ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ: ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

Αξιώτης Αλέξανδρος

Μάθημα: Το Αιγαίο και η Μεσόγειος κατά την 2η χιλιετία π.Χ.

Διδάσκων: Βλαχόπουλος Α.

Χάρτης της Αιγύπτου.

Ο Θεός Ρα.

Αιγυπτιακή κοινωνική πυραμίδα

Ημερολόγιο

• Πλήρης σεληνιακός κύκλος (29 – 30 ημέρες).

• Ένας μήνας αντιστοιχούσε σε κάθε πλήρη σεληνιακό κύκλο.

• Το σεληνιακό έτος ολοκληρώνονταν από 12 μήνες.

•Αρχή νέου σεληνιακού μήνα – τελευταία μέρα ορατότητας φθίνουσας Σελήνης.

• Παρεμβολή συνοδικού μήνα (13ος) αν δεν είχε κάνει την εμφάνισή του το αστέρι του Σείριου.

Το Πρόβλημα

Σεληνιακό Ημερολόγιο.

Μετακίνηση του έτους 11-12 ημέρες – σύγχυση στον υπολογισμό των εποχών.

Ηλιακό Ημερολόγιο.

• Το έτος αποτελούταν από 3 εποχές:

I. Εποχή της πλημμύρας – ΕσούτII. Εποχή της σποράς – ΠροζέIII. Εποχή της συγκομιδής – Σομόβ

• Κάθε μία αποτελούταν από 3 μήνες ενώ καθένας τους απαρτίζονταν από 30 ημέρες.

• Προσθήκη 5 συμπληρωματικών ημερών στο τέλος κάθε έτους.

• Διαίρεση του έτους σε 36 δεκαήμερα.

• Σήμανση έναρξης του έτους η εωθινή επιτολή.

Το πρόβλημα.

Δεν είχαν υπολογιστεί οι 6 ακόμη ώρες που αντιστοιχούν σε ένα πλήρες έτος με αποτέλεσμα κάθε 4 χρόνια το ημερολόγιο να παρεκκλίνει κατά μία ημέρα.

Κτηριακοί προσανατολισμοί

Μινωική Κρήτη• Μαρινάτος (1934), τα δωμάτια λατρείας στα Μινωικά ανάκτορα είχαν ηλιοκεντρικό προσανατολισμό (προς την ανατολή).

• Shaw (1977), πρώτος που υπολογίζει τον ακριβή προσανατολισμό του ανακτόρου.

• Blomberg & Henrikkson(2001) , αποδεικνύουν ότι ο προσανατολισμός των μινωικών θρησκευτικών κτηρίων (ανάκτορα, βίλλες, ιερά κορυφής), είναι άμεσα συσχετισμένος με σημαντικά ουράνια γεγονότα (ηλιακή ανατολή κατά τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια, διάφορες κινήσεις αστρικών σωμάτων).

Χάρτης Μινωικής Κρήτης

Μινωική Κρήτη:Ηλιακή λατρεία και σύμβολα.

Ο Ταύρος

Κέρατα του Καθαγιασμού.

• Κατασκευασμένα από πέτρα ή πηλό.•Απεικονίζονται σε μικρές σφραγίδες και σε μινωικές λάρνακες, είτε εμφανίζονται με τη μορφή μεγαλιθικών μνημείων σε στέγες, τάφους, ιερά.

•Από τον Evans ερμηνεύτηκαν ως ιερά κέρατα τα οποία προσέδιναν μυστηριακό χαρακτήρα στα αντικείμενα που περιέβαλλαν μιας και άνηκαν στο ιερότερο ζώο, τον ταύρο.

• Για τον Nilsson τα κέρατα δεν αποτέλεσαν σύμβολο, αλλά σκεύος για χρήση σε θρησκευτικές τελετουργίες.

• Η Marinatos καταρρίπτοντας την θεωρία του δεύτερου, υποστηρίζει την ερμηνεία τους ως βουνό.

Διπλός πέλεκυς

Είτε από χρυσό , είτε απεικονισμένο σε λατρευτικές παραστάσεις ανάμεσα σε κέρατα ταύρου, είτε συνδυασμένο με άλλα σημαντικά σύμβολα δημιουργώντας πολύσημες παραστάσεις, αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα πιο συχνά ανασκαφικά ευρήματα μέσα και γύρω από τον μινωικό χώρο δράσης.

•Ο Evans προσκολλημένος στην ιδέα της κυριαρχίας μιας Μεγάλης Μινωικής θεότητας υποστήριξε την πρώτη από τις δύο λέγοντας ότι ο πέλεκυς συμβόλιζε διττά και την ίδια την θεά αλλά και τον γιό ή σύζυγό της.

•Ο πραγματιστής Nilssonαπό την άλλη, υποστήριξε την δεύτερη η οποία αναφέρονταν στην πρακτικότητα της χρήσης του πέλεκυ ως θυσιαστικό μέσο στις ιεροτελεστίες.

• Η NannoMarinatos μέσα από μία σειρά απαντήσεων σεδιαφορετικά ερωτήματα που η ίδια θέτει, εξάγει ένα τρίτο συμπέρασμα αναθεωρώντας τις παγιωμένες απόψεις των προηγουμένων. Γι’αυτή, ο διπλός πέλεκυς αντιπροσωπεύει τον αναδυόμενο ήλιο από τον ορίζοντα.

Η απεικόνιση του πέλεκυ σε ιεροτελεστίες αφιερωμένες στον ήλιο και την σελήνη…

η περιστοίχιση του κόσμου από αυτό ..

Καθώς και η ανάμειξη του με σύμβολα της ζωής και της αναγέννησης όπως το ankh, ο κρίνος και η ροζέτα

Akhet

Ροζέτα•Κυκλική ή Οβάλ, με πέταλα ή χωρίς, η Ροζέτα αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα μοτίβο που ο μινωικός κόσμος είχε να προβάλλει.

•Απεικονίζεται συνηθέστερα σε παραστάσεις γλυπτού διακόσμου αλλά περισσότερο στον ζωγραφικό διάκοσμο ταφικών στηλών και μνημείων.

• Η πιο δημοφιλής της εμφάνιση, είναι αυτή στον δίσκο της Φαιστού

Ακρωτήρι, Θήρα.

Γυναικεία θεότητα

•Η γυναικεία μορφή, μέσα από ποικιλόμορφες αναπαραστάσεις, συσχετίζεται άμεσα με την θέση της ιέρειας η οποία εικάζεται ότι μπορεί να αποτελούσε και σύμβολο κοσμικής εξουσίας εκτός από θρησκευτικό.

Μήτρα από Σητεία

Ο Evans (1921), στον πρώτο τόμο του Palace of Minos, υποστηρίζει ότι αυτό το αντικείμενο δεν θα μπορούσε να αποτελεί τίποτε διαφορετικό παρά την εικόνα ενός ηλιακού σώματος.

Άλλα σύμβολα

Βιβλιογραφία (ενδεικτική)

• Marinatos N., 2010, Minoan Kingship and the Solar Goddess, Urbana, Chicago and Springfield

• Evans A.J., 1921, The Palace of Minos at Knossos I, London.

• Ridderstad M., 2009, “Evidence of Minoan Astronomy and Calendricalpractices”, titlos periodikou I vivliou, selides.

•Βέργος Ι., 2007, “Η αστρονομική σχέση των πυραμίδων”, 5ο Πανελλήνιο συνέδριο ερασιτεχνικής αστρονομίας ??????.

• ????????, Ιστορία και εξέλιξη των Ημερολογίων, Νέα Ακρόπολη, 2013

• Σφακιανού Μ., 2005, “Ρα ο Θεός του Ήλιου”, ????????

https://vimeo.com/1830686523D Παρουσίαση ανακτόρου Κνωσού.