Hoe gebruik je het systematisch contactmoment om …...5. Tips en algemeen geldend advies...

Hoe gebruik je het systematisch

contactmoment om een inschatting te maken

over de motorische ontwikkeling van de

kleuter?

Hoe ga je met ouders in gesprek?

Jelke Dobbelaere

Pediatrisch kinesitherapeut - Psychomotorisch therapeut

Inhoud

1. Motoriek en ontwikkeling

2. Gesprek met ouders

3. Observeren tijdens contactmoment

4. Pluis / niet pluis?

5. Tips en algemeen geldend advies

Inhoud

1. Motoriek en ontwikkeling

2. Gesprek met ouders

3. Observeren tijdens contactmoment

4. Pluis / niet pluis?

5. Tips en algemeen geldend advies

Motoriek

Termen:

Neuromotoriek

Psychomotoriek

1. Motorische ontwikkeling

Ontwikkeling

Motoriek

Termen:

Neuromotoriek

Psychomotoriek

1. Motorische ontwikkeling

Ontwikkeling

(Neuro)motoriek

1. Motorische ontwikkeling

• Grove motoriek

• Kracht

• Houding

• Beweging (locomotie)

• Evenwicht

• Lichaamscoördinatie

• Lateralisatie

• Fijne motoriek

• Handoogcoördinatie

• Ooghandcoördinatie

• Fijne grepen

• Bimanuele coördinatie

• Grafomotoriek

1. Motorische ontwikkeling

Interactie met talig, cognitief en sociaal-emotioneel gebied

Psychomotoriek

Motoriek

Taal en cognitie Sociaal-emotioneel

1. Motorische ontwikkeling

Psychomotoriek

• Grove motoriek

• Fietsen

• Schommelen

• Zwemmen

• ….

• Fijne motoriek

• Visueel-ruimtelijke vaardigheden

• Natekenen

• Nabouwen

• Puzzelen

• Schrijven

• Zelfredzaamheid

• ….

Motoriek

Termen:

Neuromotoriek

Psychomotoriek

1. Motorische ontwikkeling

Ontwikkeling

1. Motorische ontwikkeling

Interactiemodel totale ontwikkeling - (psycho)motorische ontwikkeling

Ontwikkelingsdomeinen

motorische ontwikkeling

Taal- en cognitieve ontwikkeling Sociaal-emotionele ontwikkeling

1. Motorische ontwikkeling

Interactiemodel totale ontwikkeling - (psycho)motorische ontwikkeling

Ontwikkelingsdomeinen

motorische ontwikkeling

Taal- en cognitieve ontwikkeling Sociaal-emotionele ontwikkeling

1. Motorische ontwikkeling

Interactiemodel totale ontwikkeling - (psycho)motorische ontwikkeling

Ontwikkelingsdomeinen

motorische ontwikkeling

Taal- en cognitieve ontwikkeling Sociaal-emotionele ontwikkeling

Gallahue & Ozmun, 1997

“ De voortdurende wijziging in motorisch gedrag die

doorheen de levenscyclus tot stand komt op basis van

de interactie tussen biologie van het individu, de

taakvereisten en de omgevingscondities “

1. Motorische ontwikkeling

1. Motorische ontwikkeling

Neurologische rijpheid

(Neuro-)motorische ontwikkeling

1. Motorische ontwikkeling

Motorische ontwikkeling

Verloop normale ontwikkelingBeïnvloedende factoren

1. Motorische ontwikkeling

Motorische ontwikkeling

Verloop normale ontwikkelingBeïnvloedende factoren

1. Motorische ontwikkeling

Beïnvloedende omgevingsfactoren

1. Motorische ontwikkeling

• Leefmilieu

• Woonomgeving

• Opvoedingswijze

• …

1. Motorische ontwikkeling

Met normale stimulatie ontwikkelt een normaal kind normaal.

Beïnvloedende omgevingsfactoren

Motorische ontwikkeling

Verloop normale ontwikkelingBeïnvloedende factoren

1. Motorische ontwikkeling

Motorisch leren

1. Motorische ontwikkeling

Figuur: Berg van motorisch leren (Clark & Metcalfe)

1. Motorische ontwikkeling

Grove motoriek

Evenwicht

Grove motoriek

1. Motorische ontwikkeling

• Evenwicht:

Eenbeenstand

Tenenstand

Tenengang / hielengang

1. Motorische ontwikkeling

Locomotie en lichaamscoördinatie: stappen en rennen

Grove motoriek

• Ritme

• Voetafrolling

• Armbeencoördinatie

1. Motorische ontwikkeling

Grove motoriek

• Met of zonder leuning

• Voeten bijplaatsen of alterneren

• Schutterstand

Locomotie en lichaamscoördinatie:

kracht (traplopen, transfers, op en afstapjes…)

1. Motorische ontwikkeling

Grove motoriek

• Springen

• Afspringen

• Overspringen

• Verspringen

• Hinkelen

• Asymmetrisch - bipodaal

• Afstoot en landing

Locomotie en lichaamscoördinatie: springen

Balvaardigheden:

ooghandcoördinatie - oogbeencoördinatie

Grove motoriek

• Gericht gooien

• Vangen

• Schoppen

1. Motorische ontwikkeling

1. Motorische ontwikkeling

Psychomotoriek: fietsen

Grove motoriek

• Loopfiets

• Driewieler

• Zweeffase

1. Motorische ontwikkeling

Psychomotoriek: zwemmen en schommelen

Grove motoriek

1. Motorische ontwikkeling

Grove motoriek

Statiek

• Voeten

• Knieën

• Heupen

• Rug

1. Motorische ontwikkeling1. Motorische ontwikkeling

Fijne motoriek

1. Motorische ontwikkeling1. Motorische ontwikkeling

Fijne motoriek

Intermanuele lateralisatie

1. Motorische ontwikkeling1. Motorische ontwikkeling

Fijne motoriek

1. Motorische ontwikkeling1. Motorische ontwikkeling

Fijne motoriek

handoogcoördinatie

ooghandcoördiantie

visuomotorische vaardigheden

Intermanuele lateralisatie

Fijne motoriek

• Voorkeurshand?

• Bimanuele coördinatie: steun- en stuurhand

• scheuren, vouwen, knippen

• rijgen, torens maken…

Zelfredzaamheid

1. Motorische ontwikkeling

Intramanuele lateralisatie

Fijne motoriek

• Ook knippen!

• Grijpen en loslaten

• Pincetgreep

• Oppositie duim

• Inhandmanipulatie

• Differentiatie vingers

• Potloodgreep

1. Motorische ontwikkeling

Fijne motoriek

• Inhandmanipulatie

(ouder kindje)

1. Motorische ontwikkeling

Intramanuele lateralisatie

Fijne grepen

Fijne motoriek

• Potloodgreep

1. Motorische ontwikkeling1. Motorische ontwikkeling

1. Motorische ontwikkeling

Handoogcoördinatie - ooghandcoördinatie

Fijne motoriek

• Aanstippen

• Strepen en krabbelen

• Spiralen

• Krabbelen en fantasie

Fijne motoriek - visuomotoriek

1. Motorische ontwikkeling

Psychomotoriek: ooghandcoördinatie + ruimtelijk aspect + planning

1. Motorische ontwikkeling

• Doelgericht natekenen

Imiteren verticale lijn

Imiteren horizontale lijn

Imiteren cirkel

• Kopvoeter

Psychomotoriek: natekenen

Visuomotoriek

K1: 2;09 - 4;06 jaar1. Motorische ontwikkeling

• Cognitief-motorische taak

• Inlegpuzzels

• Puzzels

• visueel:

Ruimtelijk inzicht

Voorstellingsvermogen

• Motoriek: manipulatie

Psychomotoriek: puzzelen

Visuomotoriek

1. Motorische ontwikkeling

• Verticaal / of horizontaal

• 2D: verticaal en horizontaal

• later: 3D

Psychomotoriek: nabouwen

Visuomotoriek

Psychomotoriek: zelfredzaamheid

Fijne motoriek

• Aan- en uitkleden

• Eten en drinken

• Zelfzorg

1. Motorische ontwikkeling

Inhoud

1. Motorische ontwikkeling

2. Gesprek met ouders

3. Observeren tijdens contactmoment

4. Pluis / niet pluis?

5. Tips en algemeen geldend advies

• Zwangerschap

• Prenatale factoren bij de moeder

• Partus- en apgarscore

• Perinatale periode

• Voedingsanamnese

• Ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van motoriek

• ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van taal en spraak, zindelijkheid

en sociaal-emotionele

ontwikkeling

• Chronische aandoeningen

• Medicatiegebruik

• Ingrijpende gebeurtenissen

• Relevante context factoren

• Schools functioneren

• Familiale anamnese

2. Gesprek met ouders

Anamnese

Gespreksleidraad

2. Gesprek met ouders

Anamnese

Gespreksleidraad

• Zwangerschap

• Prenatale factoren bij de moeder

• Partus- en apgarscore

• Perinatale periode

• Voedingsanamnese

• Ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van motoriek

• ontwikkelingsmijlpalen op vlak

van taal en spraak, zindelijkheid

en sociaal-emotionele

ontwikkeling

• Chronische aandoeningen

• Medicatiegebruik

• Ingrijpende gebeurtenissen

• Relevante context factoren

• Schools functioneren

• Familiale anamnese

• Thuis:

Vrije tijdsbesteding en hobby’s

Woonsituatie, leefmilieu, opvoedingswijze en

gezinssamenstelling

• School: turnles, schoolse taken

• Motorische vaardigheden:

Grove motoriek: lopen, balspelen, traplopen,

fietsen

Fijne motoriek: zelfredzaamheid

Visuomotoriek: puzzelen, bouwen, tekenen

2. Gesprek met ouders

Motorische anamnese Vorige periode Huidige periode

• Mijlpalen motoriek

• Reeds zorgen

of hulpverlening gehad?

Inhoud

1. Motorische ontwikkeling

2. Gesprek met ouders

3. Observeren tijdens contactmoment

4. Pluis / niet pluis?

5. Tips en algemeen geldend advies

3. Observeren motoriek tijdens K1 contactmoment

Tijdens vrij spel tijdens oudergesprek

Tijdens de courante activiteiten van het consult

Observatie motoriek en houding

• Speelhoekje en materiaal

• Observatie fijne motoriek en visuomotoriek

grepen, handvaardigheid, bimanuele coördinatie

• Zithouding:

langzit, kleermakerszit, kniezit…

W-zit

• Transfers

• Gedrag

3. Observeren motoriek tijdens K1 contactmoment

Laat kind vrij spelen in speelhoek tijdens oudergesprek

Tijdens vrij spel

• Algemeen:

Ouder-kind-relatie

Gangpatroon

Transfers en tonus

• Tjjdens wegen:

Zelfredzaamheid: uit- en

aankleden

Opstapje

• Tijdens visustest:

Fijne motoriek

• Tijdens meten en statiek

Observatie orthopedie

3. Observeren motoriek tijdens K1 contactmoment

Observeer tijdens de geplande testen en de overgangsmomenten

Tijdens courante activiteiten consult

Inhoud

1. Motorische ontwikkeling

2. Gesprek met ouders

3. Observeren tijdens contactmoment

4. Pluis / niet pluis?

5. Tips en algemeen geldend advies

• Er is geen duidelijke cut-off bij

observatie i.t.t. motorische

ontwikkelingstests

• Er is veel variatie door grote invloed

van nurture

• Afwijking statiek —> arts

• Indien omgeving onvoldoende

stimulerend —> tips

• Alarmsignalen (abnormaal

gangpatroon, niet achteruit / op de

tenen / op de hielen / op een lijn

kunnen stappen, opvallen

neurologische softsigns…)

4. Pluis / niet pluis?

Luister naar je algemeen gevoel, leg de ‘puzzelstukjes’ samen

Inschatten motorische zorgbehoefte

Inhoud

1. Motorische ontwikkeling

2. Gesprek met ouders

3. Observeren tijdens contactmoment

4. Pluis / niet pluis?

5. Tips en algemeen geldend advies

5. Tips en algemeen geldend advies

Indien nood aan ondersteuning…Doorverwijzing naar psychomotorisch of pediatrisch kinesitherapeut

• Wat en hoe?

Gestandaardiseerd (psycho)motorisch onderzoek

op voorschrift van huisarts

Percentielscores

Boven percentiel 15: 18 sessies via voorschrift huisarts

Onder percentiel 15: F-b Pathologie: 60 zittingen / jaar

via voorschrift van (neuro)pediater

• Tarief? € 22,26/30 min —> remgeld €5,48 (anno 2019)

5. Tips en algemeen geldend advies

Stimulerende omgeving,

opvoeding en speelgoedWensen ouders advies?

Copyright Vlaams Instituut Gezond Leven

5. Tips en algemeen geldend advies 5. Tips en algemeen geldend advies

Voordelen van bewegen

Bewegingsdriehoek

5. Tips en algemeen geldend advies

Stimulerende omgeving, opvoeding

en speelgoedWensen scholen - met bewegingsarme kinderen - advies?

De Craemer, M. et al. (2018). Compliance with 24-h movement behaviour guidelines among Belgian pre-school

children: the ToyBox Study. J. Environ. Res. Public Health; 15(10).

• Studie ‘kleuters bewegen te weinig’

• Wat kunnen scholen doen?

5. Tips en algemeen geldend advies

En ze lazen nog lang en gelukkig …