การเลีย้งโคขุนpvlo-nst.dld.go.th/UserFiles/File/การ...ลาด...

การเลยงโคขน

การเลยงโคขน การเลยงโคขน หมายถง การเลยงโคใหเจรญเตบโตอยางรวดเรว โดยไดรบคาอาหารทคอนขางดอยางเตมท ในชวงระยะเวลาหนง คอนอกจากจะใหโคกนอาหารหยาบ (หญาหรอฟาง) แลวยงมการใหกนอาหารขน (อาหารเสรม) เพมเตมอกดวย ท าใหโคเจรญเตบโตอยางรวดเรว ไดเนอทมคณภาพด

ขอควรพจารณากอนตดสนใจเลยงโคขน การทจะเลยงโคขนเพอใหไดก าไรนน ทานจะตองพจารณาและตอบค าถามตางๆ ตอไปนวาทานจะสามารถแกไขปญหาตางๆ เหลานไดหรอไม ถาทานแกไขปญหาตางๆ เหลานได ทานกจะสามารถเลยงโคขนได โดยไมขาดทน คอ 1.ทานรกโคหรอไม 2.มปญหาทางสงคมหรอไม 3.มทนพอหรอไม 4.หาโคทดมาขนไดหรอไม 5.มปญหาเรองอาหารโคหรอไม 6.มความรมเวลาดแลกจการพอหรอไม 7.มลทางเรองตลาดหรอยงความเขาใจในการเลยงดโคขนมากพอหรอไม

ประเภทและธรกจการเลยงโคขน •เลยงแมโคเพอผลตลก ขายใหกบผเลยงโคขน การเลยงโคประเภทน ผเลยงจะตองเลยงแมโคเพอใชผสมกบพอโคพนธด หรอผสมเทยมโดยใชน าเชอของพอโคเนอพนธด เพอผลตลกโคเพศผทมลกษณะเหมาะสมตอการขน สวนลกโคตวเมยผเลยงอาจจะคดเอาไวเปนแมทดแทนในฝงตอไป •เลยงโคขน ผเลยงจะหาซอโครนเพศผจากแหลงตางๆ มาขนอาจเปนการขนแบบโคมน ขนลกโคออน หรอขนโคขนคณภาพด •เลยงแมโคผลตลก และขนเอง เปนการเลยงทรวมเอาธรกจแบบท 1 และ 2 รวมกน เมอมลกโคเพศผเกดขนกจะน ามาขนสงโรงฆา

ล าดบขนตอนในการด าเนนงานเลยงโคขน 1. พจารณาถงความเปนไปไดหรอความพรอมของตนเองดงกลาวแลว 2. ศกษารวมกลมผสนใจ การเลยงโคขนส าหรบเกษตรกรรายยอยและรายขนาดกลางจะไดผลดตอเมอมการรวมกลม ซงจะท าใหสะดวกและประหยดในหลายๆ ดาน เชน การจดซอลกโคมาขน การจดซออาหารและการด าเนนการเรองตลาดเพราะผซอยอมตองการใหมโคขนปอนตลาดอยางตอเนองและคณภาพสม าเสมอ 3. ศกษาวตดตอตลาด ซงควรท าในนามกลมการเลยงโดยอานจากเอกสารตางๆ หรอเขารบการฝกอบรม ซงหนวยงานราชการตางๆ จดขน และควรจะไปเยยมชมกจการของเกษตรกรทเลยงโคขนอยแลว 4. ตดตอตลาด ซงควรท าในนามกลม 5. การเตรยมเงนทน

6. จดเตรยมแปลงหญา ตองลงมอปลกหญากอนทจะน าโคเขาคอกขนประมาณ 2 เดอน

7. สรางคอก 8. ซอโคเขาคอกจดเตรยมอาหารขน

9. ลงมอเลยงโคขน 10. วางแผนระยะยาว กลาวคอคาดวาในอนาคตจะมผเลยงโคขนกนมากขน คงจะหาซอลกโคขนไดยากขน หรอซอไดในราคาแพง จงควรจะวางแผนระยะยาว โดยหาซอแมโคมาเลยงไวบาง หรอหาลทางสมพนธอยางตอเนองกบผเลยงโค

การสรางคอกขน

ลกษณะและขนาดของคอกโคขนยอมแตกตางกนไป ทงนขนอยกบสภาพสถานทและขนาดของกจการแตกพอจะสรปหลกการไดดงน

1.สถานท 1.1 ควรเปนทดอน ระบายน าไดด หรออาจจะตองถมพนทใหสงกวาระดบปกตเพอไมใหน าขงในฤดฝน

1.2 ควรมทางใหรถบรรทกเขาออกไดเพอความสะดวกในการน าโคเขาขนและสงตลาด

1.3 ควรใหความยาวของคอกอยทศตะวนออก-ตะวนตก

1.4 วางแผนใหสามารถขยายกจการไดในอนาคต

2.ขนาดของคอก

2.1 โรงเรอนอาจะประกอบดวยคอกขงเดยวหลายๆ คอกตามจ านวนโคทตองการขน แตละคอกควรมขนาด กวาง 2 เมตร ยาว 4 เมตร 2.2 หารตองการขนแบบรวมหลายตวในคอกเดยวกน พนทคอกไมควรนอยกวา 8 ตารางเมตร/ตว ซงพนทดงกลาวควรมหลงคาอยประมาณ 1 ใน 3 กเพยงพอแลว สวนทเหลอใหเปนทโลงหรอมรมไมกยงด

2.3 ถาพนทตอตวนอยเกนไป จะมปญหาเรองพนคอกแฉะ แมกระทงฤดแลง แตถามากเกนไปกจะตองเสยพนทมากและสนเปลองคาใชจายในการสรางคอกมากขน

2.4ถาจะสรางหลงคาคลมพนทคอกทงหมดกได มขอดทไมท าใหพนคอกแฉะในฤดฝน แตกมขอเสยหลายประการคอ สนเปลองโดยใชเหตและโคอาจจะขาดวตามนด เพราะไมมโอกาสไดรบแสงแดดเลย

3. พนคอก

3.1 พนคอกโคขนสามารถเทคอนกรตทงหมดไดกเปนการด เพราะจะสามารถแกปญหาเรองพนคอกเปนโคลนในฤดฝนได แตตองการประหยดกอาจจะเทคอนกรตเฉพาะพนคอกสวนทอยใตหลงคากได หากพนคอกสวนใตหลงคาเปนดนจะมปญหาเรองพนเปนโคลน ไมวาจะเปนฤดแลงหรอฤดฝน

3.2 พนคอนกรตหนา 7 ซ.ม. โดยไมตองผกเหลก สามารถรบน าหนกโคขนได ส าหรบฟารมขนาดใหญถาตองการใหรถแทรกเตอร (รถไถ) เขาไปในคอกได จ าเปนจะตองเทคอนกรตใหหนา 10 ซ.ม. และผกเหลกหรอไมรวกกได

3.3 ผวหนาของพนคอนกรต ควรท าใหหยาบโดยใชไมกวาดมอเสอครดใหเปนรอย และพนคอกควรมความลาดเอยงจากดานหนาลงดานหลงคอกประมาณ 2-4% หรอท ามมประมาณ 15 องศากบพนราบ เพอใหน าลางคอกและปสสาวะไหลลงทายคอกไดงายขน ทายคอกควรมรองน ากวางประมาณ 30 ซ.ม. พนรางลาดเอยงไปตามแนวทตองการระบายน าออกไป เมอพนแนวคอกควรท าทางหรอรองน าไหไหลไปใชในแปลงหญาไดดวย

3.4 พนคอกสวนใหญทเปนคอนกรตใตหลงคา ควรจะปดวยวสดทซบความชนไดด ไดแก แกลบ ขกบ ขเลอย ฟาง หรอซงขาวโพด เปนตน ขอดกคอท าใหโคไมลน ไมจ าเปนตองท าความสะอาดคอกทกวน อกทงมลโคพรอมวสดรองพนนนบวาเปนปยหมกอยางดส าหรบแปลงหญา การเปลยนวสดรองพนคอกควรท า 1-2 ครงตอเดอน ในฤดฝนและประมาณ 3 เดอน ตอครงในฤดแลง แกลบ 1 ลกบาศกเมตรสามารถปพนคอกได 10-12 ตารางเมตร (หนาประมาณ 7 ซ.ม.) หรอแกลบ 1 กระสอบปาน ใชปพนได 2 ตารางเมตร พนคอกสวนทเปนพนดนหรอสวนทอยนอกหลงคาไมจ าเปนตองมวสดรองพน

3.5 ควรท าบากนแกลบไมใหไหลจากสวนใตหลงคาคอนกรตไปยงสวนทเปนพนดน

3.6 การปวสดรองพนนอาจจะไมจ าเปนเสมอไป ทงนขนอยกบความเหมาะสมของแตละบคคล ผเลยงโคขนบางรายนยมการลางท าความสะอาดพนคอกทกวน ซงไดผลดเชนเดยวกน แตสนเปลองแรงงานคอนขางมาก จากประสบการณสรปวาในฤดแลงควรใชวธปวสดรองพน สวนในฤดฝนควรใชวธท าความสะอาดคอกทกวน

3.7 มผทดลองใชซเมนตบลอคเปนพนคอกโคขนแทนการเทคอนกรต ปรากฎวาไมสามารถทนน าหนกโคได แตถาเปนซเมนตบลอคทสงอดพเศษโดยใสสวนผสมปนซเมนตลงไปมากกวาปกต จะสามารถใชปเปนพนคอกโคขนได

4. หลงคา

4.1 หลงคาสามารถท าดวยวสดตางๆ กน เชน กระเบอง สงกะส จาก หรอแฝก ถาหลงคามงดวยสงกะสควรใหชายลางหลงคาสงจากพนดนประมาณ 250 ซ.ม. มฉะนนจะท าใหอากาศภายในคอกในฤดรอนรอนมาก4.2 4.2 ถาหลงคามงจากหรอแฝก ชายลางของหลงคาควรใหสงจากพนดน 250 ซ.ม. เชนกน ถาต ากวานนโคจะกดกนหลงคาได

5. เสาคอก

5.1 เสาคอกดานหนาควรอยในแนวขอบรางอาหารดานหลง ไมควนเลยออกมาจากขอบรางทงดานภายในรางและภายนอกรางดานหลง เพราะจะสะสมสงสกปรก สามารถท าดวยวสดตางๆ กนเชน ไมเนอแขง ไมไผ ไมสน เหลก แปปน า หรอคอนกรต 5.2 เสาไม เสาเหลก และแปปน า มกมปญหาเรองเสาขาดคอดน ตองแกไขโดยการหลอคอนกรตหมโคนเสาสงจากพนดนประมาณ 30 ซ.ม. การหมโคนเสามกจะเกดปญหาการแตกราวของคอนกรต ซงสามารถแกไดโดยใชทอปลองสวมหรอทอแอสลอนเปนปลอกหมภายนอกอกชนหนง 5.3 เสาคอนกรตเสรมเหลก มความคงทนถาวรดมาก แตมปญหาในการกนคอกเพราะไมสามารถตอกตะปหรอเจาะรนอตได 5.4 เสาไมสนขนาดเสนผาศนยกลาง 4 นว มอายใชงานเพยงประมาณ 1 ป หรอผานเพยง 1 ฤดฝนเทานน โคนเสาระดบพนดนกจะหกเสาไมไผ (ไมซอ) มความคงทนกวาไมสนเลกนอย 5.6 การใชเสาคอนกรตฝงดน และโผลขนมาเหนอพนดนเลกนอย แตตอดวยเสาไมนน มกจะเกดปญหาโคนเสาบรเวณรอยตอหกเมอถกแรงกระแทกของโค

6. รวกนคอก 6.1 สามารถท าดวยวสดตางกนเชน ไมเนอแขง ไมไผ ไมสน แปปน า เปนตน 6.2 ไมสน และไมไผ มอายใชงานไดประมาณ 1 ปเศษ หรอผาน 1 ฤดฝนเทานน 6.3 รวกนคอกรอบนอกควรกนอยางนอย 4 แนว แนวบนสดสงจากพนดนอยางนอย 150 ซ.ม. สวนรวทแบงคอกยอยภายใน ควรกนอยางนอย 3 แนว 6.4 การกนรวคอกควรใหไมหรอแปปน าทใชกนอยดานในของเสาเพราะเมอถกแรงกระแทกจากโค เสาจะไดชวยรบแรงไว 6.5 ตาไมหรอสงแหลมคมในคอกตองก าจดออกใหหมด

7. รางอาหาร 7.1 ควรอยดานหนาคอก สงประมาณ 60 ซ.ม. กวางประมาณ 80-90 ซ.ม. กออฐฉาบปนและขดมน ขอบรางดานนอกเปนแนวตรงดงไมเอยงเฉยงออกมาหรอลอยสงจากพน ท าให เกดมมอบทสะสมสงสกปรก ขอบรางดานหนาสงกวาดานหลงประมาณ 10-20 ซ.ม. 7.2 พนผวภายในรางฉาบเรยบโดยดานลางของรางท าเปนแนวโคงมนไมมมม เจาะรทกนรางดานหนงเพอใหน าระบายออกได ทองรางลาดเทเลกนอยไปทางดานทมรระบายน า 7.3 การท ารางอาหารเตยมากเกนไป ท าใหโคตองกมมากในขณะกนอาหาร แตถาสงเกนไปจะมปญหาส าหรบโคขนาดเลก 7.4 รางอาหารทแคบเกนไปจะมปญหาเรองอาหารตกหลนมากขณะทโคยนเคยวอาหาร ปากโคจะยนเลยรางอาหารออกมา 7.5โคขนระยะแรกตองการรางอาหารยาวประมาณ 50 ซ.ม. ตอโคขน 1 ตว และประมาณ 65 ซ.ม. ในระยะปลาย

8. อางน า 8.1 อางน าควรวางอยในจดต าสดของคอก หรออาจจะวางอยนอกคอกแลวท าชองใหโคโผลหวออกไปดมน าได 8.2 ขนาดของอางน าสงประมาณ 60 ซ.ม. กวาง 80 ซ.ม. ยาว 90 ซ.ม. กออฐ ฉาบปนขดมน มรระบายน าดานลาง หรออาจควรค านวณใหสามารถบรรจน าไดพอเพยงส าหรบโคทกตวในคอก โค 1 ตวดมน าวนละ 20-30 ลตร หรอโคขนทกนหญาสดหรอเปลอกสบปะรดเปนอาหารหยาบตองการกนน าวนละ 5% น าหนกตว สวนโคขนทกนฟางหรอหญาแหงเปนอาหารหยาบตองการน าประมาณวนละ 10% น าหนกตว

9. มง ในบรเวณทมยง หรอแมลงวนรบกวน มงมความจ าเปนมาก ขอดของมงคอ 9.1 ปองกนการรบกวนและดดเลอดจากแมลงตางๆ 9.2 ปองกนแมลงและผเสอตอมตาอนเปนสาเหตใหเกดตาอกเสบและพยาธในตา 9.3 ลดการหกหลนของอาหาร กลาวคอ ถามแมลงมากโคจะแกวงศรษะเพอไลแมลงขณะกนอาหาร ท าใหอาหารหกหลนมงทใชเปนมงไนลอนสฟาควรเปนเบอร 16 หนากวาง 2.5 เมตร ราคามวนละ 350-400 บาท (ยาว 30 เมตร) จะใชมงตาถกวาน (เบอร 20) กได แตราคาแพงขนและท าใหการระบายอากาศในคอกไมดนก การเยบมงใหเขากบรปทรงของคอกสามารถเยบดวยมอหรอจางรานเยบผาใบกเปนการสะดวกในอตราคาแรงคดเปนมวนๆ ละ ประมาณ 40 บาท

วธการขนโคเนอ วธขนโค แบงออกเปน 2 วธ ตามการใหอาหาร •การขนดวยการใหอาหารหยาบเพยงอยางเดยว โดยจะตองไดรบหญาสดทมคณภาพด อาจตดใหกนหรอปลอยเลยงในทงหญา การขนวธนไมแตกตางกบการเลยงโคเนอทวไปมากนก จะตองใชระยะเวลานานในการเพมน าหนกตวตามตองการ อกทงยงไดเนอทไมคอยมคณภาพดเทาทควร แตกอาจเหมาะสมกบความตองการของตลาดในทองถน ซงไมตองการบรโภคเนอทมคณภาพสงมากนก แลคาใชจายในการขนวธนกยงต าอกดวย •การขนดวยอาหารหยาบ เสรมดวยอาหารขน เปนธรกจการขนโคทตองลงทนสง มงใหไดเนอโคขนคณภาพด สงขายใหกบตลาดเนอชนสง แบงออกเปน 3 รปแบบ ตามอายและคณภาพเนอทไดดงน

การขนลกโคออน เพอสงโรงฆาเมออายนอย สวนใหญนยมใชลกโคนมเพศผ เรมขนตงแตลกโคอาย 1 สปดาห หรอหลงจากไดรบนมน าเหลองตามก าหนดแลว อาหารทใชลงทนจะใชหางนมผงเปนหลก ใชเวลาขนจนลกโคมอายประมาณ 6-8 เดอน โคจะมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวไดเนอทคณภาพด เมอสงโรงฆา

การขนโคทเรมขนเมอโคมอายประมาณ 1 ปครง หรอมน าหนกประมาณ 200-250 ก.ก. ใชระยะเวลาขนประมาณ 6 เดอน ใหไดน าหนก 400-450 ก.ก. แลวสงโรงฆา เปนรปแบบการขนทนยมกนแพรหลายในปจจบน สวนใหญนยมใชโคเนอลกผสมททดสอบแลววา มการเจรญเตบโตด คณภาพเนอทไดจะดกวาการขนในรปแบบอนมาก และเกษตรกรหนมายดเปนอาชพกนมากขนในปจจบน

การขนโคทมอายมาก หรอ โคทโตเตมวยแลว สวนใหญจะเปนโคทปลดจากการใชแรงงาน ซงมอายมกจะไมต ากวา 5 ป เปนการขนเพอเพมกลามเนอเพยงบางสวน แตสวนใหญจะเปนการเพมไขมนหมซาก โดยไมสนใจไขมนแทรกในเนอ จะใชเวลาในการขนประมาณ 3 เดอน โคทไดจากการขนประเภทน โดยทวไปนยมเรยกกวา "โคมน"

การเตรยมโคกอนขน ท าความสะอาดคอกทจะขน เตรยมทใหน า และรางอาหารใหพรอม น าโคเขาคอกขน ถายพยาธทงภายใน-นอก ฉดวคซนตามทกรมปศสตวก าหนดใหท าในพนทนนๆ ระยะ 21 วนแรกเปนระยะใหโคปรบตวกบการกนอาหารขน (Pretest) โดยใหอาหารดงน

วนท 1 ใหโคกนอาหารขน 1 ก.ก. รวมกบหญาสดหรอวสดเหลอใชทางการเกษตร

วนท 2 ใหโคกนอาหารขน 2 ก.ก. รวมกบหญาสดหรอวสดเหลอใชทางการเกษตร

วนท 3 ใหโคกนอาหารขน 3 ก.ก. รวมกบหญาสดหรอวสดเหลอใชทางการเกษตร

วนท 4 ใหโคกนอาหารขน 4 ก.ก. รวมกบหญาสดหรอวสดเหลอใชทางการเกษตร

วนท 5 จนถงวนท 21 ใหกนวนละ 4 ก.ก. รวมกบหญาสดหรอวสดเหลอใชทางการเกษตร

วนท22 เปนวนเรมตนขน ใหโคกนเตมท รวมกบอาหารขนและอาหารหยาบ

อาหารและการใหอาหารโคขน

อาหารทใชเลยงโคขนไดแก - อาหารหยาบ

- อาหารขน ดงน

1. อาหารหยาบ อาหารหยาบ คอ อาหารทมเปอรเซนตของเยอใยสง มเปอรเซนตของโปรตนต า สวนใหญไดแกหญา อาหารหยาบเปนอาหารหลกของโค และสตวกระเพาะรวมอนๆ ซงไดจาก 2 แหลง

ใหญๆ คอ (1) หญา อาจไดจากทงหญาตามธรรมชาตหรอจากการท าแปลงหญา แตในการเลยงโคขนควรจะท าแปลงหญาเองเพราะเปนททราบกนแลววาโคขนตองการอาหารทคอนขางด โดยเฉพาะการเลยงโคขนโดยใชอาหารหยาบลวนกจ าเปนจะตองมแปลงหญาคณภาพด หญาทแนะน าไดแก หญาขน หญารซ ซงเหมาะตอการเลยงโดยการปลอยแทะเลม และหญากนนเหมาะส าหรบตดสด โดยทวไปโคจะกนหญาสดประมาณวนละ 35-40 ก.ก./ตว ขนอยกบขนาดของโค แตในการเลยงโคขนเราใชอาหารขน ซงมคณคาทางอาหารสงเสรมใหโค โคจงอาจมความตองการอาหารหยาบลดลง (2) วสดเหลอใชจากการเกษตรอนๆ เชน ฟางขาว เปลอกสบปะรด ตนขาวโพด ยอดออย ถงแมวาวสดดงกลาวบางอยางจะมคณคาทางอาหารคอนขางต า แตกสามารถใชเลยงโคขนแบบขนโดยเสรมอาหารขนไดด คณคาทางอาหารนทขาดไปจากวสดเหลานกจะเสรมใหโดยสตรอาหารขน

2. อาหารขนหรออาหารผสม อาหารขน คออาหารทมเปอรเซนตเยอใยต า มเปอรเซนตโปรตนสง มการยอยไดสง ประกอบดวยวสดตาๆง ทมคณคาทางอาหารสงผสมกนใหครบสวนตามความตองการของโค ใชเสรมกบอาหารหยาบ และอาจเลอกใชสตรใหเหมาะสมกบวสดทหาไดในทองถนและราคาถก

1. ราคาของอาหารทงสองเปรยบเทยบกน

2. อายและสภาพของโค

3. ระยะเวลาของการขน คอระยะตนหรอระยะปลาย

4. จ านวนอาหารขนทให ใหกนอยางเตมทหรอกนอยางจ ากด ถาใหกนอาหารขนจ ากด จ านวนอาหารหยาบทใชเลยงโคตองเพมสงขนดวย

5. อากาศ ถาอากาศรอนควรใหอาหารขนในปรมาณสงขน

หลกการใหอาหารโคขน อาหารทใชขนโคมทงอาหารหยาบและอาหารขน อตราสวนระหวางอาหารหยาบและอาหารขนจะเปนเทาใดนนขนอยกบ

โดยปกตแลวอตราสวนระหวางอาหารหยาบตออาหารขนส าหรบโคขนควรเปนดงน คอ ระยะเรมตน อาหารหยาบ : อาหารขน = 70 : 30 ระระยะกลางขน อาหารหยาบ : อาหารขน = 30 : 70 ระยะปลายของการขน อาหารหยาบ : อาหารขน = 15: 85

1. โคมอาย 2 ปขนไป กนอาหารวตถแหง 2% ของน าหนกตว

2. โคทมอาย 1-2 ป กนอาหารวตถแหง 2.5% ของน าหนกตว

3. โคอายต ากวา 1 ป กนอาหารวตถแหง 3% ของน าหนกตว

ปรมาณอาหารทใหโคขน การใหอาหารทถกตองทงดานปรมาณและโภชนะทโคตองการนน ตองใหตามความตองการของโค ซงจะมการค านวณและมการใชตาราง ซงจะตองมความรเรองนพอควร แตทจะกลาวตอไปเปนหลกเกณฑโดยปรมาณในการใหอาหารแกโคขนทมอายตางๆ กนคอ

การสขาภบาลโคขน การสขาภบาล หมายถง การจดการใดๆ ทเกยวกบสภาพแวดลอมและตวโค เพอท าใหโคอยสบาย สขภาพด ซงสงผลใหมการเจรญเตบโตดตามไปดวย ไดแก การเลอกแบบ ขนาดและความสะดวกของโรงเรอน อาหารและการใหอาหาร การถายเทอากาศ และพาหะน าโรคตางๆ

1. ทองเสย อาจเกดจากอาหาร เชน เปลยนอาหารกนกากน าตาลมากเกนไป กนเกลอมากเกนไป ไดรบสารพษ สาเหตจากพยาธ จากโรคบด เปนตน

2. ทองขนหรอทองอด อาจเกดจากปรมาณแกสในกระเพาะมากเกนไปจนระบายออกไมทน เนองจากโคกนหญาสดทอวบน ามากเกนไป

3. โรคปอดบวม อาจเกดจากเชอไวรส แบคทเรย พยาธปอด อากาศรอนหรอหนาวเกนไป หรอสงแปลกปลอมเขามาในทางเดนหายใจ

4. มบาดแผล ซงอาจเกดขนไดจากหลายสาเหต เชน ถกของมคมบาด ขวดกนเอง เปนตน

5. เปนฝ เกดขนเนองจากการอกเสบ แลวเกดเปนหนองภายใน

6. ตาอกเสบ อาจเกดจากมวสดทมตา ขวดกนเอง หรอเปนการอกเสบมเชอ โดยมแมลงเปนพาหะ

7. กบเปนแผล อาจเปนผลมาจากความชนแฉะของคอก ซงจะพบปญหานมากในฤดฝน

8. เกดโรคระบาดตางๆ การท าวคซนไมไดเปนขอประกนวาจะคมโรคได 100% โคอาจมโอกาสตดโรคระบาดไดอก เมอมอาการของโรคตางๆ

ปญหาเกยวกบสขภาพทอาจจะเกดขนไดกบโคขณะขน

เกดโรคระบาดตางๆ การท าวคซนไมไดเปนขอประกนวาจะคมโรคได 100% โคอาจมโอกาสตดโรคระบาดไดอก เมอมอาการของโรคตางๆ จงไมควรนงนอนใจ การปองกนโรคและปญหาเกยวกบสขภาพของโค

คดเลอกเฉพาะโคทมคณภาพ ลกษณะด และปลอดจากโรคตางๆ ไวเลยงหรอผสมพนธ

ใหอาหารทถกสขลกษณะ และมคณคาทางโภชนะ

จดใหมการท าทะเบยน บนทกสขภาพของโคทกตว

หมนสงเกตสขภาพของโค เมอมความผดปกตจะไดท าการแกไขทน

เมอพบวาโคตวใดมอาการผดปกต ใหแยกออกจากฝง เพอสงเกตอาการและท าการรกษา

กอนซอหรอน าโคตวใหมเขามาในฝง ตองแนใจวาปลอดจากโรคตางๆ แลว และควรแยกเลยงตางหากนอกฝงเดม ประมาณ 2-4 สปดาห เพอปองกนการตดตอของโรค ซงอาจตดตอมาจากโคตวใหม

ท าความสะอาดคอกเลยง และบรเวณโดยรอบใหสะอาดอยเสมอ

ในการดดวยสายตาวาโคมไขมนสะสมหรอไม ดจากลกษณะตางๆ ทง 3 ดาน ดงน ดดานทาย จะดทสด ดจากโคนหาง อณฑะ และซอกขา โคทขนก าลงพอดเสนแนวสะโพกดานบนและซอกขาจะโคงมน อณฑะจะนนเลกนอย ถามไขมนมากเสนแนวสะโพกดานบนจะขยายกวางออกเปนสเหลยมจตรสมากขน สวน 2 ขางฐานโคนหางจะนนขน ซอกขาจะอวบเตม อณฑะจะนนมากขน โคทยงไมเตมฐานโคนหางจะโปนขน ซอกขาจะยงเหยวยนอย อณฑะยงไมเตม เมอโคเดนจะเหนมดกลามเนอตางๆ เคลอนไหวไดชดเจน

ดานหนา ดจากเสอรองไห เสอรองไหเปนจดทโครงกระดกอยต าสดเปนจดทกระดกซโครงทงสองขางมาเชอมกน ทจดนจะมกลามเนอเลกนอย สวนใหญเปนไขมน โคทโตพอดเสอรองไหจะเตมพอด และอยสงเหนอเขา หากเสอรองไหเตมแนนจะเตมไปดวยไขมน แสดงวาจะมไขมนสะสมในสวนตางๆ ของซากดวย

ดานขาง ดจากพนทอง พนทองเปนบรเวณทไมมกลามเนอ สนแนวพนทองจากดานหนาควรเลาะเลยบตามแนวกระดกซโครงไปจนถงพนทองดานทายทเปนรอยตอระหวางซโครงกบสะโพก หากแนวพนทองลกต าลงแสดงวามไขมนมาก

การสนสดการขน ควรขนแคระยะทโคสรางกลามเนอเตมทแลว (stor codition) ซงเปนระยะทโคก าลงจะเรมสะสมไขมน ไมตองการใหขนโคใหอวนเกนไป เพราะถาขนเกนระยะนแลวอตราการเจรญเตบโตจะเรมลดลง ท าใหตนทนการขนสงขน จากการศกษาของศนยวจยและบ ารงพนธสตวตาก สนสดของโคขนโดยประมาณตามพนธดงน

•

ลกผสมพนเมอง 50% ชารโรเลส 25% และบราหมน 25% หรอลกผสมพนเมอง 50% และชารโรเลสห 50% สนสดทประมาณ 300-350 ก.ก.

•

ลกผสมพนเมอง 25% บราหมน 25% ชารโรเลส 50% สนสดการขนทประมาณ 350-400 ก.ก.

•

โคพนธตาก 1, 2 และ 3 สนสดการขนทประมาณ 450 ก.ก.

ลกษณะโคทพรอมสงตลาด เมอกลามเนอของโคเจรญเกอบเตมทแลว รางกายจะเรมสะสมไขมนทงแทรกอยในกลามเนอและหมอยนอกกลามเนอ จะสงเกตไดจากภายนอกตามสวนตางๆ ของรางกาย เชน บรเวณอก และซอกขาหนาสองขางของโคนหาง ไหล หากบรเวณตางๆ ดงกลาว เตมแลว โคกจะมการเจรญเตบโตตอไปในอตรานอย ถงแมจะไดรบอาหารมาก จงเปนจดทไมคมทนหากจะเลยงตอไป

ตนทนการเลยงโคขน ตนทนในการเลยงโคขนสวนใหญจะเปนคาพนธและคาอาหาร ซงคดเปนรอยละ 81.63-86.55 ของตนทนการผลตทงหมด คาพนธโคขนอยกบพนธและขนาดของโคทซอมาขน คาอาหารขนอยกบชนดและปรมาณของวตถดบทน ามาผสม ตลอดจนปรมาณการใหอาหารขนซงสอดคลองกบระยะเวลาการขนดวย

สรป การเลยงโคขนสามารถสรางรายไดใหเกษตรกรและสามารถยดเปนอาชพได แตเกษตรกรจะตองค านงถงเรองตลาดเปนปจจยส าคญ วา เมอขนโคเสรจแลวจะ

จ าหนายใหใคร ทไหน เพราะโคทขนไดขนาดหรอน าหนกเตมทแลว จ าเปนตองขาย ถาเลยงดตอไปจะขาดทน นอกจากนน การเลยงโคขนยงมปจจยหรอตวแปรอกหลายอยางทท าใหเกษตรกรไดก าไรหรอขาดทน เชน ราคาโคทซอมาขน ราคาโคทขายไดเมอขนเสรจแลว อตราการเจรญเตบโตของโค ราคาอาหารขน ราคาอาหารหยาบ และคาใชจายอนๆ เชน คาแรงงาน คาดอกเบย เปนตน ดงนน กอนทเกษตรกรจะ

ตดสนใจเลยงโคขน ขอใหคดถงความพรอมดงกลาว หากมขอสงสยหรอตองการขอทราบรายละเอยดเพมเตม กรณาตดตอสอบถามไดทส านกงานปศสตวจงหวดทอยในทองถนของทาน หรอ ส านกสงเสรมและพฒนาการปศสตว กรมปศสตว

โทร.0-2653-4468