Überblicksvorlesung Römische Literatur II 3. Catull WS 2014/15 · „Lesbia“ Vivamus, mea...

Preview:

Citation preview

Überblicksvorlesung

Römische Literatur II

3. Catull WS 2014/15

Dieses Matrial darf zum Nacharbeiten

und Vertiefen genutzt werden.

Copyright: PD Dr. Bianca Schröder

In den Folien finden sich

allerdings nur grobe

Stichworte, die den

weitergehenden

Ausführungen in der

Vorlesung zugrunde

liegen!

2

Pla

utu

s

Ter

enz

Ovi

d

Ver

gil

Hor

az

Liv

ius

A

nd

ron

icu

s

Naev

ius

En

niu

s

Cato

Catu

ll

Lu

kre

z

Cic

ero

Caes

ar

Sall

ust

Nep

os

Varr

o

Pro

perz

Tib

ull

Liv

ius

Lu

can

Pet

ron

Sen

eca

Per

siu

s

Sta

tiu

s

Sil

ius

Ita

licu

s

Mart

ial

Juve

nal

Taci

tus

Qu

inti

lian

Jün

ger

er

Pli

niu

s

Ält

erer

P

lin

ius

Apu

leiu

s

Au

lus

Gel

liu

s

Lu

cili

us

Pom

peiu

s T

rog

us

Vit

ruv

Man

iliu

s

Ph

aed

rus

Balb

us

Su

eton

Gaiu

s

Ek

keh

art

Otl

oh v

on

St.

Em

mer

ich

Hro

tsvi

t

Ru

odli

eb

Ott

o vo

n

Fre

isin

g

Carm

ina

Bu

ran

a

Alb

ertu

s M

ag

nu

s

Ratp

ert

De

Karo

lo r

ege

et L

eon

e pa

pa

Lu

du

s d

e A

nte

chri

sto

Walt

hari

us

Vis

io

Tn

ug

ald

i

Ges

ta

Apo

llon

ii

www.bj-schroeder.de

„Materialien“

3

1. Pun. Krieg

erstes Drama in Rom aufgeführt

2. Pun. Krieg

Plautus, Komödien

Terenz, Komödien

Cato, Zeitgenosse Ennius

3. Pun. Krieg

4

Punische Kriege

1. Pun. Krieg 264-241

240 erstes Drama in Rom aufgeführt

2. Pun. Krieg 218-202/1

um 200: Plautus

um 160: Terenz

3. Pun. Krieg 149-146

Cato: 234-149

5

Cicero 106-43

Caesar 100-44

Pompeius 106-48

Zeitgenossen: Lukrez

Catull

? Was wissen Sie bereits über Catull ?

6

Catull. 48 Mellitos oculos tuos, si quis me sinat usque basiare, usque ad milia basiem trecenta nec numquam videar satur futurus, non si densior aridis aristis sit nostrae seges osculationis.

7

Catull. 48 Mellitos oculos tuos, Iuventi, ! si quis me sinat usque basiare, usque ad milia basiem trecenta nec numquam videar satur futurus, non si densior aridis aristis sit nostrae seges osculationis.

8

Catull

Vielfalt:

• Thema

• Tonfall (nett - spöttisch - böse - obszön ...)

• Metrum

9

Catull. 50

Hesterno, Lucini, die otiosi

multum lusimus in tuis tabellis,

ut convenerat delicatos:

scribens versiculos uterque nostrum

ludebat numero modo hoc modo illo,

reddens mutua per iocum atque vinum.

[...]

10

Catull (ca. 84-54) Überlieferung

carmina minora

carmina maiora

c. 1-60 Polymetra (Hendekasyllaben, Hinkiamben, sapphische Strophe u.a.)

c. 61-68 carm. maiora (versch. Versmaße; ab 65 eleg. Distichen)

c. 69-116 Epigramme, eleg. Distichen

11

carm. 1

Cui dono lepidum novum libellum

arido modo pumice expolitum?

Corneli, tibi: ...

Cornelius Nepos

• lepidus, a, um

• lepos, leporis, m.

• nugae (nugarum)

• ludere

12

„Lesbia“

Vivamus, mea Lesbia, atque amemus ...

5 – 7 – 43 – 51 – u.a.

58 Caeli, Lesbia nostra, Lesbia illa.

illa Lesbia, quam Catullus unam

plus quam se atque suos amavit omnes,

nunc in quadriviis et angiportis

glubit magnanimi Remi nepotes.

13

Catull. 43 Hendekasyllabus

Salve, nec minimo puella naso

nec bello pede nec nigris ocellis

nec longis digitis nec ore sicco

nec sane nimis elegante lingua,

decoctoris amica Formiani.

ten provincia narrat esse bellam?

tecum Lesbia nostra comparatur?

o saeclum insapiens et infacetum!

14

Catull. 9

Verani, omnibus e meis amicis

antistans mihi milibus trecentis,

venistine domum ad tuos penates

fratresque unanimos anumque matrem?

venisti, o mihi nuntii beati!

visam te incolumem audiamque Hiberum

narrantem loca, facta, nationes,

ut mos est tuus, applicansque collum

iocundum os oculosque saviabor.

o quantumst hominum beatiorum,

quid me laetius beatiusve?

15

c. 49

Disertissime Romuli nepotum,

quot sunt quotque fuere, Marce Tulli,

quotque post aliis erunt in annis,

gratias tibi maximas Catullus,

agit pessimus omnium poeta,

tanto pessimus omnium poeta,

quanto tu optimus omnium patronus.

Iambos v —

Metrum

verschiedene iambische Versmaße

Inhalt

- Sprechverse im Drama

- „Angriff“

- „lyrisch“

Catull 29

Quis hoc potest videre, quis potest pati,

nisi impudicus et vorax et aleo,

Mamurram habere quod comata Gallia

habebat ante et ultima Britannia?

Catull 29

iambischer Trimeter

Quis hoc pótest vidére, quis pótest páti,

v — v — | v — v — | v — v —

29,21 ff.

quid hunc, malum, fovetis? aut quid hic potest

nisi uncta devorare patrimonia?

eone nomine, urbis o piissimi,

socer generque, perdidistis omnia?

20

Hellenistisches Kleinepos, Epyllion

poeta doctus

lector doctus

21

Carmen 64 (408 Hexameter)

- Argonautenfahrt (Jason, goldenes Vlies, Medea)

- Peleus und Thetis

- Achill

- Theseus + Ariadne, + Bacchus

- Weltzeitalter

- Parzen

- etc. ...

22

1. Inhalt

2. Aufbau, Formulierungen

3. Interpretation, d.h.: Welche Fragen stellen sich?

23

Peliaco quondam prognatae vertice pinus / dicuntur liquidas Neptuni nasse per undas / Phasidos ad fluctus et fines Aeetaeos,

Einst soll das auf dem Gipfel des Pelion entstandene Holz durch die flüssigen Wellen Neptuns bis zum Wasser des Phasis und zum Gebiet des Aeetes geschwommen sein...

-> Fahrt der Argonauten

24

Nereiden wundern sich

Menschen sehen erstmals Nymphen

Peleus sieht Thetis

Ausruf des Sprechers: 22 o nimis optato saeclorum tempore nati / heroes, salvete

Hochzeit

25

die Hochzeitsgäste kommen

der Palast

die Gäste bewundern den Palast,

v.a. die Decke auf dem Hochzeitsbett

Beschreibung der Decke

26

auf der Decke ist eine Geschichte dargestellt

50 haec vestis priscis hominum variata figuris / heroum mira virtutes indicat arte.

bis v.265f.

cf. z.B. folgenden bekannten Teppich:

27

28

Theseus und Ariadne

keine Beschreibung,

sondern eigene Geschichte

mit viel wörtl. Rede der Ariadne

29

Gäste verlassen den Palast, bevor die Götter zum Fest kommen

epischer Vergleich

Götter bringen Geschenke

30

die Parzen singen ein Lied:

Achill, Sohn von Peleus und Thetis

31

384 ff. Epilog

Erzähler vergleicht die Zeit der Heroen mit seiner eigenen Zeit

32

1. Inhalt

2. Aufbau, Formulierungen

z.B. „vestis“

33

z.B. „vestis“:

50 haec vestis priscis hominum variata figuris / heroum mira virtutes indicat arte. bis v.265f.

Ariadne, verlassen am Strand

Beschreibung der Ariadne

Rückblick: Theseus nach Kreta

34

Ariadne, verlassen am Strand von Dia

Beschreibung der Ariadne

Rückblick: Theseus nach Kreta

Ariadne sieht Theseus

Minotaurus, Faden

Theseus nimmt sie mit

Ariadne auf Dia

35

Ariadne auf Dia

ihre Klage und ihr Fluch (132-201)

Blick auf Theseus

Rückblick: Mahnung des Vaters bei Theseus‘ Abreise

Theseus‘ Rückkehr: Tod des Vaters

Ariadne auf Dia Bacchus kommt

36

2. Aufbau, Formulierungen

z.B.: die Götter, die kommen: ausführlich werden beschrieben:

Chiron

Peneus

Prometheus: gerens veteris vestigia poenae

dann knapp: Jupiter etc.

37

2. Aufbau, Formulierungen

-> Welche Geschichte wird eigentlich erzählt??

-> Mit welchen Mitteln??

3. Interpretation

38

3. Interpretation, d.h.:

Was will der Autor damit sagen?

39

3. Interpretation, d.h.:

Welche Fragen stellen sich?

Welche Fragen stellt der Text?

Medea – Thetis - Ariadne

Hochzeit – Untreue

diese Hochzeit -> Apfel-> Troj. Krieg

Heroen/Helden, z.B. Achill –

„früher war alles besser“?

Recommended