CHRONICON

SANCTI MICHAELIS MONASTERII IN PAGO VIRDUNENSI.

-_. __ .. . .. -. .,

EX

ANTIQUISSIMO CODICE NUNC PRIMUM INTEGRUM

EDIDIT

LUDOVICUS TROSS.

HAMMONE.

SUMPTIBUS L. TROSSII.

IIDOOCLVU.

Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google imRahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.

Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kannvon Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturellesund wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.

Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Massezugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist dieseArbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durchkommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.

Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen ZweckenWir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie dieseDateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.

+ Keine automatisierten AbfragenSenden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchenüber maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengennützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnenunter Umständen helfen.

+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information überdieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.

+ Bewegen Sie sich innerhalb der LegalitätUnabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USAöffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, istvon Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässigist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf derWelt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. GoogleBuchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unterhttp://books.google.com durchsuchen.

1

1I111I11II1I 100001887·

•

CHRONICON

SANCTI MICHAELIS MONASTERII IN PAGO VIRDUNENSI.

-_. __ .. . .. -. .,

EX

ANTIQUISSIMO CODICE NUNC PRIMUM INTEGRUM

EDIDIT

LUDOVICUS TROSS.

HAMMONE.

SUMPTIBUS L. TROSSII.

IIDOOCLVU.

Quod bic offero CHRONICON SANCTI MICHAELIS, id iam aliquoties, et primo quidem a MABILLONIO in Analectonun opere, tum a CALMETO in historia Lotharingiae, et postremo a W AITZIO in Pertzii monumentis Germaniae bistoricis editum esse, norunt omnes. At vero quum eius editoribus recentiora tantum apographa praesto fue­rint, neque Waitzio in ipsa S. Michaelis civitate sedulo indaganti inno­tuerit codex vetustissimus, de quo illa transcripta erant, factum est ut textus quem voca.nt Bat gravibus vitiis adhuc permanserlt inquinatus. Neque tarnen codex ille, frustra a Waitzio quaesitus, perierat, sed apud lIarchandium quendam, illius urbis notarium delituerat, a cmus here­dibus postea cum plurimis venemndae antiquitatis diplomatis Parisi08 venditus forte fortuna in filii mei, a quo utendum accepi, manu perve­nit, tandemque litterariis imperii Gallici thesauris, ut par emt, illatus est. Ex antiquissimo hoc libro integrum chronicon, nulla omiSBa ex miraculonun historiolis, (non enim omnes in superioribus exhibitae sunt editionibus,) quo certius fem possit de auctoris indole iudicium, summa qua fieri poterat cura a me transcrlptum oblata hac opportunitate denuo profero, additis notulis, quibus omnis lectionis varietas sistitur locorumve minus cognitonun situs ac nomina hodierna exponuntur. Pleniorem hu­

ius codicis notitiam dedi in libro inscripto "C at al 0 g u e des ar chi­ves de l' abbaye de St. Mihiel en Lorraine. Paris, Edwin Tross, 1853," a.d quem, quoniam brevitatis ratio mihi est habenda, lectores remitto. Ubi de utroque codice fit mentio, significare volui recentius Sec. XVII apographum, quod aliunde in IDanUS meas pervenit.

Dabam Hammone, ineunte mense Aprili anni MDCCCLVII.

1*

PROLOGUS IN LIBELLUM DE ANTIQUITATE HUIUS MONASTERII E'f DE SUCCESSIONE ABBATUM

USQUE An ABBATEM NANTERUM.

Cmn ad aedificandum olim testimonii taberoacwum, Domino per Moysen iu­bente, alius off'erret aurum, alius argentum, alius autem pilos caprarum, non prae­iudicabatur tenuitas pauperum comparatione divitum, quoniam cuncta erant neces­saria ad aedificationis usum. Legis quoque praecepto prohibetur quisquam ') ac-· cedere vacua manu ad altare dominicum. Haec autem omnia quia indagationibus &1-legoricls sunt perscrutanda, ne litterae mordacis acredinem imitans quisque verta­tur in oauseaml ), noverit difticillima observatione quaeque mosaicae legis amaricata,. gratia evangelli indulcatalJ; nec crediderit non posse placari Deum, nisi cruore mu­gientium taurorum oviumve balantum seu caprarum, sed qualicunque vili dumtaxat portiuncula, quod manus eius invenerit non odore uberrima '), sed devotione con­tendatlJ off'erre humillima, memineritque illius evangelicae viduae duo aeris minuta') pluris pretii aestimata I quam cuiuspiam auri talenta immensa. His et similibus divinae clementiae provocatus documentis, maximeque postulatus a fratribus'l san­cti Michaelis. amplius autern a Nantero abbate eiusdem monastelii,) patre, meae· senectutis baculo'J, CUiU8 ope utcunque sustentor et amminiculo10), statui summatim 8uccincteque de loci eiusdem structura a fundamento, veluti superficiem tangendo,. perstringere; dehinc de abbatibus usque ad ipsum, quam verissime potero, paucis absolvere. Antiquiora vero a fidelibus viris narrata vera vel veri similia idcirco­decrevi abbrevianda, quia nut1ius eorum I praeter unius I dico autem Smaragdi "), scrlpto") vel visu vel auditu perceperim. De praesentis autem viri, scilicet Nan­teri, actibus latius et verlus disseri poterit, CWll ad id loci venturn fuerit; cum

I} Edd. prohibebatur quisque. - I) Cod. nausiam. - I) Edd. meduleata. -4) Edd. uberrimo. - ') Edd. intendat. - ') Cod. momenta. - ') Edd. patribua. - ') Edd. loci. - ') Sie eod. Edd. patre meo, Ben. bae. - 10) Edd. amminieulor. - ") Cod. ubi­que Zmaragdi. - 11) Sie Cod. et Dom 108. de l'Iale, histoire de I'abbaye de St. Mihiel.. Naney, 1'10'1, ., quem librum littera L. aignißcabimua.

5

quo f.ere quinquennio commoror, et quem a pueritil., priuBquam pubesceret, novi; euius mores et disciplinae normam audenterl ) licebit dicere, minime vero laudibus derre, probibente sententia Salomonisi) : Ne 1 a u d ave r i s, inquit, ho m i ne m in vita sua; omnis enim laus in fine canitur'l. Obsecro autem 809, qui haee forte lecturi sunt, ne causentur me solecismog4) aut metacismos, vel quid horum simile frequentiuB incurrisse, seu huiusmodi'l neglegentia narrationis seriem vi­tiuse; sed dictum prudentis meminerint'): Omnia, inquit, fert aetas, animum q u 0 q u e. Nec propOOr plumbeam fistulam limpidissimam abiecerint aquam; sed si quid neglegentius dictum repererint, fraterna dilectione supportantes corrigant; si quid autem utile, tenaci glutino cordis traiciant fundo, et &d aedificationem po-sOOrorum haec utcunque descripta pernoscant'). '

EXPLICIT PROLOGUS.

INCIPIT LmELLUS DE ANTIQUITATE VETERIS MONASTERII.

De notitia fundatoris nullum hactenus evidentius scriptum invenimus, praeter, quod in testamento ipsius de fundatione loci ipse introducitur ita loqueos'): Ego Wlfaldus'l comes, Gyslar&nni 10) filius, et Adalsinda coniunl: mea, filia Alberti ll) et cetera. De tempore autem ita ibidem legitur: Anno. XIII. regni domini mei Childeberti regis. Et in altero testamento: Anno. XV. domini mei Childeberti regis. 100m in alio testamento: Anno. 11. domini mei Theoderici. Quia igitur in nulla chronica reperimus aliquem Childebertum vel aliquem Theodericum proximis inter se regnasse temporibus, praeter Childe­bertum Brunichildis et Sygisberti filium, et Theodoricum ipsius Chyldeberti filium"), ideo sub ipsorum temporibus praedictum comiOOm Vuolfaudum fuisse conicimusll).

I) Deelt in edd. adverbiam. - I) Dubitari non poteat qmn pro S al 0 mon i B legendam Bit Solonia. Nuaquam enim similis SalomoniB aententia occurrit. - I) Sie eod. elt quo reati­tuendum videtur: eernitur. Edd. probatur. - ') Edd. eausentur propter 801. - I) Edd. homiuis. - ') Cod. meminerit. Eat autem loeuB Virgil. Ecl. IX, 61. - ') Edd. perno­noteacaut. - I) Edd. ipae ita I. intro - ') Sie eod. Edd. WolfanduB. In ehanulario, in quo tria eius diplomata ezhibentur, seriptam est Volfaudua et WolfauduB. Edita Bunt haee diplomat. a Calmeto, I, 264, 260. et a D. de L'Iale iD Hiatoire de SL Mihiel p. 421-26. - 10) Sie eod. In dipl. Gialaramni. - 11) Sie eod. et dipl. - 11) Et Theod ..•.•. filium omissa sunt iD edd. - ") Edd. cognoBdmua.

6

Ceterum a senioribus nostris traditum babemas quod is princepsl) Vwfoal­das orationis gratia Garganum mouteml) aliquando amerit, et pignOl'& reliquiarum lode sumpta detolerit, spondens in bonore saueti Michaelis archaugeli se fabrica­turum. ecelesiam, et de proprietate quibns aftluebat rerum eopiose ditaturum. Re­versas ergo in patriam eogitabat anxius, quonam in loeo, quod eupiebat et quod promiserat, perfieere') posset. Erant in eonfinio praedicti montis, qui tune Castel­Ho, Dune autem vetus monasterium vocatur, praedia eiusdem principis4), unde fre­quentius 80litUB erat abrupta montium et eoncava petere vallium, peragl'ans lustra saltuUDl deleetatione venatus pro captul ) ferarum. Quoeumque autem ibat, fere­bantur seeum pignora reliquiarum, ne qua neglegentia cal'eret thesauro haud parvo acquisito. Una igitur dierum iubet sibi in eodem monteI) parari prandium, ut post hilares ') venationis labores cum suis eonveseens ab ardoribus solis defende­retur arborum umbris. Hora denique quo iusserat est ventum ante prineipem; non cum strepitu, sed reverenter assidentes recumbunt'). Sacerdos reliquiarum portator eminus aspiciens') in ramis cuiusdam arbusewae capsel!am cum reliquiis suspendit, deinde fit conviva eum ceteris. Tenebris sole fugato mersoque iam oceano lO), quique festini cum comite ad propria rediere"). Sacerdos hac festina­tione oblitus l'eliquiarum ''), domum peneniens, memor sui neglectus, quantocins eo reversus, quam reliquerat invenit capsellam pendentem in arbore. Porrigens ma­num dum cupit apprebendere'l), videt altiora petere. Conscendens igitur arborem quanta altius protendit manus, tanto sibi conspicit fieri lougius. Desperaus omni­modis ") iam de comprebensione, reversus nuntiat comiti et satellitibus factum mi­rabile, qui concito gradu eo regressi cernentes divinam ") manifeste virtutem ad­orant, laetique deo et arcbangelol') grates agunt, quia ad explendum religiosum principis' desiderium ") loeum se elegisse talibus declarabat indiciis. Celebratis igi­tur in dei et arcbangeli veneratione noetis illius excubiis, facto mane comes ad

I) Edd. iate prineepa. - I) F.dd. montem in Apulia regione maria Adriatiei. - I) Edd. fabrieare. - 4) Edd. prineipia Wolfandi. - I) Edd. eaptione. - I) Edd. montis Castellionis. - ') Edd. exhilarea. - I) Cod. sie: Hora denique quo iusse­rat est ventun ante prineipem non eum cett. - ') Edd. respiciens. - 10) Edd. in oceano. L. mersoque iam in oeeano. - 11) Edd. et L. ad pr. e. eom. redierunt. -11) Sie rod. et L. - '1) Sie hune Ioeum exhibet L. et Cod., niai quod hie vitiose habet qua pro quam. - 14) Sie eod. et L. Edd. omnimode. - 11) Sie eod. - 11) Edd. et L. areh. Michaeli. 17) Sie rod. Edd. ad euequendum gloriosi princ. eett. L. vitiose ad exempInm gIo· riosum pr.

'I

incipiendum desideratum opus anhelans, sed de reliquiarum recuperatione dubitans, ne arborem suceidens I) temeritatis culpam incurreret, ant.e ipsas2) devotus ad oran­dum prostermtur, surgensque, mirum dietu, videt arborem ad eam se mensuram contrWsse, ut capseUa fadle manu capi posset. Tune prae gauelio lacrimis per­fusus eum multa reverentia accedit, ~psamque eomplexus diutius deoscalatur'.>, deinde laerimis roratam sacerdoti reddidit.

Mox ad sanctum opus religiosus operator accingitur, arborem suceidit et in gyrum eius fundamentorum 8al'eul0 iaciendorum spatia designat, truncum scilicet ineludens, ut altari ibi postea superstrueto et ipse eum eeteris reliquiis quasi·) sepeliretur. Quod eum postea aedificio expleto factum sit ad eonservandam ta­men') miraculi memo11am, et ad repl"&esentandum divinae virtutis indicium, ipse truncus ita sub altari sepultus adbuc usque bodie se vivere manifestat , dum per murum altari eontiguum stipitem ex abdito foras emittens, ramorum densltate murum extrinsecus vestit et in DUCes annuatim fructificat, quae etiam aegris mul­totiens profuisse probantur. Constructo itaque monasterio religiosus comes mona­cborum turmulam inibi') aggregavit et ad eorum usus quidquid babebat per 18-stamenta eontradidit 1) , quae modo iam vetustate confecta vix nisi rescriptorum amminieulo legi queunt. Deinde ne secularium frequentatio occasione orandi Deo vacantes postmodum inquietaret, baud longe ab ipso monasterio in latere meri­diano ') eeclesiam in bonore beati. Petri eonstruxit, in qua sibi suisque divina eelebrarentur. Similiter et domina eius eoniunx Adalsinda inter utramque illarum ecclesiarum eapellam in bonore Dei genitricis constituit, in qua et ipsa secretius oraret et divinum eultum exsequereLur, ubi etiam usque bodie sepultul"&e utrius­que') et unius ipsorum infantuli eonspiciuntur. Post deeessum aute.. ipsorum monasterium sub tuitione regum, infra quorum regni terminos eonsistebat, eOO8er­vatum est et eorum largitionibus ampliatum, pnvilegiis roboratum, in quibus tantam loci libertatem eonfirmant lO), ut Demo penitus n8C ex parte regum, nec ex parte pontificum, nec ex iudieiaria potestate, in terram aut res ipsius monasterii

I) Sie cod. et L. cum Pertzio, reliq. edd. suceindena. - I) Sie cod. et L. Edd. ipsam. - I) Recte aie cod. etL. qui tamen deoBeulabatur exhibet. Edd. aeeedit ad capaam; quam eomplexus ..... deoBeuIabatur. - .) Sie eod. - I) Sie eod. et L. Edd. tanti miraeuli. - ') Edd. ibi. L. quoque inibi. - ') Sie eod. quod et L. habuerat, a quo deletum et in don&yit mutatum est. - I) Sie eod. et L. Edd. a Iatere m. - ') Sie C. et L. Edd. uniuBeuiuBque. - 10) Sie uterque. eod. Edd. eonfi.rmarunt.

/

8

ingredi debeat, nee ad eausas audiendum, nee ad homines distringendos, tam senos quam ingenuos, nee paratas aut mansiones faeiendas; et si quid fisco de­betur, nihil inde exigatur, nee de earris, nee de sagmariis monaehorum neeessaria vehentibus , et si quid vendiderint aut emerint nihil solvant, nee teloneum, nee tranatieum l ), nee pulveratieum, nee pontaticum, nec port.ativu~, nee ullum occur­sum, nec de patellis eorum in vico et in marsallo &liquid requiratur.

De abbatibus autem, qui loco praefuerunt ante tempora Karoli magni nihil dictum invenimus 1). In privilegio autem, quo praedictam libertatem confirmat') exemplo patris sui Pipini, asserit se Ermengaudoabbati ae episcopo idem privile­gium concedere. Quem utique Ermengaudurn illum esse eredimus, qui in quodam ipsius ecelesiae libello legitur in expeditionem curn rege profeetus corpus beati Anatbolii de Cadureensi urbe detulisse. Is quoque Ermengaudus ordinavit, et praecepto dicti Karoli bullato confirmavit, quid abbas, quid provisor panis et salls et sagiminis, quid provisor pisciurn, quid provisor vini, quid provisor luminarium, quid provisor pauperum, quid provisor hospitum habere deberent, et omnes inde abbati responderent4). Confirmavit etiam ipsius regis pl'aeceptum, ut post se libe­ram potestatem haberent fratres alium de se ipsis') idoneum eligere.

Post bune Smaragdus abba~ elaruit'l, sieut ipsa' praecepta deelarant, quae Ludovieus') Pius, praedieti Karoli Magni filius, eidem Smaragdo contulit. Qui Smaragdus, revera praesagio se sui nominis conformans, inter eelebres sui tempo­ris viros ut pretiosa gemma meritis et fama resplenduit; de euius laudibus et gloria nos &liquid') garrire superftuum est, curn eas nobis tacentibus libri quos edidit suflieienter eloquantur, in quibus luee elarius apparet, quam perspieaei in­genio in divina et seculari ealluerit'l. Praecipue liber ille, qUEm diadema mOD&­chorum intitulavit, religiositatem sanctitatemque eius evidentissime deelaratIO). Non enim tam lucidam da virtutibus doctrinam dare potuisset 11) 1 nisi ipsarum in sese naturam exercitiorum experientia persensisset. Linguis ergo taeentibus, miraeulis cessantibus, ex suaell) doctrinae speculo satis evidens sanctitatis eius forma relu­cet. Neque enim eredendus est aliter vixisse quam docuit. Hie igitur ut vir

I) 'Uterque cod. triuaticum. Ceterum cf. dipl. Ludovici Pü apo de VIsle p. 400-31, apo Bouquet T. VI, p. 49&. - 2) C. et L. Edd. reperimu8. - I) Ap. de Vlsle p. 426-27, Bouquet V., P. 722. - 4) Cf. D. de Vlsle, 1. c. p. 15. - ') Edd. et L. de ipsis. -. ') Cod. constanter Zmaragdu8. - ') Cod. LoduicU8, et sic ubique. - 8) Edd. aHud. - ') Edd. claruerit. - 10) Sic cod. Edd. et L. declaret. - 11) Edd. pouet. - d) F.dd. 8UO.

-- - ---------------------------------

9

eonsilii I) , vir prudenf.iae I vir discretioDis, oonsideraas praedicti montis habitatio­nem humanis necessitatibus minus OOBgrDent.em, propter aquae 8cilicet ac cetera­rum remm necessariarum laboriosam ad ardua devectionem, haud procul a prae­dicto monte, uno videlicet miliario 1), iuxta ripam Mosae monasterium instituit, relinquens in superioreI) quot sibi de fratribus visum fdit, qui Deo et heato ar­thangelo4) cottidianWll divini cultus ofticium celebrarent. Non ant.e1ß videtul' no­bis vir pmdens in hac loci mutatione'J contra archangeli voluntatem egisse, qui priorem sibi loollm in monte delegit, quia angeliea puritas, etsi alta veneratiooi SU&e loca eligere soleat ut seI) a terrena conversatione remotam significet, nOß tarnen, ut credimusT), indignatur mOl'talibus, si competentia. suae conditioni loca requirant, dummodol) angelica suffragia in altis sibi expetendal) oognoscant.

Buic Smaragdo Ludovicus Pius auctoritatis suae praeceptum contulit de praedicta loci libertate; contulit eL aliud de libertate carrorum et !Saumario~I.) et patellarum in vico et marsallo et navium. Contulit et aliud"), ut nonas et da­cimas ei persolvant, qui beneficia de eo tenent; contulit et aliud, ut liberam pot.e­statem habeant fratres de se ipsis abbatem eligendi secundum regulam 11). Bie venerandus vir viam patrum feliciter ingrediens in sllperiore monasterio se sepeliri praecepit, omniumq 118 deinceps fratrum sepulturam inibi haberi sub anathematis, ut fama est, interminatione mandavit, quod et hactenus inconvulsum ll) servari videmus.

Bpitaphium SmaragdL '4)

Cum pius imperii Ludovieus iura teneret, 8maragdus viguit istius abba 10m.

Qui loeus humania quod erat minua uaibus aptua, Haud proeul hine aedem tranatulit ,ille auam.

I) Sie eodd. Edd. et L. non habent ut •• cons. - I) L. eum edd. miliario germanico. - I) Edd. in superiora. - ') El}d. archangelo Michaeli. - I) Edd. non enim videtur nobiB •. pr. contra arch. vol. ego L. consentit cum C., nisi quod non enim cxhibet. --> Sie C. et L. - ') C. et d. Edd. omittunt. '- ') C. dum modo. - ') Sie C. Edd. expeetan­da. L eorrupte expeetenda. - 10) Sie C. et L. Edd. summariorum. Diploma ipsnm habet sangm. V. de L'Isle, p. 481. - 11) C. omittit et. - 11) Omnia haec diplomata edita Bunt a D. de L'Isle, 1. e. p. 428-33. - ") Sie C. et L. Edd. inconeusBum. - 14) C. epitaphium OmiBB. Smaragdi. Cf. de hoe epitaphio de L'hle, I. c. p.28.

2

10

Cum tamen ad repum meroit ooeleate vocari, Beddidit antiquo membra fouenda') 1000.

Beorpio iam phoebum duodena p&J1e premebat, Bidera theologo cum patuere viro.

VI. Sane post ipsUID fuere el alii egregii viri, quorum provideutia loei di­guitas et conse"ata et augmentata est, quil) palatia frequentantes apud religioso& principes monasterü sui utilia providerunt et praeeeptis regalibus loei diguitatem eommunire studuerunt, bonamque sui memoriam ad posteros eelebrandam trans­miserunt. Omnes sane, quorum industria praeeepta regalia nobis provio reperi­mus, nODÜDatim bie intitulare deerevimus.

Ermengaudus abbas et episeopus. Smaragdus abbas. Hildoinus. Rodulphus. Hadegaudus. Heynardus eancellarius. StephanIllI episcopus Tungrensis.

Reges autern, quorum praecepta habemus. Karolus Magnus Pipini filius. Loduicus pius filius Karoli Magni. Lotbarius imperator filius Loduiei pii. Karolus rex Franeorum frater ipsius Lotharii. Loduicus rex. Zuentibolehus rex. Karolus rex.

Ab bis usque ad Henrici primi vel Othonis primi tempora nullum ad nos scriptum devenisse comperimus.

VII. Circa horum autem tempora fuit quidam praepotens du Lotharingiae Fridericus*l, qui videns praedictam abbatiam terrae SU&e contiguam et a tutela regia longe remotam, dominio suo, quod sibi facile fuit, eam subiugavit, et domi­nium illud sub titulo defeusionis ad posteros suos transmisit I). Hie Friderieus.

') Sie C. et L. Edel. et de L'Isle ferendL - I) Edd. et qui. - I) Sie eonstanter eoel. - .) Iam in diplomate L 9O.q de commutatione inter Auselmum et Stephanum abbatem facta (viel. Cap. VIII) sermo est de advoeato Hermauno. quo eousentiente re. est traetata.

11

propter frequeutes Campanorum in Lotbaringiam incursiones in confinio Lotbarin­giae et Campaniae castrum exstruxit, quod Barrum , quasi barram, nominavit. Cumque in partibus illis terram non baberet, unde castrum illud casare posset, de tertia parte possessionum abbatiae illud casavit, dicen8 castrum illud totius abbatiae tutamen fore. Villam quoqne, quae Barrivilla ') dicitur, et alias plures ibi adiacentes, quia sancti Stepbani Tullensis erant, per concambium a sancto Gerardo obtinuit, data ei curia quadam in tbeutonica terra, quae Berkeiuml ) no­minatur, datis ei duabus abbatüs, seilicet Medio monasterio et Galilea, quae di­citur sanctus Deodatus·). Deinde Beatricem, sororem Hugonis marcbionis, coniu­gio sibi sociavit '); cui Beatriei cum frater eius praedictus Hugo donasset quaedam praedia sancto Dionysio Parisiensi') contigua, cum abbate sancti Dionysii Barro adiacentibus, videlicet Nova villa, Ruviniaco, Laymonte'l.

VIll. Huius Friderici temporibus Odo, abbas praedicti monasterii sancti Micbaelis, dedit duobus fratribus Widoni et Stepbano septem mansos et dimidium cum molendino in villa Ermariscurte'l super fluvium Mattb'l, eo pacto ut singu­lis annis soluant. XV. solidos Kal. Maii aut. XXX. modios vini in festo sancti Re­migii, et si modus fuerit aquae. XXX. anguillas in festo sancti Andreae. Ipsius ducis tempore facta est commutatio inter Sarouuardum') abbatem et Vualterum l O)

quendam nobilem, dante abbate qu~dquid erat sancti Michaelis in villa Torralias "), et Vualtero dante quidquid babebat in villa Delosall), ita ut post decessum eius

. utrumque esset iuris ecclesiae. Ante buius Fridericl tempora, regnante scHieet Ludovico Arnulpbi imperatOlis filio, praedecessore Henriei primi, quidam comes Anselmus dedit sancto Michaeli in perpetuum quidquid babebat apud Saponarias"), ita quod Stephanus") abbas et episcopus concessit ei et filio eius Teutbero") te-

I) Edd. Bazunvilla. L. Barrun villa e. not. marg. Bar la vill e. Edd. leetio si vera est, non est B080nvi1le, in Lotharingia, sed Bassonville, eurtis in ducatu Barrensi -S) Sie C. Edd. et L. Berkem. Est velO Bereheim in Alsatia. - I) Moyenmoutier et S. Diez. - ') L. et edd. eopulavit. - 5) rod. Par1siaei. L. Parisiensis. - I) Neuville, Revigny - aux - Vaebes, olim Ruvigny, et Laimont. - ') et I) Sie recte eod. et L., ut in ipso diplomate originali et in eopiario. Est autem Ermareourt sur le Rup de Katb. V. de L' Is I e, 1. c. p. 43. - ') Recte sie cod. et L. eum dipl. - 10) In diplomate originali a. 962 nominatnr Warneru8 filius quolldam Walteri. - ") Sie Edd. et L. Toralias in dipl. orig. Cod. Torrallias. Probabiliter Dorlon sive DorloiB prope Longuyon. - 'I) Sie recte C. et L. Est autem Delouze prope Gondreeourt, non Loize, ut de L'Isle p. 46 eonieeerat. JI) Sie eod. et dipl. orig. a. 903: in pago barrense. - .. ) Edd. Itaque Stephanu8. -11) Sie dipl. Cod. Teutero.

12

Dere Herevillam') in vita 811&, ut post lltriusque dece88UID emeliorata in ias mo­DaSterii rediret.

IX. Isto Friderieo rebus humaDis exempto, eum filius eius Theoderieas in principatu ei successisset, et super abbatiam advocati digaitate potiretur, ille, cu­ius praecipne eausa hoc opus insumpsimus, ille, inquam, diJectus Deo et homini­Ilibus, cuius memoria in benedictione semper erit, domnus scilicet Nanterus, inter celebres monasticae religionis personas quasi stella matutina glol'iosus enituit l ).

X. Haec de praefati monasterü antiquitate et de quorundam abbatum eiU8-

dem loei, vel regum successione, ab ipso fundationia exordio usque ad nostra tempora, sola ea, quae scripto potius quam relatu colligere potuimus, simplieiter et 8uccinete perstrinximus. Nune ad propositam nost.rae narrationis seriem rete­ctamus artieulum, et vitam, mores actusque domni abbatis Nanteri I), quomodo prae­latus bonore, promotus ordine, qualiter cum aetatis auguiento, in annis iuvenili­bus augmentatus sit morum disciplinis4) , nihll falai de nostro intromittentes velut adulationis ganitu, simplieit.er exsequamurl ), quippe qui cum eo convel'SRlDUr'), et magis visa quam audita narrabimus.

XI. Hie igitur adbuc adoleseentalus ab abbate suo in discipulatu eape1lani asscitus') frequenter cum eo ad palatium et per plural) locorum habuit comita­tum, et in tantum prudentiae brevi accrevit, ut abbas, velut fastidiens mundialis pompae negotia eum iam quasi consecretalem primorum aestimaret'), et euius fidei possent committi, quae' sunt tacenda praeter quihus diriguntur, seereta lega­tiooum et eonsiliorum. Denique dux Theodericlls, euius ditioni abbaUa sabdita erat, eum iam bene cognitum ad quoscunque regni principes dirigehat legatum, et maxime ad consobrinum suum, regem Fraceol'um, quoniam noverat eum in Fe­

sponsis acutissimum et linguae gallicae peritia facundissimum. Processu vero tern­poris non modico evoluto, abbas coenobii eiusdem vita decessit. Tunc lO) voto el. applausu sanioris consilii fratrum praefatus princeps monacbum sibi dilectum, BOU

aetatis iuventam sed morum attendens industriam, honore donat praelatiouis, re-

I) Edd. Harevillam. In dipl. orig, Herei uillam in pago et eomitatu solecinse. - I) Sie eod. Edd, et L. emicuit. - I) Sie eod. Jo:dd. et vham et m.omisso abbatis voca. bulo. - 4) rod. augmeDto. eBt eDim in aDDis iuvenilibus augmentetur et morum eeU. l) Recte sie C. et L. - ') Edd. et L. quippe quoDiam. - 1) Edd. eoutitutu8. L. eODspirat cam C. ') Sie C. et L. - ') L. et .dd. existimaret. - 10) Recte sie C. et L. Edd. eum voto.

18

111m administraüonem concedit, Virduneuse pontifice praesente, a quo SUSClp14DlS curam animarum statim benedictionis apice ad id oftieii congruente sublimatus est. Adeptus ergo duplicis culmen honoris, terrenarum. videllcct provisionem rerumt

salvaodarum quoque, quod maius aal, curam animarum , sollicitabatur nootes dies­que, ne quid dispendii sub sua cura conügeret utrique rei I). CuJpabatur a COlD­

pluribus priorum neglegentia, conversatio vitiosa I quod quia in propatulo est, ne cai animo quid huiusmodi adhaeserit'), referre pudet. Vir itaque strenuus, quod erat vitii quomodo resecet, quidque virtutis') inserat, &OXius, quoniam per se solum id lieri non posse considerabat, prudentissimum &diit virom RicharduID ab­batem') sub eodem tempore in sanctae religionis cultn nominatissimum, euius con­silio fretus et auxilio de fratribus I quos in eodem loco invenit, instruendos ei eommisit, et de sois I quos secum retinuerat, ut docerent aliquos calitatis largi­tione abduxit. Propitiante itaque divina clementia, altrinsec1lB operata caritas et peütorem levat onere sollicitudinis et largitorem manet braviom dignae retribu­tionis. Tanta est verae caritatis sublimitas, quam praestantiorem efficit utrimque nescia fallere, optanda semper veris christicolis unanimitas 'l.

XII. Oportune igitur cunctis pro temporum qualitate ordinatis riteque com­positis, insuetae perigrinationis iusolitus, pedes arripit iter et pro cottidianis ex­cessibus Romam gratia orationis'.> ad limina usque apostolorum properare contendit. Sumpüs itaque stipendiis taoto itineri neeessariis, valedicens fratribus eum bene­dictione regulari iuxta morem in viam exeuntium, novus proftciscitur peregrinus, eumque longius proeessisset1), iuuit se ei qaidam clericus Coloniae eanonicus, eiusdem gratia devotionis, qua et ipse Romam petens causa orationis, cui aceessus et recessns viarum et difficultates Alpium, n&ID freqnenter ilIuc ierat, et quaeque locorum nota erant. His el'go, ut est consuetudinis, sermone viam alleviantibus, placet utrisque, siImll gradiantur, ut nescius itineris a se ante intacti erudiatur a superveniente socio, et isdem'l loeorum peritus capiat solatium de coUocutione fraternae dulcedinis.

XIU. 19itur cum in dies mutuis confabuJabantnr colloquiis familiarius, et

I) Sie reete Cod. et L. Edd. restringeret. MabiUon: reltringeret ntriusqne rei. I) Sie C. et L. - I) Sie quodque L. et quod edd .. - ') Abb. SaneH Vitoni, de quo vid. Calmet, T. I, p. l07f> sqq. - ') Sie C. et L., in qno tamen utrumqne. Edd. quae .••.•• ntramqlle ueseia faBere, veris ohr. nDaD. - ') Sie C. et L. - 1) L. et edd. omittllDt tria haec verba. - ') Edd. ut iBdem.

14

satis alterius animus alteri fit DotUS 1), abbas rem Demlm priuB creditam convia­tori' aperi,t, et sibi super ea, si valeat, opem ferat precatur; scilicet ut de sancto­rum corporibus marlyrum, quorum multitudo Romae excedit Dumerum, Bua opera pecuniis, quibus urbis accolae nimium inhiant, quoquo modo aliquid extorquere possit. At ille prius defigens terrae obtutus 'paul1uum oblicuit, dehinc erecto ca­pite respondit, Bulla ratione se in hoc negotio ei posse subvenire; haberi autem Romae quendam abbatem, apud quem solebat hospitari, ubi et ipse, si veIlet, ad hospitandum divertere posset. Quia vero abbas confessus fuerat, Deo vitam eon­cedente, se montem usque Garganum profecturum, ab eo responsum accepit, ut Bua omnia sibique obsequentes fidei suae committeret et cum paucis, quo dispo­suerat, pergeret, sub titulo confessionis, quae sibi erediderat hospiti eonfidens, instando preeibus et promissionibus, ut interim, dum rediret , suo desiderio satis­faceret ; aliter non posse nec seire sibi suceurrere, eommuni fide, qua vivimus, et per Deum obtestans.

XIV. Tandem igitur finito Romanae peregrinationis itinere, perventum est ad monasterium, quod praefatus laudaverat elericus', ibique, ut promiserat, abbas 10ei eiusdem hospitibus euneta humanitatis praebet' ) obseqnia I et ob laborem 10n­gioris viae aliquantum temporis remorantes lassitudine fatigata hortatur ut quiete refoveant membra. Abbas vero, qui novus venerat hospes, frequenter dieto sua­dente clerico, comites et omnem quam seeum adduxerat') supelleetilem, praeter quod ei sufticeret, abbatis eommittit fidei, festinusque eum paueis montem Garga­num petivit, multis precibus, ut a suo conviatore fuerat edoetus, super praedicta qua amphus angebatur causa obstrictum relinquens praedietum apud quem hospi­tabatur abbatem, deinde eelerius quam aestimari possit, maxime autem revocante se qua sollicilabatur causa requirendarum reliquiarum, revertitur ad hospitium, quidquid petierat et in promissis aeeeperat reperieus infectum. Unde nimium tri­stis in patriam quantocius accelerat·) regredi.

XV. Bed aliter quam putaverat ei eontigit. Nam desperans penitus de re­quirendis martyrum pignoribus, dum I sicut dictum est, reverti festinat, in infirmi­tatem decidit, ut paene Demo fuerit eum adspiciens, nec ipsemet, qui de vita eius non desperaret. Bpatio igitur trium hebdomadarum inibi') retardatus cum iam

I) Sie C. Edel. et L. Bit DotUS. - 2) Sie C. et L. Edel. exhibet. - J) Edel. abduxe· rat. - .) Sie C. et L. Edd. acceIeral - ~) Sie C. et L.

16

paulatim Dei se respiciente clementia, meliorari coepisset, iterum iteromque l ) cum suo hospite, super quod eum appellaverat, priorem coepit repJicare sermonem, ne se vacuum sineret redire, sed Bui voti compotem, si posset, efticeret. At ille ob­tulit ei quaedam ossa, dieens de eOl'})ore Stephani papae esse et Nemesü eiU8dem I) diaconi; ea, si vellet, pretio emeret. Cui ille, audivi, ait, muttos nostrorum simili errore deeeptos; nec sie faeile eredas, me posse deludi. Nisi enim videro sepoI­crum hactenus intactum, et euius membra intus iaceant, me scriptura doeuerit, noveris nullatenus quidquam pretii a quoquam mihi extorqueri. Penes me, ait hospes, non est alia spes recuperandi; sed quia te video inftexibilem ab hac in­tentione, fraterna dileetione tibi compatior, et ut hodie profectionem inte~ttas hortor, donec quendam alloquar cimiteriorum custodem, si quo modo'l tuis votia prodesse possim.

XVI. Haec dicens properat ad quendam apud sanctum Valentinum commo­rantem; cuncta, quae didicerat, per ordinem edocet. Qui auditis huiusmodi cawtia gavisus est etJectus'), magis autem promissis iUectus pecuniis, assensum praebuit, corpus sancti Kalistil) papae se daturum pollicitus I omniaque, sicut ipse abbas requirebat, se ostensurum promisit, et intaetum usque nunc sepulerum et, quem­admödum in gestis passionum legitur, in supeliicie tabulae marmoreae epitaphium exaratum, dum modo in dandis promissis fides adhibeatur dietis. Conventione igitur facta ventum est ad cimiterium, ubi semper ardent lampades.

XVII. Quo in loco altrinsecus fit iuramentum, abbati') cimiterii custode in eodem loco, ut libri passionum et praesens epitaphion'J docebat, corpus esse Ka­listi papae, propria manu iurante, et econtra iussu abbatis .N.,) monacho suo super sacra spondente, quod promissum erat pecuniarum die denominato ~itten­dum. Post compositas utrimque sponsiones monaehus an·epta securi temptabat avellere marmor tabutatum'), quo 'claudebatur sepulcrum. Nam undique caementa­rii artificio septum durius lapide fuerat etJectum, nec 0110 modo iunctum potuit caementum dividi, quin etiam retusae secures et bipennes confringebantur, in emi­nente loco prospiciente speculatore I ne aliquo supeneniente furtum, quod cum

I) Edd. iterum atque iterum, quod ortum videtur ex iterumque iterum,· ut est apud L. - 2) C. et L. - EdeL eius. - ') Sie C. EdeL eum L. quomodo. - ') Sie C. 'cauaia effectus gaviaua est L. unde edd. affatim procuderunt. - ') EdeL eum L. Calixti. -') Cod. abbate. - ') Sic coeL - ') i. e. Nanten - Sic C. marmoreum tabulatum L. avel· lere tabulatum EdeL

16

pndi fiebat pavore, quodque illis emt in reatum, iiltis in remedium, quoquo JBOdo foret deprahensum. Sed cum monachus nulla ratione marmoream tabulam, ut praefatum est, indissolubili glutino caemeuti valeret disiungere l ) , levata BOOuri

·audacius librat ictum in tabu1ae medium, quae claudebat monumentum, defossum­que thesaurum omni gemma pretiosius in\1lnit repositum interius. Queml ) usu­mens detulit abbati ad hospitium, qui nondum ex to1o convaluerat, sed domi re­cumbens eoopera1orem monachum et sibi fideliter obsequentem inter spem metum­.que positus exspectabat. Quem venientem et, quod optabat, deportantem ineffabili suscepit laetitia. Membra martyris devote complootitur, linteaminibus novis et C&I1-

äidis involvit, et eum omni festinatione in patriam accelerat reditum, dueens se­eum illius abbatis quendam monachum, nomine Crescentium, ad pecuniu, q1llB promiserat, reportandum.

xvm. Sequenti nocte dum gratia sopolis petiit stratum, tangitur haius­modi SODlDÜ visn. Videbat quasi in monasterio beati PetrilJ ab ipso apostolorum prillcipe cuncti l'8siderent Romani pontifices per ordinem, deesse vero KaUstum, lecumque sessionis eius vacuum; nec usquam requisitu8 poterat inveniri. Exper­gelaetus inte1lexit visionem, quoniam Roma sive ItaUa illum procul a se faetum amiserat, quem Gallia suscepit ac veneratur, cuius meritis et precibus decoratur virtutum prodigüs et mirabilibns4) innumeris, eo locil) maxime, ubi sacratissimum corpus eins a chr:iBticolis fide vigentibus devote percolitur.

. XIX. Praedictus abbu, domnus videlicet.') Nantel'UB, prioris, qua detentus fuerat, oblitns infirmitatis' ), Deo Bibi opitulante sanctoque martyre intercedente, cum magaa cordis exsultatione revertitur, gratias Deo agens bonorum omnium tar­gitori, quo protegente') cuneta sibi ad votum suceesserant'l, et in eunctis, ad quae se verterat iusta dumtaxat'), Dei nutu prospera proveuerant 10), praestante 11) gra­tia domini nostri lesu Christi, qui cum patre et sphitu sanc10 vivit et regnat per infinita saecula saeculorum amen.

XX. Perac10 diu optatae peregrinationis itinere tandem cum thesauro, quem 11)

S8Cu.m ferebat, ad locum, qui vetus monasterium nuncupatur, pervenit et in eecle-

. I) Sie C. et L. Edel. effringere. - I) Sie C. et L. Edd. quod. - I) Sie C. et L. -

4) C. - L. et edd. miraeulis .. - I) Sie C. - I) Sie C. oblitus omisBum a. L. - ') L. prae­tegente. - I) C. et L. BueeesBerunt. - ') Sie C. et L. - 10) Sie C. Edd. et L. penene­rant. - 11) C. praute, i. e. parante "eI patrante, ut xxvn~ et XXXVI. - 11) Sie C. et L. Edel. quod.

17

sial) BaDctae llariae parieti monasterii adhaerente membra beati martyris in arca sigillo et sera') munita cautus custos ioxta altare diligenter deposuit. Penna ci­tivola prope longeque mauenüum aures diverberat fama , Roma redeuotem detu­lisse abbatem saucti cuiusdam ossa, cmus meritis dicebantur divinitus fieri mira portenta. Confluit eo uterque populi sexo.~ cum votis et oblationibus, cereorom scilicet luminibus, aliarumqoe rerum deportatione, Dei et sanctorum eius obsequiis competente, alii animarum , alii corporum morbis curari cupientes. N ec duorum aot trium eget testimonio, paene omnibus circumq uaque degentibus notum, quod referre in primis volumns miraculum.

XXI. Puerulus quidam a die sui ortus utriusque pedis carens incessu, de vico qui dicitur Refrecurtis'), decimum vel amplius aetatis agens annum, allenis vehebatur manibus, voce tantum manuumque protensione petens alimoniae subsi­dium ex largitate transeuntium. Pater eius rerum ipse inops, qui vehieulum non habebat aliud, humeris super impositum ad saepedictum perfert monasterium, et ante archam, qua claudebantur beati martyris membra, indubius per eius BaDaD­

dum merita expositum reliquit. Quod sapererat diei et noctis· sequentis spatio inihi commor&DS, aurora lucem praeeonante, sensit se paer sanitatis unguine par­tim coelesti medera irrorari. Arrepto itaque baculo temptat pedetentim summis arüca~is se sustentando, si posset iocedere sine alterius amminieulo, et ita usque ad abbatem, qui forte tune ibi causa orationis venerat , progressus, laetitiam et ammirationem suae sospitatis reportat. Sed quia necdum erat ita sanitate redio­tegratus, ut non aaxilü egeret alterius, eo die manens adiunota noete, quarta vi­gilia noctis tantus per totum sudor coepit emanare corpus, et in tantum nervi coepere se crurumtenus protendere, ut iam poeniteret euOl sanitatem quaesisse, qui amplius torquebatur in restauratione gressus, quem ei negaverat necessarius naturae usus. Nec mora in pedes constitit, et qui alienis advectus fuerat hume­ris, iam redit ad propria non sustentante baculo, nee vectus humeris, sed planis vadere plautis quo volt nempe valet, nec cessat dieere laudes cunctorum domino, 8&Dcto denique Ka1isto, cuius ei intercessione doloribus allevari et wuti pro­meruit reddi.

I) Sic C. Edd. ecclesiam. - t) Recte sic C. et L. :Male edd. cera. - ') Olim Refroi­cou.rt, D.D.D.C lei Barochea sin Parrochea ad MOIUIl Öl comltatu BarnDsi.

3

18

XDI. Quaedam iuveneula, nomine Andela, in annis maritalibus eoustituta, ita a nativitate eontracta, ut calcanei pedum natibus adhael·erenl, 80 matre pauper­eula stipem quaeritando pOlt.a.batur per plura loeorum eonfinia, et iam utrique spes vivendi defeeerat, quia et puellaris eorporis pondus portantem deprimebat matrem, et portantis vires senio imminente defieiebant. Hac ergo sollicitudine utraque suspeosa, fide vero integra, utcunque ad iam dictum venere monasterium. Deposita est it.aque a matre eum ululatu et planctibus ante sancti oas&. Non habeo, inquit mater, 0 sancte Dei, unde iam eam alam, nec ferre valeo usquam; ideo tibi aUuli sanandam, nec remanet in me serupulus dubietatis, quin possit haec misera per te reeipere optatae cumulum sanitatis. Haec et similia matre deplo­rante, continuo divina elementia, quae viduarum et pupillarum preees audit, mise­lieorditer affuit, et sieut quondam Cananeae pro filiae liberatione clamanti, quod petebat, tribuit, ita et huius paupereulae querimonias interventu martyris eximü ad id, quod optabat, exaudivit. Nam tali pedum fiJiae, qui adhaeserant extremi­tati natium, subito dissiliunt, et in insolitum iter puellae statuitur gressu~, miro­que modo matris advecta humeris ambulat propriis, quo vult, vestigiis. Si quis in hoc fit dubius, cottidiano visu et alloquio, est enim in promptu, eum ea con­fabulando poterit nasse plenius,

XXIII. In pago Barrcnse, in villa quae dicitur Saponarias, muli er quaedam Faillendis nomine, daemonis infestatione per multum tempus vexabatllr, iarnque non solum extraneis, verum etiam propinquis in tantum taedii devenerat, ut eam cUDeti derelinquerent, et solivagam si1vas eamposque ac quaeque devia peragrare sinerent, si quo modo vel morsibus luporum, vel aqual'um praefocatione interiret. Taliter relicta miseuit se, nesciens quo iret, populo ad memoriam beaU martyris devote properanti. In quo itinere decuplo quam solebat insanire eoepil, verbaque deliramentis similia eantilenis permiseens ineptis, debachando ac semet ipsam dis­cerpendo usque ad radices montis pe"enit. Quo cum pe"enisset, more puerorum pro ludo baculos equitantium, divaricatis cruribus arreptum conscendit baculum, hocque modo misera et impudens adusque monasterii pervenit aditum. Cumque ante fores astarel, repente velut exanimis corruit et in pavimento ante ora omnium ac si mortua immobilis iacuit, ita ut omnes dicerent eam daemonis invasione ex­tinctam, nec eui salus concederetur fuisse dign:un. Nee longa temporis interve­niente mora surrexit, et eum populo eeclesiam intrans, nibil de praeterita passione Bibi inesse sentieos, laudes creatori cUDctorum Deo et sancto martyri retnlit, et

19

postmodwn eurn ceteris ad propria remeans de pristiDa antiqui hostis infestatione

seenra et ineolumis permansit. XXIV. Alius de villa vocabulo Castellionis ') , duplieis tormenti poena eon­

strietas, nam et paralysis plurima ewn ex parte dissolverat, ita ut linguae ofticium interdieeret, et daemonis infestatione fatigatns remedia vitae eonsequi penitus de- . speraret, audito miraculorum rumore saepedieti atque dieendi m&1tyris Kalisti, quia

ad integrum proferre verba non valebat, vix a suis, ut illue dedueeretur, impetrat. Quo eum penenisset, a eustodibus loci petiit, ut emn, quantum vellet, ante Chri­

sti martyris membra quieseere Binerent. Hoc dum impetrasset, nocte instante perngiles ducens excubias, aurora diei sequentis ineipiente sanissimus factus, ita omnium membrorum est Bolidatione formatus, ac si nulla unquam pertulisset eor­

poris dispendia. Sanus itaque domum regressus, non immemor benelicü Bibi col­lati, pro sospitate sibi coneessa gratias agens, bovem unum fratribus largitur, ac

deinceps anouatim ilIue veniendi consuetudinem fecit, vota suo creatori persolvens, quo ei redditam eonsenet sanitatem et providus adiutor fiat, ne in consimilem 01-terius incidat passionem.

XXV. Fraxinusl ) dicitur villa, qua rusticus quidam inter vicinos habitabat,

nomine Gerbeltus, iuxta quod sibi suppetebat rerum opulentus. Is eum quadam nocte a coena surrexisset ineolumisl ) et laetus, quippe ut cibi potusque pJenitu­dine hilaris, cubitum perrexit, credo ignarus aut ohJitus se sanctae erucis signo

tueri,. Circa mediam igitur noctem lecto exsiJiens , horri80nis clamoribus more luporum ululando vocibus perstrepebat, nunc imitando Jatratus canum, nune rudi­tus a.~inorum, veJ sibilos serpentium, et, quod longum vel mirabile est referre, manifestis indiciis ostendebat se milleformi traditum hosti. Velociter cireumma­nentes stupore insoJito pereulsi aecurrunt eomplures, et eum vincientes loril.l ac

funibus operiebantur optatam sibi affore Iueem, ut obsessum adducerent ad mona­sterium. Facto mane assumentes miserum qui erant propinquiores, dum eonantnr eum perdueere ad locum destinatum, ita subito euncta disrupit, quibus vinetus erat, ligamina, veJuti aliquis simpJieia telarum lila. Hoe igitnr modo elapsus

arreptos, qui iacebant, Japides coepit in omnes iacere, et Bi quos poterat morsibus dentium discerpendo cruentare, non uni tantwn sed daemonmn Iegioni, ut ille

') ChatilloD. - I) Fresne. Duae sunt huius nomiuia "rillae, alten in LothariDgia, alten in ducatu Barren,i. - I) Cod. incolomis, et sic fere Bemper.

S·

•

20 ... quondam in evangelio daemoDiacus, sese deditum iudicans. Adiuncti plures pluri­bus vix iterum eundem capiunt multiplicatisque vinculis ad monastelium advehunt potius quam adducunt, ubi quatridui spatio ab hoste miserabiliter vexat1lll, tandem intercessione beati martyris quinto die liberatur, moxque redintegrato sensu &cl

. propria laetus revertitur, snis, quibus prius taedio fuerat et oneri I), gaudium et

laetitiam de sua liberatione reportans. XXVI. Puerulus quispiam' annorum ut videbatur .XII. mutus et SUMUS, est

eninl naturale sUMum esse mutum, quia si audiret loqueretur, illuc &cl curandum, sieut et alü eomplures, accurrit. Imputabatur autem ei, quod se mutum ideo fin­

geret, quo huiusmodi oecasione victus indigentiam sustentaret, unde et plurimi prunas ardentes in os eius violenter inferebant, ut hae ustione eoactus loqueretw·. Ille vero, ut erat, eontinue taciturnus perruanebat. Tune qui ei vim intulerant, cernentes eum nullo modo proloqui, poenitentia ducti, ab insectatione innocentis ce8savere, ab ietibus verberum, ab adustione carbonum manus impias retrahentes. Qui non longe post, eontinuatis dierum noetiumque temporibus, eoneesso sibi lin­guae vel aurium officio, loquentes audit, interroganti respondet. . Soi quoque per­sentiens virtutem eurator,is, oDlnipotenti Deo, a quo accipiunt ipse et omnes sancti quod tribuunt, debitas non cessat reddere grates.

XXVII. Non dissimilem beati martyris virtutem persensit panulus ille, qui

in solennitate illius a matre in ulitis advectus, utriu$que luminis caecitate dampna­tus, coram eunetis, qui aderant, tempore vespertiui officü ante. altare est deposi­tus, et regente gressus eius, quae eum detulerat, matre, super areham, qua clau­debantur sancti pignora, pro voto apponit caecus inuocens qU&m attulerat cande­lam, et in eodem )oco usque ad noctis crepuscu)um perdurat. Custode signa pul­sante accurrunt fratres &cl persolvendum ex m6re matutinalis officü eUlSum, pro­trahentes ob reverentiam sanctae trinitatis debitas laudes, in veneratione sancti martyris, cuius meritum exigebat solito prolixius fieri solennes. Fugatis aurora diem revehente noctis opacae tenebris, redditum sibi puer persensit lumen, circum­spieiensque eireumeirca matri arridendo aecun'it, pereunetatus ubinam esset et qui

essent, quos aspiceret, clerum videlicet vu)gusq1le mixtum, ac in commune iuvenes et virgine., senesque in Dei laudibus persistentes. Audiens haec mater obstupoit, percunctaturque an videat. Fatenti non credens, caUide an ita sit addiscere tem-

I) eoel. honeri.

21

ptans p&ltemque candelae I quam ardentem manu tenebat I ill8uftla.ndo extinguit, pueroque, ut eam reaecendat quasi iocante extinctam porrigit sibique reportet imperat. Ille nil moratus I Ilbi ardebat plllrima candelarum massa cucurrit I et a eonsimili lumine mutuaturn, cunctis nobis cernentibus, qui aderamus, matri eon­gaudenti POl"tat lumen. In laudes Dei et venerationem matris Christi cuncti prorumpentes, dicere non est cuiquam quantwn crementi exinde coocepit l) creden. tiwn fides, quaotumque subleveotur Deurn et saoetos eius collaudantium usque ad sydera voces. Mater eurn filio non immerito laetior, privatom paulo ante luee filium lumine videos donatum, gaudens exsultans ad propriam reverti­tur domum.

XXVII~. Ad numerum septem spiritus saneti donorum, quibus designatllI' frequenter uriiversitas vel pleoitudo actuwn bonorum, sit satis descriptio patrato­rum a saneto martyre septem miraculorum. Non autem ideo quis arbitretur nos omisisse descriptionem signorwn, quasi defecerit eopia dieendi vel seribendi, sed quoniam vitamus fastidium, et certum "est brevem lectiooem legi lubentius, memo­riae inseri tenaeius, maxime autem quoniam ad aUa his eonsimilia et fOltassis utiliora festinamus. Ceterum si 6&, quae fiunt in fugandis dentium doloribus vel febrium vexatiooibus pereurandis, ydropicis, lunaticis, vel io omnium corporis mor­borum diversitate curationem adipisceotibus scribere velim, prius deficiet loogitudo dierum, quam ea quae atBoit copia virtutwn. Qui in bis, quae dicta sunt, inere­dulus exstiterit, nimirum nec plurioribus fidem adhibebit, consentiente in hoc veri­tatis eloquio. Qui in modico, inquit, iofidelis est, et in maximo infidelis erit.

XXVIll. Sub hisdem fere temporiblls, post absortum morte lameotabili imperatorem HeinriclUll, succedente Dei nutu ad imperü fastigium Conrado I Fran­corum comes Odo, nobilitate famosusl, divitiis locuples, adversus euodem bellare temptabat, et in taotum audaciae pl"Orupit, ut urbem Tullo Dllllcupatam obsidione premens, que in confioio sita est Franciae ac Lothariensis regni, ni armis defen­saretul' , vi cepisset. Oppidanis antem viriliter reluetantibus I mooasteria eircum­posita, ecclesias villasque depopulans, cum maxima" rerum eopia, Quas repperit, revertitur, prius tamen ecelesias, domos villasque, Quas rebus vacuaverat, roioa iocendii terrae eoaequans.

I) Leg. conup erit.

22

XXIX. Ad reprimendam tantae aodaciae 8uperbiam, indignatus imperator contra eum movit exercitum, factumque est sancti Michaelis monasterium augusto et exercitoi eius pervium, nec potuit probiberi, ubi in tanta multitudine convene­rant linguis, regionibus nationibosqoe diversi, quio multum detrimenturn paterentur a transeuntibus habitatores regionis illius, m&.l.ime in sectione messium, Quas oon­dum ex toto collegerant. Contigit imperatorem diverti ad monasterium, cui occur­rit abbas cum monachis cruces et cetera venerationi caesaJ.;s apta portantibus, ac post orationem data benedictione elaustra monasterii petentern coepit abbas de dampnis loco illatis interpellare , ut miseIicordiam impendat cui dampna intulit. Cui princeps benigne annuit et quantocius, dummodo a praesenti expeditione re­vertatur, ut sese ad palatium sequatur ammonet. Et iuxta quod regem decoit, armillam auream, quam bangurn nominant, ei pro munere porrexit. Triduo in tentorüs et papilionibus recreato exercitu, qui de longe venerant, curn penalida manu, non secus quam animoso decreverat pectore, bostem insequitur, . par pari vel acerbiora redditurus.

XXX. Audito eius adventu praefatus Odo extimuit, et ut in tali re solet, quia congredi armis non valebat; Gozelonem') ducem et Theodoricum mettensem episcopum ad imperatorem pro pacis 'obtentu dirigit. Quorum fide datis utrimque dextris et acceptis, per semet ipsum ante imperatorem accessit. Obsidibus deinde datis iuramento se obligat, infra sui regni fines, ubi sibi libeat, se venturum, iux­taque iudicium palatinorum omnem iusticiam eaesari facturum. Caesar consilio lateri suo assidentium ea.~tra dimovet') I interpositaque pace sequestra ad sua eum exereitu regreditur. Post euius reditum Odo, iuramenti neglegens, obsidum ohli­tus, euncta, quae sposponderat, irrita fecit, et prioribus maUs adiungens deteriora, dolis, quibus consueverat, quoscunque potest, decipit. Possem memoral'e Quas

caedes, incendia, praedas cottidiano perversitatis usu exercuerit, BiBi eas res me ab incepto, quod proposui, revocaret. Verum quoniam hoe ipsum cernentibus et dampna sustinentibus certum est nosse, illis narranda relinquo.

XXXI. Vulgo dicitur regem deeere fan vera, esse autem turpitodinis eius­dem in stare mendaciis, cumnec timore cogatur nec pecuniis, quibus satis super­que abundat, illiciatur, cum earum possessores ditionis iure contineat, veluti de

') Sic cod. - Edd. G08celonem. - ') Cod. dimovit.

23

quodam Romanorum consule fertur, cui cum ab hostibus pro pace nanciscenda plnrimum auri oft'erretur, respondisse dicitur: Romani, ait, imperatores nolunt au­rum habere, sed habentibus imperare. Praedictus igitur abbas non nimium credu­lus verbis caesaris, neque eum aestimans coacervasse pecuniarum cumulos, quas repeteret pro dampnis ab exe.rcitu eius loco illatis, sollicitabatur auxius, quidnain requireret loci opportunitati utilius.

XXXII. Erant in pago Santinse quaedam villae antiquitus iuri abbatiae san­cti Michaelis sub testamentis regum et privilegiis Romanorum pontificum') subdi­tae, quas, non resistente, ut oportebat, abbatum ignavia, plisco tempore duces, qui videbantur loci defensores vel advocati, loco subtraxerant, partim sibi retinen­tes, partim suis militibus in benefir.io tribuentes. OpOitunum sibi abbas intelli­gens, quia iuris Buae ecclesiae fuerant, eas repetere. (non enim erat qui contra­diceret, cunctis morbo absumptis, duce Tiedrico'), filio eius et filio filii, exceptis duabus puellulis Sophia et Beatrice, quae nutriebantur in aula regis, nam coniunx imperatoris, amita ealllm, eas sibi adoptaverat in filias): palatium adiit, caesarem super hac re multis quelimoniarum supplicationibus r.ompellans. Sed ne quid con­trarietatis, _ talis redditio, si fieret, in dies postea sustineret, abbas consilio cum aulicis habito puellas adiit, ut memores sint animarum patris et matris precatur. Hoc ex animo fieri consentientes, ac secum apud imperatorem inte"entrices ut

. fiant, obsecrat et impetrat. Haec ita, ut dictum est, omnia peract&, caesarem adit, quae fecerat refert, quae poscit accipit, dato sibi defensore ac in rerum a rege redditarum adiutorel ) Gerardo comite, augusti nepote, in illis regionibus oppidis, possessionibus, divitiis prae cunctis potente.

XXXIII. Peractis ad votum, quae optaverat, omuibus, Dei se praecedente clementia et subsequente, dehinc regis se gratia donatam persentiens4) laetus ex­sultans, id ipsum fratribus suis l ) reportans ad monasterium revertitur. Ait Boe­tius vif scolasticissimus et in definiendis rebus prudentissimus: Anxia est huma­narum rerum felicitas, quae vel nunquam tota proveniat'l, aut minime perpetuo subsistat. Adeptis abbas ab augusto, quas optaverat, rebus, angebaiur nimium,

') Sie eod. in marge eadem manu. - I) Sie cod. Edd. Theodorieo. - I) Sie eod. Si quid mutandum est, legi potest: in rer. a rege redditarum defensorem, nt in eapite prae­eedente: eas Bibi adoptuerat in filias. - 4) Recte sie r.od. Edel. praesentiens. - ') Sie eod. - I) Edd. perveniat.

24

De multo labore quaesita pravorum molimiuibus deperirent, quibus erant contigua et a quibus ante fuerant possessa. Absunt enim a monasterio bidni vel tridui iti­Dere, Dec faeile provideri possunt a quoquam eunte vel redeunte, cum, sieut di­ctum est, in promptu1) sit invidis, a quibus prius possidebantur, eas quoquo modo repetere. Binc igitur abbas multa secum volvens, novissime, consilio divinitus, ut credo, sibi inspirato, cellam eisdem in partibus construere parat divinis eultibns aptam, et quosdam religiosae vit.ae viros ibidem eonstituere, ut divina potentia sibi famulantibus prava machinantes reprimat, quos avaritiae insatiabilis ardor habendi etiam ad iniusta possidendum infiammat.

XXXIV. Verum non exigni laboris neque frustra esse perpendens, quod faeere disponit, ne iuxta euangelium aliquibus praeheatur ludus, non posse, qllod inciperetl ), consummare, de sumptibus nihil haesitans, prius de loci aptitudine, vel quo modo construat habitationes fratribus utiles, vir industrius diu multumque se­enm reputando cogitat. Cinctus ergo invictissimis armis eius quae in Christo est fidei, explorandorum Iocorum speculator callidus, iter aggreditur, quaerens ubi oc­casio Iongiu8 evagandi degentibus absit, in utroque providus, ut nec animabus fratrum periculum oriatur, et aemulis eircumquaque manentibus malediceudi oc­casio subtrahatur. Lustratis igitur pluIibus regionis illius locis, taudem in una villarum , quas recuperaverat, quae Barevilla') dicitur, considerans diligenter Ioci situm, amoenitate simul et commoditate praestantem, videt omnia votis suis plane respondentia. Est namque vallis duobus interiacells montanis, quorum latera sta­dii spatio in longum porrecta, duobus autem sagittae iactibus a se distantia, val1is intra se4) Iatitudinem claudit; longitudinem autelb eius stadii aeque spatio pro­tensam duo monticuli sibi opposit.i altrinsecus terminant, lateri boreali adhaeren­tes, nec plus a meridiano distantes, quam quod alveo subterlabmtis fluminis locum praebeat. Sicque quadrangula montium clausnra vallis vallata pr08picitur'). Mosa quoque ftuvius per eius medium deeurrens adiacentem sibi planitiem pratorum vi­riditate veDustat. Remotiora vero, quae se versus montana protendunt, agricultu­rae vel hortulationi se commoclant. In Iatere boreali, quod non arduum, sed de­vexum in camporum latltudinem distenditur, in ipso collis vallisque confinio prae­dicta villa cum ecclesia sancti Germani consistit. Meridianum vero latus ardunm

I) Edd. impromptu. - I) Sie cod. Edd. iDeeperat. - ') Edd. ArevilllL - 4) Ud. iDter se. - I) Edd. perspieitur •

•

et in sublime erectum') et directa longitudine porrectum ipsa soae altitudinis aequalitate pulchrum, amoena fagiDae sitvae opacitate vestitur, cuius inferiora cum in vallem declinando perveniunt, quodam et eminenti gradu a vallis humihtate se erigont, et in ipsius gradus medio quaedam se rupis attollit, sub qua fons amoenus et dulcibus aquis exuberans oritur, superque ipsum callis est commean­tibus pervius, et super callem altiore iterum gradu terra eonsurgit et in planitiem gratissimam se distendit, in cuius parte superiore quindecim fontes seriatim ori­untur.

XXXV. In huius ergo planitiei medio abbas,_ tanta rerum congruentia dele-. ctatus, scilicet tot proximorum fontium aftIuentia, ftuminis quoque piscosi et cam­

porum pratorumque vicinitate, nit moratus ecclesiae fundamenta iacit'), claustri aedifieium versus collem destinans, ut praedictorum fontinm aquae simul in am­nem') collectae per ofticinas deduci possent, et iode usque ad collem nemore ve­stitnm honus et pomaria fratrum disponerentur. Postqnam&) ex:teriores portieuum patietes altitndine duorum vel trium cubitorum erecti, interius nndique ambiendo eingont aedificium, patrocinia sanctorum, et praecipue Kalisti papae et martyris, euius venerationi et nomini ad Dei honorem et invocationem specialius aedifieare disponebat, pignora collocat, indubitanter sperans. nonnulla miracula orationibus eins et meritis in eodem loeo divinitus facienda. Contigit autem inibi reliquias

• collocari cireiter Kalendis Iunii, tertio die sive quarto ante aseensionem Domini .

XXXVI. Continuo fama diverberat aures procul et prope degentium, in Harevillam delatam esse SUlctorum pignora, maxime autem Kalisti papae et mar­tyris membra, per quem fieblnt virtutum prodigia, praestando infinms optata remedia. Quod multi audientes ex vieinis et longinquis villis et oppidis eo cum votis et oblationibus , alii gratia orationis , alü causa recuperandae sanitatis. ac­enrrunt; inter quos venit quidam iuvenis, eui alternm oculorum diutina capitis infirmitas penitus extinxerat, alterum ita caligo eaecitatis obduxerat, ut ei necesse fuerit ad iIIuc veniendum praeducisl) obseqnio fungi. Sororis igitur licet pauper­culae auxilio ad locum 8CC8ssit, deprecans beatum martyrem, ut, si Jumen oculi eius, qnod ex toto amiserat, reddere nolJet, vel alium caligine tectum detegeret

') Recte aie eocL Edd. porreetum. - .) EcId. eorrupte lacet. - I) Viti08iaaime edd. omnem. - ') Reete aie, ut Waitziua eoDieeera&, cod. EcId. poat .qu08. - Sie eod. Male edd. pio dueh oba.

•

eil iJhI~tllllL incolume conservuet. His etl) simililMls qurimoniarum TOCes in.­gemiolllDs singultibus, cum fctrme quinciecim dierum spatio nil sumere' remedii; asscitai) sorore rogat ut postera die, lUlde TeDel'ant, redeant. Defecisse insaper

alt, quae detwel'ant victualiaj si vero amplius maneant, cfsesse quo vi~ant. Pa.­rata, ut disposuerat, in crastinum. profectione, ,ipsa noc~, ut solebat, in eadeal

domuDcula sudibus et virgis text&., qua servabaJtLur sandonun pigoora, ubi: et

ego, qui haec scribo, prae aogustia loci noviter iocepti Cluiescebam, accumbens

quievit. Circa vero pullorum cantum expelTectus, me inspiciente, solus fOl'&8

exiit, quaerens, credo, naturae necessaria, solusqUß l'eversus, stratus locum, in

quo prius qUleve.rat, aine pedum otfensione repetivit. Ego BItltem exsüiens fl'at.rea

Andream, qui ia. altera eiusciem tugurii parte quiescebat, et dDmnum abbatem.

qui iuxta nos ia eonsimili iacebat domicüio, ad celebrandum. iuxta morem debitos hymnos, erat enim iam tempus noctUl'DaS Deo dicere laudes; sileotio vor.avi, ne~ miDi q.uicquaIll de hoc, quod vid.eram, qualicunque' designans iadicio. Seiebam

enim. q uod is, cuius erat hoc Pl'Oprium, non taceret, si esset venon, quod ipse

seiret et sentiret, ut') ego cl'8debam, in eo patratum miraculum. Fioitis matu.­tinis, cum iam phebe& lampas radiis luee crinitis montium silvarumque lustraret

opaea, adoleseens 8ororem, ut redeat cum aliis, qui ex eorum vicinia confl'uxerant,

bortatur, se· iam non egere quo prius venerat praeduce~) fateturj redditum sibi

detectwnque, quod petierst, lumen; indigoum et indecens, ut inde furtim rediret,

u.bi, q llod petierat, impetrasset i opperiri potius oportuoam. diei tempu8, q uo de •

misericordia per beatum lII8l'tyrem divinitu8 sibi concessa illOll, qui se prius pd­

paotem et caecum vidissent, certiores facti miractlli redderet, deinde post aliquot

tempora et dies ad propria remearet, quod et factum est. MansilDlls enim ill

eodem loeo septem f-erme aot ampUus dies; ipse qlloque in nostris obsequiis in­stabat a.~iduus, humel'is l14uam et de proxima silva. caesa deferens ligoa, pluribus

Decessaria usibus. Abbate igitur exeunte ipse quoque reverti parat, unde veoemt,

prius tarnen, innexo sibi. bgamioe colli, sese mancipat saneto, eo pKOO, ut omni annorum dum. advixerit :reeunli, pro reddita sospitat.e persolvat, quod vovit dev.o­

tione spont&neaj sicqtle-laetus, adepto qnod petüt, sua AOBq1le CWII gaudio revisit.

I) Perperam edd. hisce lim, - 2) Sie cod. Edd ... Petra BOrore. Fortalse legelldua eat: aceita sorore. - ') Cod. lie 3t. - ~) Sie cod, Edel. produce,

nx'Yll. Opena preüum Tideflur paucis hic immorari, .. v.elut •• rflatorie ad ebter«endam. infide1itatis caliginem, paraholieos propoaendo lDeutionis modos,

ioetissimorum depromere verba VilOrum. Ait enim fae'IlDdissimus. et beatllS papa

Gregorius in expositione euiusdam evugelü: Srou.t. in eK.ordio DaSeentlis ecelesiae

neeessaria fuere miracula, ut quae erat ad' ficlem, proyehenda, esset et miraeulis

nutrienda, et veluti, cum arbusta plantamus, tamdiu eis aquam infundimllS, quous ..

que in terra radice convaluerint, ubi vero radicem merint, il'rigatio cassat: ita

et istis diebus, qllando frigescentJe caritate abuoat iniquitas; in illis JD&Xime :re" giwibus, ubi iura legum fuodltus viluerint, omraihua, llOß ctWL8 sunt Jesu Christi,

sed sua quaerentibus, Dei emnipotJentis benignis8imo respectu· cundos 8a1\108 fiari

eupieDtis~ per sanctos suos: gerutur insignium Yirt1ltum prodigia. Cernere in promptu est ita habelli,. cum eatenus earumdem. invasores rer.um et pel'SecDtores

ecclesial'1llll, visis et auditis tot signis, repentina. furoeium mutatione mOl'Um fiunt

deyoti v.eneratol'es, euiue fU8rant avidissimi pervasores, et non solum alieoa non

rapiaot, 1It antea, sed amam libentissime largiuutlll' et propJ.lia. Quoeirca neceS8~

rium videtur scriptis mandare, quae fiunt cottidie plura miranda, ne oblitterata

neglegentium sive imperitorum desidia inferant loeo inremediabilia dispendia, • xxxvm. Age igitur, quisquis es his loeis immoraturus, pingoi, ut quidam

prudentium ait, Minerva, id est multipliei si praevales sapientiaj si vero non re­

dundat pleno eopia eornu, saltem plumbea fistula porrige sitientibus de salienti

rivulo miraeulol'um insignium haustus mellitos, insibilando vel studente stipula,

ineitans quosque ad investiganda segregatim sanetorum sutrragia. Haee te vene­

rande abba respiciunt Nantel'e, ne, ut Ilraemisi, quae tuis clarescunt mim tempo­

ribus, oecultari sinas suceedentibus, maxime autem inaltentur seriptis, fidem eorum

faeiendo futuris, quae in praesenti cernentibus ammiratione, stupOl'e paritel'que

tremore premunt iugo fidei eolla resistentis olim crudelitatis. Quapropter suadeo,

ut id operosi officii philosophorum summo eommittatur alieui. Sunt enim tanta,

quae homeriea vel platoniea eondiri poscant eloquentia, ql1in, etsi idern ipsi emer­

gant ab inferis, non eos suffieere ad 8&, quae sunt narranda, speraverim. Ego

enirn quae vidi et audivi utcunque insusurrando auribus infudi, non ut in ordinem

inveetantur prudentis, quisquis iIle fuerit, sequentia describentis, ~ed tanturnmodo

ut si,nt thema seriei ea forsitan ordinando dietantis. At si quis exeusando ab hae

se defendit pelagi abysso, ego vestris obtemperans votis et iussis praebeo memet,

si valerem et nossern id quoquo rnodo exsequi, malens rne esse quam neminem •

•

28

Longe quippe ab eo loco positus, ubi OUDe pie veneratur beati martyris memoria, audio facta, postquam inde reeessi, et frequenter plura tieri miracula. De quibos unum refero eunctis praeelarum et iltis in partibus insignissimum, quod quidam mihi bene eognitus inde nuper ad,veniens hoc modo me doeuit:

XXXIX. Quaedam, inquit, mulier ex Burgundia mu]torom &Doorum, otrius­que oculi ]umioe perdito, spe recuperandae salutis, cum ob]atiooe lieet paupeni­rima, tide vero integra, illuc tendit gressum. Cumque, ut est moris omnibus &li­quid, quod optant, adipiscendi desiderio iter acceleraret, adhueque trium leugarum spatio a ]oco, quo teodebat, distaret, subsiste inquit suos gressus regenti, et sieut praeibas, ego vero subsequebar, ita nUDe, si placet, me praeeuntem sequere; red­ditum mihi est lumen diu negatwn, ideoque eum ornni ee]eritate festinemus per­venire quo tendebamus. Pervenit sieut dixit, obtulit quae detulit, quos repperit factam in se miserieordiam edocuit, deinde post dictas et redditas gratias et ]au­des debitas, unde venerat laetabunda rediit, et suis maxime, omnibus tarnen in commuoe, qui eam prius diutina caecitate tristem viderant, miraculi magnitudine laetitiam reportavit.

1(0Ila.' •• U, a IJ'POIftpIaIa B. c. ar-.

•

•

•

,

I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I

I I I I I I I I I I I I I I I I I I I

I I I I I I I I I I

I I I I I

I I

I

I I I I

- I

..

•

.. e ,. "-;'\ . Il