I U L E T Y N HI5TORJI SZTUKI

I KULTURY K W A R T A L N I K WYDAWANY

PRZEZ ZAKŁAD ARCHITEKTURY

POLSKIEJ I HISTORJI S Z T U K I

POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ

WRZESIEŃ 1934 WARSZAWA R. III. Nr. 1

Z ZASIŁKIEM FUNDUSZU KULTURY NARODOWEJ.

B i u l e t y n H i s t o r j i S z t u k i i K u l t u r y .

Kwartalnik wydawany przez Zakład A r c h i t e k t u r y P o l s k i e j

i Historji Sztuki Politechniki Warszawskiej

Wrzesień 1934 R. III. Nr. 1

S p i s r z e c z y .

W i t o l d K i e s z k o w s k i — W y n i k i w y m i a n y w y d a w n i c t w z i n s t y t u c j a ­m i n a u k o w e m i zagranicą . . . . . . s t r . 1

K s . B i s k u p fl. L a u b i t z — O początkach kościoła gnieźnieńskiego w świet le o s t a t n i c h badań w y k o p a l i s k o w y c h . . „ 9

K s . Szczęsny De t t l o f f — N a m a r g i n e s i e w y s t a w y dzieł W i t a S t o -

s z a w N o r y m b e r d z e 1933 . . . . . 25

L e c h N i e m o j e w s k i — Wyspiański - a r c h i t e k t . . . , 42

R e c e n z j e i omówienia :

H . Jasieński: D a w n a k a m i e n i c a k r a k o w s k a . J e j układ i wnętrze (R. P i o t r o w s k i ) . . . » 51

fl. G o l d s c h m i d t : D i e B r o n z e t i i r e n v o n N o w g o r o d u n d

G n e s e n ( M . W a l i c k i ) . . . . „ 59

Książki nadesłane do r e d a k c j i . . . . 62

K r o n i k a . . . . . . . „ 64 Z k r o n i k i żałobnej . . . . . . . 66

K O M I T E T R E D A K C Y J N Y : p r o f . d r . O s k a r S o s n o w s k i , W i t o l d K i e s z ­

k o w s k i m g . p h . , inż. a r c h . F r a n c i s z e k Piaścik, d r . J u l j u s z S t a ­

rzyński, d r . Michał W a l i c k i , inż. a r c h . J a n Z a c h w a t o w i c z .

R E D A K T O R O D P O W I E D Z I A L N Y : W i t o l d K i e s z k o w s k i m g . p h .

S T A L I K O R E S P O N D E N C I : dr . G w i d o Chmarzyński (Toruń) , k s . pro f .

d r . Szczęsny De t t l o f f ( Poznań ) , dr . T a d e u s z D o b r o w o l s k i ( K a ­

t o w i c e ) , d r . Józe f D u t k i e w i c z ( L u c k ) , d r . K a r o l E s t r e i c h e r ( K r a ­

k ó w ) , d r . Z b i g n i e w H o r n u n g ( L w ó w ) , d r . Stanisław L o r e n t z

( W i l n o ) , dr . K s a w e r y P i w o c k i ( L u b l i n ) .

Redakcja i Administracja: Warszawa, Koszykowa 55, tel.

8-51-08. Konto czekowe w P. K. O. 30711.

Prenumerata: w kraju — rocznie Zł. 8, półrocznie Zł. 4;

zagranicą — rocznie Zł. 10, półrocznie Zł. 5.

Nr. 1 rocznika III-go: w kraju — Zł. 3, zagranicą — Zł. 4.

Zakłady Drukarskie S. JABŁOŃSKI , Warszawa, Narbutta 19-a. Teł. 8.17-34.

B I U L E T Y N HISTORJI SZTUKI I K U L T U R Y

WYDAWANY PRZEZ ZAKŁAD ARCHITEKTURY POLSKIEJ

i HISTORJI SZTUKI POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ

Wrzesień 1934 WARSZAWA R. III. Nr. 1

I Z. A. P.

WYNIKI W Y M I A N Y W Y D A W N I C T W Z INSTYTUCJAMI N A U K O W E M I Z A G R A N I C A -

Myśl z o r g a n i z o w a n i a stałej w y m i a n y w y d a w n i c t w z p o k r e w -n e m i i n s t y t u c j a m i w k r a j u i zagranicą zrodziła się w r a z z z a p o ­czątkowaniem p r z e z Zakład działalności w y d a w n i c z e j . D l a osiąg­nięcia l e p s z y c h wyn ików i w y k a z a n i a się z n a c z n i e j s z y m d o r o b k i e m w y d a w n i c z y m , d o w y m i a n y przystąpiono d o p i e r o w m a j u 1931 r. S p e c j a l n i e w t y m c e l u w y d r u k o w a n e p r o s p e k t y dwujęzyczne w r a z z o d p o w i e d n i e m i l i s t a m i rozesłane zostały w l i c z b i e o k o ł o 300 eg z . d o różnych i n s t y t u c y j z a g r a n i c z n y c h . W l e z u l t a c i e nawiązany z o ­stał stały k o n t a k t w y m i e n n y z 68 i n s t y t u c j a m i z a g r a n i c z n e m i . Rów­nocześnie z o r g a n i z o w a n a została w y m i a n a ze w s z y s t k i e m i p o k r e w -n e m i i n s t y t u c j a m i p o l s k i e m i . W a r t y k u l e n i n i e j s z y m o m ó w i o n a zos ta j e w y m i a n a z a g r a n i c z n a , z pomin i ę c i em w y d a w n i c t w , u z y s k a ­n y c h n a d r o d z e w y m i a n y k r a j o w e j .

Ogó lny b i l a n s w y m i a n y p r z e d s t a w i a się p o d Każdym wzg l ędem k o r z y s t n i e . B i b l j o t e k a Zakładu rozrosła się poważnie ; znajdują się w n ie j o b e c n i e w y d a w n i c t w a war tośc iowe . S p e c j a l n i e c e n n y m n a ­b y t k i e m okazały się p u b l i k a c j e z r z a d k a t y l k o ukazujące się w s p r z e ­daży, j a k w y d a w n i c t w a p e r j o d y c z n e różnych i n s t y t u c y j n a u k o ­w y c h , z a z w y c z a j n i e r e p r e z e n t o w a n e w n a s z y c h b i b l j o t e k a c h p u ­b l i c z n y c h , l u b d y s s e r t a c j e d o k t o r s k i e zarówno u n i w e r s y t e c k i e j a k i p o l i t e c h n i c z n e . R z e c z j a s n a , że B i b l j o t e k a , powiększana w g łówne j m i e r z e dzie łami, u z y s k i w a n e m i p r z e z wymianę , w o b e c

1

K

b r a k u d o t a c j i , umożl iwia jące j uzupełnianie zb iorów drogą zakupów, n i e p o s i a d a c h a r a k t e r u ks ięgozbioru, g r o m a d z o n e g o p l a n o w o , w okreś lonych k i e r u n k a c h . W y n i k a stąd dość z n a c z n a p r z y p a d k o ­wość w d o b o r z e treści, duże l u k i i b a r d z o s z e r o k i z a k r e s t e m a t o ­wy , obe jmujący p o z a historją s z t u k i , architekturą i historją k u l t u r y , także etnograf ję , historję, archeolog ję przedhistoryczną, a n a w e t w p e w n y c h w y p a d k a c h i n a u k i p r z y r o d n i c z e . Dzięki t e m u z b i o r y b i b l j o t e c z n e Zakładu za interesować mogą n i e t y l k o historyków s z t u ­k i , a l e i p r z e d s t a w i c i e l i i n n y c h d z i e d z i n w i e d z y .

Ważk i e w y n i k i os iągn ię te zostały dzięki w y m i a n i e i w i n n e j , s z e r s z e j d z i e d z i n i e . W s z y s t k i e w y d a w n i c t w a Zakładu, z a o p a t r z o n e w s t r e s z c z e n i a w językach o b c y c h , rozchodzą się w 100 b l i s k o e g z e m p l a r z a c h p o całej E u r o p i e , wchodzą d o ks i ęgozb io rów p u ­b l i c z n y c h i spełniają w t e n sposób misję p ropagandową . W zro ­z u m i e n i u z n a c z e n i a t a k i e j właśnie p r o p a g a n d y p o l s k i e j n a u k i i k u l ­t u r y zagranicą, Wydz ia ł P r a s o w y M i n i s t e r s t w a S p r a w Z a g r a n i c z n y c h udzielał Zak ładowi w ubiegłych l a t a c h subsydjów, dzięki k tórym p o k r y t e zostały k o s z t a , związane z z o r g a n i z o w a n i e m w y m i a n y o r a z p r z y g o t o w a n i e m i d r u k i e m streszczeń w językach o b c y c h . O b e c n i e Zakład k o r z y s t a z w y d a j n e j p o m o c y M i ę d z y n a r o d o w e g o B i u r a W y ­m i a n y W y d a w n i c t w p r z y B i b l j o t e c e N a r o d o w e j , które z a j m u j e się bezpłatną ekspedyc ją w y d a w n i c t w zagranicę, a p o s k a s o w a n i u z a ­si łków M i n i s t e r s t w a S p r a w Z a g r a n i c z n y c h , r o z m i a r y streszczeń w językach o b c y c h , do łączanych d o B i u l e t y n u i i n n y c h w y d a w ­n i c t w , dos tosować musiał d o s w y c h s k r o m n y c h moż l iwośc i f i ­n a n s o w y c h .

P r zechodząc d o b l i ższego o m ó w i e n i a wyn ików w y m i a n y , zaznaczyć należy, że najłatwiej m o ż e da ło się nawiązać k o n t a k t wy­m i e n n y z N i e m c a m i , i tuta j w y n i k i , z a równo jeśli c h o d z i o i lość i n s t y t u c y j (19), j a k i o l iczbę u z y s k a n y c h dzieł , są największe. N a p i e r w s z e m m i e j s c u wymien ić tu należy N o t g e m e i n s c h a f t d e r d e u t s c h e n W i s s e n s c h a f t w B e r l i n i e , centralną instytucję n iemiecką , zajmującą s : ę organizacją i f i n a n s o w a n i e m badań i w y ­d a w n i c t w n a u k o w y c h . W y m i a n a z tą instytucją przyniosła Zakła­d o w i k i l k a roczn ików c z o s o p i s m n a u k o w y c h , j ak : R e p e r t o r i u m f. K u n s t w i s s e n s c h a f t (r. 1926 — 28 , 1931) , M i i n c h e n e r J a h r b u c h d . b i l d e n d e n K u n s t (r. 1929 — 3 2 ) , O b e r r h e i n i s c h e K u n s t (r. 1925 — 1931), S c h l e s i e n s V o r z e i t i n B i l d u . S c h r i f t (t. IX) , o r a z parę luź­n y c h w y d a w n i c t w . K u n s t g e s c h i c h t l i c h e s S e m i n a r d e r (J n i v e r s i t a t M a r b u r g a. d . L a h n , j e d e n z n a j w s p a n i a l e j r o z ­wijających się instytutów n i e m i e c k i c h , w z a m i a n za w y d a w n i c t w a Z a ­kładu, nadesłał s z e r e g c e n n y c h p r a c , d r u k o w a n y c h w M a r b u r g e r J a h r b u c h f. K u n s t g e s c h i c h t e ; są to p r a c e : H . D e c k e r t a : D i e l u b i s c h -

2

b a l t i s c h e S k u l p t u r i m flnfang d e s 16 J h . ; t e goż a u t o r a : S t u d i e n z u r H a n s e a t i s c h e n S k u l p t u r i m flnfang d e s 16 J h . ; T . K r a u t h e i m e r -H e s s : D i e F i g u r a l e P l a s t i k d e r O s t l o m b a r d e i v o n 1100 b i s 1178 i t. d . — W w y n i k u w y m i a n y z U n i w e r s y t e t a m i w B e r l i n i e , F r a n k ­f u r c i e n . M . , H e i d e l b e r g u o r a z P o l i t e c h n i k a m i w B e r ­l i n i e , D a r m s t a c i e , D r e ź n i e , M o n a c h j u m i S t u t t g a r ­c i e , o t r zymał Zakład l i c z n y s z e r e g d y s s e r t a c y j d o k t o r s k i c h . BrŁk m i e j s c a n i e p o z w a l a n a b a r d z i e j s z c z e g ó ł o w e omów i en i e t e go d z i a ­łu w y d a w n i c t w , obe jmujących o k o ł o 200 p o z y c y j i n w e n t a r z o w y c h . P r a c e te o b o k p r ob l e m ó w z z a k r e s u t eo r j i a r c h i t e k t u r y , j a k n p . F . R a s c h k o w : G e s t a l t u n g s g e s e t z e i n d e r s p a t g o t i s c h e n B a u k u n s t ( Po l i t , w S t u t t g a r c i e ) , K. W i t z e l : ( J n t e r s u c h u n g e n i i b e r g o t i s c h e P r o -p o r t i o n s g e s e t z e ( Po l i t , w M o n a c h j u m ) l u b H . Lômpe l : D i e m o n u ­m e n t a l e T o n n e i n d e r A r c h i t e k t u r ( t a m ż e ) , poruszają z a g a d n i e n i a t ak z a s a d n i c z e , j a k W . B o e c k : O b e r i t a l i e n u n d T o s k a n a i n d e r K u n s t de r R e n a i s s a n c e (C ln iw . w B e r l i n i e ) , M . Bùhlman: D i e K a t e d r a l e v o n P a r o s u n d d i e v e r w a n d t e n K i r c h l i c h e n B a u d e n k m a l e r . E i n e ( Jn t e r -s u c h u n g i i b e r d i e E n t w i c k l u n g d e r K r e u z k u p p e l k i r c h e ( Po l i t , w M o ­n a c h j u m ) ; z a g a d n i e n i a u r b a n i s t y c z n e p o r u s z a p r a c a W . R a u d a : D e r m i t t e l a l t e r l i c h e S t a d t g r u n d r i s s D r e s d e n s u n d s e i n e W e i t e r b i l d u n g i m S c h l o s s g e l a n d e ( P o l i t , w Dreźn ie ) , zaś historją p r a w o d a w s t w a b u d o ­w l a n e g o z a j m u j e się F. S c h e l s w p r a c y : D i e E n t w i c k l u n g d e s óf fent-l i c h e n B a a r e c h t e s d e r K. H a u p t - u n d R e s i d e n z s t a d t Mïinchen ( Po l i t , w M o n a c h j u m ) . P r a c a d o k t o r s k a G . B a u m e i s t r a : D a s B a u e r n h a u s d e s W a l g a u e s i n V o r a r l b e r g ( Po l i t , w M o n a c h j u m ) r e p r e z e n t u j e dział b u d o w n i c t w a l u d o w e g o , a s y s t e m a t y c e t y p o l o g i c z n e j poświę ­c o n e są p r a c e F . B e r n s t e i n a : D e r d e u t s c h e S c h l o s s b a u d e r R e n a i ­s s a n c e . 1530 — 1618. T y p e n u n d E n t w i c k l u n g s e i n e r G r u n d r i s s a n -l a g e ( U n i w . w B e r l i n i e ) i H . C B e r c h t e n b r e i t e r a : B u r g e r l i c h e W o h n -h a u s b a u t e n d e r B a r o c k z e i t i n C J n t e r f r a n k e n ( Po l i t , w M o n a c h j u m ) . W r e s z c i e z pośród l i c z n y c h p r a c o c h a r a k t e r z e m o n o g r a f i c z n y m w y ­mienić należy d y s s e r t a c j e d o k t o r s k i e U n i w e r s y t e t u w B e r l i n i e : F . Rôhn: D i e G r a p h i k d e s G i o v a n n i B e n e d e t t o C a s t i g l i o n e , F . B a u m g a r t : H a n s H o l b e i n d . J . a i s B i b e l i l l u s t r a t o r , i t. d . — P o l i t e c h n i k i w S z t u t t -g a r c i e — W . P. F u c h s : D i e flbteikirche z u N e r e s h e i m u n d d i e K u n s t B a l t h a s a r M e u m a n n s ; o r a z U n i w e r s y t e t u w F r a n k f u r c i e n . M . — J . H . D r i s s e n : D i e B a r o c k a r c h i t e k t u r d e r flbtei W e i n g a r t e n , G . D e l b a n c o : D e r M a l e r A b r a h a m B l o e m a e r t . 1 5 6 4 — 1 6 5 1 . — P r ó c z t e go U n i w e r s y t e t w H e i d e l b e r g u , p o z a d y s s e r t a c j a m i d o k t o r -s k i e m i , nadesłał c e n n e w y d a w n i c t w o : N e u e H e i d e l b e r g e r J a h r -b u c h e r , r. 1924 — 1931, w y d a w a n e p r z e z F r e u n d e d e r U n i v e r s i t a t u n d v o n H i s t o r i s c h - P h i l o s o p h i s c h e n V e r e i n i n H e i d e l b e r g , z a w i e ­rające s z e r e g interesujących r o z p r a w z z a k r e s u h i s t o r j i s z t u k i .

3

W y m i a n a z r e g j o n a l n e m i T o w a r z y s t w a m i n i e m i e c k i e m i p r z y ­niosła następujące w y d a w n i c t w a : B r u n s b e r g a ( B r a u n s b e r g ) — V e r e i n f. G e s c h i c h t e u . flltertumskunde E r m I a n d s: Z e i t s c h r i f t f. d . G e s c h i c h t e u . flltertumskunde E r m l a n d s , t. X X I — X X V , r. 1 9 2 0 — 1933, o r a z M o n u m e n t a H i s t o r i a e W a r m i e n s i s , t. XI I , r. 1933; D a r m s t a d t — H i s t o r i s c h e s V e r e i n f u r H e s s e n : flrchiv f tir H e s s i s c h e G e s c h i c h t e u n d flltertumskunde, t. II — X V I , r. 1899 — 1930, o r a z s z e r e g luźnych p r a c i b r o s z u r ; F r a n k f u r t n . M . — V e r e i n f. G e s c h i c h t e u n d flltertums­k u n d e ( za pośredn ic twem B i b l j o t e k i M i e j s k i e j w F r a n k f u r c i e ) : flrchiv fur F r a n k f u r t s G e s c h i c h t e , 3 Fo lgę , t. IV — V , VII, I X — X I I , o r a z 4 Fo l gę , t. II; l e n a — V e r e i n f u r t h i i r i n g i s c h e G e ­s c h i c h t e u n d flltertumskunde: B e i t r a g e z u r K u n s t g e s c h i c h t e T h u r i n g e n s , t. 1 — 4 , r. 1 9 0 6 — 1927.

W r e s z c i e Zakład p o z o s t a j e w k o n k t a k c i e w y m i e n n y m z K u l -t u r w i s s e n s e h a f 11 i c h e B i b l i o t h e k W a r b u r g w H a m ­b u r g u , otrzymując w y d a w n i c t w o : V o r t r a g e d e r B i b l i o t h e k W a r b u r g (w p o s i a d a n i u Zakładu t o m y I — IX) , o r a z n iektóre t o m y z c y k l u „Studien d e r B i b l i o t h e k W a r b u r g " ; M u s é u m f i i r K u n s t - u n d L a n d e s g e s c h i c h t e i m P r o v i n z i a l m u s e u m z u H a n n o -v e r nadsyła s w e w y d a w n i c t w o p e r j o d y c z n e : J a h r b u c h d e s P r o v i n -z i a l - M u s e u m s z u H a n n o v e r (w p o s i a d a n i u B i b l j o t e k i N . F. , t. 1 — 6 , r. 1926 — 1931), zaś P r o v i n z i a I k o n s e r v a t o r d . D e n k m a -l e r d . K u n s t u . d . G e s c h i c h t e i n O s t p r e u s s e n w K r ó ­l e w c u nadsyła s w e s p r a w o z d a n i a o r a z 1-y t o m n o w e j i n w e n t a r y ­zac j i P r u s W s c h o d n i c h , pośw ięcony z a b y t k o m m i a s t a O l s z t y n a . P o -z a t e m j e d n o r a z o w a w y m i a n a d o k o n a n a została z S c h l e s i s c h e s M u s é u m d e r B i l d e n d e n K u n s t e w e W r o c ł a w i u i Z a ­kład otrzymał w i e l k i e w y d a w n i c t w o B r a u n e - W i e s e : S c h l e s i s c h e M a -l e r e i u n d P l a s t i k d e s M i t t e l a l t e r s .

Z pośród i n s t y t u c y j , dz iałających n a t e r e n i e W o l n e g o

M i a s t a G d a ń s k a , Zakład p o z o s t a j e w stałym k o n t a k c i e z W e s t -

p r e u s s i s c h e s G e s c h i c h t s v e r e i n , otrzymując s t a l e Z e i t ­

s c h r i f t d e s W e s t p r e u s s i s c h e n G e s c h i c h t s v e r e i n s (z. 52 — 5 3 , 55 — 70 ,

r. 1910 — 1 9 3 0 ) , o r a z M i t t e i l u n g e n d e s W e s t p r e u s s i s c h e n G e s c h i c h t s ­

v e r e i n s (t. 3 0 — 32 , r. 1931 — 33) .

N i e m n i e j d o d a t n i o p r z e d s t a w i a się r e z u l t a t w y m i a n y w y d a w ­

n i c t w , p r z e p r o w a d z o n y ze Szwecją. Chociaż nawiązany został k o n ­

t a k t t y l k o z t r z e m a i n s t y t u c j a m i s z w e d z k i e m i , p u b l i k a c j e u z y s k a n e

z w y m i a n y obrazują d o r o b e k n a u k o w y i w y d a w n i c z y s z e r e g u i n n y c h

j e s z c z e t o w a r z y s t w r e g j o n a l n y c h , ogniskujących się o k o ł o t r z e c h

w i e l k i c h i n s t y t u c y j , j a k i e m i są: K u n g l . V i t t e r h e t s H i s t o r i e

o c h flntikvitets flkademien w S t o c k h o l m i e , K u n g l .

1

C J n i v e r s i t e t s B i b l i o t e k e t w G p p s a l i o r a z ( J n i v e r s i t e t s B i b l i o t e k e t w L u n d . Ża pośredn ic twem t y c h i n s t y t u c y j Z a ­kład o t r z y m u j e następujące w y d a w n i c t w a ciągłe: Gô teborgs o c h B o h u s l a n s Fornminnes fóren ings T i d s k r i f t (r. 1930 — 31) , ( J p p l a n d s Fornminnes fôren ings T i d s k r i f t , w y d a w n i c t w a U n i w e r s y t e t u w U p p s a l i i t. d . Oddz ie lną kategor ję w y d a w n i c t w stanowią wspaniałe p u b l i ­k a c j e K u n g l . V i t t e r h e t s H i s t o r i e o c h A n t i k v i t e t s A k a d e m i e n w S t o c k h o l m i e , p o św i ę cone i n w e n t a r y z a c j i i m o n o g r a f i c z n y m o p r a ­c o w a n i o m poszczegó lnych zabytków i dz ia łów s z t u k i . D o tej g r u p y należą p r z e d e w s z y s t k i e m : A . L i n d b l o m : L a p e i n t u r e g o t h i q u e e n Suède et e n N o r v è g e , L . T y n e l l : S k a n e s m e d e l t u d a d o p f u n t a r ( i n w e n t a r y z a c j a ś redniowiecznych c h r z c i e l n i c ) , W . A n d e r s o n : S k a n e s romańska l a n d s k y r k o r m e d b r e d a v a s t t o r n , R. B l o m q u i s t : S t u d i e r i S m a l a n d s romańska s t e n k o n s t , E . E k h o f f : S t . C l e m e n s K y r k a i V i s b y , B . S c h n i t t g e r o c h H . R y d h : A r a n a e s . E n 1100-ta ls B o r g i Vastergôt land, S . A m b r o s i a n i : G o t l a n d s k a Kyrko ïnventar ier i cały s z e r e g i n n y c h w y d a w n i c t w . Z n a c z n a ilość p u b l i k a c y j poświęcona j e s t a r c h e o l o g j i p r z e d h i s t o r y c z n e j , która święci t a k i e t r i u m f y w S z w e c j i . P o z a t e m w i e l k i e z a i n t e r e s o w a n i e budzą w y d a w n i c t w a , omawia jące p r a c e w y k o p a l i s k o w e , p r z e p r o w a d z a n e n a d nieistnieją-c e m i , l u b z a c h o w a n e m i w r u i n a c h z a b y t k a m i a r c h i t e k t u r y , o r a z s t u d j a n a d , architekturą pałacową z o k r e s u r e n e s a n s u , ze wzg lędu n a p e w n e pokrewieństwa z ówczesną architekturą pałacową w P o l s c e .

Z i n n y c h krajów s k a n d y n a w s k i c h z o r g a n i z o w a n a została wy­m i a n a z F i ń s k i e m T o w a r z y s t w e m A r c h e o I o g i c z n e m w H e l s i n k i (F ińska Fornminnes fóren ingen ) , skąd Zakład o t r z y ­mał parę p u b l i k a c y j p e r j o d y c z n y c h o r a z k i l k a luźnych p r a c , z któ­r y c h wyróżnia się p r a c a Y . B l o m s t e d t a i V . S u c k s d o r f f a : K a r e l i s c h e G e b a u d e u n d O r n a m e n t s m o t i v e .

W y m i a n a z Francją obję ła 5 i n s t y t u c y j , z których n a p i e r w -s z e m m i e j s c u należy wymien i ć U n i v e r s i t é d e S t r a s s b o u r g , z n a n y ze s w y c h l i c z n y c h w y d a w n i c t w , j ak B i b l i o g r a p h i e A l s a c i e n n e (t. I — III), c y k l p u b l i k a c y j p o d nazwą S e r i e b l e u i t. d . Z i n n y c h i n s t y t u c y j , P a r y s k a B i b l i o t h è q u e d ' A r t e t d ' A r c h é o I o g i e nadsyła s t a l e Réper to i re d ' A r t e t d 'A rchéo log i e , U n i o n C e n t r a l e d e s A r t s d é c o r a t i f s w P a r y ż u dostarczy ła s z e r e g u w y d a w ­n i c t w luźnych, zaś S o c i é t é a r c h é o l o g i q u e e t h i s t o r i q u e d e l ' O r l é a n a i s w O r l e a n i e nadesłało s w o j e B u l l e t i n s (t. X V XXI I ) i M é m o i r e s (t. 35 — 36) . W y m i a n a z A c a d é m i e d e s S c i e n c e s , d e s L e t t r e s e t B e l l e s A r t s d e D i j o n z n a j d u j e się o b e c n i e w s t a d j u m r e a l i z a c j i .

5

Z pośród i n s t y t u c y j b e l g i j s k i c h , Zakład p o z o s t a j e w s t o s u n k a c h w y m i e n n y c h z A c a d é m i e R o y a l e d e s S c i e n c e s , d e s L e t t r e s e t d e s B e a u x A r t s w B r u k s e l i i , o trzymując B u l l e t i n s et M é m o i r e s d e l a C l a s s e d e s B e a u x A r t s et d e s L e t t r e s , z U n i w e r s y t e t e m w L i è g e ( s z e r e g luźnych p u b l i k a c y j ) o r a z z C e r c l e A r c h é o l o g i q u e d ' A t h e t d e l a r é g i o n , który nadsyła s w e A n n a l e s (t. I — XV I I , r. 1 9 1 2 - 1931).

S z w a j c a r j a r e p r e z e n t o w a n a j e s t p r i e z 4 i n s t y t u c j e następujące H i s t o r i s c h e u n d A n t i q u a r i s c h e G e s e l l s c h a f t z u B a ­s e I (za pośredn ic twem B i b l j o t e k i U n i w e r s y t e c k i e j w B a z y l e i ) — B a -s e l e r Z e i t s c h r i f t fur G e s c h i c h t e u . A l t e r t u m s k u n d e (t. 25 — 32 , r. 1926 — 1 9 3 3 ) ; B i b l i o t h è q u e P u b l i q u e e t U n i v e r s i ­t a i r e d e l a v i l l e d e G e n è v e — G e n a v a . B u l l e t i n d u Musée d ' A r t et d ' H i s t o i r e d e G e n è v e et d e la Soc ié té a u x i l i a i r e d u Musée , e t c . (1924 — 1 9 3 3 , t. I l — X I ) ; A n t i q u a r i s c h e G e s e 11 s c h a f t i n Z u r i c h ( za poś redn ic twem Z e n t r a l b i b l i o t h e k Z u r i c h ) — M i t t e i l u n -g e n d e r A n t i q . G e s e l l s c h . i n Z u r i c h (t. 30 — 3 1 , r. 1925 — 31) ; E i d g e n o s i s c h e T e c h n i s c h e H o c h s c h u l e i n Z u r i c h — d y s s e r t a c j e d o k t o r s k i e .

W A u s t r j i k o n t a k t w y m i e n n y z Zak ł adem u t r z y m u j e — A k a ­d e m i e d e r W i s s e n s c h a f t e n i n W i e n , nadsyłając M i t t e i -l u n g e n d e r p r a h i s t o r i s c h e n K o m m i s s i o n (t. I — II, r. 1887 — 1931), D e r r o m i s c h e L i m e s i n O e s t e r r e i c h (t. XII — X V I , r. 1914 — 1926), o r a z pos zc zegó lne t o m y D e n k s c h r i f t e n d . p h i l o s o p h i s c h . - h i s t o r . K I a s s e.

I n s t y t u c j e w łosk ie r e p r e z e n t o w a n e są p r z e z R e g i o l s t i t u t o d i A r c h e o l o g i a e S t o r i a d e l l ' A r t e w R z y m i e , k ó r e g o wy­d a w n i c t w o R i v i s t a d e l R. l s t i t u t o należy d o n a j b a r d z i e j okazałych (t. I — IV, r. 1932); S o c i e t à P i e m o n t e s e d i A r c h e o l o g i a e B e l l e A r t i w T u r y n i e — B o l l e t i n o d e l i a Società (t. X l i i — X V I , r. 1 9 2 9 — 1 9 3 2 ) ; R. l s t i t u t o V e n e t o d i S c i e n z e L e t t e r e e d ' A r t i w W e n e c j i — A t t i j i ' o r a z M e m o r i i ( p o ś w i ę c o n e przeważ­n i e n a u k o m p r z y r o d n i c z y m ) . P o z a t e m z pośród instytutów z a g r a ­n i c z n y c h , działających n a t e r e n i e W łoch , Zakład przeprowadz i ł wy ­mianę z A m e r i c a n A c a d e m y i n R o m e — M e m o i r s o f t h e A m e r i c a n A c a d e m y i n R o m e (t I — X l , r. 1917 — 1933 — b o g a t e w y d a w n i c t w o pośw i ęcone w g ł ówne j m i e r z e s z t u c e a n t y c z n e j ) o r a z z S c o a l a R o m a n a d i n R o m a , o t rzymując interesujące w y d a w n i c t w a : E p h e m e r i s D a c o r o m a n a . A n n u a r i o d e l i a S c u o l a R o m e n a d i R o m a (t. I — V , r. 1923 — 1932) o r a z D i p l o m a t a r i u m I t a l i c u m . D o c u m e n t i r a c c o l t i n e g l i A r c h i v i I t a l i a n i (t. I — II, r. 1925 — 1930).

W y d a w n i c t w a hiszpańskie nadesłały następujące i n s t y t u c j e :

C I n i v e r s i d a d d e G r a n a d a — B o l e t i n d e l a U n i v e r s i d a d

6

(t. III — VI , r. 1931 — 34) ; J u n t a S u p e r i o r d e E x c a v a c i o n e s y flntigùedades w M a d r y c i e — M e m o r i a s (1915 — 29 — g ł ówn ie w y k o p a l i s k a z c zasów r z y m s k i c h ) o r a z J u n t a d e I c o n o g r a f i a N a c i o n a l w M a d r y c i e — parę luźnych p r a c z z a k r e s u i k o n g r a f j i .

W y n i k i w y m i a n y w y d a w n i c t w z k r a j a m i s łowiańskiemi p r z e d ­stawiają się również d o d a t n i o , z wyjątkiem R o s j i , g d z i e m i m o s t a ­rań ze s t r o n y Zakładu większych rezultatów os iągnąć n i e zdo łano . Nawiązany zosta ł t y l k o j e d n o r a z o w y k o n t a k t z P a ń s t w o w e m M u z e u m R o s y j s k i e m w L e n i n g r a d z i e i „ O t d i e ł o m 1 s k u s t v o z n a n i j a " L e n i n g r a d z k i e j P a ń s t w o w e j A k a ­d e m j i . Zakład w z a m i a n z a s w e w y d a w n i c t w a o t rzymał s z e r e g c e n n y c h w y d a w n i c t w , j a k Materiały p o E t n o g r a f i i R o s s i i (t. 1 — IV, r. 1 9 1 0 — 2 9 ) , l e żegodn ik R o s s i j s k o g o Ins t i tu t a I s to r i i I s s k u s t v (t. 1 — II, r. 1 9 2 1 — 2 2 ) , s z e r e g luźnych w y d a w n i c t w , z których za ­sługują n a wyróżn ien ie F r e s k i S p a s a - N e r e d i c y , s p r a w o z d a n i a m u z e ­a l n e i k a t a l o g i w y s t a w .

W Czechosłowacj i Zakład u t r z y m u j e k o n t a k t z 6-a i n s t y t u c j a ­m i : S t a t t n y R e f e r a t n a O c h r a n u p a m i a t o k n a S l o v e -n s k u w B r a t i s l a w i e tytułem w y m i a n y nadsyła w iększe i m n i e j ­s z e p r a c e s w y c h wspó łp racown ików, gdyż własnych w y d a w n i c t w n i e p o s i a d a . Orjentują o n e o s t a n i e badań n a t e r e n a c h graniczą­c y c h z Po lską i mają d l a n a s n iepoś lednią wartość, flrcheolo-g i c k e K o m i s e p f i C e s k é A k a d e m i i V e d a ( J m e n i nadsyła Pamâtky flrcheologické (t. 30 — 34, r. 1 9 1 8 — 1925); K r â -l o v s k a C e s k a S p o l e ć n o s t N a u k w P r a d z e — V e s t n i k (r. 1929 — 1932); S l o v a n s k y U s t a v — Roćenka (t. I-III, r. 1 9 2 8 — 1 9 3 0 ) , c z a s o p i s m o B y z a n t i n o s l a v i c a (t. I-III, r. 1929 — 1931) o r a z parę luźnych p u b l i k a c y j , między i n n e m i N . O k u n e v : M o n u -m e n t a flrtis S e r b i c a e (2 z., r. 1 9 2 8 — 1930); K r u h p r o p e s t o -v â n i d è j i n u m e n i w P r a d z e — Roćenka (r. 1 9 1 5 — 1931); S e m i n a r i u m K o n d a k o v i a n u m w P r a d z e — S e m i n a ­r i u m K o n d a k o v i a n u m . R e c u e i l d ' E t u d e s (t. I - V , r. 1 9 2 7 - 3 2 ) o r a z R e c u e i l d ' E t u d e s , déd iées à la m é m o i r e d e N . P . K o n d a k o v . P o -z a t e m o d w y p a d k u d o w y p a d k u p r z e p r o w a d z a n a b y w a w y m i a n a z p . W ł o d z i m i e r z e m S i c z y ń ś k i m w P r a d z e .

W Jugusławii p r z e p r o w a d z o n a została w y m i a n a z S r p s k a K r a l j e v s k a A k a d e m i j a N a u k w B e o g r a d z i e — M o n u -m e n t a J u g o s l a v i a e a r t i s v e t e r i s . Séries p r i m a . M o n u m e n t a S e r b i c a a r t i s m e d i a e v a l i s , t. I. (1933) i pracę luźnych p r a c ; S é m i n a i r e d ' E t u d e s B y z a n t i n e s d e l ' U n i v e r s i t é d e B e o g r a d - -s z e r e g p r a c p ro f , flnastésijevica; D r . F r a n c e S t e l è , S p o m e -n i s k i K o n s e r w a t o r , w L j u b i j a n i e — s z e r e g p rac własnych, i M . K o s : S r e d n j e v e s k i r o k o p i s i v S l o v e n i j i .

7

Z Bułgarji Zakład o t r z y m u j e w y d a w n i c t w a o d i n s t y t u c y j nastę­pujących — I n s t i t u t A r c h é o l o g i q u e d e B u l g a r i e w S o f i i . I zves t i ja (t. I - VII, r. 1921-33) , M a t e r i a l i za I s to r i a ta n a S o f i j a (t. II-VI, r. 1 9 1 2 - 2 6 ) , M o n u m e n t s d e l ' a r t e n B u l g a r i e (t. I, 1924), B . D . F i -l ow : L ' a n c i e n art B u l g a r e (1924); N a r o d n i flrcheołogiczeski M u z e j w S o f i i — I z d a n i j a n a N a r o d n i j a flrcheołogiczeski M u -zej (t. 2 4 - 2 5 ) , o r a z parę luźnych p r a c , między n i e m i M a v r o d i n o v : E d n o k o r a b n a t a i k r s t o v i d n a t a c r k v a p o b t g a r s k i t i e z e m i d o krają n a X I V v. U n i w e r s y t e t w S o f i i — s z e r e g luźnych p r a c .

N a W ę g r z e c h Zakład u t r z y m u j e k o n t a k t w y m i e n n y z : O r s z â -g o s M a g y a r S z é p m i J v é s z e t i M u z e u m w B u d a p e s z c i e ( M u z e u m s z t u k i ) — Evkônyve i ( R o c z n i k i — t. I l - V I , r. 1921- 1930); Z a k ł a d e m H i s t o r j i S z t u k i U n i w e r s y t e t u w B u d a ­p e s z c i e — s z e r e g o d b i t e k i luźnych p r a c , flrchaelogiai E r t e s i t o (t. X L I V , r. 1930) o r a z H e n s z l m a n n B l a t t e r . M i t t e i l u n g e n d e s K u n s t h i s t . Ins t i tu t s d e r Pâzmâny U n i v e r s i t a t i n B u d a p e s t (z. 1 - 1 0 , r. 1927 — 1930); M a g y a r K i r . F e r e n c J ó z s e f T u d o m a n y e g y e t e m w S z e g e d — D o l g o z a t o k . T r a v a u x de l ' Ins t i tu t a rchéo log ique de l 'Université à S z e g e d (t. 11. — VIII, r. 1 9 2 6 - 3 2 ) .

R u m u n j a r e p r e z e n t o w a n a j e s t p r z e z 3 i n s t y t u c j e : C o m i s i u -n e a M o n u m e n t e l o r I s t o r i c e w B u k a r e s z c i e nadesłała k o m p l e t s w y c h b o g a t y c h i wartośc iowych B u l e t i n u l (25 t o m ó w ) ; fleademia R o m a n a w B u k a r e s z c i e — M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e ( S e r j a III, t. I - XII) o r a z B u l l e t i n d e la S e c t i o n H i s t o r i q u e (t. X - X V I I I ) ; I n s t i t u t d e l ' H i s t o i r e d e l ' A r t d e l ' U n i v e r ­s i t é d e C l u j — s z e r e g luźnych p rac .

W r e s z c i e Zakład p o z o s t a j e w w y m i a n i e z R o y a l S o c i e t y o f flntiquaries o f I r e l a n d w D u b l i n i e i o t r z y m u j e c z a s o ­p i s m o t e g o T o w a r z y s t w a T h e J o u r n a l o f t h e R. S o c i e t y o f flnti-q u a r i e s o f I r e l a n d (t. 61 — 6 3 , r. 1931 — 33) .

Z krajów p o z a e u r o p e j s k i c h Zakład u t r z y m u j e k o n t a k t z M e ­t r o p o l i t a n M u s é u m w N e w - Y o r k , o t r zymując p i ękne w y d a w ­n i c t w o M u z e u m p. t. M e t r o p o l i t a n Muséum S t u d i e s (t. I — IV, r. 1928 33). P o n a d t o w y m i e n i a s w e w y d a w n i c t w a z D e u t s c h e s Ins t i ­t u t fur flegiptische flltertumskunde w K a i r z e ( M i t t e i l u n g e n

t. 1 — 4 , r. 1931 — 3 3 ) , o r a z U n i w e r s y t e t e m H e b r a j s k i m w J e r o z o ­l i m i e , korzystając z pośrednic twa T o w a r z y s t w a Przyjaciół U n i w e r ­s y t e t u H e b r a j s k i e g o w J e r o z o l i m i e , w W a r s z a w i e .

Witold Kieszkowski.

8