www.buildingsmartturkiye.org

Konu: İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları Çalışma Grubu: Proje Geliştirme Çalışma Grubu

Tarih: 16.09.2020 Versiyon: 03

http://www.buildingsmartturkiye.org/

1 Konu: İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları ver 03

ÇALIŞMANIN AMACI VE KAPSAMI

Ülkemizde yürürlükte olan, farklı disiplinler için ayrı ayrı hazırlanan tasarım hizmetlerine esas asgari ücret yönetmelikleri, en az bedel tariflerinde inşaat projeleri aşama tariflerinin birbirleri ile ilişkilendirilememesi ve benzer aşama isimlerinin altında disiplinlerden beklentilerin farklı olmasından dolayı, ortak bir anlayış sağlayabilmek amacıyla bu çalışma hazırlanmıştır. Bu çalışma kapsamında yeni veya mevcut üstyapı projelerinin yanı sıra, altyapı projelerine yönelik proje gelişim aşamaları da birlikte değerlendirilmiştir.

İnşaat projelerinin başarılı yürütülmesi için görev alan tüm disiplinlerin iş birliği ve iletişimi her zaman önemli olmuştur. Buna ek olarak proje süreçlerinde artan bir şekilde kullanılan dijital araçların anlamlı katkı sağlayabilmesi amacıyla ortak proje gelişim aşamalarının belirlenmesi ve her aşamada tüm disiplinlerden temel beklentilerin netleştirilmesi hedeflenmiştir.

Önerilen proje aşamaları için, disiplinlerin özelinde gerekli detay tanımlamalar, teslim edilmesi gereken dokümanlar ile aralarındaki ilişkilerin ve sorumlulukların netleştirilmesi için ayrı bir “Teslim Süreçleri” çalışması başlatılmıştır.

İnşaat projelerinde gelişen farklı tedarik stratejileri ve sözleşme tipleri, tasarımın ilerlemesini ve farklı aşamalardaki çalışmaları değiştirmeyeceğinden, teknik şartnamelerin, keşif listelerinin, ihale belgelerinin hazırlanması, ihale yapılması ve mobilizasyon vb. süreçler aşamalara dahil edilmemiştir. Proje özelinde tedarik stratejilerine uygun bilgi paylaşım ve teslim süreçleri planlanması önerilmektedir. Aynı zamanda, yerel ve idari yönetimlerin inceleme yapabilecekleri, inşaat ruhsat işlemleri için talep edilen bilgileri içeren çalışmaların en geç Kesin Proje aşamasında tamamlanması önerilmektedir.

Çalışmanın ilk aşamasında, “T.C. Bayındırlık Ve İskan Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Mimari Proje Düzenleme Esasları”, “TMMOB Mimarlar Odası Mimarlık Hizmetleri Şartnamesi Ve En Az Bedel Tarifesi”, “TMMOB MMO Serbest Müşavirlik Mühendislik Hizmetleri Ve Asgari Ücret Yönetmeliği”, “TMMOB EMO Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği” ve “RIBA Plan Of Work 2020” dokümanları incelenmiş, çalışmaya katılanların ulusal ve uluslararası tecrübeleri ile değerlendirilerek bir öneri geliştirilmiş ve sektör paydaşlarının görüş ve yorumuna sunulmuştur.

2 Konu: İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları ver 03

KATKIDA BULUNANLAR Çalışma grubu bünyesinde taslak hazırlanmasına destek olan ve hazırlanan taslaklara görüş, yorum ve tekliflerini ileten, konu hakkında tecrübelerini paylaşan uzman gönüllülerimize teşekkürler.

PROJE GELİŞTİRME ÇALIŞMA GRUBU İCRA KURULU

Serkan ELİBOLLAR ProCS Mühendislik Dr. Ahmet ÇITIPITIOĞLU TAV İnşaat

Yrd. Doç. Dr. Aslı AKÇAMETE ODTÜ Aygen ERKAL Türkiye İMSAD

Bahadır DEMİRTAŞ Emay Berke ÇELİKEL Arup

Burcu Esen BARUTÇU Drees & Sommer Daniel KAZADO ProCS Mühendislik Prof. Dr. Esin Ergen PEHLEVAN İTÜ

Gizem YILDIRIM BIMChief Saniye ÖKTEM Prota Mühendislik

Sinan ALEMDAR Emay Uğur ÇELİK Emay Uğur KAYA Emay

Utku BAŞYAZICI Doxa87

EDİTÖR Serkan ELİBOLLAR ProCS Mühendislik

GÖRÜŞ VERENLER

Dr. Ahmet ÇITIPITIOĞLU TAV İnşaat Alp Eren ÇON Freelance

Alparslan GÜRE Freelance Dr. Atila GÜRSES Onduline Avrasya Ayşe Hasol ERKTİN Has Mimarlık A. Erkan ŞAHMALI Proud Proje Yönetim

Berke ÇELİKEL Arup M. Bilgehan ŞAHİN Rönesans Endüstri Tesisleri Buket SAĞIROĞLU ÇŞB Yüksek Fen Kurulu Burak GÖKÇEN Freelance Burcu Esen BARUTÇU Drees & Sommer

Deniz PEHLİVAN TAV İnşaat Durmuş DİLEKÇİ İSMD Dr. Duygu ERTEN İstanbul Medipol Üniversitesi Prof. Dr. Esin Ergen PEHLEVAN İTÜ

Evren ÖZSOY İGA Göker Malik ALTUNTAŞ Klafs Technical Dr. Hasan Burak ÇAVKA İzmir İleri Teknoloji Enstitüsü Hasan Furkan YILDIZ Oytaş-Yıldız Uluslararası İnşaat İlker Ali İLİŞ Prota Mühendislik

İlker ERDOĞMUŞ Sakarya Üniversitesi Jozef BONFİL BTM Kadir ÇELİK Epas Mühendislik/ETMD Kerem BUĞDAYCIOĞLU Archimco

Meltem YILMAZ BİTÜDER Muhammed MARAŞLI Fibrobeton Dr. Nuray Benli YILDIZ Düzce Üniversitesi Onur ERKAN ProCS Mühendislik Onur İŞBİLİR Beos Cephe Danışmanlığı

Prof. Dr. Salih OFLUOĞLU MSGSÜ Saniye ÖKTEM Prota Mühendislik Sinan ALEMDAR Emay Süleyman AKIM Akım Mühendislik TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası

Tuna ÖZYTURT arCHitect TO-tasarım Uğur KAYA Emay Utku BAŞYAZICI Doxa87 Ümit BALABAN Anel

Yasin ENGİN Freelance

3 Konu: İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları ver 03

İNŞAAT PROJESİ GELİŞİM AŞAMALARI

4 Konu: İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları ver 03

0- Stratejik Planlama Aşaması

İşveren gereksinimlerinin farklı inşaat projesi seçenekleri veya başka metotlar (inşaat projesi dışında olası seçenekler) ile karşılanması durumlarının tümünün avantaj ve dezavantajları ile irdelendiği, benzer projelerdeki geçmiş deneyimleri de dikkate alarak proje risk ve bütçesinin değerlendirildiği, en uygun çözüm ile yatırım vizyonunun tespit edildiği aşamadır. Bu aşama aynı zamanda ömrünü tamamlamış inşaat projelerinin yenilenmesi, yeniden tasarlanması, yıkımı, geri dönüşüm ve atık yönetimi çalışmalarına ait stratejik kararları da içererek, yapı yaşam döngüsünün tamamlanmasını sağlar.

1- Etüt Aşaması

Etüt aşamasında işverenin yatırım vizyonu doğrultusunda ihtiyaçlar ve talepler belirlenip, bunların gerçekleşmesi için uygun olanaklar ve seçenekler tespit edilecektir. Proje için ihtiyaç programının ve mekânsal kullanım alanlarının tanımlanması, mekân ve işlev şemasının hazırlanması, imar durumu, kadastro, arsanın doğal ve zemin özelliklerinin saptanması, yapının çevre ile ilişkisinin analiz edilmesi çalışmaları yürütülecek, projenin ileriki aşamalarında izlenecek yol ve uygulanacak çalışma yöntemi, sözleşme tipi ve iş programı kararlaştırılacaktır. Bu aşamada, projenin enerji kullanımı, sürdürülebilirlik hedefleri ve tesis yönetim stratejisi belirlenir. Diğer paydaşların yapacağı çalışmalar ve bunların koordinasyon ve iletişim şeklinin netleştirilmesi amacı ile öncül hazırlık çalışmaları gerçekleştirilecek; etüt raporu, gerekli çizimler ve görseller hazırlanacak; gerekli idari, hukuki, teknik belgeler derlenecek ve bütçe çalışmaları yapılacaktır.

2- Kavramsal Proje Aşaması

Kavramsal Proje Aşaması, Etüt Aşaması çalışmalarında onaylanmış bilgilerin projeye yansıtılması ile erken evre tasarım önerilerinin oluşturulması amacını taşır. Güncel etüt çalışmalarına, projenin ihtiyaç programına, öngörülen bütçeye, arazi ve iklim verilerine, geoteknik (zemin) özelliklerine, İşveren ve gereksinim durumunda proje paydaşlarının idari ve teknik önerilerine uygun olarak şekillenen kavramsal tasarım için belirlenen içerik, ölçek ve detayda vaziyet planı, planlar, kesitler, görünüşler, görseller ve raporlar hazırlanır. Raporlarda, gerekli sistem seçimleri, işletme fonksiyonlarını sağlayacak teknik tesisat türleri, yapının ihtiyaç duyacağı enerji, su, yakıt vb. kaynakların nereden ve ne şekilde sağlanacağı açıklanır. Bu seçimlerin teknik, ekonomik ve mali gerekçeleri irdelenir.

3- Ön Proje Aşaması

Ön Proje Aşaması, Kavramsal Proje Aşaması çalışmalarında belirlenmiş ve onaylanmış üst düzey

kararlar çerçevesinde tasarımın geliştirilmesi, tüm disiplinlerin sistem kararlarını içerecek bilgilerin

projeye yansıtılması amacını taşır. Projenin mekan ve eleman gerekliliklerini tümüyle kurgulayan

temel proje öğeleri olan altyapı, dış saha işleri, kabuk, iç mekânlar, ekipmanlar, teknik tesisatlar,

tefrişat, yapım ve varsa yıkım çalışmaları ile ilgili şematik çizimlerin oluşturulması hedeflenir. Bu

aşama sonunda tüm disiplinler tarafından geliştirilen tasarım, maliyet bilgileriyle proje bütçesiyle

karşılaştırılması amacıyla kontrol edilecektir. Bu aşamanın sonunda, tasarım ekibinin tüm

paydaşlarının kendilerine gerekli olan alanları / mekânları / hacimleri yaklaşık olarak yapı(lar)

5 Konu: İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları ver 03

dahilinde rezerve etmiş olması beklenir. Buna uygun olarak teknik ekipmanların ve tesisatların geçiş

yerleri ile yaklaşık ölçüleri; makina ve ekipmanların yaklaşık ağırlıkları, tüketimleri ve yerleşimi

belirlenir. Ayrıca proje ve hesaplara esas olacak verilerin tespit edildiği, hesap tarzlarının da teklif

edildiği çalışmalar yapılır.

4- Kesin Proje Aşaması

Kesin proje aşamasında, onaylanmış ön projelere uygun olarak çalışmalar yürütülür. Daha ayrıntılı ve kesinleşmiş bilgiler üretilir ve çalışmalar gerçekleştirilir. Ön proje çalışmaları aşamasından sonra meydana gelen değişiklikleri yansıtmak ya da ön projeler aşamasında prensipleri belirlenmiş bazı teknik özelliklerin detaylandırılması ve kesinleştirilmesi amacıyla hazırlanır. Disiplinler arası koordinasyonun tamamlanmadığı ancak tüm disiplinler için kendi içerisinde uygulanabilir, gerekli ulusal veya uluslararası yönetmeliklere uygunluğun teyit edildiği ve kesinleşmiş projelerin hazırlandığı, ekipman ve malzeme bilgilerinin tümüyle tanımlandığı aşamadır.

5- Uygulama Projesi Aşaması

Uygulama Projesi aşaması, bir önceki aşamada kesinleştirilmiş çalışmalar ile yayınlanan projelerde, disiplin içi ve disiplinler arası detaylı koordinasyonun tamamlanmasını hedeflemektedir ve geliştirilen tasarımı uygulamaya bağlayan aşamadır. Söz konusu koordinasyon, satın alma bilgileri kesinleşmemiş ancak yapının inşa edilebilmesi için gerekli tüm detayları doğrulamaya esas bilgiler ile yapılacaktır. Yapının inşa edilebilmesi için, yapıda yer alan tüm donatım sistemleri, yapıyı etkileyen bütün elemanları, tipik birleşme şekillerini ve sistem detaylarını, imalatlarla ilgili tüm bilgileri ve referansları ile Yapı Malzemeleri Yönetmeliğine, Resmi Gazetede yayınlanan Uygulama Teknik Şartnamelerine ve varsa Uygulama Kural Standartlarına uygunluğunun teyit edildiği, montaj ve yapım özelliklerini içeren; gerekli tüm ölçülerin ve malzemelerin işlendiği, büro ve şantiyede her türlü imalat aşamasında kullanılabilecek nitelikte ve yeterlilikte hazırlanmış çizimler, şartnameler, hesap raporları vb. dokümanların hazırlandığı aşamadır. Yapıda yer alan farklı disiplinlerin sorumluluk sınırlarını belirleyen belgelerdir. Yapının maliyet üst sınırının belirlenmesi amacıyla yapılan metraj ve keşiflerinin esasını teşkil eder.

6- İmalat Projesi Aşaması

Bu aşamada, bir önceki aşamada koordine edilmiş tüm disiplinlerin tasarımları, projenin teknik tanımını tamamlamak üzere detaylandırılır ve ayrıca uzman alt yüklenicilerin tasarım çalışmalarıyla sonuçlandırılır. Satın alma bilgilerinin kesinleşmesi ile seçilen malzeme / ürün bilgilerine göre sahada imalatının yapılması öncesinde disiplin içi ve disiplinler arası detaylı koordinasyon tekrar gözden geçirilir. Bu aşama sırasında, yapım aşamasında sahadan kaynaklanan sorunların çözümü hariç, üretime esas çizimlerin seçilen yapım yöntemine uygun ve tedarikçiler ile koordineli bir şekilde oluşturulması ile tasarımın tüm yönleri ile tamamlanmış olması gerekmektedir.

7- Yapım Aşaması

Yapım aşaması, iş programına uygun olarak tüm disiplinlere ait imalatların sahada gerekli mesleki ve

kalite kontrol süreçleri denetiminde gerçekleştirilmesini kapsar. İmalat projelerinin tamamlanması

6 Konu: İnşaat Projesi Gelişim Aşamaları ver 03

sonrasında, projenin sahada gerçekleştirilmesi sürecinde, sahadan kaynaklanan sorunları çözmek

veya farklı seçenekleri değerlendirmek amacıyla çizimler üzerinde güncellemeler yapılabilir. Birçok

projede İmalat Projesi Aşaması ile Yapım Aşaması eş zamanlı olarak gerçekleşebilir, bu sebeple

kademeli olarak tamamlanan İmalat Projeleri ile ilgili sahada imalatlar gerçekleştirilir. Bu aşamada,

imalat ve montajı tamamlanarak işletmeye alınma aşamasına gelmiş olan yapının tamamlanmış,

gerçekleşen durumunu gösteren "Kayıt Projeleri’ hazırlanır, güncel tutulur ve kurulumu gerçekleşen

varlıklar ile ilgili bilgiler ileriki aşamalar için kaydedilir.

8-Kabul-Teslim Aşaması

Projenin sözleşme dahilindeki şartname ile çizimlerine ve genel olarak bilinen fen ve sanat kurallarına uygun yapılıp yapılmadığının tespitinin gerekli test, ayar ve dengeleme ölçüm ve doğrulama metotlarının da kullanarak yapıldığı hizmete alma aşamasıdır. Tespit edilen eksiklikler tamamlanarak proje tasarımda planlanan işlevleri ile birlikte kullanım veya işletme için devredilir. "Kayıt Projeleri’ ve kurulumu gerçekleşen varlıkla ilgili bilgiler sonlandırılarak teslim edilir.

9-İşletme ve Bakım Aşaması

Proje tasarım ve inşa bilgilerinden faydalanarak yapının kullanıldığı, işletildiği, bakım ve onarımının yürütüldüğü ve yaşam döngüsünün bir parçası olarak kısmı veya tümüyle yenilendiği, onarıldığı veya tadil edildiği aşamadır. İşveren ve/veya proje ekibi, hizmetlerini iyileştirmek üzere binanın kullanım sonrası performans ve memnuniyetini ölçmek üzere “Kullanım Sonrası Değerlendirme” gerçekleştirilebilir. Bu aşamada, yenileme, revizyon vb. çalışmalar, yeni proje niteliği ile ihtiyaç duyulan aşamalardan geçmeli ve kayıt projeleri güncellenmelidir.