. 40.3.

Alois Haidinger: Drei Determinations-Ankündigungen aus dem Stift Klosterneuburg. Wiener Jahrbuch fürKunstgeschichte 46/47 (1993/94) 237-244 und 425-428 (Abb.), hier: 240 u. Anm. 21.

Karl-Georg Pfändtner, Alois Haidinger: Das ABC-Lehrbuch für Kaiser Maximilian I. Vollständige Faksimile-Ausgabe desCodex 2368 der Österreichischen Nationalbibliothek Wien. Kommentar. Hrsg. von der ÖsterreichischenNationalbibliothek (Codices Selecti 109*). Wien 2004, 39.

[30]/1Lactantius: Divinae institutiones (PL 6, 111 ff.; CSEL 19 [1890]. – CPL 85).

[30]/2Tertullianus: Apologeticum (PL 1, 257 ff.; CC.SL 1 [1954], 85-171. – CPL 3).Inc.: Si non licet vobis

Cod. 31 --- Verkauft. Heute: Cambridge/USA, Harvard University, Houghton Library,MS Lat. 121

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (1433)

G: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (s. Light 1995, Pl. 4). – Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11); heute:Cambridge/USA, Harvard University, Houghton Library, MS Lat. 121 (Light 1995, 140-148).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 5.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

Seymour De Ricci, W. J. Wilson: Census of Medieval and Renaissance Manuscripts in the United States and Canada. Vol.I-III. New York 1935-40 (Reprint 1961. Vol.III: 1977. New Reprint 1991), I 984.

Alphons Lhotsky: Quellenkunde zur mittelalterlichen Geschichte Österreichs (Mitteilungen des Instituts fürÖsterreichische Geschichtsforschung Ergänzungsband 19). Graz 1963, 352.

Annemarie Bartl: Ein anonymer deutscher Fürstenspiegel. Untersuchung und Edition. Beiträge zur Geschichte derdeutschen Sprache und Literatur 111 (1989) 411-445.

Laura Light: Catalogue of Medieval and Renaissance Manuscripts in the Houghton Library, Harvard University. Vol. 1: MSS Lat 3-179 (Medieval & Renaissance Texts & Studies 145). Binghamton, New York 1995, 140-148, Pl. 4 u. 5.

Klaus Klein: Erneut zu 'Verbleib unbekannt'. Wiederaufgefundene Handschriften (Handschriftenfunde zur Literatur des Mittelalters 133). Zeitschrift für deutsches Altertum 127 (1998) 69-84, hier: 83.

[31]/1Speculum humanae salvationis (Ed.: Lutz–Perdrizet 1907, 2-99. - Walther, Initia 15390; Bloomfield 4579). Lit.:VL IX (1993) 52-65 (H.-W. Stork, B. Wachinger). - LMA VII 2088 f. (G. Roth, M. Markus, M. Grams-Thieme).Inc.: Incipit prooemium cuiusdam novae compilationis cuius nomen et titulus est speculum humanae salvationis...Qui ad iustitiam erudiunt multos fulgebunt quasi stellae in perpetuas aeternitates... Incipit speculum humanae salvationis in quo patet casus hominis Expl.: (Datierung) Explicit speculum humane salvationis sub anno domini 1433 in sancti Iohannis Baptiste.

[31]/2Fürstenlehre, dt.

Page 20: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

12 von 166

Lit.: Lhotsky 1963, 352.Inc.: Was ist adel. Adel ist stette gotleiche und bruderleiche lieb. Adel ist vollkomne tugend in allen geschefftgotes nicht allain in dem menschen auch in allen zamen und wilden tyrrn

[31]/3Carolus IV. imperator: Bulla aurea (Ed.: W. D. Fritz [Ed.], Die Goldene Bulle Karls IV. vom Jahre 1356. Text [MGHFontes iuris Germanici antiqui 11]. Weimar 1972, 43-90).Inc.: In nomine sanctae et individuae trinitatis feliciter amen. Carolus quartus divina favente clementiaRomanorum imperator semper augustus et Bohemiae rex ad perpetuam rei memoriam. Omne regnum in se divisum desolabitur nam principes eius facti sunt socii furium

[31]/4.1Ordo coronationis regis et reginae RomanorumInc.: Ad consecrandum seu coronandum regem Alemaniae hoc modo procedatur. Primo in ecclesia Aquensi sitindutus plenis pontificalibus dominus archiepiscopus Coloniensis ex iure regni debitur consecrator

[31]/4.2Theodoricus Kerkering de Monasterio: Sermo coram Sigismundo imperatore habitus Coloniae (1413 XI 18) (Ed.:Finke 1887, 142 f.).Inc.: Dominus tecum virorum fortissime (Iudic.). Scribitur Iudicum sexto quibus verbis caelestis nuntius angelusdomini effatus est illum magni cordis virum Gedeonem

[31]/4.3Iohannes de Novo Lapide: Collatio in coronatione Sigismundi regis (Aquisgrani, 1414 XI 8)Inc.: Ad honorem et laudem Dei omnipotenti etiam regali cum providentia sacrum imperium gubernatur Expl.: ut valeas in praesenti laudabiliter regnare et in futurum merearis summum imperatorem felicitercontemplari qui est rex regum et dominus dominantium Deu super omnia benedictus. Amen.

[31]/5.1Schedula de cessione papatus Iohannis XXIII. papae in concilio Constantiensi a. 1414Inc.: In nomine domini nostri Iesu Christi amen. Sanctissimus dominus noster papa hic praesens quamquam nullisvotis... Ad laudem et honorem omnipotentis Dei pacem et consolationem totius populi christiani

[31]/5.2Iohannes Falkenberg OP: Articuli novemInc.?: Nec Gregorium iure suo nec Benedictum suo si quod alter eorum ad papatum habuit Pisis congregatipotuerunt privare

[31]/6Historia Alexandri MagniInc.: Incipit historia magni Alexandri regis Macedoniae viri dilectissimi ac potentissimi. Sapientissimi namqueAegypti scrutantes mensuram terrae atque undas maris demirantes et caelestium ordinem cognoscentisExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit hystoria Magni Alexandri imperatoris sub anno domini 1433 in vigiliaascensionis.

Cod. 32

Pap.

15. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

[32]Ptolemaeus, Claudius P.Centiloquium cum commentario Haly Abenragel, Zael et Messahala

Cod. 33

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370, bei Nr. 3.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3.

[33]/1Valerius Maximus: Factorum et dictorum memorabilium libri novemInc.: Urbis Romae exterrarumque gentium facta simul ad dicta memoratu digna... Maiores nostri statas

Page 21: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

13 von 166

sollemnesque caerimonias

[33]/2Valerius Maximus: De nominibus liber XInc.: Decimus atque ultimus huius operis liber seu studiosorum inertia seu scriptorum segnitiaExpl.: (Schlußschrift) Explicit decimus liber Valerii Maximi abbreviatus per Iulium Paridem de quo ago trinitatidivinae laudes.

[33]/3Valerius Maximus: Epistola ad RufinumInc.: Loqui prohibere et tacere non possum

Cod. 34

Perg.

12.-15. Jh. (Gollob 1903, 127)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 6.

Eduard Gollob: Verzeichnis der griechischen Handschriften in Österreich außerhalb Wiens (Sitzungsberichte der phil.-hist. Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften 146,7). Wien 1903, 127 f.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 3 f.

Robert Flacelière, Emile Chambry, Marcel Juneaux (Ed.): Plutarque. Vies. T. II: Solon - Publicola, Thémistocle -Camille. Texte établi et traduit par Robert Flacelière, Émile Chambry et Marcel Juneaux. Paris 1961.

Mario Manfredini: La tradizione manoscritta della Vita Solonis di Plutarco. Annali della Scuola Normale Superiore di Pisas. III, 7 (1977) 945-998.

Mario Manfredini: Gli scoli alle Vite di Plutarco. Jahrbuch der österreichischen Byzantinistik 28 (1979) 83-119.

Jean Irigoin: La formation d'un corpus. Un problème d'histoire des textes dans la tradition des Vies parallèles dePlutarque. Revue d'histoire des textes 12/13 (1982/83) 1-11.

[34]Plutarchus: Vitae parallelae virorum illustrium (griechisch).

Cod. 35

Pap.

Mitte 15. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät)? (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 7.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 4.

Gero Dolezalek: Verzeichnis der Handschriften zum römischen Recht bis 1600. 4 Bde. Frankfurt am Main 1972.

[35]/1Cicero, Marcus Tullius: Orationes

[35]/2Urbanus de Mellico: Sermones quinqueInc. 1: Iesus appropinquavit... – Expl.: (Schlußschrift) Factus hic sermo in monasterio Scotorum anno domini1421 per magistrum Urbanum de Mellico.Inc. 2: Induamur arma lucisInc. 3: Desiderio desideravi hoc paschaInc. 4: Beati qui habitant in domo tua domineInc. 5: Cenantibus illis accepit Iesus panem

[35]/3Castellanus Nicolai de Bunarellis: Tabula syllogistica et iuridicaTit.: Incipit prohemium tabule silogistice et iuridice edite a me Castellano de Bononia predictor [?] in civitatePerusii sub anno domini M° CCC° XLV Inc.: Quoniam affirmatur vel negatur aliquid fore iuridicum... Inc.: Tract. 1: Quid fine te loquar o veritas

[35]/4

Page 22: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

14 von 166

Iohannes Calderinus: De modis arguendi (= Repetitionibus, Distinctiones exc.) (Schulte GQ II, 252 Nr. 8 undAnm. 29).Inc.: Ad brevem et subtilem eruditionem iuvenum quosdam modos arguendi praeter alios duxi colligendumquosdam addendo et ea toto allationes iurium novorum inferendo

Cod. 36

Pap.

15. Jh. (1426 ?)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 4.

Alphons Lhotsky: Thomas Ebendorfer. Ein österreichischer Geschichtsschreiber, Theologe und Diplomat des 15.Jahrhunderts (Schriften der Monumenta Germaniae historica 15). Stuttgart 1957, 91 Nr. 183.

Alphons Lhotsky: Zur Königswahl des Jahres 1440. Ein Nachtrag zu den deutschen Reichstagakten. Deutsches Archiv15 (1959) 163-176.

Alphons Lhotsky: Quellenkunde zur mittelalterlichen Geschichte Österreichs (Mitteilungen des Instituts fürÖsterreichische Geschichte Ergänzungsband 19). Graz 1963, 346. (zu 114 sqq.)

Gero Dolezalek: Die handschriftliche Verbreitung von Rechtsprechungssammlungen der Rota. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 58 (1972) 1-106, hier: 97.

Paul Uiblein: Ein Kopialbuch der Wiener Universität als Quelle zur österreichischen Kirchengeschichte unter HerzogAlbrecht V. Codex 57 G des Archivs des Stiftes Seitenstetten (Fontes Rerum Austriacarum II, 80). Wien 1973, 7 Anm.1.

Hans Martin Schaller, Bernhard Vogel: Handschriftenverzeichnis zur Briefsammlung des Petrus de Vinea (Monumenta Germaniae Historica, Hilfsmittel 18). Hannover 2002, 331 f. Nr. 197.

[36]/1 = 1r-102rPetrus de Vinea: Epistolarum libri sex de rebus gestis Friderici II. imperatorisInc.: Per praesens scriptum notum fieri volumus

[36]/2 = 102r-114rRecommendationes licentiandorum (= Tres orationes eorum qui ad gradum baccalaureatus promovebantur) Inc.: Quia dicit Seneca... In nomine domini amen... Praestantissimi patres

[36]/3 = 114r-116r<Thomas Ebendorfer de Haselbach:> Oratio in electione Friderici II. imperatoris (Ed.: A. Lhotsky, Zur Königswahldes Jahres 1440. Ein Nachtrag zu den deutschen Reichstagsakten. Deutsches Archiv 15 [1959] 163-176. –Lhotsky 1957, 91 Nr. 183; Lhotsky 1963, 346). (Autor im Katalog: Petrus de Vinea).Inc.: Considerans ego tantillus magnitudinem praesentis negotii

[36]/4Oratio de mercaturaInc.: Quoniam omnes peccavimus in Adam

[36]/5<Iohannes Gerson:> De contractibus (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 385-421, Nr. 452).Inc.: Qui volunt divites fieri

[36]/6Iohannes Gerson: Opusculum tripartitum (Druck: L. E. Du Pin, Iohannes Gerson, Opera omnia I. Antwerpen 1706,425-450. Ed. des Widmungsbriefs: Glorieux 1960/73, nur teilweise gedruckt: II 74 f., Nr. 18. Ed. derfranzösischen Fassung: Glorieux 1960/73, VII 193-206, 393-400, 404-407. – Bloomfield 734).

[36]/7Iohannes GersonSermo 'Iacob autem genuit' in festo nativitatis BMV (Ed.: Glorieux 1960/73, V 344-362, Nr. 232).

[36]/8Decisiones rotae RomanaeInc.: Auditor causae appellationis et negotii principalis in partibus interpositae statim potestExpl.: (Datierung ?) 1426.

[36]/9<Iohannes Gerson:> Quae veritates sint de necessitate salutis credendae (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 181-189, Nr. 280).Inc.: Declaratio compendiosa quae veritates sint de necessitate salutis credendae... Primus gradus veritatiscredendarum est canon torius scripturae sacrae

Cod. 37

Page 23: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

15 von 166

Perg.

Frankreich, um 1300 (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76), davor: Conradus Duvel deHildesheim, Testatvermerk an das Collegium Ducale in Wien: (letztes Blatt): ‘Anno domini M CCCC XXX Martino V.apostolice sedi presidente in die S. Ipoliti martyris bone memorie magister Conradus de Hildensem presbytercanonicus ecclesie S. Johannis Ratispone ibidem in ambitu cathedralis ecclesie prope ianuam cappelle omniumsanctorum sub lapide marmoreo tumulatus hic ob insignia sua scilicet licentiam in decretis et baccalariatum intheologia que in universitate Viennensi accepit hunc suum librum scilicet distinctiones fratris Mauricii et alium scilicetCrisostomum super Matheum eidem alme universitati est testatus sic ut ad utilitatem in eis studere volentium inliberariam magistrorum collegii ducalis perpetuis temporibus reserventur. Hoc ab uno testamentariorum suorum hicsunt scripta ut ad notitiam perveniant posteriorum. Orate propter dominum pro eo’.

L: Alfred A. Strnad: Die Zeugen im Wiener Prozess gegen Hieronymus von Prag. Prosopographische Anmerkungen zueinem Inquisitionsverfahren im Vorfelde des Hussitismus, in: Husitství - Reformace - Renesance. Sborník k 60.narozeninám Františka Šmahela (Hussitism - Reformation - Renaissance. Volume to the 60th Birthday FrantišekŠmahel). Hg. v. Jaroslav Pánek, Miloslav Polívka, Noemi Rejchrtová (Práce historického ústavu čav. Opera institutihistorici Pragae R. C, 9). Prag 1994, 332-368, hier: 345 Anm. 64.

[37]Mauritius Hibernicus OFM: Distinctiones (Dictionarium sacrae scripturae) (Stegmüller RB 5566).Inc.: Circa abiectionem nota qualiter in scriptura sumitur qualiter dividitur et quae abiicienda nobis ostendaturExpl.: (Dedikationsdatum an die Wiener Universität ?) 1431.

[37]/[2]Conradus Duvel de Hildesheim: Testatvermerk namens des Conradus Duvel de Hildesheim für das Collegiumducale in Wien (Vgl. Sigle G).

Cod. 38 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Perg.

15. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76). – Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm.11).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 Nr. 8.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 4.

[38]Cicero, Marcus Tullius: Epistolae ad familiares

Cod. 39

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (1466)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät)? (Cerny 1967, 76).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 185 (zu 195r-235r), 202(zu 235v-242v).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 7 Nr. 431.

[39]/1Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de decem praeceptis (Druck [Auszüge]: A. Schönbach, Zeugnisse zurdeutschen Volkskunde des Mittelalters. Zeitschrift des Vereins für Volkskunde 12 (1902) 1-14, hier 5-14. –Stegmüller RB 8127,1; Lhotsky 1957, 81 Nr. 87; Bloomfield 846).Lit.: VL II (1980) Sp. 258 (P. Uiblein).Inc.: Cogitatum habe in praeceptis Dei (Sir. 6,37). Ita scribit sapiens Ecclesiastico sexto. Hoc clamant lex etprophetae. Sic loquitur dominus per Moysen

[39]/2<Gerardus de Vliederhoven OT:> Cordiale sive de quattuor novissimis (Drucke: GW 7469-7514. – Bloomfield3057).Lit.: Madre 1965, 329 Nr. 7 (zur Verfasserfrage). – VL II (1980) Sp. 1217-1221 (R. Byrn). – VL XI (2004) Sp. 516(Nachtrag).Inc.: Memorare novissima tua (Sir. 7,40)

Page 24: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

16 von 166

[39]/3SermonesInc.: Nolo mortem peccatoris (Ez. 33,11). In his verbis omnipotens Deus consolatur omnes peccatores

[39]/4<Iohannes Herolt OP (Discipulus):> Sermones de tempore, Sermones communes, Sermones de sanctis (Kaeppeli 2387).1) Inc.: Cogitatio eorum apud altissimum2) Tit.: De peccatis cogitationum. Inc.: Aufferte malum cogitationum vestrarum3) Tit.: De peccatis linguae. Inc.: De omni verbo otioso4) Tit.: De peccatis operum. Inc.: Operari oportet dum dies est5) Tit.: De septem peccatis mortalibus. Inc.: Peccatum cum consummatum fuerit generat mortem6) Tit.: Expositiones decem praeceptorum. Inc.: Si vis ad vitam ingredere serva mandata7) Tit.: De novem peccatis alienis. Inc.: Ab occultis meis munda me domine8) Tit.: De articulis fidei. Inc.: Omnis qui vivit et credit in me9) Tit.: De septem sacramentis. Inc.: Samaritanus appropians alligavit vulnera eius10) Tit.: De apostolis. Inc.: Ego elegi vos de mundo11) Tit.: De uno martyre. Inc.: Si quis vult post me venire12) Tit.: De pluribus martyribus. Inc.: Stabunt iusti in magna constantia13) Tit.: De confessore sermones duo. Inc.: Iustum deduxit dominus... Serve bone et fidelis14) Tit.: De confessoribus. Inc.: Estote parati15) Tit.: De virginibus. Inc.: Simile est regnum caelorum thesauro abscondito16) Tit.: In festo sancti Michaelis. Inc.: Angeli eorum... Ex quo hodierna die17) Tit.: In festo omnium sanctorum. Inc.: Gaudete et exsultate... Ex quo hodie peragitur18) Tit.: In commemoratione omnium fidelium. Inc.: Anima mea turbata est... Ex quo hodie peragitur diesomnium animarum

[39]/5 = 195r-235rNicolaus de Dinkelsbühl: De tribus partibus paenitentiae (Tractatus octo IV) (Madre 180-187).Inc.: Ecce nunc tempus acceptabile (2.Cor. 6,2). Duo sunt tempora hominisExpl.: (Schlußschrift) Tractatus de penitencia et eius partibus scilicet contricione confessione et satisfaccione editiper reverendum magistrum Nicolaum de Dinkelspühel sacre theologie doctorem eximium.

[39]/6 = 235v-242vNicolaus de Dinkelsbühl: De septem peccatis capitalibus (Confessionale) (Tractatus octo VII) (Druck: Straßburg1516. – Madre 199-202). Exc. = Melk, Cod. 653, 250v-263r.Inc.: Superbia est inordinatus appetitus amor propria excellentiae

[39]/7Iacobus Magni OESA: Sophilogium (Zumkeller 431).Inc.: Illustrissimi principis regis Francorum devotissimo confessori domino Michaeli divinae prudentiae gratiaepiscopo Antissiodorensi humilis sui patrocinii capellanus frater Iacobus Magni ordinis eremitarum sancti Augustinicontinuum famulandi affectumExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit Sophilogium editum a fratre Iacobo Magni de Parisiis ordinisHeremitarum sancti Augustini scriptum per Udalricum Fabri de Perching anno MC LXVI [1466].

Cod. 40

Pap.

Ende 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 370 f. Nr. 9.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 4 f.

Ulrich-Dieter Oppitz: Deutsche Rechtsbücher des Mittelalters. 2 Bde. Köln-Wien 1990, Nr. 1349.

[40], 1r-41rPrivilegien und Ordnungen Österreichs (1281-1390), dt.

[40], 42r-102rWiener Stadtrechtsbuch, dt.(Ed.: J. A. Tomaschek, Die Rechte und Freiheiten der Stadt Wien I. Wien 1877). Inc.: Item ein hantfest der kaiserlichen recht

[40], 102r-118r, 123v-133rOrdnungen, Privilegien und Ratsbschlüsse von Wien, dt.

[40], 110r-112rHerzog Albrecht V.: Erbrechtsregelung (1421), dt.

Page 25: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

17 von 166

[40], 118rAlbrecht III., Erbrechtsbeschluß (1381), dt.

[40], 119r-234vSchwabenspiegel, dt. Exc. aus Landrecht (ähnlich Berlin SPK, Ms. germ. fol. 1118 [Oppitz 387 Nr. 183]) undLehnrecht.

[40], 134r-160rMünzrecht (1277, 1362, 1368, 1405 etc.), dt.

[40], 146r-149rKönig Rudolf I.: Münzprivileg (1277), dt.

[40], 161rUngeltbrief (1359), dt.

Cod. 41

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 376 Nr. 10.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 5.

Ulrich-Dieter Oppitz: Deutsche Rechtsbücher des Mittelalters. 2 Bde. Köln-Wien 1990, Nr. 1350.

[41], [Nr. 1]Wiener Stadtrechtsbuch, dt. (Ed.: J. A. Tomaschek, Die Rechte und Freiheiten der Stadt Wien I. Wien 1877).Beschreibung nach Oppitz.

[41], [Nr. 2]Register zum Schwabenspiegel (Land- und Lehnrecht), dt.

[41], [Nr. 3]Schwabenspiegel, dt. Land- und Lehnrecht.Inc.: Anno domini etc. XXXV an sannd Gilgen abent da schennkcht man wein in der purgk zu Wienn undderdrukcht der per ain diernn

[41], [Nr. 4]König Rudolf I.: Landfrieden (1287), dt.

Cod. 42

Pap.

18. Jh.

[42] (7 Bände)Knorr, Johann Wilhelm Baron von: Anmerkungen zu Samuel Puffendorfs Werken

Cod. 43

Perg.

Frankreich, um 1300 (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 376 Nr. 11.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 5.

Georgius Lacombe, A. Birkenmajer, M. Dulong, Aet. Franceschini: Aristoteles latinus. Codices. Pars prior (Corpus philosophorum medii aevi). Roma 1939, 275, Nr. 79.

Laurentius Minio-Paluello: Aristoteles latinus. Codices. Supplementa altera (Corpus philosophorum medii aevi). Bruges-Paris 1961. 57, Nr. 79.

Page 26: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

18 von 166

Paul Uiblein: Ein Kopialbuch der Wiener Universität als Quelle zur österreichischen Kirchengeschichte unter HerzogAlbrecht V. Codex 57 G des Archivs des Stiftes Seitenstetten (Fontes Rerum Austriacarum II, 80). Wien 1973, 7 Anm. 1.

[43]Aristoteles: Ethica Nicomachea (Translatio Roberti Grosseteste Lincolniensis) (Ed. Aristoteles latinus 26,1-3,Fasc.4, 1973, 371-588). Mit Interlinear- und Marginalglossen.

Cod. 44 --- Verkauft. Heute möglicherweise: New Haven, Yale Medical Library,Cushing Nr. 2

Perg.

14. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11). – Heute möglicherweise: New Haven, Yale Medical Library, Cushing Nr. 2 (DeRicci I 951 [ohne Hinweis auf die Seitenstettener Bibliotheksprovenienz]).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 376 Nr. 12.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 5.

[44]/1Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): Liber Almansoris (tr. Gerardi Cremonensis) (Thorndike–Kibre679.3).10 medizin. Schriften, siehe Thorndike-Kibre.Inc.: In hoc meo libro regi cui vitam prolonget Deus aggregabo summas et aggregationes et flores doctrinaemedicinalis et hoc faciam compendiose

[44]/2Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): Liber divisionum (tr. Gerardi Cremonensis) (Thorndike–Kibre1684.5).Inc.: Ventilata fuit in praesentia cuiusdam probi viri

[44]/3Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): Antidotarium (Thorndike–Kibre 650.1). Mit Glossen.Inc.: Iam quidem pervenimus ad expositionem aegritudinis

[44]/3.2<Nicolaus Salernitanus:> Antidotarium (Druck: Goltz 1976. – Thorndike–Kibre 490.2).Inc.: Quoniam singulae provinciae non omnes herbas similiter generant ideo ego Nicolaus rogatus a quibusdamsociis ut parvam doctrinam de proportionali convenientia virtutum herbarum ad invicem traderem quae scilicet herbae pro aliis deficientibus recipi possint

[44]/4Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): Liber introductorius parvus in medicinam (Thorndike–Kibre1371.1).Inc.: Salvator excelsus et gloriosus prodire fecit

[44]/5Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): De doloribus iniuncturarum seu Experimenta (Thorndike–Kibre1710.5).Inc.: Dixit Rasis: Volo in hoc capitulo dicere

[44]/6Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): Practica puerorum (Thorndike–Kibre 1368.1).Inc.: Sahaphati accidit pueris

[44]/7Ps. Galenus: Liber de medicinis expertis (Thorndike–Kibre 658.8).Tit.: Incipiunt libri 6 de medicinis experimentatis qui intitulatur experimentatio medicinalis quem transtulitIohannicius de greco in arabicum et magister Farachius de arabico in latinumInc.: Dixit G.: Ignis descendit super altare

[44]/8Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): Antidotarius interprete Gerardo Cremonensi (Im Katalog keinIncipit, Verweis auf Druck: Basel S. 546).

[44]/9 Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi) (?): De lapide (Thorndike–Kibre 378.4). (Im Katalog keinIncipit, Verweis auf Druck: Basel S. 560).

[44]/10Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): Synonyma (Im Katalog kein Incipit).

Page 27: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

19 von 166

[44]/10[.2]Rasis (Abu Bekr Muhammed ben Zakarijja el-Razi): De praeservatione de aegritudine lapidis (Thorndike–Kibre378.5).Inc.: De lapide qui generatur in renibus et vessica compendiosum sermonem faciamus Expl.: (Schlußschrift) Explicit liber de lapide et credo quod Rasys ipsum composuerit. Postquam scripsi hoc inveniin alio libro hoc: Magister Andreas qui est optimus et summus philosophus in Yspania et medicus mandavit supradictas medicinas et experimenta domino Gregorio pape qui calculosus erat.

Cod. 45 --- Verkauft. Heute: New York, Pierpont Morgan Library, M. 722

Perg.

15. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11); heute: New York, Pierpont Morgan Library, M. 722 (Brévart 1979, 60 f.).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 376 Nr. 13.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 5.

Seymour De Ricci, W. J. Wilson: Census of Medieval and Renaissance Manuscripts in the United States and Canada. Vol. I-III. New York 1935-40 (Reprint 1961. Vol. III: 1977. New Reprint 1991), II 1488 Nr. 722 (ohne Hinweis auf die Herkunft aus Seitenstetten).

Francis B. Brévart: Eine neue deutsche Übersetzung der lat. 'Sphaera mundi' des Johannes von Sacrobosco. Zeitschriftfür deutsches Altertum 108 (1979) 57-65, hier: 60 f.

Veronika Pirker-Aurenhammer: Das Gebetbuch für Herzog Albrecht V. von Österreich (Wien, ÖNB, Cod. 2722) (Codices illuminati I, Reihe A, 2). Graz 2002, 88 Nr. 4 (ohne Hinweis auf Seitenstettener Provenienz).

Gundolf Keil: [Art.] Alkabitius, in: VL XI (2004) Sp. 62-65, hier: Sp. 64 (ohne Signatur).

[45]/1Iohannes von Sacrobosco, De sphaera, dt.Inc.: Das puechlein von der spera tailen wir in vier capitel und sprechen in dem ersten was spera sey was ircentrum sey was ir axis sey was ir polus sey wie viel speren seyn vnd wie die gestalt der werlt sey

[45]/2Alcabitius: Libellus isagogicus de iudiciis astrorum, dt.Tit.: Das puech Alkawizius das ist intuerend und weisunde in die gericht der stern chunstInc.: Alkabicius spricht: Erpiten wir von got lenge des lebens mit beleibleichait des swertz seines reichs

Cod. 46 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh. (1414)

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 376 Nr. 14.

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70.

Maximilian Curtze: Eine Studienreise. Centralblatt für Bibliothekswesen 16 (1899) 257-306, hier 270 Nr. 11 (zu 42r-59r)

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 5.

[46]/1.1Iohannes de Gmunden: Tabulae de motibus planetarumInc.: Tabula conversionis annorum et mensium in prima secunda tertia et quarta

[46]/1.2Iohannes de Gmunden: Practica tabularum astronomicarumInc.: Sequitur practica praecedentium tabularum in qua talem servabo ordinem

[46]/1.3Iohannes de Gmunden: Tabula stellarum fixarum

[46]/1.4Iohannes de Gmunden (?): Sphaera solida (Thorndike–Kibre 1576.2).Inc.: Totius astronomia speculationis radia et fundamentumExpl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus de compositione et utilitatibus sphaera solida.

Page 28: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

20 von 166

[46]/1.5<Franco de Polonia:> De compositione et usu turcheti ('Türkengerät') (Ed.: R. T. Gunther, Early Science in OxfordII. 1923, 370-375 [nach Thorndike-Kibre]. – Thorndike-Kibre 1476.16, vgl. 383.5, u.ö.).Incipit stimmt nicht mit TK überein, jedoch Explicit mit dem diesem Autor zugewiesenen Traktat in Heidelberg (cpl1122, 117ra ff.). Im Katalog und wohl in der Hs. Iohannes de Gmunden zugeschrieben.Inc.: Si vis componere turchetumExpl.: sagax lector per se facile inveniet ex dictis.

[46]/1.6Iohannes de Gmunden: Tractatus de compositione astrolabii

[46]/1.7<Profatius Iudaeus:> Compositio novi quadrantis (Thorndike-Kibre 241.8). (Hs./Kat.: Iohannes de Gmunden)Inc.: Compositurus novum quadrantem accipeExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Et sic est finis huius compositionis novi quadrantis anno 1414 in die S. Ciriacimartyris.

[46]/1.8<Iohannes Eligerus de Gondersleven:> De utilitate quadrantis (Thorndike–Kibre 1627.9). (Hs./Kat.: Iohannes deGmunden)

[46]/1.9Practica geometriae (Vgl. Thorndike–Kibre 794.9 und 355.7). (Hs./Kat.: Iohannes de Gmunden).Inc.: Iste tractatus vocatur ars metrica

[46]/1.10Iordanus Nemorarius: De ponderibus (Thorndike–Kibre 338.2). (Mutile?; Hs./Kat.: Iohannes de Gmunden)Inc.: Cum scientia de ponderibus subalternitur

[46]/2Dominicus de Clavasio: Practica geometriae (Thorndike–Kibre 1175.1).Inc.: Quantitatem aliquam mensurare est invenire quotiens in ea aliqua famosa quantitas

[46]/3Iohannes de Gmunden (?): Practica tabularum aequationum domorum ViennaeInc.: Nota tabulam aequationis domorum sic compones

Cod. 47

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät)? (Cerny 1967, 76).

[47]/1.1Bernardus de Gordonio: De prognosticis (Thorndike–Kibre 1428.2; Demaitre 1980, 189 f. Nr. 60). Demaitre ohnediese Hs.Inc.: Senectus domina oblivionum est. Divisus est in quinque partes

[47]/1.2Bernardus de Gordonio: Regimen acutorum morborum (Thorndike–Kibre 1344.2; Demaitre 1980, 191 f. Nr. 66).Demaitre ohne diese Hs.Inc.: Regimen acutorum consistit in tribus

[47]/1.3Bernardus de Gordonio: De decem ingeniis curandorum morborum (Thorndike–Kibre 743.12; Demaitre 1980, 182f. Nr. 39). Demaitre ohne diese Hs.Inc.: Ingenia curandi morbos quantum est de praesenti sunt decem

[47]/1.4Bernardus de Gordonio: De gradibus (Ed.: J. Pagel: Über die Graden der Arzneien nach einer bisher ungedrucktenSchrift des Bernhard von Gordon aus dem Jahre 1303. Pharmaceutische Post 28 [1895] 65-67, 131-133,142-144, 180-182, 221-225, 257-262. – Thorndike–Kibre 460.10; Demaitre 1980, 180 f. Nr. 35). Demaitre ohnediese Hs.Inc.: Doctrinam de gradibus intendimus triplicem ordinare quarum prima erit tractabilis cum amaritudineintellectus secunda erit magnae consolationis in qua intellectus delectabitur. Tertia erit magnae utilitatis in qua satiabitur intellectus

[47]/1.5Bernardus de Gordonio: De urinis = De conservatione vitae humanae, pars II (Thorndike–Kibre 433.7; Demaitre1980, 196 Nr. 80). Demaitre ohne diese Hs.Inc.: Dilexi veritatis scientiam investigareExpl.: (Schlußschrift) Explicit secunda pars que est de urinis.

[47]/1.6

Page 29: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

21 von 166

Bernardus de Gordonio: De pulsibus (Thorndike–Kibre 1150.13; Demaitre 1980, 190 Nr. 61). Demaitre ohne dieseHs.Tit.: Sequitur pars tertia quae est de pulsibus et est capitulum unicum et singulare a magistro Bernardo deGordonio editaInc.: Pulsus est nuntius qui non mentitur

[47]/2Iohannes Damascenus: Aphorismi (Thorndike–Kibre 824.1).Inc.: Liberet te Deus fili amantissime a devio errorisExpl.: (Schlußschrift) Expliciunt aphorismi Iohanni Damasceni.

Cod. 48

Pap.

Mitte 15. Jh. (nach Haidinger)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Alois Haidinger: Drei Determinations-Ankündigungen aus dem Stift Klosterneuburg. Wiener Jahrbuch fürKunstgeschichte 46/47 (1993/94) 237-244 und 425-428 (Abb.), hier: 240.

[48]Bernardus de Gordonio: Regimen sanitatis = De conservatione vitae humanae, pars IV (Druck: Leipzig 1570. –Thorndike–Kibre 1420.1; Demaitre 1980, 192 f. Nr. 67). Demaitre ohne diese Hs.Inc.: Secundum intentionem Aristotelis primo Ethicorum vita humana est triplex

Cod. 49

Pap.

15. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 376 Nr. 15.

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 71.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 5 f.

Dieter Girgensohn: Peter von Pulkau und die Wiedereinführung des Laienkelches. Leben und Wirken eines WienerTheologen in der Zeit des großen Schismas (Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 12). Göttingen1964, 170 (Girgensohn: XLIX) (zu 400r-411r).

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 205 (zu 388r-399r).

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 2199, Nr. 2714add.

Georg Kreuzer: Heinrich von Langenstein. Studien zur Biographie und zu den Schismatraktaten unter besondererBerücksichtigung der Epistola pacis und der Epistola concilii pacis (Quellen und Forschungen aus dem Gebiet der Geschichte N.F. 6). Paderborn 1987.

[49], 1-30 = Nr. 1Iohannes Gerson: De vita spirituali animae (Ed.: Glorieux 1960/73, III 113-202 Nr. 97; Widmungsbrief ebda. II63 Nr. 14).Inc.: Ego vos baptizavi aqua

[49], 30-32 = Nr. 1Iohannes Gerson: De probatione spirituum (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 177-185, Nr. 448).Inc.: Probate spiritus si ex Deo sint

[49], 32-37 = Nr. 1Iohannes Gerson: De remediis contra temptationes (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 518-524, Nr. 459).Lit.: (Zur Frage verschiedener Redaktionen in der Überlieferung) J. Vennebusch, Zur Überlieferungsgeschichte desTraktates 'De remediis contra tentationes spirituales' (Petrus Johannis Olivi, Venturinus de Bergamo, Ludolphus deSaxonia, Johannes Gerson). Scriptorium 33 (1972) 254-259.Inc.: Ad honorem Dei dicam aliqua remedia

[49], 38-51 = Nr. 2Iohannes Kusin Moguntinus OP: Tractatus de audientia confessionum (Teildruck: Hain 7966, 8400 unter demNamen des Henricus de Hassia der Abschnitt 'Quinto oportet scire regulas quod sit peccatum mortale'. – Kaeppeli2416; Hohmann 1976, 419 Nr. 229; Bloomfield 6019).Inc.: Tibi dabo claves regni caelorum

Page 30: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

22 von 166

[49], 51-61 = Nr. 3Iohannes Gerson: Opusculum tripartitum (Druck: L. E. Du Pin, Iohannes Gerson, Opera omnia I. Antwerpen 1706,425-450. Ed. des Widmungsbriefs: Glorieux 1960/73, nur teilweise gedruckt: II 74 f., Nr. 18. Ed. derfranzösischen Fassung: Glorieux 1960/73, VII 193-206, 393-400, 404-407. – Bloomfield 734).Inc.: Christianitati suus qualiscumque zelator

[49], 61 = Nr. 4Iohannes Hus: Articuli 45Inc.: Substantia panis materialis

[49], 61 = Nr. 4Iohannes Wyclif et Iohannes Hus: Articuli 45Inc.: Substantia panis materialis

[49], 62 = Nr. 5Quaestio de salvo conductu haereticis praestandoInc.: Utrum alicui liceat dare haeretico salvum conductum sub spe ut convincat ipsum ab errore putans ipsumalias non venturum

[49], 62v-63r = Nr. 6Iohannes Parvus: Propositiones cum damnatione earumInc.: Assertiones contentae in propositionibus defuncti magistri Iohannis Parvi et forma condemnationis earundem

[49], 63v-66 = Nr. 7Iohannes Gerson: Tractatus de simonia (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 167-174, Nr. 276).Inc.: Super materiam: Simoniaca labes

[49], 66-80 = Nr. 8Iohannes Gerson: De potestate ecclesiastica (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 210-250, Nr. 282).Inc.: Prooemium quod expedit inquirere de ecclesiastica potestate

[49], 80v-85r = Nr. 9Sententia lata contra Iohannem ParvumInc.: Coram vobis reverendissis patribus

[49], 86-88 = Nr. 10<Iohannes Gerson:> De arte audiendi confessiones (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 10-17, Nr. 401).Inc.: Etsi virtus quam assuefactio gignit certius quam ars operetur

[49], 88-99 = Nr. 11Iohannes Gerson: De mystica theologia practica (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 18-47, Nr. 402).Inc.: Tractantes in lectionibus nostris

[49], 99-100 = Nr. 12Iohannes GersonDe remediis contra recidivum peccati (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 67-70, Nr. 406).Inc.: Habet proprium hoc ars quaelibet

[49], 101-106 = Nr. 13 Iohannes Gerson: De pollutione nocturna et praeparatione ad missam (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 35-50, Nr. 425).Inc.: Dubitatum est apud me frequenter

[49], 106-117 = Nr. 14 Matthaeus de Cracovia: De puritate conscientiae (Ed.: Senko–Szafranski 1974, 248-292. – Glorieux RT, Nr. 14fg;Bloomfield 4945).Inc.: Quoniam fundamentum et ianua virtutum

[49], 117-120 = Nr. 15Iohannes Gerson: De visitatione praelatorum et de cura curatorum (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 47-55, Nr. 403).Der Traktat in dieser Hs. zweimal überliefert.Inc.: Ad laudem Dei et aedificationem populi christiani

[49], 121-136 = Nr. 16<Iohannes Gerson:> De contractibus (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 385-421, Nr. 452).Inc.: Qui volunt divites fieri

[49], 121-136 = Nr. 16.2Iohannes de Imola: Consilium

[49], 136-146 = Nr. 17 Matthaeus de Cracovia: Dialogus rationis et conscientiae (Drucke: Mainz, um 1460; HC 5804-5808; Ed.:Senko–Szafranski 1974, 367-409. – Bloomfield 3136). Lit.: VL VI 177f. (F.J. Worstbrock).Inc.: Multorum tam clericorum quam laicorum querela est

[49], 146-155 = Nr. 18 Iohannes Gerson: Epistola 'Oportet semper orare' (De modo orandi) (Ed.: Glorieux 1960/73, II 169-174, Nr. 37).Tit.: Incipit tractatus egregii doctoris Iohannis Gerson cancellarii Parisiensis de oratione et suo valorecontinuatione et intentione super pluribus considerationibus et incipit prima pars et manuductio et ipsius

Page 31: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

23 von 166

considerationes ostendens proprie pertinere ad monachi vocationem et professionem oratione insistere in qua qualis esse debeat ipsum instruitInc.: Oportet semper orare et nunquam deficere

[49], 155-157 = Nr. 19<Iohannes Gerson:> De puella Aurelianensi (Lugduni 1429) (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 661-665, Nr. 476).Inc.: Praesuppondendum est inprimisExpl.: (Schlußschrift) Finitur tractatus contra quem replicant sequentia etc. Ea precedentibus pauca ad laudem Deiomnipotenti etc.

[49], 158-165 = Nr. 20<Iohannes Gerson:> De perfectione cordis (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 116-133, Nr. 413).Inc.: Theologus loquitur ad animam christianam: Diliges dominum Deum tuum ex toto corde tuo

[49], 165-183 = Nr. 21 Iohannes Gerson: Regulae mandatorum (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 94-132, Nr. 434).Inc.: Agamus nunc interim quod natura ... Ea quae tibi praecepit Deus

[49], 183-188 = Nr. 22 Iohannes Gerson: De necessaria communione laicorum sub utraque specie (Ed.: Glorieux 1960/73, X 55-68, Nr.498).Tit.: Sequitur tractatus cancellarii Parisiensis tactus contra hereticos dicentes de necessitate salutis esse reciperesacramentum sub utraque specieInc.: Oblaturus iuxta seniorum huius sacri concilii Constantiensis Expl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus adversus heresim novem de necessaria communicatione laicorum subutraque specie raptim editus Constantie anno domini 1417.

[49], 188-195 = Nr. 23<Iohannes Gerson:> De protestatione circa materiam fidei (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 155-165, Nr. 274).Inc.: Protestatio seu revocatio generalisExpl.: (Schlußschrift) Has interim considerationes duodecim posuisse velut in transcursu suffecerit eg. mensisOctobris anno 1415 in civitate Constantiensi.

[49], 195-199 = Nr. 24<Iohannes Gerson:> Quae veritates sint de necessitate salutis credendae (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 181-189, Nr. 280).Inc.: Declaratio compendiosa quae veritates sint de necessitate salutis credendae

[49], 199 ff. = Nr. 25 Guilelmus Fillastrus: De usuris (Bloomfield 2658).Inc.: In quibusdam partibus mos est ab antiquo servatus

[49], vor 203 = Nr. 25[.2] Martinus V. papa: Responsio ad episcopum Gnesensem et aliosInc.: Martinus episcopus servus servorum etc. Regimini universis ecclesiaeExpl.: Datum Romae apud sanctos apostolos VI° Nonas Iulii pontificatus nostri anno VIII.

[49], 203-205 = Nr. 26Carolus VI. rex Galliae: Litterae de libertate ecclesiae etc.Inc.: Carolus Dei gratia... Universis etc. Si dotari vel ditari novas ecclesias vel veteres opibus ampliare opus Expl.: Datum anno CCCC VI XVIII Februarii.

[49], 205-208 = Nr. 27Petrus de Alliaco: Sententia de propositionibus Iohanni ParviInc.: Ego Petrus cardinalis Cameracensis tamquam doctor theologus in testimonium veritatis requisitis dico

[49], 205-208 = Nr. 27[.2] <Iohannes Gerson:> Super reservatione casuum reservandorum epistola (Ed.: Glorieux 1960/73, II 90-93, Nr. 24).Inc.: Pontificali dignitati suus qualiscumque zelator

[49], 208-249 = Nr. 28a<Iohannes Gerson:> Sermo 'Bonus pastor' de officio pastoris (Ed.: Glorieux 1960/73, V 123-144, Nr. 215).Inc.: Bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis

[49], 208-249 = Nr. 28b<Iohannes Gerson:> Sermo 'Aestimo me' (de erroribus circa praeceptum: Non occides) (Ed.: Glorieux 1960/73, V28-39, Nr. 209).Inc.: Aestimo me beatum apud te o sacrosanctum Constantiense concilium

[49], 208-249 = Nr. 28c<Iohannes Gerson:> Oratio 'Oportet haereses' (Contra assertiones Iohannis Parvi) (Ed.: Glorieux 1960/73, V 420-435, Nr. 237).Inc.: Oportet haereses esse

[49], 208-249 = Nr. 28d<Iohannes Gerson:> Sermo 'Prosperum iter' (In recessu regis Romanorum) (Ed.: Glorieux 1960/73, V 471-480, Nr. 241).

Page 32: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

24 von 166

Inc.: Prosperus iter

[49], 208-249 = Nr. 28e<Narcissus Herz de Berching:> Sermo de Spiritu sancto (Autor identifiziert nach Klosterneuburg, Cod. 358, 379r-385v).Inc.: Ille vos docebit scribitur Iohannis 14mo et recitatur... Venerandi patres doctores

[49], 208-249 = Nr. 28f<Iohannes Gerson:> Sermo 'Iacob autem genuit' in festo nativitatis BMV (Ed.: Glorieux 1960/73, V 344-362, Nr. 232).Inc.: Iacob genuit Ioseph

[49], 208-249 = Nr. 28g<Iohannes Gerson:> Sermo 'Obsecro vos' (de oratione) (Ed.: Glorieux 1960/73, V 398-405, Nr. 235).Inc.: Obsecro vos tamquam advenas et peregrinosExpl.: (Schlußschrift) Finitus anno domini 1415 quando fuerunt professionem concilii generalis etc.

[49], 250-269 = Nr. 29 Petrus de Alliaco: SermonesNr. 1: Tit.: De sancto Francisco. Inc.: Quicumque hanc regulam secuti fuerint pax super illos... Verba haec Nr. 2: Tit.: De necessitate ecclesiasticae reformationis Inc.: Ad Christi laudemNr. 3: Tit.: De omnibus sanctis. Inc.: Signum magnum apparuit... Haec mulierNr. 4. Tit.: De sancto Ludovico ordinis Minorum. Inc.: Euge serve bone... Ad laudem sancti et beatissimiconfessoris atque pontificis Ludovici

[49], 270-271 = Nr. 30<Iohannes Gerson:> De modo se habendi tempore schismatis (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 29-34, Nr. 256).Inc.: Ad tollendam quorundam in praesenti schismate pertinaciamExpl.: Fac pacem Christi / dicit tractatulus iste / disputat atque pia / media hic esto Maria / pastor aeterne Deus /grex balat ad te reus / ergo causa domini / nunc miserere fui.

[49], 272-275 = Nr. 31 <Iohannes Gerson:> De auctoritate concilii sine consensu papae (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 114-123, Nr. 269).Inc.: In sequenti opere ad videndum

[49], 280-312 = Nr. 32Matthaeus de Cracovia: De contractibus emptionis et venditionis (Ed.: Nuding 2000. Inhaltsübersicht und Abdruckdes Prologs: Senko–Szafranski 1974, 96-102).Inc.: De translatione rerum temporalium ab uno homine ad alium

[49], 316-323 = Nr. 33<Nicolaus de Dinkelsbühl:> De praeparatione ad missam (Madre 268 Nr. 10). (Autor im Katalog: Matthaeus deCracovia)Inc.: Secundum sanctorum patrum somnia vigilanti circumspectione cavendum

[49], 324-335 = Nr. 34Iohannes de Turrecremata OP: Flores sententiarum b. Thomae de auctoritate summi pontificis (Kaeppeli 2714, mitdieser Hs.).Inc.: Mandatis reverendissime pater et domine praestantissime dominae Iulianae diginissime presbyter cardinalisut ea quae de summi pontificis potestate gloriosus doctor sanctus Thomas de Aquino sparsim ponit in suis operibus in unum colligerem tractatulum in quo pro nascentibus difficultatibus Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt flores summarum sancti Thome de Aquino de auctoritate summi pontificis collectiper magistrum Iohannem de Turrecremata in concilio Basiliensi anno domini MCCCXXXVII ordinis predicatorum sacri palatii apostolici magistrum. Hec sunt pater reverendissime que ego vester humilis capellanus frater Iohannes de Turrecremata natione Hispanus ex libris beatissimi doctoris Thome de Aquino iussu vestre reverendissime paternitatis de auctoritate summi pontificis collegi. Quo etsi minus integre collecta sunt. Dominatiovestra gratuiter suscipere dignetur.

[49], 340-357 = Nr. 35 Nicolaus de Lyra OFM: Probatio incarnationis Christi (redactio I) (Druck: Hain 3165-3172; Opera VI. Basel 1498;Biblia sacra cum glossis ... Nicolai Lirani Postilla ac moralitatibus ... VI. Venedig 1588, 275-280. – Glorieux RT345d2; Stegmüller RB 5981). Lit.: Schreckenberg 1994, 382-387.Inc.: Quaeritur utrum ex Scripturis a Iudaeis receptis possit efficaciter probari salvatorem nostrum fuisse Deum ethominemExpl.: (Schlußschrift) Explicit questio de probatione per scripturas a Iudeis receptas quod mysterium Christipredictum a lege et prophetis sit impletum determinata a fratre Nicolao de Lyra de ordine Minorum sacre theologieeximio professore.

[49], 358-363 = Nr. 36 Iohannes Gerson: De directione cordis (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 97-115, Nr. 412).Inc.: Confitebor tibi in directione cordis

[49], 364-375 = Nr. 37Guilelmus Alvernus: Tractatus de collatione et singularitate beneficiorum (Druck: Guilelmi Alverni Opera omnia.Paris 1674, II Suppl. 248-260. – Glorieux RT, Nr. 141.r).Inc.: Umbram Behemoth sicut scriptum est XL Iob

Page 33: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

25 von 166

[49], 376-378 = Nr. 38 Iohannes Gerson: De visitatione praelatorum et de cura curatorum (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 47-55, Nr. 403).Inc.: Ad laudem Dei et aedificationem populi christiani

[49], 379-383 = Nr. 39De defectibus missaeInc.: Defectus missae sunt quando requisita ad celebrationem missae deficiunt

[49], 384-388 = Nr. 40 Statuta concilii Basileensis contra concubinatum et simoniam, de beneficiatis, de officio divino et eius ministris

[49], 388r-399r = Nr. 41Nicolaus de Dinkelsbühl: De septem donis Spiritus sancti (Madre 202-205; Bloomfield 1904).Inc.: Egredietur virga de radice Iesse... (Is. 11,1). Ex hac auctoritate

[49], 400-411 = Nr. 42<Iohannes Hus:> Quaestio de sanguine Christi glorificato (Ed.: W. Flajshans, Opera omnia I,3. Prag 1904). ImKatalog und in der Hs. Petrus de Pulkau zugeschrieben.Lit.: Girgensohn 1964, 170.Inc.: Utrum Christus omnem sanguinem qui de corpore effluxit in eodem corpore horam resurrectionis glorificavit

[49], 412-420 = Nr. 43Iohannes Gerson: Centilogium de conceptibus (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 500-517, Nr. 458).Inc.: Conceptum de virgine magnificantes et implorantes

[49], 420ff. = Nr. 44 Quaestio de contractu venditionis et emptionisInc.: An contractus venditionis et emptionis cum pacto revendendi rem pro simili pretio venditori ad tempuscertum vel intercum quod vendens et emens interposuerunt sit vera emptio et contractus licitus

Cod. 50 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

[50] Leonardus Bruni (Aretinus): Epistolae134 Briefe, nicht alle von Bruni. – Im Kat. nicht einzeln angeführt.Nr. 1: Inc.: Vereor mi colloci ne te paenituerit eorumNr. 5: Tit.: Pape commendatur Leonardus. Inc.: Post humilem recommendationem et pedum oscula beatorum Nr. 9: Inc.: Melius erat o Cyriace non tantum sapereNr. 10: Inc.: Libros Politicorum multis a me vigiliisNr. 46: Inc.: Compulsus crebro rumoreNr. 54: Inc.: Tancredus fuit princeps Salernitanus

Cod. 51

Pap.

15. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 379 Nr. 16.

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

[51]/1 (liber I) Plinius Secundus, C.: Naturalis historiae libri XXXVIIInc.: Novem menses [!] equestribus militus industriae functus... Libros naturalis historiae

[51]/2 Cicero, Marcus Tullius: In L. Catilinam orationesExpl.: (Schlußschrift) Explicit liber quartus invectivarum.

[51]/3

Page 34: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

26 von 166

Chalcidius diaconus: Epistola ad OsiumInc.: Osio suo Chalcidius. Isocrates in exhortationibus suis virtutem laudans

[51]/3Plato: Timaeus (am Ende unvollständig).Inc.: Unus duo tres

[51]/4Appollinaris Sidonius: Epistolae (PL 58, 443 ff.; Ed.: A. Loyen [Collection Budé]. Paris 1970. – CPL 987). Inc.: Viguit pro dilectissimo nostroExpl.: (Schreibername) Finitum per fratrem M. Ebner de Iglavia.

[51]/4[.2]Vita Sidonii (Fragm.).Inc.: Sanctus Sidonius tantae facundiae erat

Cod. 52

Pap.

1460-1480 (nach Haidinger)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 379 Nr. 17.

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

Alois Haidinger: Drei Determinations-Ankündigungen aus dem Stift Klosterneuburg. Wiener Jahrbuch fürKunstgeschichte 46/47 (1993/94) 237-244 und 425-428 (Abb.), hier: 240, 427 Abb. 8ab.

Karl-Georg Pfändtner, Alois Haidinger: Das ABC-Lehrbuch für Kaiser Maximilian I. Vollständige Faksimile-Ausgabe desCodex 2368 der Österreichischen Nationalbibliothek Wien. Kommentar. Hrsg. von der ÖsterreichischenNationalbibliothek (Codices Selecti 109*). Wien 2004, 24 Anm. 111.

[52]Terentius Afer, P.: Adelphoe; Andria; Eunuchus; Hautontimorumenos; Hecyra; Phormio (cum commentariis)

Cod. 53

Pap.

Italien, 2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Mit eigenhändigen Eintragungen des Iohannes Regiomontanus (Uiblein). – Vorbesitzer: Wien, AlteUniversitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Ernst Zinner: Leben und Wirken des Johannes Müller von Königsberg genannt Regiomontanus (Schriftenreihe zur bayerischen Landesgeschichte 31). München 1938, 55, 223 Nr. 36.

Paul Uiblein: Ein Kopialbuch der Wiener Universität als Quelle zur österreichischen Kirchengeschichte unter HerzogAlbrecht V. Codex 57 G des Archivs des Stiftes Seitenstetten (Fontes Rerum Austriacarum II, 80). Wien 1973, 7 Anm. 1.

[53] Gabir Ibn Aflah: Flores ex Almagesto (versio latina Gerardi Cremonensis) (Thorndike–Kibre 1403.7).Inc.: Verba Gabri filii Affla Hispalensis. Scientia species habet quarum melior post scientiam fidei est cuius ... itafixa sunt

Cod. 54

Perg., Pap.

3. Viertel 15. Jh. (nach Haidinger)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

Mariangela Regoliosi: Nel laboratorio di Lorenzo Valla: interventi autografi sulle 'Elegantie', in: Annamaria Ambrosioni, Mirella Ferrari, Claudio Leonardi, u.a. (Ed.): Medioevo e latinità in memoria di Ezio Franceschini (Bibliotheca erudita 7). Mailand 1993, 419-440.

Page 35: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

27 von 166

Alois Haidinger: Drei Determinations-Ankündigungen aus dem Stift Klosterneuburg. Wiener Jahrbuch fürKunstgeschichte 46/47 (1993/94) 237-244 und 425-428 (Abb.), hier: 240 u. Anm. 21.

Karl-Georg Pfändtner, Alois Haidinger: Das ABC-Lehrbuch für Kaiser Maximilian I. Vollständige Faksimile-Ausgabe desCodex 2368 der Österreichischen Nationalbibliothek Wien. Kommentar. Hrsg. von der ÖsterreichischenNationalbibliothek (Codices Selecti 109*). Wien 2004, 39 Anm. 210, 51.

[54]Laurentius Valla: Elegantiarum libri VI (Bertalot II, 4802).Inc.: Quam saepe mecum nostrorum res gestas... Deus dea deabus decimus

[54]/1 <Ianus Pannonius:> Epigrammata in Laurentium Valla (Bertalot I, 5422).Inc.: Saecula tot cervus tot vidit saecula cornix

[54]/2 Epitaphium Iulii Caesaris (Bertalot I, 6576).Inc.: Vase sub hoc modico nunc herus clauditur orbis

[54]/3<Titus Vespasianus Strozzius:> Epitaphium Guarini Veronensis (Bertalot I, 2325).Inc.: Hic veneranda tegit magni lapis ossa Guarini

[54]/4Epigramma in Laurentium VallaInc.: Nunc postquam manes defunctus Valla petivit

[54], letztes Blatt Obitus Georgii de Podiebrad (Nachtrag).

[54], letztes Blatt Obitus Georgii Starhenberg

Cod. 55

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät)? (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

Mariangela Regoliosi: Nel laboratorio di Lorenzo Valla: interventi autografi sulle 'Elegantie', in: Annamaria Ambrosioni, Mirella Ferrari, Claudio Leonardi, u.a. (Ed.): Medioevo e latinità in memoria di Ezio Franceschini (Bibliotheca erudita 7). Mailand 1993, 419-440.

Elisabeth Sandström (Ed.): Laurentius Valla, De reciprocatione 'sui' et 'suus'. Édition critique avec une introduction etune traduction (Studia graeca et latina Gothoburgensis 63). Göteborg 1998.

[55]Laurentius Valla: Elegantiarum libri VI (Bertalot II, 4802).

Cod. 56

Pap.

Mitte 15. Jh. (nach Pfändtner–Haidinger)

G: Mit eigenhändigen Eintragungen des Iohannes Regiomontanus (Uiblein). – Vorbesitzer: Wien, AlteUniversitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

Ernst Zinner: Leben und Wirken des Johannes Müller von Königsberg genannt Regiomontanus (Schriftenreihe zur bayerischen Landesgeschichte 31). München 1938, 55, 224 Nr. 41.

Paul Uiblein: Ein Kopialbuch der Wiener Universität als Quelle zur österreichischen Kirchengeschichte unter HerzogAlbrecht V. Codex 57 G des Archivs des Stiftes Seitenstetten (Fontes Rerum Austriacarum II, 80). Wien 1973, 7 Anm. 1.

Karl-Georg Pfändtner, Alois Haidinger: Das ABC-Lehrbuch für Kaiser Maximilian I. Vollständige Faksimile-Ausgabe desCodex 2368 der Österreichischen Nationalbibliothek Wien. Kommentar. Hrsg. von der ÖsterreichischenNationalbibliothek (Codices Selecti 109*). Wien 2004, 39.

[56]Ptolemaeus, Claudius P.: Cosmographia (tr. Iacobus Angelus) (Thorndike–Kibre 174.8 und 271.6).

Page 36: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

28 von 166

Inc.: Ad tempora Claudii Ptolomaei viri Alexandrini cogitanti mihi illud occurrit... Cosmographia designatriximitatio est totius cogniti orbisExpl.: (Schlußschrift, Lokalisierung) Claudii Ptolomei viri Alexandrini cosmographie octavus et ultimus liber explicitfaciliter Wienne scriptus constans de manu scriptoris [das übrige gelöscht].

Cod. 57 --- Verkauft. Heute vermutlich: Oxford, Bodleian Library, Lyell 89

Perg.

Frankreich, 13./14. Jh. (nach De la Mare)

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11). – Heute wohl: Oxford, Bodleian Library, Lyell 89 (vgl. De la Mare 1971, 265 f.[ohne Hinweis auf die Seitenstettener Bibliotheksprovenienz]).

[57], 1ra-22vb Ibrahim ben Yahya az-Zarqali, Abu Isbaq (Arzaquiel) Canones ad tabulas Toletanas (translatio GerardiCremonensis) (Thorndike–Kibre 1268.9).Zur Beschreibung der Hs. vgl. De la Mare 1971, 265 f.Tit.: Incipiunt canones sive regule super tabulas astronomie Inc.: Quoniam cuiusque actionis quantitatemtemporis metitur spatium Expl.: ita etiam facies cum universis gradibus usque ad 90 graduum perfectionem. – (Schlußschrift) Expliciuntcanones Azarchelis super tabulas astronomie constitutas ad meridiem civitatis Toleti. Deo gratias.

[57], 93r-98vTabulae ToletanaeInc.: Tabula inventionis temporis domini nostri Iesus Christi Expl.: (94r) Tabula declinationis verificatae secundumAlmeonem filium Albumazaris quae est 23 gr. 33 min. et 30 sec. secundum quod verificatum fuit a conspectibus certis magistri Ebrak anakax Edelkel... (Schlußschrift) Expliciunt tabule Tholetane.

Cod. 58

Perg.

Italien, Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Jesuitenkolleg (Cerny 1967, 76 und 77 Anm. 19); Wien, Alte Universitätsbibliothek(Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

[58]Ambrosius Traversarius OCamald: Versio latina Diogenis Laertii De vita et moribus philosophorum (Am Anfangfehlen 8 Bll.)Inc.: ] tum sex alios nominat quorum ex numero tres eligit

[58]Diogenes Laertius: De vita et moribus philosophorum (versio latina Ambrosii Traversarii)

Cod. 59

Perg.

14./15. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

[59] Guilelmus Peraldus OP: Summa vitiorum (Drucke: Hain 12383-12392. - Kaeppeli 1622 A; Bloomfield 6045[Tabula] und 1628).Inc.: Tractatus iste continet novem partes

Cod. 60 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

16. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[60], 1-6 = Nr. 1Alchimia

Page 37: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

29 von 166

Inc.: Civi potest aurum coniungere cum sorore sua in mundo nihil melius... Reducere si quis sciverit argentumvivum in quintam essentiamExpl.: et vere non vidi similem in toto artis. – (Schlußschrift, Schreiberinitialen ?) Et hic est finis DG.

[60], 6-7 = Nr. 2Alphidius: De lapide philosophorum cum commentario (?) (Thorndike–Kibre 730.14).Inc.: De isto lapide loquitur Alphidus... (Comm.) Senior introducit quendam venationem leonis cuius textumnarrabo prout iacet post exponam verbis planis. Dicit ille sapiens: Aspice

[60], 7v-10v(?) = Nr. 2Alphidius: Clavis sapientiaeInc.: Recapitulatio totius operis secundum Alphidium breviter. Hic recapitulat totum opus brevi sermone Alphidiusphilosophus in libro qui Clavis appelaturExpl.: et tunc est corpus et non corpus et apprehendisti sapientiam.

[60], 11-14 = Nr. 2Arnaldus de Villanova: Flos florum (D¡az y D¡az 1628). Exc.Inc.: Vidi senem virum clarificatum

[60], 15 = Nr. 2 Descriptio alchimiaeInc.: De spiritu setenti et aqua viva oritur alchimia

[60], 16-26 = Nr. 3Raimundus de Terminis: Alchymia (Epistola prima) (Thorndike–Kibre 1603.13). Katalog: Geber, Liber divinitatisInc.: Universis et singulis in hac arte divina studentibus Expl.: et hoc comitto unicuique super animam suam ne de eorum factis reddituri simus rationem. Et sic est finisistius libri.

[60], 26rv = Nr. 4Senior Zadith filius Hamuel: Senior (liber de alchymia) (Fragm.)Inc.: Nec praeteriti nec praesentes possunt tingere aurum

[60], 27-29 = Nr. 5Bernardus Claravallensis OCist: Liber divinitatisInc.: Calcinatur prima luna per hunc modumExpl.: cum his vale amice carissime. Datum Florentiae anno salutis 1506 tertio ianuarii.

[60], 29-35 = Nr. 6 Arcanum philosophiaeInc.: Archanum philosophiae quod sub brevi compendio contineri videtur Expl.: cuius calorem ignis non destruit finis.

[60], 35-37 = Nr. 7Tractatus chymiaeInc.: Qui veritatem vult consequiExpl.: et nativitate hominis constat.

[60], 37-41 = Nr. 8 Iohannes Dombelay: Practica per magistrum Ortholanum (Thorndike–Kibre 1182.3).Inc.: Item quattuor sunt species ad elixir pertinentesExpl.: id est spiritualis turba.

[60], 41-51 = Nr. 9 Arnaldus de Villanova: Practica particularis ad Bonifatium papamInc.: Recipe vitrioli romani puriExpl.: erit flexibile sicut metallum et sic finitum est opus praedictum. Deo gratias.

[60] Operationes chymiae

Cod. 61

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 379 f. Nr. 18.

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70 f., 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6.

Page 38: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

30 von 166

Michael Dallapiazza: 'Decamerone' oder 'De claris mulieribus'? Anmerkungen zur frühesten deutschenBoccaccio-Rezeption. Zeitschrift für deutsches Altertum 116 (1987) 104-118.

Michael Dallapiazza: Die Boccaccio-Handschriften in den deutschsprachigen Ländern. Eine Bibliographie (Gratia 17). Bamberg 1988, 61 Nr. 113.

Codices Boethiani. A Conspectus of Manuscripts of the Works of Boethius II: Austria, Belgium, Denmark, Luxembourg, The Netherlands, Sweden, Switzerland. Ed. by Lesley Smith with the assistance of Theodore Christchev, Richard Gameson, Anke Holdenried, Fiona Robb, Teresa Webber and Joseph Ziegler (Warburg Institute Surveys and Texts 27). London 2001, 63 Nr. 47.

[61], 3r-173r = Nr. 1Boethius, Anicius Manlius Severinus: Philosophiae consolatio (PL 63, 579-862; CSEL 67, 1-127; CC 94, 1-105. –CPL 878). Hier mit Kommentar.

[61], 183r-185v = Nr. 2 Carmen de ascensione domini. Darauf folgt ein lat./dt. Zusatz.Inc.: Salve festa dies toto venerabilis aevoExpl.: consolidans donis nos sine fine suis.

[61], 186r-248v = Nr. 3 Sallustius Crispus, C.: De coniuratione Catilinae

[61], 249r-251r = Nr. 4Iohannes Boccaccius: De claris mulieribus. Exc.: Historia de Lucretia (Ed.: V. Zaccharia II. 1970).Inc.: Lucretia Romanae pudicitiae dux egregiaExpl.: sed consecuta sit Romana libertas.

[61], 252r-255v = Nr. 5 Vergilius Maro, Publius: Moretum (Ed.: R. A. B. Mynors, P. Vergili Maronis opera. Oxford 1969. - Schaller-Könsgen7517).Lit.: A. Salvatore: Tradizione manoscritta e lingua del 'Moretum', in: Studi in onore di L. Castiglioni II. Florenz1960, 835-857.Inc.: Iam nox hibernas bis quinque peregerat horas

[61]/? Epitaphium Iulii Caesaris (Bertalot I, 6576, mit dieser Hs.).

Cod. 62 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Perg.

1478

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 6 f.

Georgius Lacombe, A. Birkenmajer, M. Dulong, Aet. Franceschini: Aristoteles latinus. Codices. Pars prior (Corpus philosophorum medii aevi). Roma 1939, 276, Nr. 80.

Laurentius Minio-Paluello: Aristoteles latinus. Codices. Supplementa altera (Corpus philosophorum medii aevi). Bruges-Paris 1961, 57, Nr. 80.

Laurentius Minio-Paluello (Ed.): Aristoteles latinus I 6-7: Categoriarum supplementa. Porphyrii Isagoge, translatio Boethii, et anonymi fragmentum vulgo vocatum 'Liber sex principiorum'. Accedunt Isagoges fragmenta M. Victorino interprete et specimina translationum recentiorum Categoriarum (Corpus philosophorum medii aevi). Bruges-Paris 1966, LVIII, s170.

Laurentius Minio-Paluello (Ed.): Aristoteles latinus I 6-7: Categoriarum supplementa. Porphyrii Isagoge, translatio Boethii, et anonymi fragmentum vulgo vocatum 'Liber sex principiorum'. Accedunt Isagoges fragmenta M. Victorino interprete et specimina translationum recentiorum Categoriarum (Corpus philosophorum medii aevi). Bruges-Paris 1966, XX, 217.

Paul Uiblein: Ein Kopialbuch der Wiener Universität als Quelle zur österreichischen Kirchengeschichte unter HerzogAlbrecht V. Codex 57 G des Archivs des Stiftes Seitenstetten (Fontes Rerum Austriacarum II, 80). Wien 1973, 7 Anm. 1.

[62]/1 Porphyrius: Isagoge (translatio Boethii) (Ed.: Aristoteles latinus 1,6-7 [1966], 1-31).Inc.: Cum sit necessarium

[62]/2AristotelesCategoriae vel Praedicamenta (editio composita [vulgata]) (Ed.: Aristoteles latinus 1,1-5 [1961], 43-79).Inc.: Aequivoca dicuntur quorum nomen solum commune est Expl.: sed qui consueverunt dici paene omnes enumerati sunt. – (Schlußschrift) Explicit liber predicamentorumAristotilis. Deo gracias. Amen.

Page 39: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

31 von 166

[62]/3Ps. Gilbertus Porretanus (Magister Sex Principiorum): Liber sex principiorum (Ed.: Aristoteles latinus 1,6-7[1966], 33-59. – Lohr 1968, 166).Inc.: Forma est compositioni contingens simplici et invariabili essentiaExpl.: cui inest secundum natruam moveri ut ignis. – (Schlußschrift) Explicit liber sex principiorum.

[62]/4Aristoteles : De interpretatione vel Periermenias (translatio Boethii) (Ed.: Aristoteles latinus 2,1-2 [1965], 1-38).Inc.: Primum oportet constituere quid sit nomen et quid verbumExpl.: simul autem eidem non contingit inesse contraria. – (Schlußschrift, Datierung) explicit liber Perierminias.Amen. Deo gratias. 1478.

[62]/5Aristoteles: Analytica priora (translatio Boethii) (Ed.: Aristoteles latinus 3,1-4 [1962], 1-191).Inc.: Primum oportet dicere circa quid et de quo est intentio

[62]/6 Aristoteles: Analytica posteriora (translatio Iacobi) (Ed.: Aristoteles latinus 4,1-4 [1968], 1-107).

Cod. 63 --- Verkauft: Paris, Hotel Drouot, 24. Mai 1934, Nr. 160 (Krämer, Scriptores).Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 380 Nr. 19.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 186.

[63]Iohannes Regiomontanus: Canones in librum directionum (Thorndike–Kibre 1357.7).Inc.: Reverendissimo in Christo patri ac domino domino Iohanni archiepiscopo Strigoniensi Iohannes de RegioMonte se humiliter commendat... Magnam esse admodum et fuisse semper in edendis libris difficultatem Expl.: quas ubi pro acumine ingenii tui probaveris in publicum prodire iubeto. Vale praesulum decus. –(Schreibername ?) Per me magistrum Iohannem de Kuppferberg.

Cod. 64

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 380 Nr. 20.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 186.

[64]/[1] Iohannes de Gmunden: Tabulae astronomicae

[64]/[2]Iohannes de Gmunden: Practica tabularum (Thorndike–Kibre 1164.2). Vgl. auch Cod. 46.Inc.: Quamvis de motibus mediis

[64]/[3]Iohannes de Gmunden: De modo corrigendi et componendi tabulas (Thorndike–Kibre 1134.1).Inc.: Pro maiori fundamento et certitudine eorum quae posita sunt in tabulis motuum planetarum ... et canonibusde practica earundem tabularum et corrigendi easdem tabulas scilicet

[64]/[4]Iohannes de Gmunden: Practica eclipsium (Thorndike–Kibre 1224.4).Inc.: Quia multi ad sciendum practicam eclipsium solis et lunae sunt magis inclinati

[64]/[5] Iohannes de Gmunden: De compositione cylindri (Thorndike–Kibre 1580.3).Lit.: Rudolf Klug: Johannes von Gmunden, der Begründer der Himmelskunde auf deutschem Boden. Nach seinen

Page 40: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

32 von 166

Schriften und den Archivalien der Wiener Universität (Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der ÖsterreichischenAkademie der Wissenschaften, Wien 222,4 = Veröffentlichungen der Kommission für Geschichte der Erziehungund des Unterrichts 1 = Beiträge zur Geschichte der Wiener Universität 1). Wien 1943, 52-54.Inc.: Tractatus cylindri duas habet partesExpl.: numerus quotiens ostendit altitudinem rei.

Cod. 65

Pap.

Wien (?), 2. Viertel 15. Jh. (vor 1439?) (Fürbeth 2002, 306)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 380 Nr. 21.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 186.

Charles R. Shrader: A Handlist of Extant Manuscripts Containing The De Re Militari of Flavius Vegetius Renatus. Scriptorium 33 (1979) 280-305.

Frank Fürbeth: Die 'Epitoma rei militaris' des Vegetius zwischen ritterlicher Ausbildung und gelehrt-humanistischerLektüre. Zu einer weiteren unbekannten deutschen Übersetzung aus der Wiener Artistenfakultät. Beiträge zurGeschichte der deutschen Sprache und Literatur 124 (2002) 302-338, 306-308 (Beschreibung).

[65]/1Vegetius Renatus, Flavius: De re militari, dt.Inc.: Es was gelbonleich pey den alten tzeiten warhaft chunft beschreiben und in pucher gesumt antworten denfürsten

[65]/2De exordio urbis Romanae, dt. Fragm.Inc.: Czu den czeitten Aroch wart gepawt Troya und ist gestanden CLXXXV iar

Cod. 66

Perg.

Italien, 2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 186.

[66]Gasparinus Barzizius: Epistolae ad exercitationem accomodatae (Bertalot II, Nr. 7913, mit dieser Hs.).

Cod. 67 --- Siehe Sigle G

Perg.

13. Jh.

G: 1805 von den Franzosen entwendet (Katalog und Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 380 Nr. 22.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 186.

[67]/1 Calendarium (französisch)

[67]/2Officium de BMVInc.: Sancta Maria virgo virginummater et filia regis regum omniumtuum nobis impende solatium

Page 41: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

33 von 166

[67]/3Officium rhythmicum de passione domini (AH 30 [1898], 32-35 Nr. 13).Inc.: Patris sapientia veritas divinaDeus homo captus est hora matutina

[67]/4Officium de Spiritu sancto. Anfang mut.Inc.: ...] est virgo fecundata

[67]/5Psalmi paenitentiales

[67]/5(b)Litania maior (Allerheiligenlitanei)

[67]/6Officium pro fidelibus defunctisAm Ende drei Orationen: Deus qui nos patrem... Deus veniae largitor... Fidelium Deus omnium conditor

[67]/7Orationes ad BMVInc.: Obsecro te domina sancta Maria... O Maria tu es porta paradisi

[67]/7(b)Revelationes duae BMV (Miracula)

[67]/7(c)<Ps. Birgitta Suedensis:> Orationes XV de passione domini (Druck: GW 4362-4383. – Haimerl 92 und Anm. 545).

[67]/[8] = HD-Spiegel (?)Sequentia 'Stabat mater' de compassione BMV (AH 54 [1915], 312-318, Nr. 201).

Cod. 68

Pap.

18. Jh. (1721)

[68]Zoesius, Heinrich: Commentarius ad Pandectas. 10 Bände (?).Expl.: (Datierung) Cum regulis iuris finivimus in nomine domini et beatae virginis Mariae opus magnumDigestorum die 30 Iulii anno 1721.

[68]Kriegelstein, Johannes: In commentarium Zoesii notae

Cod. 69 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

17. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[69]Dorn, Gerardus: Versio Theophrasti Paracelsi Expl.: (Schreiber des Codex und Lokalisierung laut Katalog) P. Columbanus Leopolder noster Salisburgi.

[69]/1Paracelsus, Theophrastus Bombastus: Medicina caelestis seu Archidoxis magicaInc.: Haud dubium est

[69]/2Paracelsus, Theophrastus Bombastus: De spiritibus metallorum

[69]/3 Paracelsus, Theophrastus Bombastus: De philosophia occultaInc.: De maximis et occultis philosophari hoc libello rebus proposui

Cod. 70

Pap.

14. und 15. Jh.

Page 42: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

34 von 166

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Bertrand-Georges Guyot: La 'Dieta salutis' et Jean Rigaud. Archivum franciscanum historicum 82 (1989) 360-393 (zu Nr. 1).

Christoph Egger: Papst Innocenz III., De missarum mysteriis. Studien und Vorarbeiten zu einer kritischen Edition. Mit besonderer Berücksichtigung der schriftstellerischen Persönlichkeit des Papstes. Diss. Wien 1996, 147.

[70], 2r-82r = Nr. 1Guilelmus de Lancea OFM: Diaeta salutis (Drucke: GW 4720-4735; S. Bonaventurae Opera VI. Rom 1596,285-342. – Glorieux RT 305dd; Distelbrink Nr. 124; Bloomfield 2301).Inc.: Haec est via ambulate in ea

[70]/2Guilelmus de Lancea OFM: Distinctiones e tractatu 'Diaeta salutis' (Druck: z.B. GW 4730 im Anschluß an 'Diaetasalutis'; S. Bonaventurae Opera VI. Rom 1596, 342-348.- Schneyer 2, 472-475 unter dem Namen des Guilelmus de Lavicea). Inc.: Abiiciamus opera tenebrarum (Rom. 13,12)

[70], 100v-105r = Nr. 3 <Alanus ab Insulis OCist:> Tractatus de ordinibus angelorum (Glorieux RA, Nr. 12.d).Inc.: Tractaturi de ordinibus angelorum primo videamus quid sit hierarchia et unde dicta Expl.: (Schlußschrift) Et hec de ordinibus angelorum ad presens dicta sufficiant.

[70], 105r = Nr. 4Quaestio quid sit ideaInc.: Ideas secundum Augustinum latine possumus formas vel species dicere Expl.: (Schlußschrift) Explicit liber iste qui tamen vix dimidiam implet paginam.

[70]/5Bonaventura OFM: Quaestio de cultu latriae, exc.Inc.: Utrum adoratio latriae sine peccato possit exhiberi adversario Christi Bonaventura quaerit

[70], 107r-113r = Nr. 6Innocentius III. papa (Lotharius Segni): In Psalmos paenitentiales, exc. de oratione (PL 217, 967 ff.).Vgl. Egger Ch. 1996, 147 (ohne weitere Angaben)Tit.: Hoc quod sequitur est excerptum de Innocencio super septem Psalmos circa principium scilicet de orationisvirtuteInc.: Cum autem inter omnes orationum species

Cod. 71

Perg.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 186.

[71]Aristoteles: Politica (translatio Leonardi Bruni Aretini) (cum notis marginalibus).Inc.: Quoniam videmus omnem civitatem esse societatem quandam Expl.: (Schlußschrift) Aristotelis libri Politicorum secundum traductionem Leonardi expliciunt.

Cod. 72

Pap.

Ende 15. Jh.

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 380 Nr. 23.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 186 f.

[72]/1 Epistolae quinque ad Iohannem RokiczanamNr. 1: Tit.: (Datierung) Translacio et transcripcio ex boemico mense Ianuarii 1489. Anno domini millesimoquadringentesimo sexagesimo octavo quando versuti heretici relinquentes doctrinam hereticam Ioannis de Rokycana paulatim serpientes seccari incipiunt has ad ipsum epistolas mittunt ex quarum finde deprehendi potest eciam ipsum Rokycanam tandem Wykleffisticis erroribus infectum. Licet depaliare se non fuerit ausus oberasse quorum numerus hereticorum propre modum maior in Moravia est multitudine catholicorum

Page 43: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

35 von 166

Inc.: Notificavimus hoc scripto affectum nostrum et orationem Nr. 2: Tit.: De separacione istorum hereticorum a secta Rokycany ex sequentibus. Inc.: Magister non suspiceminiquod a vobis separemur Nr. 3: Inc.: Magister Iohannes desideranter affectamusNr. 4: Inc.: Magister Iohannes benigne et boni desiderabilis. Rogamus per misericordiam Dei... (Confessio fidei) Innomine domini nostri Iesu Christi. Rationem reddimus de his rebus quae sunt circa nos isto scripto magister Iohannes Rokycanae. Et primum de fide nostra et spe et aliarum rerumNr. 5: Inc.: Magister Iohannes de Rokycana. Affectum nostrum vobis optimi boni in hoc tempore et in aevum

[72]/1 Epistolae Piccardorum ad Iohannem Rokiczanam

[72]/2Rete fidei liber haereticorum in Bohemios (Ende mut.).Tit.: Ex libro Boemico hereticorum quem vocant Rethe fidei excepta ac scripta quedam ad pernoscednum eorumastuciam ut cognitis eorum contagiis errorum eis voviare possit. Habitus est liber ille ab Alberto Koskone cummodato per dominum Iohannem de Sternbergk qui raputi infra scripta et transtulit anno domini MCCCCLXXVIIet est persuasio venenosa et fraudulentaInc.: Lucae quinto dixit Iesus Simoni Petro: Duc in altum

[72]/2Iohannes Sternberg: Versio libri Rete fidei

Cod. 73

Perg.

1. Hälfte 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

L: Dagmar Gottschall: Das 'Elucidarium' des Honorius Augustodunensis. Untersuchungen zu seiner Überlieferungs- undRezeptionsgeschichte im deutschsprachigen Raum mit Ausgabe der niederdeutschen Übersetzung (Texte und Textgeschichte 33). Tübingen 1992, 305 Nr. 287 (zu 1r-10r).

[73], 1r-10r <Honorius Augustodunensis OSB:> Elucidarium (PL 172, 1109-1176; Ed.: Y. Lefèvre, L'Elucidarium et lesLucidaires. Paris 1954, 359-477. – Bloomfield 5429).Lit.: Garrigues 1987, 126.Inc.: Gloriose magister rogo te ut ad inquisita mihi ne pigriteris respondere

Cod. 74

Pap.

um 1500

L: Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, Nr. 34.17.

[74], 1 ff.Fundamenta cantus choralis (Ende mut.).Inc.: Pro breviori fundamento musicae choralis talis divisio datur

Cod. 75

Perg.

um 1300

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[75], 1 ff. <Bartholomaeus Tridentinus OP:> Liber epilogorum in gesta sanctorum (Ed.: D. Gobbi, Bartolomeo da Trento domenicano ... Trento 1990, II 17-193; E. Paoli, Bartolomeo da Trento, Liber epilogorum in gesta sanctorum. Edizione critica [Edizione Nazionale dei testi Mediolatini 2, serie 1,1]. Tavarnuzze 2001. – Kaeppeli 471).Tit.: Incipit BartholomeusInc.: Augustino professionis meae legifero docente didici... Adventus domini celebratur per quattuor dominicas Expl.: (Schlußschrift) Finit Bartholomeus in nomine patris et filii et Spiritus sancti.

Cod. 76

Page 44: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

36 von 166

Perg.

Böhmen (?), um 1400 (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

[76]/1 Isidorus Hispalensis: Sententiarum libri III (PL 83, 537-738. – CPL 1199; D¡az y D¡az 111).Inc.: Ista materia ex nihilo facta erat. Aliud est aliquid fieri posse aliud fiere necesse est

[76]/2 Ps. Isidorus Hispalensis: De modo vivendi (PL 83, 1247 ff.).Inc.: Age fili ut oportetExpl.: (Schlußschrift) Finis Ysodori de norma vivendi et cetera.

Cod. 77 --- Verkauft, heute möglicherweise: New York, Voynich Estate, Nr. 10

Perg.

14. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11); heute möglicherweise New York, Voynich Estate, Nr. 10 (De Ricci II, 1847 [ohneHinweis auf die Seitenstettener Bibliotheksprovenienz]).

L: Maximilian Curtze: Eine Studienreise. Centralblatt für Bibliothekswesen 16 (1899) 257-306, hier: 264 ('De quadratura circuli'), 266.

[77], 1-15 = Nr. 1Iohannes Peckham OFM: De mysteriatione numerorum in sacra scriptura (Glorieux RT, Nr. 316.j).Inc.: Omnia domine Iesu Christe sapientia numero mensura et pondere disposuistiExpl.: (Schlußschrift, von anderer Hand) Explicit summa fratris Iohannis Pechan de numeris.

[77], 15v-38 = Nr. 2 Tractatus de quadranteInc.: Quadrans est sphaerae planae quadra lineis... Omnis ars per instrumentum operativa

[77], 39-84 = Nr. 3 Tractatus de computu ecclesiastico (Glorieux RA, Nr. 2362).Inc.: Quoniam causa finali nihil dignius reperitur esse

[77], 84-85 = Nr. 4 De compositione horologiiInc.: Componitur quoddam simplex et parvunculum horologicum instrumentum Expl.: et menses metiri valeamus.

[77], 86-116 = Nr. 5 Robertus Grosseteste: Tractatus de computo (Thorndike–Kibre 243.7).Inc.: Computus est scientia numerationis et divisionis temporum Expl.: (Schlußschrift) Explicit compotus episcopi Linconiensis cuius anima benedicatur. Deo gratias. Amen.

[77], 116-122 = Nr. 6 Algorismus minutiarumInc.: Omne compositum respectu suarum partium dicitur integrum

[77], 123-137 = Nr. 7Iohannes Peckham OFM: Tractatus sphaerae (Glorieux RT, Nr. 316.b).Inc.: Corporum principalium mundanorum numerum et figuram et motum et quae ad haecExpl.: (Schlußschrift) Hec simplicioribus scripsi tactus precum instantia a maioribus veniam petens sic ubi deferi.Explicit.

[77], 137-144 = Nr. 8Robertus Grosseteste: Sphaera (Thorndike–Kibre 761.6).Inc.: Intentio in hoc tractatu est describere figuram

[77]/9Campanus de Novara: De quadratura circuli (Thorndike–Kibre 136.9).Inc.: Aristoteles in eo qui de categoricis libro inscribiturExpl.: (Schlußschrift) Explicit quadratura circuli edita a Campano.

Cod. 78

Perg.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

Page 45: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

37 von 166

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: R. E. Lewis (Ed.): Lotario dei Segni, De miseria condicionis humane. Athens (Georgia) 1978, 250 (zu 149r-196r).

[78], 1r-148v = Nr. 1Isidorus Hispalensis: Sententiarum libri III (PL 83, 537-738. – CPL 1199; D¡az y D¡az 111).Inc.: Summum bonum Deus estExpl.: (Schlußschrift) Explicit liber tercius et cum finito libro sit laus et gloria Christo. Amen.

[78], 149r-196v = Nr. 2Innocentius III. papa (Lotharius Segni): De miseria humanae conditionis (PL 217, 701-746; Ed.: Lewis 1978. –Bloomfield 1745 und 1753).

[78], 197r-242r = Nr. 3Iohannes de Deo: Liber dispensationum (D¡az y D¡az Nr. 1269).Inc.: Venerabilibus viris fratribus

[78], 243rIohannes de Deo: Tractatus de relationibus

Cod. 79 --- Verkauft. Heute: Cambridge, Fitzwilliam Museum, Bradfer-LawrenceCollection 23 (vgl. Krämer, Scriptores [ohne Hinweis auf Seitenstetten])

Perg.

Frankreich, 13. Jh. mit Nachtrag dat. 1397

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11). – Vorbesitzer: Albertus Elsendorffer ('Hec Biblia est Alberti dicti Elsendorfferi alitersubtilis nominati qui emit anno domini M. CCC XCVII in studio generali Wyenne prima die septembris pro decemaureis'). – Die Hs. trägt einen Besitzvermerk des 16. Jahrhunderts des Stiftes Gleink (Giles 90).

L: Phyllis M. Giles: A handlist of the Bradfer-Lawrence Manuscripts deposited on loan at the Fitzwilliam Museum. Transactions of the Cambridge Bibliographical Society 6 (1973), 86-99, hier: 90 (ohne Hinweis auf die Seitenstettener Bibliotheksprovenienz).

[79]BibliaExpl.: (Schreibername, Datierung, Lokalisierung) Explicit capitularium epistolarum et evangeliorum tam detempore quam de sanctis per manus Alberti Elsendorfer aliter subtilis dicti scriptum anno domini M CCC XCVII Wyene in studio generali finitum XXII die septembris [22.9.1397].

Cod. 79a

?

?

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

Handschrift im Katalog nicht genannt.

Cod. 80

Perg.

1347

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[80], 2v-81r = Nr. 1 Cassianus Massiliensis: De institutis coenobiorum (PL 49, 53-476; CSEL 17, 1-231. – CPL 513).

[80], 81v-359v = Nr. 2Cassianus Massiliensis: Conlationes (PL 49, 477-1328; CSEL 13. – CPL 512).Expl.: (Datierung) Anno domini MCCCXLVII finitus est liber iste in vigilia sancti Andree apostoli [1347].

Cod. 81

Perg.

Page 46: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

38 von 166

Frankreich, Ende 13. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[81]/[1] Sermones dominicales et festivales. Erster Sermo fehlt.Inc.: Ubi venit plenitudo temporis... Erat Andreas frater Simonis Petri

[81]/[2]Aenigmata duoNr. 1. Inc.: Sculptura illa sequens inventa fuit Romae in una pariete quam ante adventum Bedae nemointerpretare scivitNr. 2. In quodam fundo cuiusdam aedificii inventa fuit haec sculptura. Ex paucis multi ex multis pauci ex omnibusnullus omnes per unum. Quae sculptura sic interpretata fuit

Cod. 82

Perg.

Anfang 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Laurentius Casutt: Die Handschriften mit lateinischen Predigten Bertholds von Regensburg O. Min., ca. 1210-1272. Katalog. Freiburg (Schweiz) 1961, 39 Nr. 200 (hier irrtümlich: Provenienz Ardagger).

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.477.

[82], 1r-76vBertholdus Ratisbonensis OFM: Rusticanus de tempore (Schneyer 1, 473-477, Nr. 1-61).Inc.: Erunt signa in sole (Luc. 21,25). In epistola dicitur: Nox piescit... Paenitentiam agite (Matth. 4,17)

Cod. 83 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[83]Libellus precatoriusExpl.: (Schreiber [nach dem Katalog]) Sebastianus monachus Tegernseensis.

Cod. 84

Perg.

14. Jh. und 15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[84]Sermones dominicales et festivales. Vgl. Klosterneuburg, Cod. 450, 108 = Conradus de Saxonia (?).Inc.: Voca operarios et redde illis mercedem... Non otiosis sed operantibus redditur merces aeterna

Cod. 85

Pap.

15./16. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[85] Breviarium RomanumWegen Translatio Ruperti und Virgilii mit Oktav im Kalendar wohl für die Salzburger Diözese (Katalog).

Cod. 86

Page 47: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

39 von 166

Pap.

1420 und Göttweig, 1444

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 179 (zu 65r-145v), 193(zu 146r-158r), 198 (zu 146r-158r) (Madre irrtümlich: '89').

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 292.

[86], 1r-13v = Nr. 1 <Henricus de Segusia ?:> Summa aurea (liber V, Exc.: De paenitentiis et remissionibus).Inc.: Quae paenitentia pro peccatis singulis iniungenda

[86], 14r-38v = Nr. 2Thomas de Aquino OP: Tractatus de confessoribus et confitentibus, de casibus papalibus et episcopalibus aceorum dispensationibus et absolutionibusInc.: In nomine domini amen. Super verbo eximii prophetae David... Utrum papa possit absolvere ab omni poenaet ab omni culpaExpl.: (Datierung) Ei igitur laus honor benedictio et gloria qui sapere dat et intelligere ac talem formam penitentiesalubriter discutere qui est trinus et unus in secula benedictus. Et discant singuli amen ac est finis in die Marie Magdalene qui fuit pro tunc feria IIII anno M°CCCC°XX [1420]. Deo gracias.

[86]/3 = 40rvSententiae patrum de sacrificio missaeInc.: Interim quod homo audit missam no se nescit

[86]/4[.1]Nicolaus (Erhardi) de Graetz: Sermo de corpore ChristiInc.: Mater sancta ecclesia statuit ut christianus sumat eucharistiam

[86]/4[.2]<Thomas Ebendorfer de Haselbach:> De passione domini (Lhotsky 1957, 72 Nr. 21).Hier ausdrücklich Nicolaus de Graetz zugewiesen, Predigt gehalten in Wien am Gründonnerstag (Katalog).Inc.: Licet quilibet homo a Deo innumera receperit beneficia

[86]/5 = 65r-145vNicolaus de Dinkelsbühl: De oratione dominica (Tractatus octo III) (Ed.: R. Damerau, DerHerrengebetskommentar des Nikolaus von Dinkelsbühl. Lateinische textkritische Ausgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 10]. Gießen 1971, 1-139. – Madre 175-180).Inc.: Si quid petieritis patremExpl.: (Datierung, Lokalisierung) Et est finis huius orationis dominice reverendi magistri Nicolai Dunkchlspuchlfelicis recordacionis anno 44 in Gotwico feria Vta ante Bartolomeum [1444].

[86]/6 = 146r-158rNicolaus de Dinkelsbühl: De vitiis et virtutibus (Tractatus octo VI), Sermo 6a (Madre 1965, 192-199).Inc.: Qui se humiliat exaltabitur (Luc. 18,14). Quia thema nostrum loquitur

[86]/7 De praedestinatione. - Katalog: 'Totum responsum videtur desumptum ex sermone Hugonis de S. Victore quiincipit: Quare inquis damnatur'.Tit.: Super illam clausulam: Quem vult indurat cuius mult miseretur Inc.: Hugo de Sancto Victore dicit super illam clausulam

[86]/8Franciscus de Retza OP: Lectura super antiphonam Salve regina (Kaeppeli 1134).Inc.: Nota quare illa antiphona prae ceteris

[86]/9 De praescientiaInc.: Circa secundum scilicet Dei praescientiam

[86]/10 Salve regina (marianische Antiphon), dt. (Lat. Fassung: AH 50 [1907], 318 f. Nr. 245 [7., unter dem Namen desHermannus Augiensis]).Lit.: VL VIII (1992) Sp. 552-559 (B. Wachinger).Vgl. VL I (1978) Sp. 1083 zur Bestreitung der Zuweisung an Hermannus Augiensis. Inc.: Begruest seyst dw muter

[86]/11Speculum sacerdotum (Bloomfield 461). (Katalog: Hermannus de Schildesche OESA). = Wien, Dominikaner, Cod.85/50, 97ra-156vb (= Regula et modus vivendi sacerdotum).Inc.: Apparuit enim gloria dei et gratia salvatoris... Iesus Christus licet omnibus hominibus Expl.: Pulchrum depinxi predicatorem ego ipse predicator fetidior universis o Iesu pro operis premio cito veni. –

Page 48: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

40 von 166

(Schlußschrift, Datierung) Et sic est finis huius tractatus de quo fine Deus gloriosus in altissimis sit benedictusamen. Anno domini M. CCCC44 feria quinta ante festum Margarete.

Cod. 87

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 292.

[87], 1r-117v = Nr. 1Vocabularium morale. Anfang fehlt.Inc.: ...] concupiscentia laesa appliceturExpl.: Qui sibi non vacat visionem Dei a se occultat etc. – (Schlußschrift) Explicit huius operis mercedem poscolaboris. Deo gracias.

[87]/2 = 118r-127vExcerpta patrum aliorumque de ebrietateInc.: Nolite inebriari vino. Hoc illis praecipue dicitur

[87]/3Nicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Passio domini I-VII (Madre 1965, 141-143 Nr. 32-38).Nr. 1. Inc.: Quamvis devotionis christianae principalis causa sit omnipotens Deus Expl.:Nr. 2. Inc.: Christus passus est pro nobis vobis relinquens exemplum (1.Petr. 2). Secundum Augustinum in decatechizandis rudibus Christus in terris inter homines Nr. 3. Inc.: Omnes qui transitis per viam attendite (Lam. 1). Quia omni viatori saluberrimum est saepe recolereChristi passionemNr. 4. Inc.: In prioribus tribus sermonibus dixi de tribus quae mihi videntur a quolibet fideli in Christi Nr. 5. Inc.: Cum dominus egressus esset ad montem OlivetiNr. 6. Inc.: Impiorum Iudaeorum crudelitasNr. 7. Inc.: Dum penderet mediator noster in ara

[87], 246v-266v = Nr. 4<Godefridus de Franconia:> Palladius abbreviatus (I: Liber des plantatione arborum)Inc.: Modus insertionis arborum usitatior et magis communis talis est

Cod. 88

Pap.

Melk (?), 1490

G: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Joachim F. Angerer: Caeremoniae regularis observantiae sanctissimi patris nostri Benedicti ex ipsius regula sumptae, secundum quod in sacris locis, scilicet Specu et monasterio Sublacensi practicantur (Corpus Consuetudinum Monasticarum 11,1-2). Siegburg 1985, XCIII f.

[88], 1-156 = Nr. 1Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis (Textus y) (Ed.: J. F. Angerer, Breviarium caerimoniarummonasterii Mellicensis [Corpus consuetudinum monasticarum 11,2]. Siegburg 1987, 7-251).Inc.: Quamvis beatissimi patris nostri Benedicti regula... Omni itaque tempore quando bis manducatur Expl.: (Datierung) Expliciunt ceremonie observancie regularis etc. 1490.

[88], 157-199 = Nr. 2De acolytorum et candelariorum officiis in coenobio Mellicensi Tit.: Hic infra conscripta sunt ea que acolitos atquecandelarios in suis officiis respiciunt iuxta practicam et consuetudinem huius monasterii MellicensiInc.: Pulsato signo primo ad vesperas

[88], 200-209 = Nr. 3Festa abbatis et priorum etc. in monasterio Mellicensi Expl.: (Datierung) 1490 pridie Ydus Augusti [12.8.1490] ista post diligentem et multiplicem previamdeliberationem conventualiter conclusa sunt.

[88], 200-209 = Nr. 3[.2] Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis: Agenda pro defunctis in monasterio Mellicensi (Ed.: Hisch 1972,28-32). (Vgl. auch Angerer 1985, II 219 f.).

[88], 210-231 = Nr. 4

Page 49: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

41 von 166

Memoriale visitationis Mellicensis 1451 factaeTit.: Visitatio Mellicensis facta anno 1451 festo purificationis beatae Mariae viginisInc.: In Christi nomine amen. Anno domini millesimo quadringentensimo primo decima nona Ianuarii. Memorialevisitationis huius monasterii per commissarios domini papae factae anno domini 1451 circa festum purificationis Mariae. Quia multa in visitationibus dici solent

[88], 232-235 = Nr. 5Ludovicus II. Snaynzer OSB: StatutaInc.: Carissimi. Sciunt caritates vestrae quod ex statu et officio meo

[88], 235 = Nr. 6Iohannes Hausheimer de Welming OSB: Statuta de fratribus conversis (1455)Tit.: Sequentem facultatem habet magister fratrum conversorum sic in scripto ut sequitur per dominum Iohannemabbatem patri Iohanni de Weillhaim datam anno domini 1455 Inc.: Primo generalem habet superintendentiam

[88], 236 = Nr. 7 Leonardus de Straubing OSB: Ordinatio de fratribus conversis Inc.: In die quo vestes lavari debentExpl.: (Vorlagendatierung) Hec conclusa anno domini 1427 feria quinta ante nativitatem Marie.

Cod. 89

Perg.

1501 (?, aufgrund der komputistischen Tafeln)

G: Vorbesitzerin: Magdalena nupta comitissa de Montfort nata comitissa de Oettingen (Tochter des Ludwig XIII. Graf von Oettingen in Wallerstein gest. 1489).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 383 Nr. 24.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

[89]Gebetbuch, dt.

[89]/1 Kalendar, dt.

[89]/2 Tafel zur Bestimmung der Goldenen Zahl und der Sonntagsbuchstaben, dt.

[89]/3Officium passionis dominicae, dt.Inc.: Hie hebt an der curss von dem lyden unnsers herren Ihesu Criste. Sprich allwegenn zu yettlicher zyte also

[89]/4 Decem orationes ad BMV accensa candela et stando decem salutationibus angelicis praemissis flexis genibus per30 dies recitandae, dt.

[89]/5 Ps. Birgitta von Schweden: Fünfzehn Gebete vom Leiden Christi, dt.Expl.: (Schlußschrift) Hie enndent sich die gebett der hailigenn frowen und wyttiben sant Byrgitten die unnserhailigester vatter bapst Bonifacius besta/et haut etc.

[89]/6 Modus audiendi missam carmine rhythmico, dt.Inc.: Ain mess alle tag zu hören istdie wil mir habent lebens frystwer sollichs anders thu/on kanalle iungk alt frow und manwann man dan in kyrchen gatund yetz der prester mess hat.Ist das confiteor sagenso solt du dich beklagenExpl.: Furchtend gott Maria bitterent die hailigen och damitt.Alles das ir dann begerttwerdent ir hie und dort gewert. Amen.

Cod. 90

Page 50: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

42 von 166

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 16. Jh. (Katalog)

[90] Medicamina contra varios morbos, dt.Inc.: Zu dem erstem für den haubtwee vor hytz kommend. Dyas [Dioscorides]: Recipe den saft von saurampfergetemperirt mit apumöll und an das haupt gestrichen das nymbt dy hicz

Cod. 91

Perg.

14. Jh.

G: Vorbesitzer: Wien, Alte Universitätsbibliothek (Artistenfakultät) (Cerny 1967, 76).

L: [Joseph von Hormayr:] Leistungen dieses Archives in seinen siebzehn Jahrgängen (1810-1826). Archiv für Geschichte,Statistik, Literatur und Kunst 17 (1826) 268-272, 274-278, 281-288, 289-295, 298-304, 306-311, 313-320; hier: 277 (ohne Signatur).

Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von J[ohann]P[aul] Kaltenbaeck) 2 (Wien 1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 383 Nr. 25.

Joseph Maria Wagner: Mittheilungen aus und über Klosterneuburger Handschriften. Anzeiger für Kunde der deutschenVorzeit N. F. 8 (1861) Sp. 192-195, 232-235, 269-273, 309-314; hier: Sp. 194 (ohne Signatur) und 313.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

W. J. Hoffmann: Die Überlieferung der Werke Konrads von Heimesfurt, in: Deutsche Handschriften 1100-1400.Oxforder Kolloquium 1985. Hrsg. v. Volker Honemann u. Nigel F. Palmer. Tübingen 1988, 82-109.

[91]Bruder Philipp OCart: Marienleben, dt.Inc.: Maria mueter chuniginneal der werlde loserinneverleihe mier vrowe der sinnedaz ich ditz puechleins beginne

Cod. 92

Pap.

Seitenstetten (Katalog), 2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Werkstatt C. 3 (Holter irrtümlich: Cod. 112). – Wiederabgedruckt in:Holter 1996, I 420-490 (mit Ergänzungen von 1996 auf S. 490).

[92]Breviarium Benedictinum. (Anfang u. Ende mut.)Benützer: Frater Iohannes Hoffmann.

Cod. 93

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[93]Breviarium Pataviense (pars hiemalis)

Cod. 94

Pap.

Melk, 1487

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

Page 51: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

43 von 166

L: Joachim F. Angerer: Caeremoniae regularis observantiae sanctissimi patris nostri Benedicti ex ipsius regula sumptae, secundum quod in sacris locis, scilicet Specu et monasterio Sublacensi practicantur (CCM 11,1-2). Siegburg 1985, XCII f.

Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, Nr. 34.2.

Meta Niederkorn-Bruck: Der Kartäuser Wolfgang I. Schaffenrath als Abt von Melk (1483-1497). Ein Beitrag zurKlosterpolitik Kaiser Friedrichs III., in: Die Ausbreitung kartäusischen Lebens und Geistes im Mittelalter I (Analecta Cartusiana 63). Salzburg 1990, 90-115, 106 Anm. 75.

[94]/1Rubricae breviariiInc.: Adventus domini celebratur

[94]/2Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis (Textus y) (Ed.: J. F. Angerer, Breviarium caerimoniarummonasterii Mellicensis [Corpus consuetudinum monasticarum 11,2]. Siegburg 1987, 7-251).

[94]/3De acolytorum et candelariorum officiis in coenobio Mellicensi [94]/4 Festa abbatis et priorum etc. in monasterio Mellicensi

[94]/5Catalogus religiosorum Mellicensium 1487Expl.: (Schreibername, Datierung, Lokalisierung) Finitus est libellus iste per fratrem Gregorium Gmayner exGo/ers professum in coenobio Sancti Lamberti in Altenburch tunc temporis hospitis in Mellico sub reverendo in Christo patre ac domino domino Wolfgango de ordine Charthusiensium abbate sub venerabili patre priore Paulo istius nomine et aliis patribus honorabilibus suppriore domino Michaele de Hofsteten patre Iohanne patre Nicolao de Goerlicz patre Symone de Gmunde patre Andrea de Landczperck patre Michaele de Septemcastris patre Conrado doctore patre Symone de Ampach patre Wolfgango de Sancto Ypolito directore meo patre Thoma de Ebersperck ...

[94]/6 Orationes tres ad BMV

[94]/7Caerimoniae in festis purificationis, palmarum et cinerum

Cod. 95

Perg.

Frankreich, um 1400 (nach Kat. Krems 1959)L: Die Gotik in Niederösterreich. Kunst und Kultur einer Landschaft im Spätmittelalter. 4. vermehrte und verbesserte

Auflage. Ausstellung: Krems, Minoritenkirche, 21. Mai-25. Oktober 1959. Wien 1959, 54 Nr. 136.

[95]Libellus precatorius

[95]/1Calendarium

[95]/2Officium sanctae crucis

[95]/3Missa communis de BMV

[95]/4Cantica

[95]/5Orationes. Darunter ein italien. Gebet.

[95]/6 Psalmi graduales

[95]/7 Psalmi paenitentiales et litania maior

[95]/8 Officium de BMV ad sepulchrum plangente. Hier Iohannes XXII. zugeschrieben.

[95]/9

Page 52: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

44 von 166

Commentarius super Salve regina

Cod. 96

Pap.

15. Jh. (1447)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 133 (zur 4r-22r), 159 (zu30v-87r), 222 (zu 61r-63v), 159 (zu 88r-95v, 96r-140r und 162r-190v), 168 (zu 191r-247v), 173 (zu 247v-301v).

Rudolf Goy: Die Überlieferung der Werke Hugos von St. Viktor. Ein Beitrag zur Kommunikationsgeschichte desMittelalters (Monographien zur Geschichte des Mittelalters 14). Stuttgart 1976, 315.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 292.

[96]/1 = 4r-22rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca I Adv.Inc.: Benedictus qui venit... Evangelium quod hodie legitur secundum breviarium Pataviense

[96]/1 = 30v-87rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca II post Epiphan. - Dnca in Palmis (Nr. 12-31).

[96]/1 = 61r-63vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Assumptio I (Madre 221, Nr. III,1).

[96]/1 = 88r-95vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca I Adv. - Dnca III Adv.

[96]/1 = 96r-140rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Passio domini I - Ascensio domini (Nr. 32-48).

[96]/1 = 162r-190vNicolaus de DinkelsbühlSermones de tempore: Dnca infra octavam ascensionis domini - Dnca XXII post Pentecost. (Nr. 49-77).

[96]/2 = 191r-247vNicolaus de Dinkelsbühl: De dilectione Dei et proximi (Tractatus octo I) (Druck: J. Wimpheling, NycholaiDünkelspühel tractatus ... Straßburg 1516. Ed.: Schnell 1984, 356-383 [Sermo 1-3]. – Madre 162-169).Inc.: Scribitur Matthaei 22 quod cum quidam legis doctor interogasset dominum

[96]/3 = 247v-301vNicolaus de Dinkelsbühl: De decem praeceptis decalogi (Tractatus octo II) (Madre 169).Inc.: Praeter praecepta legis naturaeExpl.: (Datierung) Explicit tracatus de praeceptis decalogi reverendi magistri Nicolay Dinkelspühel sub annisdomini etc. 47 [1447].

[96], zwischen 247 und 284De morientibus etc.

[96]/5 = 284ra-291rbHugo de Sancto Victore CRSA: Soliloquium de arra animae (PL 176, 951-970; PL 40, 851-856; Ed.: K. Müller,Hugo de Sancto Victore, Soliloquium de arrha animae [Kleine Texte für Vorlesungen und Übungen 123]. Bonn1913, 1-26. – Goy 277-329). Inc.: Loquar secreto animae meae ut amica confabulatione exigam ab ea quod sicre cupio. Nemo aliensuadmittetur sed aperta conscientia soli verba conferemus

[96], 291v-293v = Nr. 6 <Ps. Bernardus Claravallensis OCist:> Sermo ad Petrum de corpore domini (PL 184, 981-990. – BGOC 18, 7482).Inc.: Pater sanctissime Petre audi quid loquatur Deus in pauperculo servo tuo

Cod. 97

Pap.

1437

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

Page 53: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

45 von 166

L: Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 5.371.

[97]/[1] Distinctiones seu sermones dominicalesInc.: Si videris sensatum evigila super illum... Nunc enim propior est nostra salus (Rom. 13). Videmus ad sensumExpl.: (Datierung und Name des Käufers am Ende von Sermo 26) Finitus est liber iste anno domini M CCCCXXXVII feria tertia post Egidii confessoris hora vesperarum. Tiboldus Kewtl de Wasserburga artium baccalaureus plebanus in Isolfing comparavit hunc librum.

[97]/[2] Nicolaus de Byardo OP: Summa de abstinentia (Kaeppeli 3046).Inc.: Abstinentia. Duplex est abstinentia detestabilis et laudabilis

Cod. 98

Pap.

1415

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 71.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Johann Baptist Schneyer: Lateinische Sermones-Initien des Hochmittelalters für Heiligenfeste des Franziskanerordens.Archivum franciscanum historicum 61 (1968) 3-78.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 3.267.

[98], 1r-100v = Nr. 1Iacobus a Voragine OP : Sermones de sanctis et festis (Drucke: HC 6548 u.ö. – Schneyer 3, 246-266; Kaeppeli2155)Inc.: Homo quem rex honorare cupit... Ex his verbis ostendi potestExpl.: (Schreiberverse) Explicit hoc totum quia plus non est mihi notum. Finito libro sit laus et gloria Christo. –(Datierung, Schreibername) Explicit Iacobus de Voragine de sanctis finitus in vigilia circumcisionis per manusMathie dictus Katzspekh anno domini millesimo quadringentesimo quinto decimo [1415].

[98], 100r-143v = Nr. 2Auctoritates super Decretum secundum ordinem alphabeti

[98], 144r-157v = Nr. 3 Tabula aequationum super libros sententiarum

Cod. 99

Pap.

1409

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: P. Glorieux: La faculté des arts et ses maitres (Études de philosophie médiévale 59). Paris 1971, Nr. 236c (Glorieux: keine Sign. angegeben).

G. L. Bursill-Hall: A census of medieval Latin grammatical manuscripts (Grammatica speculativa. Sprachtheorie und Logik des Mittelalters 4). Stuttgart-Bad Cannstatt 1981, Nr. 259.01 (zu 1r-288v).

Gerhardt Powitz: Das 'Catholicon' - Umrisse der handschriftlichen Überlieferung, in: Litterae medii aevi. Festschrift fürJohanne Autenrieth zu ihrem 65. Geburtstag. Hrsg. v. Michael Borgolte und Herrad Spilling. Sigmaringen 1988, 209-223, hier: 218.

[99], 1r-288vIohannes de Balbis Ianuensis OP : Catholicon (Drucke: GW 3182-3205 u.ö. – Stegmüller RB 4220; Kaeppeli2199). Hier unvollständig.Inc.: Prosodia quaedam pars grammaticae nuncupaturExpl.: (Datierung, Schreibername, Lokalisierung ?) Explicit ultima pars Katholicon finita anno domini MillesimoCCCC° nono [1409] de quo laus et gratiarum actio uni substantiato et trispersonato regnanti in secula seculorumamen. etc. Et finitus est iste liber per manus Mathie dictus Chetzpeck de Müldorff in die sancti Dyonisii etsociorum eius. Orate pro me peccatore fratres karissimi in Sytanstetten existentes.

Cod. 100

Page 54: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

46 von 166

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 569.

Karl Binder: Eine Anthologie aus Schriften mittelalterlicher Wiener Theologen. Wiener Beiträge zur Theologie 10 (1965) 201-261, hier: 211.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 119 (zu 1r-486v).

[100], 1r-486vNicolaus de Dinkelsbühl: Lectura Mellicensis (Teiledition: R. Damerau, Texte zum Problem des Laienkelchs.Nikolaus von Dinkelsbühl [1360-1433] I. Tractatus contra errores Hussitarum. II. De sub utraque. TextkritischeAusgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 6]. Gießen [o.J., 1969?], 235-291 [Liber IV, distinctio IX,quaestio 3]; Ed. des Prologs: Binder 1965. – Stegmüller RS 569).Tit.: In nomine patris et filii et spiritus sancti Inc.: Cum desiderarem vestris caritatibus

Cod. 101

Pap.

14./15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[101]Iohannes Guallensis OFM: Communiloquium (Drucke: Hain 7440-7446. – Glorieux RT 322a; Glorieux RA 234a;Stegmüller RB 4522,2; Bloomfield 1068 [Prolog] u. 1086).Lit.: J. Swanson, John of Wales. A Study of the Works and Ideas of a Thirteenth-Century Friar (Cambridge studies in medieval life and thought Fourth series 10). Cambridge 1989. Inc.: Cum collectionis huius quae potest dici Summa collectionum sint septem partes... Cum doctor sivepraedicator evangelicus sapientibus et insipientibus debitor sit

Cod. 102

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74), (f. I) Besitzvermerk Seitenstetten Iste liber atinet venerabili monasterio Seiterstetn cui laus sit honor et gloria (Cerny 1967, 79).

[102]Thomas de Aquino OP: Summae theologiae tertia pars (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia II.Stuttgart-Bad Cannstatt 1980, 768-926. - Glorieux RT 14ax4; Stegmüller RS 847). Endet hier mit Quaestio 86 Deeffectu paenitentiae.Tit.: Incipit tercia pars summe edita a fratre Thoma de Aquino fratrum ordinis predicatorumInc.: Quia salvator dominus noster Iesus Christus teste angelo populum suum salvum faciens

Cod. 103

Pap.

15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263.

[103]Iohannes Herolt OP (Discipulus): Sermones de tempore, Sermones communes, Sermones de sanctis (Kaeppeli2387).Inc.: Ecce rex tuus (Matth. 21,5). Egregius doctor noster sanctus Thomas de Aquino dicit quod nulla actio estperfecta seu meritoria

[103]

Page 55: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

47 von 166

Sermones dominicales et festivalesInc.: Ecce rex tuus (Matth. 21,5). Egregius doctor noster sanctus Thomas de Aquino dicit quod nulla actio estperfecta seu meritoria

Cod. 104

Pap.

1435/36

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). - Vorbesitzer, Donator: Iohannes Hesse de Eisenach: (1r) 'Hic liber oblatus est venerabili monasterio Seytenstetensi per venerabilem et egregium doctorem licenciatum dominum Johannem Hesse de Isannach canonicum Ratisponensem quondam rectorem noviciorum et scolarium ibidem in recompensam cuiusdam formularii revera minoris precy et utilitatis sibi ab eodem ac comodati sed per eum perditi promittens si unquam illum recuperare valebit nihilominus restitueret recommendans se devotis orationibus patrum ibidem anno domini 1440 die 16 mensis may'.

L: Rhaban Haacke: Nachlese zur Überlieferung der Schriften Ruperts von Deutz. Deutsches Archiv 26 (1970) 528-540, hier: 529.

[104]Rupertus Tuitiensis OSB: De victoria verbi Dei (PL 169, 1215-1502. Ed. R. Haacke, Rupertus Abbas Tuitiensis, Devictoria verbi Dei [MGH Quellen zur Geistesgeschichte des Mittelalters 5]. Weimar 1970).Tit.: Incipit capitulum libri primi et primo prologus comemorans qualis fuerit occasio scribendi hoc opus de victoriaverbi dei. Sequitur modo prefacio sequentis operis Inc.: Nuper cum tu hospes optabilis ChunoExpl.: (Datierung) Explicit liber tercius decimus de victoria verbi dei etc. prima die post Johannis Baptiste anno M35 [1435]. – (Weitere Datierung und Schreibername) Scripsi Johannes Tyrolf anno 1436 presbyter indignus.

Cod. 105

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Johann Baptist Schneyer: Lateinische Sermones-Initien des Hochmittelalters für Heiligenfeste des Franziskanerordens.Archivum franciscanum historicum 61 (1968) 3-78.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 3.267.

[105], 1-116raIacobus a Voragine OP: Sermones de sanctis et festis (Drucke: HC 6548 u.ö. – Schneyer 3, 246-266; Kaeppeli2155). Anfang u. Ende mut.Inc.: ...] fratres sui erant [aus Sermo II in Dnca I adv.]

Cod. 106

Pap.

14. Jh./15. Jh. (1399, 1416)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 3172 Suppl.

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 325.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 1637.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 292.

[106]/1 = 1r-89vGuilelmus Redonensis OP: Apparatus in Summam de casibus Raimundi de Pennaforte (Ed.: H. V. Laget, S.Raymundi de Pennafort O.P. Summa ... Selectioribus F. Guillelmi Rhedonensis ... postillatoris annotationibus. Lyon1718 [Paris 1720]. – Kaeppeli 1637).Inc.: Omnem scientiam et doctrinam sacra scriptura transcendit... (f. 3) Iste liber cuius subiectum est iuscanonicum a sanctis patribus institutum... (f. 14) Et sic modo breviter post editio et compendium iuris lucide et utiliter docens plura necessaria verba circa sacramenta ecclesiae occurentia... Circa initium summae Raimundi

Page 56: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

48 von 166

videndum est primo de sacramentis Expl.: (Datierung, Lokalisierung, Schreibername) Explicit commentum summe Raymundi sub anno domini M CCCLXXXXIX° [1399] scriptum in studio generali Wyenne a quodam socio dictus Paulus Lofeller de Kremzz. Et sialiquis immaturus homo de secta bachantorum hec dicta vilipendere laborans ille non faciat quia illa dicta suntdicta saepius probata et in studiis generalibus reportata Erfordie Prage Wyenne secundum cum totum feciise putaslatet angwis in herba. Et nota ubi tu habes notabilia quibus est appositum rete ibi inveniuntur bone diffinacionesvel similiter in alys notabilibus. ... (Am Ende der Quaestiones Datierung, Schreibername) Et sic est finisquestionum summe Raymundi per manus Johanis sub anno domini M CCCC 16°.

[106]/2 = 90r-103vHenricus de Frimaria (Senior) OESATractatus de decem praeceptis (Stegmüller RB 3172; Zumkeller 325; Bloomfield 526).Inc.: Audi Israel praecepta domini Dei tui

[106]/3 = 104r-131vConcordantia de passione domini (Stegmüller RB 8763). Cerny 1967, 97 u. Anm. 121: Henricus de Frimaria:Passio domini litteraliter explanataInc.: Scitis quia post biduum pascha fiet... Ad intellectum sequentium nota quod passio Christi describitur acapitulo praedicto

[106]/4 = 131v-146v<Petrus Zwicker OCoel:> Liber contra Waldenses. Kat.: Petrus de Pillichsdorf.

[106]/5 = 173v-217rPs. Eusebius Cremonensis: Epistola ad Damasum episcopum Portuensem de morte Hieronymi (PL 22, 239-282.Ed.: Klapper 1932, 10-241 [mit der dt. Übersetzung des Iohannes von Neumarkt]. – BHL 3866; BHM 903e).Tit.: Incipit epistola beati Eusebii ad beatum Damasum Portuensem episcopum et ad christianissimumTheodonium romanorum senatorem de morte gloriosissimi Jeronimi doctoris eximiiInc.: Patri reverendissimo Damaso Portuensi episcopo et christianissimo Theodonio Romanorum senatori Eusebiusolim Hieronymi sanctissimi discipulus. Nunc vero eodem orbatus lumine... Multifariam multisque modis olim Deus locutus est

[106]/ 6 = 146vb-150rb Ps. Augustinus: Epistola app. 18 (De magnificentiis b. Hieronymi) (PL 22, 281-289; PL 33, 1120-1126. Ed.:Klapper 1932, 246-288 [mit der dt. Übersetzung des Iohannes von Neumarkt].– CPL 367; BHL 3867; BHM 903a).Inc.: Gloriosissimi christianae fidei athletae

[106]/7 = 150rb-154vb, 132ra-143vb (Folienvertauschung) Ps. Cyrillus Hierosolymitanus: Epistola ad Augustinum de miraculis Hieronymi (= Ps. Augustini Ep. app. 19) (PL22, 289-326; PL 33, 1126-1153. Ed.: Klapper 1932, 293-512 [mit der dt. Übersetzung des Iohannes vonNeumarkt]. – CPL 367; BHL 3868; BHM 903c).Inc.: Venerabili viro episcoporum eximio Augustino Hipponensi praesuli

Cod. 107

Pap.

14. Jh., 1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Aristide Marigo: I codici manoscritti delle 'Derivationes' di Uguccione Pisano. Saggio d'inventario bibliografico con appendice sui codici del 'Catholicon' di Giovanni da Genova. Rom 1936, 28.

Laurentius Casutt: Die Handschriften mit lateinischen Predigten Bertholds von Regensburg O. Min., ca. 1210-1272. Katalog. Freiburg (Schweiz) 1961, 39 Nr. 201.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.494.

Gero Dolezalek: Verzeichnis der Handschriften zum römischen Recht bis 1600. 4 Bde. Frankfurt am Main 1972.

Christoph Petzsch: Artes rithmicandi. Jahrbuch der Oswald von Wolkenstein-Gesellschaft 3 (1984/85) 241-249.

[107], 1ra; 242vaBertholdus Ratisbonensis OFM: Sermones singuli

[107]/1 = 1r-41vNicolaus Dybinus: Viaticus dictandi (Nicht gedruckt).Inc.: Populus gentium in tenebris erroris ambulantium visa est lux magna... (Pars II) Ad formandam salutationem Expl.: (Schlußschrift, Schreibername) Explicit Tybinus etc. Si tu scriptoris nomen cognoscere velis Ma tibi primumthymedium asque sit ymum [Mathias fortassis Katzpeckh (Kat.)].

[107]/2 = 42r-48vNicolaus Dybinus: De rhythmis.

Page 57: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

49 von 166

Inc.: A non visi paradisi flore rosas speciosias capite has Expl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus de rithmis vel rithmorum magistri Tybini. Explicit iste liber scriptor sitcrimine liber.

[107]/3Hugutius Pisanus: Liber derivationum (Abdruck des Prologs: G. Goetz, Corpus Glossariorum latinorum I. Leipzig1923, 192-196; Marigo 1936, XIII-XIV. Textauswahl [nach München BSB, Clm 14056]: C. Riessner, Die Magnaederivationes des Uguccione da Pisa und ihre Bedeutung für die romanische Philologie [Temi e testi 11]. München1965, 3-71. – Stegmüller RB 3864).Lit.: A. Marigo, I codici manoscritti delle Derivationes di Ugoccione Pisano. Roma 1936 (Hss.). – Ergänzungendazu: C. Leonardi, La vita e l'opera di Uguccione da Pisa Decretista. Studia Gratiana 4 (1956/57) 37-120, hier:101. – Grubmüller 1967, 22-26.Tit.: Prohemium super librum HugwicionisInc.: Cum nostri protoplasti suggestiva praevaricationeExpl.: (Schlußschrift von anderer Hand) Iste sexternus Hugwicionis solus est inventus in collectione [collocatione?] ergo ne amitteretur ideo est colligatus.

[107]/4 = 60r-61vIsagoge in ius canonicumInc.: Nota quicumque vult intelligere et bene allegare in iure

[107]/5Sermones quattuorNr. 1. Inc.: Ecce nova facio omnia... Hic dixit qui sedebat Nr. 2. Inc.: Hodie salus domini... Hoc dupliciter exponitur Nr. 3. Inc.: Erunt signa... In praecedenti dominica introducit ecclesia evangelium Nr. 4. Inc.: Erunt signa... Istud verbum est filii Dei

[107]/6 = 72r-83vEpitome Exactis regibus (Dolezalek).Inc.: Exactis

[107]/7 = 84r-107vHugutius Pisanus: Liber derivationum (Registrum).Inc.: Rogasti me frater scholarum

[107]/8 = 108r-111vElenchus librorum. Anfang mut.

[107]/9 Sermones de cena dni (6)Nr. 1. Inc.: Praestitisti eis panem... Secundum litteram loquitur de manna Nr. 2. Inc.: Angelorum esca... Restat videreNr. 3. Inc.: Memoriam fecit... Sacramenti paschalisNr. 4. Inc.: Exemplum dedi vobis... Conclusio est evangelii Nr. 5. Inc.: Probet autem seipsum... In his verbis hortatur Nr. 6. Inc.: Si non lavero... Volens salvator

[107]/10 = 116r-121r Sermones de passione dni (4)Nr. 1. Inc.: Vadam ad montem... Aliquando inveniturNr. 2. Inc.: Christus passus est... Christo igitur in carne passo Nr. 3. Inc.: Fasciculus myrrhae... Verbum est animae suspirantis Nr. 4. Inc.: Filiae Ierusalem... Cui similem aestimabo

[107]/11 Sermones de Spiritu sancto (6)Nr. 1. Inc.: In igne caeli... Verba sunt filiiNr. 2. Inc.: De excelso misit... Tria magistri pertinentia Nr. 3. Inc.: O quam bonus... Cum venerit paraclitusNr. 4. Inc.: O quam bonus est domine spiritus tuus. Bonus in quia operantibus Nr. 5. Inc.: O quam bonus et suavis... Sic bonus est Spiritus sanctusNr. 6. Inc.: Fluminis impetus... Miro ergo quodammodoNr. 7. Inc.: Calicem meum... Mater carnalis

[107]/12 = 154r-187vBernardus Parmensis: Repertorium iuris canoniciInc.: Abbas. Abbas sine licentia superiorum non potest dimittere abbatiam Expl.: Yconomus... (Schlußschrift, Schreibervers) De residuis istius litterae inspicias aliud opus quid dicitur Lumenad revelationem gentium in fine. Ego quidem Bernhardus Parmensis in his finem faciam sermonis mei et siquidem bene hoc et ipse velim etc. Explicit repertorium Bernhardi. Finito libro sit laus et gloria Christo.

[107]/13Laurentius von Meilersdorf OSB (Abt von Seitenstetten): Schedula donationis factae Iohanni de Teya anno 1395de quodam fundo claustrali ad dies vitae sub certis condicionibus, dt.Inc.: Wir Laurencius von göts genaden appt

Page 58: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

50 von 166

Cod. 108

Pap.

1. Viertel 15. Jh. (Schreiber!)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[108]/1 = 1r-300vConradus de Brundelsheim OCist (Soccus): Sermones de sanctis (Drucke: GW 7411-7413. - Schneyer 1,738-746).Tit.: Incipiunt sermones de sanctis et de summis festivitatibus Christi magistri SocciiInc.: Venite post me (Matth. 4). Dicit beatus Gregorius exponens verbum propositum dicit Expl.: (Schlußschrift, Schreibername) Explicit Soccus de sanctis et aliqualiter de tempore de precipuisfestivitatibus per manus Mathie Katzpekh.

[108]/2Conradus de Brundelsheim OCist (Soccus): Sermones de sanctis (Drucke: GW 7411-7413. - Schneyer 1,738-746).Inc.: O altitudo divitiarum... Festum de sancta trinitate olim non fiebat ab ecclesia

Cod. 109

Pap.

1489

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[109]Breviarium Romanum (pars hiemalis).Expl.: (Datierung, Schreibername, Lokalisierung) Feria 6 post festum sancte Katharine 1489 per SigismundumGleichaus in Trüfftern tunc tempori Anczkirich.

Cod. 110

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Goy: Die Überlieferung der Werke Hugos von St. Viktor. Ein Beitrag zur Kommunikationsgeschichte desMittelalters (Monographien zur Geschichte des Mittelalters 14). Stuttgart 1976, 160.

[110], EinbandfragmentLiturgisches Fragment, 13. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

[110]/1 = 2ra-27vbHugo de Sancto Victore CRSA: De sacramentis christianae fidei (PL 176, 173-618. – Stegmüller RS 374; Goy133-172). Hier Lib. I.Tit.: Hugo de sacramentis christiane fideiInc.: Studio quorundam

[110]/2 = 30r-121r<Conradus de Waldhausen CRSA:> Excerpta postillae (Katalog: Nicolaus Kempf de Argentina) (Schneyer 1, 792-797, Nr. 1-71).Inc.: Adventum domini recolentes... Hodie sancta mater ecclesia incipit officium divinum

[110]/3 Sermones dominicales et festivalesInc.: Hora est iam nos... Paulus scribit nobis haec verba

[110]/4 = 233r-244rVocabularium latino-germanicum, lat./dt.Tit.: Incipiunt se vocabula bona et optimaInc.: Deus got

[110]/5Homiliae seu expositiones evangeliorumTit.: Incipiunt exposiciones ewangeliorum secundum Matheum dominica prima in adventu dominiInc.: In illo tempore cum appropinquasset Iesus Hierosolymam... Dominus ac redcemptor noster fratres carissimiqui semper est aequalis Deo

Page 59: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

51 von 166

Cod. 111

Pap.

1413

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 292.

[111]/1 Georgius de Hohenlohe: Decretum de officio s. Stephani protomartyris (1404)Inc.: Georgius Dei et apostolicae sedis gratia episcopus Pataviensis universis et singulis praepositis decanisrectoribus ecclesiarum parochialiumExpl.: Datum Wyennae die XII Novembris.

[111]/2 = 2v-166vIohannes Marchesinus OFM : Mammotrectus (Drucke: Hain 10551-10574. – Stegmüller RB 4776-4777).Expl.: (Datierung, Schreibername) Anno domini millesimo quadringentesimo tredecimo in quadragesima sabbatoquatuor temporum [1413] completus est iste liber nomine Mammotrectus per manus scriptoris dictus Mathias Knoll de Mairhof valde nobilis de progenie Bavarorum etc. oriundus.

[111]/3 = 167r-293vGuilelmus Redonensis OP: Apparatus in Summam de casibus Raimundi de Pennaforte (Ed.: H. V. Laget, S.Raymundi de Pennafort O.P. Summa ... Selectioribus F. Guillelmi Rhedonensis ... postillatoris annotationibus. Lyon1718 [Paris 1720]. – Kaeppeli 1637).Inc.: Omnem scientiam et omnem doctrinam sacra scriptura transcenditExpl.: (Schreibername, Datierung) Explicit summa sive commentum Reymundi etc. scripta per manus Mathiedictus Katzpeck de Müldorf valde nobilis et finitus est iste liber anno domini M° CCCC° tredecimo proximo die postfestum sancti Urbani summi pontificis etc. [1413].

[111]/4 = 294v-300vDe passione Christi (Concordantia evangelistarum de passione) (Ed.: R. Ferber, Die Quelle des 'Creuziger' desJohannes von Frankenstein. Diss. München 1935, 14-132. – Stegmüller RB 6002, 1; Stegmüller RB 8763;Stegmüller RB 9451. Häufig fälschlich Nicolaus Magni de Jawor und Matthaeus de Cracovia zugeschrieben).Lit.: A. Franz, Der Magister Nicolaus Magni de Jawor. Freiburg 1898, 58 f. - VL VI 1079 (J. Kadlec). Inc.: In illo tempore dixit Iesus discipulis suis: Scitis quia post biduum... Pascha accipitur septem modis

[111]/5.1Sermo de visitatione BMVInc.: Beatissima Dei genitrix virgo Maria a suis primordiis domino consecrata

[111]/5.2Sermo de nativitate BMV (= Klosterneuburg, Cod. 578, 57rv).Inc.: Attendite carissimi ineffabilem divinae maiestatis erga nos clementiam

[111], 303va-303vb = Nr. 6Augustinus: Tractatus in Evangelium Iohannis (PL 35, 1379-1976; CC 36 [1954]. – CPL 278; Stegmüller RB 1471;CPPM II 1869). Hier: Tr. LII capp. 11-13).

Cod. 112

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: P. E. Puyol: Descriptions bibliographiques des manuscrits et des principales éditions du livre De Imitatione Christi.Paris 1898, 376, 485 Nr. 299 (Puyol: ohne Signatur).

Alphons Lhotsky: Thomas Ebendorfer. Ein österreichischer Geschichtsschreiber, Theologe und Diplomat des15.Jahrhunderts (Schriften der Monumenta Germaniae historica 15). Stuttgart 1957, 79 Nr. 71 (zu 116-124).

[112]/1 = 1r-21rMatthaeus de Cracovia: De puritate conscientiae (Ed.: Senko–Szafranski 1974, 248-292. – Glorieux RT, Nr. 14fg;Bloomfield 4945).Inc.: Quoniam fundamentum et ianua virtutum

[112]/2 = 21r-38rThomas a Kempis CRSA: Tractatus de imitatione Christi (Ed.: M. I. Pohl, Thomae Hemerken a Kempis Operaomnia II. Freiburg 1904, 5-263; T. Lupo, De imitatione Christi libri quatuor [Storia e attualità 6]. Città delVaticano 1982, 1-363. – Bloomfield 4633). Cap. 24 ff. (ingesamt 25 Kapitel in eigener Anordnung).Inc.: In omnibus rebus respice finem

Page 60: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

52 von 166

[112]/3 = 38r-56vMatthaeus de Cracovia: Dialogus rationis et conscientiae (Drucke: Mainz, um 1460; HC 5804-5808; Ed.:Senko–Szafranski 1974, 367-409. – Bloomfield 3136).Lit.: VL VI 177f. (F.J. Worstbrock).Inc.: Multorum tam clericorum quam laicorum querela est

[112]/4 = 57r-76vInstructio confessariorumInc.: Necessario decet quemlibet sacerdos in foro paenitentiali fore idoneum... Utrum papa possit absolvere abomni poena et ab omni culpa

[112]/5 = 77r-165rThomas Ebendorfer de Haselbach: Sermo de salutatione angelica BMV (Lhotsky 1957, 80 Nr. 81).Inc.: Ave Maria... Quia virgo extollitur tot laudibus

[112]/6Sermones sex de neomystaNr. 1. Inc.: Gloria et honore coronasti (Ps. 8,5). Verba ista possunt accipi Nr. 2. Inc.: Exaltavi electum... Verba ista non inconvenienterNr. 3. Inc.: Ecce constitui te super gentes... Quamquam gloriosus Deus Nr. 4. Inc.: Oboedite praepositis vestris (Hebr. 13). Sacerdotibus tamquam Christi vicariis Nr. 5. Inc.: Interroga sacerdotes legem (Agg. 2). Quia secundum doctrinam sancti Hieronymi Nr. 6. Inc.: Suscitabo mihi... Scribitur verbum istud de Samuele Expl.:

[112]/7 Iohannes Nider OP: Manuale confessorum (Drucke: Hain 11834-11845; Paris 1513 f. – Kaeppeli 2539; Bloomfield4967).Inc.: Quoniam iuxta beati Gregorii in suo Pastorali sententiam regimen animarum

[112]/8 Iohannes Nider OP: Tractatus de lepra morali (Kaeppeli 2538).Inc.: Olim Deum legimus in Levitico veteris testamenti mandasse sacerdotibus

Cod. 113

Pap.

1404-1405

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 3172 Suppl. (zu Text Nr. 6).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 325 (zu Text Nr. 6).

[113]/1 = 1r-33rConcordantia de passione domini (Stegmüller RB 8763). Cerny 1967, 97 u. Anm. 121: Henricus de Frimaria:Passio domini litteraliter explanata.Inc.: Scitis quia post biduum pascha fiet... Ad intellectum sequentium nota quod passio Christi describitur acapitulo praedictoExpl.: (Datierung, Autorzuweisung, Schreibername) Finitum anno domini M° CCCC° V feria V infra octavam pasce[1405]. Explicit liber qui dicitur concordancia passionis Iesu Christi Compilata per magistrum Henricum de Hassia etc. anno domini etc. CCCC V° feria Va pascha [1405] completum per manus Martini presbyteri licet indignus[Autorzuweisung von späterer Hand gestrichen].

[113]/2Casus papales et episcopales (Druck: z. B. Hain 8489 [vor den Sermones des Iohannes Herolt]).Inc.: Nota excommunicatio est a Deo separatio

[113]/3 = 37r-66vIohannes Hildesheimensis OCarm: Historia trium regum (Drucke: Hain 9395-9399. Ed.: E. Köpke, Johannes vonHildesheim [Mitteilungen aus den Handschriften der Ritter-Ak. zu Brandenburg a. H. 1]. Programm der Ritter-Akademie zu Brandenburg Brandenburg 1878).Lit.: VL IV 642-646 (S. C. Harris).Inc.: Cum venerandissimorum trium magorum immo verius trium regumExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Anno domini M° CCCC IIII [1404] hunc libellum de tribus regibus venerandispropter multa rara et pulchra in istis partibus de tribus regibus gloriosis inauditis et a paucis ... lecta de quodam exemplari rescripto in Colonia in quodam libro in choro ecclesie ubi requiescunt beatorum trium regum corpora in katena bene servata est rescriptum etc. Laudetu Deus in omnibus sanctis eius. Explicit liber trium regum anno domini scilicet M CCCC IIII circa festum Thome etc. [1404].

[113]/4 = 67r-69vCommentarius in Psalmis (In Stegmüller Stegmüller RB nicht nachweisbar).Inc.: Beatus vir. Istum psalmum composuit David quando constitutus fuit rex in Bethlehem et de Spiritus santoquomodo Spiritus sanctus multis gratiam inspirat

Page 61: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

53 von 166

[113]/5 Sermones de BMV. Zwei Sermones, beide mut. (?).Inc.: Audiam quid loquatur in me Deus... Haec verba poterant esse... Nota quod dies assumptionis

[113]/6 = 73r-106vHenricus de Frimaria (Senior) OESA: Tractatus de decem praeceptis (Stegmüller RB 3172; Zumkeller 325;Bloomfield 526).Inc.: Audi Israel praecepta domini Dei tui

[113]/7 Ps. Bonaventura OFM: Expositio missae (Ed. Vat. VII, 78-88. – Distelbrink 140 f., Nr. 137). Inc.: Christus assistens pontifex... Haec verba scribit apostolus in Epistola ad Hebraeos

[113]/8 Sermones 33 de animabus defunctorumInc.: Hodie peragimus exsequias istius defuncti N. cuius corpus

[113]/9 Sermones 3 de dedicatione ecclesiaeNr. 1. Inc.: Vere Deus est in loco isto... In verbis istis praemissis ostendit Iacob Nr. 2. Inc.: Vere Deus est... Haec verba dixit IacobNr. 3. Inc.: Domum quam aedificare cupio... In quibus verbis circa

[113]/10 Sermo de corpore ChristiInc.: Verbum istud sacerdotis debet esse

[113]/11 Sermo de passione dominiInc.: Egressus Iesus trans torrentem Cedron... Considerando diem hodiernum nescio cogitare

[113]/12 = 187r-197vDeclaratio collegii medicorum Parisienium de pestilentia anno 1345 grassantis (Thorndike–Kibre 1703.4. – Vgl.Sudhoffs Archiv 17 [1925], 65 ff. – Parallelüberlieferung: Rom, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1316,213v-218r).Inc.: Visis effectibus quorum causae latent

Cod. 114

Pap.

2. Drittel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Bernhard und Hieronymus Pez: Nachricht von den vornehmsten Codicibus MStis einiger Klöster in Oesterreich, in:Johann Gottlieb Krause (Ed.), Umständliche Bücher-Historie oder Nachrichten und Urtheile von allerhand alten undneuen Schrifften ... Teil 2. Leipzig 1716, 176-206, hier: 187 Nr. 6 (ohne Signaturangabe).

[114]Henricus de Hassia: In prologum Bibliae (Stegmüller RB 3187-3188; Hohmann Nr. 100).Inc.: Ita scribitur in capite totius divinae scripturae Expl.: (Schlußschrift) Explicit prologus Biblie per illuminatum quendam magistrum ac professorem sacre pagineHainricum de Hassia editus.

Cod. 115 --- Verkauft. Heute: Offenbach, Deutsches Ledermuseum oder Privatbesitz(?)

Pap.

1422

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Max Joseph Husung: Vom mittelalterlichen Buchdeckel-Lederschnitt in Österreich. Archiv für Buchbinderei 33 (1933) 65-75, 73 u.72 Abb. 141 (Husung ohne Signatur).

Kurt Holter: Der Lederschnitteinband in Oberösterreich, in: Festschrift Ernst Kyriss. Stuttgart 1961, 83-121, hier: 98 f.– Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 337-375.

Kurt Holter: Lederschnitt-Einbände aus Niederösterreich. Gutenberg-Jahrbuch (1962) 466-472, hier: 469, Abb. 3.

Kurt Holter: Lederschnitteinbände aus Niederösterreich, in: Festschrift zum hundertjährigen Bestand des Vereins fürLandeskunde von Niederösterreich und Wien II. JbLkNÖ 36,2 (1964) 685-695, 691, Nr. 7.

Page 62: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

54 von 166

Gero Dolezalek: Verzeichnis der Handschriften zum römischen Recht bis 1600. 4 Bde. Frankfurt am Main 1972.

Linda Fowler-Magerl: Ordo iudiciorum vel ordo iudiciarius. Begriff und Literaturgattung (Ius Commune. Sonderhefte Texte und Monographien 19). Frankfurt am Main 1984, 329.

[115]/1<Thomas de Chobham:> Summa confessorum (Druck der 'Vulgataversion': Hain 13153f. 'Originalversion' ed. F.Broomfield 1968. – Glorieux RT 115a; Bloomfield 1145; Sharpe 649). Hs./Kat.: Thomas de Aquino.Inc.: Cum miserationes domini sint super omnia opera eius Expl.: (Datierung) Explicit summa magistri Thome de Aquino sub anno ab incarnacionis domini milesimoquadracentesimo vicesimo secundo [1422].

[115]/2 Arma optima contra Wickleffitas. Vermutlich mehrere Texte, beginnt mit: <Stephanus de Palecz:> Tractatulus deaequivocatione nominis ecclesia (Teiled.: J. Loserth, Beiträge zur Geschichte der hussitischen Bewegung. Archivfür österreichische Geschichte 75 [1889] 287-413, hier: 340-342. Ed.: J. Sedlák, Mgri Stephani de Páleč Deaequivocatione nominis ecclesia. Hlídka 29 [1912] 99-106. – Spunar Nr. 924).Inc.: Quia in aequivocatione huius nominis ecclesia multi decipiuntur Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt arma optima contra Wykleffistas nunc ecclesiam Dei impugnantes.

[115]/3Ordo iudiciarius 'Antequam' (Ed.: A. Wunderlich, Joannis Andreae Summula de processu judicii. Basel 1840;Rockinger 1864, 985-1026; O. Riedner, Die geistlichen Gerichtshöfe zu Speier im Mittelalter II [Veröffentlichungender Sektion für Rechts- und Sozialwissenschaft [der] Görres-Gesellschaft zur Pflege der Wissenschaft imkatholischen Deutschland 26]. Paderborn 1915, 5-48. – Schulte GQ II, 225; Coing I, 390; Fowler-Magerl 1984,151-153).Inc.: Antequam dicatur de processu iudiciiExpl.: Et haec de ordine et processu dicta sufficiant.

Cod. 116

Pap.

um 1400 (vor 1410 [siehe Sigle G])

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). - Schenkungsvermerk: 'Istum librum dedit dominus Chunradus pie memorie presbyter ad Sanctum Petrum [St. Peter in der Au ?] huic monasterio Sytanstettensi anno domini M° CCCC decimo vel quasi'.

L: Gero Dolezalek: Verzeichnis der Handschriften zum römischen Recht bis 1600. 4 Bde. Frankfurt am Main 1972.

[116]Liturgisches Einbandfragment, 13. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

[116]/1 = 1r-47rIacobus de Theramo: Belial (Drucke: Cop. II 5785-5793; Ed.: M. Goldast gen. v. Haiminsfeld, Processus JurisJoco-Serius. Hanau 1611. – Bloomfield 6250).Lit.: VL IV 441-447 (N. H. Ott).Inc.: Utrum Christus de iure spoliaverit infernum super hoc... Universis christifidelibus atque orthodoxae sanctaematris ecclesiae fideicultoribus hoc breve compendium inspecturis presbyter Iacobus de Teranis archidiaconus Aversanus et canonicus Apotunus et in iure canonicus Paduae discipulorum minimus... Postquam per esum ligni duplicem mortem

[116]/2 Sermones festivales etc.Inc.: Cum erascerit... Tanta est erga genus humanum divina pietas

Cod. 117

Pap.

1. Drittel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 820.

[117]Iacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz 21998, 1-1298. – Kaeppeli 2154).Inc.: Adventus domini significat tempus revocationis sive renovationis... Universum tempus praesentis vitae inquattuor partes distinguitur

Page 63: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

55 von 166

Cod. 118

Pap.

1402

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Aristide Marigo: I codici manoscritti delle 'Derivationes' di Uguccione Pisano. Saggio d'inventario bibliografico con appendice sui codici del 'Catholicon' di Giovanni da Genova. Rom 1936, 28.

G. L. Bursill-Hall: A census of medieval Latin grammatical manuscripts (Grammatica speculativa. Sprachtheorie und Logik des Mittelalters 4). Stuttgart-Bad Cannstatt 1981, Nr. 259.02 (zu f. 1-435).

[118], 1-435Hugutius Pisanus: Liber derivationum (Abdruck des Prologs: G. Goetz, Corpus Glossariorum latinorum I. Leipzig1923, 192-196; Marigo 1936, XIII-XIV. Textauswahl [nach München BSB, Clm 14056]: C. Riessner, Die Magnaederivationes des Uguccione da Pisa und ihre Bedeutung für die romanische Philologie [Temi e testi 11]. München1965, 3-71. – Stegmüller RB 3864).Lit.: A. Marigo, I codici manoscritti delle Derivationes di Ugoccione Pisano. Roma 1936 (Hss.). – Ergänzungendazu: C. Leonardi, La vita e l'opera di Uguccione da Pisa Decretista. Studia Gratiana 4 (1956/57) 37-120, hier:101. – Grubmüller 1967, 22-26.Inc.: Cum nostri protoplasti suggestiva praevaricationeExpl.: (Datierung, Schreibername) Explicit hoc opus anno domini M° CCCC° II° [1402] in octava epyphanie permanus Petri dicti Camrer vel Spitelmaister.

Cod. 119

Pap.

1493

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, 398 Nr. 34.11, Abb. von 3r (M. Niederkorn-Bruck).

[119]Missale Seitenstettense. Fest des Gründers Udalschalk (11.5.) und dessen Oktav hervorgehoben.Expl.: (f. 46 Datierung) Explicit de tempore 1493 in festo Philippi et Iacobi. ... (Nach dem Proprium sanctorumSchreibername) Finit feliciter per manus fratris Iohannis Tierpolzberger de Patavia [Professus in Seitenstetten 1479].

Cod. 120

Pap.

Ende 15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, 401 Nr. 34.15.

[120]Antiphonarium monasterii Seitenstettensis. Mit Notation.Expl.: (Schreiber) <Iohannes Tierpolzberger de Patavia (vgl. Cod. 119)> (s. Kat. Seitenstetten).

Cod. 121

Pap.

St. Peter in der Au, 1415

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Laurentius Casutt: Die Handschriften mit lateinischen Predigten Bertholds von Regensburg O. Min., ca. 1210-1272. Katalog. Freiburg (Schweiz) 1961, 39 Nr. 202.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.494.

Page 64: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

56 von 166

Hans-Ulrich Schmid: Eine spätmittelalterliche bairische Übersetzung des Hohen Liedes, in: Latein und Volkssprache imdeutschen Mittelalter 1100-1500. Regensburger Colloquium 1988. Hrsg. von Nikolaus Henkel und Nigel F. Palmer.Tübingen 1992, 199-208, hier: 201ff.

[121]/1 = 1r-2r, 242r-243rBertholdus Ratisbonensis OFM: Sermones singuli<De s. Petro apostolo>. Inc.: Custodes autem hostium... In hac incarceratione

[121]/2 = 318r-321vCantica canticorum, mit dt. ÜbersetzungInc.: Osculetur meExpl.: (Schlußschrift) Expliciunt cantica canticorum regis Salomonis.

[121]/3 = 322rDe indulgentiisInc.: Nota circa intellectum indulgentiarumExpl.: (Datierung, Lokalisierung) Explicit de indulgentiis anno 1415 ad sanctum Petrum in der Aw.

Cod. 122

Pap.

15. Jh. (1419, 1424)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 8128,1 Suppl. (zu 1-90v).

Richard H. and Mary A. Rouse: Preachers, Florilegia and Sermons: Studies on the 'Manipulus florum' of Thomas of Ireland (Studies and Texts 47). Toronto 1979, 388f.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 292.

[122]/1 = 1r-90vThomas de Hibernia: Manipulus florum (Drucke: Hain 8542f.; Ed. des Prologs: Rouse 1979, 236-238. – GlorieuxRT 322x; Stegmüller RB 8128,1; Mohan 5.3; Bloomfield 91 [Prolog] und 120 [Text]; Sharpe 662).Inc.: Abiit in agrum et collegit spicas post terga metentium (Ruth 2,3). Ruth paupercula non habens messempropriam ad colligendum... Abstinentia. Bonum est in cibo cum gratiarum actione percipere quidquid Deus edendum praecepitExpl.: (Schreibername, Datierung) Explicit manipulus florum finitus per manus Mathie dictus Katzpechk tunctemporis in Mayrhof positus et situs anno domini millesimo quadringentesimo decimo nono feria sexta post conversionem sancti Pauli apostoli [1419].

[122]/2 = 94r-200vNicolaus de Lyra OFM: SermonesTit.: Sermones speciales et post hoc commune Nycolay de LiraInc.: In omnibus requiem quaesivi... Sapientis opus est

[122]/3 = 208r-255v<Stephanus Langton:> Interpretationes nominum hebraicorum (Druck: Venerabilis Bedae ... opera III. Köln 1612und 1688, 371-480. – Glorieux RT 104as; Stegmüller RB 7192; BHM 402; Sharpe 628). Im Katalog Bedazugeschrieben.Inc.: Aaz apprehendens vel apprehensioExpl.: (Schreibername, Datierung) Expliciunt nomina hebraica et syriaca translata ad latinum etc. Et finitus estiste liber per manus Mathie Katzpekh de Müldorff anno domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto feriaquinta ante festum sancti Martini [1424].

[122]/4 Rupertus (Truckner) de Weltz: Promulgatio et tenor statutorum synodi Salisburgensis 1419 sub Eberhardoarchiepiscopo celebrata. – Im Hss.katalog vollständig abgeschrieben, da bei Hartzheim nicht gedruckt.Inc.: Rupertus de Wels canonicus et in spiritualibus vicarius generalis ecclesiae nec non cancellarius curiaePataviensis universis et singulis archidiaconis officialibus et decanis per civitatem et diocesim Pataviensem... Dudum reverendissimus in Christo pater et dominus noster dominus Georgius episcopus Pataviensis

[122]/4 = 256r-259vConcilium Pataviense ad S. Hippolytum 1419 (Ed.: G. E. Frieß, Die Diözesan-Synode zu Passau 1419. Archiv fürDiöcesan-Geschichte des Bisthumssprengels St. Pölten [Beilage zu Hippolytus] 7 [1864] 103-116).

[122]/5 Eberhardus III. de Neuhaus: Statuta provincialia ecclesiae Salisburgensis (Druck: Colet XVII, 19 ff.; Hartzheim V,171 ff.).Inc.: In nomine sanctae trinitatis ... Eberhardus Dei et apostolicae sedis gratia... Deus omnium creaturarumfabricator

[122]/5 = 259v-266v

Page 65: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

57 von 166

Concilium Salisburgense anno 1418Inc.: In nomine sanctae trinitatis ... Eberhardus Dei et apostolicae sedis gratia... Deus omnium creaturarumfabricator

[122]/6 = 268r-275vThomas de Aquino OP (?): Lectiones officii in festo corporis Christi (Ed.: C. Lambot, L'Office de la Fête-Dieu.Revue Bénédictine 54 [1942] 61-123, hier: 75-77). Hier Lektionen zur 1. und 2. Nokturn (Cerny 1967, 93 und Anm. 90).Lit.: P. Browe, Textus antiqui de festo Corporis Christi (Opuscula et textus historiam ecclesiae eiusque vitam atquedoctrinam illustrantia Ser. liturgica 4). Münster 1934. - P. M. Gy, L'office du Corpus Christi et s. Thomas d'Aquin.État d'une recherche. Revue de Philosophie et Théologie 64 (1980) 491-507.Inc.: Immensa divinae largitatis beneficia exhibita populo christiano ... (Lectio in III nocturno [Sermo Augustini])Cum enim cibo et potu id appetant homines

[122]/7 = 275vb-277raPs. Augustinus: Sermo app. 231 (Alanus 2, 107; P. D. 2, 128) (CPPM I, 4674 [= Ps. Eusebius Emesenus, Sermo57]).Inc.: Recte festa ecclesiae colunt qui se filios ecclesiae cognoscunt

Cod. 123

Pap.

1400

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 3772 (f. 1r-30r).

[123]/1 = 1r-30r<Thomas Cantimpratensis OP:> Liber de natura rerum (Ed.: H. Boese, Thomas Cantimpratensis, Liber de naturarerum I. Berlin 1973. – Stegmüller RB 8082; Kaeppeli 3772). Katalog: Honorius Augustodunensis.Inc.: Naturas rerum in diversis auctorum scriptis

[123]/2 = 30r-45rHonorius Augustodunensis OSB: Imago mundi (PL 172, 115-188; Ed.: Flint 1982, 48-151).Lit.: Garrigues 1986/88, I 27.Inc.: Mundus dicitur quasi undique motus

[123]/3 = 45v-58rExpositio vocum hebraicarum et graecarum s. scripturaeInc.: Adam homo vel terrenus

[123]/4Sermones 128 in evangelia et epistolasInc.: Hora est... In evangelio annuntiatur nobisExpl.: (Schreibername, Datierung) Nota figuras cifferorum propter ignorantes secundum ordinem algorismiCholomanus plebanus in Hofkirchen scripsit et gracia salvatoris complevit anno 1400 etc.

[123]/5 = 133r-148rAnselmus Cantuariensis OSB: Monologion (PL 158, 141-224; Ed.: Schmitt I [1938], 1-80).Inc.: Quidam fratres saepe me studioseque precati sunt

[123]/6 = 148r-153rAnselmus Cantuariensis OSB: Proslogion (PL 158, 225-242; Ed.: F. S. Schmitt, S. Anselmi Cantuariensisarchiepiscopi opera omnia I. Seckau 1938, 97-122; F. S. Schmitt [Frommanns Studientexte 2]. Stuttgart 1984; G.Schrimpf, Anselm von Canterbury, Proslogion 2-4. Frankfurt 1994. – CPPM II 193 und 3072h).Inc.: Postquam opusculum quoddam velut exemplum meditandi de ratione fidei

[123]/7 = 153r-171vAnselmus Cantuariensis OSB: Cur Deus homo (PL 158, 359-432. Ed.: F. S. Schmitt, S. Anselmi Cantuariensisarchiepiscopi opera omnia II. Edinburgh 1946, 36-133).Inc.: Opus subditum propter quosdam

[123]/8 = 171v-177vThomas de Aquino (?): Summa sacramentorum (= Liber synodalis Nemausensis [Druck: Martène IV, Sp. 1021ff.])Inc.: Quoniam in sacramentorum collationibus et animarum regimine multiplex est habenda cautela nos in iureperiti quidam de hisdem multum necessaria sub compendio decrevimus compilare

Cod. 124

Pap.

Page 66: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

58 von 166

1394

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 383 Nr. 26.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

[124]Liturgisches Einbandfragment, 13. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

[124]/1 Sermo de s. ElisabethaInc.: Vidam eius benedicens... In verbis istis commendatur sancta Elisabeth

[124]/2Statuta confraternitatis cleri saecularis Lambacensis. 14 Statuten. Dat. 1371 (s. weiteres Incipit im Katalog).Inc.: Nos clerici aliqui archidiaconatus Lambacensis considerantes

[124]/3Sermones de sanctisTit.: <De s. Stephano>. Inc.: Ecce video... Verba sunt beati Stephani in medio Iudaeorum positiExpl.: (Datierung) Explicit scriptum et correctum in Gmunden anno domini 1394 in nativitate beate Marie post AveMaria.

[124]/3.1Iacobus a Voragine OP: Sermo in assumptione BMV (S 59) (Schneyer 3, 260 Nr. 511).Inc.: In habitatione sancta

[124]/4Sermones duo ad clerum et praelatosNr. 1. Inc.: Ego sum pastor bonus (Ioh. 20). Habita forma boni pastoris Nr. 2. Inc.: Sobrii estote et vigilate (I Petr. 2). Reverendi patres et domini quantumlibet populosa

Cod. 125

Pap.

15. Jh. (1444)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263, 267.

B. D. Haage: Zur Überlieferung des 'Malogranatum'. Zeitschrift für deutsches Altertum 108 (1979) 407-414, hier: 412 (zu Nr. 1).

Karin Schneider: [Art.] Silvester von Rebdorf Can Aug, in: VL VIII (1992) 1248-1253, hier: Sp. 1250.

[125]/1 = 1r-91v<Silvester de Rebdorf CRSA:> Meditationes de passione domini (Zumkeller 876).Lit.: VL VIII (1992) 1250 f. (K. Schneider).Inc.: Videns vidisti domine afflicionem populi tuiExpl.: (Datierung) Explicit liber feria quinta post festum Vincencii martyris anno domini 1444.

[125]/2 = 94r-149vIsidorus Hispalensis: Sententiarum libri III (PL 83, 537-738. – CPL 1199; D¡az y D¡az 111).

[125]/3 = 150r-239rGallus de Aula Regia OCist: MalogranatumInc.: Quod Deus creavit hominem ad diligendum et fruendum se ipsum... Notandum quod opus subsequens seuliber sive tractatus intitulatur malogranatum... Fili accedens ad servitutem Dei sta in iustitia et timore

[125]/4 = 239v-251rExpositio in Pater noster (Bloomfield 8872).Inc.: Omnes unanimes in oratione estote (1.Petr. 3)... Iustitia hominis in hac vita est ieiunium et eleemosyna etoratio

[125]/5 = 251v-281r (?)<Nicolaus Magni de Iawor:> Tractatus de tribus essentialibus religiosorum (Bloomfield 391).Inc.: Amice commoda mihi tres panes (Luc. 11,5). Carissime in domino Iesu Christo domino dicatae sororesExpl.: quod nobis concedere dignetur dominus noster Iesus Christus virginum sponsus amator castissimus etc.

Page 67: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

59 von 166

Cod. 126

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[126]/1 = 2r-30vHenricus de Segusia 1 Summa aurea (liber V, Exc.: De paenitentiis et remissionibus). Kat.: Iohannes Andreae. Inc.: Misericors et miserator dominus cuius misericordiae non est numerus

[126]/2 = 31r-37vIohannes Andreae: Summa de sponsalibus et matrimonio (Druck: GW 1751-1756. – Schulte GQ II, 214 f. Nr. 2).Inc.: In Christi nomine invocato ad honorem ipsius et reverendissimi patris mei archidiaconi Bononiensis ... egoIohannes Andreae parvus decretorum doctorExpl.: (Schlußschrift) Explicit summa Iohannis Andree eximii doctoris Bononiensis de sponsalibus et matrimoniispaucis insertis declarationibus propter simplices.

[126]/3Sermo in cena dominiInc.: Fecit rex Assuerus grande convivium... Haec verba leguntur

[126]/4 = 38v-40vPs. Anselmus Cantuariensis OSB: Interrogatio sancti Anselmi de passione domini (PL 159, 271-290).Inc.: Notandum quod beatus Anselmus longo tempore cum lacrimis et orationibus et ieiuniis rogabat beatamvirginem ut ei revelaret qualiter filius eius passus est

[126]/5 Sermo de dedicatione ecclesiae (Parallelüberlieferung: Kornik, Bibl. publ., Cod. 54, 43v-47r). Autor vielleichtIohannes Geuss (s. Kat.)Inc.: In dedicatione igitur materiali

[126]/6Sermones dominicales et festivalesTit.: Notandum quod simplicibus et primis predicatoribus sufficit presens compendium ab isto folio usque ad finemlibri.

[126]/7 = 172r-182rDe passione Christi (Concordantia evangelistarum de passione) (Ed.: R. Ferber, Die Quelle des 'Creuziger' desJohannes von Frankenstein. Diss. München 1935, 14-132. – Stegmüller RB 6002, 1; Stegmüller RB 8763;Stegmüller RB 9451. Häufig fälschlich Nicolaus Magni de Jawor und Matthaeus de Cracovia zugeschrieben).Lit.: A. Franz, Der Magister Nicolaus Magni de Jawor. Freiburg 1898, 58 f. - VL VI 1079 (J. Kadlec). Inc.: In illo tempore dixit Iesus discipulis suis: Scitis quia post biduum... Pascha accipitur septem modis

[126]/8 = 183r-212v<Thomas de Chobham:> Summa confessorum (Druck der 'Vulgataversion': Hain 13153f. 'Originalversion' ed. F.Broomfield 1968. – Glorieux RT 115a; Bloomfield 1145; Sharpe 649). - Unvollständig; Hs./Kat.: Innocentius IV.papa.Inc.: Cum miserationes domini sint super omnia opera eius

[126]/8[.2.1] Sermo de dedicatione ecclesiae

[126]/8[.2.2] Sermo de annuntiatione BMV

[126]/8[.2.3] Sermo de passione domini

Cod. 127 --- Verkauft. Heute: Baltimore, Walters Art Gallery, W. 33

Perg.

Melk, 3. Viertel 12. Jh..

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11). – Heute: Baltimore, Walters Art Gallery, W. 33.

L: Georg Swarzenski: Die Salzburger Malerei von den ersten Anfängen bis zur Blütezeit des romanischen Stils. Studienzur Geschichte der deutschen Malerei und Handschriftenkunde des Mittelalters. Tafelband mit 457 Abb. (Denkmäler dersüddeutschen Malerei des frühen Mittelalters 2,2). Leipzig 1908, 153, 165, Taf. CXXI, Abb. 406 f. (vgl. Rosenthal Kat. 90, Nr. 167).

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 187.

Page 68: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

60 von 166

Kurt Holter: Gotische Buchmalerei im südostdeutschen Raum. Zentralblatt für Bibliothekswesen 57 (1940) 23-35, hier:25 (Holter: ohne Signatur).

Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263.

Kurt Holter: Lederschnitt-Einbände aus Niederösterreich. Gutenberg-Jahrbuch (1962) 466-472, hier: 470.

Rudolf Flotzinger: Geistliche Kultur im Mittelalter, in: Ders., Gernot Gruber (Edd.): Musikgeschichte Österreichs I: Vonden Anfängen zum Barock. 2., überarb. u. stark erweiterte Aufl. Wien 1995, 52-99, hier: 61.

Christine Glaßner, Alois Haidinger: Die Anfänge der Melker Bibliothek. Neue Erkenntnisse zu Handschriften undFragmenten aus der Zeit vor 1200. Präsentiert im Rahmen der Sonderausstellung aus Anlaß '1000 Jahre Ostarrichi'.Melk 1996.86 f., 91.

[127]Missale Mellicense

Cod. 128

Pap.

1495/96

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[128]Breviarium Benedictinum(Schreiber und Datierung) Iohannes Tierpolczperger de Patavia 1495 et 1496.

Cod. 129

Pap.

1424

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[129]Iacobus a Voragine OP: Sermones de sanctis et festis (Drucke: HC 6548 u.ö. – Schneyer 3, 246-266; Kaeppeli2155)Inc.: Vestigia eius secutus est... Sunt qui secuntur Deum per fidemExpl.: (Schreibername, Datierung) Explicit Iacobus de Voragine de sanctis ab adventu domini usque adascensionem et est finitus per manus Mathie dictus Chatzpekch de Müldorf feria sabbati ante festum assumpcionisbeate Marie virginis anno domini 1424.

Cod. 130

Pap.

1414

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Laurentius Casutt: Die Handschriften mit lateinischen Predigten Bertholds von Regensburg O. Min., ca. 1210-1272. Katalog. Freiburg (Schweiz) 1961, 39 Nr. 203.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.299.

[130]<Antonius de Azaro Parmensis OP:> Postillae super evangelia de tempore (Drucke: GW 2248 u.ö. - Schneyer 1,290-298, Nr. 1-134; Kaeppeli 264).Inc.: Cum appropinquasset... Tempus hodie incipiturExpl.: (Datierung) Anno domini MCCCCXIIII [1414].

[130], 254r-259vBertholdus Ratisbonensis OFM: Sermones

Cod. 131

Perg.

Page 69: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

61 von 166

Anfang 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[131]Petrus Comestor CRSA: Historia Scholastica (PL 198, 1053-1644. – Stegmüller RB 6543-6564). Endet mit Cap.102.Inc.: Reverendo patri et domino suo Guillelmo Dei gratia Senonensi archiepiscopo ... Imperatoriae maiestatis

Cod. 132

Pap.

1378

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[132]Petrus Comestor CRSA: Historia Scholastica (PL 198, 1053-1644. – Stegmüller RB 6543-6564). Weicht von Cod.131 ab.Expl.: (Datierung) Expliciunt historie anno millesimo CCC° LXXVIII° [1378].

Cod. 133

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 168 (zu 140r-164v), 287(zu 164v-190v).

[133]/1Tractatus de sacramentis et de quattuor novissimis. Exzerpte für den privaten Gebrauch (Katalog).Inc.: Status hominis duplex est

[133]/2 = 140r-164vNicolaus de Dinkelsbühl: De dilectione Dei et proximi (Tractatus octo I) (Druck: J. Wimpheling, NycholaiDünkelspühel tractatus ... Straßburg 1516. Ed.: Schnell 1984, 356-383 [Sermo 1-3]. – Madre 162-169).Inc.: Scribitur Matthaei 22 quod cum quidam legis doctor interogasset dominum

[133]/3 Nicolaus de Dinkelsbühl: De tribus partibus paenitentiae (Tractatus octo IV) (Madre 180-187).Inc.: Ecce nunc tempus acceptabile (2.Cor. 6,2). Duo sunt tempora hominis

[133]/3 = 164v-190vNicolaus de Dinkelsbühl (?): De paenitentia (redactio C) (Madre 286f. Möglicherweise Petrus Reicher dePirchenwart zuzuschreiben). Nicht im Katalog, nach Madre.

[133]/4Henricus de Hassia: Secreta sacerdotum (bearb. v. Michael Lochmair) (Hain 8375-8388. - Hohmann Nr. 207).Inc.: Sacerdotes plures circa officium missae aliter procederent si aliter didicissent ideo non est eisExpl.: imputandum

[133]/5Sermones sex in epistolas. Ende mut.Inc.: Fratres scientes quia hora est... Haec lectio scribitur ad Romanos 13°

[133]/6Guilelmus de Parisiis OP: Dialogus (inter Gilonem et Petrum) de septem sacramentis (Drucke: Hain 8309-8316;GW 2099-2100. - Stegmüller RS 497 [unter dem Namen des Ps. Iohannes Simonis]; Kaeppeli 1618).Inc.: Quoniam me saepius rogasti Petre

[133]/7 Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. – Rudolf 1957, 75-82; Madre 292-295;Bloomfield 1076).Lit.: VL IX (1995) 40-49 (K. Schneider).Inc.: Cum de praesentis exilii miseria

Cod. 134

Page 70: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

62 von 166

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[134]/1Petrus Lombardus: Sententiae in IV libris distinctae (PL 192, 521-962; Ed.: Magistri Petri Lombardi ParisiensisEpiscopi Sententiae in IV libris distinctae. Ed. tertia [Spicilegium Bonaventurianum 4-5]. Grottaferrata 1971-1981.– Stegmüller RS 1). Hier lib. III-IV.Inc.: Si quis vestrum indiget sapientia

[134]/2Sententiarum libri Petri Lombardi metrice redacti (liber IV) metrice.Inc.: Sacramenta docent exerient atque timorem pellunt in verbis et rebus perficiuntur

[134]/3Iohannes de Deo : Apparatus metricus super arbore decretorum (Schulte GQ II, 100 Nr. I; D¡az y D¡az Nr. 1273).Inc.: Metam dat rigor hancque dispensatio laxatExpl.: (Schreibername, Auftraggeber) Explicit quartus liber sententiarum magistri Petri Longobardi per manusBartholomei de Rumberk ad voluntatem domini Symonis de Kocor.

Cod. 135

Pap.

14./15. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[135]Robertus Holcot OP: Postilla super libro Sapientiae (Drucke: Hain 8755-8762. – Stegmüller RB 7416; Kaeppeli3497; Sharpe 553). Inc.: Dominus petra mea et robur meum (2.Reg. 22). Artes et scientiae humanis studiis adinventae

Cod. 136

Pap.

3. Viertel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Stempelgruppe D. 3. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490(mit Ergänzungen von 1996 auf S. 490).

[136]Biblia Veteris Testamenti (libri historici Gen. - Iob). Mit den Prologen des Hieronymus.

Cod. 137

Pap.

15. Jh. (1460)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 198 (zu 351r-408r), 159(408r-414v), 191 (421r-454r).

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.753.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 1979.

[137]/1Hugo de Prato Florido OP: Sermones dominicales per annum (Drucke: 1499, u.ö. – Schneyer 2, 741-753;Kaeppeli 1979).Inc.: Ecce dabit voci suae vocem virtutis (Ps. 104). Quamvis a multis multipliciter sint conflati sermones ...Dilectae filiae Sion... Istud tempus vocatur adventus

[137]/2

Page 71: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

63 von 166

Iohannes de Auerbach : Directorium curatorium (Summa de sacramentis) (Drucke: GW 2852-2854. – Bloomfield252).Lit.: H. Boockmann, Aus den Handakten des Kanonisten Johannes Urbach (Auerbach). Die Satira des JohannesFalkenberg und andere Funde zur Geschichte des Konstanzer Konzils. Deutsches Archiv 28 (1972) 497-532, hier: 524 Anm. 77 (zur Überlieferung).Inc.: Ad laudem Dei animarum salutemExpl.: (Schreibername, Datierung, Lokalisierung) Explicit directorium per dominum Iohannem Awrbach egregiumdecretorum decretorem [recte: doctorem] compositum pro instructione simplicium presbyterorum in cura animarum per Iohannem Ödenpewter de Wasserburg anno 60mo [1460] in Potenstain.

[137]/3 = 351r-408rNicolaus de Dinkelsbühl: De vitiis et virtutibus (Tractatus octo VI) (Madre 1965, 192-199).Inc.: Homo quidam fecit cenam magnam

[137]/3[.2] = 408r-414vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca XIX post Pentecosten (Nr. 79a)

[137]/4 = 421r-454rNicolaus de Dinkelsbühl: De octo beatitudinibus (Tractatus octo V)Inc.: In evangelio quod legitur in festo omnium sanctorum

[137]/5<Nicolaus de Dinkelsbühl:> Sermo de oblationibus ('Ratione relapsi') (Vgl. auch Lhotsky 1957, 82 Nr. 92).Katalog: Thomas Ebendorfer.Inc.: Ratione relapsi nuper combusti

Cod. 138 --- Verkauft. Heute: Stuttgart, Württemberg. Landesbibliothek

Pap.

1386

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11). – Heute: Stuttgart, Württemberg. Landesbibliothek (Holter).

L: Kurt Holter: Lederschnitteinbände aus Niederösterreich, in: Festschrift zum hundertjährigen Bestand des Vereins fürLandeskunde von Niederösterreich und Wien II. Jahrbuch für Landeskunde von NiederÖsterreich 36,2 (1964) 685-695, hier: 693f., 695.

[138]Conradus de Brundelsheim OCist (Soccus): Sermones de tempore (Drucke: GW 7408-7413. - Schneyer 1,716-737). Pars hiemalis.Inc.: Exurge quare obdormis domine... Considerantibus nobis in praecedentibus Expl.: (Datierung) Explicit pars Soccii hyemalis anno domini MCCCLXXXVI° [1386].

Cod. 139

Pap.

15. Jh. (1440)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 133 (zu 1r-16v), 159 (zu16v-54r), 244 (zu 30r-37v), 216 (zu 54r-56r), 218 (zu 56r-59v), 219 (zu 59v-63r), 206 (zu 63r-66v), 208 (zu 66v-70r), 210 (zu 70r-75r), 211 (zu 75r-77v), 159 (zu 77v-179v), 213 (zu 107r-110v), 214 (zu 133v-136v).

[139], 1r-16vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca I Adv. Inc.: Benedictus qui venit... Evangelium quod hodie legitur secundum Breviarium Pataviense

[139], 16v-54rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca I Adv. - Dnca V post Epiphan. (Nr. 2-15).

[139], 30r-37vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Iohannes Evangelista (Madre 243, Nr. VI).

[139], 54r-56rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Purificatio (Madre 215, Nr. I).

[139], 56r-59vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Annuntiatio I (Ed.: K. Binder, Die Lehre des Nikolaus von Dinkelsbühlüber die Unbefleckte Empfängnis im Licht der Kontroverse [Wiener Beiträge zur Theologie 31]. Wien 1970,212-223. – Madre 217 f., Nr. II,1).

[139], 59v-63r

Page 72: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

64 von 166

Nicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Annuntiatio II (Madre 218, Nr. II,2).

[139], 63r-66vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas I (Madre 205, Nr. I,1).

[139], 66v-70rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas II

[139], 70r-75rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas IIIc (Madre 208-210).

[139], 75r-77vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas IV

[139], 77v-179vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca in Septuagesima - Dnca XXIII post Pentecost. (Nr. 16-78;ohne 32-38)Expl.: (Datierung) De ultima dominica iam nihil quia eius evangelium exponitur in quadragesima. Et est finis etfinitum est hoc opus anno domini M° CCCC° XL° in die sancti Galli etc. [1440].

[139], 107r-110vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Resurrectio

[139], 133v-136vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: De sancto Spiritu

Cod. 140

Pap.

15. Jh. (1435)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 69.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 2154.

Hans Walther: Das Streitgedicht in der lateinischen Literatur des Mittelalters. Mit einem Vorwort, Nachträgen undRegistern v. Paul Gerhard Schmidt (Quellen und Untersuchungen zur lateinischen Philologie des Mittelalters 5,2). Hildesheim 1984 [Nachdruck der Ausgabe München 1920], 213 Nr. 78 (zu Text Nr. 7).

Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 821.

Gunhild Roth: Sündenspiegel im 15. Jahrhundert. Untersuchungen zum pseudo-augustinischen 'Speculum peccatoris'in deutscher Überlieferung (Deutsche Literatur von den Anfängen bis 1700 12). Bern 1991, 25 Nr. 228 (zu 341va-345rb).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 292.

[140]/1Iacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz 21998, 1-1298. – Kaeppeli 2154).Expl.: (Schreibername, Lokalisierung, Datierung) Explicit legenda nova per Martinum presbyterum pro tunc inLyntz laboriose composita scribendo die noctuque anno 1435.

[140]/2De passione Christi (Concordantia evangelistarum de passione) (Ed.: R. Ferber, Die Quelle des 'Creuziger' des Johannes von Frankenstein. Diss. München 1935, 14-132. –Stegmüller RB 6002, 1; Stegmüller RB 8763; Stegmüller RB 9451. Häufig fälschlich Nicolaus Magni de Jawor undMatthaeus de Cracovia zugeschrieben). Kat.: Henricus de Frimaria.Lit.: A. Franz, Der Magister Nicolaus Magni de Jawor. Freiburg 1898, 58 f. - VL VI 1079 (J. Kadlec).

[140]/3 Sermones duo de dedicatione ecclesiaeNr. 1. Inc.: Egressus Iesus... Hoc factum estNr. 2. Inc.: Magna erit gloria... Ubi sciendum quod hoc

[140]/4.1Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermo de animabus (S 80) (Lhotsky 1957, 77 Nr. 44; Madre 332 Nr. 13;Schneyer, RepSpätMA Nr. 376).Inc.: Miseremini mei, miseremini mei (Iob 19,21). Ex quo sanctorum dicta testantur et experientia, quod nihiltantum abstrahit a peccato et convertit ad Deum et bonum operari facit quam mortis cogitatio... Miseremini mei

Page 73: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

65 von 166

etc. Verba ista sunt beati Iob ad amicos suos sed ecclesia decantat ea in vigiliis et commemoratione animarum

[140]/4.2 Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermo de s. MagdalenaInc.: Rogabat Iesum... Quod omnis terra plena sit

[140]/5Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. – Rudolf 1957, 75-82; Madre 292-295;Bloomfield 1076).Lit.: VL IX (1995) 40-49 (K. Schneider).Inc.: Cum de praesentis exilii miseria

[140]/6 = 341va-345rb Ps. Augustinus: Speculum peccatorum (PL 40, 983-992 = Roth G. 1991, 183-226 [gemeinsam mit eineroberdeutschen u. mittelniederdeutschen Übersetzung]. PLS 2, 1366. – Vgl. CPL 386; BHM 616; CPPM II 3076). Inc.: Quoniam carissimi in via huius saeculi fugientis sumus

[140]/7Visio Philiberti (Ed.: Th. G. v. Karajan, Frühlingsgabe für Freunde älterer Literatur. Wien 1839, 85-98; Wright1841, 95-106. – Chevalier 29918; Walther, Initia 11894; Bloomfield 3223, 1862).Lit.: VL X (1999) 412-418, bes. 412-414 (N. F. Palmer). Inc.: Noctis sub silentio tempore brumali

Cod. 141

Pap.

Ende 14. Jh. und 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[141]Sermones in epistolas a dominica Paschatis usque ad ultimam Pentecostes. Wohl gehalten in den Jahren1393-1395.Inc.: Expurgate vetus fermentum... (1. Cor. 5,7). Quia domino largiente

Cod. 142

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

L: Columba M. Batlle: Die 'Adhortationes sanctorum patrum' ('Verba seniorum') im lateinischen Mittelalter. Überlieferung,Fortleben und Wirkung (Beiträge zur Geschichte des alten Mönchtums und des Benediktinerordens 31).Münster/Westfalen 1972, 131, Nr. 242.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 293.

Falk Eisermann: 'Stimulus amoris'. Inhalt, lateinische Überlieferung, deutsche Übersetzungen, Rezeption (MTU 118).Tübingen 2001, 175 (Beschreibung), 213, 223, 244, 287, 291.

[142]/1Stimulus amoris maior I (forma longa) (Drucke: GW 4820-4832; Sancti Bonaventura Opera VII. Rom 1596,205-250; A. Ch. Peltier [Ed.], S. R. E. Cardinalis S. Bonaventurae ... Opera omnia XII, Paris 1868, 631-703;Klapper 1939, 1-332 [mit der dt. Übersetzung des Johannes von Neumarkt]. – Distelbrink 194 f., Nr. 217;Bloomfield 1294). Lit.: VL IX (1995) 335-341 (F. Eisermann). – Eisermann 2001, bes. 214-246.Inc.: Liber iste qui stimulus amoris

[142]/2 Tractatus de officio sacerdotis seu de sacramentis.Inc.: Quoniam officii sacerdotalis exercitium... Septem sunt itaque horae canonicae

[142]/3 <Iohannes Herolt OP (Discipulus):> De eruditione Christifidelium seu De doctrina christiana, dist. 1-10 = Tractatus de decem praeceptis (Druck: z. B. Köln 1506).Inc.: Si vis vitam ingredi serva mandata (Matth. 19). Notandum ergo quod decem sunt

[142]/4Expositio in Pater noster (Drucke: Hain 1368-1374; Ed.: Adam 1976, 182-198 [lat. Text mit dt. Übersetzung]. -Stegmüller RB 2249,7 [Ericus Olavi ?]; 8764,2; 8844; 9763; Bloomfield 9200).Inc.: Thomas de Aquino: Pater non dominus

[142]/5

Page 74: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

66 von 166

De interrogationibus confessariorum

[142]/6<Petrus de Pennis OP:> Tractatus contra Iudaeos nomine Thalamoth (Kaeppeli 3310, ohne diese Hs.).Inc.: Legitur in libro Regum quod rex Assuerus spreta regina Vasthi elegerit in reginam quae fuit miraepulchritudinis... Iudaeus autem dicit vos christiani etc. Hunc librum excipit alius eiusdem argumenti qui inscribitur... Paulisper enim transiens vesperi verba sapientum

[142]/7<Thymo Polonus OP:> Super librum IV Sententiarum (Stegmüller RS 917; Kaeppeli 3904, beide ohne diese Hs.).Inc.: Ad evidentiam sacramentorum novae legis... Baptismum valet contra peccatum originale... Samaritanusautem approprians vulnerato

[142]/8 Ps. Bernardus Claravallensis OCist: Meditationes (PL 184, 485-508. – Bloomfield 3126 [Multi multa sciunt]).Inc.: Multi multa sciunt et se ipsos nesciunt

[142]/9Vitas patrumInc.: Quidam senex habebat a cella sua aquam

[142]/10<Guigo II. Carthusiensis:> Scala claustralium (PL 40, 997-1004; PL 184, 475-484; SC 163, 81-123. – BGOC 18,6120; Bloomfield 1082).Inc.: Cum die quadam corporali manuum labore occupatus spiritualis hominis exercitia cogitare cepissem

[142]/11 <Elias de Ferreriis (Ferrariis) de Salanhaco OP:> Libellus de doctrina fratrum a priore provinciali per provinciam Tolosanam missus = Recollectorium rudimentorum sacrae theologiae (Kaeppeli 1017; Bloomfield 2244 [siehe auch 4686]). Inc.: Gratia dicitur uno modo bona voluntas

[142], 130v-132v (130v capp.; abbrev.) Ps. Augustinus: De scala paradisi liber I (PL 40, 997-1004; cf. PL 47, 1252-1254)

[142]/12Ps. Bernardus Claravallensis OCist: Sermo ad Petrum de corpore domini (PL 184, 981-990. – BGOC 18, 7482).Inc.: Pater sanctissime Petre audi quid loquatur Deus in pauperculo servo tuoExpl.: (Schlußschrift) Finivi hunc tractatum cum magno taedio quia exemplare incorrectum habui ideo subicit secorreccioni.

[142]/12Ps. Bernardus Claravallensis OCist: Tractatus de corpore Christi (PL 184, 981-990).Inc.: Pater sanctissime Petre audi quid loquatur Deus in pauperculo servo tuo Expl.: (Schlußschrift) Finivi hunc tractatum cum magno taedio quia exemplare incorrectum habui ideo subicit secorreccioni.

[142]/13Robertus Grosseteste: Testamenta duodecim Patriarcharum (Stegmüller RB 7398,2).Inc.: Transscriptum Ruben queaecumque mandavit filiis suis priusquam moreretur. In centesimo XXV° anno vitaeipsius post annos duos mortis

[142]/14Ps. Bernardus Claravallensis OCist: De interiori domo, capp. 1-28 (= Ps. Augustinus, Liber de bono conscientiae)(PL 184, 507-538. – Bloomfield 1787; CPPM II 3089).Inc.: Conscientia in qua anima perpetuo est mansura

[142]/15.1Regulae absolutionis ab excommunicatione

[142]/15.2Statuta Fratrum Minorum Romae degentium

[142]/15.3Casus varii morales

[142]/15.4Decretales (Exc.)

[142]/15.5De executione remissionis

[142]/15.6Quomodo evitanda irregularitas

Cod. 143

Page 75: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

67 von 166

Pap.

15. Jh. (1462)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263, 267.

Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 446.

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 385 (zu Text Nr. 2).

[143]/1 = 1r-79rIohannes de Fonte OFM: Conclusiones I-IV (Stegmüller RS 446). Hier: In librum I.Inc.: Ad preces studentium dum essem lector Pessulano et ut fratres pauperes sub compendio sententiashaberent librorum Sententiarum ... Veteris ac novae legis

[143], Nr. 2 = 85r-173r<Hermannus de Schildesche OESA:> Introductorium iuris sive declarationes terminorum legalium ac legum (Zumkeller 385). Ohne Prolog, überarbeiteter Text.Inc.: Abavus est pater proavi

[143]/3 = 175r-183rIohannes Andreae: Summa de sponsalibus et matrimonio (Druck: GW 1751-1756. – Schulte GQ II, 214 f. Nr. 2).Inc.: Christi nomine invocans ad honorem

[143]/4 = 183r-192rIohannes Andreae: Summa de consanguinitate seu lectura arboris consanguinitatis (Druck: Friedberg II,1425-1436. – Schulte GQ II, 214-216 Nr. 4).Inc.: Circa lecturam arboris consanguinitatisExpl.: (Datierung) 1462.

Cod. 144

Pap.

1. Viertel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 5.371.

[144]<Nicolaus de Byardo OP:> Summa de abstinentia (Kaeppeli 3046).Katalog: Martinus Fridlinus de Kladrub.Inc.: Abstinentia. Duplex est abstinentia detestabilis et laudabilis

Cod. 145

Pap.

1380 (1381 ?)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

Pavel Spunar: Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragensem conditam illustrans. Bd. 1 (Studia Copernicana 25). Wratislaviae etc. 1985, Nr. 416 (zu 1r-162r).

[145], 1r-162rBohuslaus de Krnow: Lectura super II librum Decretalium (Spunar 416). Anfang fehlt.Expl.: (f. 162 Schlußschrift, Datierung) Et sic est finis huius secundi libri domino annuente in vigilia sancti Gallianno domini 1380 [oder 1381] et repetatorum a honorabili viro tunc ordinariam tenente Bohuslao doctore eximio et sanctae Pragensis ecclesiae decano egregio.

Cod. 146

Pap.

15. Jh. (1466)

Page 76: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

68 von 166

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 293.

[146]/1 = 1r-15rLeonardus Huntpichler de Valle Brixinensi OP: Tractatus de praedestinatione (Frank 1966, 32.a).Inc.: Inquisitio: An originale peccatum quo Adam peccavit in omne genus humanum diffundatur seu diffusum sit Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Expliciunt quedam de lecturis ordinariis fratris Leonardi de Valle Brixiensi ordinisPredicatorum conventus Wiennensis 1466.

[146]/2 = 15v-20vPs. Augustinus: De igne purgatorio (= Sermo app. 104) (cum inquisitionibus Leonardi de Valle Brixinensi) Tit.: Tractatus seu sermo beati Augustini episcopi de igne purgatorio et doctrina peccatorum venialium etmortalium edificatorius valde dirigens penitere volentes et confessores Inc.: In lectione apostolica quae nobis paulo ante recitata est... Et considerandum est propter clarioremintelligentiam

[146]/2 = 15v-20v<Leonardus Huntpichler de Valle Brixinensi OP:> De igne purgatorio (Frank 1966, 53).

[146]/3 Sermones variiInc.: Si te non audierit... Tria sunt peccata

[146]/4 Excerpta historica

[146]/4[.1]Vincentius Bellovacensis OP: Speculum historiale. Exc.(Drucke: Strasburg 1473 u.ö. – Kaeppeli 3987).

[146]/4[.2]Vita Thomae de Aquino. Exc.

[146]/4[.3]Caesarius Heisterbacensis OCist: Dialogus miraculorum. Exc. (Ed.: J. Strange, Caesarii Heisterbacensis monachiordinis Cisterciensis Dialogus miraculorum. 2 Bde. Köln 1851).

[146]/4[.4] = 279r-310rIacobus a Voragine OP: Legenda aurea. Exc.

Cod. 147

Pap.

1431

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Kauf datiert 1431 (Cerny 1967, 103).

L: Hilarius Walter (Ed.): Bernardi I. abbatis Casinensis Speculum monachorum seu Quaestio de his, ad quae in professione obligatur monachus, et quae sint in regula, quae habeant vim praecepti, quae mandati et quae consilii. Freiburg/Br. 1901, XII, Anm. 1.

[147]Liturgisches Einbandfragment, 13. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

[147]Bernardus Ayglerius OSB: Expositio in regulam s. Benedicti (Ed.: Walter 1901).Inc.: Legitur in Proverbiis doctrina prudentium facilis... Ausculta o fili ausculta Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername) Explicit expositio regule beati Benedicti secundum Bernhardumvenerabilem abbatem monasterii Cassinensis anno ab incarnacione domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo [1431]. Et finita est hec glosa feria tercia post undecim milium virginum etc. Et est finita per manus Mathie dictus Chatzpeckh civis in Mayrhoffen et nacione bavarus de opido quod dicitur Müldorf.

Cod. 148

Pap.

15. Jh./16. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[148]

Page 77: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

69 von 166

Antiphonae, hymni, etc. Mit Notation.

Cod. 149

Pap.

1440

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 71.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

[149]Liturgisches Einbandfragment, 12. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

[149]/1 = 1r-134rVita beatae Mariae virginis et salvatoris rhythmica (Stegmüller RB 9164; Walther, Initia 17250).Lit.: VL X (1999) Sp. 436-443 (K. Gärtner), mit Ausgaben und weiterer Literatur.Inc.: Sanctus Epiphanius doctor veritatisExpl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Explicit liber dulcissime et piissime venerande et laudandegloriose et speciose diligende et metuende venerabilis et amabilis virginis Marie que cum Iesu filio suo sit semper benedicta. Amen. Scriptum per fratrem Cholomanum anno domini 1440. Deo gracias. (Dieser Schreiber vielleicht auch in Linz, Oberösterreichische Landesbibliothek, Cod. 457 [olim 109] [Cerny 1967, 82 Anm. 40]).

[149]/1[.2]Ps. Ignatius Antiochenus: Epistola BMV ad Ignatium (carmen)

[149]/1[.3]Epistola s. Ignatii ad BMV (carmen)

[149]/2 Sermo de dilectione Dei. Nicolaus de Dinkelsbühl (?).Inc.: Perfice gressus meos (Ps. 16,5). Reverendi patres ac fratres mei praestantissimi. Dicit magisterSententiarum

[149], ehemals HD-Spiegel (Fragm., 9. Jh.; heute abgelöst)Augustinus: Tractatus in evangelium IohannisLit.: Petrus Ortmayr, Ein Bruchstück einer alten Augustinushandschrift in der Seitenstettner Stiftsbibliothek.Gymnasialprogramm Seitenstetten 1914, 1-8.

Cod. 150

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Gunhild Roth: Sündenspiegel im 15. Jahrhundert. Untersuchungen zum pseudo-augustinischen 'Speculum peccatoris'in deutscher Überlieferung (Deutsche Literatur von den Anfängen bis 1700 12). Bern 1991, 25 Nr. 229, (zu 255v-260r).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 293.

[150]/1 = 1r-242v<Hugo de Sancto Caro:> Sermones de tempore et festis (Schneyer, Wegweiser 298).Inc.: Clama ne cesses (Is. 54). Quasi dicat: Ne cesses clamare quia ipsi non cessant peccare... Hora est iam nos...Cum sit brevis vita

[150]/2 = 243r-255vSpeculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. – Rudolf 1957, 75-82; Madre 292-295;Bloomfield 1076).Lit.: VL IX (1995) 40-49 (K. Schneider).Inc.: Cum de praesentis exilii miseria

[150]/3 = 255v-260rPs. Augustinus: Speculum peccatorum (PL 40, 983-992 = Roth G. 1991, 183-226 [gemeinsam mit eineroberdeutschen u. mittelniederdeutschen Übersetzung]. PLS 2, 1366. – Vgl. CPL 386; BHM 616; CPPM II 3076).Weitere Texte siehe Katalog!.Inc.: Quoniam carissimi in via huius saeculi fugientis sumus

Page 78: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

70 von 166

Cod. 151

Perg.

Mitte 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 822.

[151]Iacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz 21998, 1-1298. – Kaeppeli 2154).Inc.: Universum tempus praesentis vitae in quattuor partes distinguitur

Cod. 152

Perg.

2. Hälfte 14. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[152]Conradus Gemnicensis OCart: Matutinale BMV minus (Laus Mariae)Lit.: Klapper 1935, XXXVIIIf. – VL V (1985) 188 (F. J. Worstbrock).Inc.: Ad laudem matris virginis eiusque sacratissimae prolis ad satisfaciendum quoque desiderio venerabilis inChristo patris domini Meinhardi de Nova Domo domini electi Tridentini hoc devotius requirentis ille Carthusiensis

Cod. 153

Pap.

1421

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[153]<Thomas de Chobham:> Summa confessorum (Druck der 'Vulgataversion': Hain 13153f. 'Originalversion' ed. F.Broomfield 1968. – Glorieux RT 115a; Bloomfield 1145; Sharpe 649). Hs.: Innocentius IV. papa.Inc.: Cum miserationes domini sint super omnia opera eius Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit summa casuum Innocencii pape quarti anno domini M° CCCC° XXI°[1421].

Cod. 154

Perg.

14. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[154]Guilelmus Peraldus OP: Summa vitiorum (Drucke: Hain 12383-12392. – Kaeppeli 1622 A; Bloomfield 6045[Tabula] und 1628).Inc.: Dicturi de singulis vitiis

Cod. 155

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie), 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

[155]Liturgisches Einbandfragment, 13. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

Page 79: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

71 von 166

[155]/1<Nicolaus de Byardo OP:> Summa de abstinentia (Kaeppeli 3046). Katalog: Martinus Fridlinus de Kladrub.Inc.: De abstinentia versus: Sunt hae collecta libro vulgalia multa... Duplex est abstinentia

[155]/2 = 109r-140vBerengarius de Landora OP: Lumen animae (Kaeppeli 565-567). Fassung ?Inc.: Summi mihi pontificis favente gratia eius pariter ad instinctum hunc animatus librum adii compilandum

[155]/3Sermones quadragesimales. Ev. Conradus de Saxonia (?).Inc.: Tu autem cum ieiunas unge caput tuum (Matth. 6). In hoc ieiunii capite notandum est nobis

Cod. 156

Pap.

1415/16

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 3224 Suppl. (zu Text Nr. 1).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 344 (zu Text Nr. 1).

[156]/1 = 1r-124r<Henricus de Ratisbona OESA (?):> Vocabularius dictus 'Lucianus' (Stegmüller RB 3224 und 5407; Zumkeller344). Mit Prolog.Lit.: Grubmüller 1967, 39-44, bes. 42 Anm. 1 (zur völlig ungesicherten Zuschreibung an Henricus de Ratisbona).– VL III (1981) 868-869 (K. Grubmüller). – VL X (1999) 475-478 (B. Schnell). Katalog: Aegidius Romanus.Inc.: Cum iuxta sapientis assertionem bonorum laborum gloriosus sit fructus... Abba sicut dicit glossa ad Galatasquarto hebraicum est et interpretatur pater et habet acutum accentum in fineExpl.: (Schlußschrift, Auftraggeber, Datierung) Explicit Lucidarius comparatus per dominum Iohannem Romph deWet... sub anno domini MCCCCXV° [1415]. Notandum quod anno domini MCCCCXVI° fuit magna caristia etc.

[156]/2 = 125r-175v<Alexander Neckam CRSA:> Repertorium vocabulorum Bibliae (Glorieux RA, Nr. 21.ae). Katalog: Guilelmus Brito.Inc.: Abba secundum Papiam syrum nomen est quod graece et latine dicitur paterExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername, Lokalisierung) Explicit vocabularius Britonis anno M°CCCC°16°[1416] per manus Iohannis Romph pro tunc tempore predicator in Gmund Pataviensis diocesis.

[156]/3[.1] Vocabularius verborum, lat./dt. (Parallelüberlieferung: Berlin SPK, Cod. Theol. fol. 424, 284v-302v; Graz UB, Cod.323, 87r-127r). Inc.: Abbreviare chuerzen

[156]/3[.2] = 176r-227vVocabularius latino-germanicus, lat./dt.(Stegmüller RB 4753: hier nach Berlin SPK, Cod. Theol. fol. 424], 239rff. einem Iohannes de Landsbergzugeschrieben, dabei handelt es sich aber wohl nur um den Schreiber. – Parallelüberlieferung: Graz UB, Cod. 323,1r-86r).Inc.: Abba hebraice vaterExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit vocabularius Britonis anno domini M CCCC XVI° [1416].

[156]/3[.3] Vocabularius nominum rariorum, lat./dt.Inc.: Maiestas allmechtichait

[156]/4Sermo de neomystaInc.: Tu eris super domum meam (Gen. 41,40). Nostis carissimi

Cod. 157

Pap.

15. Jh. (1426/27)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78). Vorbesitzer: s. Text Nr. 1.

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 3224 Suppl. (zu Text Nr. 5).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 344 (zu Text Nr. 5).

Page 80: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

72 von 166

[157]/1Sermones dominicales et festivalesInc.: Invenietis infantem pannis involutum (Luc. 2,12). In his verbis circa nativitatem Christi quattuordescribunturExpl.: (Eintrag des Vorbesitzers mit Datierung) Cuicunque presens liber datus fuerit vel qui in eo legiert debetfideliter orare pro anima unius sacerdotis Michaelis Golsar de hospitali prope Ortenburg ut requiescat in pace cum uno amen. Qui comparavit hunc librum anno domini millesimo quadringentesimo vicesimo septimo [1427] propria manu scriptum pro signeto.

[157]/2Concordantia Veteris et Novi TestamentiInc.: Figurationes incarnationis filii DeiExpl.: (Schlußschrift) Explicit concordancia veteris et novi testamenti sub compendio edita.

[157]/3 Stella clericorum (Drucke: Hain 15060-15080; Ed.: Reiter 1997, 17-50. - Bloomfield 4435).Inc.: Quasi stella matutina in medio nebulae (Sir. 50,6) id est peccatorumExpl.: (Schlußschrift) Explicit nobilis stella clericorum.

[157]/4<Conradus de Waldhausen CRSA:> Excerpta postillae (Schneyer 1, 792-797, Nr. 1-71). Katalog: Nicolaus Kempf de Argentina.Inc.: Adventum domini recolentes... Hodie sancta mater ecclesia(Datierung) 1426 (Schlußschrift wie in Text Nr. 1).

[157]/5<Henricus de Ratisbona OESA (?):> Vocabularius dictus 'Lucianus' (Stegmüller RB 3224 und 5407; Zumkeller344). Ohne Prolog, Ende mut. Kat.: Aegididus Romanus.Lit.: Grubmüller 1967, 39-44, bes. 42 Anm. 1 (zur völlig ungesicherten Zuschreibung an Henricus de Ratisbona).– VL III (1981) 868-869 (K. Grubmüller). – VL X (1999) 475-478 (B. Schnell).Inc.: Cum iuxta sapientis assertionem bonorum laborum gloriosus sit fructus

Cod. 158

Pap.

1415

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Johann Baptist Schneyer: Lateinische Sermones-Initien des Hochmittelalters für Heiligenfeste des Franziskanerordens.Archivum franciscanum historicum 61 (1968) 3-78.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 3.267.

[158]/1Iacobus a Voragine OP : Sermones de sanctis et festis (Drucke: HC 6548 u.ö. – Schneyer 3, 246-266; Kaeppeli2155).Expl.: (Geschrieben von Matthias Katzpeckh dat. 1415).

[158]/2Sermones festivalesInc.: Angelorum esca nutrivisti... In verbis propositis notantur tria

Cod. 159

Pap.

14./15. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Heimo Reinitzer, Olaf Schwencke: [Art.] Plenarien, in: VL VII (1989) Sp. 737-763, Sp. 748 Nr. 28.

[159]Lektionar, dt. (Plenar mit Auslegungen).Inc.: Mein got ich hab mein sel aufgehaben zu dir Expl.: (Schreibername, Lokalisierung) Expliciunt sermones per manus Petri de Pewger finiti in vigilia natifitatisMarie in Ellesel (?).

Cod. 160

Pap.

Page 81: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

73 von 166

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie), 15. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[160]/1 Guilelmus Peraldus OP: Summa vitiorum (Drucke: Hain 12383-12392. - Kaeppeli 1622 A; Bloomfield 6045[Tabula] und 1628).

[160]/2 (Ende mut.)Sermones varii. Auch in Seitenstetten, Cod. 110/3.Inc.: Hora est iam nos... Paulus scribit nobis haec verba

Cod. 161

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie), 15. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[161]/1Guilelmus Peraldus OP: Summa vitiorum (Drucke: Hain 12383-12392. - Kaeppeli 1622 A; Bloomfield 6045[Tabula] und 1628).

[161]/2Theobaldus episcopus: Physiologus TheobaldiInc.: De serpente. Sciendum ergo quod divina pagina saepissime loquitur de serpente et hoc tam in novotestamento quam in veteri

[161]/3 Guilelmus Peraldus OP: Summa de virtutibus (Drucke: Hain 12383-12392. – Kaeppeli 1622 B; Bloomfield 4046,1066 und 5601).Inc.: Si separaveris pretiosum a vili quasi os meum eris

Cod. 162

Pap.

3. Viertel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 1419.

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 115 (zu Text Nr. 2).

[162]/1 Biblia Veteris Testamenti sine prophetis

[162]/2Antonius Rampegolus OESA: Biblia aurea (Drucke: Hain 13877-13879, 13681-13683, 1385, 1387. – Stegmüller1419; Zumkeller 115).Inc.: Abundans in temporalibus deficit in spiritualibus

Cod. 163

Pap.

Wien, 1468

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 452.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 214 (zu 196v-200v).

[163], f. 1Wolfgangus Sack de Vienna (Vorbesitzer ?): Notiz, ihn betreffend: 1492 magister Wolfgangus Saccus Viennensis sacre theologie doctor.

[163]<Iohannes Harrer de Heilbronn:> In Petri Lombardi librum Sententiarum I-IV (Stegmüller RS 452). Hier: In lib.

Page 82: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

74 von 166

IV. Katalog: Henricus de Oyta.Inc.: Circa initium quarti Sententiarum quaeritur utrum in quolibet hominum statu fuerint aliqua sacramentaExpl.: (Datierung, Lokalisierung) 1468 Wyenne sexta feria ante palmarum.

[163], 196v-200vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: De sancto Spiritu (s. Madre). Nicht im Katalog.

Cod. 164

Pap.

15. Jh.

[164]Bertholdus Ratisbonensis OFM: Rusticanus de tempore (Schneyer 1, 473-477, Nr. 1-61).Inc.: Movebo caelum et terram... Super ista verba dicit quaedam glossaExpl.: (Schreiber- oder Vorbesitzername) Explicit Rusticanus pustilla bona fratris Iohannis Suabel.

Cod. 165

Pap.

Ende 14. Jh. und 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Laurentius Casutt: Die Handschriften mit lateinischen Predigten Bertholds von Regensburg O. Min., ca. 1210-1272. Katalog. Freiburg (Schweiz) 1961, 39 Nr. 204.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.477.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 4.573.

[165]/1 Tractatus de decem praeceptisInc.: Oblatus est ei unus (Matth. 18,24). Intelligitur populus iudaicus Expl.: Nota de his versus: Est Deus et nomen sunt sabbata suntque parentes mors mechus fures falsus testisdomus uxor.

[165]/2Sermones varii (5)Inc.: Vidi turbam magnam

[165]/3Bernardus Claravallensis OCist: In laudibus virginis matris homiliae (PL 183, 55-88; Ed.: J. Leclercq–H. Rochais,S. Bernardi Opera IV. Rom 1966, 13-58). Inc.: Scribere aliquid devotio iubet prohibet occupatio... Missus est Gabriel

[165]/4 Ps. Bernardus Claravallensis OCist: Meditationes (PL 184, 485-508. – Bloomfield 3126 [Multi multa sciunt]). Inc.: Multi multa sciunt et se ipsos nesciunt

[165]/5Homiliae. A dominica septuagesima usque ad quintam quadragesimae.Inc.: Volens laborare in vinea in ecclesia pro aeterno denario

[165]/6Historiae biblicae moraliter expositaeInc.: Legitur in libro Iudicum quod Samson taedebat vivere

[165]/7 Sermo de annuntiatione BMVInc.: Ave gratia plena... Solent homines irati

[165]/8Peregrinus de Oppeln OP: Sermones de sanctis (Drucke: Hain 12580-12586. - Schneyer 4, 557ff.; Kaeppeli3194).Inc.: Vestigia pedum illius (Iob 23,11). Dominus vocans Petrum et Andream dixit: Venite post me

[165]/9<Guilelmus Peraldus OP:> Summa vitiorum (Drucke: Hain 12383-12392. - Kaeppeli 1622 A; Bloomfield 6045 [Tabula] und 1628). Exc., Ende mut. = Bloomfield 6097 (Prolog, cap. 2).Inc.: Triplici ratione potest ostendi vitia summa diligentia esse vitanda

Page 83: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

75 von 166

Cod. 166

Pap.

1412

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 293.

[166]/1Paulus Cholner: Sermones de temporeInc.: Dominus rex noster ipse veniet (Is. 33,2). Beatus Bernardus in sermone Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Expliciunt sermones dominicales et de tempore collecte per Paulum Chollner indecretis licentiatum Ratisponensis et Pataviensis ecclesiarum canonicum cui non laus nec gloria sed soli Deo viventi in secula seculorum amen. Finitus est iste liber sub anno domini M°CCCC°XII° proxima sexta feria postfestum sancti Erhardi episcopi [8.1.1412].

[166]/2Paulus Cholner: Sermones de communi sanctorumInc.: Nimis honorati sunt (Ps. 138,17). Revolvendo sacras scripturasExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit commune de sanctis. Sub anno domini XII° in vigilia Pauli [24.1.1412]finitus est iste liber.

[166]/3<Iohannes Calderinus:> Tractatus de interdicto ecclesiastico (Druck: Tractatus universi iuris XIV. Venedig 1584,325ra-326ra. – Schulte GQ II, 250 Nr. 6c. – Parallelüberlieferung: Graz UB, Cod. 1054, 1r ff.). Exc.Inc.: Circa observantiam generalis interdicti quomodo vel qualiter sacerdotes curati vivere et subditos teneanturregere est sciendum prout collegi

[166]/4Sermones varii (3)Nr. 1. Tit.: <De s. Magdalena>. Inc.: Quae est ista... Cuius haec verbaNr. 2. Tit.: <De dedicatione templi>. Inc.: Ingressus Iesus... Iam nostris temporibusNr. 3. Tit.: <De neomysta>. Inc.: Elegicum ex omnibus tribubus... Haec verba dominus dixit

[166]/5 = 166ra-192vaAlphabetum virtutum et vitiorum (amor - visio)(Bei Bloomfield nicht nachgewiesen. - Parallelüberlieferung: St. Paul, Cod. 38/4, 285ra-307va. Gleiches Incipit inFiecht, Cod. 15, 86v-88v).Inc.: Amor. Augustinus nihil tam durum atque ferreum quod non amoris igne vincatur

[166]/6 Sermones varii (4)

Cod. 167

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78). Zu Cod. 168 gehörig (?).

[167]Honorius Augustodunensis OSB: Expositio psalmorum (PL 172, 269-312 [Ps. 1, 50, 51, 100, 101, 150]; PL 193,1315-1372 [Ps. 31-37]; PL 194, 485-730 [Ps. 78-117]. - Stegmüller RB 3568). Hier: In Psalmos 1-50.Lit.: Garrigues 1986, 54.Inc.: Christiano patri verbo et exemplo ut speculum relucenti... Multa sunt indoctis de Psalterio dicenda Expl.: (Schlußschrift) Explicit quinquagesimus Psalmus.

Cod. 168

Pap.

1384

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78). Zu Cod. 167 gehörig (?).

[168]Honorius Augustodunensis OSB: Expositio psalmorum (PL 172, 269-312 [Ps. 1, 50, 51, 100, 101, 150]; PL 193,1315-1372 [Ps. 31-37]; PL 194, 485-730 [Ps. 78-117]. - Stegmüller RB 3568). Hier: In Psalmos 51-100.

Page 84: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

76 von 166

Lit.: Garrigues 1986, 54.Inc.: Legitur quod David prophetaExpl.: (Datierung) Anno domini M° CCC LXXXIIII° finitus est iste liber in sexta feria ante festum Thome [1384].

Cod. 169

Pap.

1425

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[169]Novellae ex iure civili cum commentario. Anfang mut.Expl.: (Datierung) Anno domini MCCCCXXV ipso die ad vincula sancti Petri apostoli [1425].

Cod. 170

Pap.

15. Jh. (1465/66)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 254 (zu 255v-267v), 168(zu 273r-294v), 173 (zu 294v-326v), 168 (zu 327r-328r).

Morton W. Bloomfield u.a.: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. Including a Section of Incipits of Works on the Pater Noster (The Mediaeval Academy of America Publication 88). Cambridge/Mass. 1979, Nr. 5732.

[170]/1Paulus Wann de Kemnat: Sermones de sanctis (Drucke: Hain 16143-49).Inc.: Rabbi ubi habitas venite et videte... Ista verba ad litteram intelligenda de beato Andrea

[170]/2Evangelia de festis sanctorum cum commentarioInc.: Liber generationis... Hoc evangelium scribitur Matthaei primo capitulo. Et sciendum quod Moyses vir sanctusExpl.: (Datierung) Deo gratias 1465.

[170]/3Ars moriendiInc.: Melior est dies mortis die nativitatis (Sir. 7,2) (Datierung) Et sic est finis feria sexta ante Reminiscere anno domini 1466. Deo gracias.

[170]/4 = 255v-267vNicolaus de Dinkelsbühl: Epistola 'Eloquenti viro' ad Iohannem HusInc.: Eloquenti viro domino verbi Dei seminatoris in Praga haec epistola detur fratri suo in Christo dilecto... Quidenim prosperitas

[170]/5 Tractatulus de expeditione infirmorum (Michaud-Quantin 93; Rudolf 1957, 81 Anm. 1. – Parallelüberlieferung:Eichstätt UB, Cod. st 680, 50r-55r).Inc.: Quia circa infirmos maius est periculum

[170]/6 = 273r-294vNicolaus de Dinkelsbühl: De dilectione Dei et proximi (Tractatus octo I) (Druck: J. Wimpheling, NycholaiDünkelspühel tractatus ... Straßburg 1516. Ed.: Schnell 1984, 356-383 [Sermo 1-3]. – Madre 162-169).Inc.: Scribitur Matthaei 22 quod cum quidam legis doctor interogasset dominum

[170]/7 = 294v-326vNicolaus de Dinkelsbühl: De decem praeceptis decalogi (Tractatus octo II) (Madre 169).Inc.: Praeter praecepta legis naturae

[170]/8 = 327r-328rNicolaus de Dinkelsbühl: De dilectione Dei et proximi (Tractatus octo I): Sermo 8 (Druck: J. Wimpheling, NycholaiDünkelspühel tractatus ... Straßburg 1516. Ed.: Schnell 1984, 356-383 [Sermo 1-3]. – Madre 162-169).Inc.: Sicut quilibet compos rationis

[170]/9 Commentarius de passione dni Iesu Christi (= Schlägl, Cod. 202, 180r-181v).Inc.: O vos omnes qui transitis (Lam. 1,12). Haec verba recitat Ieremias propheta in libro suarum lamentationum

[170]/10 Tractatus de adventu Christi secundo seu de iudicio universali Inc.: Caelum et terra transibunt (Luc. 21,33).

Page 85: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

77 von 166

Dubitatur an aliqua signa imminente praecedent die iudicii

Cod. 171

Perg., Pap.

14./15. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Kurt Holter: Lederschnitt-Einbände aus Niederösterreich. Gutenberg-Jahrbuch (1962) 466-472, hier: 470, Abb.4.

Kurt Holter: Lederschnitteinbände aus Niederösterreich, in: Festschrift zum hundertjährigen Bestand des Vereins fürLandeskunde von Niederösterreich und Wien II. JbLkNÖ 36,2 (1964) 685-695, hier: 690, Nr. 1.

Kurt Holter: Beiträge zur Geschichte des Lederschnitt-Einbandes in Niederösterreich. Gutenberg-Jahrbuch (1964) 334-342.

Friedrich Adolf Schmidt-Künsemüller: Corpus der gotischen Lederschnitteinbände aus dem deutschen Sprachgebiet(Denkmäler der Buchkunst 4). Stuttgart 1980, Nr. 297.

[171]/1Iohannes de Deo: Liber iudicum (D¡az y D¡az Nr. 1271).Inc.: Venerabili patri ac domino magistro B. Bononiensi archiepiscopo

[171]/2 Raimundus de Pennaforte OP: Summa de casibus paenitentiae (Druck: Rom 1603, 1-502; Ed.: X. Ochoa–A. Diez,S. Raimundus de Pennaforte, Summa de paenitentia [Universa Bibliotheca Iuris I B]. Rom 1976. - Díaz y Díaz Nr.1324; Kaeppeli 3407).Lit.: St. Kuttner: Die Entstehungsgeschichte der Summa de casibus paenitentiae des hl. Raymund von Penyafort.Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 39 (1953) 419-434.Inc.: Quoniam ut ait Hieronymus secunda post naufragium tabula est culpam simpliciter confiteri

Cod. 172

Pap.

14./15. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

Hans-Ulrich Schmid: Eine spätmittelalterliche bairische Übersetzung des Hohen Liedes, in: Latein und Volkssprache imdeutschen Mittelalter 1100-1500. Regensburger Colloquium 1988. Hrsg. von Nikolaus Henkel und Nigel F. Palmer.Tübingen 1992, 199-208, hier: 201ff.

[172]/1 Sermones varii (6)Inc.: Vado ad eum qui misit me (Ioh. 16,5). Consuevit dominus

[172]/2Cantica canticorum (mit dt. Übersetzung). Wie Seitenstetten, Cod. 121/2.

[172]/3Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in IV Evangelia (Stegmüller RB 5896-5900).Inc.: Quattuor facies uni (Ez. 7)

Cod. 173

Pap.

Wien (Cerny 1967, 87), 15. Jh. (1473)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 159 (zu 187r-261v), 222(zu 278v), 40,4). Münster 1965, 159 (zu 187r-261v), 222 (zu 278v), 235 (zu 279r-282r), 239 (zu 262r-267r), 242 (zu271r-274v), 243 (zu 274v-278v).

Horacio Santiago-Otero: Guido de Monte Roterio y el `Manipulus curatorum', in: Kongreß Salamanca 1979(Monumenta Iuris Canonici Series C Subsidia 6). Città del Vaticano 1980, 259-265.

[173]/1 = 2r-73rGuido de Monte Rocherii: Manipulus curatorum (Druck: Hain 8157-8215. – Franz, Messe 490 ff.; Bloomfield

Page 86: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

78 von 166

5019). Cerny 124 u. Anm. 302.Inc.: Reverendo in Christo patri ac domino Raimundo divina providentia sanctae sedis Valentiae episcopo servusdecretorum minimus Guido de Monte Rocherii... Quoniam secundum quod dicit propheta Malachias

[173]/2 = 76r-133r Wenceslaus OHospSI: Tractatus de septem donis Spiritus sancti. Cerny 112.Inc.: Apprehenderunt septem mulieres virum unum... Haec verba ad futuris contingentibus praedixit Isaiaspropheta

[173]/3 = 139r-176vNicolaus de Lyra OFM: Postilla in Apocalypsim (Stegmüller RB 5923). Cerny 96 u. Anm. 114.Inc.: Oportet te iterum prophetare populis et gentibus (Apoc. 10,11). Sicut dixi in principio Genesis vetus etnovum testamentum ad invicem correspondentExpl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Explicit Nicolaus de Lira super apocalipsim per Erasmum Payralme universitatis Wiennensis baccalaureum anno domini etc. 73° [1473].

[173]/4 = 187r-261vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca Pentecost. I - Dnca XXIII post Pentecost. (Nr. 50-78)Inc.: Si quis diligit me sermonem meum servabit (Ioh. 14,23). Sicut tradunt doctores

[173]/4[.1] = 262r-267rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermo de Iohanne Baptista (S 44) (Madre 238, Nr. III).Inc.: Quis putas puer iste erit... Ita scribitur Lucae primo

[173]/4[.2] = 271r-274vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Iacobus I

[173]/4[3.] = 274v-278vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Iacobus II

[173]/4[.4] = 278vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Assumptio I (Madre 221, Nr. III,1).

[173]/5 = 279r-282rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Omnes sancti III. Mit vorangehender Erklärung der Einführung vonFesten.Inc.: Quaeritur quare sancta mater ecclesia diversorum sanctorum festa per anni circulum votiva celebritatecelebranda instituit

[173]/6 = 349v-350vCasus papales et episcopales, dt. (Cerny 1967, 125).Inc.: Hie verbeut ich allen das heylig sacrament dy sich schuldig wisen in den nachgeschriben articuly

Cod. 174

Pap.

1393 und 15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 265 (zu 328r-329r).

Baudouin Van den Abeele: Bestiaires encyclopédiques moralisés. Quelques succédanés de Thomas de Cantimpré et deBarthélemy l'Anglais. Reinardus 7 (1994) 209-228, hier: 227.

Anna Boreczky: Imitation und Invention. Beobachtungen zur Entstehungsgeschichte der Illustrationen der Budapester Concordantiae caritatis-Handschrift. Acta historiae artium Academiae scientiarum Hungaricae 41 (1999/2000) 1-62, hier: 58 Anm. 3.

Hedwig Munscheck: Die Concordantiae caritatis des Ulrich von Lilienfeld. Untersuchungen zu Inhalt, Quellen und Verbreitung, mit einer Paraphrasierung von Temporale, Sanktorale und Commune (Europäische HochschulschriftenReihe 28: Kunstgeschichte 352). Frankfurt/M. 2000, 153.

[174]Liturgisches Einbandfragment, 13. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

[174]/1Sermones festivalesInc.: Vidi civitatem sanctam Ierusalem (Apoc. 21,2). Augustinus dicit quod duplex est civitas (vgl. Schneyer 4,148, Nr. 317: Martinus Oppaviensis)

[174]/2<Iohannes Czernegast OFM:> Subarratorium animarum (Bloomfield 6541).

Page 87: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

79 von 166

Inc.: Cum semel pigritando quiescerem et torpendo negligenter pigritarer cogitare cepi Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Finis huius tractatus qui subarratorium animarum intitulatur compilatus perIohannem ordinis sancti Francisci olim predicantem Wienne anno domini etc. LXXXXIII° Margerete virginis [1393].

[174]/3 = 81r-83vExpositio in Pater noster (Bloomfield 8172).Inc.: De petitionibus orationis dominicae sciendum est quod sunt septem petitiones quas dominus docuitdiscipulos suos

[174]/4 = 84r-244v<Udalricus Campililiensis OCist:> Concordantia caritatis (Stegmüller RB 8276; Bloomfield 2811). Katalog:Nicolaus de Nürnberg.Lit.: Van den Abeele 1994.1, 218-222 u. 227 f. (Überlieferung) – VL X (1999) Sp. 2-6 (R. Suntrup).Inc.: Notitia huius libri qui concordantia caritatis appellatur talis est

[174]/5 = 245r-247vCasus papales et episcopales (Druck: z. B. Hain 8489 [vor den Sermones des Iohannes Herolt]). Cerny 125.Inc.: Hi sunt denuntiandi in die cenae et aliis sollemnitatibus constitutis... Item percussores et invasoresclericorum cuiuscumque religionis

[174]/6 Sermo de passione dominiInc.: Quomodo cecidisti de caelo Lucifer (Is. 14,12). Hodie agitur dies in quo Deus mortuus est

[174]/7 = 252r-327vIohannes magister: Expositio in Summa sacrificiorum (Versus Hildeberti de missa [PL 171, 1177-1196])Lit.: Franz, Messe 499-502.Inc.: Candor est lucis aeternae speculum sine macula maiestatis Dei (Sap. 7,26). Cum summa sacrificiorum sitliber theologicalis et omnino divinus, ideo more principiantium verba proposita ad commendationem sacrae scripturae sive theologiae sunt assumenda

[174]/8 = 328r-329rNicolaus de Dinkelsbühl: De perceptione sacramenti in die ParascevesInc.: Rubrica ratione ecclesiae auctoritateExpl.: (Schlußschrift) Acta hec sunt per reverendum magistrum Nicolaum Dynkchespuchl etc.

[174]/9 Sermones festivales quattuorInc.: Fuit homo missus a Deo... In verbis istis

Cod. 175

Pap.

1459

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263, 267.

[175]Gregorius I. Magnus: Moralia in Iob (PL 75, 509-1102 (lib. I-XVI); PL 76, 1-782 (lib. XVII-XXXV); CC 143, 143 A,143 B. - Stegmüller RB 2634; CPL 1708). Hier lib. I-XVI.Inc.: Reverendissimo in Christo et sanctissimo fratri Leandro coepiscopo Gregorius servus servorum Dei. Dudumte fraterExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit liber sextus decimus Moralium beati Gregorii pape pars tercia <...> annodomini et cetera 1.4.5.9 [1459] in vigilia sancte Lucie virginis et martyris.

Cod. 176

Pap.

1461/62

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[176]Gregorius I. Magnus: Moralia in Iob (PL 75, 509-1102 (lib. I-XVI); PL 76, 1-782 (lib. XVII-XXXV); CC 143, 143 A,143 B. - Stegmüller RB 2634; CPL 1708). Hier lib. XVII-XXV.Expl.: (Datierung 1461 und 1462).

Cod. 177

Page 88: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

80 von 166

Pap.

1392

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[177]Guilelmus Duranti: Rationale divinorum officiorum (Drucke: GW 9101-9144; A. Davril, T. M. Thibodeau 1995[CC.CM 140]. - Schulte GQ II 155, Nr. 6). Inc.: Quaecumque in ecclesiasticis officiis rebus ac ornamentis consistuntExpl.: (Datierung, Schreiber-/Vorbesitzername) Anno ab incarnatione domini M° tricentesimo nonagesimosecundo [1392] sub schismate paparum anno quinto decimo post annum iubilaeum quem papa Urbanus sextus post tricesimum tercium annum instituit perpetue a Christi fidelibus observandum anno primo tempore papae Bonifacii qui hoc confirmavit anno sue dignitatis secundo hunc librum ad informacionem meam ac omnium qui in eo causa informacionis legerint rescribendo comparavi. Peto igitur quoslibet probitatis fautores ad quos presens liber pervenerit et si quid ex eo utilitatis hauserint informacionem nomine et potestatem authoris summi glorioseque genitricis et alme Christi famule Dorothee pro me Andream presbyterum de Tulna devocius pro remuneracione divina sint implorantes. Amen.

Cod. 178

Pap.

Ingolstadt (Cerny 1967, 88), 1486

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Bernhard und Hieronymus Pez: Nachricht von den vornehmsten Codicibus MStis einiger Klöster in Oesterreich, in:Johann Gottlieb Krause (Ed.), Umständliche Bücher-Historie oder Nachrichten und Urtheile von allerhand alten undneuen Schrifften ... Teil 2. Leipzig 1716, 176-206, hier: 187 Nr. 3 (ohne Signaturangabe).

Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 383 Nr. 27 (Chmel kündigtden Abdruck der Buridan-Novelle an).

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

Petrus Ortmayr, Der Seitenstettener Commentariolus historicus über Buridans Verhältnis zu Johanna von Navarra.Zeitschrift für die österreichischen Gymnasien 68 (1917/18) 721-740.

Nikolaus Henkel: Deutsche Übersetzungen lateinischer Schultexte. Ihre Verbreitung und Funktion im Mittelalter und inder frühen Neuzeit (MTU 90). München 1988, 257.

F. J. Worstbrock: [Art.] Prenninger (Brenn-, Brem; Brenningarius), Martin, mit humanist. Beinamen Uranius, in: VL VII (1989) Sp. 821-825, hier: 823 (zu 7r-27r und 103r-118r).

Ulrike Bodemann, Klaus Grubmüller: Schriftliche Anleitung zu mündlicher Kommunikation: dieSchülergesprächsbüchlein des späten Mittelalters, in: Hagen Keller, Klaus Grubmüller, Nikolaus Staubach (Edd.),Pragmatische Schriftlichkeit im Mittelalter. Erscheinungsformen und Entwicklungsstufen (Akten des Internationalen Kolloquiums 17.-19. Mai 1989) (Münstersche Mittelalter-Schriften 65). München 1992, 177-193, hier: 185 und Nr.07.14.

[178]/1 = 7r-27r<Martinus Prenninger (Uranius):> Ars epistolandiInc.: Epistolarum officium id voluit esse CiceroExpl.: (Schreibername) Finis est illius Ciceronis B. s. p. id est Benedictus Dietrichspurger de Pfarkirchen.

[178]/2 = 29r-82vAugustinus Datus Senensis : Elegantiolae (GW 8032-8122. – Bertalot II, Nr. 2771). Mit Marginal- undInterlinearglossen.Inc.: Credimus iam dudum a plerisque viris etiam disertissimis persuasumExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername) Augustini Dati Senensis oratoris primarii isagogicus libellus adAndream Dori Christofferi filium expletus est feliciter 1.4.8.6. feria 2da post Iudicare per me Benedictum Dietrichspurger de Pfarkirchen.

[178]/3 = 76r-82vElegantiae dictionisInc.: Prima quod oratio non decrescat

[178]/4 = 90r-100rGrammatellusInc.: Nudius tertius dum gramatellos in artificiali eloquentia revera non parum deficientes compassionis oculointuerer

[178]/5 = 101r-102vCriminatio Iohannis Buridani de Iohanna regina Franciae (Ed.: Petrus Ortmayr, Der SeitenstettenerCommentariolus historicus über Buridans Verhältnis zu Johanna von Navarra. Zeitschrift für die österreichischen

Page 89: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

81 von 166

Gymnasien 68 (1917/18) 721-740, hier: 726-730.Inc.: Buridanus natione Picardus perspicacis vir ingenii dum in alma universitate Parisiensi regeret Expl.: (Schlußschrift, Werkdatierung) Hec et tanta de Buridano ad osculacionem commendabilis bonarum arciumsectatoris magistri Petri de Gottigen ex vago rumore in unum colligere conatus sum in alma universitate Lipczensi anno etc. 1471.

[178]/6 = 103r-118rMartinus Prenninger (Uranius): De orthographiaInc.: Ad magnificum virum dominum Theodoricum Maier Frisingensem et Eystettensem praepositum dignissimumMartini Brenningnarum orthographia incipit feliciter. Cum saepe mecum cogitassem Theodorice vir amplissimeExpl.: (Datierung) Finitur libellus rhetoricalis anno domini 1486.

[178]/7 = 128r-172rArs epistolandiInc.: Cum ars epistolaris non solum illa quae puerorum est sed quaevis alia subordinetur rhetoricae

Cod. 179

Pap.

1411

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 74 f.).

[179]Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in IV Evangelia (Stegmüller RB 5896-5900).Inc.: Quattuor facies uni (Ez. 7)Expl.: (Datierung) Explicit postilla super Matheum et Marcum edita a fratre Nicolao de Lira de ordine Minorumcompleta anno domini millesimo quadringentesimo XI sabbato ante Luce ewangeliste [1411].

Cod. 180

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 565 (zu1-252 und 252-321).

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 94 (zu 1-252 und252-321).

[180], 1-252 (252-321 (Nachträge)<Nicolaus de Dinkelsbühl:> Quaestiones magistrales in quartum librum Sententiarum (recensio A) (Stegmüller RS565; Madre 1965, 94).Inc.: Circa distinstionem primam quarti Sententiarum moveo illam quaestionem

Cod. 181

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 383 Nr. 28.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 188.

Bertram Söller: Der Traktat 'Paradisus animae' des Pseudo-Albertus Magnus im deutschen Spätmittelalter.Überlieferungsgeschichte - Wirkungsgeschichte - Textedition der vntugent-Version aus dem 15. Jahrhundert[Ungedruckte Diss.]. Würzburg 1987, 460 Nr. 129 (zu 274v-299v).

Fritz Peter Knapp: Die Literatur des Spätmittelalters in den Ländern Österreich, Steiermark, Kärnten, Salzburg undTirol von 1273 bis 1439. 2. Halbbd.: Die Literatur zur Zeit der habsburgischen Herzöge von Rudolf IV. bis Albrecht V.(1358-1439) (Geschichte der Literatur in Österreich von den Anfängen bis zur Gegenwart 2,2). Graz 2004, 193.

[181]/1 = 1r-8rStephanus de Egenburga: Sermo de BMVInc.: Maria optimam partem elegit... Haec verba ad litteram de Maria Magdalena sorore Marthae et Lazari dicta

Page 90: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

82 von 166

sunt a domino... In evangelio quod legitur dominica octava... Misit Deus spiritum... Sancta mater ecclesia hodie sollemniter peragit

[181]/2 = 11r-274rIohannes Geuss de Teiningen: Sermones de tempore et de sanctisAutor auf dem Titelschild der Hs. genannt.Inc.: Hodie sancta mater ecclesia incipit sollemniter celebrare advenum domini nostri Iesu Christi

[181]/3 = 275r-299vPs. Albertus Magnus OP: Paradisus animae (Ed.: A. et Ae. Borgnet, B. Alberti Magni Opera omnia XXXVII. Paris1898, 447-512. – Bloomfield 5875).Inc.: Sunt quaedam vitia quae frequenter speciem virtutum praetendunt

[181]/4[.1] = 300r-307rStephanus de Egenburga: Sermo de amicitia Dei de a. 1466Inc.: Vos amici mei estis (Ioh. 15,14). Salvator sic ait

[181]/4[.2] = 300r-307rStephanus de Egenburga: Sermo de nobilitate de a. 1466Inc.: Liber generationis Iesu Christi... Sanctus Matthaeus evangelista describens

[181]/5 = 308r-311r<Narcissus Herz de Berching:> Informatio seu consilium in materia dispensationis pro concilio Basileensi(zwischen 1439 XII 6 und 1440 I 25) (Ed.: Deutsche Reichstagsakten XIV [1933] 430-439, Nr. 229. –Parallelüberlieferung z.B.: Wien ÖNB, Cod. 4748, 142r-150v; Cod. 4957, 109r-112v; Cod. 5253, 177r-185r).Inc.: Circa materiam unionis quam inierunt reverendissimi patres ac illustrissimi principes sacri Romani imperiielectores

[181]/6[.1] = 311r-328rStephanus de Egenburga (?): Sermo de s. Iacobo maioriInc.: Dilecti in domino hodie sancta mater ecclesia festivat sollemnia sancti Iacobi apostoli maioris huius ecclesiaepatroni sanctissimi

[181]/6[.2] = 311r-328rStephanus de Egenburga: Sermo de dotibus animae et corporis post mortem de a. 1446Inc.: Erunt signa... Gregorius in homilia dicit quod dominus et redemptor noster

[181]/6[.3] = 311r-328rStephanus de Egenburga: Sermo de circumcisione domini de a. 1447. Ende mut.Inc.: Postquam consummati sunt dies octo... De hac festivitate Christi pauca referam ut convertar ad complendumea quae prius de beatitudinibus electorum incepi

[181]/7 = 329r-332vPetrus Reicher de Pirchenwart: Quaestiones theologicaeTit.: Per magistrum Petrum de Pirchenbart.Inc.: Dubitatur an paene parentum in filios traducantur... Utrum liceat appetere episcopatum Expl.:

Cod. 182

Pap.

14. Jh. oder 15. Jh. (1364 oder 1464)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.753, 3.246.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 1979.

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B 4b, Gruppe 5. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490(mit Ergänzungen von 1996 auf S. 490).

[182]/1 = 3r-214rHugo de Prato Florido OP: Sermones dominicales per annum (Drucke: 1499, u.ö. – Schneyer 2, 741-753;Kaeppeli 1979). Inc.1: Ecce dabit voci suae vocem virtutis (Ps. 104). Quamvis a multis multipliciter sint conflati sermones Inc.2: Dicite filiae Sion: Ecce rex tuus venit (Marc. 21). Istud tempus vocatur adventus domini Expl.:

[182]/2 = 230r-242rCommentarius de passione domini Iesu ChristiInc.: Scitis quia post biduum pascha fiet (Matth. 26). Ista verba primae partis passionis dominus dixit discipulissuis

[182]/3 =243r-392rIacobus a Voragine OP: Sermones quadragesimales (Schneyer 3, 235-244 Nr. 161-294; Kaeppeli 2157).

Page 91: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

83 von 166

Inc.: Filia populi mei (Ier. 6). Quamvis sollemnitas quadragesimalis in sequenti dominica inchoetur Expl.: (Datierung) Et sic est finis feria 5ta ante festum sancti Georii LXIIII° jar [1364 oder 1464]. Hocquadragesimale vero et tu autem et est bonum et optimum quidam doctor de ordine predicatorum composuit.

Cod. 183

Pap.

14. Jh.

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 293 f.

[183]/1 = 2r-168vSermones quorundam ss. Patrum

[183], 1r-3r.1Maximus Taurinensis: Sermo 19 (P. D. 1, 4)

[183], 1r-3r.1 Maximus Taurinensis: Sermo 20 (P. D. 1, 6)

[183], 1r-3r.2 Ps. Augustinus: Sermo app. 245 (Alanus 2, 83; P. D. 1, 9)

[183], 4r-6vQuodvultdeus Carthaginensis: Sermo 4, contra Iudaeos, paganos et Arianos (PL 42, 1123-1127; CC 60, 241-250.– CPL 404; CPPM I 1205 u. 6400). (capp. 11-17 = P. D. 1, 10)

[183], 10v-11v (in ms.: Fulgentii)Ps. Augustinus: Sermo app. 122 (P. D. 1, 22)

[183], 24r-25r Ps. Augustinus: Sermo app. 134 (P. D. 1, 54)

[183], 28r-30vPs. Augustinus: Sermo app. 188

[183], 31r-32vPs. Augustinus: Sermo Flor. Cas. II

[183], 33v-34vPs. Augustinus: Sermo app. 190

[183], 33v-34vPs. Augustinus: Sermo app. 191

[183], 35r-39r.1Ps. Augustinus: Sermo app. 192 (Alanus 2, 55)

[183], 35r-39r.2Ps. Augustinus: Sermo

[183], 35r-39r.3Ps. Augustinus: Sermo app. 195 (Alanus 1, 5)

[183], 41r-43r (in ms.: Iohannis episcopi)Ps. Augustinus: Sermo Caillau II 2 (P. D. 1, 70)

[183], 65v-76vAugustinus: Enarrationes in psalmos (CC 38-40 [1956, 2. Aufl. 1990]. – CPL 283; Stegmüller RB 1463; CPPM II1869a). Hier: Ps. 63 capp. 2-8.

[183], 65v-76vAugustinus: Enarrationes in psalmos. Hier: Ps. 68 capp. 3-8.

[183], 65v-76vAugustinus: Enarrationes in psalmos. Hier: Ps. 108 capp. 2-9.

[183], 65v-76v.4Augustinus: Sermo Ravaisson

[183], 82v-87v (in ms.: Augustini) Ps. Eusebius Emesenus: Sermo 14: De pascha III

Page 92: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

84 von 166

[183], 82v-87v (in ms.: Augustini) Ps. Eusebius Emesenus: Sermo 13: De pascha II

[183], 92r-92vPs. Augustinus: Sermo app. 161

[183], 97r-98r Augustinus: Tractatus in Evangelium Iohannis (PL 35, 1379-1976; CC 36 [1954]. – CPL 278;Stegmüller RB 1471; CPPM II 1869). Hier: Tr. LXXXI-LXXXII, in ms.: Georii martiris.

[183], 101r-102v Augustinus: Sermo 165

[183], 104r-105rAugustinus: Sermo

[183], 110v-127rPs. Augustinus: Sermo app. 37 (Ottobeuren 57)

[183], 110v-127rPs. Augustinus: Sermo app. 287

[183], 110v-127rPs. Augustinus: Sermo app. 38

[183], 110v-127rPs. Augustinus: Sermo app. 39

[183], 110v-127r.2Augustinus: Sermo

[183], 110v-127rPs. Augustinus: Sermo app. 40

[183], 110v-127rPs. Augustinus: Sermo app. 41

[183], 110v-127rPs. Augustinus: Sermo app. 42

[183], 110v-127r Ps. Augustinus: Sermo app. 44

[183], 110v-127r Ps. Augustinus: Sermo app. 45

[183], 110v-127rAugustinus: Sermo 36 (PL 38, 215-221; CC 41, 434-443. – CPL 284).

[183], 110v-127r.4 Augustinus: Sermo

[183], 130v-149r Ps. Augustinus: Sermo app. 52

[183], 130v-149rPs. Augustinus: Sermo app. 50

[183], 130v-149rPs. Augustinus: Sermo app. 51

[183], 130v-149r Ps. Augustinus: Sermo app. 47

[183], 130v-149rPs. Augustinus: Sermo app. 48

[183], 130v-149rPs. Augustinus: Sermo app. 49

[183], 130v-149r (comm. in Macc. I, 3) (in ms.: Augustini)Hrabanus Maurus OSB: In I Macc.

[183], 130v-149r (comm. in Macc. I, 4) (in ms.: Augustini) Hrabanus Maurus OSB: In I Macc.

[183], 130v-149r (comm. in Macc. I, 5) (in ms.: Augustini) Hrabanus Maurus OSB: In I Macc.

[183], 130v-149rPs. Augustinus: Sermo app. 71

Page 93: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

85 von 166

[183], 130v-149rAugustinus: Sermo 48

[183], 130v-149rPs. Augustinus: Sermo app. 59

[183], 130v-149r Ps. Augustinus: Sermo app. 60

[183], 156v-160v.1 Augustinus: Sermo

[183], 156v-160vAugustinus: Tractatus in Evangelium Iohannis (PL 35, 1379-1976; CC 36 [1954]. – CPL 278; Stegmüller RB 1471;CPPM II 1869). Hier: Tr. LXXXIV.

[183], 156v-160v Augustinus: Sermo 31 (P. D. 2, 113)

[183], 161v-162r (in ms.: Augustini) Iohannes Chrysostomus: Sermo 19 (P. D. 2, 120)

[183], 164r-168vAugustinus: Sermo 93 (Alanus 2, 105) (PL 38, 573-578. – CPL 284).

[183], 164r-168vPs. Augustinus: Sermo app. 231 (Alanus 2, 107; P. D. 2, 128) (CPPM I, 4674 [= Ps. Eusebius Emesenus, Sermo57]).

[183]/2 = 169r-318rConradus Gemnicensis OCart: Matutinale BMV minus (Laus Mariae)Lit.: Klapper 1935, XXXVIIIf. – VL V (1985) 188 (F. J. Worstbrock). Inc.: Ad laudem matris virginis eiusque sacratissimae prolis

Cod. 184

Pap.

14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie), 15. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Thomas de Zwettl, dann Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 383 f. Nr. 29.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 189.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 2535.

Rudolf Goy: Die Überlieferung der Werke Hugos von St. Viktor. Ein Beitrag zur Kommunikationsgeschichte desMittelalters (Monographien zur Geschichte des Mittelalters 14). Stuttgart 1976, 46, 231, 315, 431.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 294.

[184], IBesitzvermerk: 'Anno domini etc. 48 [1448] pro domino Iohanne de Weytra nunc octonario <ad S. Stephanum ?>nunc magistro chori. Istum librum est mihi testatus venerabilis vir ac egregius sacri iuris doctor dominus Thomas de Zwetl qui obiit anno domini 1455 in vigilia pentecostes cuius anima requiescat in sancta pace. Amen.'

[184]/1 = 2ra-11rbHugo de Sancto Victore CRSA: Soliloquium de arra animae (PL 176, 951-970; PL 40, 851-856; Ed.: K. Müller,Hugo de Sancto Victore, Soliloquium de arrha animae [Kleine Texte für Vorlesungen und Übungen 123]. Bonn1913, 1-26. – Goy 277-329).

[184]/2 = 10v-76vIsidorus Hispalensis: Sententiarum libri III (PL 83, 537-738. – CPL 1199; D¡az y D¡az 111).

[184]/3 = 77r-95vIsidorus Hispalensis: Synonymorum de lamentatione animae peccatricis libri duo (PL 83, 825-868. – CPL 1203;D¡az y D¡az 105; Bloomfield 417). Inc.: In sequenti hoc libro qui nuncupatur synonyma... Anima mea in angustiis est

[184]/4 = 95vb-100raAnselmus Cantuariensis OSB: De assumptione beatae Mariae virginis liber I (PL 40, 1141-1148; PLS 2, 1369)Inc.: Ab interrogata de virginis et matris domini resolutione temporali et a sumptione perenni... Quia

Page 94: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

86 von 166

profundissime et sua dignitate altissime sum responsurus quaestioni

[184]/5 = 100ra-106rb (capp. 1-9)Ps. Augustinus: Meditationes (PL 40, 901-942. – CPL 386). Cap. 1-9 = PL 40, 901-909.Inc.: Domine Deus meus da cordi meo te desiderare desiderando quaerere quaerendo invenire inveniendo amare

[184]/6 = 106rb-109rb.1 Ps. Augustinus: Sermo Mai 105 Inc.: Nostis fratres carissimi omnes homines sanitatem corporis quaerere

[184]/6.1 Caesarius Arelatensis: Sermo 50 (PLS 4, 310 ff.; CC 103, 224 ff. – CPL 1008).Inc.: Nostis fratres carissimi omnes homines sanitatem corporis quaerere Expl.:

[184]/6[.2] = 106rb-109rb.2Ps. Augustinus: Sermo app. 278Inc.: Bene nostis fratres carissimi me vobis frequenter supplicasse

[184]/6.2Caesarius Arelatensis: Sermo 54 (PL 39, 2269 ff.; CC 103, 235. – CPL 1008).Inc.: Bene nostis fratres carissimi me vobis frequenter supplicasse

[184]/6[.3] = 106rb-109rb.3 (in ms.: Augustini)Maximus Taurinensis: Sermo 30 Inc.: O si videatis fratres carissimi quia mea non cessat humilitas

[184]/7 = 109r-154rHugo de Sancto Victore CRSA: De archa Noe morali (PL 176, 617-680; CC.CM 176 [2001]. – Goy 212-237).Inc.: Cum sederem aliquando in conventu fratrum

[184]/7[.2] = 154r-160vHugo de Sancto Victore CRSA: De scripturis et scriptoribus sacris (PL 175, 9-28. – Goy 43-48). Hier cap. 14-18.Inc.: Diligens scrutator sacri eloquii rerum significationes nequaquam negligere debet

[184]/8 = 160v-171vAmbrosius Mediolanensis: De Nabuthae (CSEL 32/2, 469-516. – CPL 138; Stegmüller RB 1237).Inc.: Nabuthae historia tempore vetus est usu cottidiana

[184]/9 = 171va-174ra<Isidorus Hispalensis:> Etymologiarum sive Originum liber VIII, cap. 5: De haeresibus (PL 82, 298-305. – CPL1186). Kat.: Augustinus.Inc.: Quidam autem haeretici de ecclesia recesserunt ex nomine suorum auctorum nuncupantur quidam vero excausis quas elegentes instituerunt... Menandriani a Menandro mago

[184]/10 = 174ra-195ra<Ogerius de Locedio OCist:> Planctus BMV (B) (Ed.: G. B. Adriani, Beati Oglerii de Tridino ... opera quae supersunt ... Torino 1873. - BGOC 18, Nr. 7902; Bloomfield 4839. - Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Cod.205/3). Hs.: Chrysostomus.Lit.: H. Barré: Le 'Planctus Mariae' attribué à Saint Bernard. Revue d'ascétique et de mystique 25 (1952) 243-266.Inc.: Quis dabit capiti meo aquam

[184]/11 = 195r-206 Iohannes Chrysostomus: Ad Demetrium de compunctione cordis liber I (PG 47, 393-410. – CPG 4308).

[184]/12 = 206-214v Iohannes Chrysostomus: Ad Stelechium de compunctione cordis liber II (PG 47, 411-422. – CPG 4309).Inc.: Et quomodo fieri potest o homo Dei

[184]/13 = 215ra-220vbHugo de Sancto Victore CRSA: De virtute orandi (PL 176, 977-988. - Goy 404-438).Inc.: Quo studio et quo affectu orandus sit Deus

[184]/14 = 220r-224vIohannes Andreae: Summa de sponsalibus et matrimonio (Druck: GW 1751-1756. – Schulte GQ II, 214 f. Nr. 2).Inc.: Christi nomine invocato

[184]/15 = 224v-229v Iohannes Andreae: Summa de consanguinitate seu lectura arboris consanguinitatis (Druck: Friedberg II,1425-1436. – Schulte GQ II, 214-216 Nr. 4).Inc.: Circa lecturam arboris consanguinitatis

[184]/16 = 231r-288vIohannes Nider OP: Consolatorium timoratae conscientiae (Kaeppeli 2535, mit dieser Hs.).Inc.: Apud disciplinas reperimus... Primo igitur animadvertendum quod conscientia uno modo sumitur pro reconscita

Page 95: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

87 von 166

Cod. 185

Pap.

15. Jh. (1450)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 384 Nr. 30.

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 71.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 189.

Alphons Lhotsky: Thomas Ebendorfer. Ein österreichischer Geschichtsschreiber, Theologe und Diplomat des15.Jahrhunderts (Schriften der Monumenta Germaniae historica 15). Stuttgart 1957, 79 Nr. 69 (zu 68-72).

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B.5. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[185]/1.1Thomas Ebendorfer de Haselbach: Expositio orationis dominicae (Lhotsky 1957, 86, Nr. 138).Inc.: Orantes nolite multum loqui... Quam multos utiles fructus afferat vigilans et devota oratio

[185]/1.2 Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermo de salutatione angelica BMV (Lhotsky 1957, 80, Nr. 81).Inc.: Ave Maria... Quia virgo tot laudibus extollitur a sanctis patribus

[185]/1.3Thomas Ebendorfer de Haselbach: Expositio Symboli apostolorum (Lhotsky 1957, 71, Nr. 17).Inc.: Quoniam secundum apostolum fides est fundamentum totius spiritualis aedificii Expl.: (Schlußverse, Datierung) Hec veri solis cecos splendori serenat Doctrina patrum nectis amore deiQuam scripsit Thomas declamans fideliPrecibus iungatur civibus angelicisMille quadringentis quinquaginta simus annis Virginis a partu sanat hec sanat fides [1450].

[185]/2 = 181r-423rThomas Ebendorfer de Haselbach: Sermones de sanctis (de evangeliis) (Vgl. Lhotsky 1957, 75 Nr. 40 [ohneHinweis auf die vorliegende Zusammenstellung]. – Parallelüberlieferung der Reihe mit dem Sermo de s. Agneteam Beginn: Fiecht, Cod. 203, 1r-266v [15.Jh.]; Kremsmünster, Cod. 210; Wilhering, Cod. 20, 143r-154v[dat.1476]; Brünn UB, Mn 17, 34r-341r [2.Hälfte 15.Jh.]) Inc.: Simile est regnum caelorum decem virginibus (Mt 25,1). Quod hoc genus hominum quod virgines dicunturmerito celebre et honore dignum sit

Cod. 186

Pap.

15. Jh. (1423)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 388 Nr. 31.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 189.

Dieter Girgensohn: Peter von Pulkau und die Wiedereinführung des Laienkelches. Leben und Wirken eines WienerTheologen in der Zeit des großen Schismas (Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 12). Göttingen1964, 171 Nr. 21 (zu 105r-114r).

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 257 (zu 70r-84r), 254(zu 84r-99v).

Pavel Spunar: Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragensem conditam illustrans. Bd. 1 (Studia Copernicana 25). Wratislaviae etc. 1985, Nr. 869 (zu 114r-116r).

Kassian Lauterer: [Art.] Matthäus von Königssaal, in: VL VI (1987) Sp. 170-172, hier: Sp. 170.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 295.

[186], 1r-3v = Nr. 1Casus papales et episcopales (Druck: z. B. Hain 8489 [vor den Sermones des Iohannes Herolt]). Cerny 125.

Page 96: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

88 von 166

Inc.: Item falsificatores litterarum papalium

[186], 1r-3v = Nr. 2Henricus de Odendorf: Lectura super capitulum: Omnis utriusque. Fraglich ob dieser Autor.Inc.: Ex capitulo omnis utriusque sexus sub rubrica de paenitentiis et remissionibus situato colligitur

[186], 1r-3v = Nr. 2Canon omnis utriusque iuris cum glossaInc.: Ex capitulo omnis utriusque sexus sub rubrica de paenitentiis et remissionibus situato colligitur

[186], 3r-8v = Nr. 3<Simon de Ruckersburg:> Sermo de indulgentiis (Nicht gedruckt. – Parallelüberlieferung: Admont, Cod. 319,50vff.; Graz UB, Cod. 248, 8v-14v [anonym] und Cod. 524, 91v-95v; Kremsmünster, Cod. 8, 136rff. und Cod. 45,146raff.; St.Paul, Cod. 24/4, 304rb-311ra [anonym]). Im Katalog Casparus Calderinus zugeschrieben.Lit.: VL VIII 1259 (V. Honemann).Inc.: Quamquam non dubitem participes meae legationis officii atque consortes melius me aut certe clarius sedforte non sufficientes sentire

[186], 8-11 = Nr. 4Sermo de nativitate BMVInc.: Dominus possedit me... Lectio praesens difficultatem petit

[186], 11rb-13vb = Nr. 5<Anselmus Cantuariensis OSB:> De assumptione beatae Mariae virginis liber I (PL 40, 1141-1148; PLS 2, 1369)

[186], 14r-25r = Nr. 6Petrus Blesensis: Compendium in Iob (Stegmüller RB 6431).Inc.: Henrico Dei gratia illustrissimo anglorum regi ... servus Petrus Blesensis ... archidiaconus salutem. Gratiasago gratiae largitori

[186], 25r-29r = Nr. 7Notata de decimis dandis

[186], 29ra-va = Nr. 7[.2]Ps. Augustinus: Symbolum concilii Toletani XI (CPL 111°)

[186], 29va-30va = Nr. 8Augustinus: SermoInc.: Confitemur et credimus sanctam atque ineffabilem trinitatem

[186], 30-33 = Nr. 9 Martinus V. papa: Concordata inita cum natione germanica (Druck: H. von der Hardt, Magnum oecumenicumConstantiense Concilium I, Helmstädt 1700, Sp. 1021).Inc.: Universis et singulis Iohannes misersatione divina episcopus Ostiensis

[186], 33v-47v = Nr. 10Rupertus (Truckner) de Weltz: Mandatum 1420 (Krems) super promulgatione statutorum synodi Salisburgensis1419. Im Katalog vollständig abgeschrieben.Inc.: Rupertus de Weltz... Quamvis per sacros canones indecentia Expl.: (Schreiber: Iohannes Rumph de Weitra).

[186], 33v-47vConcilium Pataviense ad S. Hippolytum 1419 (Ed.: G. E. Frieß, Die Diözesan-Synode zu Passau 1419. Archiv fürDiöcesan-Geschichte des Bisthumssprengels St. Pölten [Beilage zu Hippolytus] 7 [1864] 103-116).

[186], 33v-47vConcilium Salisburgense anno 1418

[186], 47-50 = Nr. 11 Sermo in cena dominiInc.: Probet autem seipsum homo... In his verbis notandum quod qui corpus Christi vult sumere

[186], 50-66 = Nr. 12De passione Christi (Concordantia evangelistarum de passione) (Ed.: R. Ferber, Die Quelle des 'Creuziger' desJohannes von Frankenstein. Diss. München 1935, 14-132. – Stegmüller RB 6002, 1; Stegmüller RB 8763;Stegmüller RB 9451. Häufig fälschlich Nicolaus Magni de Jawor und Matthaeus de Cracovia zugeschrieben).Lit.: A. Franz, Der Magister Nicolaus Magni de Jawor. Freiburg 1898, 58 f. - VL VI 1079 (J. Kadlec).Kat.: Henricus de Vrimaria.Inc.: Scitis quia post biduum... Nota quod passio Christi describitur

[186], 66-69 = Nr. 13 Sermo de septem donis Spiritus sanctiInc.: Notandum quod septem sunt dona Spiritus sancti

[186], 70r-84r = Nr. 14<Nicolaus de Dinkelsbühl:> Tractatus 'Barones regni Bohemiae' (Ed.: R. Damerau, Texte zum Problem desLaienkelchs. Nikolaus von Dinkelsbühl [1360-1433] I. Tractatus contra errores Hussitarum. II. De sub utraque.Textkritische Ausgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 6]. Gießen [o.J., 1969?], 33-111). Katalog:

Page 97: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

89 von 166

Mauritius von Prag.Inc.: Barones regni Bohemiae serenissimo principi domino Sigismundo Romanorum Hungariae et regi mseruntquendam lbellum continentem multas auctoritates

[186], 84r-99v = Nr. 15Nicolaus de Dinkelsbühl: Epistola 'Eloquenti viro' ad Iohannem Hus (Madre 252-254).Inc.: Eloquenti viro domino verbi Dei seminatoris in Praga haec epistola detur fratri suo in Christo dilecto... Quidenim prosperitasExpl.: (Datierung, Schreibername) M° CCCC 23° [1423] scriptum est a me Iohanne Rumph.

[186], 100-114 = Nr. 16Matthaeus de Aula Regia OCist: Sermones duo in concilio Constantiensi habiti.Lit.: VL VI (1987) Sp. 170 (K. Lauterer).Sermo 1. Inc.: Estote misericordes... Sic originaliter scribitur Lucae VI° capitulo Expl.: (Schlußschrift) Iste sermo factus est in concilio Constantiensi anno domini M° CCCC XVI° dominica quartapost festum sancte trinitatis per fratrem Matheum de Steynhuz professum in Aula Regia circa Pragam ordinis Cisterciensis sacre theologie professoruem arciumque magistrum.Sermo 2. Inc.: Hi sunt viri misericordiae transsumptive in lectione missae ecclesiarum originaliter EcclesiasticiXLIII sub his verbisExpl.: (Schlußschrift) Sermo iste factus est in concilio Constantiensi ob reverenciam beatissimorum Petri et Pauliapostolorum etc.

[186], 114r-116r = Nr. 17Mauritius de Praga: Sermo 'Ecce ego mitto ad vos prophetas' (Spunar Nr. 869).Inc.: Ecce ego mitto ad vos prophetas (Matth. 23) et transsumptive in evangelio iam lecto Expl.: (Schlußschrift) Sermo pronuntiatus per reverendum magistrum Mauricium de Praga sacre theologiedoctorem in Constancia 1418.

[186], 116-123 = Nr. 18Sermones de animabus defunctorum (3)Nr. 1. Inc.: Redimentes tempus quoniam dies mali sunt (Ephes. 5). Hieronymus in quadam epistola volensostendereNr. 2. Inc.: Memorare novissima tua... Memorare scilicet mortem Nr. 3. Inc.: Miseremini mei... Sciendum quod cum purgandis debemus facere misericordiam

[186], 123r-236v = Nr. 19Guilelmus Peraldus OP: Summa vitiorum (Drucke: Hain 12383-12392. - Kaeppeli 1622 A; Bloomfield 6045[Tabula] und 1628).Inc.: Dicturi de singulis vitiis incipiemus a vitio gulae Expl.: (Datierung) MCCCC23 1423 sabbato ante festum sancti Thome apostoli [1423].

[186], 237r-271r = Nr. 20Conradus de Brundelsheim OCist (Soccus): Sermones de assumptione BMV. Incipit nicht bei Schneyer. 10Sermones.Nr. 1. Inc.: Surge domine in requiem tuam... De archa ista sanctificationis Nr. 8. Tit.: Sermo fratris N. facti [!] in capitulo Zwetlensi. Inc.: Quae est ista quiae progreditur... Fratres et dominimei reverendi ut ait pater noster beatus Bernardus

[186], 271 ff. = Nr. 20[.1]Conradus de Brundelsheim OCist (Soccus): Sermones de BMVInc.: Orietur stella ex Iacob... Carissimi laudes gloriosae virginis Mariae

[186], nach 271 ff. = 21.2Honorius Augustodunensis OSB: Speculum ecclesiae: Sermo in nativitate BMV (S 65)Inc.: Egredimini filiae Ierusalem... Filiae Ierusalem sunt animae fideles

[186], nach 271 ff. = 21.3Honorius Augustodunensis OSB: Speculum ecclesiae: Sermones de BMV. 2 Sermones. Inc. nicht bei Schneyer.Inc.: Consuetudo ecclesiastica multas ex rebus gestis retinet similitudines

[186], nach 271-301 = Nr. 21.4 Nicolaus Gretzel OCist oder Nicolaus Vischel (?): Sermo Inc.: Postquam completi sunt dies purgationis... Consuetudo fratres carissimi erat

[186], 301v = Nr. 22Georgius de Hohenlohe: Decretum de officio s. Stephani protomartyris (1404)Inc.: Georgius Dei et apostolicae sedis gratia episcopus Pataviensis universis et singulis praepositis decanisrectoribus ecclesiarum parochialiumExpl.: Datum in Mauttaren anno domini MCCCCIIII° quinta die mensis Novembris.

[186], 302 = Nr. 23Georgius de Hohenlohe: Decretum de festo s. trinitatis (1411)Inc.: Universis et singulis ad quos praesentes pervenerint Expl.: Datum Wyenne die XVIIII May anno domini MCCCCXI°.

[186], 302-304 = Nr. 24 Urbanus VI. papa: Bulla de celebratione iubilaei in trigesimum tertium

Page 98: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

90 von 166

Inc.: Urbanus episcopus servus servorum Dei. Ad perpetuam rei memoriam. Salvator noster unigenitus Dei filius Expl.: Datum Romae apud sanctum Petrum VI° Idus Aprilis pontificatus nostri anno undecimo etc.

Cod. 187

Perg., Pap.

1. Drittel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe A. 9. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[187]/1 = 1r-56rClemens V. papa: Constitutiones (Ed.: Friedberg II, 1133-1192). Cum apparatu Iohannis Andreae.Inc.: Iohannes episcopus servus servorum Dei... Quoniam nulla iuris sanctio quantumcumque propenso... Fideicatholicae fundamentoExpl.: (Schreiberverse) Nomen scriptoris si tu cognoscere velis Cognomen pariter Iacobus sit tibi poner (?).

[187]/1 = 1r-56rIohannes Andreae: Apparatus ad Clementinas (Drucke: GW 7077-7117. – Schulte GQ II, 217 Nr. 6).

[187]/2 = 57r-78vNicolaus de Tudeschis OSB: Lectura in ClementinasInc.: Appellatione iuris venit civile canonicum et synodale seu municipale

Cod. 188

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 392 Nr. 32.

Joseph Chmel: Beilagen zu den [!] Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe derOesterr. Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 3 (1837) 127 f., 131 f., 139 f., 152, 156, 159 f., 164, 176, hier: 127 f. (mit Textabdrucken, ohne Signatur).

Godfrid Edmund Frieß: Patarener, Begharden und Waldenser in Oesterreich während des Mittelalters. Oesterreichische Vierteljahresschrift für katholische Theologie 11 (1872) 209-272, hier: 210, 257-271.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 189.

Margaret Nickson: The 'Pseudo-Reinerius' treatise, the final stage of a thirteenth century work on the heresy from the diocese of Passau. Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age 42 (1967) 255-314, hier: 280, 281.

Alexander Patschovsky: Der Passauer Anonymus. Ein Sammelwerk über Ketzer, Juden, Antichrist aus der Mitte des 13.Jahrhunderts (Schriften der Monumenta Germaniae Historica 22). Stuttgart 1968, 145 Anm. 35.

Peter Segl: Ketzer in Österreich. Untersuchungen über Häresie und Inquisition im Herzogtum Österreich im 13. undbeginnenden 14. Jahrhundert (Quellen und Forschungen aus dem Gebiet der Geschichte N.F. 5). Paderborn 1984, XVI.

Dagmar Gottschall: Das 'Elucidarium' des Honorius Augustodunensis. Untersuchungen zu seiner Überlieferungs- undRezeptionsgeschichte im deutschsprachigen Raum mit Ausgabe der niederdeutschen Übersetzung (Texte und Textgeschichte 33). Tübingen 1992, 305, Nr. 288 (zu 128r-155v).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 295.

[188]/1 = 1r-62rPetrus Zwicker OCoel: Processus contra Waldenses (vgl. Augsburg UB, Cod. II.1.2° 129, 139r-152v [Hilg 1999,133 f.]). Prozeßordnung für Befragung, auch auf Dt. Im Katalog die ist deutsche Wahrheitsschwurformelwiedergegeben. Am Ende Notizen über Verbrennungen von häretischen Waldensern in Österreich (1386, 1391)(Abdruck: Frieß 1872, 257-271).Tit.: (Rot) Processus domini Petri de ordine Celestinorum inquisitoris hereticorum Inc.: Ubi es natus. Quis pater tuus. Quae mater tua... Ich N. peicht bechenn und gib mich schuldig demallme/achtigen got

[188]/2 Sermones variiOhne Incipit im Katalog. Häufig wechselnde Hände, zuweilen nur Kompendien, zum Teil verstümmelt.

Page 99: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

91 von 166

[188]/3 = 92r-103rTractatus de praeceptis decalogi (Bloomfield 492).Inc.: Ascende ad me in montem et esto ibi... (Exod. 24,12). In verbis istis notatur est quod a quo cui quomodoubi quare sit datum

[188]/4 = 103r-106rTractatus de sacramentis. Incipit = Graz UB, Cod. 856, 165r-168v.Inc.: Septem sacramenta ecclesiastica quae Deus contulit ecclesiae in via firmiter credenda sunt

[188]/5 = 106r-108vTractatus de utilitate missaeInc.: De missa nota quod inter omnia

[188]/6Sermones varii. Katalog: De confessione et paenitentiae, de peccatis alienis, de matrimonio, de vigilantia etdefunctis. Ohne Incipit.

[188]/7 = 122v-127vPs. Augustinus: Sermo app. 245 (Alanus 2, 83; P. D. 1, 9)Inc.: Vos inquam convenio o Iudaei qui usque in hodiernum diem negastis filium Dei

[188]/7 = 122v-127v<Quodvultdeus Carthaginensis:> Sermo 4, contra Iudaeos, paganos et Arianos (PL 42, 1123-1127; CC 60,241-250. – CPL 404; CPPM I 1205 u. 6400). Capp. 11-17 = P. D. 1, 10). Anfang mut.

[188]/8 = 128r-155v<Honorius Augustodunensis OSB:> Elucidarium (PL 172, 1109-1176; Ed.: Y. Lefèvre, L'Elucidarium et lesLucidaires. Paris 1954, 359-477. – Bloomfield 5429). Katalog: Anselmus.Lit.: Garrigues 1987, 126. Standortangabe nach Gottschall 1992.Tit.: Incipit prologus Anshelmi in ElucidariumInc.: Saepius rogatus a discipulis quaestiunculas elucidare... Gloriose magister rogo ad inquisita mihi ne pigriterisrespondere

[188]/9 Sermones de festis domini (1. Sermo = Maximus Taurinensis, Sermo 1)Tit.: <De nativitate domini>Inc.: Laetitia quanta sit quantusque concursus

[188]/9 = 159v-161v.1<Ps. Augustinus:> Sermo app. 116 (Alanus 2, 85; Ottobeuren 8)

[188]/9 = 159v-161v.2Augustinus: Sermo

[188]/10Expositio evangelii: 'Missus est'Inc.: Missus est angelus Gabriel (Luc. 1,26). Si quis hoc evangelium devote audierit

[188]/11 = 175r-179vCommentarius de passione domini Iesu ChristiInc.: Egressus Iesus cum discipulis suis trans torrentem Cedron... Historiam passionis dominicae quae est peccatiablutiva

[188]/12 = 180r-199rNicolaus de Lyra OFM: Probatio incarnationis Christi (redactio I) (Druck: Hain 3165-3172; Opera VI. Basel 1498;Biblia sacra cum glossis ... Nicolai Lirani Postilla ac moralitatibus ... VI. Venedig 1588, 275-280. – Glorieux RT345d2; Stegmüller RB 5981).Lit.: Schreckenberg 1994, 382-387.Inc.: Quaeritur utrum ex Scripturis receptis a Iudaeis

[188]/13 = 200r-208vCommentarius in MagnificatInc.: Magnificat anima mea dominum (Luc. 1). Beatissima virgo Maria in verbis istis facit mentionem de tribus

[188]/14 = 207v-212vCommentarius in orationem dominicamInc.: Pater noster (Matth. 6,9). Deus dicitur pater unus ut excludatur omnis alius creator

[188]/15 = 214r-234vQuaestiones theologicae et iuridicaeOhne Incipit im Katalog.

Cod. 189

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

Page 100: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

92 von 166

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Bernhard und Hieronymus Pez: Nachricht von den vornehmsten Codicibus MStis einiger Klöster in Oesterreich, in:Johann Gottlieb Krause (Ed.), Umständliche Bücher-Historie oder Nachrichten und Urtheile von allerhand alten undneuen Schrifften ... Teil 2. Leipzig 1716, 176-206, hier: 187 Nr. 6 (ohne Signaturangabe).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 295.

[189]/1 = 1r-120rHenricus de Hassia: In prologum Bibliae (Stegmüller RB 3187-3188; Hohmann Nr. 100).Inc.: Ita scribitur in capite totius divinae scripturae Expl.: (Schlußschrift) Explicit prologus Byblie per illuminatum quendam magistrum ac professorem sacre pagineHeinricum de Hassia editus.

[189]/2De indulgentiisInc.: Notandum quod ad hoc indulgentiae valeant quattuor requiruntur

[189]/3 = 123r-182vHenricus de Hassia Iunior (?): Commentarius in proverbia Salomonis (Incipit = Klosterneuburg, Cod. 447, Nr. 5[244v-299r] = Themata sermonum [anonym]).Inc.: Qui congregat thesauros lingua mendacii... His verbis docet nos Salomon ut in omnibus respiciamus finem

[189]/4 = 184r-206vQuaestiones theologicae (Autor im Katalog: Henricus de Hassia).Inc.: De diversis defectibus et negligentiis quae contingunt in missa notandum

[189]/4[.2] Sermo Inc.: Idem sermone XXXI super Cantica dicit: Dei enim aedificatio est agricultura

[189]/4[.3]Sermo Inc.: Ecce nos reliquimus omnia

[189]/4[.4] Cantica canticorum cum commentarioInc.: Bernardus super Cantica sermone 20 sic incipit

[189]/5Collectio diversorum ex PatribusInc.: Chrysostomus super Matthaeum ostendens quomodo praedicator accendatur ex multitudine auditorum

[189]/6 Sermones de BMVNr. 1. Inc.: Postquam impleti sunt dies purgationis (Luc. 2). In hac festivitate loquitur Bernardus Nr. 2. Inc.: Laudate caeli exultet terra... Bonaventura super illo verbo

[189]/7 = 289ra-297va<Ps. Augustinus:> Dialogus quaestionum LXV (PL 40, 733-752. – CPL 373). Katalog: Franciscus de Maironis.Inc.: Licet multi doctissimi et probatissimi viri diverso quidem stilo sed non diversa fide innumerabilia opusculaediderunt

[189]/8[.1] Sermo de omnibus sanctisInc.: Merces vestra

[189]/8[.2]Sermo de Maria MagdalenaInc.: Non cessavit osculari

[189]/8[.3] Sermo de dignitate sacerdotisInc.: Tu eris super domum meam (Gen. 41,40)

Cod. 190

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Georg Steer: Hugo Ripelin von Straßburg. Zur Rezeptions- und Wirkungsgeschichte des 'Compendium theologicaeveritatis' im deutschen Spätmittelalter (Texte und Textgeschichte 2). Tübingen 1981, 127.

Page 101: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

93 von 166

[190]/1 = 1r-8rHistoriae biblicae moraliter expositaeInc.: Legitur in libro Iudicum quod Samson taedebat vivere

[190]/2 Sermo de ascensione dniInc.: Eduxit eos foras in Bethaniam... Circa dominicam ascensionem quattuor determinantur

[190]/3 = 10r-104vHugo Ripelin de Argentina OP: Compendium theologicae veritatis (Ed.: P. Jammy, Alberti Magni opera XIII. Lyon1651; Ed.: A. et Ae. Borgnet, Alberti Magni opera XXXIV. Paris 1895. - Kaeppeli 1982; Bloomfield 6399).Inc.: Veritatis theologicae sublimitas cum superni sit splendoris radius illuminans intellectum

[190]/4 = 107r-205r<Thomas de Chobham:> Summa confessorum (Druck der 'Vulgataversion': Hain 13153f. 'Originalversion' ed. F.Broomfield 1968. – Glorieux RT 115a; Bloomfield 1145; Sharpe 649). Hs.: Innocentius III. papa.Inc.: Cum miserationes domini sint super omnia opera eius

[190]/5 = 206r-276r<Martinus lector OFM Viennae (?):> Expositio missae (Vgl. Franz, Messe, 508-512 mit Teilabdrucken aus Melk, Cod. 341 [hier anonym], vgl. auch ebda. Cod. 762; Mohan 193/b.8. Vermutlich Kurzfassung von Wien ÖNB, Cod.350, 32r-103r [dat. Salzburg, 1341; vgl. dazu Franz, Messe 762]). Hs.: Henricus de Hassia.Tit.: Incipit lectura egregii viri et doctoris Hainrici de Hassia super missamInc.: In nomine domini Iesu Christi et dulcissimae virginis matris eius. Carissimi in decretis de consecrationedistinctione secunda et capitulo septimo Matthaei dicit Alexander papa Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt dicta venerabilis doctoris Hainrici de Hassia

[190]/6 Sermones varii (2)Nr. 1. Tit.: De institutione quattuor temporumInc.: Nota quaod quattuor tempora a sanctis patribus quattuor de causis instituta sint Nr. 2. Tit.: De finde vite humaneInc.: Circumdederunt me gemitus mortis... Ista verba scripsit nobis beatus Iob

Cod. 191

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 446.

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe A.9. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

Falk Eisermann: 'Stimulus amoris'. Inhalt, lateinische Überlieferung, deutsche Übersetzungen, Rezeption (MTU 118).Tübingen 2001, 175 (Beschreibung), 218, 223, 287, 291.

[191]/1Sermones 3 de dedicatione ecclesiaeNr. 1. Inc.: Vidi civitatem sanctam... Sicut in Veteri TestamentoNr. 2. Inc.: Audivi vocem de throno... Cum quanta sollemnitateNr. 3. Inc.: Vidi civitatem sanctam... Non solum in Scripturis sacris

[191]/2 =13r-249rIohannes de Fonte OFM: Conclusiones I-IV (Stegmüller RS 446). Hier Conclusio 2.Inc.: Ad preces studentium dum essem lector Pessulano et ut fratres pauperes sub compendio sententiashaberent librorum Sententiarum... Creationem

[191]/3 = 250r-257rBonaventura OFM: De triplici via (Ed.: S. Bonaventurae Opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 3-27; M. Schlosser,Bonaventura, De triplici via. Über den dreifachen Weg. Übers. u. eingel. [Fontes Christiani 14]. Freiburg 1993,93-207. – Distelbrink 22 f., Nr. 18).Inc.: Ecce descripsi tibi eam tripliciter (Prov. 22,20). Cum omnis scientia gerat trinitatis insigne vestigiumpraecipue illa quae docetur in sacra scriptura

[191]/4 = 257r-271vStimulus amoris (Fassung nicht bestimmt) (Drucke: GW 4820-4832; Sancti Bonaventura Opera VII. Rom 1596,205-250; A. Ch. Peltier [Ed.], S. R. E. Cardinalis S. Bonaventurae ... Opera omnia XII, Paris 1868, 631-703;Klapper 1939, 1-332 [mit der dt. Übersetzung des Johannes von Neumarkt]. – Distelbrink 194-196, Nr. 217-219).Lit.: VL IX (1995) 335-341 (F. Eisermann).Inc.: Currite gentes undique et miramini erga vos

[191]/5 = 271v-297r

Page 102: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

94 von 166

Iohannes de Friburgo OP: Confessionale seu Tractatus de instructione confessorum (Druck: Hain 9248. – Kaeppeli2346; Bloomfield 5755).Lit.: VL IV (1983) Sp. 608 (M. Hamm).Inc.: Simpliciores et minus expertos confessores de modo audiendi confessiones informare cupiens... Cum aliquissuam petit confessionem audiri

Cod. 192

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 1420.

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 117 (zu Text Nr. 2).

[192]/1 = 1r-29vPs. Albertus Magnus OP: Biblia Mariana (Ed. A. et Ae. Borgnet, B. Alberti Magni Opera omnia XXXVII. Paris 1898,365-443. - Stegmüller RB 1054).Inc.: In principio creavit Deus caelum et terram (Gen. 1,1). Caelum scilicet empiraeum per quod intelligiturdomina mundi virgo Maria

[192]/2 = 34r-146vAntonius Rampegolus OESA: Compendium morale (Figurae bibliorum) (Drucke: Köln 1609 u. ö. – Stegmüller RB1420; Zumkeller 117; Bloomfield 1312).Inc.: Castigo corpus meum (1. Cor. 9,27). Non est aliquod animal adeo indomitum qui fame non domesticetur

[192]/3 De laudibus BMVInc.: Beata virgo comparatur caelo. Caelum enim dicitur

Cod. 193

Pap.

Prag (?, nach Cerny 1967, 88), 15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 392 Nr. 33.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 189.

Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 1311.

Richard H. and Mary A. Rouse: Preachers, Florilegia and Sermons: Studies on the 'Manipulus florum' of Thomas of Ireland (Studies and Texts 47). Toronto 1979, 249 (zu 120v-128v).

Pavel Spunar: Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragensem conditam illustrans. Bd. 1 (Studia Copernicana 25). Wratislaviae etc. 1985, Nr. 347.

[193], VD-SpiegelChristannus de Prachatitz: Mandatum rectoris universitatis Pragensis (i. e. Cristanni de Prachaticz) (Spunar Nr.347). Im Katalog vollständig wiedergegeben.

[193]/1 = 1r-100r<Matthaeus de Cracovia:> Sermones festivalesTit.: <De sancto Andrea>Inc.: Corde creditur ad salutem ore... Magister Sententiarum in tertio libro distinctione 23

[193]/2 Summula in summam RaimundiInc.: Circa Summam Raimundi sit prima quaestio ista: Utrum sacramenta sint septem in numero

[193]/3 = 120v-128vThomas de Hibernia: De tribus punctis christianae religionis (Drucke: Hain 6671, 8544 und 13854; Ed.: B. Dudik,Statuten des ersten Prager Provinzial-Concils vom 11. und 12. November 1349. Brünn 1872, Appendix 83-113. –Stegmüller RB 8129,1; Bloomfield 5134; Sharpe 661).Inc.: Religio munda et immaculata apud Deum haec est, visitare pupillos et viduas in tribulatione eorum etimmaculatum se custodire ab ipse saeculo (Iac. 1,27). Volens religionem aliquam intrare et eam observare tria debet considerare. Primo quae et qualis sit religio illa in se Expl.: (Schlußschrift, Werkdatierung) Hii sunt puncti religionis Christiane collecti per magistrum Thomam

Page 103: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

95 von 166

Ibernicum anno domini M°CCC°XVI° [1316].

[193]/4 = 131r-186rCommentarius in librum IV Sententiarum Petri Lombardi (Stegmüller RS 1311). Inc.: Nota quod sacramentum multipliciter diffinitur... Postquam magister in tribus primis libris tractavit tam derebus fruibilibus quam utilibus in isto libro vult tractare de rebus salubribus per quae fit vulnerati sanatio

[193]/5 = 191r-260rMagninus de Maineriis: Regimen sanitatis (Thorndike–Kibre 705.8 und 1255.4).Inc.: Imprimis Deum testor cuiusque nomen sit benedictum... Quod regimen sanitatis sit necessarium duplici viainvestigare convenit

Cod. 194

Pap.

Neuberg an der Mürz etc., 1390

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich (Klasse derÖsterreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungen der Kommission zur Herausgabe des Corpusder lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 295.

Peter Wiesinger: Schreibung und Aussprache im älteren Frühneuhochdeutschen. Zum Verhältnis von Graphem -Phonem - Phon am bairisch-österreichischen Beispiel von Andreas Kurzmann um 1400 (Studia Linguistica Germanica42). Berlin 1996, 9 (zu 3ra-135rb).

Fritz Peter Knapp: Die Literatur des Spätmittelalters in den Ländern Österreich, Steiermark, Kärnten, Salzburg undTirol von 1273 bis 1439. 2. Halbbd.: Die Literatur zur Zeit der habsburgischen Herzöge von Rudolf IV. bis Albrecht V.(1358-1439) (Geschichte der Literatur in Österreich von den Anfängen bis zur Gegenwart 2,2). Graz 2004, 365.

[194]/1Biblia novi testamenti (Katalog: 'Codex est eleganter scriptus')Expl.: (Datierung, Schreibername) Anno domini M° C°C°C° nonagesimo scriptus est liber iste a fratre Andreaprofesso monasterii Novimontis cognomento Chuertzmann finitusque est in die sancte Scolastice virginis [10.2.1390] sub regimine venerabilis in Christo patris et domini domini Iacobi abbatis quarti eiusdem monasterii dominio digni. Continentur autem hec in hoc opusculo videlicet quatuor ewangelia actus apostolorum epistole canonice septem epistole Pauli XIIII et liber apokalipsis et sic habes novum testamentum in uno volumine comprehensum. Explicit summa novi testamenti.

[194]/2Expositio in Pater noster (Drucke: Hain 1368-1374; Ed.: Adam 1976, 182-198 [lat. Text mit dt. Übersetzung]. -Stegmüller RB 2249,7 [Ericus Olavi ?]; 8764,2; 8844; 9763; Bloomfield 9200).Inc.: Sanctus Thomas de Aquino: Pater non dominus amari appetit non timeri Expl.: (Schlußschrift, Lokalisierung) Et sic finis commenti super Pater noster Prage data etc.

[194]/3 = 138v-157vAldobrandinus de Tuscanella OP: Scala fidei. Sermones quadragesimales (recensio posterior) (Stegmüller RB1105; Kaeppeli 133.b).Inc.: Funiculus triplex difficulter rumpitur

[194]/4 = 158ra-159vb Augustinus: Sermo de disciplina christiana (PL 40, 669-678; CC 46, 207-224. – CPL 310).Inc.: Locutus est ad nos sermo Dei et promptus ad exhortationem meam

[194]/5 = 159vb-164rb<Pelagius (?):> Liber de vita christiana (PL 40, 1031-1046; PL 50, 383-402; PLS 2, 1367. – CPL 730; Sharpe415). Katalog: Fastidius.Inc.: Ego Augustinus primus peccator et ultimus insipientior ceteris simplicior universis

[194]/6 =164r-204v<Ps. Thomas de Aquino OP:> De sacramento corporis domini (Ed.: Opera XXVII. Paris 1875, 183-241[Opusculum Nr. 51]; Opuscula XVII. Parma 1864, 135-176. – Glorieux RT 6cr, 305bx, 349n; Schneyer 5,608-612, Nr. 412-444. Überliefert auch unter dem Namen des Albertus Magnus [z.B. Druck GW 767 u.ö.], desBonaventura [Distelbrink Nr. 206] und des Aegidius Romanus [Zumkeller 14; vgl. dazu jedoch Faes de Mottoni1990, 279f.]). Katalog: Albertus Magnus.Inc.: De sacrosancto corporis domini locuturi sacramento proponimus donante Deo procedere tali modo Expl.: (Schreibername, Lokalisierung, Datierung) Scriptum per Iohannem Rumph de Weytra presbyterum dyocesisPataviensis in Tullna civitate eiusdem dyocesis anno domini M° CCCC° XXVIII [1428] sub Martini pape quinti etLeonhardi episcopi patris et maxima guerre ex parte Hussonum hereticorum et eorum fautorum.

Cod. 195

Pap.

Page 104: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

96 von 166

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Käufer: Iohannes Hofmüllner de Weitra.

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 216 (zu 8v-12r), 244 (zu1r-8v), 218 (zu 12r-16v), 219 (zu 16v-22r), 206 (zu 22r-27r), 208 (zu 27r-32r), 209 (zu 32r-36r und 36v-40r), 211 (zu 40r-44r), 239 (zu 44r-48r), 241 (zu 48r-52v), 242 (zu 52v-56r), 243 (zu 56r-61r), 224 (zu 65v-69v), 225 (zu 69v-76v), 229 (zu 76v-78v), 228 (zu 80v-88r), 237 (zu 88r-95r), 238 (zu 95r-104r), 231 (zu 104v-111v), 233 (zu 111v-124r), 235 (zu 124r-129v), 214 (zu 130r-133v), 179 (zu 232r-268r).

[195], 1r-8vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Iohannes Evangelista (Madre 243, Nr. VI).Inc.: Conversus Petrus vidit illum discipulum, quem diligebat Iesus... Quamquam fideles in omnibus suisnecessitatibus

[195], 8v-12rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Purificatio (Madre 215, Nr. I).

[195], 12r-16vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Annuntiatio I (Ed.: K. Binder, Die Lehre des Nikolaus von Dinkelsbühlüber die Unbefleckte Empfängnis im Licht der Kontroverse [Wiener Beiträge zur Theologie 31]. Wien 1970,212-223. – Madre 217 f., Nr. II,1).

[195], 16v-22rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Annuntiatio II (Madre 218, Nr. II,2).

[195], 22r-27rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas I (Madre 205 f., Nr. I,1).

[195], 27r-32rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas II (Madre 207 f., Nr. I,2).

[195], 32r-36rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas IIIa (Madre 208 f.).

[195], 36v-40rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas IIIb (Madre 209 f.).

[195], 40r-44rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas IV (Madre 210-212).

[195], 44r-48rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermo de Iohanne Baptista (S 44) (Madre 238, Nr. III).

[195], 48r-52vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Maria Magdalena (Madre 240 f., Nr. IV).

[195], 52v-56rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Iacobus I (Madre 241 f. Nr. V,1).

[195], 56r-61rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Iacobus II (Madre 242 f., Nr. V,2).

[195], 65v-69vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Assumptio II (Madre 222, Nr. III,2).

[195], 69v-76vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Assumptio III (Madre 224, Nr. III,3).

[195], 76v-78vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Nativitas II (Madre 228 f., Nr. IV,2).

[195], 80v-88rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de BMV: Nativitas I (Madre 227, Nr. IV,1).

[195], 88r-95rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Michael I (Madre 235-237 Nr. II,1).

[195], 95r-104rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Michael II (Madre 237 f. Nr. II,2).

[195], 104v-111vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Omnes sancti I (Madre 230-232, Nr. I,1).

[195], 111v-124rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Omnes sancti II (Madre 1965, 232-234, Nr. I,2).

[195], 124r-129v

Page 105: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

97 von 166

Nicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de sanctis: Omnes sancti III (Madre 234 f., Nr. I,3).Expl.: (Schlußschrift, Schreiber- oder Käufername) Expliciunt Sermones de sanctis reverendi magistri Nicolai deDinchelspuchel compilati in alma universitate Wiennensi comparati per Iohannem Hofmülner de Weytra.

[195], 130r-133vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: De sancto Spiritu (Madre 213 f.)Inc.: Spiritus eius ornavit caelos (Ioh. 26). Venerabilis Beda

[195], 232r-268rNicolaus de Dinkelsbühl: De oratione dominica (Tractatus octo III) (Ed.: R. Damerau, DerHerrengebetskommentar des Nikolaus von Dinkelsbühl. Lateinische textkritische Ausgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 10]. Gießen 1971, 1-139. – Madre 175-180).Inc.: Si quid petieritis patrem in nomine meo (Ioh. 16). Sanctus Chrysostomus

[195]/3 Iohannes Geuss de Teiningen: Sermo de indulgentiis. In Melk, Cod. 409 Paulus Wann zugeschrieben.Inc.: Quodcumque solveris super terram (Ioh. 16). Haec verba Christus dominus noster dixit

[195], 277r-306r = Nr. 4Iohannes Geuss de Teiningen: De vitiis linguae (Katalog: Iohannes de Gretz).Inc.: Notandum quod valde difficile est quod homo no peccet peccato oris vel linguae

Cod. 196

Pap.

1431

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 189.

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 54.

Charles H. Lohr: Medieval Latin Aristotle Commentaries Traditio 23 (1967) 313-413, hier: 333 Nr. 10.

[196]Aegidius Romanus OESA: Tractatus de regimine principum (Drucke: GW 7217-7219; Rom 1556 [= Frankfurt1968]; Rom 1607. - Glorieux RT, Nr. 400.q; Zumkeller 54; Lohr 1967, 332-334 Nr. 10; Bloomfield 2051; CALMA I, 70 AEGI 47.66).Inc.: Egregia ac scientissima prosapia oriundo suo domino PhilippoExpl.: (Datierung) Finitus est iste liber in die conversacionis [recte: conversionis] sancti Pauli anno domini etc.XXXI° [25.1.1431].

Cod. 197

Pap.

15. Jh. (1412)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 11068,1 (zu Ira-99ra), Nr.5902-5915 Suppl. (zu 181ra-220vb), Nr. 4350 Suppl. (zu 221r-227v).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 190 (zu Ira-99ra).

J. van Banning: Opus Imperfectum in Matthaeum. Praefatio (CC 87 B). Turnhout 1988, LXII Nr. 37.

[197]/1 = 1ra-99ra<Bertholdus Puchhauser de Ratisbona OESA:> Lectura super Apocalypsim (Stegmüller RB 11068,1; Zumkeller190).Inc.: Apocalypsis Iesu Christi quam dedit illi Deus. Notandum ad intellectum libri de distinctione aetatum Expl.: (Schreibername) Explicit glosa super Apokalipsim reportata Wienne apud fratres predicatores per manusAndree de Regen.

[197]/2 = 104r-145rThomas de Aquino OP: Catena aurea in Iohannem (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia V.Stuttgart-Bad Cannstatt 1980, 367-441. - Glorieux RT 14aq; Stegmüller RB 8047).Inc.: Divinae visionis sublimitate illustratus Isaias propheta dixit: Vidi dominum sedentem

[197]/3 = 148r-173rAlexander Neckam CRSA: Repertorium vocabulorum Bibliae (Glorieux RA, Nr. 21.ae). Ende mut. Hs.: GuilelmusBrito.Inc.: Abba secundum Papiam syrum nomen est quod graece et latine dicitur pater

Page 106: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

98 von 166

[197]/4Sermo de omnibus sanctisInc.: Exultate in illa die quia... Quamvis ex evangelio isto

[197]/5 = 181ra-220vb<Nicolaus de Lyra OFM:> Postilla in epistolam ad Hebraeos (Stegmüller RB 5915). Katalog: Thomas de Aquino.Inc.: Cum venerit quod perfectum est evacuabitur quod ex parte est (1.Cor. 13,10). In primitiva ecclesia Expl.: (Datierung, Schreibername) Anno etc. duodecimo ffinitus est iste liber in die sancti Mathey [21.9.1412]apostoli per manus Iohannis de Ffrontzperkch.

[197]/6 = 221r-227v<Ps. Iohannes Chrysostomus:> Opus imperfectum in Matthaeum (PG 56, 611-946. – CPL 707; Stegmüller RB4350; CPG 4569).Inc.: Sicut referunt Mathaeum conscribere evangelium causa compulit talis... Liber generationis... Liber quasiapotheca gratiarum

Cod. 198

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[198]<Petrus Lombardus:> In Psalmos Davidicos commentarii = Glossae continuae (Glossae maiores; Maiorglossatura) in Psalmos 1-150 (PL 191, 55-1296. – Stegmüller RB 6637). Hier: In Ps. 1-50.Inc.: Cum omnes prophetas Spiritus sancti revelatione constet esse locutos

Cod. 199

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 8. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[199], 1r-89r = Nr. 1Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de decem praeceptis (Druck [Auszüge]: A. Schönbach, Zeugnisse zurdeutschen Volkskunde des Mittelalters. Zeitschrift des Vereins für Volkskunde 12 (1902) 1-14, hier 5-14. –Stegmüller RB 8127,1; Lhotsky 1957, 81 Nr. 87; Bloomfield 846).Lit.: VL II (1980) Sp. 258 (P. Uiblein).Inc.: Cogitatum habe in praeceptis Dei (Sir. 6,37). Ita scribit sapiens Ecclesiastico sexto. Hoc clamant lex etprophetae. Sic loquitur dominus per Moysen

[199], 90r-162r = Nr. 2Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de novem alienis peccatis (Lhotsky 1957, 82 Nr. 94; Madre 328 f. Nr.6; Bloomfield 279).Inc.: Ad Philippenses primo capitulo hortatur apostolus fideles

[199], 171r-216v = Nr. 3Commentarius in Symbolum apostolicum. Incipit = Klosterneuburg, Cod. 576, Nr. 43.Inc.: Ex quo communiter solet scribi et dici coram simplicibus

[199], 218r-230v = Nr. 4 Tractatus de poenis damnatorumInc.: Rex dixit ministris: Ligatis pedibus et manibus eius mittite eum... Et loquitur evangelista d futuro per modumpraeteriti

[199], 240r-272v = Nr. 5 Iohannes de Capestrano OFM: Speculum clericorum (Ed.: E. Jacob, Johannes von Capistrano II,1: Die auf derKöniglichen und Universitäts-Bibliothek zu Breslau befindlichen handschriftlichen Aufzeichnungen von Reden undTractaten Capistrans. Breslau 1905, 12-166. – Chiappini 1925, 173 f. Nr. XVII; Mohan 391/2.2; Bloomfield 4248).Lit.: Hofer 1965, 167. – Cerny 104.Inc.: Sacerdotes quoque qui accedunt ad dominum sanctificentur ne percutiam eos (Exod. 19,22). Princepsserenissime paterque clementissime ac praesul dignissime Alexander, inclite dux Masoviae et domine episcope Tridentine et vos patres venerandi, doctores eximii... Non quia mihi putem eloquentiam vel facundiam assistere

Cod. 200

Page 107: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

99 von 166

Pap.

1446

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Georg Kreuzer: Heinrich von Langenstein. Studien zur Biographie und zu den Schismatraktaten unter besondererBerücksichtigung der Epistola pacis und der Epistola concilii pacis (Quellen und Forschungen aus dem Gebiet der Geschichte N.F. 6). Paderborn 1987.

[200], 1r-201r = Nr. 1Franciscus de Maironis OFM (?): Sermones de tempore et de sanctis Inc.: Videbunt filium hominis venientem... Quia secundum doctrinam beati Augustini Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername) Expliciunt sermones Ffrancisci Maironis in profesto undecimiliumvirginum anno domini M° CCCC° XLVI° per Henricum de L. [20.10.1446].

[200], 206-366 = Nr. 2Sermones variiInc.: Praeparare Israel in occursum domini Dei tui (Amos 4). In his verbis propheta duo facit

[200]/3.1 Henricus de Hassia: Sermo de conceptione BMV (Drucke: Hain 8404-8405 [?]. – Hohmann Nr. 8).Inc.: Aedificavit dominus Deus costam... Ad laudem gloriosae virginis Mariae

[200]/3.2Henricus de Hassia: Sermones dominicalesNr. 1. Tit.: <De passione>. Inc.: Respice in faciem Christi tui (Ps. 83). Reverendi patres magistri et domini mei simodum consideremus condicionis humanaeNr. 2. Tit.: <De festo resurrectionis>. Inc.: Reverendissimi magistri patres ac domini: Haec dies Nr. 3. Tit.: <De corpore Christi>. Inc.: Accipite et manducate... Quia difficile est

[200]/3.3Henricus de Hassia: Sermo de cena domini

[200]/3.4 Quaestiones theologicae. Im Katalog kein Incipit.

Cod. 201

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[201]Biblia Veteris Testamenti, libri historici a Iosue usque ad Ecclesiasticum

Cod. 202

Pap.

Zwettl, 1410/11

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[202]Guilelmus Duranti: Rationale divinorum officiorum (Drucke: GW 9101-9144; A. Davril, T. M. Thibodeau 1995[CC.CM 140]. - Schulte GQ II 155, Nr. 6).Inc.: Quaecumque in ecclesiasticis officiis rebus ac ornamentis consistunt Expl.: (Schlußschrift, Schreibername, Lokalisierung, Datierung) Iste liber scriptus est a me Iohannes Rumph deWeytra pro tunc temporis cooperator divinorum in Tzbetl licet insufficiens anno domini M° CCCC° XI° anno finivipropriis manibus meis scripsi et in X° anno incepi [Zwettl, 1410-11].

Cod. 203

Pap. (nach Wolkan, Beschreibstoff im Katalog nicht angegeben)

1438

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

Page 108: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

100 von 166

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 133 (zu 1r-18v), 159 (zu19r-246v), 211 (zu 165v-168v).

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe A. 9. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[203], 1r-18vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca I Adv.Inc.: Benedictus qui venit... Evangelium quod hodie legitur secundum Breviarium Pataviense

[203], 19r-246vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de tempore: Dnca I Adv. - Dnca XIX post Pentecost. (Nr. 2-79a).Expl.: (Post sermonem in ascensione domini: Schlußschrift, Schreibername, Lokalisierung, Datierung) Et sic estfinis prime partis videlicet yemalis egregii domini doctoris magistri Nicolai de Dinkchelspuchl per IohannemHofmulner de Weytra in Wienna sub anno domini 1438 scripte. – (Schlußschrift) Expliciunt sermones magistriNicolai de Dinkchelspuchel scripti per proprias manus Iohannis Hofmulner de Weytra.

[203], 165v-168vNicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de festis domini: Nativitas IV (Madre 210-212).

[203]/2 =243r-250vUrbanus de Mellico: Tractatus de celebratione missae. Schreiber: Iohannes Hofmüllner de Weitra (nach Cerny1967, 142).Tit.: Aliqui casus in missa accidere potentes recolecti per egregium virum magistrum Urbanum de MelicoInc.: Quia sunt aliqui casus qui occurrunt in missa sacerdotibus ideo ut de his videatur quaeritur

[203]/3Iohannes Geuss de Teiningen: Sermones (8 Predigten). Cerny 1967, 142 und Anm. 404: Nicolaus de Graetz.Inc.: Erunt signa in sole (Luc. 21,25). Carissimi postquam ut confido

Cod. 204

Pap.

1458

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 392 Nr. 34.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

Alphons Lhotsky: Thomas Ebendorfer. Ein österreichischer Geschichtsschreiber, Theologe und Diplomat des15.Jahrhunderts (Schriften der Monumenta Germaniae historica 15). Stuttgart 1957, 79 Nr. 68 (zu f. 105-111).

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 1. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[204], VD-SpiegelAlbertus VI. (Herzog von Österreich): Notiz über ihn (1458)

[204], VD-SpiegelSigismundus dux Austriae: Notiz über ihn (1458)

[204]Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermones de sanctis (de epistolis) (Lhotsky 1957, 75 Nr. 39; Schneyer,RepSpätMA Nr. 241-332).Inc.: Audite insulae... Scitis hodie quia festivitatem colimus

[204] Thomas Ebendorfer de Haselbach: Epigramma (Walther, Initia 7243).Inc.: Gloria sanctorum merces spectata piorum

[204], HD-Spiegel Ausführliche Notiz zum Kaufpreis, zum Bindepreis und zum Honorar des Illuminators, dat.Wien, 1458 (Liber iste continet 24 sexternos computando sexternum per 35 denarios sicut emptus est facit in toto28 solidos, de ligatura mediam libram 15 denariorum. Illuminatori quindecim denariorum. Anno domini MCCCC58 Wienne.)

Cod. 205

Page 109: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

101 von 166

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 395 Nr. 35.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

Richard H. and Mary A. Rouse: Preachers, Florilegia and Sermons: Studies on the 'Manipulus florum' of Thomas of Ireland (Studies and Texts 47). Toronto 1979, 249 (zu 102r-110v).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich (Klasse derÖsterreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungen der Kommission zur Herausgabe des Corpusder lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 295 f.

[205], 1r-4v, 194vb-198v = Nr. 1Ps. Bernardus Claravallensis OCist: De interiori domo, capp. 1-28 (= Ps. Augustinus, Liber de bono conscientiae)(PL 184, 507-538. – Bloomfield 1787; CPPM II 3089). Hs.: Augustini, Bernhardus.Inc.: Domus haec in qua habitamus ex omni parte sui ruinam nobis minatur

[205]/2 = 5r-85vGregorius I. Magnus: Homiliae XL in evangelia (PL 76, 1075-1312. – Stegmüller RB 2646. CPL 1711).Inc.: Dominus ac redemptor noster

[205], 85vb-89vb = Nr. 3Augustinus: De sermone domini in monte libri II (CC 35 [1967]. – CPL 274; Stegmüller RB 1470). Lib. II capp.15-39.Inc.: Considerandum est quae nos orare dominus praecepit

[205]/4 = 89r-110vErnestus de Pardubitz: Statuta synodalia archiepiscopi Pragensis (Druck: J. S. J. Hartzheim, Concilia GermaniaeIV. Köln 1761, 381-405; Mansi XXVI [1903], 75-106).Inc.: In nomine sanctae et individuae trinitatis.. Ernestus Dei et apostolicae sedis gratia sanctae Pragensisecclesiae archiepiscopus... Rex magnificus qui facit mirabilia salus

[205]/4[.2] (inseriert in den vorhergehenden Text)Thomas de Hibernia: De tribus punctis christianae religionis (Drucke: Hain 6671, 8544 und 13854; Ed.: B. Dudik,Statuten des ersten Prager Provinzial-Concils vom 11. und 12. November 1349. Brünn 1872, Appendix 83-113. –Stegmüller RB 8129,1; Bloomfield 5134; Sharpe 661).Inc.: Religio munda et immaculata

[205], 110vbAugustinus: Excerpta

[205]/5 (Fragm.) Ps. Iohannes Chrysostomus: Sermo quomodo primus homo toti praelatus sit creaturae (PL 95, 1205-1208. – CPL921).Inc.: Dignitas humanae originis facile agnoscitur considerata sublimitate auctoris

[205], 115ra-124va (113ra-rb capp.) = Nr. 6 Fulgentius Ruspensis: De fide ad Petrum (CPL 826).Inc.: Epistolam ... Petre tuae caritatis accepi

[205], 124va-144vb (113rb-114ra capp.) = Nr. 7Augustinus: Enchiridion ad Laurentium de fide, spe et caritate (PL 40, 231-290; CC 46, 49-114. - CPL 295).Inc.: Dici non potest dilectissime fili Laurenti quantum tua eruditione delecter

[205], 144vb-148va (114ra-b capp.) = Nr. 8Gennadius Massiliensis: Liber sive diffinitio ecclesiasticorum dogmatum (PL 42, 1213-1222; PLS 2, 1558; Ed.: C.H. Turner. JThS 7 [1906] 78-99 und 8 [1907] 103-114. - CPL 958). Inc.: Credimus unum Deum patrem et filium et Spiritum sanctum patrem eo quod habet filium

[205], 148va-150rb = Nr. 9 Excerpta patrum de resurrectioneInc.: Resurgent igitur corpora sanctorum ut ait Augustinus... Sicut alios esse diximus

[205], 150rb-151va = Nr. 10 Caesarius Arelatensis: Sermo 41: De honestate mulierum (= Augustini Sermo app. 293) (PL 39, 2301 ff.; CC 103,180 ff. – CPL 1008).Inc.: Nemo dicat fratres quod temporibus nostris martyrum certamina esse non possunt

[205], 151va-153rb = Nr. 11Ps. Augustinus: De contemptu mundi (= sermo 59 fr. er.)Inc.: Audite fratres carissimi salutiferam patris nostri doctrinam

Page 110: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

102 von 166

[205], 153rb-158va = Nr. 12Ps. Augustinus: De visitatione infirmorum libri II (PL 40, 1147-1158. – CPPM II 3082).Inc.: Visitationis gratia nepoti meo carissimo morienti Expl.:

[205], 158va-160va (abbrev.) = Nr. 13 Ps. Augustinus: De diligendo Deo liber I (PL 40, 847-864; PLS 2, 1365).Inc.: Vigili cura mente sollicita

[205], 160va-174ra = Nr. 14<Pelagius (?):> Liber de vita christiana (PL 40, 1031-1046; PL 50, 383-402; PLS 2, 1367. – CPL 730; Sharpe415).Inc.: Ego Augustinus primus peccator et ultimus insipientior ceteris simplicior universis

[205], 174ra-192vb = Nr. 15Alcherus Claravallensis OCist: De spiritu et anima (PL 40, 779-832. – Bloomfield 4935; CPPM II 153).Inc.: Quoniam dictum est mihi ut me ipsum cognoscam

[205], 192vb-194va = Nr. 16<Ps. Eusebius Emesenus:> Sermo de latrone beato qui in crucem missus est (= Augustini, serm. app. 154) (CPPM I 4641).Inc.: Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi

[205], 194vb-198v: siehe f. 1r-4v.

Cod. 206

Pap.

1438

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 395 Nr. 36.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

[206], I Terrae motus Viennae anno 1443'Anno domini 1443 in die sancti Bonifacii videlicet 4ta feria ante Penthecostes fuit magnus terre motus in Wienna ita ut cuncte due parve campane scilicet campana primarum in magna turri Sancti Stephani trina ac quatuor vicibus sonuerit et una alia 4 in alia turri toties eciam vigil de turri cucurrit putans turrim ruere et laborantes tunc frangentes antiquam ecclesiam de muro fugarunt.'

[206], 1 ff.Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermones de tempore (de evangeliis) (Lhotsky 1957, 75 Nr. 38; Schneyer,RepSpätMA Nr. 134-238). 'Ego Thomas de Haselpach utinam ... re sicut professione presens opusculumexposicionem ewangeliorum secundum rubricam Pataviensem per decursum anni continens prout et ad vulgus cum ceteris sermonibus de sanctis predicaverim et in unum compegi' (Autograph ?).Inc.: Crebro multa sollicitudine dum in minoribus etiam degerem annis... Cum appropinquasset IesusHierosolymis... Hodie sancta mater ecclesia incipit Expl.: (Schlußschrift, Lokalisierung, Datierung) Et sic est finis pro quo Deus gloriosus sit benedictus in seculorumsecula. Amen. Actum in vigilia Cecilie virginis beate in universitate Wienne etc. XXXVIII° [Wien, 21.11.1438].

[206]/1.2 Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermo de pentecosteInc.: Si quis diligit me... Sicut iudaicus populus

Cod. 207

Pap.

1443

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 168 (zu 1r-38r), 173 (zu38r-85v), 185 (zu 86r-133r), 191 (zu 134r-167v), 198 (zu 170r-234r), 205 (zu 243r-255r), 325 (zu 256r-277r).

[207], 1r-38r = Nr. 1Nicolaus de Dinkelsbühl: De dilectione Dei et proximi (Tractatus octo I) (Druck: J. Wimpheling, NycholaiDünkelspühel tractatus ... Straßburg 1516. Ed.: Schnell 1984, 356-383 [Sermo 1-3]. – Madre 162-169).Inc.: Scribitur Matthaei 22 quod cum quidam legis doctor

Page 111: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

103 von 166

[207], 38r-85v = Nr. 2Nicolaus de Dinkelsbühl: De decem praeceptis decalogi (Tractatus octo II) (Madre 169).Inc.: Praeter praecepta legis naturae communiaExpl.: (Datierung) Et sic est finis huius operis sub anno domini M° CCCC° 43 [1443].

[207], 86r-133r = Nr. 3Nicolaus de Dinkelsbühl: De tribus partibus paenitentiae (Tractatus octo IV) (Madre 180-187).Inc.: Ecce nunc tempus acceptabile (2.Cor. 6,2). Duo sunt tempora hominis

[207], 134r-167v = Nr. 4Nicolaus de Dinkelsbühl: De octo beatitudinibus (Tractatus octo V) (Madre 187-191).Inc.: In evangelio quod legitur in festo omnium sanctorum

[207], 170r-234r = Nr. 5Nicolaus de Dinkelsbühl: De vitiis et virtutibus (Tractatus octo VI) (Madre 1965, 192-199).Inc.: Homo quidam fecit cenam magnam... Postillam evangelii huius

[207], 243r-255r = Nr. 6Nicolaus de Dinkelsbühl: De septem donis Spiritus sancti (Madre 202-205; Bloomfield 1904).Inc.: Egredietur virga de radice Iesse... (Is. 11,1). Ex hac auctoritateExpl.: (Datierung) Annus domini 1442.

[207], 256r-277r (1.Fassung) = Nr. 7Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de quinque sensibus (Recensio I) (Druck: Nycholai Dünckelspühel,Tractatus octo. Straßburg 1516, f. 153-163. - Bei Lhotsky 1957 diese Fassung nicht nachgewiesen, vgl. jedochebda. 81 Nr. 89; Madre 323-325; Bloomfield 3986 [anonym]). Initium bei Lhotsky nicht angegeben.Inc.: Postquam Dei dono taliter

[207], 277-280 = Nr. 7[.2]Nicolaus de Dinkelsbühl: De decem praeceptis decalogi (Tractatus octo II) (Madre 169). Compendium.Expl.: (Datierung) Sit laus Deo sub anno 1443.

[207], 280-310 (Sermo 1) = Nr. 8[.1] Sermo de temptationibusInc.: Ductus est Iesus in desertum... Sicut in bello corporali

[207]/8[.2] = zwischen 280-310 <Thomas Ebendorfer de Haselbach:> Sermo de ieiunio (Lhotsky 1957, 83 Nr. 103).Inc.: Et cum ieiunasset... Sancti patres primitivae christianae ecclesiae

[207]/8[.3] = zwischen 280-310<Thomas Ebendorfer de Haselbach:> Sermo de gula (Lhotsky 1957, 83 Nr. 104).Inc.: Chrysostomus homilia XVI super Matthaeum dicit: Omnium malorum

[207]/8[.4] = zwischen 280-310Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermo de gula (Lhotsky 1957, 83 Nr. 105).Inc.: Nunc igitur de gula videndum est isto tempore sacro

[207], 310v-355r = Nr. 9 (Ende mut.?)<Thomas Ebendorfer de Haselbach:> Sermo de contritione (Lhotsky 1957, 84 Nr. 107).Inc.: Quia ut ait Ambrosius in sermone de quadragesima: Ecce nunc tempus acceptabile adest in quo confessio amorte animam liberat

[207], 362r-415v = Nr. 10Iohannes Nider OP : Consolatorium timoratae conscientiae (Kaeppeli 2535).Inc.: Apud disciplinas reperimus... Primo igitur animadvertendum quod conscientia uno modo sumitur pro reconscitaExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Et sic est finis huius opusculi quod dicitur consolatorium consciencie editum amagistro sacre theologie Iohanne Nyder ordinis predicatorum in concilio Basileensi circa annos domini M° CCCC°XXXIII finitus autem presens liber anno etc. XLIII [1443].

[207], 422r-435v = Nr. 11Iohannes Nider OP: Manuale confessorum (Drucke: Hain 11834-11845; Paris 1513 f. – Kaeppeli 2539; Bloomfield4967).Inc.: Quoniam iuxta beati Gregorii in suo Pastorali sententiam regimen animarum Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit tractatulus bonus de audiencia confessionum qui intitulatur manualeconfessorum compilatus per reverendum patrem fratrem Iohannem Nyder sacre theologie professorem de ordine predicatorum sub anno domini M° CCCC° XLIII° [1443].

[207], 436r-483v = Nr. 12Iohannes Nider OP: Tractatus de lepra morali (Kaeppeli 2538).Inc.: Olim Deum legimus in Levitico veteris testamenti mandasse sacerdotibus Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit tractatulus de lepra morali finitus sub anno domini M° CCCC XLIII invigilia ascensionis domini [29.5.1443].

Cod. 208

Page 112: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

104 von 166

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[208]/1 = 2v-3rQuaestio de corpore Christi commixto cum vinoInc.: Quia in multis libris missalibus aliquorum ordinum et episcopatuum erronea et insufficiens habetur traditio

[208]/2 Wichmannus de Seeburg: Instrumenta donationis bonorum in Ybbsitz factae monasterio Seitenstettensi de a.1185Nr. 1: In nomine ... Wichmannus Dei gratia etc. Cum quorumlibet verae caritatis opera apud Deum Nr. 2: Inc.: In nomine ... Wichmannus Dei gratia etc. Quoniam non solum res exiguae rerum Nr. 3: Inc.: In nomine ... Wichmannus Dei gratia etc. Cunctis christifidelibus in perpetuum notum facimus

[208]/2[.2]Gundachar OSB: Memoriale fundationis monasterii SeitenstettensisInc.: Cum per gesta magnifica necnon meritoria

[208]/2[.3]Urbanus III. papa: Bulla confirmationis fundationis Seitenstettensis de a. 1186Inc.: Urbanus ... dilectis filiis Conrado ... Licet omnibus ecclesiis et ecclesiasticis personis

[208]/3 = 8r-266vGregorius IX. papa: Decretalium libri V ('Liber extra') (Ed. Friedberg II, 1-928. – Schulte GQ, II 21). Hier lib. I-IIcum glossa.Inc.: Gregorius episcopus servus servorum Dei... Rex pacificus pia miseratione disposuit sibi subiectos... (Glosse)Intentio Gregorii in hac compilatione fuit... (Liber II) Firmiter credimus et simpliciter confitemur... (Glosse) Quattuordecim sunt articuli

[208]/3[.2] Registrum metricum DecretaliumInc.: Ut videat quisquis divinum ius hominis

Cod. 209

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 648.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 3.825.

[209]/[1]Iordanus Saxo de Quedlinburg OESA: Opus postillarum et sermonum de tempore (Druck: Hain 9438. – ZumkellerNr. 648; Schneyer 3, 802-825; Nr. 1-134). Teil 3,2 und 4.Inc.: Maria Magdalena et Maria Iacobi et Salome emerunt aromata (Marc. 16,1). Licet magna laetitia sit remdesideratam invenire

Cod. 210

Pap.

4. Jahrzehnt 15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[210]/1 = 5r-280vThomas Ebendorfer de Haselbach: Sermones de sanctis (de epistolis) (Lhotsky 1957, 75 Nr. 39; Schneyer,RepSpätMA Nr. 241-332).Inc.: Corde creditur ad iustitiam (Rom. 10). Inter virtutes theologicas qui immediate faciunt Expl.: (Einige dat. 1435, 1436, 1437, 1439).

[210]/2 = 300v-301rIohannes de Carvajal: Indulgentiae concessae pro provincia Salisburgensi (Wien 1448)

Cod. 211 --- Verkauft, heute: Stuttgart, Württemberg. Landesbibliothek

Page 113: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

105 von 166

Pap.

15. Jh. (vor 1454 [vgl. Testatvermerk])

G: Verkauft. Heute: Stuttgart, Württemberg. Landesbibliothek (Holter).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

Kurt Holter: Lederschnitteinbände aus Niederösterreich, in: Festschrift zum hundertjährigen Bestand des Vereins fürLandeskunde von Niederösterreich und Wien II. Jahrbuch für Landeskunde von Niederösterreich 36,2 (1964) 685-695, hier: 694, 695.

[211], I Testatvermerk: 'Liber domini Leupoldi capellani in Lengenfeld 1454. Hunc librum testatus est mihi benedictememorie dominus Wolfgangus Molitor de Teya qui fuit servus divinorum in Chrembs et ibidem viam universe carnis ingressus est cuius quidem anima et omnium fidelium defunctorum per dei magnam misericordiam requiescant in pace.'

[211]Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in IV Evangelia (Stegmüller RB 5896-5900).Inc.: Facies aquilae... Ezechiel propheta cui aperti sunt caeli

Cod. 212

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 4.215.

[212]/1 = 9r-167rNicolaus Asculanus OP: Sermones de epistolis et evangeliis dominicalibus per annum (Kaeppeli 3037).Inc.: Dilecto sibi in Christo fratri Nicolao ordinis fratrum praedicatorum frater Nicolaus Lucius Aesculanus priorFaventinus... Induimini dominum Iesum (Rom. 13). Lex antiquorum regum fuisse dinoscitur ut nullus ante eos accederet

[212]/2 = 169r-198v<Ps. Ioachim de Fiore:> De semininibus scripturarum (Stegmüller RB 4033).Inc.: Assumet. Benignus. Carnem. Dominus... Horum verborum capita alphabetum latinum exprimunt

[212]/3 = 199r-203v<Honorius Augustodunensis OSB:> Sigillum beatae Mariae (PL 172, 495-518. – Stegmüller RB 3574).Lit.: Garrigues 1986, 70 ff.Inc.: Gloriosa virgo Maria typum ecclesiae gerit... Osculetur me... Quem reges prophetae non meruerunt videre

[212]/4 = 204r-205v<Martinus Bracarensis:> Formula vitae honestae (PL 72, 21-28; Ed.: C. W. Barlow, Martini episcopi Bracarensisopera omnia. New Haven 1950, 236-250. – CPL 1080; Díaz y Díaz 27; Bloomfield 4457).Inc.: Quattuor virtutum species multorum sapientium sententiis diffinitae

Cod. 213

Pap.

1400

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 3025 (zu Text Nr. 1).

[213]/1 = 1r-5r<Moneta Cremonensis OP:> Summa contra Catharos et Waldenses (Kaeppeli 3025). Katalog: IvonetusInc.: Ortus illius sectae quae dicitur pauperes de Lugduno sicut a diversis audivi et a quibusdam ipsorum qui adfidem conversi dum eorum inuescem examinationibus sic se fertur habuisse

[213]/2 = 6r-108r<Thomas de Chobham:> Summa confessorum (Druck der 'Vulgataversion': Hain 13153f. 'Originalversion' ed. F.Broomfield 1968. – Glorieux RT 115a; Bloomfield 1145; Sharpe 649). Hs./Kat.: Innocentius IV. papa.Inc.: Cum miserationes domini sint super omnia opera eius

Page 114: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

106 von 166

Expl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Explicit summa Innocencii Iohannis dictus Rumph presbyteri deWeytra per proprias manus scriptam anno ab incarnacione domini quadringentesimo in die sancte Barbare virginis[4.12.1400].

[213]/3 = 108v-133r<Petrus Zwicker OCoel:> Liber contra Waldenses. Katalog: Petrus de Pillichsdorf.Inc.: Cum dormirent homines venit inimicus (Matth. 13,25). Licet dominus et salvator noster Iesus Christus perinimicum hominis bonum semen in agrum

[213]/4 = 133r-134vFranciscus de Assisi: Regula bullata (Ed.: Esser 1976, 366-371)

[213]/4 = 133r-134vHonorius III. papa: Bulla confirmanda Ordinem Minorem sancti Francisci Inc.: Honorius ... Solet annuere sedes apostolica piis votis et honestis petentium desideriis

Cod. 214

Pap.

1433

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 198 (zu 1r-34v), 191 (zu34v-54r, Madre irrtümlich unter der Signatur 217), 179 (zu 57r-73r).

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 8. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[214], 1r-34v = Nr. 1Nicolaus de Dinkelsbühl: De vitiis et virtutibus (Tractatus octo VI) (Madre 1965, 192-199).Inc.: Homo quidam fecit cenam magnam... Postillam evangelii huius

[214], 34v-54r = Nr. 2Nicolaus de Dinkelsbühl: De octo beatitudinibus (Tractatus octo V) (Madre 187-191).Inc.: In evangelio quod legitur in festo omnium sanctorum

[214], 57r-73r = Nr. 3Nicolaus de Dinkelsbühl: De oratione dominica (Tractatus octo III) (Ed.: R. Damerau, DerHerrengebetskommentar des Nikolaus von Dinkelsbühl. Lateinische textkritische Ausgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 10]. Gießen 1971, 1-139. – Madre 175-180).Inc.: Si quid petieritis patrem in nomine meo (Ioh. 16). Sanctus Chrysostomus

[214]/4Sermones de gestis Iesu ChristiInc.: Cum Christi actio nostra sit instructio ad hoc ut instruamur debite necesse est nos ea quae Christus egit eoprosequi ordine quo acta sunt... Iohannis primo scribitur: Verbum caro factum est

[214]/5 De paenitentia. Inc. nicht bei Bloomfield.Inc.: Cum pauci sint qui aliquando non incidant in aliqua peccata

[214]/6 = 184r-254vIohannes de Marienwerder OT: Expositio symboli apostolorum (Stegmüller RB 4780; Madre 322).Inc.: Pro tabula expositionis symboli apostolorum est sciendum quod totus liber est distinctus in XIII partesvidelicet in prologum et duodecim articulos... Venite ambulemus in luce Dei nostri (Is.). Qui volumus ut debemus in fide credibilium proficereExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit exposicio simboli magistri Iohannis Marienwerder venerabilis doctorisstudii Pragensis anno domini etc. XXXIII in vigilia epiphanie domini [5.6.1433].

[214], 86r-133r = Nr. 7 <Madre 185> Nicolaus de DinkelsbühlDe tribus partibus paenitentiae (Tractatus octo IV) (Madre 180-187).Inc.: Ecce nunc tempus acceptabile (2.Cor. 6,2). Duo sunt tempora hominis

Cod. 215

Pap.

1398

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

Page 115: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

107 von 166

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 823 (zu Text Nr. 3).

[215]/1Legenda de s. Vigilio (Fragm.)

[215]/2Legenda s. RupertiInc.: Tempore Hildeberti regis Francorum

[215]/3 = 5r-304vIacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz 21998, 1-1298. – Kaeppeli 2154).Inc.: Tempus praesentis vitaeExpl.: (Datierung) Finitum in anno M° CCC° nonagesimo octavo in vigilia Petri et Pauli apostolorum [28.6.1398].

[215]/4 Sermones varii (4)Inc.: Facta est laetitia magna in populo

[215]/5[.1] = 313r ff.Legenda de s. IodocoInc.: Fuit in partibus Brabandiae

[215]/5[.2] Legenda de s. EligioInc.: Legitur quod a parentibus ingenuis

[215]/5[.3] Legenda de s. MaximilianoInc.: Maximilianus quasi maxima libans

[215]/5[.4] Eugippius: Commemoratorium de vita s. Severini (Ed.: Noll 1963; SC 374. Druck: Pez, SSRA I [1721], Sp. 64-93.– CPL 678). Inc.: Severinus sanctissimus Dei famulus

[215]/5[.5] Legenda de s. MagnoInc.: Scribitur athleta Dei beatus Magnus

Cod. 216 --- Verkauft, heute: Broxbourne Library, England

Pap.

15. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11). – Heute: Broxbourne Library, England (Holter).

L: Kurt Holter: Lederschnitteinbände aus Niederösterreich, in: Festschrift zum hundertjährigen Bestand des Vereins fürLandeskunde von Niederösterreich und Wien II. Jahrbuch für Landeskunde von Niederösterreich 36,2 (1964) 685-695, hier: 693, 694 Anm. 29.

Wilhelm Baum (Ed.): Engelbert von Admont. Vom Ursprung und Ende des Reiches und andere Schriften. Unter Mitarbeit v. Felix Kucher u. Raimund Senoner (Grazer Beiträge zur Theologiegeschichte und Kirchlichen Zeitgeschichte11). Graz 1998, 282.

[216]/1Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in epistolas Pauli (Stegmüller RB 5902-5915).Inc.: Ecce descripsi eam tibi tripliciter (Prov. 22,20). Quod verbum de sapientiae descriptione dicitur... Paulusservus Iesu Christi... Haec epistola dividitur in tres partes

[216]/2Ps. Albertus Magnus OP: Mariale sive Quaestiones super evangelium 'Missus est angelus Gabriel' (Ed. A. et Ae.Borgnet, B. Alberti Magni Opera omnia, Bd.37. Paris 1898, 1-321. - Stegmüller RB 1061).Inc.: Clara est numquam marcescit sapientia... Primo quaeritur an necesse fuerit hanc missionem esse

[216]/3 (Fragm.) De vita et virtutibus Mariae virginis. Im Katalog ohne Incipit.

Cod. 217

Page 116: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

108 von 166

Pap.

Ende 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 185 (zu 255r-305r).

[217]/1.ANicolaus de Lyra OFM: Postilla in Genesim (Stegmüller RB 5829).Inc.: Haec omnia liber vitae (Sir. 24,32). Secundum quod dicit beatus GregoriusExpl.: (Schlußschrift, Schreibername, Lokalisierung) Explicit postilla super Genesim per manus Vincencii Anasi[Enns] scripta.

[217]/1.B-ENicolaus de Lyra OFM: Postilla in Epistolas canonicas (Stegmüller RB 5916-5922).Inc.: Quattuor sunt minima terrae et ipsa sunt sapientiora sapientibus (Prov. 30,24). Septem epistolae quaecanonicae id est regulares nuncupantur editae sunt a quattuor apostolis... Iacobus servus Iesu Christi. Liber iste dividitur in quattuor partes secundum quattuor apostolos huius libri scriptores

[217]/1.FNicolaus de Lyra OFM: Postilla in Ecclesiasten (Stegmüller RB 05866).Inc.: Verba Ecclesiastes. Sicut dictum fuit in principio libri Proverbiorum

[217]/1.G Nicolaus de Lyra OFM: Postilla in Cantica canticorum (Stegmüller RB 5868).Inc.: Osculetur me. Expedito primo libro Salomonis in quo traduntur

[217]/2 = 98r-108rPs. Petrus Blesensis: De duodecim tribulationibus (Bloomfield 1302). Autorenname (?).Inc.: Da nobis domine auxilium de tribulatione cum animae tribulatae et temptatae proponitur verbum hoc

[217]/3 = 108v-110vErrores praecipui WaldensiumInc.: Attendite a falsis prophetis (Matth. 7,15). Ipsi enim more inimici

[217], 255r-305rNicolaus de Dinkelsbühl: De tribus partibus paenitentiae (Tractatus octo IV) (Madre 180-187).

[217], 255r-305r (nach Madre, fraglich)Nicolaus de Dinkelsbühl: De tribus partibus paenitentiae (Tractatus octo IV) (Madre 180-187).

Cod. 218

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 5141 Suppl. (zu Text Nr. 2).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 646 (zu Text Nr. 2).

[218]/1Sermones varii. Im Katalog nicht aufgeschlüsselt.

[218]/2 = 408r-452rIordanus Saxo de Quedlinburg OESA: Expositio dominicae passionis seu Meditationes de passione Christi (Drucke:Antwerpen 1485 u.ö.; weiters Hain 9438, Sermones 189-254. – Stegmüller RB 5141; Schneyer 3, 813, Nr. 60 ff.;Zumkeller 646). Unvollständig.Inc.: Primus articulus dominicae passionis est pavoris et tristitiae assumptio

Cod. 219

Pap.

1446

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

Page 117: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

109 von 166

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 190 f.

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 1. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[219]/1 = 5r-202rIohannes Gerson: Collectorium super 'Magnificat' (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 163-534, Nr. 418).Inc.: Canticum Mariae tractaturus in solatium peregrinationis meae Expl.: (Schlußschrift, Schreiber- oder Käufername, Datierung) Explicit tractatus super Cantica Marie scilicetMagnificat magistri Iohannis Gerson cancellarii Parisiensis comparatus per Iohannem Hofmulner de Weytra tunc licet indignum octonarium ecclesie Sancti Stephani Wienne anno domini 1446.

[219]/2 = 205r-393r (einzelne Sermones ?) Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermones de sanctis (de evangeliis) (Lhotsky 1957, 75 Nr. 40; Schneyer,RepSpätMA Nr. 333 ff.). Tit.: <De s. Bartholomaeo>Inc.: Facta est contentio inter discipulos... Valde congruum et rationabiliter

Cod. 220

Pap.

Mitte 15. Jh. (1454, 1455, 1460)

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 1. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 296.

[220], 1r-231v = Nr. 1Iohannes Guallensis OFM: Communiloquium (Drucke: Hain 7440-7446. – Glorieux RT 322a; Glorieux RA 234a;Stegmüller RB 4522,2; Bloomfield 1068 [Prolog] u. 1086).Lit.: J. Swanson, John of Wales. A Study of the Works and Ideas of a Thirteenth-Century Friar (Cambridge studies in medieval life and thought Fourth series 10). Cambridge 1989.Inc.: Cum collectionis huius quae potest dici Summa collectionum sint septem partes... Cum doctor sivepraedicator evangelicus sapientibus et insipientibus debitor sitExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername, Lokalisierung) Explicit opus completum anno domini 1455 feria4ta pasce [1455] per Iohannem Hofmulner de Weytra in C[ivitate] W[iennensi].

[220], 232r-242v = Nr. 2<Ps. Hieronymus:> Commonitiuncula ad sororem (Hieronymi ep. supp. 62) (PL 134, 915-938; Caillau II, app. tract. 3. - CPL 1219 [Ps. Isidorus]; BHM 362). Hs.: Augustinus.Inc.: Tuae non immemor petitionis o carissima mater tibi ut rogasti scribere studui Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Lokalisierung) Explicit tractatus beati Augustini Ypponensis episcopi ad matremsuam anno domini M° CCCC LX° [Wien, 1460] tempore Pii pape secundi et Friderici imperatoris Romanorum acducis Austrie Styrie etc. qui est scriptus in prepositura Sancti Stephani Wienne.

[220], 243r-302r = Nr. 3 Georgius Tudel de Giengen: Tractatus de extremo iudicio.Lit.: VL XI (2004) Sp. 1567 (H.-J. Schiewer).Inc.: Hic est vere propheta qui venturus est in mundum (Ioh. 6). Generale iudicium est futurum in quoiudicabuntur omnes hominesExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit tractatus de extremo iudicio magistri Georii de Gingen anno LIIII [1454]doctoris eximii valde preclarissimi.

[220], 303r-312r = Nr. 4 Iohannes de Palomar: De mercaturaTit.: (Rot) Tractatus quidam de mercatoribus domini Iohannis de PalomarInc.: Quoniam omnes peccavimus in Adam, omnes in eo sententiam punitionis accepimus

[220], 312v-333v = Nr. 5 Humbertus de Romanis OP: Epistola de tribus votis substantialibus religiosorum (Ed.: J. J. Berthier, B. Humbertide Romanis Opera de vita regulari I. Turin 1956, 1-41. – Kaeppeli 2021).Inc.: Filiis gratiae et coheredibus gloriae fratribus carissimis religiosis universis vitam ducere Deo gratam sibifructuosam iocundam angelis daemonibus terribilem hominibus exemplarem

[220]/6 = 334r-335v

Page 118: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

110 von 166

Fragmentum de mercaturaInc.: Mercatores utiles sunt reipublicae ut vult Scotus

Cod. 221

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 395 Nr. 37.

Joseph Chmel: Beilagen zu den [!] Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe derOesterr. Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 3 (1837) 127 f., 131 f., 139 f., 152, 156, 159 f., 164, 176, hier: 131 f. (mit Textabdrucken).

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 292 (zu 155v-157r).

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 1. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

Hans-Ulrich Schmid: Eine spätmittelalterliche bairische Übersetzung des Hohen Liedes, in: Latein und Volkssprache imdeutschen Mittelalter 1100-1500. Regensburger Colloquium 1988. Hrsg. von Nikolaus Henkel und Nigel F. Palmer.Tübingen 1992, 199-208, hier: 201ff.

[221], Nr. 1.1Collatio in licentiam iuris Iodoci Hausner de Novoforo vicarii in spiritualibus ecclesiae Sancti Stephani Wiennae etIohannis Aichelperger (5.2.1453)Inc.: Ad laudem Dei omnipotentis in quem cuncta bona opera tamquam in finem ultimum et saluberrimumordinantur

[221], Nr. 1.2 Christianus Tiendorffer de Hürm: Collatio pro licentiandis in theologia magistris Michaeli de Sancto Nicolao,Matthiae de Weinsberg et Iacobo de Stubach professo ordinis Praedicatorum (1454 in cathedra sancti Petri facta)Inc.: In praesenti actu tria incumbunt peragenda

[221], Nr. 1.2Albertus comes de Schaunburg praepositus ecclesiae Sancti Petri cancellarius universitatis Wiennensis(Erwähnung)

[221], Nr. 1.2Iacobus Fabri de Stubach OP (Erwähnung)

[221], 1-96 = Nr. 2Iohannes Geuss de Teiningen: De vitiis linguaeLit.: VL III (1981) Sp. 39, Nr. 1.e (F. J. Worstbrock).Inc.: Qui in verbo non offendit hic perfectus est vir (Iac. 3). In quibus verbis beatus Iacobus tangit

[221], 97-132 = Nr. 3.1Iohannes Geuss de Teiningen: Sermo de ludo choreae et instrumentorum musicaliumLit.: Friedrich Püribauer: Der Wiener 'Sermo de ludo choreae et instrumentorum musicalium': ein Beitrag zurLiteratur- und Musikgeschichte Österreichs im 15. Jahrhundert. Diss. Wien 1947. – VL III (1981) Sp. 40, Nr. 2.C.e(F. J. Worstbrock).Inc.: Assumpsit ergo Maria prophetissa tympanum in manu sua (Exod. 15,20). Ex istis verbis accipi potest etintelligi quod Maria prophetissa quae fuit soror Moysi et Aaron et aliae mulieres Israel luserunt in instrumentis musicis et duxerunt choreas et caecinerunt cantionem

[221], 97-132 = Nr. 3.2Iohannes Geuss de Teiningen: Sermo in septuagesimaLit.: VL III (1981) Sp. 39, Nr. 2.A.b (F. J. Worstbrock).Inc.: Tempus nunc instans communi nomine appellatur Septuagesima in quo sancta mater ecclesia duocommemorat casum primorum parentum in culpam et poenam

[221], 97-132 = Nr. 3.3Iohannes Geuss de Teiningen: Sermo de ludo alearum et taxillorum (vgl. Lhotsky 1957, 82, Nr. 99. Hier unterdem Namen des Thomas Ebendorfer, nach dem Melker Cod. 1863).Lit.: VL III (1981) Sp. 40, Nr. 2.C.d (F. J. Worstbrock).Inc.: Confundatur sortium distributio (Num. 36,4). Carissimi cum iam de proximo niscet gaudiosum acsacratissimum diem natalem scilicet domini nostri Iesu Christi in quo et per totum residuum festum in omni devotione et gratiarum accione firmiter persistere debemus

[221], 133-155 = Nr. 4.1 Iohannes Geuss de Teiningen: Homilia in evangelium dominicae IV in quadragesima = Sermo de corpore Christi

Page 119: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

111 von 166

Inc.: In illo tempore abiit Iesus trans mare Galileae (Ioh. 6,1). Ex quo praesens evangelium facit mentionem depanibus

[221], 133-155.2 = Nr. 4.2Nicolaus de Dinkelsbühl: Sermones de eucharistia 1-5 (Madre 245-249). Hier Sermo 1.Inc.: Caro mea vere est cibus (Ioh. 6,56). In textu huius evangelii

[221], 133-155.3 = Nr. 4.3Sermo de dedicatione seu orationeInc.: Carissimi licet haec vita praesentis saeculi brevis sit plena miseriis

[221], 155v-157rNicolaus de Dinkelsbühl: Sermo de omnibus sanctis (Madre 292, A). Abbreviatio der 1. Allerheiligenpredigt ?Inc.: Gaudete et exsultate (Matth. 5,12). Dilecti in Christo hodie ut nostis

[221], 158-162 = Nr. 6Nicolaus (Erhardi) de Graetz: Sermo de voto (vgl. Göttweig 317).Inc.: Beata virgo ut dicit sanctus Thomas quarto sententiarum vovit virginitatem tamquam optimam etacceptissimam

[221], 163-204 = Nr. 7.1-2Iohannes Geuss de Teiningen: Sermones de corpore ChristiNr. 1. Inc.: Nisi manducaveritis (Ioh. 6,54). Scribitur Iohannis sexto capitulo et est sensus si nonNr. 2. Inc.: Qui manducat (Ioh. 6,55). In his verbis Iohannis evangelista

[221], 163-204 = Nr. 7.3 Iohannes Geuss de Teiningen: Sermo de potestate vini, cui intingitur lignum s. crucisLit.: VL III (1981) Sp. 41 (F. J. Worstbrock).Inc.: Ex quo in poculo huius civitatis Viennensis

[221], 163-204 = Nr. 7.3.2 Wolfhardus frater: Revocatio publica, dt.Inc.: Lieben chinder als ich prueder Wolfhart an den nachsten heyligen ostertag hab gepredigt wie ein a/echter zusand Stephan hiet gepredigt

[221], 163-204= Nr. 7.4Iohannes Geuss de Teiningen: Sermo de emptione et venditione imaginum obscenarum. Hier nur eineZusammenfassung dieses Sermo überliefert.Lit.: VL III (1981) Sp. 40 Nr. 2.C.b (F. J. Worstbrock).Inc.: Sequuntur ea quae praedicavi contra factionem et publicam in locis sacris et tempore dedicationumvenditionem et emptionem cuiusdam rei turpis videlicet imaginis

[221], 205-345 = Nr. 8.1Nicolaus (Erhardi) de Graetz: Sermones. Im Katalog kein Initium.

[221], 205-345 = Nr. 8.2 Andreas de Weitra: Sermo. Im Katalog kein Initium.

[221], 205-345 = Nr. 8.3Stephanus de Egenburga: Sermones et collationes. Im Katalog ohne Initien.

Cod. 222

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 1. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[222], 1-142 = Nr. 1 Iohannes Gerson: De vita spirituali animae (Ed.: Glorieux 1960/73, III 113-202 Nr. 97; Widmungsbrief ebda. II63 Nr. 14).Inc.: Reverendo in Christo patri et sacrae theologiae professori eximio domino Petro episcopo Cameracensi suusdiscipulus Iohannes cancellarius indignus ecclesiae Parisiensis... Postulare dignata est benevolentia tua... Ego vos baptizavi aqua

[222], 143-183 = Nr. 2Iohannes Gerson: De mystica theologia practica (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 18-47, Nr. 402).Inc.: Tractantes in lectionibus nostris iam a multo quamvis interrupto tempore

[222], 183-189 = Nr. 3Iohannes Gerson: De remediis contra recidivum peccati (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 67-70, Nr. 406).Inc.: Habet hoc proprium ars quaelibet

Page 120: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

112 von 166

[222], 189-201 = Nr. 4 Iohannes Gerson: De probatione spirituum (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 177-185, Nr. 448).Inc.: Probate spiritus si ex Deo sint. Iubet discipulus ille quem diligebat Iesus

[222], 201-209 = Nr. 5 Iohannes Gerson: De remediis contra temptationes (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 518-524, Nr. 459).Lit.: (Zur Frage verschiedener Redaktionen in der Überlieferung) J. Vennebusch, Zur Überlieferungsgeschichte desTraktates 'De remediis contra tentationes spirituales' (Petrus Johannis Olivi, Venturinus de Bergamo, Ludolphus deSaxonia, Johannes Gerson). Scriptorium 33 (1972) 254-259.Inc.: Ad honorem Dei dicam aliqua remedia contra aliquas temptationes spirituales

[222], 209-220 = Nr. 6Iohannes Gerson: De arte audiendi confessiones (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 10-17, Nr. 401).Inc.: Etsi virtus quam assuefactio gignit certius quam ars operetur

[222], 220-269 = Nr. 7Iohannes Gerson: De potestate ecclesiastica (Ed.: Glorieux 1960/73, VI 210-250, Nr. 282).Inc.: Prooemium quod expedit inquirere de ecclesiastica potestate

[222], 269-282 = Nr. 8 Iohannes Gerson: De necessaria communione laicorum sub utraque specie (Ed.: Glorieux 1960/73, X 55-68, Nr.498).Inc.: Oblaturus iuxta seniorum huius sacri concilii Constantiensis

[222], 282-295 = Nr. 9 Iohannes Gerson: De visitatione praelatorum et de cura curatorum (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 47-55, Nr. 403).Inc.: Ad laudem Dei et aedificationem populi christiani

[222], 295r-322r = Nr. 10Matthaeus de Cracovia: De puritate conscientiae (Ed.: Senko–Szafranski 1974, 248-292. – Glorieux RT, Nr. 14fg;Bloomfield 4945).Inc.: Quoniam fundamentum et ianua virtutum

Cod. 223

Pap.

Wien, 1459-1460

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 395 f. Nr. 38.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

[223], 1r-64v Andreas Hofmüllner de Weitra: Tractatus de occultatione vitiorum. Bei Bloomfield nicht nachgewiesen.Inc.: Nonnumquam vitia se sub virtutum specie occultant

[223], 75r-95v = Nr. 2Alphabetum divini amoris cuiusdam Carthusiani(GW 1554-1566. Druck: L. E. Du Pin [Ed.], Iohannes Gerson, Opera omnia III. Antwerpen 1706 [= HagaeComitum 1728], Sp. 769-800 [hier ausdrücklich als unechtes Werk Gersons bezeichnet]. Wird Iohannes Gerson,Nicolaus Kempf de Argentina und Iohannes Nider zugeschrieben). Katalog: Nicolaus Kempf de Argentina.Lit.: VL IV (1983) Sp. 1122 (D. D. Martin): hier gegen die früher postulierte Verfasserschaft des Nicolaus Kempfde Argentina.Inc.: Ad honorem omnipotentis Dei aliquos modos et vias pro elevatione mentis in Deum propono

[223], 96-107 = Nr. 3Iohannes Gerson: Epistola 'Oportet semper orare' (De modo orandi) (Ed.: Glorieux 1960/73, II 169-174, Nr. 37).Inc.: Oportet semper orare et nunquam deficereExpl.: (Datierung, Lokalisierung) Explicit tractatus de oracione et valore eius anno domini 1459 Wyenne.

[223], 108-111 = Nr. 4 Iohannes Gerson: Sermo 'Obsecro vos' (de oratione) (Ed.: Glorieux 1960/73, V 398-405, Nr. 235).Inc.: Obsecro vos tamquam advenas... Exsistimate precor verbum haec obsecrationis saluberrime

[223], 112-124 = Nr. 5 Iohannes Gerson: Sermo 'Bonus pastor' de officio pastoris (Ed.: Glorieux 1960/73, V 123-144, Nr. 215).Tit.: Illum sermonem fecit Gerson ad synodum Remensem anno 1408 celebratam Inc.: Bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis... Animadverte nunc

[223], 125-131 = Nr. 7 Iohannes Gerson: Sermo 'Aestimo me' (de erroribus circa praeceptum: Non occides) (Ed.: Glorieux 1960/73, V

Page 121: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

113 von 166

28-39, Nr. 209).Inc.: Aestimo me beatum apud te o sacrosanctum Constantiense concilium

[223], 132-137 = Nr. 7Iohannes Gerson: Regulae mandatorum (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 94-132, Nr. 434).Inc.: Agamus nunc interim quod natura ... Ea quae tibi praecepit DeusExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Lokalisierung) Explicit tractatus conclusionum de diversis materiis moralibuscollatarum per elevatum doctorem magistrum Iohannem Gersonem qui tractatulus alias intitulatur de regulis mandatorum. Scriptum Wienne anno 1459 currente.

[223], 151r-157r = Nr. 8Conradus magister: Sermo de nativitate domini dictus coram doctoribus universitatis Viennensis (?)Inc.: Pastores loquebantur ad invicem (Luc. 2). Haec inter cetera hodiernae festivitatis insignia

[223], 170v-176v = Nr. 9Stephanus de Egenburga: Sermo in dominica passionisInc.: Quis ex vobis arguet me de peccato (Ioh. 8,46). Antecedenter in hoc capitulo

[223], 177-182 = Nr. 10<Henricus de Bitterfeld OP:> De horis canonicis (Drucke: Hain 8406-8407. – Zumkeller 384; Kaeppeli 1716;Hohmann 1976, 418 Nr. 212).Lit.: (Zur Überlieferung) J. Koudelka. Archivum fratrum praedicatorum 23 (1953) 5-65. – VL III (1981) Sp.699-703 (F. J. Worstbrock) mit weiterer Lit.Inc.: Septies in die laudem dixi tibi (Ps. 118,164). Quamvis Deus semperExpl.: (Datierung, Lokalisierung) Annus 1460 Wienne.

[223], 182-187 = Nr. 10.1Historiae evangelicae abbreviatae

[223], 182-187 = Nr. 10.2Nota de patientia

[223], 187-200 = Nr. 11Tractatus de sacramento eucharistiaeInc.: Ut fidelibus pateat quomodo se praeparare debeant ad sacramentum eucharistiae sumendum

[223], nach 200/1Excerpta super Salve Regina

[223], nach 200/2Repetitiones de usuris, de decimis, de iureiurando et de corpore vitiatis

[223], 250-253 = Nr. 12Georgius Polycarpus: Sermo in comitatu Norimbergense 1461 habitusInc.: Quamquam fidelium defensio patres praestantissimi ac amplissimi orbis terrae atque consilii principesomnibus Christianis principibus incumbit tamen reges Hungariae publicae salutis defendendae

[223], 253v-255v = Nr. 13Iohannes Keck OSB: Flores chronicarum Veteris Testamenti (1449) (Nicht gedruckt). Exc.Lit.: VL IV (1983) 1096, Nr. 19 (H. Rossmann) mit weiterer Überlieferung.Inc.: Ab initio saeculi usque ad Christum anni fluxerunt 3931

Cod. 224

Pap.

14. Jh. (1395) und 15. Jh. (1454?, 1458)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Heimo Reinitzer: [Art.] Plenarien, in: VL VII (1989) Sp. 737-763, hier: Sp. 745 Nr. 113.

[224]/1Lektionar, dt.Inc.: Nu wisset prueder es ist tzeit wer in dem slaff leit daz er nu schol aufstan Expl.: (Datierung) Explicit epistolarius per manus –- ab anno domini M° CCC° nonagesimo quinto anno sabbatopost Martini episcopi [13.11.1395] alleluia etc.

[224]/2 = 120r-128v<Österreichischer Bibelübersetzer:> Hiob mit Vorrede, dt. Bisher nicht bekannte Überlieferung.Inc.: Wie der almechtig got die seinen erbelten in diser welt versuecht hat mit manigen layd und mit grossempresten... Nu wil ich ew ein tayl zu deutzsch pringen des rainen mans Iobs puech das ir wisset was den der allmachtig got hat lassen leyden und wie freydenreich er in hie ergetztt hat das auch wir dapey pilde nemen und das wir uber unsern gepresten geduldig sein Expl.: (Datierung) Et sic est vinis etc. anno domini 14 5 IIII° [1454 ?] feria 2a post festum sancti Michahelis.

[224]/3 = 131v-307v

Page 122: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

114 von 166

Bartholomaeus Tridentinus OP: Liber epilogorum in gesta sanctorum (Ed.: D. Gobbi, Bartolomeo da Trentodomenicano ... Trento 1990, II 17-193; E. Paoli, Bartolomeo da Trento, Liber epilogorum in gesta sanctorum. Edizione critica [Edizione Nazionale dei testi Mediolatini 2, serie 1,1]. Tavarnuzze 2001. – Kaeppeli 471).Inc.: Augustino professionis meae legifero docente didici Expl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Explicit liber iste per manus Thome Hofmulner civis in Weitraanno domini M CCCC LVIII° feria sexta ante festum sancti Michaelis [28.9.1458].

Cod. 225

Pap.

1488

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Vorbesitzer: (f. I) Coloman Hofmüllner von Weitra(Cerny 1967, 86).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 396 Nr. 39.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), B. 1. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mit Ergänzungenvon 1996 auf S. 490).

[225], 1r-49v = Nr. 1 Humbertus de Romanis OP: De praedicatione crucis contra Sarracenos (Druck: Hain 9029. Ed. in Vorbereitungdurch P. J. Cole, Toronto [Stand 1995]. – Kaeppeli 2014).Inc.: Ea quae infra scripta sunt de pertinentibus ad crucis praedicationem contra Sarracenos

[225], 49v-51v = Nr. 2Urbanus II. papa: Sermo in concilio Claremontensi de cruce sumenda contra SaracenosInc.: Audivimus fratres dilectissimi et audivistis quod sine profundis singultibus retractare nequaquam possumus

[225], 51v-89r = Nr. 3Commentarius de passione domini Iesu ChristiInc.: Titulus de passione Christi: Et notandum quod summum attrativum peitatis activumque caritatis allicitivumdivinae bonitatis est passio salvatorisExpl.: (Datierung) 1488.

[225], 93r-100r = Nr. 4 Calixtus III. papa: Bulla de movendo bello in Turcas de 1455Inc.: Calixtus... Ad summi pontificatus apicem disponente Deo nuper assumpti Expl.: Datum Romae apud sanctum Petrum anno incarnationis dominicae 1455 Idus Maii pontificatus nostri annoprimo.

[225], 93r-100r/2 = Nr. 4 (inseriert) Nicolaus V. papa: Bulla indulgentiarum proficisci volentibus contra Turcorum principem concessarum Inc.: Nicolaus... Etsi ecclesia Christi per ipsum unigenitum Dei filium

[225], 98v = Nr. 4Iohannes Aichelperger (de Novoforo): Excerpta ex Bulla Calixti III. de anno 1455

[225], 99rv = Nr. 4Udalricus Nussdorfer: Mandatum de praedicando bello contra TurcasInc.: Urdalricus ... Recepimus saepe iteratis vicibus litteras Expl.: Datum Wiennae die decima octava mensis Iulii anno etc. LVIto [18.7.1456].

[225], 100 = Nr. 4 Iohannes de Carvajal: Scriptum triplex de militibus contra Turcas (1456)

[225], 100-103 = Nr. 5 Calixtus III. papa: Bulla cruciata contra Turcos anno 1456Inc.: Calixtus... Cum his superioribus annis impius nominis Christiani persecutor Expl.: Datum Romae apud Sanctum Petrum anno incarnationis dominicae 1456 12 Kal. Iulii pontificatus nostrianno secundo.

[225], 105-205 = Nr. 6Sermones festivalesTit.: <De s. Iacobo>Inc.: Iueste vocatum est nomen eius Iacob (Gen.). Notandum est

[225], 206-222 = Nr. 7Tractatus de indulgentiisInc.: Videndum quid sit thesaurus ecclesiae secundum quantitatem et indulgentiae

Page 123: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

115 von 166

[225], 206-222 = Nr. 7 Tractatus de thesauro ecclesiae et de indulgentiisInc.: Videndum quid sit thesaurus ecclesiae secundum quantitatem et indulgentiae

Cod. 226

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 296.

Falk Eisermann: 'Stimulus amoris'. Inhalt, lateinische Überlieferung, deutsche Übersetzungen, Rezeption (MTU 118).Tübingen 2001, 175 (Beschreibung), 218, 223, 287, 291.

[226], 1r-75v = Nr. 1Speculum humanae salvationis (Ed.: Lutz–Perdrizet 1907, 2-99. - Walther, Initia 15390; Bloomfield 4579). Lit.:VL IX (1993) 52-65 (H.-W. Stork, B. Wachinger). - LMA VII 2088 f. (G. Roth, M. Markus, M. Grams-Thieme).Inc.: Incipit prooemium cuiusdam novae compilationis cuius nomen et titulus est speculum humanae salvationis

[226], 79r-91v = Nr. 2Stimulus amoris maior I (forma longa) (Drucke: GW 4820-4832; Sancti Bonaventura Opera VII. Rom 1596,205-250; A. Ch. Peltier [Ed.], S. R. E. Cardinalis S. Bonaventurae ... Opera omnia XII, Paris 1868, 631-703;Klapper 1939, 1-332 [mit der dt. Übersetzung des Johannes von Neumarkt]. – Distelbrink 194 f., Nr. 217;Bloomfield 1294). Pars I.Lit.: VL IX (1995) 335-341 (F. Eisermann). – Eisermann 2001, bes. 214-246.Inc.: Currite gentes undique

[226], 92-94 = Nr. 3 Stimulus amoris, lib. II, cap. 16 (Ausg.: Klapper 1939, 228-239).Inc.: Ad missam celebrandam sex considera accedenda. Primum est rationis discretio respectu veritatis

[226], 94r-112v = Nr. 4 Stimulus amoris maior I (forma longa). Pars II et III.

[226], 114r-148r = Nr. 5Ps. Bernardus Claravallensis OCist: De interiori domo, capp. 1-28 (= Ps. Augustinus, Liber de bono conscientiae)(PL 184, 507-538. – Bloomfield 1787; CPPM II 3089).Inc.: Domus haec in qua habitamus ex omni parte sui ruinam nobis minatur

[226], 148v-154v = Nr. 6<Ps. Bonaventura OFM:> Meditatio super 'Salve regina' = Stimulus amoris III,19 (PL 149, 583-590 [unter denOpuscula spuria des Anselmus Lucensis]. Auch als Kapitel III, 19 des Stimulus amoris maior I [Ps. Bonaventura]überliefert und gedruckt [z.B. Ed. Peltier XII, Paris 1868, 669a-702b]. – Distelbrink 156, Nr. 162). – Genannt beiEisermann 2001, 175.Inc.: Ad salutandam virginem primo debes eius magnitudinem considerare

[226], 155-160 = Nr. 7<Iohannes de Vineis CRSA:> De claustro animae (Ed.: Bauer G. 1973, 377-387. – Bloomfield 2803 [unter demNamen des Hugo de Folieto ? (Iohannes)]). Katalog: Hugo de s. Victore.Lit.: Bauer G. 1973, 359-410. – VL III (1981) 1154 f., Nr. I.2 (G. Bauer). Bauer ohne diese Hs.Inc.: Introduxit me rex in cellam vinariam (Cant. 2,4). Haec sunt verba sponsae fratres mei

[226], 161r-170r = Nr. 8 Bernardus Claravallensis OCist: Tractatus de contemplatione (vgl. BGOC 18, Nr. 7701. Parallelüberlieferung:Salzburg, St. Peter, Cod. b I 31, Nr. 12). Inc.: Quam vehementi amplexu amplexasti me

[226], 170v-181r = Nr. 9<Guigo II. Carthusiensis:> Scala claustralium (PL 40, 997-1004; PL 184, 475-484; SC 163, 81-123. – BGOC 18,6120; Bloomfield 1082). Hs.: Bernardus.Inc.: Cum die quadam corporali manuum labore occupatus spiritualis hominis exercitia cogitare cepissem

[226], 170v-175vPs. Augustinus: De scala paradisi liber I (PL 40, 997-1004; cf. PL 47, 1252-1254).

[226], 178v-181r Excerpta ex Augustino, Bernardo, Ambrosio, Anselmo

[226], 181r-186r Ps. Bernardus Claravallensis OCist: Formula honestae vitae (PL 184, 1167-1170. – Bloomfield 3897).Inc.: Petis a me frater carissime quod nunquam et nusquam a suo proviosre audivi aliquem petivisse

Page 124: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

116 von 166

[226], 186r-189vPs. Augustinus: Dialogus inter animam et BMV de passione domini.Tit.: Incipit dyalogus beati Augustini inter sanctam animam et beatam virginem Mariam de passione dominitractatus de originalibus eiusdemInc.: O animae fideles sponsae Christi fletum deducite

[226], 190-243Sermones de paenitentia et de tribus partibus eius

[226], nach 190 und vor 243 Sermones dominicales

Cod. 227

Pap.

1399

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 5139 Suppl. (zu 5v-29v), Nr.11068,2, (zu 32r-32v), Nr. 11068,3 (zu 72r-132r).

Morton W. Bloomfield u.a.: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. Including a Section of Incipits of Works on the Pater Noster (The Mediaeval Academy of America Publication 88). Cambridge/Mass. 1979, Nr. 8440 (zu 5v-29v), Nr. 8527 (zu 28-31), Nr. 8801 (zu 31-32), Nr. 6426 (zu 68-72).

Julia Barrow, Charles Burnett, David E. Luscombe: A Checklist of Manuscripts containing the writings of Peter Abelard and Heloise and other works closely associated with Abelard and his School. Revue d'histoire des textes 14/15 (1984/85) 183-302.

[227], 1r-5vCompendium confessorum metricumTit.: Incipit compendium confessorum metricumInc.: Confessor caute si vis laqueos fugitare

[227], 6r-35rIordanus Saxo de Quedlinburg OESAExpositio orationis dominicae (Pater noster) = Opus postillarum et sermonum de tempore (Sermo 289-298) (Bloomfield 8440; Stegmüller RB 5139; Zumkeller Nr. 647).Inc.: Pater noster... Huic orationi dominicae beatus Gregorius praemittit praefationem

[227], 6r-35rIordanus Saxo de Quedlinburg OESA: Opus postillarum et sermonum de tempore (Druck: Hain 9438. – ZumkellerNr. 648; Schneyer 3, 802-825; Nr. 1-134). Hier: Sermones 289-298.

[227], zwischen 5 und 28Hugo de Sancto Victore CRSA: Super orationem dominicam (PL 175, 774-789. – Goy 401-404).Inc.: Pater noster... Inter omnia quae fragilitas humana facere potest

[227], 28-31Mauritius de Sulliaco: Sermo de oratione dominica (Bloomfield 8527).Inc.: Pater noster... Pater misericordiarum et Deus totius consolationis

[227], 28v-31rRichardus de Sancto Victore CRSA: Liber Exceptionum, pars II, liber XI, cap. 5-13 (Allegoriae in NovumTestamentum: Expositio in Pater noster) (PL 175, 767-774. Ed.: Chatillon 1958, 447-455. – Stegmüller RB7318,2; Bloomfield 8520 bzw. 8527).Lit.: Barrow 348 (Ps. Abaelardus Petrus).Inc.: Pater noster... Pater misericordiarum et Deus totius consolationis

[227], 31r-32rExpositio in Pater noster (Bloomfield 8801).

[227], 32r-32vCommentarius super Ave Maria (Stegmüller RB 11068,2).Inc.: Ave Maria. Ave aliquando est verbum salutationis aliquando sunt duae partes et dicuntur a ve id est sine veet sic sumuntur ad praesens cum dicitur av id est sine ve quia Maria virgo sine omni ve fuit (nach StegmüllerStegmüller RB)

[227], 35v-53r = Nr. 3 Ernestus de Pardubitz: Statuta synodalia archiepiscopi Pragensis (Druck: J. S. J. Hartzheim, Concilia GermaniaeIV. Köln 1761, 381-405; Mansi XXVI [1903], 75-106).Inc.: In nomine sanctae et individuae trinitatis... Ernestus Dei et apostolicae sedis gratia sanctae Pragensisecclesiae archiepiscopus... Rex magnificus qui facit mirabilia salus Expl.: (Datierung) Expliciunt statuta provincialia domini Arnesti archiepiscopi Pragensis anno domini M CCC°LXXXXVIIII° [1399].

Page 125: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

117 von 166

[227], 35v-53r (?) = Nr. 4<Matthaeus de Cracovia:> De puritate conscientiae (Ed.: Senko–Szafranski 1974, 248-292. – Glorieux RT, Nr.14fg; Bloomfield 4945). Fraglich.Tit.: Incipit tractatus de modo confitendi Thome de Aquino Inc.: Quoniam fundamentum et ianua virtutum

[227], 68-72Praecepta Dei (Bloomfield 6426).Inc.: Videmus ad oculum qualiter pro vita corporis ad tempus conservanda custoditur lex Galieni et aliorum (nachBloomfield)

[227], 74r-133r = Nr. 5Richardus de Sancto Victore CRSA: Liber Exceptionum, pars II = Allegoriae in Vetus Testamentum (PL 175,633-750. Ed.: Chatillon 1958, 222-373. - Stegmüller RB 7318 u. 3847 [Ps. Hugo de Sancto Victore CRSA]).Inc.: In principio creavit (Gen. 1,1). Caelum designat caelestia vel summa terra ima

[227], 74r-133r <Stegmüller RB 11068,3> Commentarius anonymus super Allegoriae (Stegmüller RB 11068,3).Inc.: Ex praecedentibus praemissa descriptione originis artium et quorundam aliorum ortum cursum et occasumomnium regum ab initio usque ad nos disposuimus in sequentibus autem profundas allegoriarum et tropologiarumobscuritates (nach Stegmüller Stegmüller RB)

Cod. 228

Pap.

15. Jh. (1452?)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[228], 1-19 = Nr. 1 Iohannes Gerson: Opusculum tripartitum (Druck: L. E. Du Pin, Iohannes Gerson, Opera omnia I. Antwerpen 1706,425-450. Ed. des Widmungsbriefs: Glorieux 1960/73, nur teilweise gedruckt: II 74 f., Nr. 18. Ed. derfranzösischen Fassung: Glorieux 1960/73, VII 193-206, 393-400, 404-407. – Bloomfield 734).Inc.: Christianitati suus qualiscumque zelator

[228], 20-23 = Nr. 2 Iohannes Gerson: De modo confessionis et absolutionis sacramentalis (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 646-648, Nr.469. – Bloomfield 896). Inc.: Confessio sacramentalis... Nullus absolvat a peccato mortali certo sed confitentem remittat ad priorem suum

[228], zwischen 20-23 = Nr. 2.a Iohannes Gerson: De modo excommunicationum et irregularitatum(Ed.: Glorieux 1960/73, IX 92-94, Nr. 433).Inc.: Excommunicationum tot sunt genera quot communicationum et consequenter iudicantur irregularitates

[228], zwischen 20-23 = Nr. 2.b Iohannes Gerson: De iniunctione paenitentiae (Ed.: L. E. Du Pin [Ed.], Iohannes Gerson, Opera omnia II.Antwerpen 1706, Sp. 405; Glorieux 1960/73, I 48. – Bloomfield 5390).Inc.: Sed de iniunctione paenitentiae diversae sunt opiniones Expl.: etiam fiat paenitentiae iniunctio.

[228], 25r-109v = Nr. 3 (9 Sermones) Iohannes Geuss de Teiningen: SermonesF. 25 <De dedicatione ecclesiae>Inc.: Absterget Deus omnem lacrimam (Apoc. 21,4). In quibus verbis beati Iohannis F. 31 <De indulgentiis; in Melk, Cod. 409 Paulus Wann zugeschrieben>Inc.: Quodcumque solveritis super terram... Haec verba Christus F. 45. Sermo bonus de suffragiis animarum magistri Iohannis GewsInc.: Sancta et salubris... Statim ante verba praescriptaF. 61. <Sermo de audiendo et impendo verbo Dei factus coram duce Austrie> Inc.: Estote factores verbi... In his verbis beatus IacobusF. 69. <De suspicionibus et iudiciis>Inc.: Nolite ante tempus... Pro intellectu dicendorum F. 93 <In die s. Iacobi 1437 Gews>Inc.: Nolite timere eos qui occidunt... In istis verbis F. 140. Tit.: Sermo bonus magistri Iohannis Gews de cultu latrie et dulieInc.: Ego sum dominus Deus tuus... Haec verba sunt scripta F. 159. Tit.: Sermo magistri Iohannis Gews de dedicatione ad sanctum IacobumInc.: Ingressus Iesus... Notandum sicutF. 326. Tit.: Sermo ad populum in die nativitatis Christi ad sanctum Iacob Wiennae magistri Iohannis Gews annodomini 1431Inc.: Ecce ego evangelizo... Notandum quod postquam F. 362. Tit.: Sermo ad populum in die omnium sanctorum Wienne ad Sanctum Iacobum magistri Iohannis Gewsanno 1430

Page 126: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

118 von 166

Inc.: Voca si est... Haec verba sunt scripta Iob quinto [?] capitulo F. 368. Tit. Sermo in die corporis Christi ad Sanctum Iacob Wienne magistri Iohannis GewsInc.: Ecce ego vobiscum sum... In his verbis innuitur

[228], 110-140 = Nr. 4Iohannes Gerson: De contractibus (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 385-421, Nr. 452).Inc.: Qui volunt divites fieri

[228], 181-188 = Nr. 5.1Sermo de dignitate sacerdotaliInc.: Vos autem estis genus electum (1.Petr. 2,9). Gregorius et in morali et in suo

[228], 188r-190r = Nr. 5.2Petrus Reicher de Pirchenwart: Sermo primus de dedicationeTit.: <Ad caeli portum (bei dem Himmelsporterium) monialium Viennae habitus>Inc.: Ex quo hodie agitur

[228], 190-199 = Nr. 5.3 Petrus Reicher de Pirchenwart: Sermo secundus de dedicationeTit.: <Sermo de dedicatione>Inc.: Hodie salus domui huic (Luc. 19,9). Fratres in Christo

[228], 199r-219r = Nr. 5.4 Nicolaus (Erhardi) de Graetz: Sermo de septem donis Spiritus sanctiTit.: Sermo de 7 donis Spiritus sancti egregii doctoris Nicolai GreczInc.: Dilectissimi in domino Spiritus sanctus mittitur Expl.:

[228], 219r-? = Nr. 5.5Thomas Ebendorfer de Haselbach: Sermo de potestate sacerdotali. Bei Lhotsky nicht nachgewiesen. BAMAT 1992,Nr. 4324; Vgl. Herzogenburg, Cod. 66, 25r (anonym).Tit.: (Rot) Magister Thomas HaselpachInc.: Accipite Spiritum sanctum (Ioh. 20, 22-23). Salvator noster

[228], zwischen 230-300 = Nr. 6.1 Quaestio: An transgressio canonum sit peccatum mortale Inc.: Dubitatur an transgressio canonum sit peccatum mortale

[228], zwischen 230-300 = Nr. 6.2 Quaestio: Utrum princeps vel legislator suis stringatur Inc.: Dubitatur utrum princeps vel legislator suis stringatur legibus

[228], zwischen 230-300 = Nr. 6.3Commentarius in canonem 'Omnis utriusque sexus'Inc.: Concilium primo statuit

[228], 260r-285v = Nr. 6.4Iohannes Nider OP: Tractatus de contractibus mercatorum (Kaeppeli 2543).Inc.: Cum mercatorum officium tot suspectis contentibus circumvolutum cognoscatur moderno tempore

[228], zwischen 230-300 = Nr. 6.5 <Iohannes Lagenator de Francofordia:> Quaestio disputata: Utrum potestas coercendi daemones fieri possit per characteres figuras aut verborum prolationes (1451 in Heidelberg, recte: 1412) = Quodlibetum de invocatione daemonis (Ed.: J. Hansen. Bonn 1901).Lit.: BAMAT 13 (2003) Nr. 2296 (Überlieferung). BAMAT ohne diese Hs.Inc.: Utrum potestas coercendi daemones fieri possit per characteres figures aut verborum prolationes. Et arguiturquod sic

[228], 302-314 = Nr. 5.6<Thomas Ebendorfer de Haselbach:> Sermo de annuntiatione BMV (S 28) (Lhotsky 1957, 79 Nr. 62).Inc.: Missus est angelus Gabriel (Luc. 1,26). Praesens

[228], 314-320 = Nr. 5.7Sermo de annuntiatione BMVTit.: (Rot) Collacio de annunciacione virginis gloriose Inc.: Creavit Deus novum super terram (Ier. 31,22). Inclitipatres doctores magistri et cunctis

[228], 320-339 = Nr. 5.8 Sermo de praedestinatione et reprobationeTit.: (Rot) Sermo de predestinactione et reprobacioneInc.: Sciendum secundum doctores

[228], 339-347 = Nr. 5.9 Sermo de s. CatharinaTit.: (Rot) Sermo ad clerum de sancta KatharinaInc.: Puella decora nimis... Reverendi patres doctores

[228], 347-353 = Nr. 5.10Sermo de s. Catharina

Page 127: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

119 von 166

Tit.: (Rot) De eademInc.: Pulchra es... Patres praestantissimi

[228], 353-355 = Nr. 5.11<Martinus de Egenburga (?):> Sermo in dominica passionisTit.: (Rot, Datierung) Anno 1449 M. Ebenburga [!]Inc.: Venerabilis Simon de Cassia super parabolam

[228], 355-374 = Nr. 5.12Christianus Tiendorffer de Hürm: Sermo feria secunda ante pentecosten 1452Tit.: (Rot, Datierung) Magister Christianus Hurben decanus sancti Stephani anno LII [1452] feria 2da antepenthecostenInc.: In exordio huius actus

[228], 374-? = Nr. 5.13Sermo de s. IacoboTit.: (Rot) In die sancti Iacobi de predestinacioneInc.: In evangelio hodierno

Cod. 229

Pap.

15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 396 Nr. 40.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

Bernard Lambert: Bibliotheca Hieronymiana manuscripta. 4 Bde. (Instrumenta Patristica 4). Steenbrugge 1969-1972, Nr. 309 (zu 1r ff.).

Pavel Spunar: Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragensem conditam illustrans. Bd. 1 (Studia Copernicana 25). Wratislaviae etc. 1985, Nr. 969, Nr. 970 (zu 37r-43r), Nr. 973 (zu 68r), Nr. 964 (zu 211r-230v).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 296.

[229] (fraglich)De communione sub utraque specie et aliis haereticis articulis

[229], 1r-5r = Nr. 1Paschasius Radbertus OSB: Ad Paulam et Eustochium de assumptione sanctae Mariae virginis (= Hieronymi Ep.supp. 9) (PL 30, 126-147; Ed.: A. Ripberger, Der Pseudo-Hieronymus-Brief IX, 'Cogitis me'. Ein erster marianischer Traktat des Mittelalters von Paschasius Radbertus [Spicilegium Friburgense 9]. Freiburg/Schweiz1962, 57-113. – CPL 633; BHM 309). Expl. mut.Inc.: Cogitis me o Paula et Eustochium immo caritas Christi me compellit

[229], 12r-18r = Nr. 2Passio Andreae (BHL 428).Inc.: Passionem Andreae apostoli quam oculis nostris vidimus

[229], 37r-44r = Nr. 3Simon de Tissnow: Epistola publica contra quattuor articulos Bohemorum membris concilii Czaslaviensis missa(Spunar Nr. 970).Inc.: Magnificentissimis ac nobilissimis dominis baronibus Ulrico de Rosenberg Czennconi de Wartenberg alias deWessels, Ulrico de Grecz ... quidam vilissimus et abiectissimus sacerdotum. Salus et pax Christi et suae ecclesiae sit cum omnibus vobis. Ad honorem Dei omnipotentis pro incremento ac conservatione fidei orthodoxae

[229], 68v-76v = Nr. 4 Silvester I. papa: Acta synodis Romanae 324 (Druck: Mansi III, 615)Inc.: Constantinus imperator monarchiam tenens cum plurimas strages martyrum dedisset

[229], nach 43 = Nr. 4.2Baptismus Constantini Magni

[229], 68rSimon de Tissnow: Notabilia de scriptoribus ecclesiasticis (Spunar Nr. 973).

[229], ?Simon de Tissnow: Tentamenta sermonum festivalium (Spunar Nr. 969).

Page 128: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

120 von 166

[229], 74v-76v Excerpta patrum

[229], 77r-211rAugustinus: Sermones et tractatus varii cum exc. e patrum operibus .[229], 211r-230vSimon de Tissnow: De paupertate sacerdotum (Spunar Nr. 964).

Cod. 230

Perg.

15. Jh.

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 0323 (zu Text Nr. 10).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 296 f.

Falk Eisermann: 'Stimulus amoris'. Inhalt, lateinische Überlieferung, deutsche Übersetzungen, Rezeption (MTU 118).Tübingen 2001, 175 (Beschreibung), 218, 223, 287, 291.

[230], 1ra-9va = Nr. 1<Ps. Bernardus Claravallensis OCist:> De interiori domo, capp. 1-28 (= Ps. Augustinus, Liber de bonoconscientiae) (PL 184, 507-538. – Bloomfield 1787; CPPM II 3089). Hs.: Hugo. Inc.: Domus haec in qua habitamus

[230], 9v-12r = Nr. 2 <Martinus Bracarensis:> Formula vitae honestae (PL 72, 21-28; Ed.: C. W. Barlow, Martini episcopi Bracarensisopera omnia. New Haven 1950, 236-250. – CPL 1080; Díaz y Díaz 27; Bloomfield 4457).Inc.: Quattuor virtutum species multorum sapientium sententiis diffinitae

[230], 13ra-20rb = Nr. 3 <Pelagius (?):> Liber de vita christiana (PL 40, 1031-1046; PL 50, 383-402; PLS 2, 1367. – CPL 730; Sharpe415). Inc.: Ego Augustinus primus peccator et ultimus insipientior ceteris simplicior universis

[230], 20va-22vb = Nr. 4Ps. Augustinus: De contemptu mundi (= sermo 59 fr. er.)Inc.: Audite fratres carissimi salutiferam patris nostri doctrinam

[230], 23-26 = Nr. 5 Tractatus de cognitione animaeTit.: (Rot) Hic incipit tractatus de cognicione anime et suarum potenciarum generalisInc.: Innocentius papa dicit: Miserum est res propter nos factas cottidie spectare et cum iumentis quid sintpaenitus ignorareExpl.: (Schlußschrift) Cetera de talibus quere in compendio theologice veritatis.

[230], 26vb-29rb = Nr. 6<Ps. Augustinus:> De scala paradisi liber I (PL 40, 997-1004; cf. PL 47, 1252-1254).Inc.: Cum die quadam corporali manuum labore occupatus spiritualis hominis exercitia cogitare cepissem Expl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus beati Bernhardi de 4 gradibus spiritualis exercicii sive scala claustralium.

[230], 26vb-29rb = Nr. 6<Guigo II. Carthusiensis:> Scala claustralium (PL 40, 997-1004; PL 184, 475-484; SC 163, 81-123. – BGOC 18,6120; Bloomfield 1082). Hs.: Bernhardus.Inc.: Cum die quadam corporali manuum labore occupatus spiritualis hominis exercitia cogitare cepissemExpl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus beati Bernhardi de 4 gradibus spiritualis exercicii sive scala claustralium.

[230], 30va-34ra = Nr. 7<Ambrosius Autpertus OSB:> De conflictu vitiorum et virtutum(PL 17, 1057-1074; PL 40, 1091-1103; PL 83, 1131-1144; PL 143, 559-575; CC.CM 27 B [R. Weber, 1979],909-931. – Bloomfield 455). Hs.: Augustinus.Inc.: Apostolica vox clamat per orbemExpl.: (Schlußschrift) Explicit liber Augustini de conflictu virtutum et viciorum.

[230], 34r-44v = Nr. 8<Hugo de Folieto CRSA:> De duodecim abusionibus claustri (= De claustro animae lib. II, cap. 11-22) (Bloomfield1839).Tit.: Incipit tractatus Hugonis de sancto Victore de duodecim abusionibus claustri et sequitur prologusInc.: Duodecim sunt abusiones claustri quibus tota summa religionis corrumpitur id est praelatus negligensdiscipulus inoboediens

Page 129: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

121 von 166

[230], 45r-68v = Nr. 9Stimulus amoris (Fassung nicht bestimmt)Lit.: VL IX (1995) 335-341 (F. Eisermann). – Eisermann 2001, 175 (Se4): ohne Hinweis auf die Fassung.Tit.: (Rot) Hic incipit liber beati Bernardi de stimulo amorisInc.: Currite gentes undique

[230], 69r-150r = Nr. 10Henricus de Frimaria (Senior) OESA: Liber de perfectione spirituali interioris hominis (Zumkeller 323). Mit Prolog.Tit.: Istum librum pro honore Dei et edificacione legencium studiose concepit magister Haynricus de Vrimariasacre theologie professor ex libris collatcionum et institucionum sanctorum patrum in quo plurma puncta continentur que vel ad propriorum defectuum recognicionem vel ad morum reformacionem vel ad perfectam mundi renunciacionem vel ad divinarum scripturarum profundam cognicionem vel ad mentis devote firmam devocionem vel ad eiusdem mentis summum excessum et contemplacionem vel ad divine dulcedinis pregustacionem pertinent succincte et lucide continentur ut in processu libri clarius apparebit. Et quia omnia predicta interioris hominis perfeccionem respiciunt ideo racionabiliter istum librum intytulandum de spirituali perfeccione interioris hominis duxiInc.: Quia multa praedicabilia pulchra et utilia... Quia menti rationali virtutes non possunt inseri Expl.: (Schlußschrift) Explicit liber de perfeccione interioris hominis studiose conceptus per magistrum Heynricumde Vrimaria sacre theologie professorem ex libris collacionum et institucionum sanctorum patrum.

[230], 150va-152va = Nr. 11Augustinus: Sermo de disciplina christiana (PL 40, 669-678; CC 46, 207-224. – CPL 310).Inc.: Locutus est ad nos sermo domini

Cod. 231

Pap.

1. Drittel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie), 14./15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 5 (Holter irrtümlich A. 9). – Wiederabgedruckt in: Holter1996, I 420-490 (mit Ergänzungen von 1996 auf S. 490).

Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, 396 und 398 Nr. 34.10 (M. Niederkorn-Bruck).

[231]/1Psalterium et cantica in laudibus cum glossaInc.: Quae sine fictione didici sine invidia communico et honestatem illius non abscondo. Et scribitur Sapientiae 7°capitulo. In verbis praetactis tria tanguntur quae requiruntur ad quemlibet proficere volentem et ad alium informantem (= Glossa)

[231]/2 = 237r-320vHonorius Augustodunensis OSB: In Cantica canticorum (PL 172, 347-496. – Stegmüller RB 8533).Lit.: Garrigues 1986, 61.Inc.: Simoni donum sapientiae cum Salomone poscenti Honorius... Imperator supernae rei publicae volens habereheredem... Osculetur me... Ac si dicat internuntiis

[231]/3 = 321r-327rCantica canticorum (mit deutscher Übersetzung) (Vgl. Stegmüller RB 11707).Inc.: Osculetur me... Er chust mich

Cod. 232

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Guido Maria Dreves (Ed.): Historiae rhythmicae. Liturgische Reimofficien des Mittelalters I. Aus Handschriften und Wiegendrucken herausgegeben (Analecta hymnica medii aevi 5). Leipzig 1889, 50 Nr. 12.

Guido Maria Dreves (Ed.): Historiae rhythmicae. Liturgische Reimofficien des Mittelalters II. Aus Handschriften und Wiegendrucken hrsg. (Analecta hymnica medii aevi 13). Leipzig 1892, 98 Nr. 34.

Clemens Blume (Ed.): Thesauri hymnologici hymnarium. Die Hymnen des Thesaurus Hymnologicus H. A. Daniels und anderer Hymnen-Ausgaben II: Die Hymnen des 12.-16. Jahrhunderts aus den ältesten Quellen neu herausgegeben(Analecta hymnica medii aevi 52). Leipzig 1909, 43 Nr. 38.

Bernard Lambert: Bibliotheca Hieronymiana manuscripta. 4 Bde. (Instrumenta Patristica 4). Steenbrugge 1969-1972, Nr. 309 (zu 279r-310r).

Page 130: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

122 von 166

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), A. 9 (Holter irrtümlich: B. 5). – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I420-490 (mit Ergänzungen von 1996 auf S. 490).

[232]/Nr. 1 Officia varia canonica iuxta ritum breviarii Romani

[232]/Nr. 1[.2] Expositio precum in die parasceve, dt.Inc.: Seligen lieben kinter ir schult wissen daz ez dy heyligen christenhait und dy heyligen veter dy peibst alsogeschickt und geordinirt habenth

[232]/Nr. 2 = 253r-266rArticuli prohibentes a communione eucharistiae, dt.Inc.: Daz sein dye artikel von der wegen eynen yeslichen menschen der wurdige leychnam unser herren verpotenwyrt der isch schuldig dorynne vindet in ir der einen oder in mer

[232], 279r-310r = Nr. 3 <Paschasius Radbertus OSB:> Ad Paulam et Eustochium de assumptione sanctae Mariae virginis (= Hieronymi Ep. supp. 9) (PL 30, 126-147; Ed.: A. Ripberger, Der Pseudo-Hieronymus-Brief IX, 'Cogitis me'. Ein erster marianischer Traktat des Mittelalters von Paschasius Radbertus [Spicilegium Friburgense 9]. Freiburg/Schweiz1962, 57-113. – CPL 633; BHM 309). Katalog: Hieronymus.Inc.: Cogitis me o Paula et Eustochium

[232]/Nr. 4 = 311r-318rRitus extremae unctionis

Cod. 233

Pap.

15. Jh. (1442, 1444)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: E. Manning, Henri Rochais: Bibliographie Générale de l'Ordre Cistercien. Saint Bernard (Documentation Cistercienne21, fasc. hors série 1-19). Rochefort 1979-1983, Nr. 4620.

[233], 1r-67v = Nr. 1Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de sex operibus misericordiae (Lhotsky 1957, 82 Nr. 90; Madre 328Nr. 5; Bloomfield 1774 und 597; Schneyer, RepSpätMA Nr. 460-467).Tit.: (Rot) Tractatus 6 operum misericordie egregii domini doctoris magistri Thome de HaslpachInc.: Dominus noster Iesus Christus cupiens nos invitare ad agendum bona opera pietatis et misericordiae

[233], 73r-207r = Nr. 2Thomas Ebendorfer de Haselbach: De septem vitiis capitalibus (Lhotsky 1957, 82 Nr. 95). Autograph des Thomasvon Haselbach.Tit.: (Rot) Collacio de 7 viciis capitalibus 1440 Inc.: Cum his diebus apud me ipsum revolveremExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername rot) Amen Deo summo patri gracias cuius munificencia hocopusculum conclusimus et utinam sibi grate et utiliter proximi ad populum in eo contenta declamassemus ad honorem et gloriam sui nominis utilitatem proximorum et meritum proprium oracionem tamen legencium supplex exposco exposcimus pro mercede. Finitum manu Thome de Hazelpach dominica in ramis palmarum 1442. Deo gracias etc.

[233], 207v-238r = Nr. 3Narcissus Herz de Berching: De contractu emptionis et venditionisTit.: 207r (Rot) Incipit tractatus magistri Narcissi de contractibus primo de empcione et vendicioneInc.: Agendo de emptione et venditione rerumExpl.: (Schlußschrift) Per egregium magistrum Narcissum sacre theologie professorem studii Wiennensis datumibidem.

[233], 241-251 = Nr. 4 Iohannes Gerson: De temptationibus diversis et remediis contra pericula ex iis imminentia (Ed.: Gerson, Operaomnia. Paris 1606, III 589-602; Ed. der franz. Fassung: Glorieux 1960/73, VII 343-360, Nr. 324).Tit.: (Rot) Rubrica sequens est reverendi magistri Iohannis Gerson cancellarii Parisiensis de diversistemptacionibus et remediis contra pericula ex ipsis imminencia quod transtulit quidam monachus domus maioris Carthusie de gallico in latinum modo congruenciori addens vel omittens sicut expedire visum sub correccione etc.Inc.: Pro humiliando nos sub potenti manu DeiExpl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus quinquaginta septem temptacionum cum remedciis correctus et lectus aquodam magistro Parisiensi post translacionem Cartusiensem de gallico in latinum etc.

[233], 251-256 = Nr. 5Iohannes Gerson: De remediis contra temptationes (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 518-524, Nr. 459).Lit.: (Zur Frage verschiedener Redaktionen in der Überlieferung) J. Vennebusch, Zur Überlieferungsgeschichte desTraktates 'De remediis contra tentationes spirituales' (Petrus Johannis Olivi, Venturinus de Bergamo, Ludolphus de

Page 131: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

123 von 166

Saxonia, Johannes Gerson). Scriptorium 33 (1972) 254-259.Tit.: (Rot) Secundum XII remedia contra contemptaciones huius hominis tradita a quodam experto etc. Inc.: Ad honorem Dei dicam aliqua remedia contra aliquas temptationes spirituales

[233], 257r-273v = Nr. 6Henricus de Hassia: De discretione spirituum (Ed.: Hohmann 1977, 52-146. - Thorndike-Kibre 1493.5; HohmannNr. 219).Tit.: (Rot) Tractatus M[agistri] H[enrici] de discrecione spirituumInc.: Sicut in philosophia motus et operationes referri consueverunt ad formas

[233], 277r-347r = Nr. 7 Iohannes Nider OP: Manuale confessorum (Drucke: Hain 11834-11845; Paris 1513 f. – Kaeppeli 2539; Bloomfield4967).Inc.: Quoniam iuxta beati Gregorii in suo Pastorali sententiam regimen animarum

[233], 349r-372v = Nr. 9<Odo Morimundensis OCist:> Homilia in Iohannem 19,25-27: 'Stabat iuxta crucem' (Ed.: Canal 1962, 394-437). Hs.: Bernardus.Tit.: (Rot) Incipit omelia devotissimi Bernhardi super isto verbo ut sequitur et scribitur 19 Iohannis etc.Inc.: Stabat mater iuxta crucem (Ioh. 19,25). Sicut christianae religionis defectus praecipue ex ariditate causaturcordis frigidi

[233], 373r-390r = Nr. 9 <Iohannes Kusin Moguntinus OP:> Tractatus de audientia confessionum (Teildruck: Hain 7966, 8400 unter demNamen des Henricus de Hassia der Abschnitt 'Quinto oportet scire regulas quod sit peccatum mortale'. – Kaeppeli2416; Hohmann 1976, 419 Nr. 229; Bloomfield 6019).Inc.: Tibi dabo claves regni caelorum (Matth. 16,19). Verbum hoc cuilibet dicitur confessori Expl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus de modo ligandi et solvendi magistri Hainrici de Hassia pie memorie et estfinis.

[233], 390v-404r = Nr. 10Thomas Ebendorfer de Haselbach : Sermo de excommunicatione (Gründonnerstag 1442) (Lhotsky 1957, 85 Nr.137).Inc.: Salvator noster Matthaei 18° cum dixisset collegio sanctorum apostolorum Expl.: (Schlußschrift) In die cene denunciacio edita per egregium doctorem sacre theologie et reverendissimummagistrum Thomam de Haselpach pro tunc existentem plebanum in Perchtolstorff anno domini M° CCCC° XL4°[1444].

[233], nach 404 = Nr. 10Theses theologicae magistrorum Viennensium

Cod. 234

Pap.

1436-1437

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

[234], 1r-234r = Nr. 1<Nicolaus Stoer de Swidnitz (Schweidnitz):> Expositio officii missae (Drucke: Hain 6808-6810). Katalog: Vincentius Gruner.Lit.: Franz, Messe 527ff. - VL IX 354 (F. J. Worstbrock). Inc.: Reverendi patres et domini. Cogitanti mihi crebrius ac diligenti indagine diebus multis et noctibus in armariomentis meae revolventi quid laboris quidve utilitatis pro felici incremento novellae plantationis illustrium principumdominorum marchionum Missenensium videlicet almae nostrae universitatis Lipcensis facere possem... Ad honorem benedictae et individuae trinitatis patris videlicet et filii et Spiritus sancti sanctorumque patronorum huius dioecesis Merseburgensis Expl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Explicit sacre misse officium per manus Iohannis de Weytra subanno domini 1436 in sexta feria post festum Agnetis.

[234], 237v-239v = Nr. 2 Ps. Bernardus Claravallensis OCist: De cura et modo rei familiaris (PL 182, 647-651. Ed.: Cossar 1975, 97-102).Tit.: Incipit epistola beati Bernhardi de cura rei familie Inc.: Gratioso et felici militi Raimundo domino Castri sanctiAntonii Bernardus in versum deditus salutem in domino. Doceri petisti a nobis de cura et modo rei familiaris utiliusgubernanda

[234], 240r-259 = Nr. 3 Commentarius de passione domini Iesu ChristiInc.: Egressus Iesus trans torrentem Cedron

[234], 259-278v = Nr. 4 Commentarius de passione domini Iesu ChristiTit.: (Rot) Incipit passio per allegaciones doctorum et ewangelistarumInc.: Venit autem dies azymorum

Page 132: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

124 von 166

Expl.: (Schlußschrift) Hic est finis passionis cum allegacionibus doctorum et cum concordancia ewangelistarum.

[234], 282r-290 = Nr. 5Iohannes de Palomar: De communione sub utraque specie quoad adultos (Santiago Otero 1987, 157. –Parallelüberlieferung z. B.: Basel UB, Cod. B III 24, 179v-240v; Krakau BJ, Cod. 418, 2r-56r).Tit.: Solucio questionis domini auditoris missi a concilio Basileensi contra hereticos Pragenses specialiterarchiheretici nomine Rokyzan sub anno domini etc. 37 Inc.: Interrogasti me an communio sub utraque specie per se naturaliter sit bona

Cod. 235

Pap.

1426

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[235]/Nr. 1 Sermones festivales (Sermones de festis domini, BMV et sanctorum)Tit.: <De s. Dorothea>Inc.: Hora vespertina venit columba ad Noe... Haec verba

[235]/Nr. 2 = 326r-354rNicolaus de Lyra OFM: Responsio ad quendam Iudaeum ex verbis evangelii secundum Matthaeum contra Christumnequiter arguentem (Druck: Opera VI. Antwerpen 1634. – Stegmüller RB 5980).Tit.: Incipit disputacio magistri Nycolai de Lyra ad quemdam iudeum ex verbis ewangelii secundum Matheumcontra Christum nequiter arguentemInc.: Potens sit exhortari in doctrina sana (Tit. 1,9). Licet autem verbum propositum episcopi conditionis sitexpressivumExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername) Explicit responsio fratris Nycolay de Lira ad quendam iudeum exverbis ewangelii secundum Matheum contra Christum nequiter arguentem completa feria tercia post dominicam qua canitur Misericordia domini sub annis domini M° CCCC° vicesimo sexto per manus Erhardi de Weytra [1426].

Cod. 236

Pap.

um 1400 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[236], 1 ff. (Anfang mut.) Collectanea moralia ex s. scriptura, patribus et iure canonico Vielleicht zum Predigtgebrauch.Tit.: <Erste Rubrik nicht mut.: De adulterio>Inc.: Nonum praeceptum: Non concupisces uxorem proximi tui nona plaga densae tenebrae applica

Cod. 237

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 396 Nr. 41.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

Dieter Girgensohn: Peter von Pulkau und die Wiedereinführung des Laienkelches. Leben und Wirken eines WienerTheologen in der Zeit des großen Schismas (Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 12). Göttingen1964, 179 Nr. 42 (zu 347r-351r).

[237]/1 = 13r-251rIohannes Geuss de Teiningen: De duobus praeceptis dilectionis (Bloomfield 1832).Tit.: (Rot) Sermo de preceptis dileccionis GewsInc.: Duo sunt praecepta caritatis. Primum de caritate sive dilectione quam homo habet ad Deum

[237]/2 = 254r-346vTheses theologicae magistrorum Viennensium

[237]/3 = 347r-357r

Page 133: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

125 von 166

Sententia academiae Viennensis de 24 senioribus in Apocalypsim data ad archidiaconum Iudenburgensem a. 1400(Petri de Pulkau et al.)Inc.: Honorabili provido ac sollicito viro domino in superiori Styria ac archidiacono decanus ac magistri omnes acsinguli facultatis sacrae theologiae universitatis studii Wiennensi magnae caritatis affectum et honorem duplicem his qui bene praesunt pollicitum efficaciter promoveri. Orthodoxae fidei puritas professionis nostrae fidelitas ac zelus quo pro animarum salute fervemus nos excitando compellunt contra quosdam errores ac noxias superstitiosasque observantias exurgere Expl.: (Schlußschrift) Datum Wienne in ducali collegio in nostra generali congregacione super hoc solempnitercelebrata anno domini M° CCCC° 27 die mensis octobris sub nostri sigilii appensione ad maiorem certitudinemprescriptorum etc. Amen.

[237]/4 = 362r-399r<Michael de Praga OCart:> Dialogus de custodia virginitatis (Druck: Pez, BA II [1723], 97-110. – Bloomfield5403).Tit.: (Rot) Dyalogus de custodia castitatisInc.: Semper quidem fratre dulcissime ut nosti delectatus sum cum tua dilectione de salubribus materiisconfabulariExpl.: (Schlußschrift) Explicit liber Hugonis de sancto Victore de custodia virginitatis secundus.

Cod. 238

Perg.

12. und 13. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger? (Cerny 1967, 78).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 408 Nr. 52.

Joseph Chmel: Beilagen zu den [!] Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe derOesterr. Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 3 (1837) 127 f., 131 f., 139 f., 152, 156, 159 f., 164, 176, hier: 139 f., 152, 156, 159 f., 164 und 176 (Textabdrucke).

Theodor Klauser: Das Römische Capitulare Evangeliorum. Texte und Untersuchungen zu seiner ältesten Geschichte I:Typen (Liturgiegeschichtliche Quellen und Forschungen 28). Münster/Westf. 1935, LX, Nr. 367.

[238]/1 Guido cardinalis: Constitutiones in concilio provinciali Viennensi 1267 (Ed.: MGH Script. IX, 2699-2702).Inc.: Frater Guido miseratione divina tituli sancti Laurentii in Lucina presbyter cardinalis apostolicae sedis legatusad perpetuam rei memoriam. Postquam Deus formavit hominem Expl.: (Schlußschrift) Acta sunt hec Wienne in Austria anno domini M° CC° LXVII IIII° Idus May.

[238]/2 Concilium Pataviense ad S. Hippolytum 1284 = Statuta Sanhippolytana (Druck: Hartzheim III, 673 ff.).Inc.: Quoniam sedes apostolica nos in partem sollicitudinis evocavit

[238]/2[.2] Godefridus episcopus Pataviensis: Decretum (Druck: Hartzheim, Concilia Germ. III, 681 ?).Tit.: Anno domini M° CC° LXXIIII° [1274]Inc.: Nos Godefridus Dei gratia ecclesiae Pataviensis episcopus apud sanctum Hippolytum capitulum celebranteset de consilio fratrum nostrorum praelatorum ac archidiaconum nostrorum statutis et ordinationibus praedecessorum nostrorum

[238]/3 Litterae donationum factarum Ardacensi ecclesiae

[238]/4 Biblia. Anfang fehlt bis Gen. 37,22.

[238]/5 Henricus III. imperator: Litterae fundationis ecclesiae Ardacensis collegiatae ab a. 1049 (= Duellius, Miscellanea I,p. 106).

[238]/5[.2] = 107v Dedicatio Ardacensis ecclesiaeInc.: Anno dominicae incarnationis millesimo LXIII [1063] indictione prima II Non. Septembris dedicata est haececclesia a venerabili Annone Coloniensis ecclesiae archiepiscopo cooperantibus scilicet Sigefrido Maguntiacensi archiepiscopo Adalberto Premensi archiepiscopo Ellenhardo Frisingensi episcopo aliisque XXXIIII in honorem

Cod. 239

Pap.

Page 134: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

126 von 166

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[239]/1 = 1r-57r<Antonius de Azaro Parmensis OP:> Postillae super evangelia de tempore (Drucke: GW 2248 u.ö. - Schneyer 1,290-298, Nr. 1-134; Kaeppeli 264).Inc.: Cum appropinquasset Iesus Hierosolymam (Matth. 21,1). Tempus quod hodie incipit et durat Expl.: (Schlußschrift) Explicit pustilla Petri.

[239]/2<Conradus> de Waldhausen CRSA: Excerpta postillae (Schneyer 1, 792-797, Nr. 1-71).Inc.: Adventum domini recolentes... Hodie sancta mater ecclesia Expl.: (Schlußschrift) Explicit postilla domini Nycolay de Walthawsen adhuc incertum.

[239]/3 = 182r-185vOfficium de s. Barbara

[239]/4 = 186rFragmentum de confessione faciendaInc.: Confessio est dulcis cantilena domini

Cod. 240

Pap.

1474

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[240], 1 ff.Thomas Ebendorfer de Haselbach: Expositio Symboli apostolorum (vgl. Lhotsky 1957, 71 Nr. 17). Lhotskybezeichnet dieses Inc. als zweifelhaft.Tit.: (Rot) Incipit simbolum egregii atque eximii doctoris Thome de Haselpach editum in alma universitateWiennensi sub anno domini M° etc.Inc.: Ipsa lumina ecclesiae columnaeque apostoliExpl.: (Schlußschrift, Auftraggeber, Datierung) Illum librum fecit exarari frater Albertus pro tunc plebanus in Stiraanno domini 1474.

Cod. 241

Pap.

Wien, 1465/66

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Johannes Hofer: Johannes Kapistran. Ein Leben im Kampf um die Reform der Kirche. 2 Bde. Neue, bearb. Ausg. (Bibliotheca franciscana 1-2). Heidelberg 1964-1965, I 435, 438 f. (Beschreibung).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 307 (zu 138-144).

Robert G. Warnock, Adolar Zumkeller: Der Traktat Heinrichs von Friemar über die Unterscheidung der Geister.Lateinisch-mittelhochdeutsche Textausgabe mit Untersuchungen (Cassiciacum 32). Würzburg 1977, 7.

[241], 1-87 = Nr. 1<Iohannes Herolt OP (Discipulus):> De eruditione Christifidelium seu De doctrina christiana, dist. 1-10 = Tractatus de decem praeceptis (Druck: z. B. Köln 1506).Inc.: Si vis vitam ingredi serva mandata (Matth. 19). In verbis propositis

[241], 88r-138r = Nr. 2Tractatus de peccatis in genere et specieInc.: Peccatum cum consummatum fuerit generat mortem (Iac. 1). Et hoc iterum de quolibet peccato mortaliExpl.:

[241], 138v-144v = Nr. 3<Henricus de Frimaria (Senior) OESA:> Tractatus de quattuor instinctibus (Drucke: Venedig 1498, u.ö. Ed.gemeinsam mit der Prager deutschen Fassung: Warnock–Zumkeller 1977, 152-235. – Zumkeller 307; Bloomfield5400).Tit.: (Rot) Incipit tractatus de 4or instinctibusInc.: Semen cecidit in terram bonam (Luc. 8,8). Licet verbum propositum exponatur per Christum de semine verbiDeiExpl.: (Schlußschrift, Lokalisierung, Datierung) Explicit tractatus de quatuor instinctibus in die Valentini martyrisWienne 1466 [14.2.1466].

Page 135: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

127 von 166

[241], 145r-203v = Nr. 4<Iohannes Guallensis OFM:> Tabula exemplorum secundum ordinem alphabeti (Stegmüller RB 4521; Bloomfield172).Tit.: (Rot) Incipit tabula exemplorum de adaptacionum habundancia ad omnem materiam in sermonibussecundum ordinem alphabetiInc.: De accidia. Nota: Accidiosus est sicut canis famelicus Expl.: (Schlußschrift, Lokalisierung, Datierung) Explicit tractatus in libro de accidia editus a fratre Egidio Romanoordinis fratrum heremitarum sancti Augustini finitus Wienne feria tercia post Urbani pape et martyris anno 1465.

[241], 205r-215v = Nr. 5Hilarius decanus Pragensis: Concertatio cum Iohanne Rokyzano coram rege Georgio Podiebrad a. 1465 Tit.: (Rot) Concertacio inter decanum ecclesie Pragensis et RokacanumInc.: Anno domini millesimo quadringentesimo sexagesimo quinto in die purificationis beatissmae Dei genitricisvirginis Mariae facta est magna congregatio baronum

[241], 216r-229v = Nr. 6Matthaeus de Cracovia: De puritate conscientiae (Ed.: Senko–Szafranski 1974, 248-292. – Glorieux RT, Nr. 14fg;Bloomfield 4945).Tit.: (Rot) Incipit tractatus Mathie de Cracovia et secundum alios Iohannis de Deo de confessioneInc.: Quoniam fundamentum et ianua virtutum

[241], 231r-413v = Nr. 7Iohannes de Capestrano OFM: Sermones festivales (Schneyer, RepSpätMA Nr. 294 ff.).Tit.: <T39/5 Feria V post Pent.>Inc.: Convocatis Iesus duodecim discipulis (Matth. 10,1). Etsi tanto magis in conspectu tanti serenissimi regis etprincipis Romanorum et tantorum virorum magis confundi debeam

[241], 420r-456vTabulae alphabeticae rerum biblicarum et canonicarum

Cod. 242

Pap.

1415, 1418

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 3.443 (240v).

[242], 1-239 = Nr. 1Sermones de sanctis (per annum)Inc.: Simili poena servus cum domino est afflictus (Sap. 18,11). Filius Dei condolens generi humano Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername) Et sic est finis huius libri qui dicitur proprium de sanctis scriptusper manus Petri Töfflar de Pulka anno etc. XV in die sancti Ffaschangi mirabilis viri etc. [1415].

[242], 240vff. = Nr. 2Iohannes Contractus OFM: Sermones de sanctis (Druck: Hain 5676. - Schneyer 3, 439-443, Nr. 88-133). Inc.: Ambulans Iesus iuxta mare Galileae (Matth. 4,18). In verbis istis describitur vocatio illorum duorumapostolorum facta a Christo scilicet Petri et Andreae (Schneyer 3, 439, Nr. 88) Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername) Explicit Contractus scriptus et finitus per manus Petri Tofflar dePulka anno ab incarnacione domini M CCCC XVIII dominica ante festum Georii [1418].

Cod. 243

Pap.

um 1400 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 824.

[243], 1 ff.Iacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz 21998, 1-1298. – Kaeppeli 2154). Ende mut.Inc.: Adventum domini significat

Cod. 244

Pap.

Page 136: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

128 von 166

15. Jh. (1411, 1436)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

[244]/1 = 4r-5vTituli versificati decretaliumTit.: (Rot) Nota hic sunt notate id est libri decretales et sunt quinque libri primus per versus Inc.: Prima summa fides statuit scribit quoque suescit Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Expliciunt tytulirubricarum librorum decretalium per versus praesentes anno domini M° CCCC 36 [1436].

[244]/2 = 6r-178rConradus de Waldhausen CRSA: Excerpta postillae (Schneyer 1, 792-797, Nr. 1-71).Inc.: Adventum domini recolentes... Hodie sancta mater ecclesia incipit Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit pustilla Chunradi de Walthawsen abbreviata [?] secundum textum valdebona anno domini M° CCCC anno XI° [1411].

[244], 178vTabula fundationum monasteriorum

Cod. 245

Pap.

15. Jh. ([vor ?] 1489)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263, 267.

Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, Nr. 34.16.

[245]Liturg. Einbandfragment, 13. Jh.

[245], 1 ff.Missale Romanum. Im Kalendar zum 27. Juli Berthold von Garsten. – Am Ende wird das Jahr 1489 erwähnt,jedoch ein Nachtrag.

Cod. 246

Pap.

1411

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

[246], 1 ff.Gregorius I. Magnus: Dialogorum libri IV (PL 77, 149-429; SC 260 und 265. – CPL 1713). Möglicherweise inZwettl geschrieben von einem Zisterzienser.Inc.: Quadam die nimiis quorundam saecularium cursis depressus Expl.: (Schlußschrift, Datierung,Schreibervermerk) Explicit liber quartus dialogorum beati Gregorii pape anno domini M° quadringentesimoundecimo in die sanctorum martirum Nazarii et Celsi [1411] per manus cuiusdam monachi Cisterciensis. –(Schreiberverse) Qui pensat quanto scirptura constat labore / Scriptorem tanto maiori tractat honore. –(Käufername) Ego Iohannes Rumph de Weytra comparavi hunc librum pro tunc temporis cooperator divinorum inCzbetl Pataviensis diocesis M CCCC XI [1411].

Cod. 247

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger? (Cerny 1967, 78).

Page 137: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

129 von 166

[247], 1 ff. Missale cum gloria de BMV. 4. Oktober: Missa de s. Francisco martyre et confessore.

Cod. 248

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: R. E. Lewis (Ed.): Lotario dei Segni, De miseria condicionis humane. Athens (Georgia) 1978, 250 (zu 1r-17r).

[248]/1 = 5r-21rInnocentius III. papa (Lotharius Segni): De miseria humanae conditionis (PL 217, 701-746; Ed.: Lewis 1978. –Bloomfield 1745 und 1753).Tit.: Incipit liter de vilitate condicionis humae domini Lotharii diaconi cardinalis qui factus fuit Innocencius papaIIIIusInc.: Domino ac patri carissimo N. Portuensi episcopo Lotharius indignus diaconus... Quare de vulva matrisegressus sum

[248]/2 Postilla in epistolas et evangelia per annum.Inc.: Induimini dominum nostrum Iesum Christum (Rom. 13). Deposita vitiorum multitudine

Cod. 249

Pap.

1379 und 15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 404 Nr. 42.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 191.

G. L. Bursill-Hall: A census of medieval Latin grammatical manuscripts (Grammatica speculativa. Sprachtheorie und Logik des Mittelalters 4). Stuttgart-Bad Cannstatt 1981, Nr. 259.03.

Winfried Stelzer: [Art.] Gutolf von Heiligenkreuz, in: VL III (1981) 338-346, Sp. 340 (zu 1r-83r).

[249], 1r-83v = Nr. 1Gutolfus Sancrucensis OCist: Summa grammatica (Ed.: Schönbach 1905.1 [Auszüge]; Ausgabe in Vorbereitungdurch V. Braach, Pretoria).Lit.: VL III 339f., Nr. 1 (W. Stelzer).Inc.: Frater Gutolfus peccator et inutilis amantissimis in Christo filiabus ad sanctum Nicolaum Wiennae sacrisvirginibus curis adhuc scholaribus occupatis florem castitatis immarcescibilem perpetuo custodire. Continuos quidem, sed inanes in discendo vestros miseratus labores... Ars est collectio praeceptorum id est regularumExpl.: (Schlußschrift) Explicit summa grammatice fratris Gutholfi monachi monasterii Sanctae Crucis edita promonialibus etc.

[249], 84r-119v = Nr. 2Alexander de Villa Dei: Doctrinale cum glossa Nicolai Dybini (Ed. des Textes: Reichling 1893, 7-178. - GlorieuxRA, 23c; Weijers 1994, 57f.).Inc.: Gaufredus in Poetria nova capitulum secundum dicit: Si vis bene duci certo commite te duci... Hic iubet ordolibri... Hoc est caput octo libri AlexandriExpl.: (Schlußschrift) Explicit glosa magistri Tybini.

[249], 84r-119v = Nr. 2 (pars II u. III?)Nicolaus Dybinus: Commentarius in Doctrinale Alexandri de Villa Dei (Nicht gedruckt).Lit.: VL VI (1987) Sp. 1065, Nr. 3 (H. Szklenar).(Schlußschrift) Explicit glosa magistri Tybini.

[249]/3 = 125r-183vTractatus de distinctionibus, definitionibus, demonstrationibus et sophismis Viridani. Teil eines längeren Werkes.Inc.: Restat tractare... Haec verba indicant quaedam iam praecesisse quod et in limine mox dicitur

[249]/4 = 184r-211rEberhardus Alemannus: Laborinthus (Glorieux RA, 96a). Mit Kommentar.Inc.: Dabo vobis os et sapientiam cui non resistere possunt nec contradicere. Verba proposita scripta sunt Expl.: (Schlußschrift) Dicunt quidam quod magister Eberhardus rector scolarium Beviensis istum librum composuitetc. – (Verse) Lector condolens cariem si videris ullam / Carminis Eberhardi vigilet correctio lunae / Dormiatinvidiae detractio nemo beatus / Parte potest omni mala sunt vicina petendis. – (Schlußschrift, Datierung) Explicit

Page 138: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

130 von 166

textus laborinti. Explicit glosa per manus illius qui scripsit ... finitus est iste liber in die sanctorum Symonis et Iudeanno nativitatis domini M° CCC° septuagesimo nono [1379].

[249]/4Nicolaus Dybinus: Commentarius in Eberhardi LaborinthumLit.: VL VI (1987) Sp. 1065, Nr. 1 (H. Szklenar).

Cod. 250

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[250], 1 ff. Guilelmus Duranti: Rationale divinorum officiorum (Drucke: GW 9101-9144; A. Davril, T. M. Thibodeau 1995[CC.CM 140]. - Schulte GQ II 155, Nr. 6). Inc.: Quaecumque in ecclesiasticis officiis rebus ac ornamentis consistunt

Cod. 251

Pap.

3. Viertel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vermutlich alter Seitenstettener Handschriftenbestand.

L: Bernhard und Hieronymus Pez: Nachricht von den vornehmsten Codicibus MStis einiger Klöster in Oesterreich, in:Johann Gottlieb Krause (Ed.), Umständliche Bücher-Historie oder Nachrichten und Urtheile von allerhand alten undneuen Schrifften ... Teil 2. Leipzig 1716, 176-206, hier: 186 f. Nr. 4 und Nr. 5 (ohne Signaturangabe).

Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 404 Nr. 43.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 1787add, Nr. 2617.26.

R. E. Lewis (Ed.): Lotario dei Segni, De miseria condicionis humane. Athens (Georgia) 1978, 250 (zu 87r-100r).

Morton W. Bloomfield u.a.: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. Including a Section of Incipits of Works on the Pater Noster (The Mediaeval Academy of America Publication 88). Cambridge/Mass. 1979, Nr. 3126.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 297.

[251]/1 Arma optima contra Wickleffitas. Vermutlich mehrere Texte, beginnt mit: <Stephanus de Palecz:> Tractatulus deaequivocatione nominis ecclesia (Teiled.: J. Loserth, Beiträge zur Geschichte der hussitischen Bewegung. Archivfür österreichische Geschichte 75 [1889] 287-413, hier: 340-342. Ed.: J. Sedlák, Mgri Stephani de Páleč Deaequivocatione nominis ecclesia. Hlídka 29 [1912] 99-106. – Spunar Nr. 924).Inc.: Quia in aequivocatione huius nominis ecclesia multi decipiuntur Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt arma optima contra Wyclefistas nunc ecclesiam Dei impugnantes.

[251]/2Sermones varii (2)Nr. 1. Inc.: Appropinquate ad me indocti... Verba haec possunt Nr. 2. Inc.: Simile est regnum... Sicut dicit

[251]/3 Isidorus Hispalensis: Synonymorum de lamentatione animae peccatricis libri duo (PL 83, 825-868. – CPL 1203;D¡az y D¡az 105; Bloomfield 417). Inc.: In sequenti hoc libro qui nuncupatur synonyma... Anima mea in angustiis est

[251]/4Collectanea moralia. 1. De paenitentia. 2. De propria voluntate. 3. De purgatorio. 4. De indulgentiis. 5. Depastoribus.

[251], 38rb-38va = Nr. [4.2]Excerpta e Bernardo et Augustino de propria voluntate

[251]/5 Matthaeus de Cracovia: De puritate conscientiae (Ed.: Senko–Szafranski 1974, 248-292. – Glorieux RT, Nr. 14fg;

Page 139: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

131 von 166

Bloomfield 4945).Inc.: Quoniam fundamentum et ianua virtutum

[251], 55vb-65rb = Nr. 6<Pelagius (?):> Liber de vita christiana (PL 40, 1031-1046; PL 50, 383-402; PLS 2, 1367. – CPL 730; Sharpe415).Inc.: Ego Augustinus primus peccator et ultimus insipientior ceteris simplicior universis

[251], 71ra-74rb = Nr. 7 Expositio in Pater noster (Drucke: Hain 1368-1374; Ed.: Adam 1976, 182-198 [lat. Text mit dt. Übersetzung]. -Stegmüller RB 2249,7 [Ericus Olavi ?]; 8764,2; 8844; 9763; Bloomfield 9200).Inc.: Pater noster (Matth. 6,9). Thomas de Aquino: Non dominus quia amari appetit non timeri

[251]/8Petrus Damianus OSB: Dissertatio de officio principum in coercendis inmprobis (PL 145, 819 ff.)Inc.: Goffredus excellentissimo duci P. peccator monachum salutem in domino. Qui pigmenta cottidie bibit acmelle condita

[251]/9<Ps. Bernardus Claravallensis OCist:> Meditationes (PL 184, 485-508. – Bloomfield 3126 [Multi multa sciunt]).Tit.: Incipit liber de contemptu mundiInc.: Multi multa sciunt

[251]/10 Innocentius III. papa (Lotharius Segni): De miseria humanae conditionis (PL 217, 701-746; Ed.: Lewis 1978. –Bloomfield 1745 und 1753). Inc.: Quare de vulva matris egressus sum

[251]/11Tractatus de communione sub utraque specie (De errore Bohemorum circa communionem utriusque speciei) Inc.: Quamvis per Dei gratiam innumerabiles errores et haereses ab ecclesia Dei sunt exstirpataeExpl.: (Schlußschrift) Et sic est finis huius tractatus pro quo sit Deus benedictus.

[251]/12 Iohannes Kaltenmarkter de Salzburga: Revocatio propositionum facta Romae a. 1492 quas in universitateWiennensi docuit restringentes authoritatem pontificisInc.: Observandissime ac vos ceteri reverendissimi patres. Ego Iohannes Kaltenmarkter Salzburgensis etPataviensis officialis cum dudum in scholis universitatis Wiennae extraordinarie legerem

[251]/13Iohannes de Ragusio OP: Oratio in concilio Basileensi de communione sub utraque specie (1433) (Kaeppeli2617.23).Tit.: (Rot) Sequitur tractatus sew responsiva proposicio magistri Iohannis de Ragusio ordinis predicatorum insacra pagina professoris in sacro Basiliensi concilio per eum facta super primo 4or articulorum Bohemorum ante descriptorum de communione sub utraque specie quoad laycos Inc.: Reverendissimi reverendique patres illustrissime princeps... Post valde utilem et pernecesfariamexhortationemExpl.: (Schlußschrift) Et sic est finis posicionis et responsionis magistri Iohannis de Ragusio sacre theologieprofessoris ordo fratrum predicatorum facte in sacro generali Basiliensi concilio ad dicta magistri Iohannis de Rokcana Bohemi in articulo communionis sub utraque specie anno domini 1433 pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini domini Eugenii divinae providentiae papae 4ti anno secundo.

[251]Iohannes de Ragusio OP: Sermones (Kaeppeli 2617.26).

[251]/14 Aegidius Carlerius: Oratio de corrigendis peccatis publicis in concilio BasileensiTit.: (Rot) Incipit responsiva proposicio in sacro Basiliensi concilio facta ad secundum articulum Bohemorumsequitur secunda pars contra secundum articulumInc.: Audistis reverendissimi patres illustrissime princeps Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt dicta contra secundumarticulum Bohemorum scilicet de punicione peccatorum publicorum.

[251]/14[.2]Nicolaus Taborita: Responsum ad orationem Aegidii Carlerii de corrigendis peccatis publicis habita in concilioBasileensi Tit.: Secuntur replice ipsius secundi articulo proposito in responsione facta per magistrum Egidium Carleriidecanum Cameracensem ad replicas articuli prefati factas per unum ex oratioribus BohemorumInc.: Cum excrescit ignis in immensum... Cum replicas contra positionem Expl.: (Schlußschrift) Explicit responsivaproposicio in sacro Basiliensi concilio ad 2dum articulum Bohemorum per venerabilem magistrum Egidium Carlerii decanum Cameracensem in sacra pagina doctorem facta.

[251]/15 Henricus Kalteisen OP: Responsio contra III articulum Bohemorum De libera praedicatione verbi Dei (1433 II18-21, Basel) (Kaeppeli 1783.1).Tit.: (Rot) Ad tercium articulum Bohemorum de predicacione verbi Dei sequitur responsiva proposicioInc.: Patres et domini reverendissimi incliti Bohemie regni oratores egregii... In medio tam magnatorum tamqueauditorii divinissimi locuturus

Page 140: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

132 von 166

[251]Henricus Kalteisen OP: Sermones in concilio Basiliensi (Kaeppeli 1787).Tit.: (Rot) Ad tercium articulum Bohemorum de predicacione verbi Dei sequitur responsiva proposicio Inc.: Patres et domini reverendissimi incliti Bohemie regni oratores egregii... In medio tam magnatorum tamqueauditorii divinissimi locuturus

[251]/15[.2]Henricus Kalteisen OP: Responsio ad replicam Ulrici Hussitae (1433 IV 7-8) (Kaeppeli 1783.2).Tit.: Sequitur ulterius et quemadmodum in principio ita nunc in fine hec scripta huic sacrosancte synodi offerocorreccioni quemadmodum extra locum concilii indesinenter me subieci alme matris mee universitatis Coloniensis determincioni et decisioni etc. Inc.: Reverendissimi patres... Etsi iuxta sacri canonis veritatemExpl.: (Schlußschrift) Hec sunt que ego frater Henricus Kaltysen ordinis predicatorum sacre theologie professor etpravitatis heretice inquisitor vobis bohemici conscriptsi pro vestra induccione ad unitatem universalis ecclesie pro vestra erudicione iuxta mihi ministrata in 3° articulo scilicet de verbi Dei ...

[251]/16 Iohannes de Palomar: Oratio in concilio Basileensi de civili dominio clericorum (1433) (Santiago Otero 1987, 154f.).Tit.: (Rot) Ad quartum articulum Bohemorum de temporalitate secuntur responsionesInc.: Deus in adiutorium meum. Excelsus ille propheta David... Reverendissimi in Christo patres illustris princepsac reverendi in Christo patres... Iam ad disputandi articuli materiam appropinquans ne veltu rusticus et agrestis hospes illotis manibus ad dominicam mensam accedamExpl.: concedat ille qui de se dixit: Ego sum via veritas et vita, ut veritatem amplectentes per ipsum qui via estperveniamus ad vitam gratiae in praesenti et gloriae in futuro. Amen. – (Schlußschrift) Explicit responsio 4tiarticuli Bohemorum.

[251]/17Franciscus de Toleto: Epistola ad Rokyzanam de communione sub utraque specieInc.: Franciscus de Toleto Iohanni de Rokyzana salutem. In ipso articulo recessus ab ista civitate nostriExpl.: (Schlußschrift) Compilatum per magistrum Franciscum de Toleto sacrosanctae sedis apostolicae legatumanno incarnacionis millesimo quadringentesimo LX post natalicia Christi [1460].

[251]/18 Epistola presbyterum Ravennatensium ad Matthaeum decanum Pragensem Inc.: Presbyteri in Ravenna et vicinis locis in fide orthodoxa conservati nullis haereticorum minis terroribus gladiisconcussi Matthiae olim decano etc. Salutem viam veritatis agnoscere et quem cepit errorem relinquere

Cod. 252

Pap.

1415

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Godfrid Edmund Frieß: Patarener, Begharden und Waldenser in Oesterreich während des Mittelalters. Oesterreichische Vierteljahresschrift für katholische Theologie 11 (1872) 209-272, hier: 210, 257-271.

Albrecht Wagner (Ed.): Visio Tnugdali. Lateinisch und altdeutsch. Erlangen 1882, XI.

Margaret Nickson: The 'Pseudo-Reinerius' treatise, the final stage of a thirteenth century work on the heresy from the diocese of Passau. Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age 42 (1967) 255-314, hier: 280 f.

Alexander Patschovsky: Der Passauer Anonymus. Ein Sammelwerk über Ketzer, Juden, Antichrist aus der Mitte des 13.Jahrhunderts (Schriften der Monumenta Germaniae Historica 22). Stuttgart 1968, 145, Anm. 35.

Nigel F. Palmer: 'Visio Tnugdali'. The German and Dutch Translations and their Circulation in the Later Middle Ages (MTU 76). München 1982, 8, Nr. 111.

Peter Segl: Ketzer in Österreich. Untersuchungen über Häresie und Inquisition im Herzogtum Österreich im 13. undbeginnenden 14. Jahrhundert (Quellen und Forschungen aus dem Gebiet der Geschichte N.F. 5). Paderborn 1984, XVI.

[252]/1 Sermones varii (4)Nr. 1. Tit.: <De animabus>Inc.: Ne tradas domine... Ista verba possunt prodesseNr. 2. Tit.: <De animabus>Inc.: Sancta ergo est et salubris... Nota gratia huiusNr. 3. Tit.: <De corpore Christi>Inc.: Probet autem seipsum... Si aliquis debetNr. 4. Tit.: <De corpore Christi>Inc.: Accipite et manducate... Carissimi hodierna dies

[252]/2 = 11r-21rNicolaus de Lyra OFM: Probatio incarnationis Christi (redactio I) (Druck: Hain 3165-3172; Opera VI. Basel 1498;Biblia sacra cum glossis ... Nicolai Lirani Postilla ac moralitatibus ... VI. Venedig 1588, 275-280. – Glorieux RT345d2; Stegmüller RB 5981).Lit.: Schreckenberg 1994, 382-387.

Page 141: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

133 von 166

Tit.: (Rot) Questio theoloycalis de sancta trinitate et de adventu ChristiInc.: Quaeritur utrum ex Scripturis receptis a Iudaeis

[252]/3 = 25r-134r<Thomas de Chobham:> Summa confessorum (Druck der 'Vulgataversion': Hain 13153f. 'Originalversion' ed. F.Broomfield 1968. – Glorieux RT 115a; Bloomfield 1145; Sharpe 649). Hs.: Thomas de Aquino, Kat.: InnocentiusIV. papa.Inc.: Cum miserationes domini sint super omnia opera eiusExpl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Explicit summa bona de confessione et penitencia Thome deAquino finita feria proxima post Egidii per Mathiam de Mairhof dictus Chetzel anno etc. quinto decimo [1415].

[252]/4Conradus de Ebraco OCist: Excerpta (Propositiones theologicae)

[252]/4Henricus de Hassia: Excerpta (Propositiones theologicae)

[252]/4 Henricus Totting de Oyta: Excerpta (Propositiones theologicae)

[252]/5 = ?-145v<Petrus de Pennis OP:> Tractatus contra Iudaeos nomine Thalamoth (Kaeppeli 3310, ohne diese Hs.).Inc.: Iudaeus autem dicit: Vos christiani

[252]/6 = 146r-154rTractatus de duodecim lapidibus pretiosisInc.: Primum fundamentum sternendum est de iaspide Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt duodecim lapidi preciosi per manus etc.

[252]/7 = 154r-167vVisio Tnugdali (Ed.: A. Wagner, Visio Tnugdali. Erlangen 1882, 1-56. Weitere Edd. s. Palmer 1982, 430; Poncelet1898, 53). Lit.: VL V 1231-1233 (N. F. Palmer).Tit.: (Rot) Visio cuiusdam militis Hybernie ad edificacionem multorum conscripta narracio visionis de situ HybernieInc.: Venerabili ac devotae dominae Gerdrudi dono Dei abbatissae frater Marcus... Cum multi sint vocati...Hibernia igitur insula estExpl.: (Schlußschrift) Explicit quedam visio bona de penis inferni et purgatorii et gaudiis celi.

[252]/8 = 168v-193rPetrus Zwicker OCoel: Processus contra Waldenses (vgl. Augsburg UB, Cod. II.1.2° 129, 139r-152v [Hilg 1999,133 f.]) (Abdruck: Frieß 1872, 257-271).Tit.: (Rot) Processus inquisicionis ad hereticos BaldensesInc.: Ego frater Petrus provincialis

Cod. 253

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[253]/1 = 1r-223vConradus de Brundelsheim OCist (Soccus): Sermones de tempore (Drucke: GW 7408-7413. – Schneyer 1,716-737). Hier: Invocavit bis nach Pfingsten.Inc.: Hortamur vos ne in vacuum... Dicit Augustinus quanto Expl.: (Schlußschrift) Explicit pars Socci hyemalis usque ad diem pasche.

[253]/2 = 224r-231vCatalogus authorum et eorumque operum a Dionysio usque ad Alanum

Cod. 254

Pap.

1419

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[254]/1 = 1r-222vHaimo Altissiodorensis (?): In divi Pauli epistolas expositio (Stegmüller RB 3101-3114).Inc.: A Corintho civitate metropoli Achaiae... Paulus servus Iesu Christi. De nomine apostoli iam superius dictumest... (Hebr.) In primordiis huius epistolae... Multifarie... Omnis intentio

[254]/2 = 231v-320v

Page 142: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

134 von 166

Nicolaus de Gorran OP: Commentarius in epistolam ad Hebraeos (Kaeppeli 3089; Stegmüller RB 5798).Inc.: Narrabo nomen tuum... Duo sunt opera... Multifarie... Hanc ultimam epistolam Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername, Lokalisierung) Explicit postilla Haymonis super epistolas Paulidempta epistola ad Hebreos fratris Nicolai de Gorra ordinis fratrum predicatorum sacre theologie magistri. Finitumest hoc opus per manus Pauli de Policz tunc temporis rectoris in Willemswerd sub anno domini millesimo quadringentesimo decimo nono sabbato ante festum sancti Urbani [1419].

Cod. 255

Pap.

1437

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe B. 1. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

[255]/1 Sermones in evangeliaInc.: Cum appropinquasset... Sancta mater ecclesia per tempus quattuor dominicarum

[255]/2 = 145r-269rThomascus Crucifer Strakonicensis: Sermones (vgl. Schneyer Wegweiser).Inc.: Notandum quare Spiritus sanctus datus est quinquagesimo die post pascha Expl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung, Lokalisierung) Compilacio Thomasconis cruciferi Strakoniensisordinis Hospitalensis Iherosolimitani. Finitus est liber iste feria sexta post festum sancti Michaelis archangeli per me Iohannem Hofmulner de Weytra tunc temporis cooperator divinorum in Waydhofia super Teya de anno domini 1437.

Cod. 256

Perg.; Pap.

1398

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 3194 Suppl. (zu 168rb-207ra).

Thomas de Aquino: Opera omnia XLI, pars B-C: De perfectione spiritualis vitae. Contra doctrinam retrahentium a religione, cura et studio Fratrum Praedicatorum. Romae 1969.

Pius Engelbert: Schreiber und Intellektuelle im Umkreis des Thomas von Aquin. Textkritische Bemerkungen zu einer neuen Edition. Scriptorium 27 (1973) 49-60.

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe F. 5. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

Bertrand-Georges Guyot: La 'Dieta salutis' et Jean Rigaud. Archivum franciscanum historicum 82 (1989) 360-393.

[256], 1r-89v = Nr. 1 Matthaeus de Cracovia: Lectura super Psalmum 118 (Vgl. Senko–Szafranski 1974, 87-95, mit Abdruck derEinleitung. – Stegmüller RB 5523). Inc.: Tria sunt quae mentem hominis reddere possunt affectam ad desiderandum notitiam huius Psalmi

[256], 95r-151r = Nr. 2 Guilelmus de Lancea OFM: Diaeta salutis (Drucke: GW 4720-4735; S. Bonaventurae Opera VI. Rom 1596,285-342. – Glorieux RT 305dd; Distelbrink Nr. 124; Bloomfield 2301).Tit.: (Rot) Incipit tytulus triumphalis via vel dyeta salutis vocatus et primo prohemium Inc.: Haec est via ambulatein ea nec ad dexteram nec ad sinistram (Is. 30,21). Magnam misericordiam facit qui erranti viam ostendit maximede nocte

[256], 154r-167r = Nr. 3 Thomas de Aquino OP: De perfectione spiritualis vitae (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia III.Stuttgart-Bad Cannstatt 1980, 558-568). Tit.: (Rot) Incipit liber de perfeccione spiritualis vite editus a fratre Thoma de Aquino ordinis predicatorumcapitulum primum que sit auctoritas intencio Inc.: Quoniam quidam perfectionis ignariExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit libellus de perfeccione vite spiritualis in nomine domino amen. Annodomini M° CCC° nonagesimo VIIIo [1398].

[256], 168rb-207ra = Nr. 4Henricus de Hassia: Tractatus bipartitus de contractibus (Druck: Gersonis Opera IV. Köln 1483, 185-224. -Stegmüller RB 3194; Hohmann Nr. 103).Inc.: In sudore vultus tui... Tanta erat illius primae transgressionis culpa

Page 143: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

135 von 166

Cod. 257

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 11068,4 (zu 176vb-179vb), Nr.6383 Suppl. (zu 285va-289ra), Nr. 11068,5 (zu 290va-292va).

Pius Engelbert: Schreiber und Intellektuelle im Umkreis des Thomas von Aquin. Textkritische Bemerkungen zu einer neuen Edition. Scriptorium 27 (1973) 49-60.

Morton W. Bloomfield u.a.: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. Including a Section of Incipits of Works on the Pater Noster (The Mediaeval Academy of America Publication 88). Cambridge/Mass. 1979, Nr. 8578 (zu 289r-290r).

G. Hendrix: Handschriften van het traktaat 'De doctrina cordis'. Ons Geestelijk Erf 54 (1980) 39-42, 41 Sigle S 11 (zu 256vb-277rb).

Julia Barrow, Charles Burnett, David E. Luscombe: A Checklist of Manuscripts containing the writings of Peter Abelard and Heloise and other works closely associated with Abelard and his School. Revue d'histoire des textes 14/15 (1984/85) 183-302.

Charles S. F. Burnett: The 'Expositio orationis dominicae' 'Multorum legimus orationes'. Abelard's Exposition of Lord's Prayer? Revue Bénédictine 95 (1985) 60-72.

Gunhild Roth: Sündenspiegel im 15. Jahrhundert. Untersuchungen zum pseudo-augustinischen 'Speculum peccatoris'in deutscher Überlieferung (Deutsche Literatur von den Anfängen bis 1700 12). Bern 1991, 25 Nr. 230 (zu 23va-27ra).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 297.

G. Hendrix: Hugo de Sancto Caro's Traktaat De doctrina cordis. Bd. 1: Handschriften, receptie, tekstgeschiedenis en authenticiteitskritiek. Bd. 2: Pragmatische editie van De bouc van der leeringhe van der herten naar handschrift Wenen, ÖNB, 15231, autograaf van de Middelnederlandse vertaler (Documenta Libraria 16). Leuven 1995, I 84, 109.

Constant J. Mews: Peter Abelard, in: Authors of the Middle Ages. Historical and Religious Writers of the Latin West 2, 5-6. Aldershot 1995, 1-88, hier: 60 (zu 285va-289ra, 289r-290r).

[257], 1raAugustinus: Retractationes (CC 57. – CPL 250).

[257], 1ra-8rb = Nr. 1Augustinus: De cura pro mortuis gerenda (PL 40, 591-610; CSEL 41, 621-660. - CPL 307).Inc.: Diu sanctitatis tuae venerande coepiscope Pauline

[257], 8vaAugustinus: Retractationes (CC 57. – CPL 250).

[257], 8va-16rb = Nr. 2 Augustinus: De agone christiano (CSEL 41 [1900], 99-138. – CPL 296).Tit.: (Rot) Incipit liber beati Augustini de agone christianoInc.: Fratribus in eloquio latino ineruditis... Corona victoriae non promittitur misi certantibus Expl.:

[257], 16r-23v, 53r-61r = Nr. 3Franciscus de Retza OP: Lectura super antiphonam Salve regina (Kaeppeli 1134). Exc.Tit.: (Rot) Magister Franciscus super Salve regina super clausulas pia inter alia de pietateInc.: Quaeritur utrum ex pietate debemus adorare effigialem Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt quedam extracta ex scripto magistri Francisci doctoris sacre theologie ordinispredicatorum super Salve regina de pietate ymaginibus et picturis.

[257], 23va-27ra = Nr. 4Ps. Augustinus: Speculum peccatorum (PL 40, 983-992 = Roth G. 1991, 183-226 [gemeinsam mit eineroberdeutschen u. mittelniederdeutschen Übersetzung]. PLS 2, 1366. – Vgl. CPL 386; BHM 616; CPPM II 3076).Inc.: Quoniam carissimi in via huius saeculi fugientis sumus

[257], 27r-35v = Nr. 5Anselmus Cantuariensis OSB: De conceptu virginali et de originali peccato (PL 158, 431-464).Inc.: Cum in omnibus religiosae tuae voluntati... Ad videndum igitur qualiter

[257], 27-35 = Nr. 5[.2] Anselmus Cantuariensis OSB: Epistola ad Hugonem archiepiscopum Lugdunensem = Ep. 109 (prius II, 17) (PL158, 1166-1167. Ed.: Schmitt III [1946] 241 f.). Inc.: Domino ac patri archiepiscopo... Pondus vestrae auctoritatis

[257], 35v-46v = Nr. 6

Page 144: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

136 von 166

Anselmus Cantuariensis OSB: De concordia praedestinationis et praescientiae et gratiae Dei cum libero arbitrio (PL158, 507-542).Inc.: De tribus illis quaestionibus... Videntur quidem praescientia Dei

[257], 46va-48vbPs. Augustinus: De contemptu mundi (= sermo 59 fr. er.) Inc.: Audite fratres carissimi salutiferam patris nostri doctrinam

[257], 49ra-53va (48vb capp.)Ps. Cyprianus Carthaginensis: De XII abusivis saeculi (PL 4, 869-882; PL 40, 1079-1088 [Ps. Augustinus]; CSEL3/3, 152-173; Ed.: S. Hellmann [Texte und Untersuchungen 34/1]. Leipzig 1909. - CPL 1106).Tit.: (Rot) Incipit tractatus Cypriani de XII abusionibus Inc.: Primus abusionis gradus est sine bonis operibus sapiens

[257], 53r-61r = Nr. 9Franciscus de Retza OP: Lectura super antiphonam Salve regina (Kaeppeli 1134). Exc.Inc.: Quaeritur cur beatissima Maria... Clamamus. Hic videndum est

[257], 61-176 = Nr. 10 Postilla super epistolas dominicales, feriales et de festis Inc.: Scientes quia hora est iam nos (Rom. 13). Hic beatus Paulus ostendit Expl.: (179v Schlußschrift) Explicit super epistolas domincales per circulum anni et eciam feriales per adventumdomini ac ab epyphania usque ad quadragesimam per eundem quoque totam usque festum pascale ... Secuntur lecciones in agendis seu vigilis mortuorum cum exposicionibus suis.

[257], 176vb-179vb = Nr. 10[.2]Expositiones epistolarum pro defunctis (Stegmüller RB 11068,4).Inc.: Fratres nolumus vos ignorare de dormientibus... In hac epistola beatus Paulus corripit aliquos immodestelugentes (nach Stegmüller Stegmüller RB)

[257], 184r-199r = Nr. 11 <Origenes (?):> Tractatus de singularitate clericorumTit.: (Rot) De cohabitacione clericorum et mulierum Inc.: Miseram quidem vobis ante tempus epistolam filiicarissimiExpl.: (Schlußschrift) Explicit liber Origenis alli dicunt quod Augustini et hoc credo verum de cohabitacioneclericorum et mulierum.

[257], 199r-216r = Nr. 12 Richardus de Sancto Victore CRSA: De statu interioris hominis = In Isaiam 1, 5-6 (PL 196, 1115-1160. Ed.:Ribaillier 1967, 7-128. – Stegmüller RB 7333; Bloomfield 3605). Inc.: Sero quidem misi quod petenti promisi... Omne caput languidum et omne cor maerens (Is. 1,5). Novitdominus figmentum suumExpl.: (Schlußschrift) Explicit Richardus de statu interioris hominis.

[257], 216r-244r = Nr. 13Richardus de Sancto Victore CRSA: Beniamin minor (De praeparatione animi ad contemplationem) (PL 196, 1-64.– Stegmüller RB 7325).Tit.: (Rot) Sequitur tractatus eiusdem Richardi de contemplacione minori Inc.: Beniamin adolescentulus in mentisexcessu (Ps. 67,28). Audiant adolescentes sermones de adolescente

[257], 244r-256v = Nr. 14Thomas de Aquino OP: De perfectione spiritualis vitae (Ed.: R. Busa, S. Thomae Aquinatis Opera omnia III.Stuttgart-Bad Cannstatt 1980, 558-568).Tit.: (Rot) Incipit prologus in librum de perfeccione Thome de Aquino Inc.: Quoniam quidam perfectionis ignari

[257], 256-277 = Nr. 15 Tractatus de praeparatione cordisTit.: (Rot) Tractatus de cordis preparacione et eius apercione ac custodia prohemium Inc.: Loquimini ad cor Ierusalem

[257], 277r-281r = Nr. 16 Iohannes Homo Dei OSB: Liber de vitae ordine et morum institutione (PL 184, 559-586; Ed.: Wilmart 1971, 94-98[Teiled.]. – Bloomfield 2431). Inc.: Hortatur quidem mentis meae timidam imperitiam

[257], 281-302 = Nr. 16.APs. Bernardus Claravallensis OCist: Sermo in concilio Remensi (PL 184, 1079-1086. – BGOC 18, 8017 [Praefatio]und 6663).Inc.: Grave est quod iniungitur

[257], 281-302 = Nr. 16.BNicolaus Claravallensis OCist: Sermo de BMVTit.: (Rot) Incipit sermo beati Bernhardi in adventu domini de virginitate gloriosaInc.: Exultate fratres in domino quia de domina illa sermo succedit

[257], 285va-289ra = Nr. 16.C

Page 145: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

137 von 166

Abaelardus Petrus OSB (?): Expositio Symboli apostolorum (PL 178, 617-630. – Stegmüller RB 6383; CALMA I,ABAEL 1.14). Hs.: Bernardus.Lit.: Barrow 288.Tit.: (Rot) Tractatus Bernardi super symbolum apostolorumInc.: Apostolicae doctrinae sententiam tamquam fidei confessionem nobis comendans

[257], 289r-290r = Nr. 16.DAbaelardus Petrus OSB: Expositio orationis dominicae 'Multorum legimus orationes' (Ed.: C. S. F. Burnett, The'Expositio orationis dominicae 'Multorum legimus orationes'. Abelard's Exposition of the Lord's Prayer?. RevueBénédictine 95 [1985] 60-72, hier: 66-72. – Stegmüller RB 6380; CALMA I, ABAEL 1.13).Lit.: Barrow 287.Tit.: (Rot) Sequitur tractatus beati Bernhardi super oracionem dominicamInc.: Multorum legimus orationes

[257], 290r-291v = Nr. 16.EAbaelardus Petrus OSB (?): Expositio Symboli Athanasiani (PL 178, 629-632. – Stegmüller RB 6384; StegmüllerRB 11068,5; CALMA I, ABAEL 1.15).Lit.: Barrow 289.Tit.: (Rot) Sequitur tractatus beati Bernhardi de fide super symbolum sancti Athanasiani Inc.: Ante omnia autem spem et caritatem

[257], 281-302 = Nr. 16.FBernardus Claravallensis OCist: De diversis sermo 31 (Ed.: J. Leclercq–H. Rochais, S. Bernardi Opera VI,1. Rom1970, 216-218).Tit.: (Rot) Sequitur Bernhardus de tribus generibus cogitacionumInc.: Admonet nos beatus Benedictus

[257], 281-302 = Nr. 16.GBernardus Claravallensis OCist: Sermo varius: De misericordiis (Ed. J. Leclercq, H. Rochais: S. Bernardi OperaVI,1. Rom 1970, 40-43. BGOC 19, Nr. 10989).Tit.: (Rot) Sermo beati Bernhardi de misericordiis domini Inc.: Misericordias domini in aeternum cantabo. Quid enim

[257], 281-302 = Nr. 16.H Bernardus Claravallensis OCist: Dominica VI post Pentecosten sermo 2 (Ed. J. Leclercq, H. Rochais: S. BernardiOpera V. Rom 1968, 209-213).Tit.: (Rot) Super fragmenta septem ... recoligensInc.: Scitis quid fecerim vobis septem hodie misericordias

[257], 281-302 = Nr. 16.I Bernardus Claravallensis OCist: De diversis sermo 55 (Ed.: J. Leclercq–H. Rochais, S. Bernardi Opera VI,1. Rom1970, 280-283).Tit.: (Rot) Sequitur beatus abbas de sex ydriis sermoInc.: Erant ibi positae sex... Intelligamus has

[257], 281-302 = Nr. 16.KPs. Bernardus Claravallensis OCist: De interiori domo, capp. 1-28 (= Ps. Augustinus, Liber de bono conscientiae)(PL 184, 507-538. – Bloomfield 1787; CPPM II 3089).Tit.: (Rot) De templo quomodo debeat edificari beatus BernhardusInc.: Domus haec in qua habitamus

[257], 301r-303r = Nr. 16.LPs. Bernardus Claravallensis OCist: Formula honestae vitae (PL 184, 1167-1170. – Bloomfield 3897).Tit.: (Rot) Sequitur tractatus beati Bernhardi de formula honeste vite Inc.: Petis a me frater

[257], 303r-304r = Nr. 17 Ps. Bonaventura OFM: De septem gradibus contemplationis (Ausgabe: Vat. VII, 104 f. Sancti Bonaventurae OperaVII. Lyon 1668, 96-98. – Distelbrink 123 Nr. 107).Inc.: Contemplativorum aquilinos obtutus acui et ipsorum spiritualem palatum perfundi dapibus aeternaedulcedinis affectans septem contemplationis gradus in medium censui deducendos

[257], 304-312 = Nr. 18 Hugo de Sancto Victore CRSA: De laude caritatis (PL 176, 969-976. – Goy 253-267). Inc. abweichend v. Goy.Tit.: (Rot) Incipit liber Hugonis de laude caritatis et dileccione dei et proximiInc.: Geminam nobis scriptura sacra caritatem commendat

[257], 312r-317r = Nr. 19<Ecbertus Schonaugiensis OSB:> Meditatio de humanitate Christi (Stimulus amoris) (PL 184, 953-966 = Pez, BA VII [1725], 37-62).Tit.: (Rot) Incipit liber meditacionum beati Bernhardi Clarevallensis abbatisInc.: Iesus Nazarenum a Iudaeis innocenter condemnatum

[257], 317r-320r = Nr. 20<Ps. Henricus de Hassia:> De passione domini secundum horas canonicas (Hohmann Nr. 213).Tit.: (Rot) Sequitur contemplacio beati Bernhardi de passione domini nostri Iesu Christi Inc.: Septies in die laudem dixi tibi. Rogasti me ut aliquem modum Expl.:

Page 146: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

138 von 166

[257]/Nr. 21.A Sermo in funere Michaelis Pragensis pastorisInc.: Patres reverendissimi... Cum sacri canones

[257]/Nr. 21.B Bulla pro Trevirensi metropoli data a. 1431Inc.: Reverendissimis in Christo patribus... Post humilem recommendationem

[257], 325r-329r = Nr. 21.C Sermo de statu ecclesiae in concilio Basileensi habitus Inc.: Domus mea domus orationis (Is. 56,7). Cum constet Deum plures habere domos

Cod. 258

Pap.

1. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 569.

Eligius M. Buytaert: Damascenus latinus. On item 417 of Stegmueller's Repertorium Commentariorum. Franciscan Studies 13 (1953) 37-70, hier: 45.

Karl Binder: Eine Anthologie aus Schriften mittelalterlicher Wiener Theologen. Wiener Beiträge zur Theologie 10 (1965) 201-261, hier: 211.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 119 (zu 1r-302v).

[258], 1r-302vNicolaus de Dinkelsbühl: Lectura Mellicensis (Teiledition: R. Damerau, Texte zum Problem des Laienkelchs.Nikolaus von Dinkelsbühl [1360-1433] I. Tractatus contra errores Hussitarum. II. De sub utraque. TextkritischeAusgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 6]. Gießen [o.J., 1969?], 235-291 [Liber IV, distinctio IX,quaestio 3]; Ed. des Prologs: Binder 1965. – Stegmüller RS 569). Hier: Distinctio 1-17.Inc.: Cum desiderarem vestris caritatibus

Cod. 259

Pap.

1443

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 446, Nr.544, Nr. 569, Nr. 572, Nr. 581.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 119 (zu 1r-156v).

Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, 395 Nr. 34.6 (M. Niederkorn-Bruck).

[259], 1r-156vNicolaus de Dinkelsbühl: Lectura Mellicensis (Teiledition: R. Damerau, Texte zum Problem des Laienkelchs.Nikolaus von Dinkelsbühl [1360-1433] I. Tractatus contra errores Hussitarum. II. De sub utraque. TextkritischeAusgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 6]. Gießen [o.J., 1969?], 235-291 [Liber IV, distinctio IX,quaestio 3]; Ed. des Prologs: Binder 1965. – Stegmüller RS 569). Oder Stegmüller RS 572 oder Stegmüller RS581.Tit.: (Rot) Questiones libri quarti sentenciarum in notabilibus redacte magistri Nicolai Tinkelspil doctorisInc.: Utrum in quolibet statu hominum fuerint aliqua sacramenta

[259], 162r-173r = Nr. 2Iohannes de Fonte OFM: Conclusiones I-IV (Stegmüller RS 446). Hier Conclusio III.Inc.: Ad preces studentium dum essem lector Pessulano et ut fratres pauperes sub compendio sententiashaberent librorum Sententiarum... Cum venerit ergo plenitudo temporis

[259], 174r-391v = Nr. 3Narcissus Herz de Berching: In Petri Lombardi librum III Sententiarum (Stegmüller RS 544).Inc.: Cum venit ergo plenitudo temporis... Iste est tertius liber Sententiarum Petri Lombardi in quo magisterspiritualiter et principaliter agit de mysterio nostrae reparationis.Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Lokalisierung) Expliciunt questiones tercii sentenciarum Narcissi Hertz deBerchingen arcium ac sacre theologie professoris eximii quas collegit in Mellico in monasterio sollempni ordinis sancti Benedicti in primo anno sui doctoratus etc. Ffinite in anno domini M° CCCC° XLIII in profesto assumpcionisvirginis gloriose in Wyenn [14.8.1443].

Page 147: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

139 von 166

Cod. 260

Pap.

um 1400 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Friedrich Stegmüller: Repertorium commentariorum in sententias Petri Lombardi. 2 Bde. Würzburg 1947, Nr. 175.

[260], 9r-131v = Nr. 1Conradus de Soltau: In Petri Lombardi quattuor libros Sententiarum (Stegmüller RS 175).Tit.: Queritur circa primum librum sentenciarumInc.: Quaeritur utrum per studium sacrae scripturae acquiratur habitus alius a fide Expl.: (Schlußschrift, Schreibernamen) Et sic est finis questionum libri quarti sentenciarum etc. Incepte perdominum Iohannem et finite per Martinum.

[260], 132r-269v = Nr. 2Petrus Lombardus: Sententiae in IV libris distinctae (PL 192, 521-962; Ed.: Magistri Petri Lombardi ParisiensisEpiscopi Sententiae in IV libris distinctae. Ed. tertia [Spicilegium Bonaventurianum 4-5]. Grottaferrata 1971-1981.– Stegmüller RS 1). Hier: Lib. III-IV.Tit.: (Rot) Incipiunt sentencie magistri Petri Lombardi Inc.: Iam nunc his intelligendisExpl.: (Schlußschrift) Explicit quartus liber sentenciarium. (Von anderer Hand) Anno domini 1173 vixit magisterPetrus Lombardi episcopus Parysiensis qui compilavit libros Sentenciarum ut habetur in speculo hystoriarum.

Cod. 261

Pap.

1390, 1441 und 1445

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 5658 Suppl. (zu 1-145v), Nr.3194 Suppl. (zu 147r-184r), Nr. 3203 Suppl. (zu 184r-189r), Nr. 3206 Suppl. (zu 189r-192r).

Laurentius Casutt: Die Handschriften mit lateinischen Predigten Bertholds von Regensburg O. Min., ca. 1210-1272. Katalog. Freiburg (Schweiz) 1961, 39 Nr. 205.

Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 1.494.

Morton W. Bloomfield u.a.: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. Including a Section of Incipits of Works on the Pater Noster (The Mediaeval Academy of America Publication 88). Cambridge/Mass. 1979, Nr. 8180 (zu 184r-189r), Nr. 2901 (zu 264-281).

Georg Kreuzer: Heinrich von Langenstein. Studien zur Biographie und zu den Schismatraktaten unter besondererBerücksichtigung der Epistola pacis und der Epistola concilii pacis (Quellen und Forschungen aus dem Gebiet der Geschichte N.F. 6). Paderborn 1987.

Fritz Peter Knapp: Die Literatur des Spätmittelalters in den Ländern Österreich, Steiermark, Kärnten, Salzburg undTirol von 1273 bis 1439. 2. Halbbd.: Die Literatur zur Zeit der habsburgischen Herzöge von Rudolf IV. bis Albrecht V.(1358-1439) (Geschichte der Literatur in Österreich von den Anfängen bis zur Gegenwart 2,2). Graz 2004, 182.

[261], 1r-145v = Nr. 1Narcissus Herz de Berching: Lectio magistralis super Ecclesiasten (Stegmüller RB 5658).Inc.: Vanitati creatura suiecta est scribitur ad Rom. 8vo. Quia homo inter creaturas Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Auftraggeber) Hic terminatur ultima leccio magistralis egregii et venerabilisarcium et sacre pagine professoris studii Wiennensis magistri Narcissi Herz de Perching super Ecclesiasten qui obiit anno domini 1442 in die sancti Galli. Quiquidem magister presentem lecturam non consumavit sed duntaxat usque post medium tercii capituli legit. Orate pro eo. Et presens volumen conscribi fecit a libro proprie manus Iohannes Hofmulner de Weyttra octonarius ecclesie sancti Stephani Wienne immeritus a monasterio sanctae Virginis Dorothee concesso anno domini 1445 sabbato Venite [1445].

[261], 147r-185r = Nr. 2Henricus de Hassia: Tractatus bipartitus de contractibus (Druck: Gersonis Opera IV. Köln 1483, 185-224. -Hohmann Nr. 103).Inc.: In sudore vultus tuiExpl.: (Schreiberverse) Deficiunt vires hinc per me vade libelle / Certifica dubios contractus argue pravos.

[261], 185v-191v = Nr. 3Henricus de Hassia: Expositio in Pater noster (Drucke: Hain 8389-8394. - Stegmüller RB 3203; Hohmann Nr. 200;Bloomfield 8180).Inc.: Reverendo in Christo patri ac domino domino Eckardo episcopo Wormatiensi Henricus de Hassia suum ut

Page 148: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

140 von 166

sequitur dicendum. Pater noster. Divina sapientia rebus omnibus decorem ordinis congruenter distribuens inter ceteros universum ornantes ordinum modos Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit pater noster magistri Henrici de Langenstein dictus de Hassia annodomini M° CCC° XC° etc. [1390] pro tunc scribebatur.

[261], 191v-194r = Nr. 4Henricus de Hassia: Expositio in Ave Maria (Drucke: Hain 8389-8393. - Stegmüller RB 3206; Hohmann Nr. 158).Inc.: Ave Maria. Procul dubio illam sanctae matris ecclesiae generalem consuetudinem... Ave Maria. Hancorationem in particulas quattuor dividendam esseExpl.: (Schlußschrift) Explicit super Ave Maria Henrici Langenstein dicti de Hassia etc. Sequitur super Credo.

[261], 194r-205r = Nr. 5Henricus de Hassia: Expositio in Symbolum apostolorum (Stegmüller RB 3210; Hohmann Nr. 156).Inc.: Primum quod necessarium est cuilibet Christiano fides... Credo in Deum. Inter ea quae debent credereChristiani

[261], 206r-231r = Nr. 6.1Henricus de Hassia: Sermo de ascensione domini (Hohmann Nr. 215).Tit.: (Rot) Egregii patris ac doctoris eximii Hainrici de HassiaInc.: Sic veniet quemadmodum... Sicut novistis domini et patres

[261], 206r-231r = Nr. 6.2Henricus de Hassia: Sermo de trinitate (Hohmann Nr. 130).Inc.: Non est similis tui in diis (Ps. 85,8). Patres et domini reverendi. Si plebs fidelis alias festive

[261], 233r-238r = Nr. 7 Henricus de Hassia: Epistola de contemptu mundi ad Iohannem de Eberstein (Hohmann Nr. 262).Inc.: Reverendo domino ac genere praeclaro domino Iohanni de Eberstein camerario Moguntino... Post mundanacaelestia post Marthae sollicitudine Mariae sororis requiemExpl.: (Schreiberverse) Explicit hec nihili que pendit epistola mundum / Orbis edens facinus miserum variosquelabores.

[261], 238v-240r = Nr. 8 Epistola Luciferi (Ed.: O. Schade, Satiren und Pasquille aus der Reformationszeit II. Hannover 1856, 80-84. –Potthast, Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500 [Bibliotheca historica medii aevi 1]. Berlin 1892, 747 f.; Hohmann 119 [auch unter dem Namen des Henricus de Hassia überliefert]).Lit.: O. Hartwig. Henricus de Langenstein, dictus de Hassia: Zwei Untersuchungen über das Leben und dieSchriften Heinrichs von Langenstein. Marburg 1857, 8-13. – K. J. Heilig, Zu zwei 'Teufelsbriefen' des 14. und 15.Jahrhunderts. Historisches Jahrbuch 52 (1932) 495-500. - Lehmann 1963, 61-63.Inc.: Lucifer princeps tenebrarum terrestria profundi regens Acherontis imperator dux Erebi rex inferni Expl.: Haec daemon clero transmittit scripta moderno.

[261]/9 Sermones variiNr. 1. Inc.: Homo quidam nobilis... Homo ille nobilis est Christus Nr. 2. Inc.: Transfiguratus est... Reverende in Christo pater Nr. 3. Inc.: Exultate in illa die... Quamvis ex evangelio isto Nr. 4. Inc.: Plantaverat dominus paradisum. Videmusoculis mentisNr. 5. Inc.: Simile est regnum caelorum decem... Notandum quod Christus

[261]/9.6 Stephanus de Egenburga: Sermo quo exhortatur ad delendam HussitasTit.: (Rot) Sermo egregii domini doctoris magistri Stephani de Ebenburga [!]Nr. 1. Inc.: Et egressus inde Iesus secessit... Mulier de qua loquitur Nr. 2. Inc.: Post quam quidem pronuntiationem hortor vos

[261]/Nr. 9 (?)Bertholdus Ratisbonensis OFM: Sermones singuli (vgl. Schneyer 1, 494).

[261], 270r-287r = Nr. 10Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de peccatis cogitationum (Bloomfield 2901).Inc.: Lavamini mundi estote... Propheta ad litteram Iudaeis dat consilium

[261], 287v-308v = Nr. 11.1Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de telonio (Bei Lhotsky nicht nachgewiesen).Tit.: (Datierung) De thelonio M. T. H. 1441Inc.: Princeps saecularis recipiens census

[261]/11.2Petrus Reicher de Pirchenwart: Quaestiones theologicaeNr. 1. Tit.: <De usura>. Inc.: Circam materiam de usuraNr. 2. Tit.: <De votis>. Inc.: Notandum ad votum requiruntur triaNr. 3. Tit.: <De observantia sabbathi de bello iusto et de misericordia> M. P. Pirrich.

[261], 308v-315r = Nr. 12Andreas Hofmüllner de Weitra: Sermones de patientia et impatientia. 3 Sermones.Inc.: Patientes estote ad omnes. Apostolus Paulus ad illam

Page 149: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

141 von 166

[261]/13Guilelmus Alvernus: Tractatus de collatione et singularitate beneficiorum (Druck: Guilelmi Alverni Opera omnia.Paris 1674, II Suppl. 248-260. – Glorieux RT, Nr. 141.r). Exc. ?. Inc.: Post hoc autem aggrediemus disputare de hoc

[261]/13[.2] Georgius Schrick (?) de Scherding: Conclusiones iuridicae

Cod. 262

Pap.

2. Viertel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Iohannes Hofmüllner de Weitra (Cerny 1967, 75).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 2047 (zu 44-47v), Nr. 2841add.

Jaroslav Kadlec: Studien und Texte zum Leben und Wirken des Prager Magisters Andreas von Brod (Beiträge zurGeschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters N.F. 22). Münster 1982, 85.

Pavel Spunar: Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragensem conditam illustrans. Bd. 1 (Studia Copernicana 25). Wratislaviae etc. 1985, Nr. 787, Nr. 859, Nr. 860 (zu 29r-31r), Nr. 872 (zu 31v-36r), Nr. 752 (zu 147r-165r), Nr. 799 (zu 218r sq.).

[262]Stanislaus de Znoyma: Tractatus contra XLV articulos Iohannis Wiclef (Spunar Nr. 787).

[262], 1-3 = Nr. 1 <Mauritius de Praga:> Collatio facta coram apostolico insusceptione metropolitani Russiae qui erat de fide Graecorum ad fidem Romanam (Spunar Nr. 878).Tit.: (Rot) Collacio ad dominum papam in concilio Constanciensi pro graciosa suscepcione nuncii grecorum facta Inc.: Beatissime pater excellentissimum lumen ecclesiae

[262], 3-10 = Nr. 2Mauritius de Praga: Tractatus contra Hussitas de sumptione venerabilis sacramenti eucharistiae sub utraquespecie (Spunar Nr. 859).Inc.: Apostolica docet sententia de viatrice sanita et universali ecclesia

[262], 10-23 = Nr. 3 Tractatus de corpore Christi vero in sacramentoTit.: Tractatus contra negantes verum corpus Christi vivum remanere post transsubstanciacionem sub speciebuspanisInc.: Cogor ex professione veritatis theologicae respondere verbum

[262], 23v-29r = Nr. 4 Gebeno Eberbacensis OCist: Speculum futurorum temporum (Teiled.: Analecta sacra VIII [1882], 483-488[Pitra]). Inc.: Venerabili dominae N. priorissae de sancto Ruperto una cum sororibus ibidem Christo servientibus Gebenodictus prior in Ebirbach... Nuper cum essem apud vos... Praeterea monuistis ut de illis haereticis aliqua scriberem de quibus prophetisat et praemunit vos in epistola ad Colonienses

[262], 29r-31r = Nr. 5Mauritius de Praga: Scriptum adversus quasdam propositiones per reverendissimum patrem dominum cardinalemVeronensem oblatas (Spunar Nr. 860).Tit.: Scriptum magistri Mauricii adversus quasdam propositiones per reverendissimum patrem A. D. cardinalemVeronensem oblatasInc.: Ante omnia necesse est ut fundetur veritas

[262], 31 = Nr. 6Iohannes Parvus: Propositiones cum damnatione earum.Tit.: Sequitur forma condempnacionis novem assercionum que facta est Parisius et petimus quod heccondempnacio per hoc sacrum concilium principalis ecclesia approbetur quemadmodum fit de illis que facte sunt tam in Anglia quam in Praga

[262], 31v-36r = Nr. 7Mauritius de Praga: Sermo 'Exsurgens Maria' (in concilio Constantiensi habitus) (Spunar Nr. 872).Tit.: Sermo de beata virgine factum [!] per magistrum MauriciumInc.: Exurgens Maria abiit... Gloriosissimi principes et athletae ecclesiasticae hierarchiae Spiritu sancto super eiusreformatione congregat. Quamvis humani facultatem eloquii

[262], 36-43 = Nr. 8Sermo de assumptione BMV in concilio Constantiense habitaTit.: Sequitur sermo de assumpcione beate Marie virginis in concilio Constanciensi

Page 150: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

142 von 166

Inc.: Positus est thronus... Exigeret profecto reverendissimi patres

[262], 44r-47v = Nr. 9Iacobus Arrigoni Laudensis OP: Collatio super condemnatione Hieronymi de Praga (Constantiae, 1416 V 30)(Kaeppeli 2047).Tit.: Sermo episcopi Laudensis in condempnacione Ieronimi de PragaInc.: Supernae trinitatis nomine invocato

[262], 47v-52 = Nr. 10 Bernardus Baptizatus OSB: Sermo secundus in concilio Constantiensi habitus dominica tertia post pascha a. 1416 Tit.: Sermo Bernardi Baptisati monachi et abbatis ordinis sancti Benedicti licentiati sacre theologie quempredicavit in concilio Constantiensi dominica tercia post pasca anno domini M CCCC XVIInc.: Plorabitis et flebitis vos... Patres praelati reverendissimi ceterique patres et domini ac fratres meidilectissimi. Debilia post primi reserata dogmata verbi mei invitavit ad seriem forte sermo secundus

[262], 53-58 = Nr. 11 Ps. Iacobus Arrigoni Laudensis OP: Sermo in exequiis regis Aragoniae (1416 V 8)Tit.: Sermo episcopi Laudensis in exequiis serenissimi regis Aragonum die anni M CCCC XVI VIII mensis MaiInc.: Rex vero laetabitur in Deo (Ps. 52). Reverendissimi patres et orthodoxi domini

[262], 59-69 = Nr. 12Leonardus de Datis Florentinus OP: Sermo dominica I quadragesimae in concilio Constantiensi (1416 III 8)(Kaeppeli 2844).Tit.: Sermo generalis ordinis predicaoturm factus Constantie in concilio generali prima dominica quadragesimaeanno domini M CCCC XVIInc.: Reverendissimi patres... Super quibus posuit Deus orbem. Etsi iuxta sacri canonis veritatem

[262], 69r-79r = Nr. 13 Iohannes de Almaria: Sermo in concilio Constantiensi (1414 XII 16)Tit.: Sequitur sermo magistri Iohannis Almar magistri Parisiensis factus coram papa Iohanne XXIII in concilioConstanciensi anno domini M° CCCC° XV° die etc.Inc.: Dominus prope est... In huius mundi desertas sollicitudines

[262], 79-89 = Nr. 14 Petrus de Bruxellis: Sermo in concilio Constantiensi (1416) Tit.: Sequitur sermo magistri Petri de Bruxellis sacre theologie professoris canonici ecclesie Constanciensispredicatus in sacro generali concilio Constanciense in die annunciacionis beate Marie virginis anno domini etc. 1416 apostolica sede pastore carenteInc.: Dominus dabit vobis signum... Excedit multumque supereminet

[262], 90-146 = Nr. 15Iohannes Wyclif et Iohannes Hus: Articuli 45 cum eorum refutatione Inc.: Quia sancta mater ecclesia ex textibus et sententiis evangelicis

[262], 147r-165r = Nr. 16Andreas de Broda: Tractatus de sumptione venerabilis pretiosique corporis ac sanguinis domini nostri Iesu Christi(Responsum ad tractatum M. Iacobelli de Misa Pius Iesus) (Ed.: Kadlec 1982, 167-224. – Spunar 752).Tit.: (Von anderer, zeitgleicher Hand) Responsio ad tractatum Iacobelli de communione sub utraque specieInc.: De sumptione venerabilis pretiosique sacramenti corporis et sanguinis domini nostri Iesu Christi an sufficiatlaicis fidelibus sub specie tantummodo panis illud pretiosum corporis et sanguinis sacramentum accipere multorum coactus instantia quid mihi videbitur dicamExpl.: nec aliorum consuetudinem aliorum contrario more subverti.

[262], 170-214 = Nr. 17Speculum sacerdotum (Bloomfield 461).Tit.: Tractatus pulcher de honestate clericorumInc.: Apparuit enim gloria dei et gratia salvatoris... Iesus Christus licet omnibus hominibus in carne apparerevellet

[262], 218r-232 = Nr. 18Stanislaus de Znoyma: Quaestio: Utrum caro et sanguis Christi visibiliter in sua propria forma totaliter velsecundum aliquam partem habeatur hic in terra (Spunar Nr. 799).Inc.: Utrum caro et sanguis Christi visibiliter in sua propria forma totaliter vel secundum aliquam partem habeaturhic in terra

[262], 235-246 = Nr. 19Tractatus de ecclesia contra Iohannem HusTit.: Hic tractatus editus est contra Huss hereticum et contra eius tractatum quem de ecclesia appellavitInc.: Modum et formam tradendi ac dogmatisandi de ecclesia catholica in articulo symboli tradidit apostolus

[262], 247-277 = Nr. 20 <Nicolaus Magni de Iawor:> Tractatus de superstitionibusTit.: (Rot) Tractatus de supersticionibus et speciebus eius Inc.: Quoniam lumbi mei impleti sunt illusionibus... Constat fidem veram

[262], 277v-284 = Nr. 21 Iohannes Gerson: De pollutione nocturna et praeparatione ad missam (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 35-50, Nr. 425).

Page 151: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

143 von 166

Inc.: Dubitatum est apud me frequenterExpl.: (Schlußschrift) Explicit tractatus bonus de celebracione misse editus a magistro Iohanne Iason [!] sacretheologie professore et studii Parisiensis summo cancellario.

[262], 284-302v = Nr. 22 <Iohannes Brunsvicensis OCart:> Meditatio super missam (Leicht veränderter Druck: Enchiridion sacerdotum,hrsg. v. Petrus Blomevenna. Köln 1532, LXXXIXr-CXIIIv).Tit.: Tractatus de canone missaeInc.: In nomine domini amen. Exigis a me frater dulcis in domino ut circa canonem missae aliquas meditationestibi compendiosas depingam

Cod. 263

Pap.

14./15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Vorbesitzer: Pfarrkirche Weitra (Cerny 1967, 86).

[263], 1-Ende Bartholomaeus Anglicus OFM: De proprietatibus rerum (Stegmüller RB 1564; Weijers 1994, 76).Inc.: Cum proprietates rerum sequuntur substantias... De proprietatibus itaque et naturis rerum tam spiritualiumquam corporalium elucidare aliqua cupientes

Cod. 264

Pap.

1414

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[264], 1-EndeGregorius I. Magnus: Regula pastoralis (PL 77, 13-128; CC 141. - CPL 1712).Inc.: Pastoralis curae pondera me fugere delitescendo Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername, Lokalisierung) Anno domini M° CCCC° XIIII° anno [1414]scriptus est liber iste per manus Iohannis Rumph presbyter Pataviensis dyocesis et pro tunc temporis cooperatorisdivinorum in Litschaw. Finitus in ebdomada quattuor temporum mensis decembris.

Cod. 265

Pap.

1417

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Johann Baptist Schneyer: Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350 (Beiträgezur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43, 1-11). Münster 1969-1990, 3.246.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 297.

[265], 1r-113r = Nr. 1Iacobus a Voragine OP : Sermones quadragesimales (Schneyer 3, 235-244 Nr. 161-294; Kaeppeli 2157).Inc.: Filia populi mei induere... Quamvis sollemnitas quadragesimalis in consequenti dominica incoheturExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername, Lokalisierung) In anno domini M° CCCC° 17° finitus sabbato antefestum Cecilie virginis [1417] scriptus per proprias manus Iohannis Rumph pro tunc cooperator divinorum inGmünd Pataviensis dyocesis et sub celebracione concilii Constancie ex parte unius apostolici et cesaris et aciamregnante maxima caristia in terra Austrie ex parte frumenti sed vini in habundancia et optimo foro.

[265]/2 = 116rb-166vbFlorilegium de vitiis et virtutibus (Bloomfield 5932).Tit.: (Rot) Incipiunt auctoritates sanctorum collecte ex diversis libris et primo de septem criminalibus peccatisdiffinicio vel descripcio superbieInc.: Superbia mors virtutum est origo vitiorum

[265], 167ra-169va = Nr. 3 <Ambrosius Autpertus OSB:> De conflictu vitiorum et virtutum(PL 17, 1057-1074; PL 40, 1091-1103; PL 83, 1131-1144; PL 143, 559-575; CC.CM 27 B [R. Weber, 1979],909-931. – Bloomfield 455). Hs.: Gregorius. Cap. 2-19 abbrev.Tit.: (Rot) Incipit tractatus Gregorii de conflictu viciorum et virtutum

Page 152: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

144 von 166

Inc.: Superbia dicit: Certe multis immo paene omnibus melior es... Humilitas respondet: Memento quod pulvis es

[265], 171ra-211va, 213ra-217ra (170ra-va capp.) (pars II) = Nr. 4 Florilegium de vitiis et virtutibus(Bloomfield 5932).Tit.: (Rot) Incipiunt auctoritates secunde partis scilicet de virtutibus capitulum primum de fide Inc.: Bernardus: Magna fides magna meretur

[265]/5Hymnus de sancta cruce (AH 31 [1898], S. 97).Inc.: In cruce palma fuit. Cedrus cypressus oliva

[265], 217vb-238rb (217rb-271va capp.) [= ohne Nr. ]Excerpta patrum et doctorum

Cod. 266

Pap.

vor 1398

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, 69 f.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Brigitte Weiske: Gesta Romanorum. Bd.1: Untersuchungen zu Konzeption und Überlieferung. Bd.2: Texte,Verzeichnisse (Fortuna vitrea 3-4). Tübingen 1992, II 140.

Detlef Roth: 'Historia septem sapientum'. Überlieferung und textgeschichtliche Edition. 2 Bde. (MTU 126 und 127), 117, 132, 133, 134 Anm. 212, 224 (Sigle Se).

[266], 1r-152v = Nr. 1Conradus de Brundelsheim OCist (Soccus) : Sermones de sanctis (Drucke: GW 7411-7413. - Schneyer 1,738-746).Inc.: Venite post me (Matth. 4). Dicit Gregorius exponens verbum propositum dicitExpl.: (Schlußschrift, Käufername, Kaufdatum) Explicit Soccus de sanctis comparatus a Iohanne dicto Ekk M°CCC° LXXXXVIII° in vigilia Katherine virginis sancte [1398].

[266], 155r-200v = Nr. 2Gesta Romanorum (Ausg.: H. Oesterley, Gesta Romanorum. Berlin 1872 [Nachdruck Hildesheim 1980]).Inc.: Theodorus imperator statuit per legemExpl.: (Schlußschrift) Expliciunt gesta romanorum.

Cod. 267

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 544 (zu Text Nr. 3).

[267], 1r-31r = Nr. 1 Iohannes Nider OP: Manuale confessorum (Drucke: Hain 11834-11845; Paris 1513 f. – Kaeppeli 2539; Bloomfield4967).Inc.: Quoniam iuxta beati Gregorii in suo Pastorali sententiam regimen animarum

[267], 31r-74v = Nr. 2Iohannes Nider OP: Tractatus de lepra morali (Kaeppeli 2538).Tit.: (Rot) Incipit tractatus de lepra morali supradicti doctoris magistri Iohannis Nider ordinis predicatorumInc.: Olim Deum legimus in Levitico veteris testamenti mandasse sacerdotibus

[267], 75r-242v = Nr. 3Iohannes Merkelin OESA: Expositio (seu Postilla) super epistolas dominicales (Zumkeller 544).Inc.: In Christo reverendissimo patri ac domino domino Henrico divina et apostolicae sedis gratiae Warniensisecclesie episcopo frater Iohannes Merkelin lectorum minimus ordinis heremitarum Sancti Augustini conventus Fredebergensis... Cum nuper ad mentem meam reduxerim qualiter iocundo animo librum de instructione simplicium sacerdotum per me collectum ... recepistis... Hora est iam nos... Gloriosus doctor beatissimus Augustinus

[267], 243r = Nr. 4 (Fragm.) Thomas Ebendorfer de Haselbach: Quaestio de tempore nuptiarum

Page 153: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

145 von 166

Inc.: Dubitatur quo tempore possunt et debent fieri nuptiae Expl.: (Schlußschrift) Hec Haselbach in sermone de nupciis.

Cod. 268

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Vorbesitzer: Pfarrkirche Weitra (Cerny 1967, 86).

L: Friedrich Wurms: Studien zu den deutschen und den lateinischen Prosafassungen des pseudo-aristotelischen 'Secretum secretorum'. Diss. Hamburg 1970, 69, Nr. 143.

Charles B. Schmitt, Dilwyn Knox: Pseudo-Aristoteles Latinus. A Guide to latin works falsely attributed to Aristotle before 1500 (Warburg Institute Surveys and Texts 12). London 1985, 71.

[268]/1Sermones festivalesTit.: <De s. Andrea>Inc.: Aulam Assueri audebat nemo intrare... De vocatione sancti Andreae transcurso modo vocandi

[268], 157r-192v = Nr. 2 Theobaldus de Sexannia OP: Pharetra fidei contra Iudaeos (Drucke: [Pars I] Hain 8589, 12910-16, 15229-234;[Pars II] Hain 12910-12916; J. Chr. Wolf [Ed.], Bibliotheca Hebraea IV, Hamburg 1733, 556-568. Krit. Ed. durchG. Dahan in Vorbereitung [vgl. Kaeppeli]. – BHM 509 [Prolog]; Kaeppeli 3672).Lit.: E. Klibansky, Zur Talmudkenntnis des christlichen Mittelalters. Monatsschrift für Geschichte und Wissenschaftdes Judentums 77 (1933) 456-462, hier: 456 f. (zum Verfasser). – VL IX (1993) Sp. 737-741 (K. H. Keller). –Schreckenberg 1994, 335 f.Inc.: In disputatione contra Iudaeos nota triplicem cautelam... Acuite sagittas implete pharetras

[268], 193r-226r = Nr. 3 Ps. Aristoteles: Secretum secretorum (translatio Philippi Tripolitani) (Ed.: R. Möller, Hiltgart von Hürnheim.Mittelhochdeutsche Prosaübersetzung des 'Secretum secretorum' [DTM 56]. Berlin 1963. – Schmitt–Knox 1985,55-75 Nr. 81). Inc.: Summo domino suo excellentissimo et in cultu christianae religionis strenuissimo Guidoni deValencia civitatis Tripolis glorioso pontifici Philippus suorum minimus clericorum se ipsum et fidele devotionisobsequium... Fili gloriosissime imperator iustissime confirmet te Deus

Cod. 269

Pap.

1473

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – (VD Innenseite) Seitenstettener Besitzvermerk Iste liber est Sancte Marie in Seytensteten EMEME (Buchstabendevise des Abtes Kilian [+ 1501]) (Cerny 1967, 79 und Anm. 27).

L: Kurt Holter: Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer des Frühdrucks im Donaulande? Zentralblatt fürBibliothekswesen 57 (1940) 260-272, hier: 263.

[269], 1-EndeThomas Ebendorfer de Haselbach: Expositio Symboli apostolorum(vgl. Lhotsky 1957, 71 Nr. 17). Lhotsky bezeichnet das Inc. als zweifelhaft.Inc.: Ipsa lumina ecclesiaeExpl.: (Schlußschrift, Auftraggeber [?], Datierung, Lokalisierung) Sequitur nunc de articulo decimo simboli iuxtadivisionem posteriorem factam scilicet sanctorum communionem remissionem peccatorum. Et ut spero ex concessione omnipotentis Dei et humano auxilio domini Cristanni Gramaschtz habebo defectum illum usque ad finalem conclusionem de alma universitate Wiennensi quia tunc temporis non inveniebatur in Saltzburgi. Deo gracias. 1473.

Cod. 270

Pap.

1443

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[270], 1r-262r = Nr. 1 Iohannes Herolt OP (Discipulus): Sermones de tempore, Sermones communes, Sermones de sanctis (Kaeppeli2387).Inc.: Ecce rex tuus (Matth. 21,5). Egregius doctor noster sanctus Thomas de Aquino dicit quod nulla actio estperfecta seu meritoria

Page 154: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

146 von 166

Expl.: (69 Schlußschrift des ersten Teils, Schreibername, Lokalisierung, Datierung) Explicit pars estivalissermonum Discipuli in die sancti Wilibrordi episcopi per me Wolfgangum Prunwasser pro tunc temporis socius divinorum in Tembsweg anno domini M° CCCC° quadragesimo 3° etc. [1443].

[270]/2 Sermones varii. Katalog: = Cod. 39, Nr. 4.Inc.: Cogitatio eorum... Sciendum

Cod. 271

Pap.

1438

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[271]Liturgisches Einbandfragment, 13. Jh. (Cerny 1967, 92 Anm. 89)

[271], 1-EndePetrus de Crescentiis: Ruralium commodorum libri XIITit.: (Rot) Incipit liber ruralium commodorum a Petro de Crescenciis cive Romano compilatus ad honorem Deiomnipotentem et serenissimi regis Caroli ad utilitatem omnium genciumInc.: Cum ex virtute prudentiaeExpl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Finitus est iste liber per manus Mathie dictus Chatzpekh deMüldorf feria sexta ante festum sancte trinitatis anno domini M° CCCC° trecesimo octavo [1438].

Cod. 272

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 404 Nr. 44.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Petrus de Alcantara Martinez: Conradus de Saxonia O.F.M., Speculum seu Salutatio beatae Mariae virginis ac Sermones Mariani (Bibliotheca Franciscana Ascetica Medii Aevi 11). Grottaferrata 1975, 124, Nr. 146.

[272]/1 Gregorius I. Magnus: Regula pastoralis (PL 77, 13-128; CC 141. - CPL 1712).Inc.: Pastoralis curae pondera me fugere delitescendo

[272]/2 Gregorius I. Magnus: Dialogorum libri IV (PL 77, 149-429; SC 260 und 265. – CPL 1713).Inc.: Quadam die dum

[272]/3 Conradus Holtnicker OFM: Speculum beatae Mariae Virginis (Ed. Alcantara Martinez 1975, 139-504. – StegmüllerRB 2017; Distelbrink Nr. 214; Mohan 373.a.2).Tit.: (Rot) Incipit speculum Marie utilis libellusInc.: Quoniam ut ait Hieronymus nulli dubium est quin totum ad gloriam laudis Dei pertineat

[272]/4 Evangelia (in tschechischer Sprache)

Cod. 273

Perg.

1. Drittel 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[273], 1 ff.Iohannes de Moriginato OSB: Liber apparitionum, florum caelestium, doctrinae et figurarum BMV Tit.: Incipit liber beate virginis gloriose Marie qui liber florum celestis doctrine appellatur ad omnes artes sciendasInc.: Nemo enim lucernam ascendet

Page 155: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

147 von 166

Expl.: (Datierung ???) Anno incarnacione dominice M CCCXV Idus Augusti circa vesperas incepi librum istum[1315].

Cod. 274

Pap.

2. Viertel 15. Jh. (1433, 1437)

G: Schriftheimat: Melk (?). – G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Vorbesitzer: Wien,Augustinerkloster (Cerny 1967, 107 Anm. 192).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 2012 (zu 2v-68r).

P. Glorieux: La faculté des arts et ses maitres (Études de philosophie médiévale 59). Paris 1971, Nr. 203b (zu 2v-68r).

Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 825 (zu Text Nr. 2).

[274], 2v-68r = Nr. 1<Humbertus de Romanis OP:> Tractatus de dono timoris (De abundantia exemplorum) (Druck: GW 581 [unterdem Namen des Albertus Magnus]. – Kaeppeli 2012; Bloomfield 5001). Katalog: Albertus Magnus.Inc.: Quoniam plus exempla quam verba movent homines... Species timoris dicuntur esse septem Expl.: (Schlußschrift) Et sic est finis huius tractatuli quem compilavit Albertus Magnus Ratisponensis episcopusipsum appellavit de habundancia exemplorum.

[274], 69r-116r = Nr. 2Iacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz %2¬1998, 1-1298. – Kaeppeli 2154). Abbr.Inc.: Adventus Christi agitur per quattuor hebdomadas

[274], 117-126 = Nr. 3Iohannes Gerson: De parvulis ad Christum trahendis (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 669-686, Nr. 477).Inc.: Sinite parvulos venire ad me... Supremus legislator noster et doctor Christus

[274], 126-129 = Nr. 4Iohannes Gerson: De statu papae et minorum praelatorum (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 25-35, Nr. 424).Tit.: (Rot) Incipit tractatus magistri Iohannis Gerson de curatis et privilegiatis et cetera Inc.: Pax quam omnes convenit servare cum omnibus

[274], 129-138 = Nr. 5 Iohannes Gerson: De perfectione cordis (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 116-133, Nr. 413).Inc.: Theologus loquitur ad animam christianam

[274], 138-148 = Nr. 6Iohannes Gerson: De non esu carnium (Marc. 1,6) (cum epistola ad Iohannem de Gonnant) (Ed.: Glorieux1960/73, II 44, Nr. 8 [epistola]; III 77-95 [opus], Nr. 93).Inc.: Egregio viro Iohanni de Gonnat qui olim in saeculo miles... Grandis et mira est Iohannis abstinentia

[274], 149r-156v = Nr. 7Iohannes de Palomar: De esu carnium monachorum ad Iohannem abbatem Scotorum Viennae (Santiago Otero1987, 147 f.).Tit.: 149r (Rot) Epistolaris prefacio in tractatum editum per venerabilem virum Magistrum Iohannem de Polomararchidiaconum Brachinonensem decretorum doctorem de esu et abstinencia carnium monachorum Inc.: Amantissimo patri domino Iohanni abbati monasterii Mariae ordinis sancti Benedicti Viennae Scotorumvulgariter nuncupati Iohannes de Palomar... Cum primum vestrae paternitatis accepi notitiam... Surgent in iudicio filii Rechab

[274], 156r-158v = Nr. 8<Alexander Neckam CRSA:> Quodlibetum (Exc.: De esu carnium monachorum) = Glorieux RA, 21.aj: De vita monachorum ?Tit.: (Rot) Sequens questio excerpta est ex quodlibeto Allexandri cuiusdam doctoris sacre theologie ordinisfratrum Augustiniensium qui liber habetur Wyenne in conventu eiusdem ordinis in libraria in primo pulpitu quo pergradum ascenditur ad librariam minorem Inc.: Utrum monachus existens fortis et validus de licentia sui abbatis possit comedere carnes

[274], 158-162 = Nr. 9Iohannes Gerson: De meditatione cordis (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 77-84, Nr. 409).Tit.: (Rot) Ioannis Gersonii tractatus de meditacione cordisInc.: Meditatio cordis mei in conspectu tuo semper. Felix certe qui

[274], 162-169 = Nr. 10

Page 156: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

148 von 166

Iohannes Gerson: De simplificatione cordis (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 85-97, Nr. 411).Inc.: In simplificatione cordis quaerite illum. Hanc sapientis exhortationem

[274], 169-180 = Nr. 11Iohannes Gerson: De directione cordis (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 97-115, Nr. 412).Inc.: Confitebor tibi in directione cordis. Pollicetur hic Psalmista

[274], 181r-199v = Nr. 12Guilelmus Sagineti : Lamentatio de coelibatu sacerdotum Inc.: Beatissime pater post pedum vestrae sanctitatis oscula beatorumExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreiberhinweis, Lokalisierung) Explicit scriptum Basilee tempore conciliigeneralis per fratrem quendam ordinis sancti Benedicti professum monasterii Mellicensis in Austria anno domini 1433 in profesto sancti Anthonii confessoris completum.

[274], 199-216 = Nr. 13Iohannes Gerson : Pro coelibatu ecclesiasticorum (Ed.: Glorieux 1960/73, X 145-163, Nr. 510).Tit.: Sequitur tractatus magistri Iohannis Gerson de celibatu ecclesiasticorum cuius collocutores sunt natura etsophiaInc.: Dialogus apologeticus pro coelibatu ecclesiasticorum... Sunt eunuchi... Ne murmuraveris Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Lokalisierung) Scriptum Basilee tempore concilii generalis anno domini 1437completum nona die mensis Ianuarii per quemdam professum monasterii Melicensis ordinis sancti Benedicti Pataviensis diocesis.

[274], 217-234 = Nr. 14Iohannes Gerson: Centilogium de conceptibus (Ed.: Glorieux 1960/73, IX 500-517, Nr. 458).Inc.: Conceptum de virgine magnificantes et implorantesExpl.: (Schlußschrift, Werkdatierung) Explicit centilogium de conceptibus magistri Iohannis Gersonis cancellariiParisiensis factum in civitate Lugduni anno domini 1424.

[274], 235-240 = Nr. 15Iohannes Gerson: Centilogium meditationis crucis (Ed.: Glorieux 1960/73, IV 23-28, Nr. 134).Tit.: Incipit centilogium de meditatione crucis eiusdem domini cancellarii ParisiensisInc.: Exaltavit ais humiles o virgo beataExpl.: (Schlußschrift, Werkdatierung) Explicit centilogium elegiacum super meditacione crucis die beati Luce 1428[recte: 18.10.1418] Lugduni editum a reverendo magistro Iohanne Gerson cancellario Parisiensi.

[274], 240-241 = Nr. 16Iohannes Gerson: Testamentum peregrini mysticum (Ed.: Glorieux 1960/73, IV 104 f., Nr. 142).Tit.: (Rot) Incipit testamentum peregrini metricum cuiusdam qui se vocat peregrinumInc.: Gratia cui nomen confert insigne IohannesAdvena cognomen Gerson habere deditExpl.: (Notiz über das Todesdatum des Iohannes Gerson) Et mortuus est die sancte Margarete anno 1429Lugduni.

[274], 241-242 = Nr. 17Iohannes Gerson: Summa Cantici canticorum (Ed.: Glorieux 1960/73, IV 146 f.; Nr. 169).Tit.: (Rot) Incipiunt cantica metrica eiusdem domini GersonisInc.: Oscula poscit amor delectat lenit et ardet

[274], 242 = Nr. 17[.1] Iohannes Gerson: Decem considerationes in orando Deum (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 535, Nr. 419).Inc.: Oro patrem sanctosque miser quia mittor

[274], 242-257 = Nr. 18 Iohannes Gerson: Centilogium de impulsibus (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 134-149, Nr. 414).Inc.: Deposuit potentes de sede et exaltavit humiles (Luc. 1,52)... Impulsus nomen prius impositum

[274], 257-278 = Nr. 19 Iohannes Gerson: Anagogicum de verbo et hymno 'Gloria in excelsis' (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 540-565, Nr.421).Tit.: (Rot) Incipit Anagogicum de verbo et hymno glorie a cancellario Iohanne Parisiensi anno domini 1428Inc.: Gloria in excelsis Deo patri et filio et Spiritui sancto. Nihil enim potest aptius praeferri Expl.: (Schlußschrift, Werkdatierung) Explicit anagogicum de verbo et ymno glorie a Iohanne cancellario ParisiensiLugduni anno 1428. Et continet quatuor particiones principales in quarum qualibet sunt decem verba seu consideraciones et in quolibet versu multe notule seu verbala per literas alphabeti usque ad numerum CIIII.

[274], 278v-288r = Nr. 20 Ps. Dionysius Areopagita: ExcerptaInc.: Trinitas superessentialis... Tenebrae quidem obscurae Expl.: (Schlußschrift) Textus isti Dionisii sunt incorrecti sed non inveniet alios scilicet dominus Iohannes Gersoniscancellarius Parisiensis expositor querat lector cum expositoribus specialiter Vercellensem qui conformiter ad doctrinam Dyonisy studuit exponere cantica canticorum.

[274], 288-295 = Nr. 21 Iohannes Gerson: De elucidatione scholastica mysticae theologiae (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 154-161, Nr.416).Tit.: (Rot) Iohannis Gersonis tractatus de elucidacione scolastica mystice theologie sub XII consideracionibus a

Page 157: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

149 von 166

Iohanne cancellario Parisiensi 1424Inc.: Vobis datum est nosse mysterium regni caelorum dicebat Iesus discipulis suis

[274], 295-299 = Nr. 22 Iohannes Gerson: Tractatus de oculo (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 149-154, Nr. 415).Inc.: Gavisi sunt discipuli viso domino quibus antea dixerat

[274], 299-305 = Nr. 23 Iohannes Gerson: De una pretiosa margarita: Epistola 'Simile est' ad G. Machet (Ed.: Glorieux 1960/73, II252-259, Nr. 54).Tit.: (Rot) Sequitur tractatulus de una preciosa margarita compositus Lugduni a Iohanne cancellario Parisiensi diesancte Margarete virginis et martyrisInc.: Simile est regnum caelorum homini negotiatori... Una pretiosa margarita Expl.: (Schlußschrift, Werkdatierung) Scriptum Lugduni die et loco predictis 1424.

Cod. 275

Perg.

um 1300 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 826.

[275], 1 ff. (pars I) Iacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz 21998, 1-1298. – Kaeppeli 2154). Pars I.Inc.: Universum tempus praesentis vitae in quattuor partes distinguitur

Cod. 276

Pap.

15 Jh. (1427, 1429)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Vorbesitzer: Stephanus de Pulkau (Cerny 1967, 87 u.112 Anm. 227).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Dieter Girgensohn: Peter von Pulkau und die Wiedereinführung des Laienkelches. Leben und Wirken eines WienerTheologen in der Zeit des großen Schismas (Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 12). Göttingen1964, 178, Nr. 40 (zu 1r-134v).

[276], 1 (?) Articuli quattuor Hussitarum BohemorumInc.: Notum sit universis Christi fidelibus quod fideles in regno Bohemiae instant

[276], 1r-134vStephanus de Pulka (Petrus de Pulka ?): Tractatus tres contra HussitasIm Einband steht (laut Katalog): Istum tractatum Nicolaus abbas Scotorum Wyenne dedit magistro Stephano dePulka pro eodem tractatu per magistrum Stephanum premissum propria manu scriptum quem premissus abbas concessit cum tractatu de corpore Christi s. Thome de Aquino cancellario serenissimi principis et domini regis Portugalie quem idem cancellarius secum ad Ungariam duxit unde in vim premissorum dominus abbas presentem librum com commentario sua Martino filio fratris domini abbatis sibi misit anno M CCCC XXVIII feria IIII ante dominicam Esto mihi. Tit.: Tractatus contra Hussitas magistri Stephani de Pulka Inc.: Recedite a tabernaculis hominum impiorum etnolite tangere... Salubre documentum haec Dei sententia praestat cunctis fidelibusExpl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername) Et sic est finis huius operis anno domini etc. XXVII° [1427]. –(Alia contra eosdem quattuor articulos) ... Anno domini MCCCCXXIX in die sancti Dyonisii et sociorum eius finitusper Stephanum de Pulka.

Cod. 277

Pap.

Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

Page 158: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

150 von 166

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 404 Nr. 45.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Alois Madre: Nikolaus von Dinkelsbühl. Leben und Schriften. Ein Beitrag zur theologischen Literaturgeschichte(Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 40,4). Münster 1965, 179 (zu 1r-63v 179).

Falk Eisermann: 'Stimulus amoris'. Inhalt, lateinische Überlieferung, deutsche Übersetzungen, Rezeption (MTU 118).Tübingen 2001, 175 (Beschreibung), 218, 223, 287, 291.

[277], 1r-63v = Nr. 1Nicolaus de Dinkelsbühl: De oratione dominica (Tractatus octo III) (Ed.: R. Damerau, DerHerrengebetskommentar des Nikolaus von Dinkelsbühl. Lateinische textkritische Ausgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 10]. Gießen 1971, 1-139. – Madre 175-180).Inc.: Si quid petieritis patrem in nomine meo (Ioh. 16). Sanctus Chrysostomus

[277]/2[.1]Conradus de Waldhausen CRSA: Postilla studentium universitatis Pragensis: Sermo in letania maior (T 34)(Schneyer 1, 801, Nr. 115).

[277]/2[.2] Sermones varii

[277], 135r-158v = Nr. 3 Stimulus amoris (Fassung nicht bestimmt) (Drucke: GW 4820-4832; Sancti Bonaventura Opera VII. Rom 1596,205-250; A. Ch. Peltier [Ed.], S. R. E. Cardinalis S. Bonaventurae ... Opera omnia XII, Paris 1868, 631-703;Klapper 1939, 1-332 [mit der dt. Übersetzung des Johannes von Neumarkt]. – Distelbrink 194-196, Nr. 217-219).Lit.: VL IX (1995) 335-341 (F. Eisermann).Eisermann 2001, 175 (Se5): ohne Hinweis auf die Fassung. Inc.: Currite gentes undique

[277]/4Sermones festivalesTit.: <De BMV>Inc.: Liber generationis... Scribit beatus Matthaeus

[277], 184r-189r = Nr. 5Tractatus de confessione (Instructio confessariorum) (Bloomfield 904).Inc.: Confessor circa confitentem vel paenitentem

[277], 190r-200r = Nr. 6 Physiologus (Dicta-Version) (Fragm.)Inc.: Igitur Iacob benedicens filium suum Iudam dicebat

[277], 201-211 = Nr. 7 Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. – Rudolf 1957, 75-82; Madre 292-295;Bloomfield 1076).Lit.: VL IX (1995) 40-49 (K. Schneider).Inc.: Cum de praesentis exilii miseria

Cod. 278

Pap.

1441

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Ulrich Montag: Das Werk der heiligen Birgitta von Schweden in oberdeutscher Überlieferung (MTU 18). München 1968,100, Anm. 4.

Carl-Gustav Undhagen: Deux manuscrits récemment découverts d' 'Un acrostiche en l'honneur de Sainte Brigitte deSuède'. Eranos 68 (1970) 236-239.

[278], 1r-130r = Nr. 1Birgitta Suedensis: Revelationes (Ed.: B. Bergh, Den heliga Birgittas Revelaciones Bok VII [Samlingar utgivna av Svenska Fornskrift-Sällskapet Ser. 2, 7]. Uppsala 1967). Lib. I-III.Inc.: Stupor et mirabilia audita sunt in terra nostra... Ego sum creator caeli et terraeExpl.: (Schlußschrift rot) Explicit liber tercius celestium revelacionum beate Brigide sponse nove de regno Sweciefinitus feria sexta in vigilia Symonis et Iude anno domini M° CCCC° XLI° [1441].

[278]/2 Sermo (in tschechischer Sprache)

Page 159: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

151 von 166

Cod. 279

Pap.

Anfang 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[279], 1 ff. Petrus de Rosenheim OSB: Roseum memoriale divinorum eloquiorum (Drucke: Hain 13988-13991. – Kropff 1747,206 ff.; Stegmüller RB 6836; Walther, Initia 1648). Inc.: Reverendissimo in Christo patri domino Brandae divina miseratione tituli sancti Clementis sacrosanctaeRomanae ecclesiae presbytero cardinali Placentino vulgariter nuncupato frater Petrus de Rosenhaim monachus monasterii Mellicensis... Multi conati sunt... Rore tuo cor Christe riga mentem mihi lustra... Astripotens caelum terram sphaeram mare germen... Astra polum cunta terra Genesisque patres dat

Cod. 280

Pap.

1462

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Bernhard und Hieronymus Pez: Nachricht von den vornehmsten Codicibus MStis einiger Klöster in Oesterreich, in:Johann Gottlieb Krause (Ed.), Umständliche Bücher-Historie oder Nachrichten und Urtheile von allerhand alten undneuen Schrifften ... Teil 2. Leipzig 1716, 176-206, hier: 187 Nr. 7 (ohne Signaturangabe).

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 192.

Pavel Spunar: Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragensem conditam illustrans. Bd. 1 (Studia Copernicana 25). Wratislaviae etc. 1985, Nr. 923 (zu 161r sq.).

[280], 1r-127v, 2r-119r (!) = Nr. 1Iohannes de Marienwerder OT: Expositio symboli apostolorum (Stegmüller RB 4780; Madre 322).Inc.: Venite ambulemus in luce Dei nostri (Is.). Qui volumus ut debemus in fide credibilium proficere

[280], 134r-160v = Nr. 2Franciscus de Brega: Quaestiones de sacramento eucharistiae contra HussitasTit.: Nota questiones de corpore Christi compilate per reverendum magistrum Franciscum de Brega professoremsacre theologieInc.: Utrum sacramentum eucharistiae sit dandum laicali populo sub utraque specie Expl.: (Schlußschrift, Pronuntiator, Datierung, Schreibername) Expliciunt questiones de corpore Christi compilateper magistrum Franciscum et sunt pronunciate per magistrum Conradum et finite per Gregorium filium Nicolai Rotificis de Oppova sub anno domini M° CCCCLXII° feria 4° [1462].

[280]/3 = 161v-242vStephanus de Palecz: Tractatus contra quattuor articulos Hussitarum (Spunar 1985, Nr. 923). = Klosterneuburg,Cod. 356, Nr. 7. Nr. 1. Inc.: Quia teste beato Augustino in una epistola ad beatum Hieronymum incomparabiliter pulchrior est fidesChristianorum quam Helena GraecorumNr. 2: Tit.: <De autoritate ecclesiae Romanae>Inc.: Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam (Matth. 16). Exploratus Christus fidemapostolorum per interrogationemNr. 3. Tit.: <De clavibus ecclesiae>Inc.: Tibi dabo claves regni caelorum... Licet omnes apostoli pari consortioNr. 4. Tit.: <De portis inferi seu quattuor articulis Wiclefistarum et Hussitarum>Inc.: Portae inferi no praevalebunt adversus eam (Matth. 16). Auctoritas ecclesiae tanta est

[280]/3[.1]Articuli quattuor Hussitarum Bohemorum Tit.: Sequitur tractatus Wyklefistarum et Hussitarum per eos presentatus serenissimis principibus regi Polonie etMagno duci LithuanieExpl.: (Vorlagendatierung) Datum anno domini M° CCCCXX [1420].

Cod. 281

Pap.

15. Jh. (1463, 1471)

Page 160: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

152 von 166

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 193.

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 297.

Codices Boethiani. A Conspectus of Manuscripts of the Works of Boethius II: Austria, Belgium, Denmark, Luxembourg, The Netherlands, Sweden, Switzerland. Ed. by Lesley Smith with the assistance of Theodore Christchev, Richard Gameson, Anke Holdenried, Fiona Robb, Teresa Webber and Joseph Ziegler (Warburg Institute Surveys and Texts 27). London 2001, 63 f. Nr. 48.

[281], 2r-63v = Nr. 1Tractatus de philosophia naturaliInc.: In omni scientia est praesupponendum quid est subiectum

[281], 66r-172v = Nr. 2Boethius, Anicius Manlius Severinus: Philosophiae consolatio (PL 63, 579-862; CSEL 67, 1-127; CC 94, 1-105. –CPL 878). Cum commentario.Inc.: Carmina qui quondam studio florente peregi

[281], 173r-189r = Nr. 3Tractatus de corpore Christi seu de communione sub utraque specieInc.: Estote sine offensione ecclesiae... Sunt quidam qui plus quam oportet sapere videntur Expl.: (Datierung) 1471.

[281], 189v-195v = Nr. 4Alphonsus Bonihominis OP : Epistola Rabbi Samuel de Fez de adventu Messiae (PL 149, 336-368. Ed. [nachMünchen BSB, Clm 26759]: M. Marsmann, Die Epistel des Rabbi Samuel an Rabbi Isaak. Untersuchung undEdition. Diss. München 1971, 202-438 [synoptisch mit der deutschen Übersetzung des Irmhart Öser]. –Stegmüller RB 1183; Kaeppeli 146).Lit.: Schreckenberg 1994, 391-393. – O. Limor, The epistle of rabbi Samuel of Marocco: a best-seller in the worldof polemics, in: Contra Iudeos. Ancient and medieval polemics between christians and jews. Tübingen 1996,177-194.Inc.: Desidero domine mi et magister Rabbi Isaac per te certificariExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Et sic est finis materie iudaice etc. anno 1471.

[281]/5 = 201v-204vCollectanea de paenitentiaInc.: Paenitentiam agite et appropinquabit regnum caelorum

[281], 205r-209v = Nr. 6Instructio de interrogandi paenitentibusTit.: (Rot) Interrogationes et doctrine quibus quilibet sacerdos debet interrogare suum confitentemInc.: Hic sunt multa utilia pro confessoribus

[281], 210r-225r = Nr. 7 Tractatus de necessitate confessionisTit.: Compendium breve confessionisInc.: Quoniam apud nonnullos curiosos

[281], 225r-262v = Nr. 8Nicolaus de Polonia: Sacramentale (Tractatus de sacramentis). Compendium.Inc.: Plures sacros clericorum ordines anhelant pauci tamen debitum finem sibi proponunt Expl.: (Schlußschrift) Tractatus de sacramentis collectus per venerabilem virum magistrum Nicolaum de Poloniadoctorem decretorum studii Cracoviensis ad peticionem cuiusdam episcopi pro simplicium sacerdotum informacione editus feliciter explicit.

[281], 263r-302v = Nr. 9 Hymni ecclesiastici cum commentarioInc.: Conditor alme siderum... Canticorum divinae laudis

[281], 207r-326v = Nr. 10Andreas de Escobar OSB: Lumen confessorum (Bloomfield 2987). Abweichendes InitiumInc.: Omnibus confitentibus ad salutem necessaria per me pauperem episcopum Andream Hispanum minorempaenitentiarum et Magarensem episcopum ex multis dictis magistrorum theologiae... Ad revelationem gentium fidelium et gloriam plebis ChristianorumExpl.: (Schlußschrift, Datierung) Et sic est finis anno domini MCCCCLXIII [1463] per me Conradum Pfaffenhofer.Explicit lumen confessorum editum per me magistrum Andream Hyspanum.

Cod. 282

Pap.

Page 161: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

153 von 166

15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 69.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 193.

Kurt Holter: Lederschnitt-Einbände aus Niederösterreich. Gutenberg-Jahrbuch (1962) 466-472, hier: 470.

Friedrich Adolf Schmidt-Künsemüller: Corpus der gotischen Lederschnitteinbände aus dem deutschen Sprachgebiet(Denkmäler der Buchkunst 4). Stuttgart 1980, Nr. 430.

G. L. Bursill-Hall: A census of medieval Latin grammatical manuscripts (Grammatica speculativa. Sprachtheorie und Logik des Mittelalters 4). Stuttgart-Bad Cannstatt 1981, Nr. 259.04 (zu 66r-68r).

[282], 1r-19v = Nr. 1 Medela animae vulnerataeInc.: In principio narrationis nostrae illius gratiam et adiutorium imploroExpl.: (Schlußschrift) Explicit summa de medela anime vulnerate.

[282], 19v-29v = Nr. 2 Stella clericorum (Drucke: Hain 15060-15080; Ed.: Reiter 1997, 17-50. - Bloomfield 4435).Inc.: Quasi stella matutina in medio nebulae (Sir. 50,6) id est peccatorum

[282], 30r-44r = Nr. 3 Auctoritates de diversis s. scripturaeTit.: Incipiunt auctoritates de diversis materiis excerpte de libris Salomonis et ecclesiastico posite sub certis titulissecundum ordinem alphabetiInc.: De amicitia Prov. 3: Ne moliaris amico tuo malum... Cur Deus hominem fecerit qui peccare possit

[282], 44v-65v = Nr. 4Historia veteris et novi testamenti rhythmica (= Compendium speculi humanae salvationis ?).Inc.: Lucifer se erexit contra Deum in aeternumEt in ictu oculi de exceslo caelorum solio proiectus in infernum.

[282], 66r-68r = Nr. 5Ars signandi metrice descriptaInc.: Si quis adhuc artem signandi non bene novit Me legat et lecto sibi signat carmine multa

[282], 68v-71v = Nr. 6 Compendium morale metricumInc.: Quid plebanus ait tu quid facis ipse redemit

[282], 72r-85v = Nr. 7 Henricus de Hassia: De missa (Hohmann Nr. 165).Inc.: Quam brevis fuerit missa et in verbis et in caerimoniis

[282]/8Sermones varii (3)Tit.: <De Spiritu sancto>Inc.: Spiritus domini replevit... Reverendi patres

[282], 112r-136r = Nr. 9Fragmenta exegeticaInc.: Sicut legitur in Exodo duo Cherubim

[282], 136v-114v (!) = Nr. 10 Concilium Pataviense ad S. Hippolytum 1284 = Statuta Sanhippolytana (Druck: Hartzheim III, 673 ff.).Inc.: Quoniam sedes apostolica nos in partem sollicitudinis evocavit

[282], 145r-250r = Nr. 11 Psalter, dt. Hier mit Benedictus und Te Deum.Inc.: Salichk ist der man der nich geganen ist nach unrechter lewt rat [!]

[282]/11[.2]Canticum Zachariae (Benedictus), Luc. 1,68-79, dt.

[282]/11[.3]Te Deum, dt.

Cod. 283

Pap.

1471

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

Page 162: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

154 von 166

[283]/1Iohannes de Marienwerder OT: Expositio symboli apostolorum (Stegmüller RB 4780; Madre 322).Inc.: Venite ambulemus in luce Dei nostri (Is.). Qui volumus ut debemus in fide credibilium proficere Expl.: (Datierung) 1471.

[283], 122r-186v = Nr. 2Thomas Ebendorfer de Haselbach: Tractatus de quinque sensibus (Recensio II) (Lhotsky 1957, 81 Nr. 89; Madre326; Bloomfield 4400 [irrtümlich unter dem Namen des Iohannes Roznawiensis]). Inc.: Quanta mala incurrant qui exteriores suos quinque sensus non habent in custodia... A Dei dono taliter

Cod. 284

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 2012 (zu 1-41v).

[284], 1 ff. Stephanus de Borbone OP: Tractatus de diversis materiis praedicabilibus (Ed.: A. Lecoy de la Marche, Anecdoteshistoriques, Legendes et Apologues tirées du recueil inédit d'Etienne de Bourbon. Paris 1877. – Kaeppeli 3633;Bloomfield 4973).Inc.: Quoniam multi mulipliciter subtiliter et utiliter elaboraverunt

[284], 1r-41vHumbertus de Romanis OP: Tractatus de dono timoris (De abundantia exemplorum) (Druck: GW 581 [unter demNamen des Albertus Magnus]. – Kaeppeli 2012; Bloomfield 5001).

Cod. 285

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (1487, 1490)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Stephanus G. Axters: De imitatione Christi. Een handschrifteninventaris bij het vijfhonderdste verjaren van Thomas Hemerken van Kempen + 1471. Elenchus codicum manuscriptorum in quingentesimo anno ab obitu Thomae Hermken a Kempis (Schriftenreihe des Kreises Kempen-Krefeld 27). Kempen/Niederrhein 1971, 80 (Axters: ohne Signatur).

Karin Schneider: [Art.] Silvester von Rebdorf Can Aug, in: VL VIII (1992) 1248-1253, hier: Sp. 1250.

[285], 1r-112r = Nr. 1Silvester de Rebdorf CRSA: Meditationes de passione domini (Zumkeller 876).Lit.: VL VIII (1992) 1250 f. (K. Schneider).Inc.: Videns vidisti domini afflictionemExpl.: (Schlußschrift, Schreibername, Datierung) Explicit feciliter tractatus de passione domini per manus fratrisIohannis Dierpolczperger de Patavia anno domini 1490.

[285], 119r-131v = Nr. 2Thomas de Aquino OP (?): Lectiones officii in festo corporis Christi (Ed.: C. Lambot, L'Office de la Fête-Dieu.Revue Bénédictine 54 [1942] 61-123, hier: 75-77).Lit.: P. Browe, Textus antiqui de festo Corporis Christi (Opuscula et textus historiam ecclesiae eiusque vitam atquedoctrinam illustrantia Ser. liturgica 4). Münster 1934. - P. M. Gy, L'office du Corpus Christi et s. Thomas d'Aquin.État d'une recherche. Revue de Philosophie et Théologie 64 (1980) 491-507. - LMA IV 990f. Inc.: Immensa divinae largitatis beneficia exhibita populo christiano

[285], 132r-197v = Nr. 3Thomas a Kempis CRSA: Tractatus de imitatione Christi (Ed.: M. I. Pohl, Thomae Hemerken a Kempis Operaomnia II. Freiburg 1904, 5-263; T. Lupo, De imitatione Christi libri quatuor [Storia e attualità 6]. Città delVaticano 1982, 1-363. – Bloomfield 4633).Tit.: (Rot) Incipit liber primus fratris Thome de Kempis canonici regularis ordinis sancti Augustini de imitacioneChristi et de contemptu omnium vanitatum mundi Inc.: Qui sequitur me non ambulat in tenebris dicit dominus (Ioh. 8,12). Haec sunt verba Christi quibusadmonemur quatenus vitam eius et mores imitemur si velimus veraciter illuminari Expl.: (Schlußschrift) Explicitliber quartus et ultimus de sacramento altaris fratris Thome de Kempis de imitacione Christi et de contemptu mundi devotam et utile opusculum finit feliciter.

[285]/4Iohannes Gerson: De meditatione cordis (Ed.: Glorieux 1960/73, VIII 77-84, Nr. 409).Inc.: Meditatio cordis mei in conspectu tuo semper Expl.: (Schlußschrift, Datierung, Schreibername, Lokalisierung) Tractatulus venerabilis magistri Iohannis Gersonde meditacione cordis Argentine impressus per Martinum Flach anno domini MCCCCLXXXVII per me fratrem

Page 163: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

155 von 166

Petrum Pirchinger professum in Glewnkh eo tempore hospes in Seyttenstetten ibidem finit feliciter.

Cod. 286

Pap.

14. Jh. (nach Kat. Krems), Anfang 15. Jh. (Brunner, Wachinger 1994, 253)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Mundart der deutschen Texte: bair.-österr. (Brunner,Wachinger).

L: Die Gotik in Niederösterreich. Kunst und Kultur einer Landschaft im Spätmittelalter. 4. vermehrte und verbesserteAuflage. Ausstellung: Krems, Minoritenkirche, 21. Mai-25. Oktober 1959. Wien 1959, 117 Nr. 374.

Kurt Holter: Verzierte Wiener Bucheinbände der Spätgotik und Frührenaissance. Werkgruppen und Stempeltabellen.Codices manuscripti Sonderheft (Wien 1977), Gruppe A. 2. – Wiederabgedruckt in: Holter 1996, I 420-490 (mitErgänzungen von 1996 auf S. 490).

Helmut Birkhan: Ein wenig bekannter Pseudo-Frauenlob aus der Benediktinerabtei Seitenstetten, in: Sammlung - Deutung - Wertung: Ergebnisse, Probleme, Tendenzen und Perspektiven philolotischer Arbeit. Mélanges de littératuremédiévale et de linguistique allemande offerte à Wolfgang Spiewok à l'occasion de son soixantième anniversaire parses collègues et amis. Ed. Danielle Buschinger. Amiens 1988, 13-24 (Birkhan irrtümlich: '268'; mit Textabdruck [ 15f.]).

Dorothea Weber: Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus VI, 1-2: Österreich(Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 601 = Veröffentlichungender Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 11-12). Wien 1993, II 297.

Horst Brunner, Burghart Wachinger (Ed.): Repertorium der Sangsprüche und Meisterlieder des 12. bis 18.Jahrhunderts. Bd. I: Einleitung, Überlieferung. Tübingen 1994, 253. Bd. IV: Katalog der Texte Älterer Teil G-P. Bearb.von Frieder Schanze und Burghart Wachinger. Tübingen 1988, 152.

[286]/1 = 2r-32vHomiliae variorum doctorum. Siehe Weber.

[286], 33r-46r = Nr. 2Gesta et translationes trium Magorum (BHL 5136).Inc.: Dignum est fratres dilectissimi ut illorum hodie praeconium praedicemus

[286], 46r-80v = Nr. 3Aelredus Rievallensis OCist: De Iesu puero duodenni (PL 184, 849-870. CC.CM I, 249-278. A. Hoste, Aelred deRievaulx 'Quand Jésus eut douze ans' [SC 60], 46-123. – Stegmüller RB 943; CALMA I, 79 AELRE 1.10).Inc.: Cum factus esset Iesus annorum duodecim. Petis a me carissime quatenus ex lectione evangelica

[286]/3[.2]Bernardus Claravallensis OCist: Homilia de assumptione BMV in illud: 'Intravit Iesus in quoddam castellum' (Luc.10,38) Inc.: Intravit Iesus in quoddam castellum

[286]/3[.3]Bernardus Claravallensis OCist: In assumptione beatae Mariae sermo 5 (Ed.: J. Leclercq–H. Rochais, S. BernardiOpera V. Rom 1968, 250-260).Inc.: Quod dominus ac salvator noster semel in uno loco

[286], 81r-87v = Nr. 4Exegetica veteris et novi testamentiInc.: Sacra canonis scriptura

[286], 91r-94r = Nr. 5Peter Suchenwirt, Von hern Fridreichen dem Chreutzpekch, dt. (Ed.: A. Primisser, Peter Suchenwirts Werke ausdem vierzehnten Jahrhunderte. Ein Beitrag zur Zeit- und Sittengeschichte. Wien 1827 [Neudruck 1961], 43-47 Nr.XIV [mit dieser Hs.]).Tit.: Daz ist dez Chreuzpekchn lebenInc.: Ich klag den wol gemutenden piderben und den guten

[286], 94r = Nr. 5[.2]Der vrawen lob, dt. (Lied in Kanzlers Goldenem Ton)Tit.: Daz ist der vrawen lobInc.: Waz hoher wird und ere

[286], 98r-136v = Nr. 6Iacobus de Cessolis OP: De ludo scachorum (Drucke: GW 6523-6526; Ed.: F. Vetter, Das SchachzabelbuchKunrats von Ammenhausen. Nebst den Schachbüchern des Jakob von Cessole und des Jakob Mennel [Bibliothekälterer Schriftwerke der deutschen Schweiz Ser. 1, Erg.bd.]. Frauenfeld 1892. – Kaeppeli 2066).Inc.: Ego frater Iacobus de Cessolis ordinis praedicatorum multorum fratrum ordinis nostri et diversorumscholarium precibus persuasus dudum nimium requisitus negavi... Inter omnia mala signa in homine unum est praecipuum quando aliquis non timet DeumExpl.: (Schlußschrift, Lokalisierung) Explicit Schacarius scriptum in Potzen.

Page 164: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

156 von 166

[286]/7Miscellanea theologica

[286]/7[.2] Expositio in Pater noster (Drucke: Hain 1368-1374; Ed.: Adam 1976, 182-198 [lat. Text mit dt. Übersetzung]. -Stegmüller RB 2249,7 [Ericus Olavi ?]; 8764,2; 8844; 9763; Bloomfield 9200).Inc.: Pater noster (Matth. 6,9). Thomas de Aquino: Pater non dominus

[286], 169r-180r = Nr. 8 Stella clericorum (Drucke: Hain 15060-15080; Ed.: Reiter 1997, 17-50. - Bloomfield 4435).Inc.: Quasi stella matutina in medio nebulae (Sir. 50,6) id est peccatorum

Cod. 287

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[287], 1 ff. Breviarium Benedictinum

Cod. 288 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

1394

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[288], 1 ff. Iohannes OFM: Apparatus ad Summam Henrici Merseburgensis. Vgl. VL III 799 (hier Henricus de Barben OFMzugewiesen).Inc.: Fecit Deus duo luminaria magna luminare maius Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit summa Iohannis anno domini millesimo trecentesimo LXXXXIIII [1394].

Cod. 289

Pap.

2. Hälfte 14. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 14./15. Jh. (Katalog)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

[289], 1r-168v = Nr. 1Tractatus de septem vitiis capitalibus (Cerny 1967, 108 Anm. 196: Bloomfield 915 ohne diese Hs.)Inc.: Septem sunt vitia principalia seu capitalia ut sacrae testantur scripturae

[289], 170r-174v = Nr. 2Ps. Anselmus Cantuariensis OSB: Interrogatio sancti Anselmi de passione domini (PL 159, 271-290).Inc.: Sanctus Anselmus longo temporeExpl.: (Schlußschrift) Explicit Ansehelmus de passione Christi.

[289]/3 Sermones varii

Cod. 290

Perg.

Frankreich, um 1300 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 14. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[290]/1 Martinus Oppaviensis OP: Sermones de tempore, de sanctis. Promptuarium exemplorum (Ed. des Promputariumexemplorum und einiger Sermones: A.-É. Lebourgeois, Le 'Promptuarium exemplorum' de Martin le Polonais [+1278]: édition critique et commentaire, in: École nationale des chartes. Positions des thèses soutenues par lesélèves de la promotion de 2002. Paris 2002, 117-123. – Kaeppeli 2972).Tit.: (Rot) Incipit opus de tempore fratris Martinis ordinis predicatorum penitentiarii domini pape et archiepiscopi

Page 165: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

157 von 166

Gnassensis ecclesieInc.: Scientes quia hora est iam nos... Hic apostolus hortatur surgere a somno... Ore confessio fit ad salutem ...secundum triplicem hominis statum

[290]/2 Ps. Albertus Magnus OP: Expositio symboli apostolici (Stegmüller RB 1049).Inc.: Fides est substantia rerum sperandarum atque non apparentium (Hebr. 11). Est autem fides substantia

[290]/3 Vitas patrum (Exc.) Tit.: (Rot) Incipiunt excerpta subiectis titulis posita de vitis patrum maxime excerpta et alia veridica

Cod. 291

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Mit Widmung an Friedrich III. – Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78). Die Provenienzangabe ist zuüberprüfen, da die Handschrift sich schon um 1714/15 während des Aufenthalts der Brüder Pez in Seitenstettenbefunden haben muß.

L: Bernhard und Hieronymus Pez: Nachricht von den vornehmsten Codicibus MStis einiger Klöster in Oesterreich, in:Johann Gottlieb Krause (Ed.), Umständliche Bücher-Historie oder Nachrichten und Urtheile von allerhand alten undneuen Schrifften ... Teil 2. Leipzig 1716, 176-206, hier: 186 Nr. 2 (ohne Signaturangabe).

[291], 1 ff. Leonardus Huntpichler de Valle Brixinensi OP: Tractatus de quattuor novissimis renovatus per fratrem Leonardum Widmungsvermerk: 'Sacre imperali maiestati offert hoc pusillulum ipsius exarator altissimo utinam acceptabilisfrater ac vicarius conventus Wiennensis etc. ordinis predicatorum in Austria anno domini 1470.' Tit.: (Rot) Incipit tractatus primus libri de 4or novissimis qui tractat et commendat memoriam mortis humanecorporalisInc.: Super illud Ecclesiastici 23° capitulo ut non appareant delicta eorum Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Explicit lectura libri de 4or novissimis lecta in universitate Wiennensi per fratremLeonardum de Valle Brixnensi lectorem conventus Wiennensis ordinis predicatorum qui eundem librum per tractatus IIIIor et inquisiciones distinxit propter legencium et audiencium comoditatem.

Cod. 292

Perg.

14. Jh.

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[292], 1 ff. Iacobus de Lausanna OP: Sermones de tempore (Druck: Paris 1530. – Schneyer 3, 54-88; Kaeppeli 2088). Tit.: (Rot) Incipiunt sermones fratris Iacobi de LausannaInc.: Propior est salus nostra... In morbo qui sequitur cursum solis

Cod. 293

Perg.

um 1300 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 14.-15. Jh. (Katalog)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

L: Barbara Fleith: Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda Aurea (Subsidia Hagiographica 72). Bruxelles 1991, LA 827.

[293], 1 ff. Iacobus a Voragine OP: Legenda aurea (Ed.: Th. Graesse, 31890, 1-857; G. P. Maggioni, Iacopo de Varazze, Legenda aurea. 2 Bde. [Millennio Medievale 6 Testi 3]. Florenz 21998, 1-1298. – Kaeppeli 2154).Tit.: (Rot) Incipit prologus super legenda sanctorum quas compylavit fratre Iacobus nacione Ianuensis de ordinefratrum predicatorumInc.: Universum tempus praesentis vitae in quattuor partes distinguitur

Cod. 294

Pap.

Page 166: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

158 von 166

13./14. Jh.; Mitte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 404 Nr. 46.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 193.

[294]/1 Bonifatius VIII. papa: Bulla pro monialibus. Darauf folgen 2 Appellationen an den Hl. Stuhl.Inc.: Bonifatius servus servorum... Laudabilis sacra religio Expl.: Datum Anagniae quinto Nonas Iunii pontificatus nostra anno secundo [1296].

[294], 1r-54v = Nr. 2Bonifatius VIII. papa: Liber Sextus (Ed.: Friedberg II 933-1124).

[294]/3Bonifatius VIII. papa: Bulla contra Fridericum Aragonensis et siculos rebelles Inc.: Bonifatius... ad certitudinem praesentium et memoriam futurorum. Propter detestabiles et manifestosexcessus nefarios actusExpl.: Datum et actum Laterani in die cenae domini.

[294], 55r-222r = Nr. 4 Iohannes Andreae: Glossa in Sextum (Druck als Glossa ordinaria zum Liber Sextus: GW 4848-4905. – Schulte GQII, 213 Nr. 1). Inc.: Quia praeposterus est ordo prius humana subsidia petere ut illis deficientibus divini favoris gratia postulerunt

Cod. 295 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

[295], 1 ff.Guilelmus de Ockham OFM: Commentarius in librum I-IV Sententiarum (Stegmüller RS 294). Hier: In lib. II-IV.Tit.: Lectura venerabilis domini inceptoris Wilhelmi de villa Ockam Anglici super tribus ultimis sententiarumInc.: Utrum creatio actio qua Deus denominatur formaliter creans.Expl.: (Schlußschrift) Expliciunt questiones cum tabulis secundi tercii et quarti libri sentenciarum.

Cod. 296

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[296]/1 Instructio clericiInc.: Quare theologia est studenda

[296]/2<Vincentius Gruner:> Expositio missae (Parallelüberlieferung: Mattsee, Cod. 65, 1ra-94va [dat. 1424]).Lit.: Franz, Messe 530-537.Inc.: Venerabiles patres et domini. Desiderio desiderastis saniusque postulastis narrare vobis a me signorummysticam repraesentationem, quae fiunt in sanctissimae missae officio... In exordio praesentis operis quattuor necessaria habeo facere

[296]/3Commentarius de passione domini Iesu ChristiInc.: Egressus est Iesus trans torrentem... Ubi secundum Augustinum

[296]/4 Sermo una cum bulla cenaeInc.: Probet autem seipsum homo... Si humani generis decursum

[296]/5 Sermones a cena dni usque ad pentecostenInc.: Sciens Iesus quia venit hora eius... Dominus Iesus Christus dominus et magister noster

Page 167: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

159 von 166

Cod. 297

Pap.

15. Jh.

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74). – Schriftheimat: Seitenstetten (Cerny 1967, 83).

L: Ernst Zinner: Leben und Wirken des Johannes Müller von Königsberg genannt Regiomontanus (Schriftenreihe zur bayerischen Landesgeschichte 31). München 1938, 165.

Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, 395 Nr. 34.5 (M. Niederkorn-Bruck).

Christoph Schöner: Wissenschaft im 'Donauraum'. Vorläufige Bemerkungen zu einem Lehrbuch über den Bau vonSonnenuhren aus der Mitte des 15. Jahrhunderts, in: Universität und Bildung. Festschrift Laetitia Boehm zum 60.Geburtstag, hrsg. v. Winfried Müller, Wolfgang J. Smolka u. Helmut Zedelmaier. München 1991, 89-100, hier: 95 (zu66v-70v).

[297], 3r-10rCalendarium

[297], 10v-21v = Nr. 1Verzeichnis von Autoren jener Bücher, die im Officium divinum und im Refektorium zu lesen sind

[297], 15r-16vIohannes Andreae: Lectura arboris consanguinitatis

[297], 39r-45v = Nr. 2.A<Christannus de Prachatitz:> Utilitates astrolabii novae (Thorndike-Kibre 331.4-5 [hier Prosdocimus de Beldomandi zugeschrieben]) und 1228.5-6; Spunar 333).Inc.: Quia plurimi ob nimiam quandoque accurtationem et magnam scriptoris sententiam canones et utilitatesastrolabii declarantes intelligere et memoriae commendare non valuerunt

[297], 47v-57v = Nr. 2.B <Iohannes de Gmunden (?):> De quadrante (TK 352.1).Inc.: Dum ergo vis componere talem quadrantem

[297], 58r-70v = Nr. 2.C <Iohannes de Gmunden:> De compositione cylindri <Thorndike–Kibre 1580.3).Lit.: Rudolf Klug: Johannes von Gmunden, der Begründer der Himmelskunde auf deutschem Boden. Nach seinenSchriften und den Archivalien der Wiener Universität (Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der ÖsterreichischenAkademie der Wissenschaften, Wien 222,4 = Veröffentlichungen der Kommission für Geschichte der Erziehungund des Unterrichts 1 = Beiträge zur Geschichte der Wiener Universität 1). Wien 1943, 52-54.Inc.: Tractatus cylindri duas habet partes

[297], 72r-81r = Nr. 2.DTractatus de compositione horologii. Mit Schematazeichnungen.Inc.: Pro intellectu materiae de compositione horologiorum horizontalium et muralium sunt aliqua praemittenda

[297], 84r-103v = Nr. 3Bartholomaeus Mariensüss: Expositio in Ephemerides seu Almanachi Regiomontani (Thorndike–Kibre 1364.11. –Parallelüberlieferung: Augsburg SuStB, 2° Cod. 208, 2r-9r).Inc.: Rogatus magnifice et generose domine in lucem tibi exposuiExpl.: (Schlußschrift) Hec super Almanach congesta ut tu modo magnifice domine benigne suscipe quoadtractatulum de revolucionibus orbium et sectarum et alia plura commoda astronomice in maiorem speculacionem et practicam complemento enarrem compendiose.

[297], 308v-338v = Nr. 4 Fundamenta cantus choralis

[297], 339r-348v = Nr. 5 Andreas de Escobar OSB: Modus confitendi (Drucke: GW 1769-1814, 1816-1855a. – Bloomfield 4989). Inc.: Quoniam omni confitenti generalem confessionem necessarium est dicere cuius tanta est virtus

[297], 349v-366r = Nr. 6Concordantia Veteris et Novi Testamenti

[297], 367v-379r = Nr. 7Alexander de Villa Dei: Summarium biblicum (Druck: Biblia maxima. Hrsg. v. Joannes de la Haye I. Paris 1660,1-10. – Walther, Initia 17610; Glorieux RA, 23h).Lit.: Henkel 1988, 222 f.Inc.: Sex prohibet peccant Abel Enoch et archa fit intrant

[297], 393-402 = Nr. 8 Exorcismus super obsessione et lunaticisTit.: Coniuracio super obsessum vel obsessam vel lunaticum Inc.: Nota accipe obsessum hominem ad ecclesiam

Page 168: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

160 von 166

Expl.: Et si liberata fuerit sacerdos aspergat eam aqua benedicta et thurificet eam et si non est liberata tunc incipeconiurationes a principio et si bis vel ter resumpseris et non liberatur tunc non est obsessa vel oportet liberari perstatuam quae stat in ecclesia Romae ubi alii obsessi liberantur. – (Schlußschrift) Expliciunt coniuracionesmagistrorum Parysiensium et conservato alme universitatis collegii Parisiensis.

Cod. 298 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 404 Nr. 47.

J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 193.

Thomas Kaeppeli: Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. 4 Bde. Bd. 4 unter Mitarb. v. Emilio Panella. Rom 1970-1993, Nr. 2684add.

Folker Reichert: Johannes von Soldania. Ein persischer Erzbischof in österreichischen Handschriften, in: Österreich imMittelalter. Bausteine zu einer revidierten Gesamtdarstellung. Die Vorträge des 16. Symposions desNiederösterreichischen Instituts für Landeskunde Puchberg am Schneeberg, 1. bis 4. Juli 1996. Hrsg. v. WillibaldRosner (Studien und Forschungen aus dem Niederösterreichischen Institut für Landeskunde 26 = NÖ Schriften 109 Wissenschaft). St. Pölten 1999, 349-365, hier: 359.

[298]/1Godefridus Viterbiensis: Speculum regumInc.: Scientia litterarum o Henrice omnium regum felicissime... Editus archa canitur Noe patriarchaExpl.: (Schlußschrift) Et sic est finis speculi huius historialis metrici.

[298]/1[.2] Chronicon imperatorum ab anno 800-1439. In den vorhergehenden Text eingeschoben.Inc.: Carolus Magnus Pippini regis Francorum filius a papa Leone sublimatus

[298]/2Carolus IV. imperator: Bulla aurea (Ed.: W. D. Fritz [Ed.], Die Goldene Bulle Karls IV. vom Jahre 1356. Text [MGHFontes iuris Germanici antiqui 11]. Weimar 1972, 43-90).Inc.: In nomine sanctae et individuae trinitatis feliciter amen. Carolus quartus divina favente clementiaRomanorum imperator semper augustus et Bohemiae rex ad perpetuam rei memoriam. Omne regnum in se divisum desolabitur nam principes eius facti sunt socii furium

[298]/3[.1]Antonius Constantius de Fano: Versus ad Matthiam Corvinum regem (Bertalot I, 4110, mit dieser Hs.).Tit.: Serenissimo Hungarorum regi domino Matthiae Antonius Constancius se commendat Inc.: Pannoniaearmipotens rex et clarissime gentis Et decus ac blanci gloria summa patris

[298]/3[.2]Ianus Pannonius: Responsio elegiaca ad Antonium Constantium de Fano (Bertalot I, 3687, mit dieser Hs.).Tit.: Iohannis Pannonii episcopi Quinque Ecclesiarum ex persona serenissimi domini Mathie regis Hungarorum adAnthonium Constancium poetam italicum responsioInc.: Non levis aonidum [?] Constanti cura sororum Qui nos qui nostrum tollis ad astram patrem

[298]/4Iohannes de Galonifontibus OP: Libellus de notitia orbis (Kaeppeli 2684).Tit.: Incipit libellus brevis de noticia orbis et superficialiter de gentibus habitantibus in eo de sectis cerimoniisatque novitatibus ipsarum etc. specialiter que extra ecclesiam catholicam sunt Inc.: Quoniam ut in latitudine scripturae sacrae colligere valuiExpl.: (Schlußschrift) Hic igitur sit finis huius opusculi mei Iohannis archiepiscopi Soltamensis seu totius orientisfratrum predicatorum compositum anno domini millesimo CCCC4° [1404] ad noticiam nostrorum orthodoxorumatque doctorum fidei qui longe lateque a predictis gentibus nec conversati nec commurati cum eis ignorantes novos errores et cerymonias eorum etc.

[298]/5[.1] Paulus II. papa: Bulla de erectione episcopatus Viennensis (1468 I 18, Rom) (Druck: C. Cocquelines [Ed.],Bullarum privilegiorum ac diplomatum Romanorum Pontificum amplissima collectio III, 3: Ab Eugenio IV. ad Leonem X. scilicet ab anno 1431 ad 1521. Rom 1743, 127 f. Nr. VIII). Inc.: In supremae dignitatis specula dispositione superna

[298]/5[.2]Sixtus IV. papaBulla qua redditus ecclesiarum in Perchtoldsdorf et Sancti Martini conceduntur ecclesiae cathedralis Viennensis adsustentandum praepositum decanum (1475 VI 11)Inc.: Pastoralis officii debitum quo sumus universis ecclesiis orbis obligati

Page 169: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

161 von 166

[298]/6Tractatus de excommunicatione et interdictoInc.: Quia materia censurarum plerisque ignota est

[298]/7 Responsum academiae Viennensis ad articulum Nürenbergensium (Gutachten über den Verkehr der Christen mitden Juden).Tit.: Responsio deputatorum in causa articulorum dominorum civium Nuerenbergensi universitati transmissorum Inc.: Attendentes primum quare domini cives Nürenbergenses in foro conscientiae et pro animarum suarum salutesuper transmissis articulis pie petant edoceri

Cod. 299

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[299], 1 ff. Franciscus Voitsdorfer: Sermones de tempore. Entgegen dem Titel auch einige Sommerteil-Predigten enthalten.Tit.: (Rot) Incipit pars yemalis de tempore eximii doctoris magistri Francisci de WoyczdorffInc.: Cum appropinquasset Iesus Hierosolymis... Hoc evangelium bis legitur in anno Expl.: (Autorname) Woytzdorffer.

Cod. 300

Pap.

16. Jh.

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 407 f. Nr. 48.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 193.

[300], 1 ff. Iohannes Fabri: Constitutiones pro collegio ad s. NicolaumInc.: Nos Iohannes Fabri doctor Dei et sanctae apostolicae sedis Romanae gratia episcopus Viennae Austriae Expl.: Acta et constituta sunt hae in arce nostra ad sanctum Vitum supra fluvium Viennam prima die Novembrisqua celebratur festum omnium sanctorum anno a Christo Iesu nostro nato millesimo quingentesimo quadragesimo[1540] aetatis vero nostrae sexagesimo secundo.

Cod. 301 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Perg.

16. Jh., 17. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 408 Nr. 49.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 193.

[301], 1 ff. Catalogus convictorum in collegio ad Sanctum Nicolaum Viennae

Cod. 302

Pap.

15. und 16. Jh.

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 408 Nr. 50.

Page 170: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

162 von 166

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 193.

[302]/1 Megiser, Hieronymus: Deliciae ordinum equestrium

[302]/2 Documenta vitae ad filium, dt.Autor: Vater des Franz Christoph Khevenhüller (?)

[302]/3 Dogmata PiccardorumInc.: Anno domini MCCCCLXXX [1480] 4ta et 5ta Iunii potiores quidam ex nobis piccardis venerunt in Glatzexponentes perfidiam suam et conferentes nobiscum per illos duos dies a mane usque ad sero

Cod. 303 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh. (1444)

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 70.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 194.

Friedrich Stegmüller: Repertorium biblicum medii aevi. 11 Bde. Madrid 1950-1980, Nr. 3172 Suppl. (zu Nr. 1).

Adolar Zumkeller: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischenBibliotheken (Cassiciacum 20). Würzburg 1966, Nr. 325 (zu Nr. 1).

[303]/1Henricus de Frimaria (Senior) OESA : Tractatus de decem praeceptis (Stegmüller RB 3172; Zumkeller 325;Bloomfield 526).Inc.: Audi Israel praecepta domini Dei tui... In verbis propositis Expl.: (Schlußschrift, Datierung) Expliciuntprecepta in vigilia Pentecosten 1444.

[303]/2Matthias Engelschaller OESA: Collatio capitularis in monasterio Altahae inferioris habita (Zumkeller 683).Inc.: Inventa est... Venerabilis in Christo pater... In hac sacratissima vigiliaExpl.: (Schlußschrift) Hanc collacionem facit magister Mathias Engelschalk in presencia venerabilis in Christopatris et domini domini abbatis tociusque conventus monasterii inferioris Altahe anno domini 1418 in vigilia nativitatis domini.

[303]/3Collectanea breviarium concernentia

[303]/4 Commentarius in PsalmisInc.: Beatus vir... Item nota Augustinus in libro supputationum

[303]/5 Nicolaus de Lyra OFM: Super passionem domini secundum quattuor evangelistas (Stegmüller RB 5987 ?).Inc.: Egressus Iesus cum discipulis... Passionem domini a quattuor evangelistis scriptam legimus

[303]/6 Physiologus (cum commentario)Inc.: Tres leo naturas et tres habet inde figuras... (Commentarius) Quattuor sunt quae impediunt naturamhumanam

Cod. 304 --- Verkauft: Verbleib unbekannt

Pap.

15. Jh., 16. Jh.

G: Verkauft (Cerny 1967, 72 Anm. 11).

L: J. Huemer: Iter Austriacum I. Wiener Studien 9 (1887) 51-93, hier: 72.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 194.

Charles H. Lohr: Medieval Latin Aristotle Commentaries Traditio 27 (1971) 251-351, hier: 310, Nr. 5.

[304], 1 ff.

Page 171: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

163 von 166

Lambertus de Monte Domini: Quaestio de salvatione Aristotelis (Lohr 1971, 310, Nr. 5).Tit.: Questio magistralis a venerando magistro Lamberto de Monte arcium ac sacre theologie professore eximiovigilantissime congestaInc.: Livida ne timeas sabilid canis ora libelleIbis in adversos qui tueatur habes...Te decet aeterne vir sollertissime fameMunus et in nullo laus obitura die...Quaestio incidentaliter mota diffusa tamen ac amplissima per venerabilem magistrum nostrum Lambertum deMonte sacratissimae theologiae professorem eximium in sua lectione ordinaria prosequuta

Cod. 305

Perg.

1477

G: Alter Seitenstettener Bestand, heute im Archiv (Cerny 1967, 74).

L: Joseph Chmel: Bericht über eine im Jahre 1831 unternommene kleine Reise zum Behufe der Oesterr.Geschichts-Quellen-Sammlung. Oesterreichische Zeitschrift für Geschichts- und Staatskunde (hrsg. von Johann Paul Kaltenbaeck) 2 (1836) 369-371, 376, 379 f., 383 f., 388, 392, 395 f., 404, 407 f., hier: 408 Nr. 51.

Rudolf Wolkan: Aus österreichischen Handschriftenkatalogen. III: Aus den Handschriften des BenediktinerstiftesSeitenstetten. Österreichische Zeitschrift für Bibliothekswesen 3. Folge 1 = 17 (1913) 2-7, 186-194, hier: 194.

Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, Nr. 5.2, Abb. auf S. 33.

[305], 1-6Rotulus funebris Pauli [I. Pyrmisser] abbatis Seitenstettensis aliorumque confratrum defunctorum de a. 1477. Seit1908 im Archiv.

Beschreibungen von Cod. 306-323 durch den Bibliothekar Dr. P. Maurus Jaresch im Katalog nachgetragen (Cerny 1967, 72).

Cod. 306

Perg.

15. Jh.

L: Gerhard Schmidt: Die Buchmalerei, in: Die Gotik in Niederösterreich. Kunst, Kultur und Geschichte eines Landes imSpätmittelalter. Hrsg. von F. Dworschak und H. Kühnel. Wien 1963, 93-114, hier: 110 Nr. 144 (Schmidt: 'Graduale imSchaukasten' [nicht sicher, ob es sich um diese Hs. handelt]).

[306], 1 ff. (incompletum) Graduale

Cod. 307

Pap.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

G: Vorbesitzer: Kollegiatstift Ardagger (Cerny 1967, 78).

[307], 1 ff. (cum glossa) Psalterium

Cod. 308

Pap.

1513 (Cerny 1967, 83).

G: Alter Seitenstettener Handschriftenbestand (Cerny 1967, 74).

L: Seitenstetten. Kunst und Mönchtum an der Wiege Österreichs. Niederösterreichische Landesausstellung, StiftSeitenstetten 7. Mai - 30. Oktober 1988 (Katalog des Niederösterreichischen Landesmuseums N.F. 205). Wien 1988, 396 Nr. 34.9, Abb. von 110v (M. Niederkorn-Bruck).

[308], 1 ff.

Page 172: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

164 von 166

Antiphonale monasticum. Geschrieben von Heinrich Suess (Cerny 1967, 83).

Cod. 309

Pap.

16. Jh.

[309], 1 ff. Arzneibuch, dt.

Cod. 310

Pap.

16. Jh.

[310], 1 ff. Im Katalog unleserlich.

Cod. 311

Perg.

14. Jh.

G: Provenienz: Tegernsee OSB (Cerny 1967, 72 Anm. 10).

[311], 1 ff. Liber moralium

Cod. 312

Pap.

1563

[312], 1 ff. Ius regni Bohemiae (in tschechischer Sprache)

Cod. 313

Pap.

15. Jh.

L: Anton Schönbach: Marien Himmelfahrt. Archiv für das Studium der neueren Sprachen und Literaturen (hrsg. von Ludwig Herrig) 53 (1874) 121-123 (Textabdruck von 71-73v; ohne Nennung der Signatur).

Joseph Neuwirth: Germanistische Miscellaneen aus österreichischen Klosterbibliotheken. Zeitschrift für deutschePhilologie 17 (1885) 201-217 (Textabdruck von 71v-73v [mit Identifikation]; ohne Signaturangabe).

Ludwig Denecke: [Art.] Philipp, Bruder, in: VL III (1943) Sp. 880-891, hier: Sp. 890 Nr. 51 (ohne Signatur).

Hildegard Boková: Zur Edition des sogenannten Münchner Apostelbuches, in: Anton Schwob (Ed.), Editionsberichte zurmittelalterlichen deutschen Literatur. Beiträge der Bamberger Tagung 'Methoden und Probleme der Editionmittelalterlicher deutscher Texte' 26. - 29. Juli 1991 (Litterae 117). Göppingen 1994., 185 f., hier: 185, 186.

[313], 1 ff.Apostelleben, dt.

[313], 71v-73vBruder Philipp OCart: Marienleben, dt. (Auszug: V. 9196-9348)Inc.: Do die zeit komen soltdas Jesus sein mueter woltemphahen in das himelrichExpl.: Herr und sun ich pin berait.

Cod. 314

Perg.

Page 173: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

165 von 166

14. Jh.

G: Provenienz: Garsten OSB (Cerny 1967, 72 Anm. 10).

[314], 1 ff. Iacobus a Voragine OP: Sermones de tempore per annum (Drucke: Köln 1467; HC 6538 u.ö. - Schneyer 3,221-233, Nr. 1-160; Kaeppeli 2156).

Cod. 315

Perg.

um 1300 (Haidinger/Lackner, Autopsie); 14. Jh. (Katalog)

G: Provenienz: Garsten OSB (Cerny 1967, 72 Anm. 10).

[315], 1 ff. Sermones de tempore et sanctis

Cod. 316

Pap.

Im Katalog ohne Datierung

[316], 1 ff.

Manuscripta arabica (?).

Cod. 317

Perg.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

[317], 1 ff. Officium BMV, defunctorum etc.

Cod. 318

Perg.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie); 14. Jh. (Katalog)

[318], 1 ff. Gebetbuch, dt.

Cod. 319

Pap.

2. Hälfte 15. Jh./Anfang 16. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

[319], 1 ff. Liber precum

Cod. 320

Perg.

2. Hälfte 15. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

[320], 1 ff. Preces variae

Cod. 321

Pap.

Page 174: Inventar der mittelalterlichen Handschriften Seitenstetten · dabei die interessante Entdeckung, daß zu einem mittelalterlichen Grundbestand von 150 Handschriften, der Ende des 15

Inventar der mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seitenstetten

166 von 166

Ende 15. Jh./Anfang 16. Jh. (Haidinger/Lackner, Autopsie)

[321], 1 ff. Benedictus de Nursia: Regula (PL 66, 215-932; CSEL 75. – CPL 1852).

Cod. 322

Pap.

Im Katalog ohne Datierung.

[322], 1 ff. Preces

Cod. 323

Perg.

Im Katalog ohne Datierung.

[323], 1 ff.Thora, hebräisch