Integraal Koe-management Kwaliteit-management en Koe-kompas · Koe- kompas rapport: • Mooie...

Integraal Koe-management

Kwaliteit-management en Koe-kompas

• Voor: melkveehouders Dap Zuidhorn

• Op: 06-02-2014

• Te: Zuidhorn

• Door: Joost de Veer, cowsultancy

Gezond dier, gezonde melk

Kwaliteitmanagement

• Voedselveilig zoönosen

dierziekte incidentie

watervoorziening

• Diervriendelijk dierziekte incidentie

koeconfort / welzijn

natuurlijke omgeving

• Duurzaam dierziekte incidentie

bemesting

natuurlijke omgeving

Renovatie

Nieuwbouw

Dierwelzijn: tijd besteding

Inside outside

• Liggen en herkauwen: 12 - 13 uur

1 uur meer liggen 2 ltr melk meer

• Vreten : 5 - 6 uur

10 - 12 maaltijden

• Drinken: 5 -10 minuten

15-20 liter per minuut

• Melken en socialiseren: 5 - 6 uur

6

0

1

2

3

4

5

Melken

Voeding en water

Huisvesting

Dierwelzijn Werk routines

Dierziekte incidentie

Jongvee opfok

Beoordeling

Minimum streefwaarde

Het Koe-Kompas 2014

Risicoanalyse voorspellen

8

Koemanagement Kwaliteitmanagement

presentatie aan “buitenwereld”

eigen beoordeling/vergelijking

wat de veehouder doet

7

Kritische Succesfactoren

40

Prestatie-indicatoren

> 100

Management Controle Punten

Terminologie uit INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit)

Score op schaal van 1 tot en met 5

Risicovol Risicoarm

1 2 3 4 5

Koe = herkauwer(1) :

1) Snelle opname van grote deeltjes

2) Opslag in pens structuurlaag

3) Herkauwen tot kleine deeltjes klein aanhechting microben aan oppervlak

passagesnelheid afhankelijk van grootte

Dunne koeien

Doorsnede van een koe

Rund = herkauwer (2)

4) Herkauwen speeksel + NaHCO3

pensbuffering

5) Materiaal (“ prik “) zorgt voor:

– Schrapen van penspapillen nieuwe keratine op

penspapillen

– Strekken van penswand

– Pensbeweging

Pensfermentatie als een consequentie van

veranderingen in pens pH tijdens een pensverzuring

Mol %

Rumen pH

Melk

zuur

Propion

zuur

Azijn

zuur

Active

cellulolytic

flora

Active

amylolytic

flora

Kaufman, W., H Hagemeister and G Durksen. Adaptation to changes in dietary composition

level and freguentie of feeding. In: Digestive Physiology and Metabolism in Ruminants, ed. Y.

Ruckebusch and P. Thivend. Westport. Ct: AVI Publishing, 1980. P. 587.

Weinig ruwvoer

of kleine deeltjes

Veel vezels,

niet uit ruwvoer

Veel ruwvoer of

grote deeltjes

Weinig vezels,

niet uit ruwvoer

Mate van vezel

fermentatie

Mate van

doorstroom

snelheid vezels

Beter

vasthouden

Hogere Ph

Minder

vasthouden

Lage Ph

-

+

-

+

Grant 1997

Graskuil met vieze delen

Vaars 60 dgn lactatie

Koeien met baarmoederontsteking eten

minder 3 weken voor de ziekte diagnose V

reett

ijd m

inute

n p

er

dag

Dagen vanaf kalven

Gezond

Ernstige baarmoederontsteking Klinische

ziekteverschijnselen

Klinisch zieke dieren vertoonden de grootste

afname in ds opname voor kalven D

roge s

tof opnam

e p

onden p

er

dag

Dagen vanaf kalven

Gezond

Ernstige baarmoederontsteking

Baarmoederontsteking Klinische

ziekteverschijnselen

De relatie tussen de d.s. opname en de NEFA-concentratie in het plasma

gedurende de close-up periode

900

800

100

200

300

400

500

600

700

0

Pla

sm

a N

EF

A m

eq

/L

27 20 13 6 -1 -8 -15 -22 -29

Transitie periode in dagen

15

20

25

30

35

45

40

50

0

5

10 lb/d

.s. o

pn

am

ep

er

da

g

— TMA (lbs) --- NEFA

Bron:Burhaus et al., 1999

Variatie in verschillen van ds opname

Grote verandering

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

Ne Ca

%

2 days before

2 days after, 15 kg

2 days after, 30 kgs

Voorbeeld verminderde weerstand:

WITTE BLOEDCEL

22 KEES PEETERS DAP

BORNERBROEK-WIERDEN

Afhankelijk

van Ca,

Nefa’s en

oxidanten

Overbezetting voor afkalven leidt tot 3 uur

langer staan per dag na afkalven

Sta

tijd

ure

n p

er

dag

Weken rondom kalven

Overbezetting

Controle

Beheersen van risico’s!?

0

1

2

3

4

5

Melken

Voeding en water

Huisvesting

Dierwelzijn Werk routines

Dierziekte incidentie

Jongvee opfok

Beoordeling

Minimum streefwaarde

Het Koe-Kompas 2014

risicoanalyse!

1 Melken Score

Weging

Punten

Tanklokaal Score 1/5 4 4 2 8 Melksysteem Score 1/5 4 4 2 8 Melkroutine Score 1/5 5 5 1 5 Preventieve maatregelen Score 1/5 3 3 2 6

Eindscore melken 3,9 16 7 27

2 Voeding en water Score

Weging

Punten

Conservering en uitkuil management

Broei / schimmel, uitkuil resten, conservering Score 1/5 4 4 1 4

Voeding lacterend Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep Score 1/5 3 3 2 6

Voeding droog Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep Score 1/5 3 4 2 6

Water kwaliteit lacterend

Kwantiteit, doorstroomsnelheid helderheid, bezinksel Score 1/5 4 4 2 8

Water kwaliteit droog / afklafhok

Kwantiteit, doorstroomsnelheid helderheid, bezinksel Score 1/5 2 2 2 4

Voermanagement

Krachtvoer, kuilanalyses, aanvegen, schoon Score 1/5 4 4 1 4

Eindscore voeding en water 3,2 21 10 32

10

De ballenbak

In de wei.

Afkalfstal/ziekenboeg/afleverbox

3 Huisvesting Score

Weging

Punten

Voerhek Kwantiteit, breedte, hoogte Score 1/5 2 2 1 2

Leefklimaat Licht, ventilatie, roterende borstel Score 1/5 3 3 2 6

Loopruimte Kwantiteit, kwaliteit ondergrond Score 1/5 3 3 2 6

Ligcomfort Aantal, hardheid, hygiëne, kopruimte Score 1/5 0 3 3 2 6

Weidegang Weidegang, kavelpad Score 1/5 5 5 2 10 Eindscore huisvesting 3,3 16 9 30

Aantal, breedte en hoogte

Ligbox, zacht, schoon, droog?

Afstelling schoftboom?

Weidegang, hoeveel uur?

Kwaliteit kavelpad?

4 Dierwelzijn Score

Weging

Punten

Activiteit melkvee Schuw - mak, niet-actieve dieren Score 1/5 4 4 1 4

Conditie score BCS 1 en 5 Aantal dieren 1

2,5 5 2 10

Locomotie score Locomotion score 3, 4, 5

Aantal dieren 2 5 5 2 10

Hakkenzwelling (grupbenen)

Meest voorkomende hakscore Score 1/5 4 4 2 8

Hygiëne koeien Score 3 of 4 Aantal dieren 0 0 5 1 5

Afwijkende koeien Herkauwen, mestcore, pensscore

Aantal dieren 3

7,5 5 1 5

Algemene indruk Haarkleed, huidbeschadigingen Score 1/5 4 4 2 8

Eindscore dierwelzijn 4,5 11 50

Pensvulling, kleur, conditie, hakken, mest,

lopen, …

Conditie, bevuiling, schurft..

Locomotiescore, lijn van de rug..

Mest consistentie

Gedrag?

5 Werk routines Score

Weging

Punten

Werklijnen en kruislijnen

Jong naar oud, kans op vermening Score 1/5 0 3 3 2 6

Diergezondheidstatus BVD, IBR, Salmonella, Neospora, Para Score 1/5 0 4 4 2 8

Preventie Biest eigen moeder, apart jongvee etc. Score 1/5 3 3 2 6

Bedrijfsbehandelplan Gras / maïs winning met goed eindproduct Score 1/5 0 4 4 1 4

Eindscore werk routines 3,4 7,0 24

6 Dierziekte incidentie Score

Weging

Punten

Laatste kwartaal %

Celgetal dieren

Laatste CRV MPR, nieuw verhoogde dieren

Aantal dieren 30

300 1 2 2

Mastitis Aantal Aantal dieren 2

20 4 2 8

Klauwproblemen Klauwproblemen Aantal dieren 0 0 5 2 10

Stofwisselingziekten Legmaag, Melkziekte, slepende melkziekte

Aantal dieren 2

20 1 1 1

Nageboorte Na 24 uur Aantal dieren 1

10 3 1 3

Witvuilen Aantal Aantal dieren 0 0 5 1 5

Gedwongen afvoer Vervangingspercentage (jaar)

Aantal dieren 8

38 3 1 3

Overige zieke dieren Blauwtong, leverbot Aantal dieren 0 0 5 1 5

Eindscore dierziekte incidentie 3,4 11 37

0

1

2

3

4

5

Melken

Voeding en water

Huisvesting

Dierwelzijn

Werk routines

Dierziekte incidentie

Beoordeling (1 - 5)

Benchmark CONO

Beoordeling

Benchmark CONO

Koe- kompas rapport:

• Mooie veestapel, met goede kleur en productie.

Er zijn enkele risico’s op het bedrijf die eventueel aandacht behoeven (score 2):

• De watervoorziening in het afkalfhok is onvoldoende. Verder wordt het hok ook als ziekenboeg gebruikt en afleverhok, een combinatie die risicovol is voor afkalvende koeien. Goed schoon houden is hier zeer noodzakelijk.

• Het voerhek is gezien het aantal dieren tekort en aan de lage kant. Het aantal voerplekken is nu niet te beïnvloeden maar via goed voermanagement (4) goed te managen.

• Het % dieren met een celgetal > 250.00 is 30 %. Dat is veel te hoog. Zeker in een niet zo groot koppel kan één koe zomaar de reden zijn van het overschrijden van de boete grens. Verder zijn het eigenlijk allemaal dieren die andere dieren kunnen besmetten. Gelukkig is de melkroutine goed.

• 2 behandelde dieren voor melkziekte. Kunnen incidenten zijn maar houd goed in de gaten. Boli zijn niet voldoende voor de juiste mineralen voorziening.

Evaluatie door veehouders 34 Evaluaties =

68% Bruikbaarheid hexagram

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

zeer oneens oneens eens zeer eens

% v

an

re

sp

on

de

nte

n

Evaluatie door veehouders

• Voorkeur PBB / hexagram

Voorkeur tussen PBB en hexagram

PBB

Hexagram

geen voorkeur

60%

22

%

18

%

Aanpassingen veehouders

Voeding/water

• Rantsoen melkkoeien aanpassen 5

• Mineralen droge koeien 3

• Watervoorziening schoon houden/optimaliseren 2

Huisvesting

• Stal hygiëne verbeteren 5

• Ligcomfort verbeteren

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

• Opstellen van bedrijfsbehandelplan 2

• Medicijnflesjes van aanprikdatum voorzien 2

• Afvoeren van para TBC koe 1

Melktechniek

• Melktechniek aanpassen 4

Een melkveebedrijf , 30-09-2009

0

1

2

3

4

5 Melken

Voeding en water

Huisvesting

Dierwelzijn

Werk routines

Dierziekte incidentie

Beoordeling

Benchmark CONO