70
Maßnahmenplan der Sächsischen Staatsregierung zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Maßnahmenplan der Sächsischen Staatsregierung zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Citation preview

Page 1: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

raquoWir werden die Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur auf hohem Niveau weiterfuumlhren Die sorbische Sprache ist unverzichtbar zur Staumlrkung und Sicherung des sorbischen Lebens im Alltaglaquo

Um dieses erklaumlrte Anliegen der Saumlchsischen Staatsshyregierung umzusetzen wurde ein Maszlignahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache erarbeitet und von der Saumlchsischen Staatsregierung am 24 April 2012 beschlossen

Seitdem ist der Maszlignahmenplan im Internet (www sorbensachsende168html) zugaumlnglich Nun wird er Ihnen hier auch in Form einer zweisprachigen Broschuumlshyre vorgelegt

Zur Umsetzung der konkreten Maszlignahmen wuumlnsche ich allen an diesem Prozess Beteiligten viel Erfolg Der sorbischen Sprache wuumlnsche ich dass sie auch kuumlnftig von vielen Menschen gehoumlrt gesprochen und gelesen wird

Wšo dobre ndash alles Gute

Sabine von Schorlemer Saumlchsische Staatsministerin fuumlr Wissenschaft und Kunst

| 1

Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Ausgangspunkt zur Vorlage dieses Konzeptes bildet der Vertrag zwischen der Christlich Demokratischen Union Deutschlands Landesverband Sachsen und der Freien Deshymokratischen Partei Deutschlands Landesverband Sachsen uumlber die Bildung der Staatsregierung fuumlr die 5 Legislaturshyperiode des Saumlchsischen Landtages (Koalitionsvertrag zur 5 Legislaturperiode des Saumlchsischen Landtages) Hier ist neben weiteren Ausfuumlhrungen zum Schutz und zur Foumlrdeshyrung des sorbischen Volkes folgende Passage festgeschrieshyben

raquoWir werden die Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kulshytur auf hohem Niveau weiterfuumlhren Die sorbische Sprache ist unverzichtbar zur Staumlrkung und Sicherung des sorbishyschen Lebens im Alltag Wir werden deshalb eine Konzepshytion zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes erarbeiten und deren Umsetshyzung foumlrdernlaquo

1 Die Konzeption soll in Form eines Maszlignahmenplanes ershystellt werden um das Ziel der konkreten Umsetzung von raquoErmutigung und Belebunglaquo zu ermoumlglichen Dabei werden Maszlignahmen die ausgehend von der Saumlchsischen Verfasshysung aufgrund von Gesetzen und gaumlngiger Praxis bereits ergriffen sind hier nicht erneut aufgenommen

Des Weiteren wird folgender Sachverhalt bedacht Wennshygleich die Maszlignahmen der Ermutigung und der Belebung

2 |

des Gebrauchs der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leshyben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes dienen solshylen so muss das sorbische Siedlungsgebiet immer in Bezug auf den gesamten Freistaat gesehen werden

2 Der Maszlignahmenplan gliedert sich in drei groumlszligere Bereiche hier als raquoHandlungsfelderlaquo bezeichnet

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

Der Maszlignahmenplan umfasst breit gefaumlcherte Inhalte und hat einen groumlszligeren Zeitrahmen im Blick Einzelne der aufshygefuumlhrten Maszlignahmen befinden sich bereits jetzt in der Phase der Umsetzung Andere Maszlignahmen beduumlrfen noch der konkreten Entwicklung Dazu gehoumlrt bei Bedarf auch die Klaumlrung von dabei eventuell entstehenden Ausgaben und deren Finanzierung im Rahmen der fuumlr den Schutz und die Foumlrderung der sorbischen Sprache Kultur und Uumlberlieshyferung bereitstehenden bzw dann bereitstellbaren Mittel

Die einzelnen Maszlignahmen sind in Form einer Tabelle darshygestellt die jeweils wie folgt aufgebaut ist

| 3

Handlungsfeld

Ziel

Was soll erreicht werden

Maszlignahme Was soll getan werden

Messkriterium Wie laumlsst sich Umsetzung der Maszlignahme messen

Zielgruppe Wer soll erreicht werden

Umsetzung Wann soll die Maszlignahme umgesetzt sein Welche Schritte werden bei der Umsetzung gemacht

Verantwortung Wer ist zustaumlndig fuumlr Planung und Umsetzung der Maszlignahme

Partner Wen kann der Verantwortliche zur Unterstuumltzung der Umsetshyzung der Maszlignahme mit einbeziehen

Hintergrund Diese Spalte enthaumllt fuumlr die Mehrzahl der Maszlignahmen erlaumlushyternde Informationen so u a aus dem Saumlchsischen Sorbengesetz sowie aus dem letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen

4 |

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

111 Maszlignahme Analyse bei welchen Neueinstellungen von Personal im oumlffentlishychen Dienst Sorbischkenntnisse als fachliches Kriterium sinnvoll sind Formulierung entsprechender Anforderungen bei Stellenshyangeboten (Sorbischkenntnisse bei gleicher fachlicher Eignung) Beruumlcksichtigung der Qualifikation Sorbischkenntnisse bei Stelshylenausschreibungen

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe zukuumlnftige Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

| 5

Hintergrund Laut sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes soll im sorbischen Siedlungsgebiet bei den Behoumlrden des Freistaates Sachsen und den Behoumlrden der seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschafshyten Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts moumlglichst ein der sorbischen Sprache maumlchtiger Mitarbeiter als Ansprechshypartner zur Verfuumlgung stehen Im Kapitel 3 raquoAusblicklaquo des letzten Berichtes zur Lage des sorshybischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu berichtet raquoUm den sprachassimilatorischen Druck wirksam zu kompensieren sind bei der Stellenbesetzung hier sprachfoumlrdernde Maszlignahmen notwendig z B sollte die Zweisprachigkeit bei Stellenbesetzunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet noch staumlrker als bisher beruumlckshysichtigt werdenlaquo Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Neueinstellungen ab

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

112 Maszlignahme Behoumlrden gewaumlhrleisten den Erwerb dienstlich benoumltigter Kenntshynisse der sorbischen Sprache z B auch durch Angebote der Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012 Umsetzung z B bereits bei der Stadt Hoyerswerda Die Stadt bietet Bediensteten Kurse zum Erlernen der sorbischen Sprache an

6 |

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 2: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

raquoWir werden die Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur auf hohem Niveau weiterfuumlhren Die sorbische Sprache ist unverzichtbar zur Staumlrkung und Sicherung des sorbischen Lebens im Alltaglaquo

Um dieses erklaumlrte Anliegen der Saumlchsischen Staatsshyregierung umzusetzen wurde ein Maszlignahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache erarbeitet und von der Saumlchsischen Staatsregierung am 24 April 2012 beschlossen

Seitdem ist der Maszlignahmenplan im Internet (www sorbensachsende168html) zugaumlnglich Nun wird er Ihnen hier auch in Form einer zweisprachigen Broschuumlshyre vorgelegt

Zur Umsetzung der konkreten Maszlignahmen wuumlnsche ich allen an diesem Prozess Beteiligten viel Erfolg Der sorbischen Sprache wuumlnsche ich dass sie auch kuumlnftig von vielen Menschen gehoumlrt gesprochen und gelesen wird

Wšo dobre ndash alles Gute

Sabine von Schorlemer Saumlchsische Staatsministerin fuumlr Wissenschaft und Kunst

| 1

Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Ausgangspunkt zur Vorlage dieses Konzeptes bildet der Vertrag zwischen der Christlich Demokratischen Union Deutschlands Landesverband Sachsen und der Freien Deshymokratischen Partei Deutschlands Landesverband Sachsen uumlber die Bildung der Staatsregierung fuumlr die 5 Legislaturshyperiode des Saumlchsischen Landtages (Koalitionsvertrag zur 5 Legislaturperiode des Saumlchsischen Landtages) Hier ist neben weiteren Ausfuumlhrungen zum Schutz und zur Foumlrdeshyrung des sorbischen Volkes folgende Passage festgeschrieshyben

raquoWir werden die Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kulshytur auf hohem Niveau weiterfuumlhren Die sorbische Sprache ist unverzichtbar zur Staumlrkung und Sicherung des sorbishyschen Lebens im Alltag Wir werden deshalb eine Konzepshytion zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes erarbeiten und deren Umsetshyzung foumlrdernlaquo

1 Die Konzeption soll in Form eines Maszlignahmenplanes ershystellt werden um das Ziel der konkreten Umsetzung von raquoErmutigung und Belebunglaquo zu ermoumlglichen Dabei werden Maszlignahmen die ausgehend von der Saumlchsischen Verfasshysung aufgrund von Gesetzen und gaumlngiger Praxis bereits ergriffen sind hier nicht erneut aufgenommen

Des Weiteren wird folgender Sachverhalt bedacht Wennshygleich die Maszlignahmen der Ermutigung und der Belebung

2 |

des Gebrauchs der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leshyben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes dienen solshylen so muss das sorbische Siedlungsgebiet immer in Bezug auf den gesamten Freistaat gesehen werden

2 Der Maszlignahmenplan gliedert sich in drei groumlszligere Bereiche hier als raquoHandlungsfelderlaquo bezeichnet

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

Der Maszlignahmenplan umfasst breit gefaumlcherte Inhalte und hat einen groumlszligeren Zeitrahmen im Blick Einzelne der aufshygefuumlhrten Maszlignahmen befinden sich bereits jetzt in der Phase der Umsetzung Andere Maszlignahmen beduumlrfen noch der konkreten Entwicklung Dazu gehoumlrt bei Bedarf auch die Klaumlrung von dabei eventuell entstehenden Ausgaben und deren Finanzierung im Rahmen der fuumlr den Schutz und die Foumlrderung der sorbischen Sprache Kultur und Uumlberlieshyferung bereitstehenden bzw dann bereitstellbaren Mittel

Die einzelnen Maszlignahmen sind in Form einer Tabelle darshygestellt die jeweils wie folgt aufgebaut ist

| 3

Handlungsfeld

Ziel

Was soll erreicht werden

Maszlignahme Was soll getan werden

Messkriterium Wie laumlsst sich Umsetzung der Maszlignahme messen

Zielgruppe Wer soll erreicht werden

Umsetzung Wann soll die Maszlignahme umgesetzt sein Welche Schritte werden bei der Umsetzung gemacht

Verantwortung Wer ist zustaumlndig fuumlr Planung und Umsetzung der Maszlignahme

Partner Wen kann der Verantwortliche zur Unterstuumltzung der Umsetshyzung der Maszlignahme mit einbeziehen

Hintergrund Diese Spalte enthaumllt fuumlr die Mehrzahl der Maszlignahmen erlaumlushyternde Informationen so u a aus dem Saumlchsischen Sorbengesetz sowie aus dem letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen

4 |

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

111 Maszlignahme Analyse bei welchen Neueinstellungen von Personal im oumlffentlishychen Dienst Sorbischkenntnisse als fachliches Kriterium sinnvoll sind Formulierung entsprechender Anforderungen bei Stellenshyangeboten (Sorbischkenntnisse bei gleicher fachlicher Eignung) Beruumlcksichtigung der Qualifikation Sorbischkenntnisse bei Stelshylenausschreibungen

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe zukuumlnftige Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

| 5

Hintergrund Laut sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes soll im sorbischen Siedlungsgebiet bei den Behoumlrden des Freistaates Sachsen und den Behoumlrden der seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschafshyten Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts moumlglichst ein der sorbischen Sprache maumlchtiger Mitarbeiter als Ansprechshypartner zur Verfuumlgung stehen Im Kapitel 3 raquoAusblicklaquo des letzten Berichtes zur Lage des sorshybischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu berichtet raquoUm den sprachassimilatorischen Druck wirksam zu kompensieren sind bei der Stellenbesetzung hier sprachfoumlrdernde Maszlignahmen notwendig z B sollte die Zweisprachigkeit bei Stellenbesetzunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet noch staumlrker als bisher beruumlckshysichtigt werdenlaquo Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Neueinstellungen ab

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

112 Maszlignahme Behoumlrden gewaumlhrleisten den Erwerb dienstlich benoumltigter Kenntshynisse der sorbischen Sprache z B auch durch Angebote der Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012 Umsetzung z B bereits bei der Stadt Hoyerswerda Die Stadt bietet Bediensteten Kurse zum Erlernen der sorbischen Sprache an

6 |

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 3: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Ausgangspunkt zur Vorlage dieses Konzeptes bildet der Vertrag zwischen der Christlich Demokratischen Union Deutschlands Landesverband Sachsen und der Freien Deshymokratischen Partei Deutschlands Landesverband Sachsen uumlber die Bildung der Staatsregierung fuumlr die 5 Legislaturshyperiode des Saumlchsischen Landtages (Koalitionsvertrag zur 5 Legislaturperiode des Saumlchsischen Landtages) Hier ist neben weiteren Ausfuumlhrungen zum Schutz und zur Foumlrdeshyrung des sorbischen Volkes folgende Passage festgeschrieshyben

raquoWir werden die Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kulshytur auf hohem Niveau weiterfuumlhren Die sorbische Sprache ist unverzichtbar zur Staumlrkung und Sicherung des sorbishyschen Lebens im Alltag Wir werden deshalb eine Konzepshytion zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes erarbeiten und deren Umsetshyzung foumlrdernlaquo

1 Die Konzeption soll in Form eines Maszlignahmenplanes ershystellt werden um das Ziel der konkreten Umsetzung von raquoErmutigung und Belebunglaquo zu ermoumlglichen Dabei werden Maszlignahmen die ausgehend von der Saumlchsischen Verfasshysung aufgrund von Gesetzen und gaumlngiger Praxis bereits ergriffen sind hier nicht erneut aufgenommen

Des Weiteren wird folgender Sachverhalt bedacht Wennshygleich die Maszlignahmen der Ermutigung und der Belebung

2 |

des Gebrauchs der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leshyben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes dienen solshylen so muss das sorbische Siedlungsgebiet immer in Bezug auf den gesamten Freistaat gesehen werden

2 Der Maszlignahmenplan gliedert sich in drei groumlszligere Bereiche hier als raquoHandlungsfelderlaquo bezeichnet

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

Der Maszlignahmenplan umfasst breit gefaumlcherte Inhalte und hat einen groumlszligeren Zeitrahmen im Blick Einzelne der aufshygefuumlhrten Maszlignahmen befinden sich bereits jetzt in der Phase der Umsetzung Andere Maszlignahmen beduumlrfen noch der konkreten Entwicklung Dazu gehoumlrt bei Bedarf auch die Klaumlrung von dabei eventuell entstehenden Ausgaben und deren Finanzierung im Rahmen der fuumlr den Schutz und die Foumlrderung der sorbischen Sprache Kultur und Uumlberlieshyferung bereitstehenden bzw dann bereitstellbaren Mittel

Die einzelnen Maszlignahmen sind in Form einer Tabelle darshygestellt die jeweils wie folgt aufgebaut ist

| 3

Handlungsfeld

Ziel

Was soll erreicht werden

Maszlignahme Was soll getan werden

Messkriterium Wie laumlsst sich Umsetzung der Maszlignahme messen

Zielgruppe Wer soll erreicht werden

Umsetzung Wann soll die Maszlignahme umgesetzt sein Welche Schritte werden bei der Umsetzung gemacht

Verantwortung Wer ist zustaumlndig fuumlr Planung und Umsetzung der Maszlignahme

Partner Wen kann der Verantwortliche zur Unterstuumltzung der Umsetshyzung der Maszlignahme mit einbeziehen

Hintergrund Diese Spalte enthaumllt fuumlr die Mehrzahl der Maszlignahmen erlaumlushyternde Informationen so u a aus dem Saumlchsischen Sorbengesetz sowie aus dem letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen

4 |

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

111 Maszlignahme Analyse bei welchen Neueinstellungen von Personal im oumlffentlishychen Dienst Sorbischkenntnisse als fachliches Kriterium sinnvoll sind Formulierung entsprechender Anforderungen bei Stellenshyangeboten (Sorbischkenntnisse bei gleicher fachlicher Eignung) Beruumlcksichtigung der Qualifikation Sorbischkenntnisse bei Stelshylenausschreibungen

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe zukuumlnftige Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

| 5

Hintergrund Laut sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes soll im sorbischen Siedlungsgebiet bei den Behoumlrden des Freistaates Sachsen und den Behoumlrden der seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschafshyten Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts moumlglichst ein der sorbischen Sprache maumlchtiger Mitarbeiter als Ansprechshypartner zur Verfuumlgung stehen Im Kapitel 3 raquoAusblicklaquo des letzten Berichtes zur Lage des sorshybischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu berichtet raquoUm den sprachassimilatorischen Druck wirksam zu kompensieren sind bei der Stellenbesetzung hier sprachfoumlrdernde Maszlignahmen notwendig z B sollte die Zweisprachigkeit bei Stellenbesetzunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet noch staumlrker als bisher beruumlckshysichtigt werdenlaquo Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Neueinstellungen ab

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

112 Maszlignahme Behoumlrden gewaumlhrleisten den Erwerb dienstlich benoumltigter Kenntshynisse der sorbischen Sprache z B auch durch Angebote der Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012 Umsetzung z B bereits bei der Stadt Hoyerswerda Die Stadt bietet Bediensteten Kurse zum Erlernen der sorbischen Sprache an

6 |

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 4: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

des Gebrauchs der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leshyben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes dienen solshylen so muss das sorbische Siedlungsgebiet immer in Bezug auf den gesamten Freistaat gesehen werden

2 Der Maszlignahmenplan gliedert sich in drei groumlszligere Bereiche hier als raquoHandlungsfelderlaquo bezeichnet

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

Der Maszlignahmenplan umfasst breit gefaumlcherte Inhalte und hat einen groumlszligeren Zeitrahmen im Blick Einzelne der aufshygefuumlhrten Maszlignahmen befinden sich bereits jetzt in der Phase der Umsetzung Andere Maszlignahmen beduumlrfen noch der konkreten Entwicklung Dazu gehoumlrt bei Bedarf auch die Klaumlrung von dabei eventuell entstehenden Ausgaben und deren Finanzierung im Rahmen der fuumlr den Schutz und die Foumlrderung der sorbischen Sprache Kultur und Uumlberlieshyferung bereitstehenden bzw dann bereitstellbaren Mittel

Die einzelnen Maszlignahmen sind in Form einer Tabelle darshygestellt die jeweils wie folgt aufgebaut ist

| 3

Handlungsfeld

Ziel

Was soll erreicht werden

Maszlignahme Was soll getan werden

Messkriterium Wie laumlsst sich Umsetzung der Maszlignahme messen

Zielgruppe Wer soll erreicht werden

Umsetzung Wann soll die Maszlignahme umgesetzt sein Welche Schritte werden bei der Umsetzung gemacht

Verantwortung Wer ist zustaumlndig fuumlr Planung und Umsetzung der Maszlignahme

Partner Wen kann der Verantwortliche zur Unterstuumltzung der Umsetshyzung der Maszlignahme mit einbeziehen

Hintergrund Diese Spalte enthaumllt fuumlr die Mehrzahl der Maszlignahmen erlaumlushyternde Informationen so u a aus dem Saumlchsischen Sorbengesetz sowie aus dem letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen

4 |

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

111 Maszlignahme Analyse bei welchen Neueinstellungen von Personal im oumlffentlishychen Dienst Sorbischkenntnisse als fachliches Kriterium sinnvoll sind Formulierung entsprechender Anforderungen bei Stellenshyangeboten (Sorbischkenntnisse bei gleicher fachlicher Eignung) Beruumlcksichtigung der Qualifikation Sorbischkenntnisse bei Stelshylenausschreibungen

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe zukuumlnftige Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

| 5

Hintergrund Laut sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes soll im sorbischen Siedlungsgebiet bei den Behoumlrden des Freistaates Sachsen und den Behoumlrden der seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschafshyten Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts moumlglichst ein der sorbischen Sprache maumlchtiger Mitarbeiter als Ansprechshypartner zur Verfuumlgung stehen Im Kapitel 3 raquoAusblicklaquo des letzten Berichtes zur Lage des sorshybischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu berichtet raquoUm den sprachassimilatorischen Druck wirksam zu kompensieren sind bei der Stellenbesetzung hier sprachfoumlrdernde Maszlignahmen notwendig z B sollte die Zweisprachigkeit bei Stellenbesetzunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet noch staumlrker als bisher beruumlckshysichtigt werdenlaquo Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Neueinstellungen ab

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

112 Maszlignahme Behoumlrden gewaumlhrleisten den Erwerb dienstlich benoumltigter Kenntshynisse der sorbischen Sprache z B auch durch Angebote der Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012 Umsetzung z B bereits bei der Stadt Hoyerswerda Die Stadt bietet Bediensteten Kurse zum Erlernen der sorbischen Sprache an

6 |

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 5: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Handlungsfeld

Ziel

Was soll erreicht werden

Maszlignahme Was soll getan werden

Messkriterium Wie laumlsst sich Umsetzung der Maszlignahme messen

Zielgruppe Wer soll erreicht werden

Umsetzung Wann soll die Maszlignahme umgesetzt sein Welche Schritte werden bei der Umsetzung gemacht

Verantwortung Wer ist zustaumlndig fuumlr Planung und Umsetzung der Maszlignahme

Partner Wen kann der Verantwortliche zur Unterstuumltzung der Umsetshyzung der Maszlignahme mit einbeziehen

Hintergrund Diese Spalte enthaumllt fuumlr die Mehrzahl der Maszlignahmen erlaumlushyternde Informationen so u a aus dem Saumlchsischen Sorbengesetz sowie aus dem letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen

4 |

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

111 Maszlignahme Analyse bei welchen Neueinstellungen von Personal im oumlffentlishychen Dienst Sorbischkenntnisse als fachliches Kriterium sinnvoll sind Formulierung entsprechender Anforderungen bei Stellenshyangeboten (Sorbischkenntnisse bei gleicher fachlicher Eignung) Beruumlcksichtigung der Qualifikation Sorbischkenntnisse bei Stelshylenausschreibungen

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe zukuumlnftige Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

| 5

Hintergrund Laut sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes soll im sorbischen Siedlungsgebiet bei den Behoumlrden des Freistaates Sachsen und den Behoumlrden der seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschafshyten Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts moumlglichst ein der sorbischen Sprache maumlchtiger Mitarbeiter als Ansprechshypartner zur Verfuumlgung stehen Im Kapitel 3 raquoAusblicklaquo des letzten Berichtes zur Lage des sorshybischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu berichtet raquoUm den sprachassimilatorischen Druck wirksam zu kompensieren sind bei der Stellenbesetzung hier sprachfoumlrdernde Maszlignahmen notwendig z B sollte die Zweisprachigkeit bei Stellenbesetzunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet noch staumlrker als bisher beruumlckshysichtigt werdenlaquo Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Neueinstellungen ab

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

112 Maszlignahme Behoumlrden gewaumlhrleisten den Erwerb dienstlich benoumltigter Kenntshynisse der sorbischen Sprache z B auch durch Angebote der Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012 Umsetzung z B bereits bei der Stadt Hoyerswerda Die Stadt bietet Bediensteten Kurse zum Erlernen der sorbischen Sprache an

6 |

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 6: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

111 Maszlignahme Analyse bei welchen Neueinstellungen von Personal im oumlffentlishychen Dienst Sorbischkenntnisse als fachliches Kriterium sinnvoll sind Formulierung entsprechender Anforderungen bei Stellenshyangeboten (Sorbischkenntnisse bei gleicher fachlicher Eignung) Beruumlcksichtigung der Qualifikation Sorbischkenntnisse bei Stelshylenausschreibungen

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe zukuumlnftige Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

| 5

Hintergrund Laut sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes soll im sorbischen Siedlungsgebiet bei den Behoumlrden des Freistaates Sachsen und den Behoumlrden der seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschafshyten Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts moumlglichst ein der sorbischen Sprache maumlchtiger Mitarbeiter als Ansprechshypartner zur Verfuumlgung stehen Im Kapitel 3 raquoAusblicklaquo des letzten Berichtes zur Lage des sorshybischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu berichtet raquoUm den sprachassimilatorischen Druck wirksam zu kompensieren sind bei der Stellenbesetzung hier sprachfoumlrdernde Maszlignahmen notwendig z B sollte die Zweisprachigkeit bei Stellenbesetzunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet noch staumlrker als bisher beruumlckshysichtigt werdenlaquo Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Neueinstellungen ab

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

112 Maszlignahme Behoumlrden gewaumlhrleisten den Erwerb dienstlich benoumltigter Kenntshynisse der sorbischen Sprache z B auch durch Angebote der Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012 Umsetzung z B bereits bei der Stadt Hoyerswerda Die Stadt bietet Bediensteten Kurse zum Erlernen der sorbischen Sprache an

6 |

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 7: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Hintergrund Laut sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes soll im sorbischen Siedlungsgebiet bei den Behoumlrden des Freistaates Sachsen und den Behoumlrden der seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschafshyten Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts moumlglichst ein der sorbischen Sprache maumlchtiger Mitarbeiter als Ansprechshypartner zur Verfuumlgung stehen Im Kapitel 3 raquoAusblicklaquo des letzten Berichtes zur Lage des sorshybischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu berichtet raquoUm den sprachassimilatorischen Druck wirksam zu kompensieren sind bei der Stellenbesetzung hier sprachfoumlrdernde Maszlignahmen notwendig z B sollte die Zweisprachigkeit bei Stellenbesetzunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet noch staumlrker als bisher beruumlckshysichtigt werdenlaquo Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Neueinstellungen ab

11 Ziel

Mehr Sorbischkenntnisse im oumlffentlichen Dienst

112 Maszlignahme Behoumlrden gewaumlhrleisten den Erwerb dienstlich benoumltigter Kenntshynisse der sorbischen Sprache z B auch durch Angebote der Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Anzahl sorbischsprachiger Mitarbeiter an Behoumlrden (Erhebung auf freiwilliger Basis)

Zielgruppe Beschaumlftigte an Behoumlrden

Umsetzung ab 2012 Umsetzung z B bereits bei der Stadt Hoyerswerda Die Stadt bietet Bediensteten Kurse zum Erlernen der sorbischen Sprache an

6 |

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 8: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Verantwortung Behoumlrden des Freistaates Sachsen deren Mitarbeiter im sorshybischen Siedlungsgebiet beschaumlftigt sindkommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner ndash

Hintergrund sect 11 des Saumlchsischen Sorbengesetzes legt fest dass der Freistaat Sachsen im sorbischen Siedlungsgebiet darauf hinwirken soll dass die Belange der Sorben sowie der Erwerb sorbischer Sprachshykenntnisse in dem Angebot fuumlr die Aus- und Weiterbildung der Bediensteten der oumlffentlichen Verwaltung angemessen Beruumlckshysichtigung finden Die vorliegende Maszlignahme zielt auf Beschaumlftigte ab

12 Ziel

Fortsetzung der Foumlrderung der Zweisprachigkeit in sorbisch-muttersprachshylichen und zweisprachigen Gruppen in Kindertageseinrichtungen (sect 20 SaumlchsKitaG und die Verordnung des SMS zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO))

121 Maszlignahme Fortsetzung der gezielten Foumlrderung der Kindertageseinrichtunshygen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Auswertung der Sachberichte nach sect3 Abs 1 und 2 der Verordshynung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrdeshyrung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichshytungen (SaumlchsSorbKitaVO)

Zielgruppe Kinder die Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsshygebiet besuchen

| 7

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 9: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK Landkreise Bautzen und Goumlrlitz

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen

Hintergrund

8 |

Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird hierzu in Kapitel 241 raquoKindertageseinrichtunshygenlaquo folgender Sachverhalt beschrieben raquoDie Verordnung des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) regelt die finanzielle Unterstuumltzung des Freistaates zur Foumlrderung der sorbischen Sprache in den Kinshydertageseinrichtungen neu Die Kinder sind mit dem Ziel einer umfassenden Zweisprachigkeit zu foumlrdern Dabei sind die Voshyraussetzungen zu schaffen um den Kindern den Besuch einer sorbischen Grundschule zu ermoumlglichen Die paumldagogischen Fachkraumlfte muumlssen der sorbischen und der deutschen Sprache maumlchtig sein Die Traumlger haben darauf hinzuwirken dass fuumlr die sorbischsprachige Betreuung Fachkraumlfte eingesetzt wershyden die die sorbische Sprache in muttersprachlicher Qualitaumlt beherrschenlaquo Die Verordnung des Saumlchsischen Staatsminisshyteriums fuumlr Soziales zur Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur in Kindertageseinrichtungen (SaumlchsSorbKitaVO) trifft in sect 5 Absatz 2 und 3 folgende Regelung raquoDer Antrag auf die Gewaumlhrung des Zuschusses fuumlr das Folgejahr ist jaumlhrlich durch den Traumlger der Einrichtung bei der nach sect 20 Satz 3 und 4 SaumlchsKitaG fuumlr die Bewilligung und Auszahlung zustaumlndigen Behoumlrde zu stellen Im Antrag ist die Anzahl der foumlrderfaumlhishygen Gruppen im Jahr der Antragstellung zu melden sowie der Nachweis uumlber die Erfuumlllung der Anforderungen nach sect 3 Abs 1 und 2 durch einen Sachbericht zu erbringenlaquo raquoZur Evaluation der Foumlrderung der sorbischen Sprache und Kultur nach dieser Verordnung sind der Landesdirektion die Sachberichte auf Vershylangen zur Kenntnis zu gebenlaquo

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 10: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

131 Maszlignahme regelmaumlszligige Veranstaltungen zur Gewinnung von Absolventen des Sorbischen Gymnasiums Bautzen fuumlr ein Lehramtsstudium

Messkriterium Anzahl von Studienbewerbern fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Abiturienten

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMKSaumlchsische Bildungsagentur

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoUm auch faumlcherspezifisch sorbisch sprechende Lehrer zur Verfuumlgung zu haben fuumlhrt das Staatsministerium fuumlr Kultus gemeinsam mit der Saumlchsischen Bildungsagentur Regionalstelle Bautzen der Domowina e V und dem Sorbischen Schulverein e V regelmaumlszligig Werbeveranstaltungen am Sorbischen Gymnasium Bautzen durch um junge Sorben fuumlr ein Lehrerstudium zu gewinshynenlaquo

| 9

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 11: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

13 Ziel

Staumlrkung der Ausbildung von sorbischsprachigen LehrerinnenLehrern

132 Maszlignahme pragmatische Regelung der Zulassung von Studienbewerbern zum Lehramtsstudium und zum Vorbereitungsdienst

Messkriterium Anzahl von Zulassungen zum Studium fuumlr das Lehramt an sorbischen Schulen an der Universitaumlt Leipzig

Zielgruppe Studienbewerber an der Universitaumlt Leipzig

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKUni LeipzigSMK

Partner ndash

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 242 raquoSchulenlaquo folgender Sachstand darshygestellt raquoAm Institut fuumlr Sorabistik der Universitaumlt Leipzig wird der sorbische wissenschaftliche und Lehrernachwuchs ausgeshybildet Hier koumlnnen sowohl das studierte Fach Sorbisch im Lehrshyamtsstudium als auch ein philologisches Studium der Sorabistik aufgenommen werden Dies betrifft das Obersorbische (Freistaat Sachsen) und das Niedersorbische (Land Brandenburg)laquo Durch das Saumlchsische Hochschulzulassungsgesetz ist es moumlglich dass vertiefte Kenntnisse der sorbischen Sprache bei der Zulassung zum Lehramtsstudium insbesondere an der Universitaumlt Leipzig fuumlr Kombinationsfaumlcher zur Sorbisch-Ausbildung angemessen beruumlcksichtigt werden

10 |

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 12: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

14 Ziel

Ausbildung von sorbischsprachigen ErzieherinnenErziehern

141 Maszlignahme Ausbildung an der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik Evaluierung und ggf Verbesserung des Angebotes

Messkriterium Anzahl ErzieherinnenErzieher

Zielgruppe ErzieherinnenErzieher zukuumlnftige ErzieherinnenErzieher

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMK

Partner Traumlger von Kindertageseinrichtungen Sorbische Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik

Hintergrund Im letzten Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen wird in Kapitel 243 raquoBerufliche- und Hochschulbildunglaquo folgender Sachstand dargestellt raquoAn der Sorbischen Fachschule fuumlr Sozialpaumldagogik im Beruflichen Schulzentrum fuumlr Wirtschaft Bautzen wurde ein sorbischer Bildungsgang fuumlr den Beruf des staatlich anerkannten Erziehers eingerichtet Dies ist die einzishyge berufsbildende Einrichtung mit spezieller sorbischer Ausrichshytung Die Fachschulabsolventen werden befaumlhigt Erziehungs- Bildungs- und Betreuungsaufgaben zu uumlbernehmen und in allen sozialpaumldagogischen Bereichen taumltig zu sein Gleichzeitig erwershyben die Schuumller und Schuumllerinnen Kenntnisse uumlber die sorbische Sprache Geschichte Kultur um diese selbst weitervermitteln zu koumlnnenlaquo

| 11

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 13: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

151 Maszlignahme raquoSorbisch fuumlr allelaquo ndash Ermoumlglichung des Erlernens der sorbischen Sprache fuumlr alle Interessierten ZertifizierungSprachdiplom gemaumlszlig internationaler Praxis von raquoElementarer Sprachanwendunglaquo (Stufe A1 und A2) uumlber raquoSelbstshystaumlndige Sprachanwendunglaquo (Stufe B1 und B2) bis zu raquoKompeshytenter Sprachanwendunglaquo (Stufe C1 und C2) fuumlr Niedersorbisch (A ndash C) Obersorbisch (A ndash C) und Schleifer Sorbisch (AB) Pruumlshyfungen zu bestimmten Zeiten durch lizenzierte Bildungseinrichshytung (Witaj-Sprachzentrum) klare einheitliche (und zugleich dialektvariable) Curricula zur Erlangung der jeweiligen Sprachshykompetenz Entwicklung der Kurse-Systematik zugleich auf Onshyline-Kompatibilitaumlt (digitales Fernstudium mit anerkanntem Pruumlshyfungsabschluss) Anerkennung des Sorbischen als Fremdsprache dies ist besonders fuumlr die Regionen am Rand des sorbischen Siedshylungsgebietes wichtig Schaffung von Rahmenbedingungen fuumlr ein flaumlchendeckendes Angebot von Sorbisch-Unterricht als eine Vision (raquoAltlandkreis NOLlaquo oder Landkreis Goumlrlitz als Modellregishyon) bei der Annahme jeden potentiellen Interessenten erreichen zu koumlnnen (Kombination von Volkshochschule Online-Kursen und Konzept 2plus an allgemeinbildenden Schulen)

Messkriterium Anzahl der Personen die die sorbische Sprache erlernt haben

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung Witaj-Sprachzentrum Domowina (fuumlr Schleifer Sorbisch) SMWK

12 |

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 14: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Partner Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet

Hintergrund Der letzte Bericht zur Lage des sorbischen Volkes im Freistaat Sachsen schildert im Kapitel 245 raquoSorbisch innerhalb der Ershywachsenenbildunglaquo folgenden Sachstand raquoDie Volkshochschulen im sorbischen Siedlungsgebiet im Freistaat Sachsen sind Einrichshytungen die Sorbisch im Rahmen der Erwachsenenqualifizierung anbieten Durchschnittlich nehmen jaumlhrlich insgesamt ca 20 bis 30 Interessenten an den Sorbischkursen teil Die Mindestteilnehshymerzahl der Kurse wird meist unterschritten Damit sie dennoch zustande kommen deckt die Stiftung fuumlr das sorbische Volk die Mindereinnahmen Daruumlber hinaus werden Sorbischkurse in einshyzelnen sorbischsprachigen Regionen durch verschiedene Traumlger angebotenlaquo Durch die Zertifizierung nach dem Gemeinsamen Europaumlischen Referenzrahmen fuumlr Sprachen sollen der Status und die Anerkennung der sorbischen Sprache erhoumlht werden Die flaumlchendeckende Bedarfsdeckung ist derzeit aufgrund fehlender Lehrkraumlfte nicht moumlglich Ein schrittweiser Aufbau von Online-Angeboten kann zur Verbesserung der Situation und zur modershynen Vermittlung der sorbischen Sprache beitragen

15 Ziel

raquoSorbisch fuumlr allelaquo

152 Maszlignahme Auslobung eines Preises (ggf unter dem Arbeitstitel raquoSorbisch sprechenlaquo)

Messkriterium Wuumlrdigung von Personen die die sorbische Sprache erlernt haben oder die sich um den Erwerb der sorbischen Sprache verdient gemacht haben

| 13

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 15: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Zielgruppe alle Interessenten im sorbischen Siedlungsgebiet sowie im gesamten Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Jury

Partner ndash

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das eine Konzeption zu entwickeln ist

14 |

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 16: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

211 Maszlignahme Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) hat zwei Broschuumlren zu geschuumltzten Tierarten in die sorbische Sprache uumlbersetzen lassen Das Heft raquoDie Schwalbe Klaralaquo erscheint in einer Erstauflage von 1 500 Stuumlck Die sorshybische Uumlbersetzung der Broschuumlre raquoEuropaumlischer Grauwolflaquo ist als pdf-Dokument auf der Internetseite des Ministeriums unter wwwsmulsachsende zu finden und kann kostenfrei heruntershygeladen werden

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung seit 2010 Stand 22 09 2010 Anfrage SMUL wegen Untershystuumltzung bei Uumlbersetzung der Broschuumlren Stand 29 09 2010 Vermittlung von Sorbisch-Uumlbersetzern durch SMWK Stand Dez 2010 Fertigstellung der uumlbersetzten Broschuumlren Stand 30 12 2010 Pressemitteilung und Schreiben an alle KindertashygeseinrichtungenSchulen im sorbischen Siedlungsgebiet dass die Broschuumlren bestellt werden koumlnnen

| 15

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 17: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Verantwortung SMUL

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

21 Ziel

Uumlbersetzung von Broschuumlren

212 Maszlignahme Weitere Broschuumlren die vom Freistaat Sachsen herausgegeben werden werden in die sorbische Sprache uumlbersetzt und in Schushylen und Kindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet eingesetzt Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an alle Staatsministerien zur Unterstuumltzung der Umsetzung

Messkriterium Anzahl bestellter Broschuumlren

Zielgruppe alle SchulenKindertageseinrichtungen im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtshyschaft (SMUL) schlaumlgt vor bereits vorhandene Printmedien in die sorbische Sprache uumlbersetzen zu lassen und zu veroumlffentlichen

middot Die Auflage der raquoUmweltdaten 2011laquo koumlnnte parallel zur deutschen und englischen Version auch in Sorbisch erscheinen Moumlgliche Zielgruppen waumlren hier Mittelschulen und Gymnasien im sorbischen Sprachraum

16 |

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 18: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

middot Die bereits vorhandene PDF-Datei vom raquoEuropaumlischen Grauwolflaquo in Sorbisch (veroumlffentlicht im Internet) koumlnnte auch als Printversion veroumlffentlicht werden

middot Die Kinderbroschuumlre raquoDie Schwalbe Klaralaquo ist bereits vergriffen Der Nachdruck waumlre moumlglich

Die genannten und weitere Medien koumlnnten in den naumlchsten Jahshyren auch in sorbischer Sprache erscheinen Im Vorfeld ist jedoch die Identifizierung der Zielgruppen notwendig Zu klaumlren ist welshyches Ziel erreicht werden soll Geht es ausschlieszliglich darum die Sprache zu erlernen undoder die Sprache zu pflegen In Abhaumlnshygigkeit davon waumlre dann fuumlr das laufende und kommende Jahr festzulegen welche der vorgeschlagenen Projekte vom SMUL reshyalisiert werden Das Witaj-Sprachzentrum pruumlft die Uumlbersetzung von weiteren Broschuumlren fuumlr Kinder

Verantwortung Saumlchsische Staatsministerien bzw deren Verantwortliche fuumlr die Oumlffentlichkeitsarbeit

Partner Witaj-Sprachzentrum

Hintergrund ndash

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

221 Maszlignahme wirkungsvollere Informationstafeln (z B an der Autobahn raquoSorshybisches Siedlungsgebietlaquo oder raquoZweisprachige Regionlaquo oder Aumlhnliches) Pruumlfung der Moumlglichkeit der Aufstellung von weishyteren Schildern an bestimmten Punkten Pruumlfung der korrekten Schreibweise der bereits bestehenden Beschilderung

| 17

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 19: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Messkriterium Aufstellung entsprechender Schilder Auswertung uumlber Abfrage

Zielgruppe BuumlrgerBesucher des sorbischen Siedlungsgebietes

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWAnachgeordnete BehoumlrdenLandkreise SMWA Landesamt fuumlr Straszligenbau und Verkehr ist Genehmigungsbehoumlrde nach RTB 2008 (Richtlinie touristische Beschriftung)

Partner Sorbische Interessenvertreter

Hintergrund In sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zur zweisprachigen Beschilderung Folgendes geregelt raquo(1) Die Beschilderung im oumlfshyfentlichen Raum durch die Behoumlrden des Freistaates Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts insbesondere an oumlffentlichen Gebaumluden Einrichtungen Straszligen Wegen oumlffentlichen Plaumltzen und Bruumlcken soll im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache erfolgen (2) Der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts wirken darauf hin dass auch andere Gebaumlude von oumlffentlicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werdenlaquo Gegenstand dieser Maszlignahme sind hier ndash ausgehend von den Regelungen in sect 10 des Saumlchsischen Sorbengesetzes zur zweisprachigen Beschilderung ndash insbesondere auch Informatishyonstafeln uumlber die Sorben Als Akteure sind die o g Partner der Maszlignahme gefragt

18 |

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 20: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

22 Ziel

Verbesserung der zweisprachigen Beschilderung

222 Maszlignahme Bewerbung einer grundsaumltzlichen Zweisprachigkeit in Werbung Beschriftung und Kundenansprache im sorbischen Siedlungsgeshybiet durch den Handel

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Kunden Auftraggeber

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWA

Partner IHK-Dresden (Partner fuumlr den sorbischen Sprachraum) Sorbishyscher Unternehmerverband Vereinigung saumlchsischer Wirtschaft

Hintergrund In sect 10 Absatz 2 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist geregelt dass der Freistaat Sachsen und die seiner Aufsicht unterstehenshyden Koumlrperschaften Anstalten und Stiftungen des oumlffentlichen Rechts darauf hinwirken dass auch andere Gebaumlude von oumlffentshylicher Bedeutung im sorbischen Siedlungsgebiet in deutscher und sorbischer Sprache beschriftet werden Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

| 19

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 21: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

231 Maszlignahme Neben deutschsprachigen auch sorbischsprachige Fahrgastinforshymationen im oumlffentlichen Personennahverkehr (OumlPNV) innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Kunden von OumlPNVVerkehrsverbund OberelbeZweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWA

Partner OumlPNV-Betreiber

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Von sorbischen Interessenvertretungen ist gelegentlich z B auf den Bedarf von zweisprachigen Haltestellenschildern und Aushaumlngen hingewiesen worden

20 |

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 22: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

23 Ziel

Erschlieszligung weiterer Bereiche des oumlffentlichen Lebens zum Gebrauch der sorbischen Sprache

232 Maszlignahme Sicherstellung der Briefzustellung bei sorbischsprachigen Postshyanschriften Schreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) an unten genannten Partner

Messkriterium Beschwerden und Anregungen die von der Domowina e V zusammengetragen wurden

Zielgruppe Postdienstleister

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWK

Partner Bundesnetzagentur fuumlr Elektrizitaumlt Gas Telekommunikation Post und Eisenbahnen Domowina e V Postdienstleister

Hintergrund Immer wieder gibt es Beschwerden daruumlber dass Postsendungen mit sorbischsprachigen Anschriften nicht zugestellt werden Beshytroffene koumlnnen sich an die Domowina e V wenden Die Maszligshynahme soll die Postdienstleister sowie die Bundesnetzagentur fuumlr die Problematik sensibilisieren und zu einer Loumlsung fuumlhren

| 21

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 23: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

241 Maszlignahme Ermunterung der GastgeberBeschaumlftigten im Tourismus soweit sie sorbischsprachig sind diese Sprache neben anderen Sprachen auch in Gegenwart der Gaumlste zu sprechen gemeinsames Schreishyben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK) und des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wirtshyschaft Arbeit und Verkehr (SMWA) an unten genannte Partner

Messkriterium Abfrage nach Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe Tourismussorbische BuumlrgerBuumlrger im sorbischen Siedlungsshygebiet

Umsetzung 2013

Verantwortung SMWASMWK

Partner Tourismusverbaumlndekommunale Traumlger der Selbstverwaltung Landestourismusverband (LTV Sachsen e V) die Marketing-Geshysellschaft-Oberlausitz-Niederschlesien mbH (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niederschlesien e V(TVO)

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen Der oumlfshyfentliche Gebrauch der sorbischen Sprache in der Lausitz ist ein Alleinstellungsmerkmal dieser Region Es ist dazu geeignet das Interesse von Touristen an dieser Region zu wecken bzw zu vershytiefen

22 |

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 24: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

242 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an kommunale Traumlger der Selbstvershywaltung zum oumlffentlichen Aushang in dem zum Gebrauch der sorbischen Sprache ermutigt wird Pruumlfung der Durchfuumlhrung einer Imagekampagne Recherche uumlber Aktivitaumlten anderer BunshydeslaumlnderBund zur Ermutigung des Gebrauchs von Minderheishytensprachen (Abfrage) Pruumlfung der Kosten einer Imagekampashygne z B im Vergleich zu der Kampagne des SMWK raquoPack dein Studiumlaquo

Messkriterium Abfrage der Durchfuumlhrung der Maszlignahme sowie ggf der Resonanz darauf

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK

Partner Stiftung fuumlr das sorbische Volk (Unterstuumltzung einer eventuellen Imagekampagne)

Hintergrund In sect 8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes steht raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Idenshytitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ershymutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

| 23

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 25: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

243 Maszlignahme Schutz und Foumlrderung der Toleranz gegenuumlber der sorbischsprashychigen Bevoumllkerung sowie des Gebrauchs der sorbischen Sprache Fortsetzung der bestehenden guten Kontakte zwischen den im sorbischen Siedlungsgebiet ansaumlssigen Pfarrern und den zustaumlnshydigen Polizeirevieren Bautzen Bischofswerda und Kamenz und den oumlrtlichen Polizeidienststellen um sorbenfeindliche Motivashytionen bei Sachbeschaumldigung und Vandalismus auszuschlieszligen und das subjektive Sicherheitsgefuumlhl der Buumlrger zu staumlrken oumlffentliches Rundschreiben des Staatsministeriums des Innern (SMI) an Polizeibehoumlrden Fortsetzung Mitwirkung der Domowina e V im Landespraumlventionsrat (LPR)

Messkriterium sorbenfeindliche Aumluszligerungen und Aktivitaumlten

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet Polizeibehoumlrden und kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMIPolizeibehoumlrden

Partner ndash

Hintergrund Sorbische Interessenvertreter und Buumlrger sahen und sehen sich immer wieder sorbenfeindlichen Aumluszligerungen oder Aktivitaumlten ausgesetzt (z B Beleidigungen Zerstoumlrung sorbischer Sprachshydenkmalechristlicher Symbole) Neben den Ermittlungen durch Polizeibehoumlrden wird durch die Arbeit des Landespraumlventionsrashytes (LPR) diesen Aktivitaumlten entgegengewirkt Die Domowina e V ist Mitglied im Beirat des LPR

24 |

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 26: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

In sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist zudem festgeschrieben raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein wesentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geisshytigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

24 Ziel

Ermutigung zum Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes

244 Maszlignahme Bereitstellung von Dolmetschern und Technik zur Simultanuumlbershysetzung Sorbisch-Deutsch bei oumlffentlichen Sitzungen Vortraumlgen Veranstaltungen

Messkriterium Abfrage nach Durchfuumlhrung von entsprechenden Sitzungen und Veranstaltungen

Zielgruppe Buumlrger im sorbischen Siedlungsgebiet

Umsetzung ab 2012

Verantwortung kommunale Traumlger der Selbstverwaltung

Partner sorbische Einrichtungen SMWK SMI

Hintergrund Diese Maszlignahme ist hinsichtlich der Finanzierung und der prakshytischen Durchfuumlhrung ein ergebnisoffenes Vorhaben Das Recht auf den oumlffentlichen Gebrauch der sorbischen Sprache sollte auch in Gemeinderatssitzungen in denen es praktiziert wird

| 25

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 27: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

weiter gewaumlhrleistet sein und wo es sinnvoll ist auch ermoumlglicht werden Die Verantwortlichen und die o g Partner sollen vor Ort konkrete umsetzbare Loumlsungen finden damit der Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben gewaumlhrleistet ist anshydererseits aber auch die allgemeine Kommunikation Dafuumlr koumlnnshyte der Einsatz von Simultanuumlbersetzern mit der entsprechenden Technik (Kopfhoumlrer) eine praktikable Loumlsung sein sect8 des Saumlchsischen Sorbengesetzes ist auch fuumlr diese Maszlignahshyme zu beachten raquoDer Gebrauch der eigenen Sprache ist ein weshysentliches Merkmal sorbischer Identitaumlt Der Freistaat Sachsen erkennt die sorbischen Sprachen insbesondere das Obersorbische als Ausdruck des geistigen und kulturellen Reichtums des Landes an Ihr Gebrauch ist frei Ihre Anwendung in Wort und Schrift im oumlffentlichen Leben und die Ermutigung dazu werden geschuumltzt und gefoumlrdertlaquo

25 Ziel

Gebrauch der sorbischen Sprache in sozialen Einrichtungen (Pflegeheime Krankenpflege) im sorbischen Siedlungsgebiet

251 Maszlignahme Vertiefung der Kontakte zu den Traumlgern von Krankenhaumlusern Pflege- und Betreuungsheimen im sorbischen Siedlungsgebiet

Messkriterium Nachfrage auf freiwilliger Basis bei den Traumlgern der Einrichshytungen nach der Relation von sorbischsprachigen Patienten Bewohnern zu Personal

Zielgruppe sorbischsprachige Patienten sorbischsprachiges Pflegepersonal

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMS

26 |

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 28: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Partner Traumlger von Einrichtungen

Hintergrund Soziale Einrichtungen wie Krankenhaumluser Altersheime und Heime sollen verstaumlrkt sensibilisiert und gewonnen werden die Moumlglichshykeit anzubieten sorbischsprachige Personen die auf Grund von Krankheit Alter oder aus anderen Gruumlnden der Fuumlrsorge beduumlrfen in sorbischer Sprache zu betreuen In einzelnen Einrichtungen wird dies nach Moumlglichkeit bereits praktiziert (Dieses Anliegen wird insbesondere in dem Bericht des Sachverstaumlndigenausschusses uumlber die Anwendung der Europaumlischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Deutschland vorgelegt am 02122010 angemahnt)

| 27

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 29: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

31 Ziel

Aus- und Fortbildung der Mitarbeiter in Landesbehoumlrdenkommunalen Traumlgern der Selbstverwaltung im Freistaat Sachsen zum Erwerb entspreshychender Kenntnisse uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung sowie Minderheitenrechte

311 Maszlignahme Akademie fuumlr oumlffentliche Verwaltung (AVS) und Fachhochschushyle der saumlchsischen Verwaltung (FHSV) gewaumlhrleisten den Erwerb entsprechender Kenntnisse Fortbildungsangebot raquoInterkulturelle Kompetenz ndash Nationale Minderheiten in Europa am Beispiel des sorbischen Volkes im Vergleich zu anderen Minderheitenlaquo

Messkriterium Erhebung der Teilnehmerzahl an entsprechenden Fortbildungsshyangeboten

Zielgruppe Mitarbeiter Landesbehoumlrdenkommunale Traumlger der Selbstshyverwaltung

Umsetzung 2012 ndash die o g Fortbildung ist bereits Bestandteil des Fortbildungsprogramms der AVS

Verantwortung AVSSMI

Partner ndash

28 |

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 30: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Hintergrund In den Behoumlrden des Freistaates Sachsen sollten mehr Mitarbeiter als bisher uumlber entsprechende Kenntnisse zu Rechten nationaler Minderheiten und zur sorbischen Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung verfuumlgen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

321 Maszlignahme Sorbisches Institut e V und Domowina-Verlag verstaumlrken die Beshyreitstellung von ForschungsprojektenErgebnissenAngeboten fuumlr die breitere Oumlffentlichkeit im sorbischen Siedlungsgebiet und im Freistaat Sachsen Veroumlffentlichung in Buchform neuen Medien Internet Angebot der Simultanuumlbersetzung ins Deutsche bei Veranstaltungen in sorbischer Sprache Marketing Unterstuumltzung sorbischer Einrichtungen bei ihrer oumlffentlichen Praumlsentation z B des Domowina-Verlages bei der Buchmesse Leipzig durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK)

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Interessenten an sorbischer Sprache Kultur und Uumlberlieferung Buumlrger in Sachsen

Umsetzung fortlaufend

Verantwortung SMWKSorbische Einrichtungen

Partner ndash

| 29

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 31: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Hintergrund Diese Maszlignahme soll die o g Partner staumlrker vernetzen und so die bereits bestehenden Angebote noch wirkungsvoller fuumlr eine breitere Oumlffentlichkeit zugaumlnglich machen

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

322 Maszlignahme Rundschreiben des Saumlchsischen Staatsministeriums fuumlr Wissenshyschaft und Kunst (SMWK) an Museen im Freistaat Sachsen mit der Bitte die Einbeziehung des Themas Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung bei der Planung von Ausstellungen in Erwaumlgung zu ziehen

Messkriterium Abfrage der AngeboteAbfrage nach Veranstaltungen

Zielgruppe Museen im Freistaat Sachsen

Umsetzung 2012

Verantwortung SMWKMuseen im Freistaat Sachsen

Partner Museen im Freistaat SachsenLandesstelle fuumlr Museumswesen

Hintergrund Diese Maszlignahme ist ein ergebnisoffenes Vorhaben fuumlr das die o g Partner sensibilisiert und gewonnen werden sollen

30 |

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 32: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

32 Ziel

Wissensvermittlung uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung

323 Maszlignahme Intensivierung der Wissensvermittlung uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung an saumlchsischen Schulen Schaffung von weiteren Angeboten und Projekten durch sorbische Institutionen Koordinierung der Maszlignahmen unterstuumltzt vom Saumlchsischen Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst (SMWK - Angeshylegenheiten der Sorben) Unterstuumltzung durch das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Kulshytus und Sport (SMK) in Form eines Rundschreibens an Schulen im Freistaat Sachsen das die Angebote und Projekte unterstuumltzt und daruumlber informiert

Messkriterium Nachfrage zu Angeboten und Projekten

Zielgruppe Schuumller und Lehrer an Schulen im Freistaat Sachsen

Umsetzung ab 2012

Verantwortung SMWK Unterstuumltzung durch SMK

Partner sorbische Institutionen kommunale Traumlger der Selbstverwaltung als Schultraumlger

Hintergrund Das Saumlchsische Schulgesetz legt in sect 2 Absatz 3 zum Thema raquoSorbische Kultur und Sprache an der Schulelaquo fest dass an allen Schulen im Freistaat Sachsen Grundkenntnisse aus der Geschichshyte und Kultur der Sorben zu vermitteln sind Dazu sollen in dieser Maszlignahme verstaumlrkt sorbische Institutionen in die Entwicklung von Angeboten fuumlr saumlchsische Schulen einbezogen werden

| 31

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 33: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

33 Ziel

Intensivierung der Information uumlber sorbische Sprache Kultur und Uumlberliefeshyrung im regionalen Tourismus

331 Maszlignahme Maszlignahmen der Marketing-Gesellschaft-Oberlausitz-Niedershyschlesien (MGO) sowie der Tourismusverein Oberlausitz-Niedershyschlesien e V im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft

Messkriterium Abfrage der laufenden Umsetzung der Maszlignahme

Zielgruppe UrlauberBesucher aus der Region

Umsetzung fortlaufend Das Saumlchsische Staatsministerium fuumlr Umwelt und Landwirtschaft (SMUL) bietet an das gegenwaumlrtige Angebot kontinuierlich auszubauen und zu verbessern

Verantwortung SMULSMWA

Partner s o

Hintergrund Im Biosphaumlrenreservat Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft bestehen bereits sehr gute Angebote Auf den zweimal jaumlhrlich stattfindenden Naturmaumlrkten werden sorbisches Brauchtum und sorbische Kultur gepflegt Die visuelle Werbung ist weitestgeshyhend zweisprachig Der Biosphaumlrenbote (erscheint zweimal jaumlhrlich) enthaumllt seit 2010 je Ausgabe einen zweisprachigen Artikel Es gibt einen sorbischshy

32 |

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 34: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

sprachigen Informationsflyer Bei allen Groszligveranstaltungen des Biosphaumlrenreservates wird zugleich das sorbische Brauchtum geshypflegt Sorbische Kultur und Geschichte ist ein wichtiger Teil des von der Biosphaumlrenreservatsverwaltung entwickelten Projektes Bildung fuumlr nachhaltige Entwicklung (BNE) fuumlr die 10 Klassenstufe Das Projekt wurde mit dem DEKADE-Preis der UNESCO ausgezeichnet

Seit der Gruumlndung des Biosphaumlrenreservates 1994 gibt es regelshymaumlszligige Arbeitskontakte mit sorbischen Kulturtraumlgern wie der sorbischen Tageszeitung raquoSerbske Nowinylaquo der Domowina e V und dem sorbischen Heimatverein raquoRadiškalaquo eV Im Mai 2010 wurde eine Kooperationsvereinbarung zwischen der Biosphaumlrenshyreservatsverwaltung und dem Domowina-Kreisverband Bautzen abgeschlossen Derzeit wird die Uumlbersetzung der Homepage der Biosphaumlrenreservatsverwaltung in die sorbische Sprache vorbeshyreitet In dem im Bau befindlichen Informationshaus im Biosphaumlrenreshyservatszentrum in Wartha ist ein Beitrag zur sorbischen Kultur und Geschichte in einem speziellen Abschnitt der Ausstellung vorgesehen In der gesamten Ausstellung sollen alle Fachtermini auch in sorbischer Sprache beschriftet werden

| 33

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 35: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

34 |

Herausgeber Saumlchsisches Staatsministerium fuumlr Wissenschaft und Kunst Wigardstraszlige 17 01097 Dresden wwwsmwksachsende

Gestaltung und Satz pingundpong Dresden

Druck Union Druckerei Dresden

Auflage 1000 Stuumlck

Redaktionsschluss 306 2013

Bezug Diese Druckschrift kann kostenfrei bezogen werden bei Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden Telefon +49 351 2103671 oder +49 351 2103672 Telefax +49 351 2103681 E-Mail publikationensachsende

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 36: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 37: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysokim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenjalaquo

Zo by so tuta wozjewjena naležnosć Sakskeho statneho knježerstwa zwoprawdźiła bu Plan naprawow k poshyzbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče nadźěłany a wot Sakskeho statneho knježerstwa dnja 24 apryla 2012 wobzamknjeny

Z toho časa je plan naprawow w interneće (wwwsorben sachsende168html) přistupny Nětko so woacuten Wam tu tež w formje dwurěčneje brošury předpołoži

Za zwoprawdźenje konkretnych naprawow přeju wšěm na tutym procesu wobdźělenym wjele wuspěcha

Serbskej rěči přeju zo ju tež w přichodźe wjele ludźi słyši rěči a čita

Wšo dobre

Sabine von Schorlemer Sakska statna ministerka za wědomosć a wuměłstwo

| 1

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 38: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče

Wuchadźišćo za předpołoženje tutoho koncepta twori zrěčenje mjez Křesćansko-demokratiskej uniju Němskeje krajny zwjazk Sakska a Swobodnej demokratiskej stronu Němskeje krajny zwjazk Sakska wo wutworjenju Statneho knježerstwa za 5 legislaturnu periodu Sakskeho krajneho sejma (koaliciske zrěčenje k 5 legislaturnej periodźe Sakshyskeho krajneho sejma) Tu je nimo dalšich wuwjedźenjow k škitej a spěchowanju serbskeho luda sćěhowaca pasaža zapisana

raquoPowjedźemy spěchowanje serbskeje rěče a kultury na wysoshykim niwowje dale Serbska rěč je njeparujomna za sylnjenje a zawěsćenje serbskeho wšědneho žiwjenja Budźemy tohoshydla koncepciju k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju wudźěłać a jeje přesadźenje spěchowaćlaquo

1 Koncepcija ma so nastajić w formje plana naprawow zo by so zaměr konkretneho přesadźenja raquopozbudźowanja a wožiwjenjalaquo docpěł Při tym so naprawy kiž wuchadźejo ze Sakskeje wustawy na zakładźe zakonjow a zwučeneje prakshysy hižo eksistuja tu wjace njezapisaja

Dale so sćěhowacy fakt wobkedźbuje Byrnjež maja nashyprawy słužić k pozbudźowanju a k wožiwjenju wužiwanja

2 |

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 39: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju ma so serbski sydlenski teritorij stajnje w zwisku z cyłym Swobodnym statom Sakskej widźeć

2 Plan naprawow dźěli so do třoch wjetšich wobłukow tu raquojednanske polalaquo mjenowane

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěčepolěpšenje rěčnych znajomosćow Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

Plan naprawow wopřija šěroko zapołožene wobsahi a ma wjetši časowy ramik předwidźany Někotre z mjenowanych naprawow su hižo nětko w fazy přesadźenja Druhe nashyprawy trjebaja hišće konkretne wuwiće K tomu słuša po potrjebje tež wujasnjenje nastupajo při tym ewentualnje nastawace wudawki a jich financowanje w ramiku za škit a spěchowanje serbskeje rěče kultury a tradicijow k disposhyziciji stejacych abo potom k dispoziciji stajenych srědkow

Jednotliwe naprawy su zwobraznjene w formje tabulki koshytraž je kaž sćěhuje natwarjena

| 3

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 40: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Jednanske polo

zaměr

Što ma so docpěć

naprawa Što ma so činić

měrjenski kriterij Kak hodźi so přesadźenje naprawy měrić

cilowa skupina Štoacute ma so docpěć

zwoprawdźenje Hdy ma so naprawa zwoprawdźić Kotre kroki so při zwoprawshydźenju činja

zamołwitosć Štoacute je zamołwity za planowanje a zwoprawdźenje naprawy

partnerojo Koho moacuteže zamołwity za podpěru k přesadźenju naprawy sobu zapřijeć

pozadk Tuta špalta wobsahuje za wjetšinu naprawow wujasnjowace inshyformacije tak mj dr ze Sakskeho serbskeho zakonja kaž tež z poshyslednjeje rozprawy k połoženju serbskeho luda w Swobodnym stashyće Sakskej

4 |

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 41: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

111 naprawa analyza hdźe při nowopřistajenjach personala w zjawnej słužbje su serbskorěčne znajomosće jako fachowy kriterij zmysłapołne formulowanje wotpowědnych žadanjow při poskitkach dźěłoshywych městnow (serbskorěčne znajomosće při samsnej fachowej kmanosći) wobkedźbowanje kwalifikacije serbskorěčne znajoshymosće při wupisanju dźěłowych městnow

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přichodni přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

| 5

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 42: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

pozadk Po sect 11 Sakskeho serbskeho zakonja ma w serbskim sydlenskim teritoriju při zarjadach Swobodneho stata Sakskeje a zarjadach jeho dohladej podstejacych zjednoćenstwow wustawow a załožshybow zjawneho prawa po moacutežnosći jedyn sobudźěłaćer kotryž serbsku rěč wobknježi jako narěčenski partner k dispoziciji stać

W kapitlu 3 raquoWuhladlaquo poslednjeje rozprawy k połoženju serbskeshyho luda w Swobodnym staće Sakskej so k tomu praji

raquoZo by so rěčnoasimilatoriski ćišć skutkownje kompensował su při wobsadźenju městnow tu rěč spěchowace naprawy trěbne na př měła so dwurěčnosć při wobsadźenju dźěłowych městnow w serbshyskim sydlenskim teritoriju hišće sylnišo hač dotal wobkedźbowaćlaquo Předležaca naprawa měri so na nowopřistajenja

11 zaměr

wjace serbskorěčnych znajomosćow w zjawnej słužbje

112 naprawa zarjady zaručeja přiswojenje słužbnje trěbnych znajomosćow serbskeje rěče na př tež přez poskitki ludowych uniwersitow w serbskim sydlenskim rumje

měrjenski kriterij ličba serbskorěčnych sobudźěłaćerjow w zarjadach (zwěsći so na swobodnej bazy)

cilowa skupina přistajeni w zarjadach

zwoprawdźenje wot 2012 zwoprawdźenje na př hižo w měsće Wojerecy Město poskića přistajenym kursy za nawuknjenje serbskeje rěče

6 |

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 43: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

zamołwitosć zarjady Swobodneho stata Sakskeje kotrychž sobudźěłaćerjo su w serbskim sydlenskim teritoriju přistajenikomunalni nošerjo sashymozarjadnistwa

partnerojo ndash

pozadk sect11 Sakskeho serbskeho zakonja postaja zo ma Swobodny stat Sakska w serbskim sydlenskim teritoriju na to skutkować zo so zajimy Serbow kaž tež přiswojenje serbskorěčnych znajomosćow w poskitku za wu- a dalekubłanje přistajenych w zjawnym zarjadnistwje na přiměrjene wašnje wobkedźbuja Předležaca naprawa měri so na přistajenych

12 zaměr

dalewjedźenje spěchowanja dwurěčnosće w serbskich maćernorěčnych a dwurěčnych skupinach w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (sect 20 SaumlchsKitaG a postajenje SMS k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

121 naprawa dalewjesć zaměrne spěchowanje dźěćacych dnjowych přebywashynišćow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij wuhoacutednoćenje wěcnych rozprawow po sect 3 wotr 1 a 2 postajeshynja Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchowanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywanišćach (SaumlchsSorbKitaVO)

cilowa skupina dźěći kiž wopytuja dźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

| 7

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 44: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK wokrjesaj Budyšin a Zhorjelc

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so k tomu w kapitlu 241 raquoDźěćace dnjowe přebywanišćalaquo sćěhowaca wěcna wobstejnosć wopisuje raquoPostajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVO) rjaduje financielnu podpěru Swobodshyneho stata k spěchowanju serbskeje rěče w dźěćacych dnjowych přebywanišćach znowa Dźěći maja so ze zaměrom wobšěrneje dwurěčnosće spěchować Při tym maja so wuměnjenja stworić zo by so dźěćom wopyt serbskeje zakładneje šule zmoacutežnił Pedagoshygiske fachowe mocy dyrbja serbšćinu a němčinu wobknježić Noshyšerjo maja na to skutkować zo so za serbskorěčne wothladowanje fachowe mocy zasadźa kiž serbsku rěč w maćernorěčnej kwaliće wobknježalaquo Postajenje Sakskeho statneho ministerstwa za socialne k spěchoshywanju serbskeje rěče a kultury w dźěćacych dnjowych přebywashynišćach (SaumlchsSorbKitaVo) wobsahuje w sect 5 wotr 2 a 3 sćěhowashyce rjadowanje raquoProacutestwa na přizwolenje přiražki za přichodne lěto ma so lětnje stajić přez nošerja zarjadnišća po sect 20 sada 3 a 4 SaumlchsKitaG pola za přizwolenje a wupłaćenje zamołwiteho zarjada W proacutestwje ma so zdźělić ličba spěchujomnych skupin w lěće stajenja proacutestwy a so přez wěcnu rozprawu dopokazać spjelnjenje žadanjow po sect 3 wotr 1 a 2 laquo raquoZa ewaluaciju spěchowanja serbskeje rěče a kultury po tutym postajenju maja so krajnej direkciji wěcne rozprawy na požadanje k wědźenju daćlaquo

8 |

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 45: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

131 naprawa prawidłowne zarjadowanja k zdobyću absolwentow Serbskeho gymnazija Budyšin za studij wučerstwa

měrjenski kriterij ličba požadarjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina abiturienća

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMKSakska kubłanska agentura

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace steji raquoZo byshychu tež fachowospecifisce serbskorěčni wučerjo k dispoziciji stali přewjeduje Statne ministerstwo za kultus zhromadnje ze Sakskej kubłanskej agenturu regionalny zarjad Budyšin z Domowinu z t a Serbskim šulskim towarstwom z t prawidłownje wabjenske zashyrjadowanja na Serbskim gymnaziju Budyšin zo by młodych Sershybow za studij wučerstwa dobyłolaquo

| 9

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 46: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

13 zaměr

zesylnjenje wukubłanja serbskorěčnych wučerkowwučerjow

132 naprawa pragmatiske rjadowanje přizwolenja za požadarjow za studij wučerstwa a za přihotowansku słužbu

měrjenski kriterij ličba přizwolenjow za studij wučerstwa za serbske šule na Uniwersiće Lipsk

cilowa skupina požadarjo studija na Uniwersiće Lipsk

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKUniwersita LipskSMK

partnerojo ndash

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 242 raquoŠulelaquo sćěhowace praji raquoW Instituće za sorabistiku Uniwersity Lipsk wukubłuje so serbski wědomostny a wučerski dorost Tu stej moacutežnej studij předmjeta serbšćina na wučerstwo kaž tež filologiski studij sorabistiki Tole potrjechi hornjoserbšćinu (Swobodny stat Sakska) a delnjoserbshyšćinu (Kraj Braniborska)laquo Přez Sakski wysokošulski přizwolenski zakoń je moacutežno zo so poshyhłubšene znajomosće serbskeje rěče při přizwolenju za studij wushyčerstwa wosebje na Uniwersiće Lipsk za kombinaciske předmjety k serbskorěčnemu wukubłanju na přiměrjene wašnje wobkedźbuja

10 |

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 47: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

14 zaměr

wukubłanje serbskorěčnych kubłarkowkubłarjow

141 naprawa wukubłanje na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku ewaluacija a po potrjebje polěpšenje poskitka

měrjenski kriterij ličba kubłarkowkubłarjow

cilowa skupina kubłarkikubłarjo přichodne kubłarkipřichodni kubłarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMK

partnerojo nošerjo dźěćacych dnjowych přebywanišćow Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 243 raquoPowołanske a wysokošulske kubłanjelaquo praji raquoNa Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Powołanskim šulskim centrumje za hospodarstwo Budyšin bu serbski kubłanski puć za powołanje statnje připoacuteznateho kubłarja zarjadowany To je jeničke powołanskokubłanske zarjadnišćo ze specielnje serbshyskim wusměrjenjom Absolwenća fachoweje šule so wukmanja kubłanske zdźěłowanske a wothladowanske nadawki přewzać a we wšěch socialnopedagogiskich wobłukach dźěłać Runočasnje přiswoja sej šulerki a šulerjo znajomosće wo serbskej rěči stawishyznach kulturje zo bychu tute sami dale posrědkować moacutehlilaquo

| 11

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 48: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

151 naprawa raquoSerbšćina za wšěchlaquo ndash zmoacutežnić nawuknjenje serbskeje rěče za wšěch zajimowanych certifikacijarěčny diplom po mjezynarodnej praksy wot raquoelemenshytarneho nałožowanja rěčelaquo (stopjeń A1 a A2) přez raquosamostatne nałožowanje rěčelaquo (stopjeń B1 a B2) hač ke raquokompetentnemu nałožowanju rěčelaquo (stopjeń C1 a C2) za delnjoserbšćinu (A ndash C) hornjoserbšćinu (A ndash C) a slepjanšćinu (A B) pruwowanja k wěstym časam přez licencowane kubłanišćo (Rěčny centrum WITAJ) jasne jednotne (a zdobom dialektowariabelne) curricula k docpěću dateje rěčneje kompetency wuwić systematiku kursow zdobom na online-kompatibilitu (digitalny dalokostudij z připoacuteznatym pruwowanskim zakoacutenčenshyjom) připoacuteznaće serbšćiny jako cuza rěč tole je wosebje za regiony na kromje serbskeho sydlenskeho teritorija wažne wutworjenje ramikowych wuměnjenjow za přezcyłny poskitk wučshyby serbšćiny jako wizija (raquostary wokrjes NOLlaquo abo wokrjes Zhoshyrjelc jako modelowy region) ličo z tym koacuteždeho potencielneho zajimca docpěć moacutec (kombinacija ludowa uniwersita onlinekursy a koncept 2plus w powšitkownokubłacych šulach)

měrjenski kriterij ličba wosobow kiž su serbsku rěč nawuknyli

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć Rěčny centrum WITAJ Domowina (za slepjanšćinu) SMWK

12 |

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 49: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

partnerojo ludowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju

pozadk W poslednjej rozprawje k połoženju serbskeho luda w Swobodshynym staće Sakskej so w kapitlu 245 raquoSerbšćina we wukubłanju dorosćenychlaquo sćěhowace praji raquoLudowe uniwersity w serbskim sydlenskim teritoriju w Swobodnym staće Sakskej su zarjadnišća kotrež serbšćinu w ramikach kwalifikacije dorosćenych poskićeshyja Přerěznje so lětnje dohromady něhdźe 20 do 30 zajimcow na kursach serbšćiny wobdźěla Najniša ličba wobdźělnikow za kursy so zwjetša njedocpěje Zo bychu so tute přiwšěm přewjesć moacutehli wuruna Załožba za serbski lud falowace dochody Nimo toho so kursy serbšćiny w jednotliwych serbskorěčnych reshygionach wot wšelakich nošerjow poskićejalaquo Přez certifikaciju po Zhromadnym europskim referenčnym ramishyku za rěče matej so status a připoacuteznaće serbskeje rěče zběhnyć Cyłotne spokojenje potrjeby njeje tuchwilu falowacych wuwučoshywanskich mocow dla moacutežne Postupny natwar onlineposkitkow moacuteže k polěpšenju situacije a k modernemu posrědkowanju serbshyskeje rěče přinošować

15 zaměr

raquoSerbšćina za wšěchlaquo

152 naprawa wupisanje myta (ewtl pod dźěłowym titulom raquoSerbsce rěčećlaquo)

měrjenski kriterij připoacuteznaće wosobam kiž su serbsku rěč nawuknyli abo kiž maja zasłužby nastupajo přiswojenje serbskeje rěče

cilowa skupina wšitcy zajimcy w serbskim sydlenskim teritoriju kaž tež w cyłym Swobodnym staće Sakskej

| 13

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 50: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWKjury

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež ma so wuwić koncepcija

14 |

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 51: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

21 zaměr

přełožk brošurow

211 naprawa Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) je dwě brošurje k škitanym družinam zwěrjatow do serbskeje rěče přełožić dało Zešiwk raquoŁastojčka Klaralaquo wuńdźe w prěnim nakładźe we wysoshykosći 1500 eksemplarow Serbski přełožk brošury raquoEuropski šěry wjelklaquo steji jako pdf-dokument na internetnej stronje ministershystwa pod wwwsmulsachsende a moacuteže so bjezpłatnje downloashydować

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje wot 2010 staw 22 09 2010 naprašowanje SMUL dla podpěry při přełožku brošurow staw 29 09 2010 sposrědkowanje serbskich přełožowarjow přez SMWK staw dec 2010 dozhotowjenje přełoženych brošurow staw 30 12 2010 nowinske zdźělenje a pismo na wšě dźěćace dnjowe přebywanišćašule w serbskim sydlenskim teritoriju zo moacuteža so brošury skazać

| 15

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 52: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

zamołwitosć SMUL

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

21 zaměr

přełožk brošurow

212 naprawa dalše brošury kotrež wuda Swobodny stat Sakska so do serbšćishyny přełoža a w šulach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach w serbskim sydlenskim teritoriju zasadźa pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na wšě statne ministerstwa jako podpěra za zwoshyprawdźenje

měrjenski kriterij ličba skazanych brošurow

cilowa skupina wšě šuledźěćace dnjowe přebywanišća w serbskim sydlenskim teritoriju

zwoprawdźenje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) nashymjetuje hižo k dispoziciji stejace printmedije do serbšćiny přełoshyžić dać a je wozjewić

middot Nakład raquoWobswětowych datow 2011laquo moacutehł paralelnje k němskej a jendźelskej wersiji tež w serbšćinje wuńć Moacutežne cilowe skupiny bychu tu byli srjedźne šule a gymnazije w serbskorěčnym rumje

middot Hižo wobstejaca pdf-dataja wo raquoEuropskim šěrym wjelkulaquo w serbskej rěči (wozjewjena w interneće) by so tež jako printshywersija wozjewić moacutehła

16 |

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 53: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

middot Dźěćaca brošura raquoŁastojčka Klaralaquo je hižo rozebrana Znowaćišć by był moacutežny

Mjenowane a dalše medije moacutehli w přichodnych lětach tež w serbskej rěči wuńć Do toho pak je trěbna identifikacija cilowych skupin Ma so wujasnić kajki zaměr ma so docpěć Dźe bjezwushywzaćnje wo to rěč nawuknyć aabo rěč hajić Wotwisujo wot toho měło so potom za běžace a přichodne lěto postajić kotre z namjetowanych projektow so wot SMUL realizuja Rěčny centrum WITAJ pruwuje přełožk dalšich brošurow za dźěći

zamołwitosć sakske statne ministerstwa abo jich zamołwići za zjawnostne dźěło

partnerojo Rěčny centrum WITAJ

pozadk ndash

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

221 naprawa skutkowniše informaciske tafle (na př při awtodroacuteze raquoSerbski syshydlenski teritorijlaquo abo raquoDwurěčny regionlaquo abo podobne) pruwoshywać moacutežnosć nastajenja dalšich taflow na wěstych dypkach prushywować korektne pisanje na hižo wobstejacych taflach

měrjenski kriterij nastajenje wotpowědnych taflow wuhoacutednoćenje přez naprašowanje

cilowa skupina wobydlerjowopytowarjo serbskeho sydlenskeho teritorija

| 17

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 54: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWAbjezposrědnje podrjadowane zarjadywokrjesy SMWA krajny zarjad za droacutehotwar a wobchad je dowolenski zarjad ndash po RTB 2008 (směrnica turistiski popis)

partnerojo zastupnicy zajimow Serbow

pozadk W sect10 Sakskeho serbskeho zakonja je k dwurěčnym taflam sćěhowace rjadowane raquo(1) Wuhotowanje z taflemi w zjawnym rumje přez zarjady Swoshybodneho stata Sakskeje a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa wosebje na zjawshynych twarjenjach zarjadnišćach droacutehach pućach zjawnych naměstach a mostach ma w serbskim sydlenskim teritoriju w němskej a serbskej rěči być (2) Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenshystwa wustawy a załožby zjawneho prawa skutkuja na to zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim teritoriju napisy w němskej a serbskej rěčilaquo Předmjet tuteje naprawy su tu ndash wuchadźejo z rjadowanjow sect10 Sakskeho serbskeho zakonja k dwurěčnemu wuhotowanju z taflemi ndash wosebje tež informaciske tafle wo Serbach Jako akteshyrojo su h n partnerojo naprawy prašani

18 |

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 55: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

22 zaměr

polěpšenje dwurěčneho wuhotowanja z taflemi

222 naprawa wabić za zasadnu dwurěčnosć při wabjenju popisu a narěčenju kupcow w serbskim sydlenskim teritoriju přez wikowanje

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wobydlerjo w serbskim sydlenskim teritoriju kupcy nadawkidawarjo

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWA

partnerojo IHK Drježdźany (partner za serbskorěčny teritorij) Zwjazk serbshyskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Zjednoćenstwo sakskeho hospodarstwa

pozadk W sect 10 wotrězk 2 Sakskeho serbskeho zakonja je rjadowane zo Swobodny stat Sakska a jeho dohladej podstejace zjednoćenstwa wustawy a załožby zjawneho prawa na to skutkuja zo maja tež druhe twarjenja zjawneho wuznama w serbskim sydlenskim terishytoriju napisy w němskej a serbskej rěči Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

| 19

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 56: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

231 naprawa nimo němskorěčnych tež serbskorěčne informacije za sobushyjěducych w zjawnym wosobowym bliskowobchadźe (OumlPNV) w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina wužiwarjo OumlPNVwobchadneho zwjazka Hornje Łobjozaměroshyweho zwjazka wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWA

partnerojo wobhospodarjerjo OumlPNV

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Wot zastupshynistwow zajimow Serbow je so składnostnje na př na potrjebu dwurěčnych taflow při zastanišćach a dwurěčnych wupowěsnjeshynych informacijow skedźbniło

20 |

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 57: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

23 zaměr

wotkryće dalšich wobłukow zjawneho žiwjenja za wužiwanje serbskeje rěče

232 naprawa zawěsćić roznošowanje posyłkow ze serbskorěčnymi poacutestowymi adresami pismo Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij skoacuteržby a nastorki kiž buchu wot Domowiny z t hromadźe znošene

cilowa skupina poacutestowi posłužbarjo

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWK

partnerojo Zwjazkowa syćowa agentura za milinu płun telekomunikaciju poacutest a železnicu Domowina z t poacutestowi posłužbarjo

pozadk Stajnje zaso jewja so skoacuteržby zo so poacutestowe posyłki ze serbskoshyrěčnej adresu njeroznošuja Potrjecheni moacuteža so na Domowinu z t wobroćić Naprawa ma poacutestowych posłužbarjow kaž tež zwjazkowu syćowu agenturu za problematiku sensibilizować a k rozrisanju wjesć

| 21

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 58: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

241 naprawa pozbudźować hosćićelowpřistajenych w turizmje dalokož su serbskorěčni tutu rěč nimo druhich rěčow tež w přitomnosći hoshysći wužiwać zhromadny list Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK) a Sakskeho statneho ministerstwa za hoshyspodarstwo dźěło a wobchad (SMWA) na deleka mjenowanych partnerow

měrjenski kriterij naprašowanje za zwoprawdźenjom naprawy

cilowa skupina turizmserbscy wobydlerjo wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje 2013

zamołwitosć SMWASMWK

partnerojo turistiske zwjazkikomunalni nošerjo samozarjadnistwa krajny turistiski zwjazk (LTV Sakska z t) Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska zwr (MGO) kaž tež turistiske towarstwo Hornja Łužica-Delnja Šleska z t (TVO)

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za koshytrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć Zjawne wužiwanje serbskeje rěče we Łužicy je samowusahowace znamjo tutoho regiona Wone je kmane zajim turistow za tutoacuten region zbudźić abo pohłubšić

22 |

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 59: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

242 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) na komunalnych nošerjow samozarjadnistwa k zjawnemu wupowěsnjenju w kotrymž so k wužiwanju serbskeje rěče pozbudźuje pruwować přewjedźenje imageoweje kampanje rešerše wo akshytiwitach druhich zwjazkowych krajowZwjazka k pozbudźowanju wužiwanja mjeńšinowych rěčow (naprašowanje) pruwowanje koacuteštow imageoweje kampanje na př w přirunanju z kampanju SMWK raquoZmištruj swoacutej studijlaquo

měrjenski kriterij naprašowanje wo přewjedźenju naprawy kaž tež ewtl rezonancy na to

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK

partnerojo Załožba za serbski lud (podpěra ewentualneje imageoweje kampanje)

pozadk W sect 8 Sakskeho serbskeho zakonja steji raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swoshybodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjosershybšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchushyjetejlaquo

| 23

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 60: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju

243 naprawae škit a spěchowanje tolerancy napřećo serbskorěčnemu wobydlershystwu kaž tež wužiwanja serbskeje rěče dale wjesć wobstejace dobre kontakty mjez w serbskim sydlenshyskim teritoriju bydlacymi fararjemi a přisłušnymi policajskimi rewěrami Budyšin Biskopicy a Kamjenc a městnymi policajskishymi zarjadami zo bychu so přećiwoserbske motiwacije při wěcshynych wobškodźenjach a wandalizmje wuzamknyli a subjektiwne wěstotne začuće wobydlerjow skrućiło zjawny wokolnik Statneho ministerstwa nutřkowneho (SMI) poshylicajskim zarjadam dale wjesć sobuskutkowanje Domowiny z t w krajnej prewencishyskej radźe (LPR)

měrjenski kriterij přećiwoserbske wuprajenja a aktiwity

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija policajske zarjady a komunalni nošerjo samozarjadnistwa

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMIpolicajske zarjady

partnerojo ndash

pozadk Zastupnicy zajimow Serbow a wobydlerjo widźachu a widźa so stajnje zaso přećiwoserbskim wuprajenjam a aktiwitam wustajeshyni (na př skřiwdźenjam ničenjam serbskich rěčnych pomnikow křesćanskich symbolow) Nimo přepytowanjow přez policajske zarjady so přez dźěło krajneje prewenciskeje rady (LPR) tutym akshy

24 |

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 61: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

tiwitam znapřećiwja Domowina z t je sobustaw w přiradźe LPR W sect8 Sakskeho serbskeho zakonja je nimo toho zapisane raquoNashyłožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbshyskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźowanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

24 zaměr

pozbudźować k wužiwanju serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenshyskim teritoriju

244 naprawa přewostajić tołmačerjow a techniku za simultane přełožowanje ze serbšćiny do němčiny při zjawnych posedźenjach přednoshyškach zarjadowanjach

měrjenski kriterij naprašowanje za přewjedźenjom wotpowědnych posedźenjow a zarjadowanjow

cilowa skupina wobydlerjo serbskeho sydlenskeho teritorija

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć komunalni nošerjo samozarjadnistwa

partnerojo serbske zarjadnišća SMWK SMI

pozadk Tuta naprawa je nastupajo financowanje a praktiske přewjeshydźenje předewzaće z wotewrjenym wukoacutencom Prawo na zjawne wužiwanje serbskeje rěče by měło tež na posedźenjach gmejnshy

| 25

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 62: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

skich radow na kotrychž so praktikuje dale zaručene być a tam hdźež je to zmysłapołne so tež zmoacutežnić Zamołwići a h n partshynerojo maja na městnje konkretne zwoprawdźomne rozrisanja namakać tak zo je wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju zaručene na druhej stronje pak tež powšitkowna komunikacija Za to moacutehło zasadźenje simultanych přełožowarjow z wotpowědshynej techniku (nawušne słuchatka) praktikabelne rozrisanje być sect8 Sakskeho serbskeho zakonja ma so tež za tutu naprawu wobshykedźbować raquoNałožowanje swoacutejskeje rěče je jedne z bytostnych znamjenjow serbskeje identity Swobodny stat Sakska připoacuteznawa serbskej rěči wosebje hornjoserbšćinu jako wuraz duchowneje a kulturneje bohatosće kraja Jeju wužiwanje je swobodne Jeju nałožowanje w słowje a pismje w zjawnym žiwjenju a pozbudźoshywanje k tomu so škitatej a spěchujetejlaquo

25 zaměr

wužiwanje serbskeje rěče w socialnych zarjadnišćach (hladarnje hladanje chorych) w serbskim sydlenskim teritoriju

251 naprawa pohłubšić kontakty k nošerjam chorownjow hladarnjow a wothladowarnjow w serbskim sydlenskim teritoriju

měrjenski kriterij naprašowanje na dobrowoacutelnej bazy pola nošerjow zarjadnišćow za relaciju serbskorěčnych pacientowwobydlerjow k personalej

cilowa skupina serbskorěčni pacienća serbskorěčny hladanski personal

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMS

26 |

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 63: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

partnerojo nošerjo zarjadnišćow

pozadk Socialne zarjadnišća kaž chorownje starownje a domy maja so sylnišo za to sensibilizować a zdobyć poskićeć moacutežnosć serbshyskorěčnych ludźi kiž chorosće a staroby dla abo z druhich přičin zastaranje trjebaja w serbskej rěči wothladować W jednotliwych zarjadnišćach so to po moacutežnosći hižo praktikuje (Tuta naležnosć so wosebje w rozprawje wuběrka wěcywustojnych wo nałožoshywanju Europskeje charty regionalnych abo mjeńšinowych rěčow w Němskej předpołoženej 0212 2010 pomina)

| 27

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 64: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

31 zaměr

wu- a dalekubłanje sobudźěłaćerjow w krajnych zarjadachpola komunalnych nošerjow samozarjadnistwa w Swobodnym staće Sakskej za přiswojenje wotpowědnych znajomosćow wo serbskej rěči kulturje a tradicijach kaž tež wo mjeńšinowych prawach

311 naprawa Akademija zjawneho zarjadnistwa (AVS) a Fachowa wysoka šula sakskeho zarjadnistwa (FHSV) zaručatej přiswojenje wotpowědshynych znajomosćow dalekubłanski poskitk raquoInterkulturelna kompetenca ndash narodne mjeńšiny w Europje na přikładźe serbskeho luda w přirunanju k druhim mjeńšinamlaquo

měrjenski kriterij zwěsćić ličbu wobdźělnikow na wotpowědnych dalekubłanskich poskitkach

cilowa skupina sobudźěłaćerjo krajnych zarjadowkomunalni nošerjo samozashyrjadnistwa

zwoprawdźenje 2012 ndash h n dalekubłanje je hižo wobstatk dalekubłanskeho programa AVS

zamołwitosć AVS SMI

28 |

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 65: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

partnerojo ndash

pozadk W zarjadach Swobodneho stata Sakskeje měło wjace sobudźěłashyćerjow hač dotal měć wotpowědne znajomosće k prawam narodshynych mjeńšinow a k serbskej rěči kulturje a tradicijam

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

321 naprawa Serbski institut z t a Ludowe nakładnistwo Domowina zesylnitej přewostajenje slědźerskich projektowwuslědkowposkitkow za šěršu zjawnosć w serbskim sydlenskim teritoriju a w Swobodnym staće Sakskej wozjewjenja w knižnej formje nowych medijach interneće poshyskitk simultaneho přełožka do němčiny při zarjadowanjach w serbskej rěči marketing podpěra serbskich zarjadnišćow při jich zjawnej prezentaciji na př Ludoweho nakładnistwa Domowina na knižnych wikach w Lipsku přez Sakske statne ministerstwo za wědomosć a wuměłshystwo (SMWK)

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkaminaprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina zajimcy na serbskej rěči kulturje a tradicijachwobydlerjo Sakskeje

zwoprawdźenje běžnje

zamołwitosć SMWKserbske zarjadnišća

| 29

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 66: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

partnerojo ndash

pozadk Tuta naprawa ma h n partnerow sylnišo zwjazać a tak hižo wobshystejace poskitki hišće skutkownišo za šěršu zjawnosć spřistupnić

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

322 naprawa wokolnik Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wushyměłstwo (SMWK) muzejam Swobodneho stata Sakskeje z proacuteshystwu zapřijeće temy sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulshyturje a tradicijach při planowanju wustajeńcow rozwažować

měrjenski kriterij naprašowanje za poskitkami naprašowanje za zarjadowanjemi

cilowa skupina muzeje w Swobodnym staće Sakskej

zwoprawdźenje 2012

zamołwitosć SMWKmuzeje w Swobodnym staće Sakskej

partnerojo Muzeje w Swobodnym staće SakskejSakski krajny centrum za muzejownistwo

pozadk Tuta naprawa je předewzaće z wotewrjenym wuslědkom za kotrež maja so h n partnerojo sensibilizować a zdobyć

30 |

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 67: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

32 zaměr

sposrědkować wědu wo serbskej rěči kulturje a tradicijach

323 naprawa intensiwować sposrědkowanje wědy wo serbskej rěči kulturje a tradicijach na sakskich šulach nadźěłanje dalšich poskitkow a projektow přez serbske institucije koordinowanje naprawow z podpěru Sakskeho statneho ministershystwa za wědomosć a wuměłstwo (SMWK ndash naležnosće Serbow) podpěra wot Sakskeho statneho ministerstwa za kultus a sport (SMK) přez wokolnik na šule w Swobodnym staće Sakskej kotryž poskitki a projekty podpěra a wo nimi informuje

měrjenski kriterij naprašowanje k poskitkam a projektam

cilowa skupina šulerjo a wučerjo šulow Swobodneho stata Sakskeje

zwoprawdźenje wot 2012

zamołwitosć SMWK podpěra přez SMK

partnerojo serbske institucije komunalni nošerjo samozarjadnistwa jako šulscy nošerjo

pozadk Sakski šulski zakoń w sect 2 wotrězk 3 k temje raquoSerbska kultura a rěč w šulilaquo postaja zo maja so na wšěch šulach Swobodneho stata Sakskeje zakładne znajomosće ze stawiznow a kultury Serbow sposrědkować Za to maja so w tutej naprawje sylnišo serbske institucije do wuwića poskitkow za sakske šule zapřijeć

| 31

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 68: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

33 zaměr

intensiwować informaciju wo serbskej rěči kulturje a tradicijach w regionalnym turizmje

331 naprawa naprawy Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleshyska (MGO) kaž tež turistiskeho towarstwa Hornja Łužica-Delnja Šleska z t w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty

měrjenski kriterij wotprašować běžace zwoprawdźenje naprawy

cilowa skupina dowolnicywopytowarjo regiona

zwoprawdźenje běžnje Sakske statne ministerstwo za wobswět a ratarstwo (SMUL) poskića tuchwilny poskitk kontinuowano wutwarjeć a polěpšeć

zamołwitosć SMULSMWA

partnerojo hl h

pozadk W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty wobsteja hižo jara dobre poskitki Na dwoacutejce wob lěto so wotměwacych přirodowych wikach haja so serbske tradicije a serbska kultura Wizuelne wabjenje je w dalokej měrje dwurěčne Biosferowy posoł (wuchadźa dwoacutejce wob lěto) ma z lěta 2010 w koacuteždym wudaću jedyn dwurěčny přinošk Eksistuje tež serbskoshyrěčny informaciski flyer Na wšěch wulkozarjadowanjach biosfeshyroweho rezerwata so zdobom tež serbske wašnja a nałožki pěstushyja Serbska kultura a serbske stawizny su wažny dźěl wot zarjadshynistwa biosferoweho rezerwata wuwiteho projekta kubłanje za trajne wuwiće (BNE) za 10 lětnik Projekt bu z DEKADE-mytom UNESCO wuznamjenjeny

32 |

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 69: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Wot załoženja biosferoweho rezerwata 1994 eksistuja prashywidłowne dźěłowe kontakty ze serbskimi kulturnymi nošerjemi kaž ze serbskim dźenikom raquoSerbske Nowinylaquo z Domowinu z t a ze serbskim domizniskim towarstwom raquoRadiškalaquo z t W meji 2010 bu mjez zarjadnistwom biosferoweho rezerwata a Domowinskej župu Budyšin kooperaciske zrěčenje wotzamknjene Tuchwilu so přełožk homepage zarjadnistwa biosferoweho rezerwata do serbshyšćiny přihotuje W informaciskim domje w centrumje biosferoweho rezerwata w Stroacuteži kotryž so tuchwilu twari je předwidźany přinošk k serbskej kulturje a serbskim stawiznam we wosebitym wotrězku wustashyjeńcy W cyłej wustajeńcy maja so wšě fachowe wurazy tež w serbskej rěči podać

| 33

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija
Page 70: Maßnahmenplan zur Ermutigung und zur Belebung des Gebrauchs der sorbischen Sprache

Redakcija nowinarski zarjad Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo

Wuhotowanje a stajenje pingundpong Drježdźany

Ćišć Union Druckerei Drježdźany

Nakład 1000 eksemplarow

Redakciski koacutenc 30 62013

Skazanje Tutoacuten spis moacutežeće sej darmotnje skazać pola Zentraler Broschuumlrenversand der Saumlchsischen Staatsregierung Hammerweg 30 01127 Dresden telefon +49 351 2103671 abo +49 351 2103672 telefaks +49 351 2103681 e-mail publikationensachsende

  • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Maszlignahmenplan der Saumlchsischen Staatsregierung
    • Handlungsfeld
    • Handlungsfeld 1 Erwerb der sorbischen Sprache Verbesserung der Sprachkenntnisse
    • Handlungsfeld 2 Gebrauch der sorbischen Sprache im oumlffentlichen Leben innerhalb des sorbischen Siedlungsgebietes
    • Handlungsfeld 3 Wissen uumlber die sorbische Sprache Kultur und Uumlberlieferung
    • Herausgeber
      • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Plan naprawow Sakskeho statneho knježerstwa
        • Jednanske polo
        • Jednanske polo 1 Přiswojenje serbskeje rěče polěpšenje rěčnych znajomosćow
        • Jednanske polo 2 Wužiwanje serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju w serbskim sydlenskim teritoriju
        • Jednanske polo 3 Wěda wo serbskej rěči kulturje a tradicijach
        • Redakcija