Eulen (Strigiformes) Vor rund 58 Millionen Jahren entstanden die ersten Eulen. Seit dieser Zeit haben zahllose Arten die Erde bevölkert. Zur Zeit kennen wir rund 200 lebende Eulenarten. Sie kommen auf der ganzen Welt vor,

mit Ausnahme der Antarktis.

Unterschiede und GemeinsamkeitenEulen gibt es in allerlei Formen und Größen. Die größte Eule ist der Europäische Uhu mit einer Spannweite von 180 cm und einem Gewicht von maximal zwei Kilo. Die kleinste Eule ist der in Kakteen wohnende Elfenkauz: nur 12 cm groß und lediglich 40 Gramm schwer. Trotz dieser Größenunterschiede haben Eulen so viele Gemeinsamkeiten, dass jeder sie als Eule identifizieren kann: einen großen Kopf mit eindringlichen Augen, einen kurzen Hals, scharfe Fänge, einen krummen Schnabel und Gefieder in Tarnfarben. Weniger ins Auge fallende Gemeinsamkeiten sind eine bestimmte Anzahl an Schwung- und Schwanzfedern (11 bzw. 12), ein langer Blinddarm und die für Vögel einzigartige trübe Nickhaut.

Große Augen und unsichtbare OhrenEulenaugen haben die Form eines Teleskops: eine große Hornhaut, durch die viel Licht nach innen fällt, und eine kleine Netzhaut, wo das Licht aufgefangen wird. Dank dieser

Anpassung können Eulen auch bei geringer Lichtstärke gut sehen. Sie können die Augen allerdings nicht in der Augenhöhle bewegen. Zum Ausgleich können sie den Kopf um bis zu 270 Grad drehen. Trotz des Fehlens einer äußeren Ohrmuschel können Eulen sehr gut Geräusche orten (die ohrähnlichen Federbüschel auf dem Kopf der Waldohreule und des Uhus spielen keinerlei Rolle für das Hörvermögen). Kleine Federn rund um die Gehöröffnung fangen ähnlich wie eine Parabolantenne Geräusche auf. Mit ihrem wendigen Hals können Eulen ihre Ohren gut in die Richtung des Geräusches drehen. Obendrein liegen die Ohröffnungen vieler Eulenarten links und rechts am Kopf auf unterschiedlicher Höhe. So fängt ein Ohr ein Geräusch eher auf als das andere und kann die Richtung, aus der das Geräusch kommt, noch besser bestimmt werden.

Raubvögel?Die meisten Eulenarten jagen kleine Wirbeltiere wie Mäuse, Lemminge, Kaninchen, Vögel oder Insekten. Die kammartigen Ausläufer der Schwungfedern dämpfen das Geräusch des Flügelschlags, so wird die Beute nicht frühzeitig aufgeschreckt. Eulen packen die Beute mit ihren starken und scharfen Fängen und reißen mit ihrem scharfen, krummen Schnabel mundgerechte Stücke heraus. Durch das Fressen von Nagetieren verhindern Eulen Plagen und erfüllen eine regulierende Funktion. Die unverdaulichen Reste der Beute (Fell, Federn, kleine Knochen, Chitinpanzer der Insekten) werden als Gewölle wieder ausgewürgt. Die Knöchelchen im Gewölle verraten, welche Nagetiere in einem Gebiet vorkommen.

Wegen ihres vergleichbaren Beuteschemas werden Eulen oft in einem Atemzug mit Raubvögeln genannt, was jedoch nicht stimmt. Zwar verfügen beide Vogelarten über einen vergleichbaren Körperbau und ähnliche Verhaltensanpassungen, doch beruht dies nicht auf Verwandtschaft der Arten. Viele Verhaltensweisen von Eulen und Raubvögeln sind grundverschieden. Eulenjunge schlüpfen blind und taub aus dem Ei, und die meisten Eulenarten sind in der Dämmerung oder nachts aktiv.

EulenkükenDie Brutpflege von Eulen unterscheidet sich von der anderer Vogelarten. Eulen bauen meistens kein eigenes Nest, sondern nutzen Gehölze, Nischen, verlassene Krähennester oder Raubvogelhorste. Manche Arten, wie die Schneeeule, brüten in einer ausgegrabenen Kuhle auf dem Boden. Die Eier werden im Abstand von ein paar Tagen gelegt, doch beginnt das Weibchen sofort nach dem Legen des ersten Eis mit dem Brüten. So schlüpfen die Jungen nicht alle gleichzeitig. Bei Futterknappheit ist das jüngste und kleinste Eulenküken zum Tode verurteilt, es kann sogar von den älteren Jungen aufgefressen werden. Während des Ausbrütens und in den ersten Tagen nach dem Schlüpfen sorgt das Männchen für Futter. Später geht das Weibchen mit auf Jagd. Wenn die Jungen das Nest verlassen, können sie meist noch nicht fliegen, aber mit ihren Flügeln und ihrem Schnabel gut klettern, und sie halten stets Kontakt mit den Eltern. Daher sollte man ‘hilflose’ Eulenjunge nicht aufheben oder mitnehmen, denn sie helfen sich schon selbst!

Uilen

Owls (Strigiformes) The first owls evolved over 58 million years ago. Since then, countless species of owl have lived on Earth. Today, there are over 200 known owl species. The largest owl (the Eurasian eagle owl) has a wing span of 180

cm, while the smallest (the elf owl) is just 12 cm tall. Despite this great variety, owls have so many characteristics in common that everyone can recognise an owl when they see one: a large head with big eyes, a short neck, sharp talons, a curved beak and camouflage-like plumage.

Large eyes and invisible earsOwls have eyes like a telescope: they have a large cornea, through which a lot of light can pass, and a small retina on which the light falls. Thanks to this modification, owls can see well in very poor light. However, they cannot move their eyes in the sockets. To compensate for this, owls can turn their heads almost all the way around (up to 270 degrees). Owls have no external earflaps, but tiny feathers around their ear holes mean they can trace sounds extremely well.

CarnivoresMost owls hunt small vertebrate animals such as mice. The downy-fringe along the outer edge of their flight feathers muffles the sound of their wing beats, so their prey is not alerted to their approach too soon. Owls grab their prey with their strong talons and tear bite-sized pieces off with their curved beaks. The indigestible remains (fur, feathers and bones) are regurgitated in pellets.

OwletsOwls generally do not build their own nests but use hollows, niches, abandoned crow’s nests or eyries of other birds of prey. There are also species (such as the snowy owl) that brood in an excavated hole in the ground. The eggs are laid at intervals of a few days, but the female sits on the eggs as soon as she has laid the first. The young therefore hatch one after the other. If food is scarce, the youngest owlet generally doesn’t survive.

Ruim 58 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste uilen. Sinds die tijd hebben er talloze soorten op aarde geleefd. Tegenwoordig zijn er ruim 200 uilensoorten bekend. Ze komen over de hele wereld voor met uitzondering van Antarctica.

Divers en gelijkUilen bestaan er in allerlei vormen en maten. De grootste uil (de Europese oehoe) heeft een spanwijdte van 180cm en weegt maximaal twee kilo, terwijl de kleinste uil (de kabouter- of cactusuil) slechts 12cm groot is en maar 40 gram weegt. Ondanks deze grote variatie hebben uilen zoveel overeenkomsten dat iedereen hen als uil zal herkennen: een grote kop met forse ogen, een korte nek, scherpe klauwen, een kromme snavel en een camouflagekleur. Minder opvallende overeenkomsten zijn het gelijke aantal slag- en staartpennen (respectievelijk 11 en 12), een lange blinde darm en het voor vogels unieke, troebele knipvlies.

Grote ogenUilenogen hebben de vorm van een telescoop: een groot hoornvlies waar veel licht door naar binnen valt en een klein netvlies waar het licht opgevangen wordt. Dankzij deze aanpassing kunnen uilen ook in het (schemer)donker goed zien.

Het nadeel van deze aanpassing is echter dat de ogen niet in de kassen kunnen bewegen. Om dit te compenseren kunnen uilen hun kop bijna helemaal ronddraaien (tot 270 graden).

Onzichtbare orenUilen hebben geen uitwendige oorschelp (de veerpluimen op de kop van een ransuil of oehoe zijn dus geen oren). Toch kunnen ze erg goed horen en geluiden traceren. De kleine veertjes rond de gehooropening werken als een soort schotelantenne voor het opvangen van geluiden. Dankzij de flexibele nek kunnen uilen hun oren goed richting het geluid draaien. Bovendien liggen de ooropeningen van veel soorten uilen links en rechts op verschillende hoogte in de kop. Hierdoor vangt het ene oor een geluid eerder op dan het andere en kan de richting waar het geluid vandaan komt nóg beter bepaald worden.

UillenballenDe meeste uilen jagen op kleine gewervelde dieren zoals muizen, lemmingen, konijnen, vogels of op insecten. De franjerand aan de buitenzijde van de slagpennen onderdrukt het geluid van de vleugelslag waardoor de prooi niet vroegtijdig wordt opgeschrikt. Uilen grijpen de prooi met hun sterke en scherpe klauwen en met de scherpe kromme snavel scheuren ze er hapklare brokken af. Door het eten van knaagdieren helpen uilen plagen te voorkomen.De onverteerbare resten van de prooi (haren, veren, botjes, chitinepantsers van insecten) worden uitgebraakt in een braakbal. De botjes in de braakbal verraden welke soorten knaagdieren in een gebied voorkomen.

Strigiformes

Uilen eten vooral knaagdieren, insecten of jonge vogeltjes

De botjes in braak-ballen verraden welke knaagdieren er in een gebied voorkomen

Het ronde gezicht van de lapland uil functioneert als een schotel om geluiden op te vangen

Roofvogels?Vanwege hun vergelijkbare voedselpatroon worden uilen vaak in één adem genoemd met roofvogels. Dit is echter niet terecht. Beide vogelgroepen hebben inderdaad vergelijkbare lichaamsbouw en aanpassingen, maar ze zijn geen familie van elkaar. Het gedrag van roofvogels en uilen verschilt duidelijk op het gebied van voortplanting en activiteit.

UilskuikensDe voortplanting van uilen verschilt van andere vogelgroepen. Uilen bouwen meestal geen eigen nest maar gebruiken holten, nissen, verlaten kraaiennesten of roofvogelhorsten. Er zijn ook soorten (zoals de sneeuwuil) die in een uitgegraven kuiltje op de grond broeden. De eieren worden met tussenpozen van een paar dagen gelegd, maar het vrouwtje begint meteen na het leggen van het eerste ei te broeden. De jongen komen hierdoor na elkaar uit het ei. Bij voedselschaarste zal het jongste en kleinste uilskuiken niet overleven. Er bestaat zelfs een kans dat de oudere jongen het opeten. Als de jongen het nest verlaten kunnen ze meestal nog niet vliegen. Ze kunnen met hun vleugels en snavel echter goed klimmen en onderhouden steeds contact met de ouderdieren. Je moet jonge ‘hulpeloze’ uilenjongen dus niet oppakken of meenemen, want ze redden zich best zelf!

Er ing eraestinibh exeraesed essequisimr ing eraestinibh exeraesed essequisim

Grote ogen en onzichtbare oren

Große Augen und unsichtbare Ohren Um ihre Beute erspähen zu können, haben Greifvögel und Eulen stark angepasste Augen. Das Eulenohr ist sogar einzigartig in der Tierwelt. Die Gehöröffnungen liegen nämlich an beiden Seiten des Kopfes in

verschiedener Höhe. Im Dunklen setzen die Eulen die vielen lichtempfi ndlichen Zellen in ihren extrem großen Augen ein. Von allen Lebewesen auf der Erde können Greifvögel am schärfsten sehen. In ihren großen Augen gibt es eine Vielzahl sehr spezialisierter Zellen, die ein genaues Bild der Umgebung wiedergeben.

Large eyes and invisible earsIn order to detect their prey, birds of prey and owls have very well-adapted eyes, and owls’ ears are unique in the animal kingdom. The ear openings are higher on one side of an owl’s head than on the other. In

the dark, owls make use of the many light-sensitive cells in their extremely large eyes. Birds of prey have the sharpest vision of all living creatures. Their large eyes contain a great many specialised cells that form an accurate picture of the bird’s surroundings.

Veel uilen zijn in de schemering of ’s nachts actief. Om hun prooien in het donker te kunnen zien, hebben uilen erg veel lichtgevoelige cellen in hun extreem grote ogen. Een goed gehoor is echter nóg belangrijker voor nachtactieve uilen.

< Uilen kunnen hun ogen niet bewegen in de oogkas. Om toch helemaal om zich heen te kunnen kijken, kunnen uilen hun kop bijna helemaal ronddraaien.

Hoe ver kun jij achter je kijken?

Gereedschappen om de prooi te detecterenGereedschappen om de prooi te detecterenGereedschappen om de prooi te detecteren

> Uilen hebben verschillende kleuren ogen. Dat hangt er vanaf of de soort overdag, in de schemering, of ’s nachts actief is.

Roofvogels hebben het scherpste zicht van alle levende wezens op aarde. Valken kunnen bijvoorbeeld maar liefst acht keer zo goed zien als mensen. Het grote oog bevat erg veel gespecialiseerde cellen die een gedetailleerd beeld van de omgeving vormen.

De veerpluimpjes op de kop van ransuilen (en oehoes) lijken net oren, maar ze hebben geen functie bij het gehoor. Ransuilen gebruiken de pluimpjes voor allerlei gezichts-uitdrukkingen.

De bosuil heeft zwarte ogen: hij is ‘s avonds en ’s nachts actief.

Sneeuwuilen en lapandland uilen hebben gele ogen: ze zijn overdag actief.

Laplanduilen vertrouwen bij de jacht volledig op hun gehoor. Ze hebben een ronde gezichtssluier. Door de stand van deze gezichtsveren aan te passen, kunnen laplanduilen zachte geluiden tot wel tien keer versterken.

De oehoe heeft oranje ogen: hij is tijdens de schemering actief.