View
7
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
1
me-20 saukunis avstriuli lirika. masalebime-20 saukunis avstriuli lirika. masalebime-20 saukunis avstriuli lirika. masalebime-20 saukunis avstriuli lirika. masalebime-20 saukunis avstriuli lirika. masalebi
ÖSTERREICHISCHE LYRIK DES 20. JAHRHUNDERTS. MATERIALIEN
tomitomitomitomitomi IIIBAND III
TbilisiTbilisiTbilisiTbilisiTbilisi
20072007200720072007
2
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
3
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan JamniJamniJamniJamniJamni
angelozebisangelozebisangelozebisangelozebisangelozebis sakrebulo SuqSi dageZebs:
cas exlebian, Sesacnobad roca giteven
da TviTeul sxivs CaJinebiT Cahkirkiteben.
me ki _ Tu SenTan sametyvelod leqsi maqezebs,
ase mgonia _ sagaloblebs bnelSi hkideben
da Sordebian Seneuli kabis nakecebs.
Sen mxolod oqros stumars hgavdi: roca dro-Jami
salitaniod mogixmobda frTebis savsaviT, _
savarskvlaveTos aRuvlendi sxivebs aRsavliT
da marmarilos galobaTa krialosani
Sublze gefina sferoebis naTebasaviT.
da Sen gardaxvel. galobaTa Jami gabrunda.
abanozis xes daemsgavsa Seni xelebi
da bageebi RamesaviT gaudaburda...
4
rasrasrasrasras izam, RmerTo, me rodesac gardavicvlebi?
WurWeli Seni (damsxvreuli mTlad daviclebi?)
sasmeli Seni (avSmordebi da daviSlebi?)
es me var Seni samoseli, Seni xeloba,
me damkargav da azrs dakargavs Seni qveloba.
mivinavlebi maSin Seni kera da kvamli,
Tbil sityvad veRar dagixvdebi zRurblTan moxrili,
da rom rogorme dagiamo fexi moRlili,
me gagexdebi Cumad, rogorc xaverdis xamli.
Camogexsnebi, magram aRar mogesveneba,
radgan Sens mzeras sasTumali Tuki eneba,
bumbulad veRar dagegebi lbilad da amod,
mzis dasavalze ar iqneba Cemi xseneba,
damiwyebs Zebnas Seni mzera, magram amaod,
ver mi povis da ucxo qvebSi Caesveneba.
maSin ki, RmerTo, meSinia, ra geSveleba?!
5
upirvelesiupirvelesiupirvelesiupirvelesiupirvelesi sityva Seni: iyavn naTeli:
da iSva Jami. didxans dumdi. meored iTqva:
adamiani. mohyva SiSi da Jruanteli
(axlac gvabruebs misi JReris korianteli)
da amis Semdeg Seni Subli kvlav fiqrobs didxans.
me aRar minda ukve Seni mesame sityva.
SemogRaRadeb RamRamobiT: darCi mdumari,
dae, zrda Seni uxmaurod gvealmaceros.
iyav sulisTvis Rameuli sizmris stumari,
rom, viT Sedegi umZimesi da uCumari,
man mdumarebiT Sublebsa da mTebSi Caweros.
TavSesafari risxvisagan sadme Tu aris,
Sen iyav igi. gamouTqmels uTxar uari.
Ramem moicva sanaxebi samoTxisani:
mwyemsi iyav da samwysos bukiT Semouare,
rom es Tqvan mxolod: Caberao, mogvca niSani.
6
vici: vici: vici: vici: vici: Sena xar idumali, erTma saaTma
Segqmna CemSi da Sesaqmisas cecxlad ielve;
Sens dabadebas Cemeuli madli daadna
JamTa mier da momekiTxa JamTa mierve
Cemi xelebis sikadniere.
CanaxatebiT avaWrele wyeba rveulTa,
naklovanebac Seviwynare TiTqos pativiT,
magram sneuli warmosaxva gaWirveulda
da erTmaneTSi aiburda ekalbardiviT
yvela oforti, monaxazi, yvela fanqari,
mere Cems wiaRs uCveulo xmebi moesma
da Sexebisas ucabedad iwyo qanqari
im formaTagan suyvelaze usaTnoesma...
ar SemiZlia movixilo Cemi naRvawi,
Tumc, srulyofili, wamdauwum Cems win isaxvis,
magram mainc vcdi, mogixelTo warmosaxvaSi
da Sevemzado xelaxali SesaqmisaTvis...
7
kvlavkvlavkvlavkvlavkvlav Sin vbrundebi _ miqceuli saganTa miRma:
me gamabnia uazro tokvam da membranuli rxevebis rigma;
me locva viyav _ yurebSi dRemde
Srialebs RmerTi _ galobis riTma...
kvlav dameufla sisadave mokvdavTaganTa,
Cacxra Cemi xma _ dReniadag masze mxmobeli,
da Cemi saxec qveSeTisken mZimed daqanda,
raTa kvlav warvTqva sakadrisi sagalobeli.
ra var, ra viyav: qari viyav... vgrZnobdi winadve, _
sxvis SesanjRrevad uqaroba gamiZneldeba;
me angelozTa siSoreSi davibinadre,
sad araraSi ikargeba uflis sinaTle,
xolo ufali RameebSi mZimed bneldeba.
angelozebi _ zeaRsvlaa ukanaskneli, _
RvTis arSiebSi SesaRwevad mieCqarebaT;
gardamovlen da gardamoaqvT mcdari daskvnebi
da gardamosvla miaCniaT netar zmanebad.
maTi krebuli sinaTleebs ufro iferebs
da rom naTebiT SavZalovan RvTisTvis ejobnaT, _
ymadnaficoba SesTavazes liuciferebs
da belzebeli Seiwynares Zmad da mezoblad.
mas uwodeben naTlieris mamazeciers:
roca daRlil Subls daqanebul sivrces miadebs,
araraobis naTebaSi Rames eZiebs,
mWknar pirisaxes wyvdiadisken miacriatebs
da Semweobas evedreba Savbnel wiaRebs.
da igi aris drois RmerTi, RmerTi naTelTa,
dro miseuli gaRviZebas iwyebs godebiT...
da radgan igi tkivilebze sicils badebda
da satkivarze gahyviroda TavgamodebiT, _
dros moeCvena _ netarebas iormagebda
8
da mis simZlavres CaeWida susti totebiT...
dro xea foTlebganZarculi da damsxvreuli,
ra uazroa misi frTonva, misi fofini, _
dro: samoseli ufliseuli _
TviT uflisagan uaryofili,
rodesac igi ganerida Jams da wleulebs _
miwyiv freniT da sivrceebiT gadanaqanci,
vinc siRrmeebis savseobas ganasxeulebs
da fesvebidan amonayar Tmebs da xveulebs
sicocxlesaviT akanonebs yvela saganSi...
9
saqmiTsaqmiTsaqmiTsaqmiTsaqmiT Segicnobs martooden Cveni gumani,
xolo xelebiT SeiZleba Seni naTeba;
yoveli azri stumaria, mxolod stumari
da enatreba samyarodan ganavardeba.
yoveli azri qrobadia, qreba kidevac, _
is gvicnaurebs kideebis ganatifebas,
ros siCumeSi dairTveba fiqris gorgalad.
Sen, ra Tqma unda, eurCebi azris dinebas,
moxval da ltolvils daacxrebi Sesaborkavad.
nu gamicxadeb _ sidan moxvel, saiT iare,
raki yovlad xar, yovelTagan Semexmiane,
rom yuradReba miiqcio evangelistis:
me aRminusxavs yvela madli, yvela siave,
magram ver SevZel momesmina Seni bgerisTvis.
gadmodeq, vinc xar, gamicxade Seni RmerToba,
mogdev, mogZaxi, rogorc mamas, rogorc meurves:
rad gvWirdeboda amisTana urTierToba,
Tu verasodes gavugebdiT erTimeores!..
10
mravalmravalmravalmravalmraval RvTismetyvels bedad ergo Seni saxelis
xnier RameSi CaZirva da sruli gaqroba.
Tvalebs ifSvnetdnen qalwulebi SenSi gaxelilT,
vercxlSi Camsxdari Wabukebi, Seni mnaxvelni,
SenSi elavdnen, Sen iyavi maTi laSqroba.
Sens vrcel, TaRovan derefnebSi siarulisas
xvdebodnen erTurTs is mgosnebi, romlebic ixme
da mianiWe meufeba, viT xsna sulisa,
sityvaTa flobis ostatoba, silbo da siRrme.
Sena xar didi mwuxris Jami, mSvidi da neli,
qveynad arsebul yvela poets rom aqcevs msgavsad.
piris wiaRis wyvdiadi xar, Cumi da bneli,
da radgan Seni mopoveba gauxdaT Zneli,
bageebs undaT SemogeWdon elvare garsad.
aTiaTasi qnaris simebs rxeviT da rweviT
mdumarebidan amohyavxar TandaTan zeviT.
Senma mxcovanma grigalebma momarTes buki
da ama qveynad yovel sagans Tu survils ZleviT
mohfines Seni aRzevebis naTeli Suqi.
1 1
SenSenSenSenSen poetebma mimogfantes, miganamceces,
maTma luRluRma gaabrua mTeli samyaro,
me ki msurs isev mogiyaro Tavi, dageZeb,
rom erT WurWelSi mogagrovo da gagaxaro.
me Sen aTasjer wagwydomivar, ros daRaluli
vxetialobdi grigalebSi. ai, krZaluli
xelebiT momaqvs, rac vipove xarbi wadiliT:
usinaTlosTvis Sen iyavi Tasad gancdili,
moaxleTagan iyav sadRac gadamaluli,
yvela maTxovars win eWire xeliT gawvdili
da zogjer bavSvSi gamokrToda Seni faruli
arsis da azris didi nawili.
xedav? dageZeb. raodeni ganvvle manZili.
me var is viRac, Tavis xelebs rom mouZRvoda,
uCinari da mwyemsiviT mTmeni.
(o, amaride gamTvalavi mzera ucxoTa,
raTa gza-kvali ar amebnes me Sens karamdis).
me var is viRac, visac srulqmna swadia Seni,
rom amiT srulqmnas sakuTari Tavi maradis.
12
viTviTviTviTviT Ramis darajs, venaxSi rom udgas ubralo
qoxi, romelSic fxizlobs RamiT wamis-wamisad,
ase, Sens xelSi, mec qoxi var, Cemo ufalo,
da Ramec me var, meufeo, Seni Ramisa.
venaxi, Zveli vaSlovani, veli Tu yana,
erT gazafxulsac rom ar cdeba da mudam laRobs,
marmarilosebr mkvriv miwazec jiutad dganan
leRvis xeebi da sZalaven asobiT nayofs.
Sens mrgval rtoTagan moifrqveva surneli Seni
da arc kiTxulob, marTla vfxizlob, Tu es Zilia.
Seni siRrmeni lRvebian da ise, viT wveni,
mSvidad, uSiSrad amodian da gverds mivlian.
1 3
dadadadada mainc: zogjer meCveneba, rom arnaxuli
yvela simRera, romlebiTac odesRac mixmo,
Rrmada maqvs CemSi isev misTvis gadanaxuli.
ai, dums igi azvirTebul Tma-wveris miRma.
is, sakuTari hangebidan cdilobs moRlili,
kvlav gaixsenos Tavi Tvisi, da radgan miymo,
var mis winaSe dacemuli da muxlmoyrili.
da ai, misi simRerebi umal, maSinve
wkrial-wkrialiT iRvrebian isev masSive.
14
dadadadada Cemi suli aris qali, Seni mxlebeli,
ise, viT ruTi, noeminis rZali krZaluli,
rogorc mxevali, yovelives aRmsrulebeli,
dRisiT Sens ZnebSi mofusfuse da mimaluli.
magram saRamos, roca ukve aris moclili,
ganibaneba da Sen roca xels arvin giSlis,
is modis SenTan lamazad da sufTad mosili,
is modis SenTan da Sens ferxTiT sarecels iSlis.
Tu SuaRamiT SeekiTxe, maluli fSveniT
mogigebs Cumad, me ruTi var, mxevali Seni,
Sens Zlier frTebqveS Seivrdome mxevali Seni,
Sen xar memkvidre...
da Cems suls sZinavs, ganTiadi inaTebs vidre,
Sens ferxTiT, gamTbars Seni sisxlis mCqefare ruTi.
da ganrTxmulia Sens winaSe ise, viT ruTi.
1 5
vincvincvincvincvinc ki Sens ZebnaSi Tavis Tavs gamoscda,
mas surda gamocda Seni,
vinc ki Sens povnas Tu mignebas ecada,
tyveoba ewada Seni
xatad Tu Zraobad.
me ki msurs Sevicno TviT Seni raoba,
rogorc dedamiwas qmna ZaluZs amisi;
roca dgas Cemi simwifis rTveli,
maSin mwifs mTeli
Seni sabrZanisi.
Tavs nu warmoiCen Sen yovel wams,
me isec var Seni mrwmeni da msaxveli.
vici, rom Jams,
Sengan gansxvavebiT,
hqvia sxva saxeli.
Sen CemTvis saswauls nu moimoqmedeb,
Seni kanonebis qmedebac kmara,
romlebic sul ufro, modgmidan modgmamde
xilulni xdebian marad.
16
rocarocarocarocaroca sarkmlidan mivardeba rame sagani,
Tundac iseTi mcire, kargad rom ar Cans TvaliT,
rogor awveba mas simZimis kanoni mali,
raTa zRvaTagan movardnili qariSxlis ZaliT
dauSvas qvemoT, burTia Tu kenkraTagani,
da iq, samyaros SuagulSi misces sakani.
magram yvelafers uTvalTvalebs frenis sikeTe,
mudam mzadmyofi, aimedebs yvelafers amiT,
yovel qvasa Tu rtos, romelic yvavils ikeTebs,
Tu bavSvs, sizmarTa saufloSi gadasuls RamiT.
mxolod Cven gvboWavs siamaye dauZleveli,
da laR sivrceSi gadagvyrian xeTqeb-xeTqebiT
raRac urTierTkavSirebi gaurkveveli,
nacvlad imisa, rom mivendoT gonier Zalebs
da xed movideT uneblied da afeTqebiT.
imis nacvlad, rom simWidroves bolo moeRos
da nebierad migvdenides mdinare farTo,
erTmaneTs vboWavT da gvgonia, rom erTad varTo,
da viRac erTi wres uecrad Tu gamoeyo,
igi darCeba usaxelo, sruliad marto.
unda daiwyos man sagnebis Seswavla mZimed,
zustad iseve, viT bavSvebi anbans swavloben,
radgan sagnebi, RmerTs rom gulze ekida mZivad,
jer ar momwydaran da iseve konwialoben.
erTi ram mainc unda SesZlos isev da isev:
vardna, da iyos garinduli uzomo TmeniT
im simZimeSi, romelic grZnobs Tavs laRad ise,
rom surs ajobos yvela frinvels Tavisi freniT.
(radganac ukve angelosnic aRar frinaven.
mZime frinvelebs daemsgavsnen serafimebi,
mis garSemo rom Camomsxdaran fiqrSi wasulni;
isini hgvanan pingvinis msgavs frinvelT nafleTebs,
romelTac ukve dauwyiaT gadaSeneba...).
1 7
soflissoflissoflissoflissoflis boloSi martodmarto saxli dgas erTi,
TiTqos samyaro Tavdebodes swored aqave,
quCa, romelsac es sofeli veRar akavebs,
nela ganagrZobs Tavis savals da Rames erTvis.
or sivrces Soris gaxidula cicqna sofeli,
SeSinebuli da raRacis winaTmgrZnobeli.
bilikis nacvlad gza evleba vrceli da grZeli...
soflidan ayrilT miidenis wuTisofeli
da bevrs imaTgan, albaT, gzaSi sikvdili elis.
18
zogjerzogjerzogjerzogjerzogjer viRaca vaxSmobisas sasmiss ar daclis,
gadis gareT da midis, midis, ar uxvevs gzidan,
aRmosavleTiT, sadac elis saydari wmida.
da mas Svilebi ixseneben, rogorc gardacvlils.
sxva Sin kvdeba da mainc TiTqos naSimSilevi
kvlav ise uzis Tavis sufras, rogorc daiwyo.
magram gamovlen samyaroSi misi Svilebi
im sayrdrisaken, romelic man igulmaviwya.
1 9
SenSenSenSenSen xar mermisi, ciskari da didi aisi
maradisobis; da Sen mamlis xmobad gaismi
drois RameSi da mqrqaldeba is fermixdili.
Sen xar qalwuli, cvari, locva uzenaesi,
ucxo viRac xar. deda xar da Sen xar sikvdili.
saxe xar, marad Seniv saxis gardamsaxveli
da martodmartos arad giCans bedis cvaleba.
veluri tye xar, arvin icis Seni saxeli,
arc zar-zeimi gRirsebia, arc Sebraleba.
yvela saganTa Rrma azri xar, Sensas ki malav,
aravis andob bolo sityvas, arvis momarTav.
yvelas sxvagvarad eCvenebi, sxvadasxva Zalad,
xomalds napirad egulvi da xmeleTs xomaldad.
20
RmerTo,RmerTo,RmerTo,RmerTo,RmerTo, me minda viyo erTad mravali mwiri,
Sens samlocvelod grZel qaravnad geaxlo bevri,
didi nawili viyo Seni da ara mcire:
baRo, xeivnad daburulo cocxali tevriT.
ase rom daval gandegili, marto, euli,
veravin mxedavs, vrCebi mudam verSemCneuli,
es vis aRagznebs? vin gavxado Seni wveuli?
vin mogiqcio?
aq arafers ara aqvs fasi.
kvlav icinian. da mec vxarob: gaixareniT!
ise davdivar, rogoric var, radganac ase
veRar mxedaven mxiarulad moxarxareni.
2 1
dRisiTdRisiTdRisiTdRisiTdRisiT Sen odnav isminebi, Tumc Seni ltolva
mainc igrZnoba, yvelas irgvliv Cumad saubrob;
Sen xar saaTis rekvis Semdeg dumilis TrTolva,
TandaTanobiT rom ixSoba ufro da ufro.
da ramdenadac ufro metad daeufleba
dRes daRliloba da RameSi miwveba rweviT,
RmerTo, miT ufro gaizrdeba Seni sufeva
da saxlebidan, rogorc kvamli, amova zeviT.
22
awawawawaw ukve mwifan mewamuli kowaxurebi,
kvlebSi xandazmul astrebs sunTqva TiTqmis elevaT,
vinc nazafxulevs ver moimko sazrdo ulevi,
aw imas ukve araferi ar eSveleba.
aw visac ukve aRar ZaluZs moxuWva Tvalis,
arada masSi arsebuli landebi mfrTxali
Ramis dadgomas moelian, rom mTeli ZaliT
misi arsebis ukuneTSi wamodgnen dasad,
ganwirulia sasikvdilod, moxucis msgavsad.
mas araferi eSveleba da dRe yoveli
ciliswamebad gadeqceva, dakargavs imeds,
Senc, RmerTo Cemo, emsgavsebi im lods, romelic
mas dReniadag siRrmisaken eweva mZimed.
2 3
egebegebegebegebegeb umZimes mTebis gulSi mkvrivZarRveulad
mivedinebi, viT madani, Rrmad da eulad.
CemTvis SoreTi danTqmuli da daqceulia,
irgvliv yoveli siaxloved gadaqceula
da es yoveli siaxlove qvadqceulia.
me jer ar vici mwuxarebis arseba bneli,
mitom makninebs eseoden didi ukuni;
Tu es Sena xar: Camozvavdi, damemxe, geli:
Camomawvdino egeb Seni mTliani xeli
da mec amogwvde mTeli Cemi grgvinva-guguniT.
24
amamamamam baRnarebSi mefeT-mefeni yurs miugdebdnen qalTa galobas
da wamierad erTobodnen albaT isini,
da moSriale yvavilebis nairgvarobas
uerTdeboda uzrunveli maTi sicili.
namZinarevi xeivani Tvalebs axelda,
da midamoebs niaviviT acaxcaxebda
maTi krToma da samoselTa ialkiali,
da SadrevanTa ocnebebSi danTqmul baRebTan
gzebs aCqamebda abreSumis neli Sriali.
axla garSemo foTolcvenis sevda gamefda,
da rom baRebma Semodgomis madli isxuron, _
SenivTebulan gazafxulis naTel gamebTan
da simSvideSi zavdebian ugulisyurod.
kvdomis Jangi ki _ Seuvali da utifari _
almokidebul Reroebze didxans icocebs
da midamoebs daeWdeva, rogorc tvifari,
da mwuxarebas SeaZerwavs jvrebs da gisosebs.
xolo sasaxle baRnarebSi ise binadrobs,
viT zeca sxivebgadamqrali da usinaTlo:
uuflebo da udrtvinveli, rogorc stumari,
bnel darbazebSi ayuradebs mimqral suraTebs
da zmanebebSi CaZiruli da uCumari
yovelgvar zeims Cumad yvedris da amunaTebs...
2 5
dadadadada siRatake aris didi Suqi sulisa.
26
SenSenSenSenSen xar Rataki, upovari, ubralo qva xar,
romelsac arsad gagaCnia adgili Seni,
eJvanSebmuli keTrovanis JRaruniT daxval,
visTvisac marad daxSulia qalaqis bWeni.
Sen xar qariviT SiSveli da arafrismqone,
da TviT saxelsac veRar irgeb Senuneburad, _
sayoveldReo cicqna kaba obol gogonebs
ufro sakuTrad acviaT da ufro mefurad.
xar Rataki da uqoneli ise, viT Zala
Canasaxisa, qaliSvilis Sigans rom TuTqavs,
romelsac igi welSekruli kumSavs da malavs,
raTa mogudos orsulobis pirveli sunTqva.
Sen gazafxulis wvimasaviT xar upovari,
saxuravebze rom eSveba laRi wkaruniT,
sakanSi myofTa survili xar msasoovari,
rasac maradis ganicdian usamyaroni.
Sen xar sneulis gverdis Secvla, Sveba odnavi,
viT yvavilebi naurmalSi, naval-nadagi,
qviTini xelebsCatiruli, guldamkodavi,
im xelebiviT arasqmone, Rarib-Rataki.
Sens umweobas araferi ukve aRar hgavs,
ra aris Citi gayinuli, mSieri ZaRli,
an damwyvdeuli cxovelebi, mziralni naRvliT,
aRaravin rom ar ixsenebs tyveobiT daRlilT.
anda ra aris sakuTari Tavis dakargva?
ver Seedreba Sens sisapyres, dilaadrian
maTxovrebi rom aiTreven cariel abgas,
wisqvilni ara, sul patara qvebi arian,
2 7
magram isini mainc fqvaven erT muWa safqvavs.
Sen ki uRrmesad usaxsro xar da upovari,
saxefarulad moglaxave, marad mTxovari;
vardad gaSlili siRatake,
marad mlmobeli
da oqroebis mzis sxivebad gadamdnobeli.
xar usamSoblod darCenili ise, viT qari.
gaxvel gareT da gaixure samyaros kari:
esoden mZime yvelasaTvis, damqcev-damngrevi.
grigalSi grgvinav. Sen xar TiTqos grZneuli qnari.
romlis simebsac Semoemsxvra yvela damkvreli.
28
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan suraTebis wignisuraTebis wignisuraTebis wignisuraTebis wignisuraTebis wigni
SesavaliSesavaliSesavaliSesavaliSesavali
vinc ginda iyav, modi saRamos,
daTme oTaxi am saRamoTi,
sWvrets Seni saxli cas usamanos,
gareT gamodi.
ukiduresad daRlili mzeriT
gacveTil dires Zlivs rom daSordi,
Sav xes aRmarTav TandaTan zeviT,
cisken aRmavals da tanaSoltils.
Seqmni samyaros, is emgvaneba
sityvas, dumilSi rom mwifs wvalebiT,
odes Seicnob _ daunaneblad
daTmoben sivrces Seni Tvalebi...
2 9
gogonebzegogonebzegogonebzegogonebzegogonebze
I
Tu sxvebs grZeli gzis gavla sWirdebaT,
rom miaRwion bnel poetebTan,
Tan kiTxuloben,
iciT vinme, simReriT rom isev inTeba,
simebs cecxliviT rom moedeba.
ar surT gogonebs arc SekiTxva, arc magaliTi,
leqsis xatebTan ra gziT mivlen maTi dasebi,
nazi Rimili, gamWvirvale, viT margaliti,
TviTve upyriaT vercxlis TasebiT.
maTi cxovrebis yoveli kari
samyarosia,
poetis aris.
II
Tqvengan swavloben poetebi da surT amoTqma
Tqveni gancdebis, martoobis Cumi daTmenis,
swavloben swrafvas, SoreulTan yofnas droebiTs;
maradisobas grZnoben, rogorc saRamoebi,
didron varskvlavTa amonaTebiT.
nu danebdebiT poets, Tundac iyos aRsavse
misi Tvalebi mZafri wyurviliT,
umankoebad warmogidgenT da galamazebT,
o, Tqvens TvalebSi CaiSleba mZafri survili,
o, farCasaviT CaiSleba, Caialmasebs.
wadiT, datoveT Tavis baRSi, sad ukvdavebad,
aramqveyniur arsebebad TiTqos eCveneT,
gahyves bilikebs, is CrdilebSi unda gaebas,
datoveT marto, grZel merxebTan unda SeCerdes,
30
ewvios oTaxs, sadac mudam ucdis barbiTi.
wadiT! Ramdeba. ar daeZebs igi aravis,
arc Tqvens saxeebs, aRarc xmebs Tqvensas,
swyuria. gzebi udaburi, gaukvalavi,
Cabnelebuli sanaxisken miiwevs dResac,
myudro oTaxi enatreba da sxva aravin.
.....uSoresidan erTvis Tqveni xma warmavali,
Tqven darCiT xalxSi, visac igi gaurbis marad,
gaaxsendeba: SemogcqeriT Tvali mravali
da moulodnel tkivils ver faravs.
3 1
sigiJesigiJesigiJesigiJesigiJe
dReniadag fiqrobs qali: me var, me var, me varo...
mainc vin xar, netav vin xar, mariamo, netaro?
dedofali, dedofali, gana es sizmaria,
Cems winaSe ymani Cemni muxlmoyrilni arian.
mere tiris: me viyavi... me viyavi, Zalian...
iqneb gviTxra, vin iyavi, vin iyavi, mariam?!
arasmqone da Rataki, rogorc sxvebi arian,
arc ki vici rogor moxda, me var Tu sizmaria...
oboli da tanSiSveli, rogor gaqalbatondi,
Sens winaSe muxli rodis moiyares, mariam?!
rogor? rogor da sagnebi, glaxakni rom vnatrobdiT,
Turme sinamdvileSi sxvanairni arian.
maS, sagnebma agamaRles, sivrce mogces safreni,
magram rodis Seicvale, an xom ar SegaSines?!
erT RameSi, erT RameSi, uceb gadavsxvaferdi
da sagnebi gasagebad ametyveldnen maSinve.
quCa hgavda violinos, amRerebuls simebad
da haeri cimcimebda ucnauri naTebiT,
mariamma melodiad gardasaxva ineba...
mariami cekva-cekviT sadRac mivfarfatebdi.
magram xalxi dazafruli dasamalavs ekveTa,
surosaviT micocavdnen dabneuli landebi,
dedofali Tu Caivlis quCabandSi cekviTa _
da ha: vcekvav dedofali Cemi quCabandebis.
32
musikamusikamusikamusikamusika
ras ukrav, netav? brZanebebi, CurCuliT Tqmuli,
viT nabijebi uxilavTa, baRs Cauvlian,
ras ukrav, netav? salamurSi axla sruliad
Camwyvdeulia, biWo, Seni umanko suli.
rad uxmob, netav? dilegia TiTqos qvitkiris
musikis hangi, sadac suli kvlav aimRvreva,
Sens sicocxleze Zlieria Seni simRera, _
Caxutebia monatrebas wrfeli qviTiniT.
miec dumili, Zveleburad iyos mdumari,
rom daubrundes mdumarebas, wamiT gawyvetils,
vidre sabralos salamurSi gamoamwyvdevdi,
is izrdeboda, brZendeboda Tavisufali.
vidremdi Seni sulis frTebi ar dauZlurda,
o, meocnebev, nu gaTelav swrafvas gafrenis,
frTa gaeleva, ar SegrCeba aRaraferi,
Cems galavanze verasodes gadmofrindeba,
dResaswaulze rom miiwevs xma aRmafrenis.
3 3
mfarveli angelosimfarveli angelosimfarveli angelosimfarveli angelosimfarveli angelosi
Sen frinveli xar, rom moqrodi RamiT frTamali,
me viRviZebdi da vyvirodi Seni mnaxveli.
mxolod mklavebiT mogZaxodi, radgan mravali
uRrmesi Ramis ufskrulia Seni saxeli.
efinebodi Cems Zils Crdilad. Cems wiaR CarCa
Seni Tesli da meqca sizmrad Tanamzraxveli, –
Sen unaTlesi suraTi xar, me ki var CarCo,
Seni brwyinvale garemocvis SemomsazRvreli.
me ra dagarqva? bageebi erTmaneTs Wamen.
Sen xar sawyisTa amofrqveva Seupovari.
me var sul odnav gasagoni, SemkrTali: amen,
Seni mSvenebis Semovlebis msasoovari.
Sen me mravaljer gamitace farTxal-farTxaliT,
rodesac Zili Sav samared amomiRamda
da gulze mawva umZimes da damRupvel daRad,
Sen Cemi gulis wyvdiadidan amomiyvandi
zemoT, mewamul droSasaviT rom mefriala
koSkebis Tavze, laJvardebSi unaRvlod, laRad.
Sen, vinc yovelgvar saocrebas aRiqvam ise,
rogorc sacnaurs, rac mravalgzis gagigonia,
adamianTa arseboba hangi ggonia
da vardSliloba Sens mzeraSi sruldeba isev,
unetareso, Cven odesme gavxdebiT Rirsi,
rom Tundac erTxel gagvagono saxeli misi,
romlis meSvide da bolo dRis naTeba TiTqos
mag Seni frTebis moqnevisgan mofrqvevas iTxovs...
mibrZaneb, gkiTxo?
34
adamianebi RamiTadamianebi RamiTadamianebi RamiTadamianebi RamiTadamianebi RamiT
ar SeuqmniaT Turme brbosTvis Rame diadi.
mezobels, visac mogwyvets wyvdiadi,
nu eZeb, iyos, sxvebic Tan axlavs,
Tu gsurs aanTo saxlSi sinaTle,
Tuki mavanTa naxva inatre,
dafiqrdi, Tu Rirs maTi danaxva.
adamianebs ausaxurebs
Suqi, saxeebs rom eRvenTeba
da roca RamiT brbo SeerTdeba,
atortmanebuls sWvret samyaroebs, _
axorxlilebi TiTqos xaroben,
fiqrs ukanasknels swrafad gandevnis
Suqi, Sublebze Camonadeni.
TvalebSi Rvino rom aaldeba _
xelebSi mZimed gaiblandeba,
Caekideba brma moZraoba,
mere iSleba yvela sxvaoba,
"me, mes" yvirili uyvarT mzvaobarT
da gulisxmoben sul sxvas yovelTvis.
3 5
mezobelimezobelimezobelimezobelimezobeli
nuTu Sen, ucxo violinov, Tan mdev niadag?
ramden qalaqSi, arc ki maxsovs, ar mimatove,
Seni Ramea, Cems RameSi rom axmianda,
sTqvi, vin gamRerebs: mravali Tu erTi martoden?
did qalaqebSi SeumCnevlad nuTu qrebian
da nuTu isev mravlad arian,
mdinareebSi vinc uSenod ikargebian?
me rad mexeba yvelaferi, saocaria.
rad aRmovCndebi imis Semwe da mezobeli,
vinc Sen gamRerebs SiSnarevad da naRvlianad
da gaTqmevinebs, rom mZimea wuTisofeli,
vidre saganTa wona mTlianad.
36
martosulimartosulimartosulimartosulimartosuli
Soreul zRvidan, TiTqos, movxvdi ucxo napirTan,
ucxo var TqvenTvis, Tqven ar icnobT Cems Zvirfas SoreTs,
Tqvens magidebTan gadis msuye cxovreba mdored,
me ki SoreTi sxva simbolos, sxva cas dampirda.
hgavs ukacriel da udabur Rameul mnaTobs
samyaro, CemSi rom Semodis marad kiTxvebad,
Tqven arcerT grZnobas ar tovebT martod,
myisve gardaqmniT grZnobebs sityvebad.
Cemi sagnebi momyvebian im samyarodan,
gareT gaxedva iSviaTad Tu moundebaT,
did samSobloSi, viT nadirni, ise xarobdnen,
sircxvilisagan axla suli rom exuTebaT.
3 7
Semodgomis dReSemodgomis dReSemodgomis dReSemodgomis dReSemodgomis dRe
ufalo: kmara. eyo zafxuls xani amdeni.
aw Seni Crdili daafine saaTebs mzisas
da qarTa jogi vel-mindvrebze isev gadene.
brZane, aRivsos nabolara xili nadagi,
miec ori dRiT samxreTuli havis alersi,
srulqmen yoveli, mZime Rvino umxurvalesi
ukanaskneli sitkboebiT daabadage.
ubinaos ki kvlavac elis bedi tiali
da martodSTenils – martooba kvlav winandeli,
ugrZes werilTa wera, SfoTva fiqrTgamfantveli,
sifxizle RamiT xeivnebSi da – xetiali,
sadac boboqrobs foTolcvenis korianteli.
38
mogonebamogonebamogonebamogonebamogoneba
im saidumlo wuTs elodebi,
Sens cxovrebas rom zrdis da amravlebs,
marad mZinare qvebsac afiTrebs,
giwvdis Senive sulis gasaRebs
da Sens siRrmeSi Senve CagiTrevs:
wignis Taroebs bindi edeba,
ydaTa feradebs efineba saRamos kalTa,
Sori qveynebi gagaxsendeba
da moSriale kabebi qalTa, _
Sen rom dakarge Soreul gzebze
da axla isev Tavidan kargav,
radganac xedav: rom ggonia ukve Cavlili,
uecrad Tvalwin agesveteba,
erTi warsuli, weliwadis dro Canavluli,
SiSi da tanjva, locva-vedreba.
3 9
SemodgomaSemodgomaSemodgomaSemodgomaSemodgoma
foTlebi cviva, TiTqos SoriT momwydaran imeds.
TiTqos Wknebian Soreuli zecis baRebi.
cvivian civad, ugunebod da xelaRebiT.
da varskvlavTagan Rameuli zecis TaRebiT
simartoveSi dedamiwac eSveba mZimed.
yvelani vcviviT. xelic, rogorc foToli xmeli,
vardeba. xedav? – saerToa cvena da bardna.
magram arsebobs erTaderTi, vinc yovel vardnas
ukiduresad nazad iWers Tavisi xeliT.
40
seriozuli wuTiseriozuli wuTiseriozuli wuTiseriozuli wuTiseriozuli wuTi
vinc axla sadme tiris amqveynad,
vinc umizezod tiris amqveynad _
Cems gamo tiris.
vinc axla sadme icinis RamiT,
vinc umizezod icinis RamiT, _
Cemze icinis.
vinc axla sadme midis amqveynad,
vinc umizezod midis amqveynad,
is CemTan modis.
vinc axla sadme kvdeba amqveynad,
vinc umizezod kvdeba amqveynad,
me mimzers igi.
4 1
xarebaxarebaxarebaxarebaxareba
angelozis sityvebiangelozis sityvebiangelozis sityvebiangelozis sityvebiangelozis sityvebi
Sen Cvenze axlos ufalTan ar xar,
igi Sors aris, uflis nebas vervin wavuvalT,
magram Sens xelis mtevnebs rom vnaxav _
kurTxeuli xar, vgrZnob, saswaulad.
mwife sxivebiT da sinarnariT
naTels moafen, ise gaivli,
me dRe var vrceli, me var cvarnami,
xolo Sen xe xar _ giTrTis yvavili.
gadaviRale, Sens saxlamde gza Soreuli
gamoviare, damaviwyda, veRar gaCuqe,
misi naTqvami "cis" oqroSi vinc Sereula,
vinc mzeSia da mzesve aSuqebs.
rac damabares, damaviwyda, veras gavbedav,
oTaxis sivrcem damabnia, goni wamarTva,
o, fiqriano, aq ucxo var da axalbeda,
Sen xar Sriali da surneli iasamanTa.
frTebi gavSale, radgan Senken unda mefrina,
gavcdi sivrceebs, movel Sens karTan
da Sens saxlakSi mimoefina
Cemi diadi samosis kalTa.
rogorc arasdros, Sen xar martoka,
mec Zlivs SemniSne, Cems qrolvas rom Tvali Seavle
me is qrolva var, Walakebi rom Seatoka,
xolo Sen xe xar tanmoSriale.
42
cad aRelvebul angelozTa dasi mofrinavs,
yvela cal-calke Tavis sivrces daubrundeba,
o, monatreba ase mZafri rodis yofila?!
vgrZnob monatrebas udiadess, magram bundovans.
raRac moxdeba, uCveulos TiTqos moveliT,
is, rac moxdeba, Sen ixile ukve zmanebad,
salami Senda, naTelia CemTvis yoveli,
Tavad mwifdebi, me vasruleb Sens ganmzadebas.
Sen xar WiSkari, sispetakiT suli agevso,
Sen ganixsnebi, uxilavis nebas mihyvebi,
Cemi galobis moyuradev, usayvarleso,
axla vigrZeni, _ Cemi sityvebi
ikargebian SenSi, rogorc tyeTa wiaRSi.
aTasmeerTe es sizmari ase morCeba,
me daganaxe, Tuki rame gulSi gavivle,
brwyinavda RmerTi Cems pirdapir TvalismomWrelad...
xolo Sen xe xar rtomoyvavile.
4 3
xmebixmebixmebixmebixmebi
cxra furceli erTi satitulo saTauriT
TavfurceliTavfurceliTavfurceliTavfurceliTavfurceli
ra enaRvlebaT, ar sWirdebaT mdidrebs wvaleba,
yofiereba bednierTa aris saCino,
magram maT ra hqnan, usaSvelod damaSvralebma,
rom Tavi Tvisi warmoaCinon.
unda iyviron: "brma var, euli",
"minda davbrmavde, mtanjavs sofeli",
anda: "Svili myavs, xalxno, sneuli!"
uiRblo, amgvar dReSi myofeli,
moimedea mxolod gangebis,
xalxi ki maTi uarmyofeli
umzers, TiTqos da iyvnen sagnebi.
albaT, amitom unda amRerdnen.
raTa namdvili simRerebi isev gaismas,
Wrelia xalxi, gemovneba maTi imRvreva,
eklesiebSi saWurisebs meti xalisiT
usmenen, vidre namdvil simReras.
magram ufali damaSvralTa simReras ismens
da ganwirulTa Tvalebidan Segvyurebs isev.
maTxovris simReramaTxovris simReramaTxovris simReramaTxovris simReramaTxovris simRera
daval kardakar, daviarebi,
mziT garujuli, galaxuli sveli qarebiT,
44
zogjer xelisguls
vifareb yurze,
meucxoeba Cemive xma,
TiTqos sxvas vusmen.
da meeWveba: me vyviri Tu
yviris mavani,
kuWi mayvirebs,
poetebs ki _ dardi mravali.
bolos Cems saxes
davaxurav orTav quTuTos,
Cumad Cavawven Cemsav peSvSi sevdiT dadrekils,
raTa ara sTqvan gamvlelebma:
xedavT, sabralos,
ar gaaCnia Tavmisadreki.
brmis simRerabrmis simRerabrmis simRerabrmis simRerabrmis simRera
Cemi sibnelis gareT myofno, sibnele Cemi,
usinaTloba aris wyevla da Zaladoba,
me SemiZlia qalis mklavze xeliT dandoba,
mis nacrisfer xels mihyavs Cemi sinacrisfere,
sicarielis xeivnebSi miiblandeba.
Tqven mimodixarT, mifusfusebT, mimoirxeviT
da xmebs gamoscemT, rogorc qvebi qvebze mixlili,
sinamdvileSi me varsebob Cemi simxneviT,
me vitanjebi, me vxmianeb daRlil sisxliviT.
CemSi yvirili usasrulo cxovrobs niadag,
ar vici - weRan, ucabedad vin axmianda,
guli ayvirda Tu wiaRi Cemi sibnelis?!
4 5
Cemi simReris gareT myofno, gecnoT simRera?!
Tqven xom yoveldRe sul sxvadasxva xmiT RiRinebdiT,
Tqvens oTaxebSi dilis Suqi SemoiRvreba,
yoveldRiurad agevsebaT SuqiT binebi.
mxolod zedapirs, saxes grZnoben Tqveni Tvalebi,
mzera gacdunebT, momziralno, da gebralebiT.
loTis simReraloTis simReraloTis simReraloTis simReraloTis simRera
ar arsebobda igi CemSi, mxolod JamiJam Semodioda, gadioda,
me ki imedad msurda, rom CemSi yofiliyo, rom ar gameSva...
am grZnobas CemSi mxolod Rvino axangrZlivebda.
aRarc ki vici, ra vuwodo tkbil modunebas,
Rvino siames mTavazobda, bolo es ari,
ukve mivende Rvinis cdunebas
me umecari.
Tavis Wkuaze maTamaSebs Rvino da mfantavs,
fuliviT magebs pirutyv sikvdilTan,
abuCad migdebs, maniavebs da Zalas matans
is, vinc cduneba Cemi itvriTa.
viT dasvril banqos, mfantavs Rvino, sasomixdili
ganvemzadebi male kvdomisTvis,
muwukebian Tavs moifxans CemiT sikvdili
da sanagveSi civad momisvris.
TviTmkvlelis simReraTviTmkvlelis simReraTviTmkvlelis simReraTviTmkvlelis simReraTviTmkvlelis simRera
sul erTi wuTi. ar sWirdeba bevri misnoba.
Tu ar viCqare,
gadaWrian yulfs da gaTavda.
46
amas winaT xom mzad viyavi,
maradisoba
ukve mivsebda wiaRs TandaTan.
risTvis mTavazobT erT kovz
sicocxles,
ar minda, vwirav Cems simartoves,
unda Cavbarde Cems Tavs, madroveT!
vici, sicocxle saamo da mSvenieria
da es samyaroc aRuvsia bednierebas,
me ar Semergo, rogorc Sxami sisxls Seeria
da sicocxlisgan guli mereva.
sxvebs asazrdoebs, me dRiTidRe maavadmyofebs,
ver SeviTvise sazrdo, TqvenTvis ase Cveuli,
xels nu SemiSliT, dietaze erT xans mamyofeT.
sul cota erTi aTaswleuli.
qvrivis simReraqvrivis simReraqvrivis simReraqvrivis simReraqvrivis simRera
simxneve, siTbo maSindeli memaxsovreba,
roca vixseneb, suli naTliT isev mevseba,
me ra vicodi, Turme cxovreba
Tavidan yvelas erTnairad ealerseba.
me ra vicodi arsi cxovrebis,
is iqca wlebis jaWvad, wlebis monacvleobad,
davrCi Semyure siavkargis da gaorebis,
awmyos cremlebi Sevatove, warsuls _ mxneoba.
RmerTo, maRalo, Cven veravin gadagvabralebs,
Tu ram gvebada _ mxolod daTmena,
magram sikvdili aras iTmens, wuxils amravlebs,
4 7
movida avi, usaxuri da gadamTela.
mihyavda Cemgan Sorebeli da axlobeli,
Turme viyavi aras mflobeli.
ra gamaCnia, ras davarqmev Cems sakuTrebas,
es siduxWirec bedisweris yofila vali,
is ukan iTxovs gana marto bednierebas,
miaqvs cremlebic, mwuxarebac, kargic da avic.
karze momadga bediswera da sul iafad _
rogorc Zvelmanebs Seefereba.
surs Seisyidos Cemi saxe, TvalTa kiafi,
Cemi mimoxvra da mWknobare mSveniereba.
yoveldRiurad miaqvs, yidulobs,
am vaWrobaSi unda damnacros,
rom miitacos suyvelaferi
da araferi momces sanacvlod.
idiotis simReraidiotis simReraidiotis simReraidiotis simReraidiotis simRera
xels ar miSlian, seirnobas ar mikrZalaven,
meubnebian: wadi, xifaTs nuRar moeli.
o, ra kargia!
aRaraferi SememTxveva. Turme yoveli
modis da brunavs suliwmidis irgvliv niadag,
(Sen ukeT ici) _ raRac suli adamianTa,
o, ra kargia!
aRar vifiqreb aRarasodes -
gareT xifaTi Tu arsebobs, safrTxe Tu melis,
safrTxe sisxlSia, unda maxsovdes,
mZimea sisxli, yvelaferze mZime da Zneli,
zogjer mgonia, mets veRar SevZleb.
(o, ra kargia.)
48
kargi burTia, mSvenieri, rogor migoravs
burTi wiTeli, mrgvali, savse, viT irgvliveTi,
o, ra kargia, rom es burTi gamoigones,
rom davuZaxo, mova CemTan, Tuki masTan me ar mivedi?
rac erTmaneTSi Seedineba, vin gaarkvia -
mere erTmaneTs rad toveben, megobroba Tuki undodaT,
ucnauria, yovelive moCans bundovnad,
o, ra kargia.
oblis simReraoblis simReraoblis simReraoblis simReraoblis simRera
me var aravin, momavalSic arvin viqnebi,
axla yofnisTvis patara var da ususuri,
ase davrCebi, arasodes gardaviqmnebi.
ucxo dedebo da mamebo,
Tqven SemiwyaleT.
Tumc ra azri aqvs, nu momxedavT, nu gaCerdebiT,
male movkvdebi, TvalSi Suqi nela miqreba,
jer patara var, jer adrea, arvis vWirdebi.
merec aravis davWirdebi, gvian iqneba.
ra gamaCnia?! erTaderTi kaba sacodavs,
gaxunebuli, gacrecili, sad ar nagdebi,
ar uweria Cems erTaderT kabas gacveTa,
vici, ufalTan am gacrecil kabiT warvdgebi.
ra gamaCnia?! martooden erTi bRuja Tma,
(TiTqos ucvleli da Sesaferi),
visac Cemi Tma yvelaferze metad uyvarda,
im adamians aRar uyvars aRaraferi.
4 9
jujis simRerajujis simRerajujis simRerajujis simRerajujis simRera
vin icis, iqneb Cemi suli mSvenieria,
magram Cems sxeuls, rom moxrila da moSvebula,
umZafres tkivils, dakrunCxul tans rom Seeria,
ar SeuZlia, rom ataros suli Sveulad.
sulo, natanjo, SenTvis baRi ar darweula,
sulo, ubaRo, usavano, ra gagaxarebs,
alesil ConCxze xtixar eulad,
SeZrwunebuli frTebs afarTxaleb.
daRonebulni Zirs damTreven mZime xelebi,
am umomavlo xelebs rogor ganveSorebi,
xtian xelebi gaoflilni, ganaxelebi,
viT wvimis Semdeg gombeSoebi.
yoveli nakvTi, yvela kunTi anda kiduri
gacveTili maqvs, mongreuli da uniaTo,
ras ucdi, RmerTo, Cemi fituli nagavSi rodis unda miagdo?
vin icis, iqneb mibrazdebi, RmerTo, Zliero,
radgan gonji var, moqufruli da usaxuri,
mravaljer vcade, me mzad viyav, magram ieri
ver Sevicvale, ver gavnaTdi saxedaxruli.
vin modiodnen CemTan axlos, tkiviliT vamxel:
quCis ZaRlebi,
magram ZaRlebs ara aqvT saxe.
keTrovnis simRerakeTrovnis simRerakeTrovnis simRerakeTrovnis simRerakeTrovnis simRera
yvelafrisagan mitovebuls momxede, RmerTo,
ara ician Cems Sesaxeb qalaqSi axla,
keTrma Semipyro, TandaTan damxra,
mivaJRrialeb sevdian eJvans.
vinc ucabedad Camivlis gverdiT,
50
maT yuradRebas mivipyrob mkveTri
Cxarun-JRrialiT.
da yvela garbis, uyuradRebod
tovebs Cems gancdebs, Tavis gzas erTvis.
Cemi saxlia sivrce, savse eJvnis JRrialiT,
vervin Semova, sadac me vsaxlob,
magram, ufalo, egeb es xma gaaZliero:
rom, vinc SemTxveviT movidnen axlos
da gamirbian sneuls da daRlils, _
Cems siSoresac ar gaekaron,
gazarde Cemi eJvnis xmis saxli.
rom gzad viaro Zalian didxans,
aravis Sevxvde, ganiltvodes Cemgan yoveli,
ucxoa yvela: qalic, bavSvic, kacic, gogonac _
magram... damtanjavs, rom SevakrTo mSvidi cxovelic.
5 1
SadrevanTa gamoSadrevanTa gamoSadrevanTa gamoSadrevanTa gamoSadrevanTa gamo
me gamicxadda Sadrevnebis arsi faruli,
brolis xeebis saocreba uceb micvnia,
es xom TviT Cemi cremlebia CamoRvaruli,
did ocnebebSi roca davrCi xelmocaruli,
odesRac maSin dambnevia da damviwynia.
nuTu me marTla damaviwyda, rom zecis xeli
exeba sagnebs, mimobneulT Tu SeyrilT gundad?
nuTu ar vgrZnobdi sidiadis zeobas, Zveli
baRebis TaRebs rom Sevcqerdi, rodesac neli
saRamoebis lbili Suqi idga bind-bundad, –
da roca ucxo gogonebis TiTqosda undod
wamowyebuli simRerebi hangs agrZneulebs
da am simRerebs, sinamdviled gadaqceulebs,
TiTqos gaxelil gubeebSi arekvla undaT?
me mxolod unda movigono, rac maxsovs mkrTalad,
me da Sadrevnebs rac dagvmarTa dinebam welTa,
rom uceb vigrZno qvedaSvebis simZimis Zala
da wylis WavlebTan xelaxali Sexvedris elda:
da ukve vici am totebis qvemoTken wvdoma,
xmebis cimcimi sul odnavi da maTi krToma,
gaubedavi gubeebis uazro ndoma,
rom imeoron napirebis arSiis rkali,
mimwuxris caTa ucxo mzera, qufri da mqrqali,
danakverCxlebul, nadaisal tyeebis zeviT,
moRuSulni rom kraven TaRebs ucnaur qceviT,
TiTqos aq mosvla ar hqoniaT azradac imaT...
ram damaviwya, rom varskvlavi varskvlavis mimarT
daxSulia da gamijnuli? da rom eulni
es samyaroni, sivrceebiT cremlmoreulni,
Zlivs cnoben erTurTs? anda zemoT GCvena varT iqneb
52
sxvaTa zecaze da isini TavianT fiqrebs
Cvensken gzavnian RamRamobiT Cumi ocnebiT?
iqneba qebas Cven gviZRvnian maTi mgosnebi?
Cvena varT maTi salocavi an sawyevari,
Tumc Sorze Sori da maradis mouRwevari?
iqneb imaTTvis Cven iqa varT, sad miRmieri
egulviT imaT TavianTi RmerTi Zlieri,
romelic sadRac aq dakarges da ver miagnes,
da romlis xati, saswaulad ielvebs Tuki,
ise, viT maTi maZebari sanTlebis Suqi,
Cvens gaognebul saxeebze gaiciagebs.
5 3
mWvretelimWvretelimWvretelimWvretelimWvreteli
xeebSi xSirad qariSxlebis vxedav xarebas,
romelTac civad monaberi dReebi sveli
Cems damfrTxal sarkmlebs axeTqeben da mesmis Zveli
naSoreTali sagnebis xma, Tumc aRar veli,
maTi gaZleba umegobrod iqneba Zneli
da me isini, dis gareSe, ver meyvareba.
moqris grigali, gardamqmneli, ara Zabuni,
wiaRgamWoli, man ar uwyis gzebi wriuli,
uasakoa yovelive, ar surs salbuni,
buneba aris ganwmendili, rogorc fsalmuni,
dinji da mSvidi, Zlieri da maradiuli.
rasac Cven vibrZviT, ra mcirea, da rarig didi
is, rac Cven gvebrZvis uneblied, saxeldaxelod.
saganTa msgavsad rom gvqonoda buneba mSvidi,
davnebebodiT grigals ase da Tuki vcdidiT,
Cvenc gavxdebodiT ufro vrceli da usaxelo.
rasac vamarcxebT, pataraa, mcireodeni,
TviT gamarjvebac Cven gvakninebs yovelTvis, yvelgan,
maradiuls da uCveulos, CvenTan modenils,
ara da ar surs, daTrgunuli rom iyos Cvengan.
es aris igiv angelosi, aelvarebiT
rom moevlina Zveli aRTqmis mebrZolT anazdad:
mis metoqeTa daZagruli mSvildis larebi,
romelTac brZolam TviT liTonis simtkice misca,
im angelosis TiTebs Soris ise ganazda,
rom uRrmes hangTa gamomcemel simebad iqca.
es angelosi visac dasZlevs ZalisZalobiT,
Tumc mas ar uyvars SebrZoleba da erideba,
igi aRdgeba, viT ubiwo, da mas dideba
mieniWeba im mZleTamZle xelis wyalobiT,
romelic hqonda yalibiviT SemoWdeuli.
gamarjvebebi imas ukve ar enatreba.
da mas es gazrdis: Sinaganad iyo Zleuli
im Zalis mier, mas rom marad aRemateba.
54
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan axali leqsebiaxali leqsebiaxali leqsebiaxali leqsebiaxali leqsebi
yrma apoloniyrma apoloniyrma apoloniyrma apoloniyrma apoloni
viT gazafxulis kviraZalze _ SesafoTlavad
afuTfuTebul ReroebSi dila isaxvis
da dabadebis saidumlos amxels odnavad
da emzadeba gulubryvilo sicocxlisaTvis, _
ase gvasxivebs sagaloblebs misi xateba,
Tumca es Subli yvavilwnulebs jer ar argia, _
da vardobisTvis samermisod Seemzadeba
misi warbebis uZraoba da leTargia.
da Camohyveba vardfurclobis TeTri fanteli
tuCebs, romelTac neli TrTolva da Jruanteli
ukve arxevs da, bageebi _ naTlis mofeniT _
survils iwovs da, RimCamdgari, ise ocnebobs, _
TiTqos mwyurvals da molodiniT gasxivosnebuls
zed eRvrebodes momavali sagalobeli...
5 5
siyvarulis simRerasiyvarulis simRerasiyvarulis simRerasiyvarulis simRerasiyvarulis simRera
viT davioko suli ise, rom igi Sensas
aRar Seexos arasodes? viT agarido?
sxva sagnebisken viT warvmarTo imisi JrJola?
o, rogor minda gadavmalo da sadme Sevsva,
qveS amovudo rame sagans da gavarindo,
rom ar Seexos mas Seneul siRrmeTa TrTolva.
magram vai, rom ar arsebobs Seni da Cemi
da arc orives Segvexeba ise, viT xemi,
romelsac erTi xma amohyavs, or sims rom gakravs,
me da Senc ase SegvaerTebs simReris geSi
da viqnebiT misgan Zleuli,
gadaWimulni ase erTad ranair sakravs?
anda romeli mesakravis saocar xelSi?
hangi grZneuli.
56
daviTis galoba saulisadmidaviTis galoba saulisadmidaviTis galoba saulisadmidaviTis galoba saulisadmidaviTis galoba saulisadmi
I
gesmis, mefeo, rogor mReris Cemi sanTuri,
sivrces apobs da sferoebSi rogor aldeba
da varskvlaveTis siSoreSi mimofantuli _
Cveni sulebi wvimasaviT moiwvarTeba
da nawvimarze yvelaferi rogor mwvandeba?..
rokven qalni da macduneben, im uzrunveli
qaliSvilebis yvaviloba Sens Jins danebda;
Sen gaxelebda unazesi maTi surneli,
ymawvilkacebs ki ndomisagan akankalebdaT
da nerviulad gdarajobdnen daxSul karebTan.
rogor mindoda yovelive SenTvis gameTqva,
magram siSmage sagaloblebs miudReurebs,
o, Rameebic, Rameebic rogor gamefda,
ros siyvarulis vnebaTRelva akamkamebda
Sens unapiro survilebSi CanTqmul sxeulebs.
es simRerebi mogonebebs gamicocxlebda, _
magram rogorRa movixelTo Cangis simebze
maTi oxvra da vnebiani Ramis ocneba?..
II
Sen ki, mefeo, Seni saxli davliT aRavse,
da cxovrebaSi gardaxdili didi omebiT
Zalmomreobdi CemisTana mokvdavTaganze;
maS, Camodi da damimsxvrie Cangi, romelic
gamitanje da simRerebiT ase daqance...
is ukve xea gakrefili, romlis rtoebiT, _
Sen rom hangebi mogiwies wminda nayofad, _
5 7
dRes uCveulo momavali mzis Suqs moeltvis
TvalSeudgami siRrmeebis ukvdavsayofad.
o, Cems simebTan ZilSi mainc nu damamoyvreb:
xeli, romelic sagaloblebs gaiukvdavebs, _
nuTu imdenad uZluria, rom ver wamohkrefs
qalis sxeulSi CaRvril oqtavebs?
III
mefev, ver gixsnis RameebSi kideganoba,
mainc mogaqcev, uazroa Seni barbaci;
jer ar Semwydara uZleveli Cemi galoba,
Tumc gagvicivda sivrceebis cixe-darbazi.
Sens guls siSmage asuldgmulebs, Cemsas _ obloba,
risxvis RrublebSi dakidulan, da borgneulad
CaubRujiaT sisxliani Tanamyofloba
da gulisgulSi oriveni erTad qceulan.
Sen _ beri, me ki _ axalbeda, male savsebiT
SeviqceviT da sulad vaqcevT xorcis simZimes,
da Tu erTmaneTs davendobiT mTeli arsebiT, _
Cven varskvlaveTis sakrebulos davemsgavsebiT
da usasrulo sivrceebSi SevicimcimebT...
58
qalTa galoba poetisadmiqalTa galoba poetisadmiqalTa galoba poetisadmiqalTa galoba poetisadmiqalTa galoba poetisadmi
xedav? _ yvelani yvavilebad gadaviSaleT, _
am netarebas Sevadridi, albaT, arafers...
mxecis sisxli da Rameuli misi siSave
sulad gveqca da gaSmagebiT gvalaparakebs.
da vyviriT, vyviriT, mogqviTinebT, dRemde mogtiriT,
Seni saxe ki vnebisagan ase jvarcmulebs
uZraobaSi ganfenili naturmortiviT
mSvidad gvimzers da uneblieT gadagvarwmunebs
am arCevanis sisworeSi. magram, gviTxari,
Sen is ara xar, _ anTebuli Cveni sulebiT
visac verwymiT da odindeli SesakiTxavi
Tanve migvaqvs da maradisTan miveSurebiT?
Sen ki darCi da iqadage, raTa Senebri
xibliT gagvTqva da gvaxmiano Seusvenebliv...
5 9
L’ANGE DU MÉRIDIEN
SartriSartriSartriSartriSartri
im qariSxalTa mkrexeluri RaRadisidan, _
taZars rom risxavs RvTismgmobeli gandegiliviT, _
uecrad vigrZnobT, saalersod rogor gvizidav
ase saTno da saxieri Seni RimiliT.
saxemRimaro angelozo! _ aTasbagian
bages rom xsni da siCumidan gvebutbutebi, _
nuTu ver amCnev _ wyvdiadisken rogor garbian
mzis saaTidan asxletili Seni wuTebi, _
sadac Jami da wamisyofa ise aswones,
rom ciferblatze uSecdomod daaxarisxeb
am mowifuli saaTebis siwonaswores...
Tumca, vin icis _ warmavlobis am siswrafeSi
ufro netari molodiniT migaqvs Ramisken
mzis brwyinvalebiT xeldasxmuli Seni trapezi...
60
kapitelikapitelikapitelikapitelikapiteli
rogorc mze stovebs uTenia bnels da sizmareTs
da, koSmaridan amozrdili, dilas iTenebs, _
ase gaurbis TaRsartyeli yovelcismare
moCuqurTmebul kolonadebs da kapitelebs, _
rom Seatovos qmnilebaTa es umecreba,
sad yvela arsi _ sicocxleze mudmiv zrunvaSi _
iWviT, krZalviT Tu aRtkinebiT erTurTs ewneba
da erTmaneTSi ixlarTeba, viT usurvazi, _
rom moiRvreba wveTwveTobiT, da risxvasaviT
ifeTqebs myis da aiWreba frTebis savsaviT
da, Tavdaxsnili, yovelives aRma midenis,
rom qariSxlebTan wilnayari _ sxivTa krebulad
gadmoskdes Zirs da sibnelidan kvlavindeburad
maRla da maRla aRavlinos Zegli didebis...
6 1
morgimorgimorgimorgimorgi
da wvanan uxmod _ raRac naTliT da sispetakiT,
TiTqos sacaa moirgeben grims da parikebs
da TamaSgare naCvenebi Ramis speqtakli
maT erTmaneTTan daamoyvrebs da Searigebs;
anu, sxvagvarad, _ aRsasruli jer ar damdgara...
saxels vin eZebs jibeebSi, vin rad irjeba?
da momvlelebma bageebze yvelas wynar-wynarad
Camoarecxes sinanuli da moyirWeba.
da sevda ufro TeTri gaxda da namkrTalevi.
da gawafuli gemovnebiT da gaCveulad
mouwesriges varcxniloba. magram Tvalebi _
garidebulni yoveldRiur eldas da wiaqs _
amoRamebul fosoebSi ukuqceulan
da CaJinebiT Cahyureben sakuTar wiaRs...
62
panterapanterapanterapanterapantera
meserTa cqeram dausera panteras mzera,
qanci gauwyda, irgvliv ukve verafers xedavs,
aTas gisosad dazolila qveyana – sjera,
da am ulevel mesers miRma raRaa netav?
rbili, moqnilad Ronieri nabijiT kecavs
wreSi momwyvdeul amowurul gzasavals viwros,
asrulebs TiTqos Zalisxmevis moxdenil cekvas,
gars uvlis miwyiv gaognebul veeba nebas.
mxolod xandaxan aexdeba mis gugebs uxmod
kretsabmeli da gaexsneba suraTi sruli,
dauvlis nakvTebs daZabuli siCumis muxti
da daasrulebs arsebobas gulTan misuli.
6 3
romauli sarkofagebiromauli sarkofagebiromauli sarkofagebiromauli sarkofagebiromauli sarkofagebi
gana aq yofna martooden tanjviT iwyeba,
an gana imis dajereba Svebas gvaniWebs,
rom mxolod ugzo foriaqi da SezizReba
poulobs CvenSi navsayudars da sabrZanisebs? _
rogorc odesRac sarkofagSi _ RvTis Tu mnaTobis
kerpTan Tu niSTan, WurWleulTan Tu TilismebTan _
iwva viRac da, siCumeSi, neli xrwnadobis
da warmavlobis ganuwyvetel CurCuls ismenda,
vidre CanTqavdnen bageebi daSlil xerxemlebs
(eh, romelime tvinTagani moaxerxebdes
aametyvelos dabinduli maTi Segneba!..).
xolo wyali ki, _ ukvdavebas kars rom uRebda, _
isev gadmosCqefs maradiul akvedukebTan,
rwyavs im bageebs, maTSi brwyinavs da irekleba...
64
dabrmavebuli qalidabrmavebuli qalidabrmavebuli qalidabrmavebuli qalidabrmavebuli qali
sxvebiviT ujda igi magidas,
Cais finjani eWira odnav
gansxvavebulad. Rimili hqonda
imdagvari, rom guli amtkivda.
wamoiSala rodesac yvela
sicil-kiskisiT da maslaaTiT,
Ria oTaxebs gahyvnen taatiT,
mxiarul stumrebs misdevda nela.
rogorc simReris win momRerali,
Relavda. netav ra axarebda?!
Suqi Tvalebze scemda garedan,
viT gubeebze sxivTa Cqerali.
Tvalwin ki – zRude. igi krTeboda,
rom raRac iyo gadasalaxi
da rasac vgrZnobdi bedis karnaxiT –
ifrenda, zRudes Tu gascdeboda.
6 5
zafxulis wvimazafxulis wvimazafxulis wvimazafxulis wvimazafxulis wvima
baRis simwvanes, siCumeSi, TiTqos anazdad
raRac moswyda da siTeTreSi uxmod gajerda:
igi movida fexakrefiT Cvens fanjarasTan,
mxrebi azida, gairinda da mogvaCerda.
molaRuris xma, Wala-Wala Wavlis ronini, _
ustvens RalRa da uTqmeloba ise atirebs,
TiTqos wvimisken aRavlendes ieronimi
martosulobis SeWirvebas da simartviles.
piri ibrunes suraTebma, Zvelma kedlebma
da siCumeSi gaikrifnen, raTa darbazebs
ugulisyurod Seatovon Cveni vedreba.
xaliCebze ki mkrTali Suqi TrTis da barbacebs:
SemoRamebis mkrTali Suqi, _ fanjris minebTan
rom migvlalavda bavSvobaSi da gvaSinebda...
66
ukanaskneli saRamoukanaskneli saRamoukanaskneli saRamoukanaskneli saRamoukanaskneli saRamo
da Rame, da gza Soreuli: roca Sebindda,
jarma alafi Caatara ucnob baRebTan...
...Tavi aiRo mamakacma klaviSebidan,
isev akrifa akordebi da qals gaxeda.
misi nakvTebis moTvalTvale da damnaxveli
sarkeSi cnobda Tavis Tavs da, yovel bgeraze
ixveweboda klavesinTan qalis naRveli,
rogorc faruli TvalTmaqcoba da siverage.
magram ganqarda moCveneba, gaqra xilvebi,
SekrTa qali da uCveulo Zrwolvas minebda,
miwyda bgerebi, wamowvima, da sakvirveli
sanaxaoba airekla fanjris minebTan:
sarkis win ido mkvdari TaviT Savi kiveri
da yovelives mdumareba agvirgvinebda...
6 7
mefemefemefemefemefe
is _ Teqvsmeti wlis ufliswuli _ ukve gamefda
da axla, TiTqos bunagidan, Tvalebs ukvesebs
sefe-darbazis SuagulSi mijril skamebTan
mokecil mrCevlebs, sabWos wevrebs da uxucesebs.
mtanjvel fiqrebSi mowriales da morudunes
gulze awveba moyirWeba gausaZlisi
da jinjilebis CxaraCxuriT ZarRvebs udunebs
ybaTSesayarTan dakiduli oqros sawmisi!
sikvdilis aqti _ romeliRac kacTaganisTvis _
xelmosawerad magidaze udevs aqamde
da vezirebma: rogor swuxso, rogor ganicdis!..
amao iyo SeSfoTeba darbaiselTa:
mefe iTvlida TxuTmetidan ocdaaTamde
da, TavCarguli, xelisgulebs Cumad izelda...
68
aRdgomaaRdgomaaRdgomaaRdgomaaRdgoma
grafs xma moesmis, miayurebs ucxo nabijebs,
TiTqos eniSna napralebSi sxivTa TamaSi
da, ZilgamkrTali, Tavis camet vaJkacs aRviZebs
sagvareulo saZvaleSi Tu akldamaSi.
colebs gasZaxebs, _ modgebian ZrwolviT, siciviT,
da saukuno netarebis dasaufleblad
xmebs aRavlenen unazesi paraklisiviT, _
mTeli saxli da sakrebulo aRdga ukleblad!
axla elian erixsa da doroTeasRa,
romlebsac erT dros flandriaSi gangebis kalTam,
rogorc ityvian, angelozis frTebi Seasxa
da naadrevad miiyvana samaris karTan, _
rom saaRdgomod _ bukis xmaze da winwilaze _
kvlav uzrunvelad momdgariyvnen mrevlis winaSe...
6 9
rogor gaeqca ukanaskneli grafirogor gaeqca ukanaskneli grafirogor gaeqca ukanaskneli grafirogor gaeqca ukanaskneli grafirogor gaeqca ukanaskneli grafi
fon brederode TurqTa tyveobasfon brederode TurqTa tyveobasfon brederode TurqTa tyveobasfon brederode TurqTa tyveobasfon brederode TurqTa tyveobas
is gamorboda, mohyiodnen, da samiznodan _
TiToeuli madevari, TiTqos ukleblad _
mis nakvalevze TiTo-TiTo sikvdils isroda
misi modgmis da gvareulis gasauqmeblad.
ase gaurbis monadires, albaT, nadiri...
da gamosavlis Ziebisas _ ukacrielma
gzam daugeSa uCveulo cnobiswadili
da saidanRac ucabedad wyalma ielva.
da mis ZarRvebSi didgvarovan ampartavanTa
sisxli aRdga da, Soriaxlo _ ucxo ariliT
gabrwyinebuli qalwulebi roca dalanda, _
dahkra merans da mdinarisken ise gaiWra, _
TiTqos brZolidan otebuli amirbariviT
Semoagelva sasaxleSi Savma taiWma...
70
marmarilos gadazidvamarmarilos gadazidvamarmarilos gadazidvamarmarilos gadazidvamarmarilos gadazidva
parizipariziparizipariziparizi
Svidjer ganwiles, _ sazidari Svid cxens miandes
da marmarilo _ saaRlumo feriscvalebiT, _
rom asxivebda xelSeuval sigulzviades
da yovelives uyurebda kuSti TvalebiT, _
dRes sakrebulos warudgeba Rirsi pativiT,
brbos gaendoba uzrunvelad saxemCinari,
rom intrigebSi gaxlarTuli personaJiviT
gagvicnauros uCveulo dramis finali.
da modis, modis marmarilo, _ xalxis vnebian
xmebs moarRvevs da tusaRebi welSi wydebian
da Zoweulis brwyinvaleba moaferadebs
dedaqalaqis misadgomebs, sadac batoni _
mefeT-mefe da mediduri triumfatori _
axlovdeba da sidiadiT aSTobs yvelafers...
7 1
budabudabudabudabuda
lRveba sxeuli, moiRvreba oqro ulevad,
Wvrets piligrimi _ fergamkrTali da daqanculi, _
TiTqos, locvis Jams, monanie didebulebma
aq daaxvaves mTeli davla da saganZuri.
axlos momdgars ki misi xilva Tavgzas aurevs,
raki gorozad zeazidul warbebs SeniSnavs
da ara mdidrul azarfeSebs an samkaulebs
sefe-qalebis mosarTavad da samSvenisad.
unda SeednoT raodeni ucxo sagani,
rom es utyvi da uCveulo batonTagani
amozrdiliyo yvavilidan, rogorc zmaneba:
oqroze nakleb Tavmomwone, nakleb xmieri,
ase CanTqmuli TavisTavSi da miRmieri, _
SuqSi rom dneba, sivrces erwymis da ezaveba...
72
romauli Sadrevnebiromauli Sadrevnebiromauli Sadrevnebiromauli Sadrevnebiromauli Sadrevnebi
borjezeborjezeborjezeborjezeborjeze
peSvebs rom iwvdis moliclice azarfeSebad, _
Wavli, romelic kaskadebze daxetialobs,
zemomdgomeli fialidan Cumad eSveba
da qvemourTan moridebiT iwyebs dialogs.
magram zeda wylis mokrZalebul Zilispirulze
qveda yuCobs da axalmosuls xvdeba piraRma,
rom foTlebidan gamomkrTali zecis silurje
siurpriziviT Seagebos misma pinakma.
Tanac laRobs da aRarc unda rame arkvios
da fialaSi dalivlivebs unostalgiod;
mxolod Jami-Jam CaiCoqebs neli SrialiT,
rom moxasxase xaverdebSi Caikamkamos
da fialaSi Casarkuli ialkialiT
ukanasknelad amoscinos cas da samyaros...
7 3
orfevsi. evridike. hermesiorfevsi. evridike. hermesiorfevsi. evridike. hermesiorfevsi. evridike. hermesiorfevsi. evridike. hermesi
es iyo sulTa saocari maRaroebi.
vercxlis sabados ZarRvebiviT gasdevdnen wyvdiads.
fesvebs Soris Jonavda sisxli
aqeT, xalxisken momdinare da im wyvdiadSi
is porfiriviT mZime GCanda.
sxva arra iyo iq wiTeli.
iyo kldeebi.
iyo tevrebi usieri. iyo xidebi
sicarieles gadebulni da erTi didi
mRvriednabindi ruxi tbori, gadmomxobili
Tavis Soreul fskers, viT miwas zeca saavdro.
mdeloebs Soris GCanda mSvidi, TmeniT aRsavse
gzis mkrTali zoli, gawolili uferul sxivad.
da am erTaderT gzas daadgnen isini uxmod.
win brge vaJkaci modioda lurji mantiiT,
mdumare, magram mouTmenlad win moTvalTvale.
dauReWavad nTqavda misi xarbi nabiji
gzis did-did naWrebs; mosasxamis naoWebidan
mZimed da mkvrivad eSveboda misi mklavebi,
romelTac ukve daeviwyaT msubuqi qnari,
marcxena mklavTan TanSezrdili iseve mWidrod,
viT zeTisxilis rtos Sezrdili pwkali vardisa.
mas SegrZnebebi hqonda TiTqmis gaorebuli:
imisi mzera mwevariviT win iswrafoda,
magram ukanve brundeboda, raTa xelaxla
gavardniliyo isev Sors da kvlav moecada
iq, uaxloes mosaxvevSi Rodinad qceuls, –
misi smena ki, rogorc suni, ukan rCeboda.
zogjer egona, rom sacaaa miswvdeba kidec
Tavisi smeniT danarCeni oris siaruls,
romelnic unda mohyolodnen mTel am aRmasvlas.
74
isev misive nabijebis gamoZaxili
da kvlav misive mosasxamis qaris friali.
zogjer Tavis Tavs arwmunebda: „isev modian!”
da inaxavda xmamaRla Tqmuls miyuCebamde.
isini kvlavac modiodnen, isev is orni,
Tumc Semzaravad uxmaurod. rom SeZleboda
mas Tundac erTxel mibruneba (Tuki Tavisi
ukumixedviT mTel am saqmes ar daangrevda,
TiTqmisda ukve aRsrulebuls) dainaxavda
orives, mdumarT, fexakrefiT ukan momavalT:
RmerTs xetialTa da Soreul ambavT gamgebels,
samgzavro CafxutCamofxatuls naTel Tvalebze,
winmoqneuli wvrili kverTxiT rom modis laRad
koWisTavebze frTebiscemiT da mohyavs: igi.
igi, iseTi sayvareli, rom qnarma moTqmiT
gadaaWarba motiral qalT, qveynad arsebulT,
Seqmna samyaro godebisa, romelSic iyo
kvlav erTxel kidev tye da xevi, gza da sadgomi,
mdinareebi, cxovelebi da mindor-veli;
da am godebis samyaroSi, romelic hgavda
sul sxva qveyanas, iyo mze da
varskvlavnayari mdumare zeca,
godebis ca, moalmacerod
gamrudebuli varskvlavebiT - :
igi, iseTi sayvareli.
is modioda RmerTis mxardamxar.
grZeli sudara uborkavda odnav nabijebs,
vidoda mSvidad, uxalisod, gaubedavad.
is, viT fexmZime, Tavis arsSi iyo GCafluli
da ar fiqrobda arc imaze, vinc win uZRoda
da arc am zemoT, sicocxlisken mimaval gzaze.
is Tavissave arsSi iyo. Tavis sikvdiliT
dasrulebuli da aRsavse.
rogorc nayofi, sitkboTi da sibneliT mwife,
7 5
igi aRivso Tavisive didi sikvdiliT,
romelic iyo axali da Seucnobeli.
igi aRmoCnda raRac axal siqalwuleSi
xelSeuxebi; misi sqesi ise Seikra,
rogorc kokori saRamoJams. misi xelebi
sxvis siaxloves im zomamde gadaeCvia,
rom TviTon RmerTis uaRresad nazi Sexebac
mas uxeSad da mtkivneulad eCveneboda.
is aRar iyo uwindeli qera asuli,
adre poetis simRerebSi xSirad naqebi,
aRarc kunZuli surnelisa farTo sawolSi
da aRarc im kacs ekuTvnoda amieridan.
is iyo ukve CamoSlili grZeli nawnavi,
da Sewovili ise, rogorc wvimis sineste,
da dayofili, viT maragi, aTas nawilad.
is axla ukve fesvi iyo.
da roca RmerTma
igi uecrad SeaCera da gulnatkenma
mas esRa uTxra: Semobrundao - ,
is verc miuxvda da Cumi xmiT ikiTxa: vina?
Sors, sadac Canda wyvdiadidan gamosasvlelis
naTeli zoli, viRac idga da ucqeroda,
Tu rarig saxedaRvremili daadga biliks
RmerTi-megzuri, raTa igi ukana gzazec
isev mdumared gahyoloda imav arsebas,
romelic ukan brundeboda imav bilikiT,
grZeli sudara uborkavda odnav nabijebs,
vidoda mSvidad, uxalisod, gaubedavad.
76
krebulidankrebulidankrebulidankrebulidankrebulidan
axali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawili
apolonis arqauli torsiapolonis arqauli torsiapolonis arqauli torsiapolonis arqauli torsiapolonis arqauli torsi
Cven ar gvinaxavs misi Tavi da pirvandeli
mzera, romelic uxilavad dRemde ciagebs
da kidurebSi ganfenili, _ rogorc sanTeli,
TviTve Cascqers da Cascimcimebs Tavis wiaRebs.
Torem am mkerdqveS Caqanebul gzas Tu Casaxvevs
ver Cahyveboda es Rimili, raTa TeZoTa
uReltexilis gasayarTan wminda Casaxvis
da dabadebis misterias Cumad Serwymoda.
ver ibzinebda marmarilo vefxvis bewviviT _
ase guldagul Casxepili da Caxvewili,
verc wiburebi Cagifendnen sxivTa krebulebs
mag CaRamebul gulisgulSi, sadac sinaTled
es modaraje Saravandi daibinadrebs
da sxvanairi cxovrebisTvis gavaldebulebs...
7 7
Seyvarebulis sikvdiliSeyvarebulis sikvdiliSeyvarebulis sikvdiliSeyvarebulis sikvdiliSeyvarebulis sikvdili
manac icoda satkivari sxvebis da sxvebis, _
rom bnelSi gviTrevs sikvdili da gvaqcevs munjebad,
magram mijnuri _ ara vinmes JiniT Tu nebiT _
rom arc ucdia bnelTan dava da gaurCeba, _
ise gakrTa da walivlivda ucxo landebTan
da, roca mkvdrebma samudamod daabinadres,
igrno Wabukma _ qaliSvili Rimils anTebda
da mTvaresaviT arigebda sxivs da sinaTles.
da ase _ mkvdrebTan damoyvreba erguna wilad
satrfosgan vaJs da gadawyvita _ Cveuli xerxiT
aRar emsjela aRsasrulze, romelic winaT
zaravda mas da aZrwunebda mbrZaneblis kverTxiT:
is ukve wyvdiads miiCnevda mSobliur binad
da sikvdils nazad exeboda mijnuris ferxTiT...
78
gankiTxvis dRegankiTxvis dRegankiTxvis dRegankiTxvis dRegankiTxvis dRe
TiTqos eldiT da JruanteliT ganabezrebi
brbo saSineli samsjavrosTvis daamwyalobes:
xmel kidurebze mougdiaT Savi zewrebi
da dabjenian CaJangebul zvrebs da yanobebs.
da cxel tafebze, samarxebma mtvriT rom Sebures,
angelozebi tkivilebis gasayuCebel
zeTs usxureben Semcivnebul micvalebulebs
da SeSupebul iRliebSi siTbod udeben, _
rom ucodvel suls daekvebos Tavis arCivad,
rac amqveyniur foriaqSi gadaarCina
da Seayola Camiwebul Zvlebs da samoslebs:
rom ar gacivdes ucabedad uflis TiTebi,
ros samsjavroSi Semodgeba guldamSvidebiT
da iRliebis simxurvales frTxilad amowmebs...
7 9
qali sarkesTanqali sarkesTanqali sarkesTanqali sarkesTanqali sarkesTan
msubuqi sevdiT daRdasmuli da monaqanci
dgas da sarkis win, ZilgamkrTali, fiqrebs aokebs,
da TiTqos Zilis wamaliviT ajerebs wyalSi
usityvo tkivils, daRlil rxevebs da moZraobebs.
zed Tavis Rimils daaRvenTebs, dahyurebs xarbad
da, vidre sarke aqafdeba, erTxans moicdis,
mere Tmas CaRvris sarkeSi da Seixsnis kabas
da mxars natifad amozidavs da amoiwvdis.
da mwyurvaliviT ewafeba sakuTar profils:
svams gamomcdelad _ eWviani mijnuris darad _
faruli SiSiT, Cumi locviT da xelapyrobiT.
bolos ki mxevals gamoixmobs da sanTlebs anTebs, _
roca uecrad waawydeba Rameul wkvarams
da sarkis fskerze mimobneul foTlebs da vardebs...
80
rekviemirekviemirekviemirekviemirekviemi
miZRvnili volf graf fon kalkroiTisadmimiZRvnili volf graf fon kalkroiTisadmimiZRvnili volf graf fon kalkroiTisadmimiZRvnili volf graf fon kalkroiTisadmimiZRvnili volf graf fon kalkroiTisadmi
dawerilia 1908 wlis 4, 5 noembers parizSidawerilia 1908 wlis 4, 5 noembers parizSidawerilia 1908 wlis 4, 5 noembers parizSidawerilia 1908 wlis 4, 5 noembers parizSidawerilia 1908 wlis 4, 5 noembers parizSi
nuTu arasdros minaxixar? rad mimZims guli
ase me Sengan, viT umZimesi dasawyisisgan,
rasac niadag Tavs arideben. aw aRviZvrebi
Camogqna sityviT, gardasulo Seniv surviliT,
Sen, netarebiT da aRtkinebiT gansvenebulo.
sikvdilma urva marTlac ise Tu dagiama,
rogorc elodi, Tu kvlav Sorsaa aRarsuldgma
mkvdradyofnisagan? Sens gulisxmaSi: umjobesia
iq daiunjo, sadac saunje ar fasobs metad.
gjeroda, miRma imav wiaRs evanebodi,
xatebasaviT Tvalwin rom gedga aq dReniadag,
da im siRrmidan SeaRwevdi nanatr satrfoSi,
yvelafris gavliT, idumali rxeviT, Zlierad.
o, netav Seni eg cdomileba zedmetad didxans
ar gaadevno Sens ymawvilur mcdar TvalTaxedvas.
dae, medini kaeSaniT wartacebuli,
lamis naxevrad cnobieri, varskvlavTa irgvliv
wrebrunvisas, miagnebde imav sixaruls,
aqedan raic Sors ganiride da imqveyniur,
oden Seneul zmanebaTa mkvdradyofnas ande.
ra axlos iyav aq Zvirfaso im sixarulTan
da aq Tavadac ra myudrod iyo, is rac migaCnda
Senive mkacri monatrebis seriozul zesixarulad.
Seni wilxvedri bednierebiT da ubedobiT
sruliad imedgacruebuli, Tavs CauRrmavdi
da mignebuli TvalTaxedviT TavdaRweuli,
bnel mikvleulis simZimis qveS qeddadrekili
8 1
daatarebdi im sixaruls, rac ver Seican.
diax, sixaruls daatarebdi, Seni patara
mxsnelis tvirTi dagqonda sisxliT da daaswari.
dasanania, mainc ratom ar daelode,
raTa simZime gamxdariyo gausaZlisi:
is xom saxecvlas ganicdis maSin, iZens simZimes,
vinaidan aris namdvili. aseTi iyo
albaT wami uaxloesi Sensken momsrboli,
ukve kars ukan momdgariyo gvirgvinmosili,
roca xmauriT gaixure sicocxlis kari...
hoi, es dartyma rarig msWvalavs qveynierebas,
roca ki sadme mouTmenlobis Seubralebi
gamWoli qari umalve xistad Carazavs Rias.
vis SeuZlia Tavi dasdos, rom miwis wiaRs
myis ar ganwonis saRi Tesli medini muxtiT;
vin daadgina, rom daurvebul cxovelTa Soris
mkvlelobis Jini Smagi ndomiT ar aRinTeba,
roca es biZgi gaikvesebs maT tvinSi elvad.
cnobs kia vinme im zegavlenas, ZexorcielTa ZalisxmeviT
rom gadasxlteba uaxloes mwvervalze myisve,
an vin gauwevs mas megzurobas im saufloSi,
iq, sadac yvela da yvelaferi aris gamtari?
rac Caidine, Taobebma gansajon unda,
samaradiso damRad grCeba ukunisamde.
da Tuki gmiri niRabiviT Camoglejs Tundac
Cvengan saganTa namdvil saxed miCneul arss da
myis gaaSiSvlebs saxeebs, visi Tvalebic ukve
karga xania saxecvlil xvrelTa meoxebiT
gvimzeren utyvad, daJinebiT, gvakvirdebian:
da Wvreten saxes, arasdros rom gardaiqmneba:
saxe, Senganve iavarqmnili. qvakuTxedebi
elaga aq da ukve maT irgvliv haers Senebis
dauSreteli msWvalavda ritmi, roca Senc iqve
mimodiodi da imaT wesrigs ver ki amCnevdi,
82
radgan savsebiT faravda erTi meores Sengan;
geCveneboda – Rrmad fesvgadgmuli iyo yoveli,
cdilobdi mainc, Tumc uimedod, gamklavebodi,
sasomixdilma itvirTe kidec sul erTianad,
raTa kvlav ukan Cagexerga qvaTa samtexlos
Ria wiaRSi, romelmac veRar daitia
amatebuli lodebi, Seni guliT najeri.
qalis msubuqi xelis Sexeba rom Rirseboda
am mrisxanebis jerac Cvil sawyiss, an netav vinme,
vinc Sinaganad da uRrmesi sulierebiT
iRvwoda, wynarad gzad wagwydomoda, roca gaswie
bedisweris aRsasruleblad -; anda gzasavals
mxolod Seneuls, im samWedlosTan Caevlo, sadac
Tvalfxizeli mamakacebi grdemls uros scemen,
sadac dRe srulad da ubralod xorcieldeba;
Sens savse mzeras rom hqonoda mxolod imxela
sivrce, romelic daitevda muSaki xoWos
gamrje anarekls, maSin gaxsnili TvalsawieriT
waikiTxavdi da amoxsnidi idumal werils,
bavSvobidanve rom imarxavdi sulSi xandazmiT,
dro da dro cdidi, winadadeba aikinZoso
egebis Tavad: Tumc azri mainc ar gexsneboda.
me vici; vici: Sen muxlmoyrili scveTdi naWdevebs,
rogorc saflavze amokveTil epitafias
grZnoben TiTebiT. Tuki raime manaTobeli
anTebuli geguleboda, kelaptariviT
xelT gepyra mtkiced am striqonis win;
TumcaRa ali umalve Caqra, vidre azrs Caswvdi,
albaT, Senive sunTqvam, anda, xelebis TrTolam
Tu Caaqro, an sulac ise, TviT Cainavla,
rogorc xandaxan icis alma gamosalmeba.
Sen verasodes amoikiTxe, rasac eZebdi,
Cven ki, siSoriT gulnatkenni - ukve ver vbedavT.
8 3
mxolodRa leqsebs Tu moviZiebT, romlebic jerac
Seni SegrZnebis TavdaRmarTze miaqaneben
sityvebs, Sengan amorCeulebs, Tumc yvela rodi
agirCevia: xSirad sawyisi mzad geZleoda,
viT mTlianoba da Senc gamgoned imeorebdi,
gasasruleblad mogandes TiTqos. da mwuxarebadM
miiCnevdi am davalebas. o, netav sulac
ar mogesmina is - amoTqmuli Sengan leqsebad.
axla ki Seni angelosi xmianebs isev,
is sul sxvanair JReradobas aniWebs sityvebs
da aRtkineba meufleba, mxiblavs misi
ametyveleba, miiRe Senad es aRtkineba:
Senia radgan: rom rac gagaCnda uZvirfasesi,
dahkarge isev, rom Sen mxilvelad gardasaxvisas,
uaryofa da - sikvdilSi ki winsvla Seican.
o, Seni iyo, xelovano, es sami Ria,
usazmno forma. ai, ixile liTonsxmuli
saxe pirvelis: sivrce Seni grZnobebis irgvliv,
im meoridan, gagendobi, ixsneba Wvreta,
did SemoqmedTa Wvretaa igi, arasmwyurvali;
mesameSi ki, Sen Tavad rom udrood mosre,
vidre pirveli sinji masSi CaiRvreboda
gulis varvara kunTidan mfeTqav mwveli sazrdosi _,
iyo sikvdili, uSeRavaTo garjis Sedegad
Rrmad Catvifruli, is sakuTari sikvdili, ase
uTuod rom vWirdebiT, radgan vacocxlebT CveniT,
da arsad sxvagan ase axlos ara varT masTan,
rogorc aq, mxolod saaqaos, am saufloSi.
es yvelaferi Seni iyo, simdidre Seni;
da es gumaniT gigrZvnia xSirad; magram SeZrwundi,
roca im formebs, ukideganos, ufro Rrmad Caswvdi,
Tumc moixveWe martooden sicariele
da sakuTar Tavze mosTqvamdi. _ o, poetebis
84
odindeli Cveva wyeuli, saca Tqma sjobda,
arCeven sulTqmas, sakuTar grZnobis gansjas misdeven,
nacvlad imisa, aRzardon igi da sjeraT isev,
ician TiTqos, ra gaaCniaT sasixarulo,
Tu sawuxari. TiTqosda leqsad sinanulisa,
an xotbis Tqmisa hqondeT ufleba. sneulebiviT
urva-vaebiT aRgiweren wvrilad satkivars,
imis magivrad - metyvel sityvebad gardaisaxon,
im qvismTleliviT, taZris agebas SeWidebuli,
qvis gulgrilobas TavdaviwyebiT rom Seerwymeba.
es ki xsna iyo. Tund erTxel mainc rom dagenaxa
rogor SeaRwevs bediswera leqsis sxeulSi,
ukan ki ukve aRar brundeba, rogor SeiZens
leqsis wiaR suraTis saxes, Seni winapris
movarayebul, suraTad qceul xatebasaviT,
romelsac Tuki axedavdi, geCveneboda,
rom ggavda kidec da arc ki ggavda _:
Sen daiTmendi.
Tumca gvakninebs imaze fiqri,
rac ar yofila. Tan sayveduris elferi dahkravs
Sedarebasac, Sen rom arasgziT gesadageba.
rac ki ram xdeba, Cvens gulisxmamde mosaRwevad
im droJams iTvlis, rom Cven ara Tu daveweviT,
verc ki gavigebT, sinamdvileSi ra saxiT moxda.
ar mogeridos, roca mkvdrebi Segexebian,
sxva, ucxo mkvdrebi, bolomde rom gauZles svebeds.
(eTqmis ki bolo?) gauziareT EerTmaneTs mzera,
auCqarebliv, udrtvinvelad, rogorc wesia,
da ar SeSinde, rom Cveni glova gamorCeulad,
imaTTvis ucxo, TvalSi sacem simZimes SegZens.
odindel droTa didi sityvebi, jerac xilvadi
xdomileba rom arsebobda, ar Tqmula CvenTvis.
gamarjvebas vinRa axsenebs? daTmena ukve yvelaferia.
8 5
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan mariamis cxovrebamariamis cxovrebamariamis cxovrebamariamis cxovrebamariamis cxovreba
mwyemsTa xarebamwyemsTa xarebamwyemsTa xarebamwyemsTa xarebamwyemsTa xareba
zeamomxedeT, kacno, cecxls rom mieficxeniT,
mwyemsno, Tqven uwyiT es usazRvro zecis Tavani,
zeamomxedeT, axal varskvlavs, varskvlavTmricxvelno,
me var varskvlavi mokaSkaSe, amomavali.
mTeli arsebiT vbrwyinav, ise dausabamo
SuqiT vivsebi, aRar myofnis ca usamano,
gTxovT, Tqvens yofnaSi CaaRvenToT Cemi naTeli,
radgan ivsebiT Ramis mzeriT, Ramis TvalebiT,
xarT Rameuli bedisweriT ganawvalebi.
mwyemsno, TqvenTanac me var euli,
Tumc ucabedad meboZa sivrce, _
ca varskvlavebiT gadarweuli.
nu gagakvirvebT, puris xem rom Crdili dahfina,
igi xom Cemgan aRmocenda, Cemgan gafrinda.
Seudrekelno, uSiSarno, Cans, momavali
Tqvens amomziral saxeebze rogor anaTebs,
Cems mZlavr naTelSi Seicvleba male mravali,
marTlmorwmuneno, Tqven gendobiT, ar miRalatebT.
o, mdumareno, saidumlos Tqven giwyalobebT,
Tqven gesityvebaT wvima, gvalva, mwvane koromi,
Tqven gesityvebaT qari, mdelo, CitTa galoba,
Tqvena xarT mcvelni miwieri wonasworobis.
Tqven ar eswrafiT gardasaxoT ampartavnebad
is, rac TqvenSia. ar awvalebT sagnebs Tavneba
raRac wadiliT, mkerdSi, rogorc viwro dilegSi.
angelozia sixarulis wminda saTave,
Tqven ki - saTave miwieris, misi dineba,
86
da Tu mayvlovans uflis Suqi aaTavTavebs,
ixmobs qerubims ufali da Tuki ineba,
rom Cauaros Tqvens faras da Seyovndes iqve,
ar gaocdebiT, da imaTac aRiqvamT miwad,
aRavlenT locvas, daemxobiT miwaze pirqve.
es ukve iyo, amJamad ki mova axali,
dedamiwis wres vinc ganavrcobs meti WidiliT,
ra aris CvenTvis ekalbardi, RmerTi maRali
qalwulis wminda saSoTi rom ganimsWvaleba!
me var wiaRis uwmindesis aelvareba,
rom wagiZRvebaT, mwyemsno, maradis.
8 7
duinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebi
Tavadis qalis maria fon Turn und
Taqsis-hoenloes samflobelodan.
pirveli elegiapirveli elegiapirveli elegiapirveli elegiapirveli elegia
Tundac meyvira, vin mismenda angelosT Soris?
an maTgan erT-erTs kidevac rom Cavekar gulSi,
misi Zlieri arseboba suls amomxdida.
radganac aris mSvenieri mxolod sawyisi
Semzaravisa, romelsac Cven jer kidev mainc
rogorRac vuZlebT da SevxariT, radganac igi
ugulebelgvyofs gulgrilad da ar gvanadgurebs.
TiToeuli angelosi Semzaravia.
Tavs viokeb da yru qviTinis xmas macdunebels
CemSive vaxSob. o, Cven mainc vin SeiZleba
gamogvdgomoda? arc kaci da arc angelosi.
da gonieri cxovelebic xvdebian ukve,
rom Cven am axsnil samyaroSi Tavs Sin vera vgrZnobT.
Cven gvrCeba, albaT, ferdobze mdgar xesTan Sexvedra
yoveldRiuri; guSindeli quCaRa gvrCeba
da nebieri erTguleba Cveulebisa,
romelsac CvenTan emyudrova da ar gagvSorda.
o, Ramec, Ramec, roca qari, samyarouli
sivrciT aRsavse, Cven gvifitavs saxes TandaTan,
visac ar unda darCes igi, mainc aseTi
sasurvelia, ase nazad sasowarmkveTi
da martodSTenil gulisaTvis mZimed saZlisi.
Seyvarebulebs gana ufro eiolebaT?
o, isini xom TavianT xvedrs erTi meoriT ifarven mxolod.
Sen es jerac ar ici gana?
mag mklavebidan kvlav gadugde sicariele
88
imav sivrceebs, Cven rom vsunTqavT; frinvelni, albaT,
ganvrcobil haers Sida frenis wyalobiT grZnoben.
diax, Sen surdi gazafxulebs, bevri varskvlavi
imedovnebda, rom maT grZnobdi, azvirTdeboda
warsulSi talRa, anda Ria sarkmelTan Cavlils
Sen guls gixsnida violino, es yovelive
gekisreboda davalebad, magram odesme
daZlie igi? dabneuli ar mdgarxar jerac
lodiniT, TiTqos SenTvis satrfo euwyebinos
am yovelives? (sad damalav mas, roca sxvaTa
didi azrebi midian da gibrundebian
da xSirad Ramis gasaTevad rCebian SenTan).
rodesac sevda mogeZalvis, maSin umRere
Seyvarebulebs, saxelganTqmul grZnobas imaTsas
jer xom sakmao ukvdaveba ar Rirsebia.
mitovebulebs TiTqos SuriT umzer, radganac
maT meti hqondaT siyvaruli, vidre JinmoklulT.
mudam Tavidan wamoiwye miuwvdomeli
qeba; icode, Tavs inaxavs yovelTvis gmiri,
sikvdilic misTvis iyo mxolod sababi misi
arsebobisa; dabadeba ukanaskneli.
SeyvarebulT ki qancmixdili buneba isev
ukan ibrunebs, TiTqos Zali aRar Seswevdes
maTi kvlav qmnisa. sakadrisad Tu dagafiqra
gaspara stampam, mitovebul qaliSvils vinmes
am mijnurebis amaRlebul magaliTze rom
gulSi gaevlo: iqneb gavxde mec maTi msgavsi?
nuTu, es Zveli vaebani, bolos da bolos,
ar unda iqcnen CvenTvis ufro nayofierad?
ar dadga Jami, rom gviyvardes da, amave dros,
gavTavisufldeT mijnurisgan, TrTolviT gavuZloT
am ganSorebas, viT mSvildis lars uZlebs isari,
raTa naxtomad moZagruli Tavs aRematos.
radgan darCena arsad aris SesaZlebeli.
o, xmebi, xmebi, gulo Cemo, ismine ise,
8 9
rogorc ismendnen wmindanebi. maT xma Zlieri
yovelTvis aRma eweoda, magram isini,
usaSveloni, mainc isev muxlmoyriT idgnen
da irgvliv ukve veRarafers amCnevdnen. ase
SeeZloT smena. ara, RvTis xmas Sen ver gauZleb.
magram usmine am monaber ambavs, romelic
momdinareobs ganuwyvetliv mdumarebidan.
aw norC mkvdarTagan moSrialebs igi Senamde.
sadac ar unda Sesuliyav, neapolis Tu
romis taZrebSi, gana SenTan maT bedisweras
guldamSvidebiT arasodes usaubria?
an Sens winaSe didebulad wamomarTula
warwera ise, rogorc dafa cota xnis winaT
santa maria formozaSi amoziduli.
ra undaT Cemgan? Cumad unda Camovacilo
usamarTloba garegani, raic drodadro
maT sulTa wminda moZraobas odnav abrkolebs.
ucnauria, marTlac, ukve aRar mkvidrobde
dedamiwaze. ZlivZlivobiT SeTvisebuli
Cveulebebi ar asrulo aRarasodes,
vardebs da sagnebs, ucnaurad maimedebelT,
aw aRar misce mniSvneloba kacTa momavlis;
is aRar iyo, rac iyavi ukiduresad
mfrTxal xelTa Soris, aRar iyo amieridan
aRarasodes, da miagdo saxeli Seni,
viT saTamaSo gatexili. saocaria,
aRar isurvo survilebi, saocaria,
rom yvelaferi, rac urTierTkavSirSi iyo,
uceb ixilo molivlived laRad sivrceSi.
sikvdilSi yofna samZimoa da amogebiT
aris aRsavse imdenad, rom TandaTanobiT
maradisobas igrZnob mcireds. magram cocxalni
cdebian, roca asxvaveben esoden Zlier.
angelosT xSirad (amboben, rom) arc ki scodniaT,
micvalebulTa Soris iyvnen Tu cocxalT Soris.
90
maradiuli mdinareba orsav sferoSi
Tan miidenis da yrud axSobs yovelgvar asaks.
dabolos, ukve arc vWirdebiT adre gardacvlilT.
miwierebam gadaCveva icis nazadve,
viT dedis ZuZum. magram Cven ki, romlebsac ase
gvWirdeba swored didebuli saidumloni,
romlebisTvisac Zalze xSirad mwuxarebidan
warmoiSveba netari winsvla;
Cven gana ZalgviZs uimaTod gaZleba qveynad?
gana fuWia is Tqmuleba, romelic gvamcnobs,
linosze moTqmam viT ganmsWvala upirvelesad
gabedul hangiT gaogneba, da rom martoden
SemkrTal sivrceSi, saidanac samaradisod
gavida TiTqmis RvTaebrivi Wabuki uceb,
sicariele im rxevaSi gadaizarda,
romelic axlac gvanugeSebs, gvitacebs, gvSvelis.
9 1
meore elegiameore elegiameore elegiameore elegiameore elegia
TiToeuli angelosi Semzaravia,
da vai Cems Tavs, Tqveni mcodne mainc gigalobT,
Tqven _ TiTqmis momakvdinebelo sulis frinvelno.
saiT wavidnen tobias dReni,
ugaciskrovnebulesTagan odes erT-erTi
idga ubralo saxlis karTan, odnav samgzavrod
gadacmuli da ukve aRarc Semazarebi.
(Wabuki Wabuks ranairi cnobiswadiliT
gamohyurebda), amJamad ki varskvlavT CamoRma
mTavarangeloss, sazars, Tundac erTi nabijic
rom Camoedga qvemoT, aqeT: Cveniv gulebis
mzaravi feTqva gvimsxverplebda, mainc vina xarT?
dasabamiTve iRblianno, Semoqmedebis
nebierebo, mTaTa mwkrivno, yovlisqmnadobis
riJraJiT odnav Seferilo qedTa zolebo, _
ayvavebuli RmerTis mtverno, sxivTa saxsrebo,
sinaTlis ZarRvno, kibeebo, samefo taxtno,
arsis sivrceno, netarebis safarvelebo,
grZnobaT Relvano, da uecrad, pirispir mdgaro
sarkeno: Tqvensav gamonaSuq mSvenierebas
kvlav rom sakuTar saxeebSi ibrunebT xolme.
Cven ki, rodesac gveufleba gancda, vqroldebiT.
oh, Cven sunTqvisas suli gvxdeba, aalebisas
naRverdaliviT inavleba Cveni surneli.
aq, SeiZleba vinmem gviTxras: o, Sen Cems sisxlSi
Semodixar da es oTaxi, es gazafxuli
martoden SeniT ivsebao... magram Cven igi
veras gviSvelis, ver Segvayovnebs.
Cven TviT masSive da mis irgvliv vqrebiT TandaTan.
an mSvenierTa Seyovnebas romeli SesZlebs?
maT saxeebze ganuwyvetliv Cndeba ieri
da isev qreba. viT cvar-nami norC balaxTagan,
ise orTqldeba Cvengan Cveni, ise gvcildeba,
92
viT oxSivari cxeli kerZiT gavsebul langars.
Rimilo, saiT? hoi, mzerav zeapyrobilo:
axalo, Tbilo, mimsxltomelo talRav gulisa;
da vai Cems Tavs, mainc esa varT.
samyaros sivrces, romelSiac Cven ganvzavdebiT,
nuTu ar dahkravs Cveni gemo sul odnav mainc?
angelosebi, marTlac, mxolod imas iWeren,
rac imaTganve moifrqveva, Tu iq xandaxan
TiTqos SemTxveviT gaereva Cveni arsebis
raRac nasaxic? imaT nakvTebs Cven Tu vaCndebiT
imdenad mainc, viT fexmZime qalebis iers
bundovaneba? magram amas isini mainc
veRar amCneven Tavis wiaR ukumiqcevis
oromtrialSi (amas rogor moaxerxeben).
Seyvarebulni, rom SeZlebodaT,
saocrad ametyveldebodnen Ramis haerSi.
Cven TiTqos gvCqmalavs yvelaferi. ai, Sexede,
dganan xeebi, is saxlebic, romlebSic vcxovrobT,
kvlav arseboben, martooden Cven miviswrafviT,
rogorc haeris mimoqceva, yvelafris miRma.
da yovelive erTsulovnad mdumarebs Cvenze.
naxevrad, albaT, moridebis da naxevrad ki
gamouTqmeli imedis gamo.
mijnurno, erTurTkmarebulno, Cvenze msurs gkiTxoT.
erTmaneTs ase rom exebiT, ra gaqvT sabuTad?
Cemi xelebi, xedavT, zogjer erTi meores
uaxlovdeba, maTSi vmalav gacrecil saxes
da es maniWebs mcireoden raRac SegrZnebas.
magram, miTxariT, martooden amisTvis yofna
vis gaubedavs? Tqven ki sxvisi aRfrTovanebiT
izrdebiT manam, vidre igi, ukve Zleuli,
ar SemogvedrebT: kmara, meti aRar ZalmiZso.
Tqven, erTmaneTis xelebis qveS uxvmosavlian
wlebad qceulno, Tqven Tu hqrebiT zogjer, es xdeba
mxolod meoris aRmatebiT. Tqven minda gkiTxoT
9 3
me Cvens Sesaxeb. vici, xelebs erTi meores
aseTi didi netarebiT mitom akarebT,
radganac alerss Seswevs Zali Seyovnebisa,
radgan adgili, ase nazad romelsac faravT,
TiTqos ar hqreba, radgan imis qveS
grZnobT xolme wminda sixangrZlives, erT moxvevnaSi
ase hpirdebiT Tqvens Tavs TiTqmis maradisobas.
da mainc, roca gadalaxavT pirvel TvalTmokvris
urTierTeldas da sarkmelTan naRvlianobas
da baRSi erTad pirvel erTxel gaseirnebas,
Seyvarebulno, iginive iqnebiT gana?
roca erTmaneTs Tavs gauwvdiT da pirs miedgmiT:
sasmeli sasmels: o, maSin ki msmeli uecrad
ra ucnaurad aaridebs Tavs moqmedebas.
ar gaocebdaT Tqven atikur stelebze nakveT
adamianTa moZraobis didi sifrTxile?
siyvaruli da damSvidobeba
gana maT mxrebze ar esvenaT ise msubuqad,
TiTqos hqonodeT sul sxvagvari masalisani,
vidre Cvena gvaqvs? gaixseneT Tundac xelebi,
viT asvenia, rarig Zaladautaneblad,
Tumca torsebSi Zliereba aris Camdgari.
im TavdaWerilT es icodnen: Cven varT aqamde,
da es Cvenia, es amgvari Sexeba Cveni;
ufro metad ki Cven RmerTebi aRgvamaRleben.
es ki saqmea Tavad RmerTebis.
Cvenc rom gvepovna idumali, wmida, naTeli
da viwroadamianuri, Cveni kuTvnili
patara zoli noyieri niadagisa
mdinaresa da lodebs Soris. rameTu jerac
aRgvemateba xolme guli ise, viT imaT.
da aRar ZalgviZs ukve misTvis Tvalgadevneba
arc suraTebSi, romlebic mas hmateben silbos,
da arc RvTaebriv sxeulebSi, sadac is ufro
axerxebs xolme Tavdaokebas.
94
mesame elegiamesame elegiamesame elegiamesame elegiamesame elegia
erTia, satrfos umRerode, vai, rom sxvaa,
sisxlis mdinaris RmerTs umRero, malul braleuls
TviTon im vaJma, romelsac scnobs satrfo SoriTve,
ra icis vnebis mbrZanebelze, romelsac xSirad
martodmyofisgan, sanam qali daarwyulebda,
umetesad ki TiTqos qali arc yofiliyos,
hoi, rogori Seucnobi sisveliT mJonavs
zeaRumarTavs RvTaebrivi Tavi da Rame
maradiuli amboxisTvis gamouxmia.
sisxlis neptuni, Semazrzeni Tavis samkapiT,
o, daxveuli niJaridan amonaxeTqi
imisi mkerdis bneli qari. yuri miugde,
rogor ivrcoba Rame, rogor Rrmavdeba igi.
o, varskvlavebo, Tqvengan xom ar iRebs dasabams
mijnuris Jini Tavis satrfos ierisadmi?
mas Sinagani alRoTi xom ar Seucvnia
es wmida saxe wmida Tanavarskvlavedisgan?
vai, rom arc Sen, arc dedamiss ar dagiWimavT
amgvarad misi momlodine warbebis mSvildi.
o, Sengan ara, Sengan ara, imis mgrZnobelo
nazo gogonav, imas Sengan ar mogrexia
nayofierad metyveli tuCi.
nuTu ggonia, rom eg Seni umsubuqesi
gamocxadeba mas amgvarad aaRelvebda? _
o, Sen xom dilis siosaviT nazad abijeb.
Sen Tumc SeukrTe guli, magram mikarebisas
masSi Secvivdnen ufro Zveli SiSis gancdani.
moixme... magram verasodes ver gamoixmob
im sibnelidan. marTalia, mas unda xolme,
Tavisufleba kidec zogjer, SvebiT eCveva
Sens farul guls da TiTqos iRebs Tavis saTaves.
magram saTave auRia TviTon odesme?
dedav, patarad Sen aqcie, Sen iyav igi,
vinc mas mieci dasabami, SenTvis is iyo
9 5
siaxle raRac uCveulo, mis norC TvalebTan
xridi samyaros alersians, sxvas aridebdi.
hoi, is wlebi sad wavidnen, gadafofrili
mas boboqari qaosisgan rom ifaravdi?
Sen ase misgan bevri ramis dafarva SesZel.
saeWvod bneli Rameuli oTaxi misTvis
uvnebelhyavi da mTlianad safradqceuli
Seni gulidan mis vrcel Rames hmatebdi sivrces
adamianurs. ukuneTSi ki ar udgamdi
Rameul sanTels, o, aramed Sens uaxloes
arsebobaSi, da is enTo TiTqos keTilad.
ara yofila sul patara raRac faCunic,
Sen rom RimiliT ar agexsna, TiTqosda marTlac
didi xniT adrec gcodnoda, rodis
miyuCdeboda iatakis ficris Wriali...
is gismenda da wynardeboda. ase bevri ram
SeeZlo Sens naz wamodgomas; imisi bedi
wamosasxamSi gaxveuli, karadis ukan
imaleboda, odnav SemkrTal fanjris naoWebs
efareboda SfoTiani misi mermisi.
da is ki TviTon iwva mSvidad, rulmokidebul
quTuToebqveS Seni saTno ieris sitkbos
saamod grZnobda ukve nagem TvlemaSi Camdnars _
daculi Canda... magram SigniT: win vin aRudga
TviT mis wiaRSi mozRvavebul warmomavlobas?
aq ki mZinari daucveli iyo sruliad.
mZinari, magram sizmriani, magram mTlianad
cieb-cxelebiT Sepyrobili: is masSi rarig
iZireboda. norCsa da mfrTxals rarig exvia
Sidaqmedebis mxviarebi Sorswanazardi,
qceuli Targad, maxrCobela aRmocenebad
da cxovelurad mdevar formebad.
o, igi rogor eZleoda _ rogor uyvarda.
uyvarda Tavis siwiaRe, Tavis uRrmesi
uRrani tevri, Sinagani usieroba,
romlis mdumare namusrevze misi momwvano
guli zeobda. mas uyvarda, uRrmavdeboda
96
sakuTar fesvebs uZlieres pirvelsawyisSi,
sadac TviT misi dabadebac moCanda mcired
da daZleulad. siyvaruliT iZireboda
ufro Zvel sisxlSi, xeobebSi, sadac eloda
saSineleba mamaTagan Warbad najeri.
da mas yoveli Semzaravi icnobda, Tvalsac
ukravda ise, rogorc SeTqmuls. diax, mas TviTon
maZrwunebeli uRimoda... Sen iSviaTad
gagiRimia misTvis ase nazad, dedao.
rogor ar unda hyvareboda, rodesac igi
mas amnairad uRimoda, Sens uwinares
uyvarda igi, vinaidan maSinve, vidre
mas atarebdi, ukve iyo gazavebuli
im sisveleSi, rac Canasaxs ativtivebda.
xedav, ar ZalgviZs siyvaruli mxolod erTwlian
yvavilTa msgavsad; Cvens mklavebSi siyvarulisas
aRmoiswrafvis xolme wveni pirvelyofili.
hoi, gogonav, es, rac gviyvars, CvenSi ar aris
awmosaxdeni, raRac erTi, aramed raic
duRs uamravad; erTaderTi bavSvi ki ara,
mamebi, rogorc kldis naSali Cvens ufskrulebSi,
yofil dedaTa kalapoti amoSaSruli;
mTeli mdumare aremare moRrublulsa Tu
mowmendil bedqveS. es, gogonav, Senamde iyo.
da, Sen, ise, rom arc icodi, SeyvarebulSi
is Rrma warsuli amoixme. es ra grZnobebi
amozezevdnen awgardacvlil arsebaTagan.
aq Sen romelma diacebma agiTvalwunes.
es romeliRa amRvreuli mamakacebi
aamRelvare am Wabukis mfeTqav ZarRvebSi.
mkvdari bavSvebi mogeltvodnen... o, nazad, nazad,
miualerse, saimedod uqcie saqme
yoveldRiuri, _ miiyvane baRTan axlos da
miec RameTa sisavseni...
daaSoSmine...
9 7
meoTxe elegiameoTxe elegiameoTxe elegiameoTxe elegiameoTxe elegia
hoi, xeebo sicocxlisa, rodis izamTrebT?
Cven ar varT erTni, gadamfreni frinvelebiviT
SeTanxmebulni, vagvianebT, uceb avyvebiT
qarebs da vcviviT romeliRac gulgril gubeSi.
Cven yvayilobas da Wknobasac vgrZnobT erTdroulad.
sadRac lomebi kvlav dadian da vidre SeswevT
Zalmosileba, siZabunis arra ician.
Cven ki rodesac erTs vgulisxmobT, mTlianad, ukve
vgrZnobT, rom sxva raRac ixarjeba. mtrobaa CvenTvis
uaxloesi. gana TviTon Seyvarebulnic
ar awydebian erTmaneTSi sazRvrebs, TumcaRa
Tavs hpirdebodnen sivrces, devnas da saTvistomos.
da aq mzaddeba wamieri warmosaxvisTvis
sapirispiro raRac foni, ZalisZalobiT,
rom CvenTvis gaxdes aSkara da SevZloT danaxva.
CvenTvis sruliad ucnobia grZnobis konturi:
mxolod is viciT, rac garedan aZlevs mas formas.
SeZrwunebuli vin ar mjdara Tavisi gulis
fardis winaSe? ixsneboda igi TandaTan.
dekoraciad iyo mxolod damSvidobeba.
amis gageba iolia. nacnobi baRi
da misi neli mimorxeva! mxolod SemdegRa
gamoCndeboda mocekvave, oRond is ara.
sakmarisia! vinaidan man Tund laRadac
rom mogvaCvenos Tavi, is xom gadacmulia,
gadaiqceva kvlav bÁurgerad da, Cveulebriv,
samzareulos gavliT Seva Tavis binaSi.
me am naxevrad savse niRbebs Tojina mijobs.
igi savsea. me am fituls minda gavuZlo,
TviT Zafebs misas da mis saxes, qmnils martooden
garegnobisgan. me aqa var, amis winaSe.
Tund yvela WaRi Caaqron da miTxran, rom ukve
aRar iqneba araferi, Tundac scenidan
98
rux gamWol qarad damiberos sicarielem,
aravin mejdes gverdiT mdumar winaparTagan,
arc erTi qali, TviT elami wablisferTvala
biWic ki ara: mainc aqve davrCebi, radgan
yovelTvis aris sanaxaoba.
ar var marTali? Sen, romelsac Cems gareSemo
aseTi simwriT gigemnia Seni cxovreba
da iqve Cemic gagisinjavs, mamav, Cemive
valdebulebis sul pirveli mRvrie nayeni,
da me rodesac vizrdebodi, Sen gamudmebiT
iRebdi WaSniks da sruliad ucxo momavlis
gemos sinjvaSi garTuli scdidi
Sen Cems sazrian zeamoxedvas, _
Sen _ mamav Cemo, Sen, romelic sikvdilis dRidan
SiSiT Zrwi CemSi, Cems imedSi da gulgrilobas,
micvalebulTa gulgrilobis mTel samefoebs
Tmob Cemi bedis namcecisaTvis,
ar var marTali? Tqven mogmarTavT, ar var marTali?
o, Tqven, romelTac ase giyvardiT
Cemi Tqvendami siyvarulis raRac odnavi
sawyisisaTvis, rasac mudam Tavs varidebdi,
radganac sivrce Tqvens saxeSi, me rom miyvarda,
gadadioda samyaroul sivrceSi, sadac
Tqven ukve aRar arsebobdiT... rodesac ase
var ganwyobili, Tojinebis scenis winaSe
vicado, ara, Wvretad viqce mTeli arsebiT,
vidre am Cemi Wvretis gamawonasworeblad
iq msaxiobad angelosi gamoCndebodes,
am fitulebis amomwevi angelosi da
Tojina, _ ai, saboloo sanaxaoba.
mxolod maSinRa moxerxdeba imisi Serwyma,
rasac Cven mudam vacalkevebT arsebobisas,
da mxolod maSin dasruldeba Cvens wlis droTagan
wrebrunva mTeli feriscvalebis.
maSin Cvens zemoT angelosi aTamaSdeba.
9 9
aba, momakvdavT daakvirdi, xom ar mimxvdaran
ukve, ramdeni sababia am yvelaferSi,
rasac Cven aq vqmniT, TviTmyofadi araferia.
o, saaTebo bavSvobisa, figurebs ukan
roca meti ram iyo, vidre mxolod warsuli
da win ar gvedga momavali, Cven vizrdebodiT
da, marTalia, zogjer gazrdas vCqarobdiT kidec
mis saameblad, nawilobriv, visac am qveynad
simwifis garda arra gaaCnda.
da martoobis sixangrZliviT kmayofilebi
viyaviT mainc da videqiT ase samyaros
da saTamaSos SualedSi, imav adgilas,
romelic iyo Tavidanve dafuZnebuli
wmida winsvlisTvis.
vis SeuZlia damanaxos, rogor dgas bavSvi?
vin SeZlebs TanavarskvlavedSi mis Cayenebas,
vin miscems xelSi manZilis sazoms?
vin gamoZerwavs bavSvis sikvdils ukve gamxmari
Savi purisgan da mrgval pirSi vin Cautovebs
vaSlis guliviT? arcTu ise Zneli ram aris
mkvlelTa gageba. magram es ki: sikvdils, mTel sikvdils
TviT sicocxlemde bevrad adre ase saTuTad
rom Seicavde da ar iyo mainc boroti,
es aris, marTlac, aRuwereli.
100
mexuTe elegiamexuTe elegiamexuTe elegiamexuTe elegiamexuTe elegia
eZRvneba q-n herta qionigs
miTxar, isini vin arian, momTabareni,
TviT Cvenze odnav warmavalni, romelTac visTvis,
vis saameblad wuravs ase TavgametebiT
Jindaumcxrali nebisyofa dasabamiTve?
wuravs, grexs, iqnevs aqeT-iqiT, agdebs da iWers;
TiTqos isini dazeTili, gluvi sivrcidan
cvivian uceb am gacveTil, maTi amdeni
xtomebisagan mTlad gacrecil, Txel xaliCaze,
qveynad migdebul xaliCaze, romelic ise
frTxilad agia, viT salbuni, TiTqos miwisTvis
gareubnis cas am adgilas etkinos rame.
aq wamieri welSi gaSla da dgomis didi
asomTavrulis gamosaxva da kvlav Tavidan
maradis ganmeorebadi igiv ileTi
TviT uZlieres kacebsac ki kecavs xelaxla,
TiTqos xumrobiT, ise, rogorc avgust Zlieri
mimoWmuWnida kalis TefSebs sufrasTan mjdari.
da am Suaguls gareSemo
vardi mzerisa:
ifurCqneba da ifurcleba, am beWdis, butkos
irgvliv, romelic ipepleba Tvisive mtveriT.
da ukmarobis moCvenebiT, fuye nayofad
iqceva xolme, verasodes Tavis verSemcnob
ukmarobisa, rac msubuqad da nayalbevad
iRimis Txeli zedapiris nazi brWyvialiT.
ai: damWknari, Zalosani, mTlad daRaruli,
moxuci, mxolod medoledRa SemorCenili,
romelic Tavis uzarmazar tyavqveS rogorRac
ise saocrad mokuntula, TiTqos es tyavi
adre itevda Tavisuflad or adamians,
romelTa Soris erTi ukve wevs samareSi
da es ki darCa daqvrivebul tyavSi martoka,
1 0 1
yru da xandaxan TiTqos odnav dabneulic ki.
xolo is kaci, axalgazrda, TiTqos vaJia
mZlavri kisris da monazvnisa: mtkiced da mWidrod
amotenili kunTebiT da gulubryvilobiT.
o, Tqven,
vinc tanjvam, roca igi patara iyo,
erTxel migiRoT saTamaSod, Tavis erT-erTi
yvelaze ufro neli gamojansaRebisas. . . . .
Sen, vinc xisagan Camocvenil nayofTa msgavsad,
jer umwifari, dReSi TiTqmis asjer ecemi
mijriT nagebi moZraobis xis kenwerodan
(romelic wyalze uswrafesad oriod wuTSi
gazafxuls, zafxuls, Semodgomas ganicdis xolme) _
Sen ecemi da enarcxebi uceb samares:
zogjer, naxevar pauzisas, nazi ieri
Sengan gakrTomas daapirebs Sens iSviaTad
alersiani dedisaken, magram inTqmeba
Sensav sxeulSi, romelic mas sibrtyobriv flangavs,
saxes, mosinjuls mfrTxalad, odnav... da mamakacis
taSi kvlav gixmobs naxtomisken da ufro adre,
vidre odesme, gacxaddeba SenTvis tkivili
maradmrboleli gulis axlos, isev terfebis
wva uswrebs imas, Tavis sawyiss, da Tvalebs Sensas
sxeulebrivi cremliT avsebs uceb.
da mainc, brmad,
Rimili . . . . . . .
modi, dakrife, angeloso, es samkurnalo
wvril-wvril yvavila balaxebi, Cade larnakSi
da Cadgi CvenTvis jer gauSlel lxenaTa Soris,
lamaz urnaSi ukvdavhyavi didi warweriT: “Subrisio Saltat”.
Sen ki, Zvirfaso,
Sen, momxibvlel siameTagan
102
miviwyebulo, iqneb Seni kabis foCebi
TviT Sens magivrad ganicdian bednierebas,
an mkvriv, afeTqil ZuZuebze mwvane liTonad
elvare farCa Tavs grZnobs
ukve ukiduresad
nebierad da aRar unda aRaraferi.
Sen,
gulgrilobis bazris nayofo,
wonasworobis aTrTolebul sasworebze rom
gdeben yovelTvis axleburad,
sajarod, welze.
sad, o, sad aris is adgili _ is Cems gulSia,
sadac maT didxans ar SeeZloT, sadac isini
isev cviodnen erTurTisgan, viT danerbvisas
arasawyvilo cxovelebi; sadac jer kidev
Tavis simZime aqvT sawonebs; da sadac maTi
fuWad mbrunavi joxebidan TefSebi
cviva. . . . . . .
da uceb, uceb am momqancvel arsadobaSi
gamouTqmeli adgili, sadac
wmida simcire Seucnoblad gardaiqmneba,
gadaskupdeba im cariel zesiWarbeSi;
sadac ixsneba mravalniSna amocanebi
ricxvTa gareSe.
o, moednebi, moedani parizis gulSi,
es usasrulo arena, sadac
modisti qali, Madam Lamort, grexs, wnavs, da arCevsamaqveyniur SfoTian gzebs, gauTavebel
Wrel-Wrel zonarebs, da igonebs maTgan sul axal
foCebs, yvavilebs, kokardebs da xelovnur nayofT,
yvelafers yalbi feriT nafers, gamiznulT bedis
sazamTro, iaffasiani qudebisaTvis.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rom yofiliyo, angeloso, sadme adgili,
1 0 3
iseTi, Cven rom jer ar viciT, sadac saocar
da auwerel xaliCaze Seyvarebulebs,
aq rom verasdros axerxeben daostatebas,
eCvenebinaT gulisTrTolviT Tavganwiruli,
amaRlebuli figurebi, vnebaTaRelvis
cixe-koSkebi, TavianTi erTurTs midgmuli
da mocaxcaxe kibeebi uniadago,
da SeZlebodaT, garsSemortymulT mayureblebiT _
aRuricxveli mdumare mkvdrebiT:
isini xom ar gadmoyridnen maSin TavianT
sul ukanasknel, saidumlo, CvenTvis jer ucnob,
samaradisod Semonaxul da marad moqmed
monetebs bednierebisa bolos da bolos
ukve namdvilad momRimare wyvilis winaSe
daSoSminebul xaliCaze?
104
meeqvse elegiameeqvse elegiameeqvse elegiameeqvse elegiameeqvse elegia
xeo leRvisa, me jer kidev rodis SevniSne,
Tu yvavilobis TiTqmis sruli ugulvelyofiT
da utrabaxod rarig Cumad mideni Sensav
wmidaTawmida saidumlos adre moweul
nayofis wiaR. viT milebi Sadrevnebisa,
Seni totebi wvens aRma da daRma denian:
da igi, TiTqmis gauRviZrad, mZinarebidan
Cqefs Tavis srulqmnis unetares sitkoebaSi.
Sexede: rogorc RmerTi _ gedSi. . . . Cven ki vyovndebiT,
gveamayeba yvaviloba da amitomac
Cveni simwifis nagvianev da saboloo
nayofis wiaRs vaRwevT ukve naRalatevni.
bevrma qmedebam mozRvaveba ar icis xolme
ise Zlier, rom sawyisSive enTos gulsavsed,
roca mis siyrmis pirisaxes, viT Ramis sio,
elamuneba yvavilobis cdunebis xibli.
es, albaT, gmirebs mosdiT xolme da naadrevad
iq ganwesebulT, visac mebaRe _
sikvdili ZarRvebs sxvanairad auWigoebs.
Caiqroleben: win uswreben sakuTar Rimils,
rogorc karnakis amoRarul, lbil suraTebze
gamarjvebuli xelmwifis etls bedaurebi.
mainc mkvdar yrmebTan gasaocrad axloa gmiri.
dro mas ar erCis. misi yofna aris zeaRsvla.
is sakuTar Tavs Seagelvebs Tavis mudmivi
faTerakebis saxeSecvlil zodiaqoSi.
iq mas cotani miagnebdnen, magram Cvens mimarT
mrumed mdumari bediswera Tavis mSfoTvare
sagrigaleTSi mas umReris aRfrTovanebiT.
rogorc mas, ise vervis vusmen. uceb haeris
dinebasaviT mmsWvalavs misi xma mibinduli.
Semdeg, rogori sixalisiT aviridebdi
Jinian survils, _ vyofiliyav, o, vyofiliyav
1 0 5
kvlavac ymawvili, SemZleboda isev yrmad qceva,
momaval idayvT dayrdnobili vijdebodi da
wavikiTxavdi isev samsonze,
Tu rogor moxda, rom dedam misma
jer araferi, xolo Semdgom Sva yovelive.
o, dedav, gana is SenSive ar iyo gmiri?
gana man mandve, Sens saSoSi ar wamoiwyo
Tavis mefuri arCevani? mand, Sens saSoSi,
miriadebi ireodnen da maTgan yovels
surda, rom TviTon gamxdariyo is: magram naxe:
is TviTon swvda da ganirida _ hqmna arCevani
da SeZlo kidec, da rodesac svetebs aryevda,
amis mizezi is iyo, rom dasabamiTve
Seni sxeulis samyarodan movida igi
am ufro viwro samyaroSi, sadac is Semdeg
kvlavac arCevnis SemZle iyo. gmirTa dedano,
aboboqrebul niaRvarTa saTaveebo,
Tqven xarT ufskrulni, romelSiac gulis kididan
moTqmiT Cacvivdnen qalwulebi, Zis samsxverploni.
radgan gmirs, mqrolavs siyvarulis sadgomTa gavliT,
gulis yoveli feTqva misi gulismxmebeli,
aRitacebda ufro zemoT da zurgnaqcevi
RimilTa bolos igi ukve idga, _ sxvagvarad.
106
meSvide elegiameSvide elegiameSvide elegiameSvide elegiameSvide elegia
moxmoba ukve aRar aris saWiro, ara,
de, zeWarbi xma iyos Seni yvirilis arsi.
Sen Tumca xmobdi ise wmidad, rogorc frinveli,
rodesac imas weliwadis dro aRmamfreni
aRitacebs da TiTqmis sulmTlad gadaaviwyebs,
rom ususuri arsebaa da ara mxolod
euli guli, gatyorcnili Sinagan caTa
laR sivrceebSi.
Senc masaviT da aranakleb
Seecdebodi, rom migexmo, raTa jer kidev
uxilavs ukve migewvdina xma gayuCebul
satrfos smenamde, romelSiac pasuxi gvian
iRviZebs xolme da smenisgan TandaTan Tbeba,
Seni Tamami grZnobisaTvis gaRvivebuli
Seni mdedri TanamgrZnobeli.
o, gazafxulic gaigebda, aq arsad aris
maxarobeli xmis gareSe erTi kunWulic.
jer sul odnavi SekiTxvis xma, romelsac irgliv
wmida dRe mzardi mdumarebiT Semoevleba
Tanxmobis niSnad. amis Semdeg safexurebiT
zemoT, momavlis zmanebuli taZris bWisaken,
Semdeg galoba, Sadrevani, romelic mravlis
armTqmel TamaSSi atyorcnil sxivs ukve winaswar
qvedacemasac mianiSnebs. . . . . win zafxulia.
da ara mxolod, marTlac, yvela zafxulis dila,
da ara mxolod dRedqcevis win maTi naTeba.
da ara mxolod is dReebi, qvemoT yvavilebs
ase nazad rom epyrobian, xolo zemoT ki
zrdadasrulebul xeebTan rom mZleTamZleoben.
da ara mxolod am gaSlili Zalebis dacva,
da ara mxolod es gzebi da mwuxris velebi,
da ara mxolod nagvianev el-Weqis Semdeg
sinaTlis sunTqva, ara mxolod SemoRamebis
1 0 7
winaTgrZnoba da Zilis frTxili moaxloeba...
TviT Rameebic? TviT zafxulis amaRlebuli
Rameebi da varskvlavebi _ am miwisani.
o, erTxel mainc, Tundac erTxel, sikvdilis Semdeg
Segacnobina usasrulod maTgan yoveli.
radganac rogor, rogor SeZleb maT daviwyebas!
ai, Sexede, me Cems satrfos movuxme, magram
gana marto is movidoda? imasTan erTad
wamovidodnen sifrifana saflavebidan
sxva gogonebic da mas irgvliv Semoertymodnen.
radgan ar vici, rogor SevZlo, xma moxmobisas
rogor movfarglo? damxrCvalni xom kvlav dedamiwas
eZeben mainc. _ da bavSvebo, Tqvens mier erTxel
xelnatacebi aqauri raRac sagani
bevri ramisTvis iqneboda gamosadegi.
ar daijeroT, rom bavSvobis SenivTulobas
riTme sWarbobdes bediswera, ramdenjer sunTqva-aCqrolebulni
Tqven Tqvens satrfos uswrebdiT xolme
netar srbolaSi arafrisken, mxolod sivrceSi.
aqyofna aris didebuli. Tqven es icodiT,
Tqvenc, gogonebo, garegnulad viTom rom ZlebdiT
uamisodac, CaZirulno, qalaqis garyvnil
quCabandebSi, wylulovanno, simRerisaTvis
marad Riano, magram mainc xom iyo xolme
erTi saaTi, an, Tu gnebavT, ufro naklebic,
drois sazomiT, SesaZloa, ganuzomeli
raRaca xani or wams Sua, rodesac gedgaT
Jami yofnisa. yvelaferi. ZarRvebi gqondaT
yofniT aRsavse. magram Cven xom Zalze iolad
viviwyebT imas, rac momRimar mezobels Cvensas
ar aRuniSnavs arc dasturiT, arc Tundac SuriT.
Cven TvalsaCinod warmodgena gvsurs xolme misi.
magram yvelaze TvalsaCinod bedniereba
Seimecneba mxolod maSin, rodesac igi
108
gvaqvs Sinaganad gardasaxuli.
arsad, Zvirfaso, arsad aris sxvagan samyaro,
Sinagans garda. Cveni yofna miedineba
gardasaxvis gziT. garegani sul ufro qreba.
sadac xangamZle saxli idga odesRac, axla
iq aRimarTvis gadamkveTi raRac saxeba
gamogonili erTianad _ TiTqosda igi
jer kidev tvinSi idges mTlianad.
suli droisa iqmnis ZalTa farTo sacavebs
Zabvis biZgiviT usaxelod, romelsac iZens
yvelafrisagan. aRar icis iman taZari.
guls ukve ise aRar vflangavT, vzogavT malulad.
Tu moaxerxebs gadarCenas rame sagani,
Cvengan nalocvar-namsaxuri, Tayvancemuli,
igi aseTad uxilavSi gadainacvlebs.
bevri verc amCnevs da arc esmis umjobesoba,
rom Sinaganad agebuli ramdenad ufro
didebulia svetebiT da qandakebebiT.
samyaros yovel yru moqcevas hyavs amisTana
memkvidreobadakargulni, romlebisTvisac
aRar arsebobs adrindeli, uaxloesi
momavali ki jer ar udgaT, radganac qveynad
uaxloesi jer Sors aris kacTa modgmisTvis.
ar SegvaSfoTos, dae, aman da ufro metad
Segvanaxinos Secnobili xatis sicxade:
ai, es idga adamianT garemocvaSi,
msaxvrali bedis SuagulSi, am gaognebul
saiTkenwasvlis arcodnaSi, viT yofieri,
da izidavda saimedod dacul caTagan
uamrav varskvlavs Tavisaken. Sen, angeloso,
gaCveneb amas. ai, naxe! de, Sens mzeraSi
gadarCes igi sabolood zeaRmarTulad.
sfinqsi. svetebi. pilonebi zemibjenilni,
ucxo taZarTa da qalaqTa ucxo naSTebi.
1 0 9
es yovelive saswauli ar aris gana?
o, gaioce, angeloso, es xom Cvena varT,
Cven, didebulo, da Tqvi sadme, ra SegvZlebia,
me am yvelafris sadideblad sunTqva ar myofnis.
es sivrceebi Cven xom mainc ar gagviSvia
xelidan, Cveni sivrceebi, ase guluxvni,
(ra vrcelni unda yofiliyvnen, sazarlad vrcelni,
rom ver aRevsoT Cvens gancdaTa aTaswleulebs).
koSki ki iyo didebuli, xom iyo marTlac?
o, angeloso, didi iyo Sens gverdiTac ki.
Sartris taZaric didi iyo, da TviT musikac
amaRlebuli Cvens umaRles. da mainc erTi
Seyvarebuli, martomdgari Ramis sarkmelTan...
nuTu, Sen igi ar gwvdeboda Tundac muxlamde?
Sen ar gegonos, angeloso, TiTqos gixmobde.
me rom mogixmo, Sen ar moxval mainc, radganac
Cemi Zaxili warmavlobiT aris aRsavse,
Sen ver wamoxval amnairi dinebis aRma.
Sensken Zaxili me xeliviT maqvs amowvdili
da xelisguli sataceblad gaSlili farTod
Riadve rCeba Sens winaSe, TiTqos gafrTxilebs
da gigeriebs,
miuwvdomelo.
110
merve elegiamerve elegiamerve elegiamerve elegiamerve elegia
eZRvneba rudolf kasners
yvela arseba ganxmulisken qceula mzerad.
mxolod Cvena gvaqvs Seqceuli Cveni Tvalebi
TiTqos piruku da maT irgvliv ise gvigia,
viT xafangebi Tavisufal gamosasvlelTan.
rac gareT aris, Cven is viciT mxolod cxovelis
ierisagan; vinaidan jer kidev Cvil bavSvs
ukve piruku vatrialebT da vaiZulebT,
rom SebrunebiT dainaxos samyaros xati,
ara ganxmuli, rac cxovelis iers esoden
Rrmad aRbeWdvia, sikvdilisgan Tavisufali.
Cven ki mxolod mas, sikvdils vxedavT.
laR cxovelisTvis
sikvdili mudam ukan aris, win ki RmerTia,
da roca midis, is SeerTvis maradisobas
iseve, rogorc wyaroebi edinebian.
Cven ki arasdros, erTi dRiTac ara gvqonia
is wmida sivrce, yvavilni rom dausruleblad
ifurCqnebian. samyaroa yvelgan, yovelTvis
da arasodes arsadoba aras gareSe:
wmidaTawmida, aranaCxrek-naTvalTvalebi,
romelsac vsunTqavT, usasrulod viciT da ar gvsurs.
bavSvobis xanad zogi masSi garindebuli
Tavdaviwyebas miecema, magram anjRreven
da afxizleben. sxva kvdeba da iqceva amad.
radgan sikvdilTan axlos mdgomi sikvdils ver xedav
da imis miRma iyurebi, albaT, cxovelis
veeba mzeriT. Seyvarebulni,
erTimeores xilvadobas rom ar uSlidnen,
axlos arian ganxmulTan da TviTonve ukvirT,
TiTqos SemTxveviT gadaSlia es imaT mzeras
meoris miRma . . . . . magram amis gadamlaxveli
vervin iqneba, win daxvdeba isev samyaro.
1 1 1
pirvelqmnilisken gamudmebiT Sebrunebulni,
Cven mxolod masze vxedavT xolme Tavisuflebis
raRac anarekls, Cvens mierve gabundovnebuls.
anda pirutyvi Tavis mSvidi mzeriT gangvmsWvalavs,
da amas hqvia bediswera: pirispir yofnas
da sxvas arafers, amis garda, mudam pirispir.
Cveni Segneba rom hqonoda uSfoTvel cxovels,
Cvensken momavals sul sxva mxridan, igi maSinve
Segvabrunebda Tavisive cxovrebis wesiT.
magram imisTvis Tavisive yofiereba
usasruloa, uCarCoo da sakuTari
mdgomareobis vermxedveli, wmida, viT mzera
ganxmulisaken, da iq, sadac Cven vWvretT momavals,
igi TvalnaTliv xedavs yovels da am yovelSi
TviT Tavis Tavsac, gankurnebuls samaradisod.
da mainc fxizlad Tbil cxovelSi aris simZime
da foriaqi raRac didi mwuxarebisa.
radgan imasac mudam ekvris is, rac Cven xSirad
gadagvZlevs xolme _ mogoneba, TiTqosda igi,
rasac veswrafviT, ufro axlo iyo odesRac,
ufro erTguli, mas verwymodiT ufro saTuTad.
aq yvelaferi manZilia. iq iyo sunTqva.
pirvelsamSoblos Semdeg misTvis meore ukve
qariania da mdedr-mamruli.
o, netareba suldgmulisa, pawawinasi,
mudam imave saSoSi rom rCeba, romelmac
igi atara; hoi, koRos bedniereba,
romelic jerac SigniT daxtis, TviT maSinac ki,
roca qorwinobs: radgan saSo yvelaferia.
da naxe, Citis es naxevarguldajereba,
TiTqmis orive saidumlo rom icis Tavis
warmoSobisa, TiTqos iyos gansvenebuli
etruskis suli, ukve sivrcem rom miibara.
Tumc asvenia zed sxeuli, rogorc sarqveli.
112
da zogierTi rogor aris gaognebuli,
frena rom marTebs, Tumc saSodan aris Sobili.
igi, TiTqosda sakuTari TaviT damfrTxali,
JruantliT apobs haers ise, viT bzari finjans.
Ramuris kvali ase kawravs mwuxris faifurs.
Cven ki: mziralni, gamudmebiT, yvelgan yvelafers
miqceulni da gareT mainc vergaRweulni!
zeaRvivsebiT, vawesrigebT. gadmoiSleba.
kvlav vawesrigebT da TviTonve viSlebiT Semdeg.
vin Segvabruna imgvarad, rom rac und vakeToT,
ise gviWiravs Tavi, rogorc gzaze mimavals?
viT is, Semdgari bolo borcvze, romelsac Tvalwin
gadaeSleba erTxel kidev Tavisi veli.
Semobrundeba, Sedgeba da odnav yovndeba.
Cven ase vcxovrobT da yovelTvis vemSvidobebiT.
1 1 3
mecxre elegiamecxre elegiamecxre elegiamecxre elegiamecxre elegia
ratom, Tu asec SeiZleba, rom yofnis Jami
gavlioT ise, rogorc dafnam, yvela danarCen
mcenareulze odnav muqma, yoveli foTlis
kideze wvrili talRebi rom avlia qobad
(rogorc niavis gaRimeba) _ maS, ratomRa varT
adamianur yofnisaTvis valdebulebi, _
beds rom viridebT, bedisaken raRad viswrafviT? . . .
o, gana mitom, rom arsebobs bedniereba,
es naadrevi
da mcire upiratesoba dakargviswina.
cnobiswadilis gamoc ara, da arc gulis
mcdelobisaTvis: yofiliyo igic dafnaSi...
aramed mitom, rom aqyofna ukve bevria,
da imitom, rom yovelives, qveynad arsebuls,
TiTqos vWirdebiT, am warmavalT, CvenTan saocrad
dakavSirebulT, Cven _ yvelaze swrafwarmavalni.
erTxel yoveli, mxolod erTxel, erTxel da ukve
aRarasodes. da Cvenc erTxel da aRar, magram
es erTxel yofna, Tundac mxolod da mxolod erTxel
miwieryofna TiTqos aris ucilobeli.
da ai, ase mivibrZviT da mis aRsrulebas
miveltviT, gvinda Cven amisi SenarCuneba
sada xelebSi, utyv gulsa da savse mzeraSi.
gvsurs amad viqceT, _ sxvas vis gadavcemT?
umjobesia, yovelive SevinarCunoT
samaradisod... o, sul sxvagvar mimarTebebSi,
im qveyanaSi ras waiReb? verc Wvretis unars
aq Zlivs Seswavlils, verc verafers, rac aq momxdara.
maSasadame, mxolod tkivilebs.
maSasadame, Rrma simZimils, upiratesad.
maSasadame, siyvarulis Zalze xanier
gamocdilebas. _ ese igi, yvelafers uTqmels.
114
magram Semdeg ki, varskvlavT Soris, raRa iqneba:
iq maTi gamouTqmeloba ukeTesia.
mogzaurs mTidan xom arasdros Camoaqvs barad
miwis Tund peSvi, yvelasaTvis gamouTqmeli,
aramed mxolod boZebuli sityva, uzado,
rogorc yvavili lurj-yviTeli mTis naRvelasi.
egeb aq misTvis vimyofebiT, rom gveTqva: saxli,
xidi, WiSkari, wyaro, doqi, xe msxmoiare,
sarkmeli, _ anda umetesi: sveti an koSki...
magram Tqma SesZel ise, rogorc TviTon am sagnebs
amgvari yofna arasodes ugulisxmiaT.
es Sefaruli cbiereba ar aris gana
mdumar miwisa, SeyvarebulT rom aiZulebs,
aRafrTovanon TavianTi gancda yoveli?
zRurbli: ras niSnavs gana ori mijnurisaTvis
is, rom isini cotaTi cveTen
TavianT karis uZveles zRurbls, isinic mraval
winamavalTa kvalobaze da momavalTa
mosvlamde... odnav.
gamosaTqmelis dro aq aris, aq aris mxolod
misi samSoblo, Senc gamoTqvi da aRiare.
sagnebs gancdisas ufro swrafad, vidre odesme
uwevT daqceva, radgan imaT rac gamodevnis
da enacvleba, qmedebaa usuraT-xato.
es qmedebaa Tvinierad mxleCvare qerqTqveS,
roca is maTi wiaRidan amoizrdeba
da ukve sxvamxriv isazRvreba. uroebs Soris
saZlisobs yofnas Cveni guli ise, viT ena,
kbilebs Sua rom mainc isev rCeba mexotbed.
Senc aRavline angelosis winaSe xotba
ama qveynisa, oRond ara gamouTqmelis.
Sen mis winaSe verasodes daitrabaxeb
diadad gancdils; samyaroSi, sadac is Senze
grZnobierad grZnobs yovelives, xar axalbeda.
1 1 5
in - o unendlich - in uns! Wer wir am Ende auch seien.
Erde, ist es nicht dies, was du willst: unsichtbarin uns erstehn? - Ist es dein Traum nicht,einmal unsichtbar zu sein? - Erde! unsichtbar!Was, wenn Verwandlung nicht, ist dein drängender Auftrag?Erde, du liebe, ich will. Oh glaub, es bedürftenicht deiner Frühlinge mehr, mich dir zu gewinnen -, einer,ach, ein einziger ist schon dem Blute zu viel.Namenlos bin ich zu dir entschlossen, von weit her.Immer warst du im Recht, und dein heiliger Einfallist der vertrauliche Tod.
Siehe, ich lebe. Woraus? Weder Kindheit noch Zukunftwerden weniger . . . . . Überzähliges Daseinentspringt mir im Herzen.
116
amitom sjobs, rom mas aCveno raime sada:
rac Taobidan Taobamde yalibdeboda,
is, rac Cvens Soris cocxlobs axla, viT Cveneuli,
aqve, Cvens xelqveS, Cvens mzeraSi. sagnebi uTxar.
igi idgeba ufro metad gaognebuli,
vidre Sen ideq romaeli Tokismgrexavis
Tu niloseli meqoTnis win mzerad qceuli.
uCvene, rogor SeuZlia sagans, rom iyos
ase umanko, bednieri, da ase Cveni.
TviT momCivani mwuxarebac rarig TvalnaTliv
saxierdeba, saganiviT gvemsaxureba,
anda saganSi kvdeba da miRma
violinodan netarebiT miedineba.
ai, am sagnebs, TavianTi kvdomiTve mcxovrebT,
kargad esmiT, rom Sen maT aqeb; da gadasarCens,
TviT warmavalni, Cven gvandoben, uwarmavalesT.
surT, rom isini Cvens uxilav gulSi gardavqmnaT.
Sig _ usasrulod _ Cvenad! bolos vinc unda viyoT.
miwao, gana es ar ginda, rom uxilavi
aRdge Cvens gulSi? es ara gaqvs gana ocnebad,
odesme iqce uxilavad? miwav! uCinrad!
sxvas ras gvavaleb daJinebiT, Tu ar saxecvlas?
o, dedamiwav, sayvarelo, me Sen mindixar.
o, mende, Sen Cems mosaxiblad aRar gWirdeba
gazafxulebi, radgan erTi, o, erTaderTi
gazafxulic ki sisxlisaTvis ukve bevria.
me usaxelod imTaviTve Ria var SenTvis.
marTali iyav Sen yovelTvis da RvTaebrivi
migneba Seni _ sikvdilia Sinauruli.
miyure, vcocxlob, magram risgan? ara mcirdeba
arc bavSvoba da arc mermisi... raRac zeWarbi
yofiereba amoxeTqavs Cemi gulidan.
1 1 7
meaTe elegiameaTe elegiameaTe elegiameaTe elegiameaTe elegia
me rom odesme, umkacresi wvdomis miwuruls,
xotba Semesxa yuradmRebel angelosTaTvis,
am gulis mkveTrad mokakune CaquCebisgan
CemTvis arc erTs rom ar emtyuna lbil, daeWvebul,
mwydomar simebTan Sexebisas. Cems mdinar iers
ufro metad rom gavebrwyine; amyvaveboda
namdvili cremli. o, maSin ki ra axlobelni
gamixdebodiT, Rameebo, damwuxrebulno,
ratom ar vmdgarvar Tqvens winaSe me muxlmoyrili,
morCili, Cemo unugeSo debo, da ratom
ufro metad ar gaviSale Tqvens gaSlil TmaSi.
Cven varT mflangvelni satkivarTa. rogor gvsurs xolme,
win gaviWvritoT, maT sevdian xangrZlivobaSi:
iqneb dasruldnen? isini ki arian Cveni
zamTris foTlebi, muqi suro, idumali wlis
Jami erT-erTi, ara mxolod Jami, aramed
TviT niadagi, samyofeli da sacxovrisi.
marTlac da, vaglax, ra ucxoa quCabandebi
mwuxarebaTa qalaqisa, sadac erTurTis
CamxSob xmaTagan Sededebul yalb siCumeSi
Tavmomwoneobs Rrianceli _ sicarielis
fuye yalibSi Camosxmuli _ mskdomare Zegli.
rarig ukvalod aRugvida maT angelosi
nugeSis bazars, eklesia rom esazRvreba
mzad SeZenili: moqaTqaTe, uqmi, imedis
gamcruebeli ise, rogorc fosta kvira dRes.
gareT ki mainc livliveben bazris kideni.
Tavisuflebis saqanela! muyaiTobis
myvinTav-jambazni! mokazmuli bed-iRblis tiri,
sadac Tunuqis moyanyale samizneebi
JRrials iwyeben, uceb vinme bedis nebiers
Tu gaumarTlebs da ganagrZobs is svlas barbaciT
taSiscemidan SemTxvevisken, radgan uxmoben
cnobiswadilis balagnebi, yovelnairni,
118
RrianceliT da dafdafebis aurzauriT.
iqvea erTi sagangebo sanaxaoba
mozrdilebisTvis: uceb rogor mravldeba fuli.
ara martoden gasarTobad, anatomiur
siaSkaraviT, cxadad: fulis sasqeso aso,
mTlianad, Semdeg yvelaferi, mTeli procesi.
es WkuisTvisac sargoa da nayofieric...
. . . . . o, mis iqiT ki, iqve, bolo Robis gadaRma,
romelsac akravs zed plakati "ukvdavi", raic
im mwlake ludis reklamaa, msmelT rom utkbebaT,
Tu axal-axal gasarTobebs miaReWaven...
iqve, im bolo Robis iqiT, xdeba namdvili.
iq TamaSoben patarebi da mwir balaxze
Seyvarebulebs SeupyriaT erTimeore,
seriozulebs, da ZaRlebic bunebrivoben.
Wabuks miuwevs guli iqiT: iqneb mas uyvars
norCi Civili... imitomac mihyveba velze.
Civili etyvis: Cven iq vcxovrobT, Sors, imas iqiT...
sad? da Wabuki misdevs isev. mas moswons kidec
norCi Civilis aRnagoba, mxrebi, yel-yuri,
vin icis iqneb memkvidrea didgvarovanTa.
magram Wabuki CamorCeba, Semobrundeba
da xels dauqnevs... raRad unda? is Civilia.
mas siyvaruliT mihyvebian ymawvili mkvdrebi,
gaognebulni am udroo uwadilobis
da gadaCvevis pirvelyofil viTarebaSi.
is elodeba gogonebs da umegobrdeba.
Cumad aCvenebs, rac zeda aqvs: margalitebi
mwuxarebisa, moTminebis Txeli mandili.
yrma vaJebTan ki mdumared midis.
magram iq, sadac binadroben isini, velad,
erT-erTi ufros CivilTagan Wabuks mzrunvelad
miugebs pasuxs: Cven, Civilni, diadi modgma
viyaviT erT dros. maSin Cveni mama-papani
1 1 9
im maRal mTebSi eweodnen memadneobas.
xalxSi axlac ki SeiZleba waawyde zogjer
natexs daxvewil, pirvelyofil mwuxarebisa,
an kidev Zveli vulkanuri warmomavlobis
qvad qceul risxvas. es yoveli iqidan modis.
Cven SeZlebulni viyaviT erT dros.
da is msubuqad moatarebs Wabuks CivilTa
Tvaluwvden mxares da uCvenebs taZarTa svetebs,
cixeTa naSTebs, saidanac CivilT Tavadni
brZnulad marTavdnen saxelmwifos. uCvenebs maRal
cremlis xeebs da ayvavebul sevdis vel-mindvrebs.
(cocxlebma sevda martooden nazi foTlebis
saxiT ician); mas uCvenebs dardis cxovelebs,
romlebic iqve balaxoben, _ da zogjer uceb
afrTxeba Citi, gadaseravs maT mzeras gaswvriv,
martoyivilis Sori xati werilobiTi. _
saRamoobiT Wabuki mihyavs
CivilTa tomis uxucesTa, sibilebisa
da mociqulTa samarxebTan, xolo rodesac
SemoRamdeba, ufro Cumad daabijeben,
da cota xanSi aRzevdeba am yvelaferze
ise, viT mTvare, fxizladmyofi samaris Zegli,
imisi moZme, romelic dgas nilosis piras,
diadi sfinqsi: _ ier-saxe
mdumar palatTa.
da gaocebiT Sescqerian im Tavs, gvirgviniT
mosils, romelmac varskvlavebis sasworze dado
adamianis saxe uxmod, samaradisod.
mas ver moicavs Wabukis mzera,
adresikvdilSi gabruebuli.
magram imisi Sexedvisgan dafrTxeba Woti,
mowydeba kides, neba-neba wamova qvemoT,
frTiT Seexeba umwifesi simrgvalis loyas
da rbilad xatavs gardacvlilis axal smenaSi
gadaSlil orkec Txel furcelze moxazulobas
120
aRuwerels.
da ufro zemoT varskvlavebi tanjvis qveynisa.
axal-axali varskvlavebi. imaT saxelebs
Civili dinjad CamouTvlis: ai, Sexede:
mxedari, kverTxi da ufro did TanavarskvlavedT
aq eZaxian xilis gvirgvins. Semdeg iqiT ki
CrdiloeTisken: akvania, gza, cecxlovani
wigni, Tojina da sarkmeli.
xolo samxreTis zecis taxtze Cans uwmidesi,
rogorc kurTxeul xelisgulze, gabrwyinebuli
"d", rac dedaTa aRmniSvnelia.
magram mainc xom wamsvlelia micvalebuli.
da ufros Civils uxmaurod Camohyavs igi
xevamde, sadac mTvarianSi cimcimebs wyaro
sixarulisa. mowiwebiT dausaxelebs,
Tan etyvis: _ adamianebTan es wamlekavi
dinebaao. _
isini dganan qedis ZirSi.
aq mas Civili gulSi Caikravs, atirebuli.
is martodmarto Seuyveba pirvelyofili
tanjvis mTianeTs. da erTxelac ar gaCqamdeba
misi fexis xma uxmauro bedisweridan.
magram maT, ukve usasrulod micvalebulebs,
CvenSi raime Sedarebis gamoRviZeba
rom moendomaT, maSin iqneb eCvenebinaT
mokonwiale fuye Txilis sayureebi,
an egulisxmaT wvima, romelic
gazafxulobiT am bnel miwas daedineba. _
da Cven, romelnic zeaRmaval bednierebas
fiqriT SevnatriT, ganvicdidiT gulaCuyebas,
rac Cvenve TiTqmis gagvaognebda,
uceb rom rame bednieri daSvebuliyo.
1 2 1
sonetebisonetebisonetebisonetebisonetebi orfevsisadmiorfevsisadmiorfevsisadmiorfevsisadmiorfevsisadmi
vera oukama-knoopis samaris Zegladvera oukama-knoopis samaris Zegladvera oukama-knoopis samaris Zegladvera oukama-knoopis samaris Zegladvera oukama-knoopis samaris Zeglad
(miuZos sasaxle, 1922 wlis Tebervali)(miuZos sasaxle, 1922 wlis Tebervali)(miuZos sasaxle, 1922 wlis Tebervali)(miuZos sasaxle, 1922 wlis Tebervali)(miuZos sasaxle, 1922 wlis Tebervali)
pirveli nawilipirveli nawilipirveli nawilipirveli nawilipirveli nawili
I
xem gaixara! o, siwmide amaRlebisa!
orfevsi mReris! xe maRali yurSi iSleba!
da dums yoveli. magram sio ganaxlebisa
mdumarebaSic iSvis ise, viT miniSneba.
dadumebuli cxovelebi wamodgnen zeze,
bunagebidan naTel tyeSi daiwyes dena,
da iyo maTi mdumarebis mizezT-mizezi
ara elda Tu cbiereba, aramed smena.
Sewyda Rmuili, Rriali da aur-zauri,
uceb dakninda maT gulebSi yvela xmauri...
da sadac maTi bnel vnebaTa TavSesafari
arasdros mdgara, Tund raime qoxi euli,
amis gamgone, mTrTolvare da bWemoryeuli, _
Sen iq aRmarTe, maT smenaSi, Seni taZari!
122
II
TiTqmis gogona iyo igi _ hangis da qnaris
SerwymiT Sobili, _ romlis xilvac odnav SevZeli,
gamokrTa Tavis gazafxulis pirbadis ares
da Cems smenaSi gaiSala man sareceli.
CaTvlima CemSi. misma Zilma moicva mTeli
xeebi, me rom Sevxarodi, totebawvdili,
odnav sagrZnobi SoreTi Tu nagrZnobi veli,
nebismieri gaoceba Cemad gancdili.
samyaro iyo misi Zili, is mReris, RmerTo,
Sen srulhyav igi da sisruliT ise gaerTo,
rom arc iRviZebs. sikvdili ki sad aris, iTqmis?
gana am motivs kvlavac Seqmni saswaulTmCeni,
sanam bolomde mineldeba simRera Seni?
da sad daeca igi Cemgan?.. gogona TiTqmis...
III
RmerTs SeuZlia amRereba. kaci ki ase
mas rogor mihyves viwro qnarze? masSi rac aris,
gapobilia. gulis gzaTa gadakveTaze
ar aigeba apolonis wminda taZari.
Sen rom gvaswavli, is simRera gana wadili
anda wvdomaa misi, rac am xmobaze modis.
simRera aris arseboba. RvTisTvis advili.
magram Cven rosRa viarsebebT? anda is rodis
momarTavs Cveni yofnisaken varskvlavebs, miwas?
1 2 3
aRarc is aris, rac Sen giyvars, Wabuko, im wams,
roca gagixsnis xma bageebs, momarTe qnari, _
da daiviwye, arc gaxsovdes, raime Tu Tqva,
radgan simRera WeSmariti aris sxva sunTqva.
arafris gamo. mxolod RmerTSi qrolvaa. qari.
IV
o, unazesno, rom axerxebT Sesvlas xandaxan
im sunTqvis wiaR, sadac ar xarT nagulisxmevi,
romelic uceb Tqvens Rawvebze gadmoisxmeva,
Tqvens miRma TrTis da mTliandeba isev TandaTan.
netarno, wmindad gankurnilno, mkrTali nalevi
Cveneul gulTa Tqvens sawyisze fSvenda, izarda,
Tqvena xarT laric da samiznec CvenTa isarTa,
imaradisebs Tqveni Rimi namtiralevi.
nu SegaSinebT gansacdeli, cremlis cimcimi,
kvlav daubruneT dedamiwas yvela simZime,
mZimea mTebi, zRvac mZimea, naxeT, igrZeniT...
nergebi Tqveni bavSvobisa iqcnen morebad,
ise damZimdnen, aRar ZalgiZT maTi moreva,
magram haerTa mimorxeva... magram sivrceni...
V
Zegls nu avugebT. dae, iqces imis didebad
yovelwliuri vardfurcloba. gvmarTebs moneba,
radganac igi orfevsia. yvelgan vlindeba.
124
da aRar gvinda sxva saxelTa gamogoneba.
es yvelaferi orfevsia, rac umReriaT,
rac yurTasmenas saocari hangebiT avsebs.
modis da midis. magram esec ukve bevria,
ramdenime dRiT rom aWarbebs vardebis Tasebs.
raTa Tqven CawvdeT mis simReras, mas Zala hyofnis,
rom gairindos, Tund ufrTxodes dumils Zalian.
rom gadalaxavs Tavis sityviT miwier yofnas _
is iq SeaRwevs, sadac ukve ver swvdeba smena,
ver Seuborkavs xelebs ukve qnaris galia
da zRurblgadavlils eufleba Tmoba da Tmena.
VI
amqveyniuri eTqmis imas? o, ara, ormxriv,
oriv qveynidan amozrdila misi buneba
ufarToesi. tirifis tots is ukeT moxris,
vinc fesvebs Cawvda. man ar icis daZabuneba.
Zilis win sufra aalageT, ar dagrCeT gareT
rZe anda puri _ es sacTuri gardasul sulTa, _
magram is aris grZneuli da azavebs, garevs
quTuToebqveS mkvdarTa mosvlas masTan, rac surda,
an rac odesme daunaxavs. misTvis misnoba
balaxTan miwis oxSivrisa ise icnoba,
rogorc kavSiri cxadze cxadi. da igi agebs
im xats WeSmarits, raic marad wmida ram aris,
gind oTaxisa iyos igi da gind samaris,
1 2 5
rodesac suras, beWedsa Tu samajurs aqebs.
VII
es aris qeba WeSmariti! is, viT sabado
qvis dumilidan, qveynad iSva qebis wyurviliT,
gulis warmaval sawnaxlidan unda dabados
Rvino ulevi, xalxisaTvis gamowurvili.
xma ar umtyunebs mtverTanac ki, roca evneba
mas RvTaebrivi magaliTis gzneba da geSi,
evenaxeba yovelive da emtevneba,
da umwifs Tavis mgrZnobiare samxreTis mzeSi.
iqac, samefo akldamebs rom edebaT obi,
imisi qeba ar iqneba siyalbiT mxmobi,
da RmerTTa CrdiliT arasodes miinamqreba.
is maradiul maxaroblad aris Sobili,
romelic SoriT, mkvdarTa bWesTan xelapyrobili
dgas WeSmaritad saqebari xilis langrebiT.
VIII
qebis sivrceSi SeviyvanoT Cumi Civili,
namtiralevi wyaros nimfa, romelic marad
darajobs cremlTa siankares, raTa tkivili
maT ar amRvrevdes im kldeebTan, aRsavlis karad.
ai, Sexede, warmoiSvis grZnobis sifiTre
Civilis bavSvur da mdumare mxrebs mindobili,
ris gamoc igi bevrad ufro norCia, vidre
126
sulis wiaRSi myofi yvela misi dobili.
siamem icis, sevdas udgas gandobis Jami,
mxolod Civili jerac swavlobs. Zvel tanjvebs RamiT
bavSvur TiTebze CamoTvlis da gairindeba.
igi uecrad cerad, magram axerxebs amdens,
rom zodiaqo Cveni xmisa azidos camde,
romelic misi sunTqvis orTqliT ar ibindeba.
IX
martoden imas, Tavisi CangiT
aCrdilTa karad
vinc mdgara, ZaluZs, rom qebis hangi
aJReros marad.
vinc mkvdrebTan erTad igema maTi
yayaCos bangi,
ar daeleva idumal xmaTa
grZneuli hangi.
de, CvenTvis xSirad gadekras tboris
anarekls bindi:
Seican xati!
mxolod am da im samyaroT Soris
xma xdeba mSvidi,
maradi, cxadi!
X
Tqven, antikuro samarxebo, kvlav naTlad gxedavT,
1 2 7
mogesalmebiT, gza Tqvens iqiT ar maqvs arsaiT,
gauJRenTixarT mxiarul wylebs romaul dReTa
molivlive da monanave simRerasaviT.
an kidev farTod gaxelilno, TiTqosda uceb
gamofxizlebul, xalisian mwyemsis TvalebiT,
_ Tqvens mdumarebas guli futkris bzuiliT ucems _
da farvanebis gundi frTxeba afarTxalebiT.
o, Tqven, eWvebis aSorebiT rom mogageniT,
mogesalmebiT, kvlav ganxmulni Tqven xarT bageni,
romelTac ukve Secnobili gaqvT mdumareba.
gana ar viciT, megobrebo? orives mier
Seqmnili Jami yoymanisa viT ucvlis iers
adamianebs, saxeze rom aefareba.
XI
axede zecas. nuTu ar aqvs saxeli "mxedris"
arcerT varskvlaveds? rad vimsWvalviT gamalebulni
miwisgan swrafviT. da meorec: aseTi xvedri _
viyoT myovnebel-mtarebelni da tarebulni.
yofiereba ar amJRavnebs imav bunebas?
masSic devna da daurveba erTurTs SerTvia.
gza, mosaxvevi, mcire biZgi, Semobruneba.
axali sivrce, da orive ukve erTia.
magram asea gana marTlac? Tumc ki miqrian,
iqneba am gzis erTad gavla arc ufiqriaT?
aSoriSorebs maT sufra da mindori farTo.
128
varskvlavT kavSiric macTuria ukve amier.
Cven gviweria, gavixaroT, Tundac wamier,
sxeulisadmi Cveni rwmeniT. es kmara marto.
XII
dideba im suls, rasac ZaluZs gagvxados erTi:
radgan namdvilad sxeulebSi vcxovrobT Cven yvela.
da saaTebi mokle-mokle nabijiT Znelad
modian Cveni WeSmariti dReebis gverdiT.
Cveniv adgilis armcodneni vaRam-vaTenebT,
magram Cven mainc WeSmariti Zalebi gvmarTavs
da gvakavSirebs. antenebi grZnoben antenebs,
xolo sivrce ki, carieli, gadascems marto...
o, wminda Zabvav. o, musikav uxilav ZalTa!
Cvens fuW saqmeebs ar upyriaT eg Seni kalTa?
Tumca yoveli dabrkoleba SeniT iZleva.
maSinac, glexi roca Sromobs qedwamaxuli,
roca Teslidan amofeTqavs uceb zafxuli,
es ara kmara. am wyalobas miwa iZleva.
XIII
vaSlebi, msxlebi, kenkrovanni da bananebi...
es Cvens bageze sicocxles da sikvdils aqezebs...
me amas vxvdebi winaswarve da dananebiT,
Tqvenc SegiZliaT waikiTxoT bavSvis saxeze,
roca maT CakbeCs. Soridanve daiwyebs daclas
1 2 9
da pirs agivsebT usaxelo raRac dineba,
sadac sityvebi mdinarebdnen adre, maT nacvlad
xilis wiaRiT gamoRweva ramac ineba.
aba ganmarteT, ras daarqviT saxeli vaSlis?
is Tavis sitkbos jer amkvrivebs, Semdeg ki gaSlis,
rom aRavlinos da moagos bageTa SenTa
macocxlebeli simWvirvale, sinaTled iqces
mziur-miwier-aqaurad, Tavisken giqcevs:
o, cdav, SegrZnebav, sixarulo, _ dideba Senda!
XIV
ai, yvavilebs, mtevans, nayofs SevaxeT xeli.
Cven maTgan mxolod wlis enaze baass veCveviT?
ukuneTidan warmoiSvis sicxade Wreli,
romelsac, iqneb, alaplapebs mwveli eWvebi
micvalebulTa, vinc hmateben miwas mZleobas.
Sen xom imaTi bed-iRblisa ara ici-ra?
didi xania maT aqvT erTi movaleoba _
Zvlis tviniT gaapoxieron miwis simwire.
sakiTxavia: gana imaT es marTla undaT?
iqneb monebi, am miwis qveS Seyrilni gundad,
Cven, maT batonebs, gviRereben nayofs muStebad?
anda batonni TviT arian fesvqveS mZinarni
da Cven gvwyaloben mdidarni da gaucinarni
mas, rac utyv Zalas da tkbil ambors Soris uCndebaT?
130
XV
moicaT... rarig saamoa... ukve iSleba...
rokva da hangi sul odnavi... o, RmerTo Cemo!
modiT, mcxunvare da mdumare qaliSvilebo,
modiT, icekveT Secnobili nayofis gemo.
modiT, icekveT forToxali! vin daiviwyebs,
is Tavis TavSi sitkboebas viT spobs da urCobs.
Tqven xom mas flobdiT. is mwifobas xelaxlad iwyebs,
Tavis gemoTi mas Tqvens rwmenad darCena ujobs.
modiT, icekveT forToxali! Tqveni wiaRiT
mas cxel qveynebis simxurvale isev miageT,
samSoblos zeca agrZnobineT. wyaloba qmeniT.
gaavarvareT, amosZaleT surnel-surneli,
gamoixseniT qerqebs Soris dauurveli
wmindaTawminda netarebiT aRmvsebi wveni.
XVI
Sen, megobaro, ama qveynad marto xar, radgan...
Cven sityvebiT Tu maniSnebel xelebiT zustiT
bevri ram ukve miviTviseT, an kidev maTgan
egeb yvelaze saxifaTo nawili, susti.
magram vin SeZlos miTiTeba raime sunis?
rac gvemuqreba amqveynad da ar aris sando,
bevrs grZnob alRoTi... Sen gicvnia gardacvlilT suli
da SiSis zars gcems Tilisma da sityvebis jado.
Cven erTad unda avitanoT nawili yvela
1 3 1
ise, viT mTeli. rogor SevZlo me Seni Svela.
oRondac gulSi nu gadamrgav, viT naTesavi,
Torem uecrad gavizrdebi. magram me minda,
rom moemarTos Sensken Cemi RvTis xeli wminda,
vuTxra: ai, aq bewvqveS aris Tavad esavi.
XVII
yvelaze qvemoT uxucesi, mTlad daRaruli,
STamomavalTa fesvi pirveli,
wyaro, yvelasTvis idumali da dafaruli,
versaxilveli.
samonadiro buk-naRara, foladis zuCi,
ambebi ZvelTa Zvelnaqnarebi,
kacebis Zmuri mZvinvareba, jiuti, urCi,
qalni _ qnarebi...
totebi totebs miWdobili, gadaxlarTuli
da mxolod erTi! aziduli da aRmarTuli...
o, simaRleebs eswrafe marad!..
magram tydeba da isxipeba, xarobda raic,
mxolod es erTi iq, zemoT mainc
ixreba qnarad.
XVIII
gesmis, ufalo, raRac axlis grgvinva, xmauri,
rom gaayrua irgvliv mTa-veli.
modian misi macneeebi versacnaurni
132
da moTaveni.
Tumc ver gadurCa am raxaruxs veravis smena,
arc arvis guli arodes moTba.
magram Cven mainc mis saqebrad movmarToT ena,
mis yovel nawils SevasxaT xotba.
manqanis cqera nu ggonia egre advili,
is iklakneba Surisgebis avi wadiliT
da gvaZabunebs misi yureba.
Cven gvaclis Zalas, mitom aris ase Zlieri,
brunavs gulgrili, mSvidi ieriT,
brunavs da viTom gvemsaxureba.
XIX
ra swrafic unda iyos qveynis saxecvlileba
RrubelTa darad,
kvlav pirvelsawyiss eltvis yvela srulyofileba
yovelTvis, marad.
am saxecvlaTa msvlelobaSi qarT-uqaresi
da marad mqnari
laRobs mag Seni amRerebis uwinaresi
RvTaeba qnariT.
mwuxarebani gagebas da axsnas elian
da siyvarulic Cveni rCeba martoden kvexnad,
arafris codna ar gvaqvs uryevi,
da ra gvaSorebs Cven sikvdilSi, auxsnelia,
mxolod simRera danavardobs laRad amqveynad
1 3 3
locva-kurTxeviT.
XX
smenis es niWi Sengana gvaqvs, ufalo RmerTo,
Cven ra mogiZRvnaT? gviTxar mainc, dumili gvrcxvenis.
ai, es Cemi mogoneba: saRamo erTi
gazafxulisa, Sors, ruseTSi, da erTi cxeni...
mogelaobda is soflidan TavisTvis, marto,
Tan moTxril palos moiqnevda miusafari.
uxmobda Ramis ialaRi vrceli da farTo,
aRelvebuli gadahquxda Tavze fafari.
da evleboda maRal kisers elvare alad,
odnavSeborkil daoTxili Wenebis kvalad _
uduRda sisxli da sxeulSi mcxunvare xvati...
mRerda, ismenda, grZnobda sivrces! ar meguleba
me sxva ram, raSic ase yvela Seni Tqmuleba
SenivTuliyos. momiZRvnia me misi xati.
XXI
isev movida gazafxuli. es miwa TiTqos
bavSvia, bevrze bevri leqsis mcodne zepirad.
maTi bejiTad daswavlisTvis saCuqars iTxovs,
verc waarTmevdnen mas am jildos, romc daepiraT.
moZRvari hyavda umkacresi. Cven ki gviyvarda
moxuci kacis TeTri wveri, mfarveli miwis.
magram ra hqvia am simwvanes, am cisfer fardas,
134
es ukve TviTon amas vkiTxoT: man icis, icis!
iardadege, dedamiwav, Cven, viT bavSvebi
daWerobanas gamalebiT geTamaSebiT
da visac metad uxarixar, misia jeri.
isic garbis da mReris Tavis sasimReroebs,
rac iswavla da aRebeWda fesvebs, Reroebs,
am yovelives Tavisuflad mReris da mReris!
XXII
Cven varT mxolod marekebi.
magram drois nabijebi
natamalad ar egebis
sagnebs damrCenT dadinjebiT.
aCqarebas ZaluZs daxsna?
an raime Seucvlia?
CvenTvis idumalis axsna
mxolod damrCens SeuZlia.
Wabukebo, frenis gancdas
nu gadugdeT guli mTeli,
moCqareni nu iqnebiT.
yvelaferi ukve dawda:
es naTeli da es bneli,
yvavilebi da wignebi.
XXIII
o, mxolod maSin, gafrenas odes
1 3 5
ar esurveba, rom aCqarebiT
cis siCumeSi TavisTvis qrodes _
kmayofili da TviTnakmarebi,
raTa Suqebis profilSi mqroli
marjve xelsawyod iyos qceuli
da iTamaSos moxdeniT roli
Tavdajerebul qarTa rCeulis, _
ros wminda "saiT" biWur, Tavneba
aparatebis ampartavnebas
daacxrobs sivrcis sifarToveSi,
mas, monagebiT gznebamoreuls,
eRirseba, rom miswvdes SoreulT
Tavisi frenis simartoveSi.
XXIV
RmerTebis CvenTan megobrobas, uZalvels yovlad,
nuTu gvmarTebs, rom avaridoT uecrad Tvali,
radgan isini ar icnoben Cvens mtkice folads,
anda rukaze unda vZebnoT imaTi kvali?
maT mxolod mkvdrebi mivabareT da mivatoveT.
ar esaqmebaT Cvens CarxebTan maT araferi.
Cven sakrebulo adgilebi gavifarToveT
da RvTis macneTa gadaswrebas vcdilobT gafreniT.
magram martoni erTmaneTsRa SevrCiT ubirad.
CuqurTmul biliks vamjobineT swori gza, farTo.
Zvel cecxls, adrindels da WeSmarits, imas vupirebT,
136
rom orTqlis qvabebs vamsaxuroT dReidan marto
da Zravdes ufro did uroebs imisi ali.
Cven ki ise, viT mocuraveT, gverTmeva Zali.
XXV
Sen, vinc yvavilad Segicani nazi asuli,
romlis saxelic ar yofila CemTvis cnobili,
msurs erTxel kidev gagixseno, awgardasuli,
gadulaxveli Sekivlebis nazi dobili.
upirvelesad mocekvave. uceb SeCerda,
misi sinorCe TiTqos gaxda brinjaod sxmuli,
da sevdiani smenad iqca. yovlisSemZleTa
musikam uceb mTlad aRuvso Secvlili guli.
seni. landebi. ver gauZlo amden zianTa.
Sebindda sisxli. magram mainc gadamzianda
Tavis bunebriv gazafxulSi saTno da mTmeni.
isev da isev aferxebda vardna, ukuni,
magram kvlav enTo miwierad, sanam guguniT
ar moitova unugeSod ganxmuli bWeni.
XXVI
o, RvTaebrivo momReralo, rodesac gundi
menadebisa Tavs dagesxa mZlevi, mCagravi,
ngrevis yiJinas Sen axSobdi, radgan ar dumdi,
aRmaSeneblad aRevlina Seni sakravi.
amao iyo maTi brZola, ar hqonda azri,
1 3 7
Tumc maT sicxares da siSmages ver ityvis ena,
Sen guls natyorcni wvetiani lodebi basri
gexebodnen da lbildebodnen, iZendnen smenas.
gagglijes, magram mainc fuWi aRmoCnda garja,
radgan Seni xma saamqveynos wiaRSi darCa:
lomSi, frinvelSi, xeSi, kldeSi galob da stiri.
o, Cveno RmerTo, dakargulo! kvalwaruSlelo!
mxolod imitom, rom agqnes da davrCiT uSenod,
gavxdiT msmenelni da bunebis metyveli piri.
meore nawilimeore nawilimeore nawilimeore nawilimeore nawili
I
sunTqav, leqsi xar Sen uCinari,
samyaros sivrcis wmindad cvaleba
sakuTar yofnad, CemSi mdinari
ritmuli cvla da gardacvaleba.
is modis talRad, me zRva var Sori,
TandaTanobiT misi mkrebeli,
umomWirnesi yvela zRvebs Soris,
sivrceTa ukuamomgebeli.
ramdeno sivrcev, nair-nairo,
CemSi yofilxar. qarebi Seni
me sakuTari mgonia Zeni.
ver mcnob, aRsavsev CemiT, haero?
138
Sen _ Cems sityvaTa, _ rogor movTvalo, _
faqizo qerqo, garso, foTolo.
II
rogorc qaRaldi, monaxazis WeSmarit Strixebs
zogjer ostats rom mostacebs da umal umarTlebs,
xSirad aseve sarkec Tavis wiaRSi iRebs
qaliSvilebis wminda Rimils, erTs da unaTless,
rodesac martod darCenilni sinjaven dilas,
anda mwuxrisas momsaxure CiraRdnebs Soris.
da Semdeg imaT namdvil saxes exeba frTxilad
martoden misi anarekli mkrTali da Sori.
buxarSi netav ras isrodnen Zvelad Tvalebi,
rodesac cecxli Caqreboda nafermkrTalevi?
sicocxlis mzeras, rac TiTqosda arc ki yofila.
netav vin uwyis, ra dakarga miwam ukvalod?
martoden iman, vinc jer kidev mainc ugalobs
im guls, romelic mTlianobis wiaR Sobila.
III
o, sarkeebo: qveynad dRemde ar arsebula
is, vinc agxsnidaT, Tu rani xarT, an ras edrebiT?
Tqvena xarT sacris nasvretebiT amovsebuli
maradi drois sivrcobrivi Sualedebi.
TqvenSi iflangvis carieli darbazi laRi,
roca saRamo, viT tyeebSi, iSleba bindad
1 3 9
da iremiviT rqanayari brwyinvale WaRi
Tqvens SemouRwev siRrmeebSi Semodis mSvidad.
zogjer aRgavsebT suraTebi ferad-feradi,
xan TiTqos aRwevs TqvenSi viRac amieradi _
sxvebs ki SemkrTalni rad iridebT, Tavad arc iciT.
magram yvelaze mSvenieri vinc aris, igi
darCeba TqvenSi, sanam imis RawvTagan, iqiT,
ar amoaRwevs naTeli da mtknari narcisi.
IV
o, es cxoveli, _ arnaxuli da aryofili.
arvin icnobda, magram mainc iwvevda Relvas,
uyvardaT misi TavdaWera, qedi, profili
da misi Cumi gamoxedvis maluli elva.
Tumc is ar iyo, magram radgan uyvardaT igi,
wminda cxovelad Seracxes da silaRe misces.
TavaRerili dadioda aqeT Tu iqiT
da Tan dahqonda gaSlili da naTeli sivrce.
arc sWirdeboda arseboba. misi mkvebeli
iyo martoden arseboba SesaZlebeli,
romelic cxovels iseT Zalas aZlevda maSin,
rom Sublze uceb rqa gauCnda azrdili maRla
da qalwuls TeTrad moqaTqaTe rom miexala,
vercxlis sarkeSi SeaRwia da Tavad masSi.
140
V
yvavilis kunTo, furisulas SeniT eReba
TandaTanobiT mdeloebis dila mziani
manamde, sanam mas wiaRSi ar CaeRvreba
aRaRadebul caTa Suqi, mravalxmiani.
Sen usasrulo miRebisTvis xar daZabuli
yvavilad gaSlil Cum varskvlavSi, romelic uxvi
sisavsisagan xdeba ise susti, Zabuni,
rom TviT sikvdilis Cum niSansac ar ZaluZs ukve,
kvlav mouyaros Tavi Sensav gaZarcul furclebs
da dagibrunos gafantuli, mWknari da Sori;
ramdeni qveynis Zala gaqvs da raodens uZleb?
Cven, Zalmomrevni, vZlebT amqveynad yvavilze didxans.
magram rodisRa, anda amden sicocxles Soris
netav romelSi ganvixvnebiT yofnisTvis? _ miTxar.
VI
vardo, meufev, Sen ZvelTaTvis iyavi marto
sada arSiamovlebuli finjanTagani,
CvenTvis ki sruli yvavili xar, gaSlili farTod,
amouwverav-aRuweri ucxo sagani.
mbrwyinav sxeulze uTvalavi kabebi gSvenis,
axal-axali mudam sWarbobs ukve gamocvlils,
da magram mainc TviTeuli furceli Seni
uaryofaa yovelgvari kaba-samoslis.
Seni surneli odiTganve yvelas gvaxelebs
1 4 1
da CvenSi irCevs uames da utkbes saxelebs;
igi haerSi ganivrcoba, rogorc dideba.
verafers varqmevT, amaoa garja yoveli...
masze martoden mogoneba gadavlindeba,
romelic xmobil droisgan gvaqvs gamoTxovili.
VII
yvavilno, bolos mainc mzrunvel xelTa dobilno
(xelTa yofil Tu awarsebul asulebisa),
baRis magidas daqanculad Semowyobilno,
lbilad nakafno, wyals rom eliT aRsrulebisas,
raTa erTxelac gamogixsnaT ukve dawyebul
sikvdilisagan aw mWknobari, _ da iwevT maRla
imav asulTa mgrZnobiare da aRtacebul
TiTebSi mdinar Wavlebs Soris, romelTac axla
ZaluZT, rom meti siame da siTbo gaCuqon,
vidre gegonaT. da langaris yeli maRali
gagrilebT, raTa gogonaTa siTbo aSuqoT,
viT aRsareba, anda codva bneli, damRleli,
mowyvetis gamo, mimarTeba raRac axali,
visTan erTadac kidev erTxel gafurCqvna geliT.
VIII
warsul bavSvobis megobrebo, rarig cotani
SemorCiT sadRac mimofantul baRebs, qalaqebs:
erTmaneTs rogor vpoulobdiT morcxvad, yoymaniT,
142
Tavs vawonebdiT erTurTs, rogorc molaparake
foTols batkani. saubari gvqonda mdumare.
vis ekuTvnoda is dReebi, lxeniT naferi?
TiTqos gamvlelebs gahyva ukan, rogorc stumari,
an ugrZes welTa sevdam STanTqa es yvelaferi.
etlebi _ miRma. da saxlebic _ ucxoni, radgan
yalbad gvexvivnen. ar gvicnobda arc erTi maTgan.
mTel qveyanaze raRa iyo namdvili maSin?
mxolod burTebi. maTi frena gvaZlevda nugeSs.
bavSvebic ara... mxolod zogjer daSvebul burTqveS
dgeboda xolme viRac, Turme dRemokle bavSvi.
(egon fon rilkes xsovnas)
IX
nu iamayebT Tqven, msajulno, arafrismaqnis
iaraRiT da qedze rkinis arSeferxebiT.
ver aRamaRlebs guls is grZnoba, rom lbilad aqnes,
rom sasikvdilod TiTqos ufro nazad exebiT.
rac ki eSafots miuRia, ukanve isvris
ise, viT bavSvi saTamaSos, mas rom aCuqes
SarSan gadaxdil dReobaze. maRlidan iZvris _
bWeganxmul gulSi sxvanairad SemoaSuqebs
RmerTi namdvilad lmobieri. da is iqneba
mZle da naTeli, viT RmerTT mosdgamT. da meti, vidre
qari, xomaldTa afrebisTvis amomarTuli,
aranaklebi, vidre Cemi frTxili migneba,
1 4 3
sulsmwvdomi, rogorc usasrulo wyvilTa memkvidre
bavSvi, TamaSSi mSvidad garTuli.
X
manqana yvela monapovars ecema eldad,
sanam suls ebrZvis, ar nebdeba tlanqad da ubrad.
neli mSveneba rom daTrgunos didebul xelTa,
igi Tamami SenobisTvis did qvebs Tlis ufro.
es ar moxdeba: Cven vqmnideT da imas ki sadme
dazeTils, mdumar fabrikaSi dgoma eneba.
is cxovrebaa, Tvlis, rom icis yoveli saqme
da exerxeba Cvenze ukeT ngrevac, Senebac.
magram Cvens yofnas jerac Seswevs xiblvis unari,
pirvelsawyisi bevrgan rCeba gauxunari,
da wminda Zalebs upativod xels vervin axlebs.
gamouTqmelSi iZireba sityvebi qebis.
marad axali musika ki _ mTrTolvare qvebiT
uxmar sivrceSi agebs Tavis RvTaebriv saxlebs.
XI
adamiano, damTrgunvelo, sikvdilis bevri
xerxi Seqmeni, nadirobis JiniT najeri;
gicnob, vinca xar _ xafangTa da maxeTa tevri,
karstul mRvimeSi CaSvebuli tilos naWeri.
SehqondiT dinjad, viT mSvidobis droSa diadi,
magram viRaca gibiZgebda gaafTrebuli,
144
gamoafrTxobda mTrTolvar mtredebs Ramis wyvdiadi...
es yovelive aris mainc gamarTlebuli.
nu aRmoxdeba mnaxvels kvnesa sulis wiaRiT,
da ara mxolod monadires, vinac, cxadia,
marjved, droulad moqmedebs da arodes cdeba.
mkvleloba Cveni moaruli glovis xatia...
wmidaa igi, sulis silaRiT
rac CvenSi xdeba.
XII
gsurdes gardaqmna, Senc mogedos im cecxlis ali,
raSic sagani gisxlteba da fers icvlis uxvad;
arsTagamriges, sagnebze rom uWiravs Tvali,
maTSi martoden gardatexis wertili uyvars.
rac Tavs darCenas Seafarebs _ qvadqceulia;
gana daicavs uCinari ruxi safari?
yoveli myari ufro myaris daqceulia,
vaglax, rom sadRac SemarTuli uro mzad aris.
cnoba Seicnobs, rac dis wyaros wesiT da rigiT,
da lxeniT Sehyavs laRad qmnilSi, romelsac igi
bolodan iwyebs an dawyebiT amTavrebs marad.
ganSoreba Sobs qveynad yovel bednier sivrces,
romelTac Tavi gaognebis siames misces.
da buCqad qceul dafnas surs, rom Sen iqce qarad.
1 4 5
XIII
gauswar yvela ganSorebas ise, viT zamTars
ukve galeuls, radgan amden pirquS zamTarSi
erTia ise uzamTresi, rom Tu gadarCi,
eg Seni guli daZlevs Semdeg yovelgvar avdars.
evridikeSi samudamod mokvdi da isev
uRrmes simReriT ganadide yofna mTliani.
aq, warmavalTa Soris iyav da idaise,
iyav wkrialSi damsxvreuli Wiqis wkriali.
iyav - da Tanac gaxsovdes, rom aryofna gelis,
rac aris Seni sulis rxevis mizezi Zveli,
rom Tundac erTxel aRasrulo es marTlac srulad.
savse bunebis daxarjul Tu dazogil Zalebs
Sen Seniv Tavic miakuTvne da miaTvale
aRfrTovanebiT, da uarhyav ricxvebi sulac.
XIV
yvela yvavili, naxe, miwas rogor endoba,
Cven beds namcecebs vacicqniT da Tavs amiT viqcevT, _
Tumca, vin icis! Wknobisas rom gvTxoven Sendobas,
iqneb gvmarTebs, rom maT Sendobad Cven TviTon viqceT.
yvelafers unda qrolva. Cven ki yvelafers gangeb
vawvebiT tvirTad, siames gvgvris maTi daxSoba;
momabezrebel aRmzrdelebad vudgebiT sagnebs,
radganac imaT maradisi ergoT bavSvoba.
vinmes isini Tavis ZilSi rom Caewvina
146
da im saerTo siRrmeebSi gamoeZina,
gaiTenebda sul sxvagvarad dilas da maSin
yvavilni uxvad gaduSlidnen ferTa Zoweuls,
rogorc Tanaswors da WeSmarit gzaze moqceuls,
da umRerebdnen, viT da-Zmani, mdeloTa qarSi.
XV
mudam metyvelo wyaros piro, iRvrebi Rvarad,
RaRadeb mxolod erT siwmides da ar iclebi.
Sen marmarilos niRabi xar, romelsac marad
laRad mdinari wylis ieri elicliceba.
akvedukebma gianderZes Tqmuleba Sori,
apininebis ferdobTagan, saflavTa gavliT,
CamoJonili, aw romelic bageTa Soris
gadmogeRvreba da imisi ulevi Wavli
Jangmokidebul nikaps miRma gadmodenili
esxmis niJaras, es yuria, qveganfenili
marmarilosi, miwis yuri, midi, edine.
miwa saubrobs Tavis TavTan. rac TviTon uTqvams,
mxolod mas ismens. da Sen wyaros suras rom udgam,
miwas hgonia, saubari Seawyvetine.
XVI
marad naCiCqni, nawvalebi Cveni azrebiT
RmerTia TviTon is adgili, rac kurnavs snebas.
Cven codna gvinda da mitom varT ase basrebi,
1 4 7
is naTelia da wyalobis gacema nebavs.
TviT uwmindesi msxverplSewirvac TiTqmis ara surs,
radgan es imis mSvid samyaros ar eTavseba
da iRebs mxolod imisaTvis, rom laR aRsasruls
uZravad Seupirispiros Tavis arseba.
im wyaros, romlis Cven martoden xmauri gvesmis,
svams mxolod mkvdari, isic maSin, rodesac Sesmis
uflebas TviTon mianiSnebs RmerTi, mdumari.
Cven ki gverguna martooden xmauri didi.
da kravi ufro idumali da ufro mSvidi
alRos wyalobiT eJvans iTxovs xvewna-mudariT.
XVII
sad, romel baRSi, netarebiT rom irwyvis marad,
romel xeebze, romel yvavilT gaSlil Tasidan
mwifobs nayofi nugeSisa mtevnebis darad?
es ucxo xili, romelT Soris Sen aTasidan
erTs Tu ipovi im mwir velze, guli rom itevs.
mudam gaocebs am nayofis sidide, madli
da silbo, Tanac rom daaswar fuqsavat Citebs
da rom manamde ar gauCnda eWvebis matli.
arsebobs sadme, angelosT rom uyvarT, xeebi,
nela rom zrdian idumali mebaReebi,
romelTa rtoni agvekrZala, rom dagverxia?
SevZeliT gana, sqemebad rom gvaqcia codnam,
Cven naadrev da iqve Wknobad qcevebiT odnav
148
im mSvid zafxulTa gulgriloba rom dagverRvia?
XVIII
cekvis asulo: warmavlobis, araraobis
moZraobebad gardamqmnelo, wamerTva goni.
eg bolo brunva TviT ar iyo xe moZraobis,
romelmac uceb SeiTavsa wlis yvela droni?
gana dumili kenweroze ar aiyvava,
rogorc yvavili ucnauri da arnaxuli?
trial-trialiT rom dahfrendi, Sen ar iyavi
Tavad is mze da mcxunvareba, Tavad zafxuli?
am aRtacebis xes nayofic umwifda zogi,
gana ar esxa mSvidi xili: ai, Tund doqi
zolebad mwife, an larnaki ufro mwifari.
suraTebze ki monaxazi ar darCa viTom,
muqi warbebiT umalve rom Seamke TviTon _
texili xaziT sakuTari brunvis tixari?
XIX
sadRac nebivrobs bankSi oqro _ sadac fulia,
iq lazRandarobs. magram ager brma maTxovari
spilenZis xurda fulisTvisac dakargulia,
rogorc kunWuli karadis qveS, mtverSi rom aris.
savaWro daxlTan Tavs Sina grZnobs yovelTvis fuli,
icvlis bewveuls Tu abreSums frial-frialiT.
1 4 9
is ki dgas imaT sunTqvas Soris, romelTac suli
veRar mouTqvamT dRe da Rame fulis SrialiT.
rogor natrulobs RamiT moxras, marad gawvdili
xeli, diliT rom isev gaSlis bedi, gancdili,
da naTeli da sacodavi kvlavac gaewvdis.
netav Seecno igi vinmes da eTqva qeba _
sagalobeli. ris gamoTqmac xelewifeba
mxolod mgalobels, Sesmena ki _ mxolod RvTaebrivs.
XX
ra SoreTia varskvlavT Soris, da mainc ufro
Soria, rasac ama qveynad vswavlobT, miveltviT.
ai, Tund bavSvi... an moyvasi, Tanamesufre _
ra miuwvdomlad Sordebian erTurTs yovelTvis.
bedi Cven gvzomavs yofieris adliT Tu mtkavliT
da albaT mitom agrerigad gveucxoveba;
kacs, daukvirdi, ra manZilze Sordeba qali,
rom gaurbis da Tan gulisxmobs mTeli cxovreba.
Soria yvela, arsad ikvris wre miRmieri.
Sexede sufras _ TefSze Tevzis ucxo ieri.
Tevzebi utyvni ariano, davendoT wignebs?
vin icis, iqneb romelsame ucxo mxareSi
TevzTa enaze metyveleben, imaT gareSe?
vin icis, iqneb...
150
XXI
baRebs umRere, gulo Cemo, ucnobebs SenTvis,
TiTqos minisgan Camosxmulebs da miuwvdomelT,
Sirazisa da ispahanis vardnarebs, romelT
wyaroTa wkrials Seni qeba-didebac erTvis.
Tqvi, gulo, TiTqos sul Tan gaxldnen ymawvilobisas,
TiTqos SenTvisac mwvifdnen mudam maTi leRvebi;
da ise icnob maT niavebs yvavilobisas,
rom totebs Soris TiTqos nacnob saxes exebi.
ar Secde, TiTqos SegiZlia, rom amasoflad
ar aRasrulo es ganzraxva, saxeldobr: yofna!
Sena xar Zafi da qsovilis wiaR isxmevi.
ra grZnobac unda dageuflos, ra mZime Jamic
(Tundac es iyos TviT umZimes wamebis wamic),
igrZen, diadi xaliCaa nagulisxmevi.
XXII
bedis piruku: qveynad Cveni yofierebis
zesiuxveni didebulad baRSi mCqefarni,
an qvis kacebad aRmarTulni, Ronierebi,
portalTa gverdiT, aivnebqveS mwkrivad Semdgarni.
brinjaos zari, JamiT-Jamad romelic bedavs
ublagves yoveldRiurobas utevdes ketiT!
anda is erTi, TiTqmis ukvdav taZrebze metad
gadarCenili didi sveti, karnakis sveti.
axla igive siuxveni qrian guguniT,
1 5 1
brtyel-yviTel dRidan awydebian Ramis ukuneTs
da TvalismomWrel Suqs esvrian tlanqad da mqised.
magram kvalsac ki arsad tovebs siSmage urCi,
frenis rkali Tu sxva ram iqneb arc iyo fuWi,
magram, viT iyo Canafiqri, martoden ise.
XXIII
roca is wuTi mova SenTan, me damiZaxe,
Sens win jiutad warmomdgari wuTi, romelic
mogeaxleba maxvewari, viT ZaRlis saxe,
magram (Senad rom daiguleb) umal msxltomeli.
asea, Sengan warTmeuli Senia ufro.
Tavisufleba mogveniWa uecrad sruli.
magram Cven iqve dagveTxovnen uceb da ubrad,
sadac, TiTqosda, jer salamic ar iyo Tqmuli.
sayrdenis frTxili Zebna aris Cveni sagoni.
yofilis mimarT Cven varT xSirad uasakoni,
aryofilisTvis ki _ moxucni, viqceviT ukeT,
viT jer ars, roca mainc qebiT gvevseba suli,
radgan, vai, rom Cven varT toti, Cvenve varT culi
da sitkboebac im safrTxisa, rom gvimwifs ukve.
XXIV
o, es survili _ Tixisagan axali marad!
Semwed aravin ar hyoliaT, TviT iyoCaRes.
zRvispiras mainc Sendebodnen qalaqni myarad,
152
doqebi wyliT da zeTiT savse edgaT ojaxebs.
Cven gvsurs, RmerTebi Cvens gabedul zraxvebSi CavrToT,
Tumca maT gvispobs bediswera arafris msmeni.
hgian ukvdavni. Cven ki neba gveZleva marto,
vusminoT, vinac bolos unda isminos Cveni.
Cven, aTaswlovan mSoblebs gvinda, uzarmazari
myofadi mivceT Svilebs, raTa dagvcen Tavzari
zeaRmatebiT, rac ar gvsxmia, gvinda, maT esxaT.
Cven, usasrulod gambedavebs, gveyofa xani?!
utyvma sikvdilma icis mxolod - vina varT, rani,
da ras moigebs mis sanacvlod, rac mogvca sesxad.
XXV
Cu, ukve gesmis pirvel focxTa xelSi aReba
da gazafxulis siCumeSi kvlav mowme gaxdi,
rogor aRviZebs miwas kacTa qmedebis taqti
da momavali uazrobad ar gesaxeba.
rac modioda SenTan adre wesiT da rigiT,
kvlav gibrundeba, viT axali - TiTqos uRirxar.
Tumca elodi ganuwyvetliv, magram Sen igi
ar migiRia arasodes; mas miuRixar.
gamozamTrebul muxis neSos momavlis muqi
feri eZleva, roca dgeba mimwuxris Suqi.
zogjer raRaca eniSnebaT niavebs amiT.
Savia buCqi. magram mindvrad rom axvavia
nakelis grova, is yvelaze metad Savia.
da Wabukdeba mimavali yoveli wami.
1 5 3
XXVI
rogor gvaRelvebs Cven frinvelTa yivili laRi...
Seqmnili sadRac da odesRac. gasakviria,
TviT bavSvebis xmac, TamaSisas rom gahyvirian,
ukve ar aris WeSmariti yvirili, saRi.
mxolod SemTxvevebs gahyvirian: samyaros sivrcis
SualedebSi (sad frinvelis yivils usnebod
ZaluZs SeRweva, rogorc kacma sizmarSi icis)
arWoben xolme Tav-TavianT yvirils lursmnebad.
sad varT? qaRaldis franebiviT dabla vtrialebT,
mivfarfatebT da nafleT-nafleT mivafrialebT
sicils, romelic dagveZenZa ise, viT qari.
aawye, RmerTo momReralo, yvirili yvela!
raTa CuxCuxiT gaiRviZon da Semdeg nela
gaiyolion dinebisas Tavi da qnari.
XXVII
marTla arsebobs gana Jami, yovlis damqcevi?
rodis SeiZlebs, mTaze cixe gaxados urgi?
ai, es guli usasrulod da aRtacebiT
ekuTvnis RmerTebs. rodis daSlis mas demiurgi?
Cven gana iolmsxvrevadni varT, marTlacda, ase,
rogorc beds unda gvaiZulos? an Cvens bavSvobas,
Rrmas da mravali dapirebiT piramde savses,
nuTu fesvebSi uweria Semdeg CaxSoba?
o, warmavlobis moCveneba msgavsia landis,
154
ndobiT mimRebis wiaR igi kvamliviT gadis
da sadRac iqiT uWiravs gezi.
Cven ki, ranic varT, warmavalni adre da male,
mainc vWirdebiT maradiul idumal Zalebs _
viT saRvTo wesi.
XXVIII
modi da wadi. Sen, vinc TiTqmis bavSvi xar CvenTvis,
cekvis nakveTi daasrule ymawvilqalobiT
da mokaSkaSe zodiaqod aqcie erTi
cekvaTagani, romelSiac Cven warmavlobiT
vjabniT bunebis yru qmedebas. smenis unari
mas xom orfevsma SesZina da iwyo gogmani.
Sen agiCuyda guli, xem rom ar iuara,
smenadqceulma da nel-nela, odnav yoymaniT
mainc gamogyva sacekvaod. da tankenari
grZnobdi, sad iyo Sualedi mousmenari,
rodesac qnari amaRlebas iwyebda Zliers.
eg svla, narnari, Sen xom imis imediT SesZel,
rom am netari zeimisken Tund mxolod erTxel
moabrunebdi Sen megobris svlasa da iers.
XXIX
SoreTTa Cumo megobaro, igrZeni, sivrces
rogor eReba Seni sunTqviT axali bWeni.
bneli samreklos ZelTa guguns, de, bani misces
1 5 5
Senma rekvamac. da rac aris STanmTqmeli Seni,
gaxdeba maSin am sazrdoze ufro Zlieri.
gardiqmen marad, nu geqneba Jami sasveni.
ra gansacdeli ufro gtanjavs, bedismieri?
sma gemwareba? Tavad gaxdi maSin sasmeli.
am Warb RameSi Sens grZnobebs ki nu gaeyrebi,
TviT iyav maTi jadosnuri ZaliT Semkrebi
da azrad eqmen maT saocar Serwymas, avsebas.
miwiereba Tu giviwyebs, midi, minebdi.
mSvid dedamiwas CasCurCule: mivedinebi.
marad mimdinar wylis nakads ki uTxar: varsebob.
poetis SeniSvnebi
ciklisTvis sonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmi
pirveli nawilisTvis
X soneti: meore striqonSi igulisxmeba arlTan mdebare elises mindvrebis saxel-
ganTqmuli Zveli sasaflaos samarxebi, razec „malte laurids brigeSic“ aris saubari.
XVI soneti: am sonetis adresatia ZaRli. „Cemi RmerTis xeli“ ganasaxierebs
damokidebulebas orfevsisadmi, romelic aq poetis „RmerTia“. avtors surs, es
xeli ise mimarTos, rom, Tavisi usazRvro Tana-ziarebiTa da TavganwirviT, dalocos
es ZaRli imisma xelma, vinc, TiTqmis msgavsad esavisa (ix.: iakobi, 1. mose, 27), misi
bewviT imitom Seimosa, rom, Tavisi guliT, misTvis Seuferebeli memkvidreobis –
kacobrivis – Tanaziari gamxdariyo Wirsa da lxinSi.
XXI soneti: es mcire sagazafxulo simRera imavdroulad warmomidgeba rogorc „ga-
nmarteba“ uCveulo mocekvave musikisa, romelic erTxel eklesiis bavSvebis SesrulebiT
movismine rondas (samxreT espaneTi) dedaTa patara monastris dilis mesaze. bavSvebi,
miwyiv sakekvao taqtiT, CemTvis ucnob teqsts damRerdnen dafsa da triangelze.
156
XXV soneti: eZRvneba veras.
meore nawilisTvis
IV soneti: martorqas aqvs Zveli, SuasaukuneebSi metad gavrcelebuli mniSvneloba
qalwulobisa: amitomac amtkicebdnen, rom is, profanebisTvis ararsebuli, arsebuli
xdeboda maSinve, rogorc ki gamoCndeboda „vercxlis sarkeSi“, romelsac qalwuli
moimarjvebda (ix. XV saukunis fardagebi), da - „masSi“(qalwulSi – red.), viT-
arca aseTsave wminda, aseTsave dafarul sarkeSi.
VI soneti: antikuri vardi sxva araferi iyo, Tu ara ubralo „askili“, wiTel-
yviTeli, alisfrad daferili.
is aq valisis zogierT baRSi yvavilobs.
VIII soneti: meoTxe striqoni: batkani(suraTebze), romelic mxolod minaweri ba-
raTis saSualebiT metyvelebs.
XI soneti: igulisxmeba mtredebis gansakuTrebul saxeobaze – mRvimis fiTrisfer
mtredebze Zveli tradiciis mixedviT nadirobis forma, gavrcelebuli karstis
midamoebSi. mRvimeSi frTxiled Cakidebul tilos naWers moulodnelad aaSriale-
ben, xolo roca damfrTxali mtredebi miwisqveSa TavSesafars toveben, maT
xocaven.
XII soneti: eZRvneba mkiTxvels.
XXV soneti: uwyvildeba bavSvebis sagazafxulo simReras (sonetebis pirvel nawilSi).
XXVIII soneti: eZRvneba veras.
XXIX soneti: eZRvneba veras megobar ymawvils.
r.m.r.
1 5 7
gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi,gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi,gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi,gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi,gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi,
1906-dan 1926 wlamde1906-dan 1926 wlamde1906-dan 1926 wlamde1906-dan 1926 wlamde1906-dan 1926 wlamde
oqromWedelioqromWedelioqromWedelioqromWedelioqromWedeli
madroveT! nela! – vemuqrebi beWdebis grovas,
Zewkvis yovel rgols vaimedeb, rames vpirdebi:
mogvianebiT gaxvalT gareT, yvelas dro mova.
vWedav da vambob: nivTi, nivTi, nivTi, nivTebi!
Cemamde ar surT, rom itvirTon raime xvedri,
ramed rom iqcnen, am azrisgan yvela Sors aris.
aq. RvTis wyalobiT, tolebi varT, yvela varT erTi:
mec, oqroc, cecxlic da TviT Tvali-patiosani.
iyuCeT-meTqi, daSoSmindiT! aq kivis lali,
iq margaliti itanjeba, cremli eRvreba,
akvamaranSi boboqrobs da borgavs Rrma wyali,
rarig Znelia, Semzaravi, TqvenTan Sexeba.
erTad iRviZebT. vis ra gindaT, aRarc ki mesmis:
alaJvardeba zecisa Tu wiTlad SeRebva?
da mTeli grova usaSvelo naperwklebs mesvris.
oqro, etyoba, damyabulda, morCilad damyva,
jer cecxlis alSi gamovawrTe, darbilda, galRva,
magram me misi Sewuxeba mainc momixda
qvis gulisaTvis, da rom unda Camesva Tvali,
liTonisebri gaSmagebiT uceb momixta
da Tvlis sanacvlod me Camaso Tavisi brWyali.
158
espanuri trilogiaespanuri trilogiaespanuri trilogiaespanuri trilogiaespanuri trilogia
(I)
am Rrublisagan, varskvlavi rom STanTqa velurad,
romelic enTo am mTianeTs miRma – (da Cemgan),
sadac amJamad Rame sufevs, sadac amJamad
gvianobamde qarni qrian Zlier – (da Cemgan),
im mdinarisgan, garRveuli zecis naTeli
gamokrToma rom airekla uceb – (da Cemgan),
am yvelafrisgan, yvelafrisgan da Cemgan, RmerTo,
Seiqmnas erTi, erTaderTi sagani mxolod
Cemgan da misgan, rasac fara grZnobs damwyvdeuli,
rogorc is iRebs amofSvinviT bnel, uzarmazar
aw ukve aRararsebobas samyaroisa –,
Cemgan da kuStad Camuqebul uamrav binis
yovel mbJutavi sanTlisgan, RmerTo, Seiqmnas
rame sagani; ucxoTagan, romelTac sulac
ar vicnob, RmerTo, imaTgan da Cemgan, da Cemgan
iqmnes sagani erTaderTi; ucxo, mZinare
moxucebisgan, TavSesafris sawolebze rom
darbaislurad axveleben, ucxo ZuZuze
CaZinebuli bavSvebisgan, mravalze mraval
gaurkvevlisgan da yovelTvis, yovelTvis Cemgan,
mxold Cemgan da imisagan, rac me ar vici,
iqmnes sagani, RmerTo, RmerTo, RmerTo, iseTi
zesamyaroul-miwieri, viT meteori –
Tavis simZimiT – SenivTuli frenaTa jami;
araviTari wona, garda movlinebisa.
(II)erTs ratom unda daekisros TavisTvis ucxo
saganTa zidva, rogorc muSas, erTi daxlidan
meore daxlTan rom gadadis da ucnobebi
kalaTs sul ufro rom uvseben da igi ukve
1 5 9
Zlivs ezideba am mZime tvirTs da arcki ZaluZs
ikiTxos: RmerTo, visTvis aris es wveuleba?!
da ratom unda idges igi ise, viT mwyemsi
da ganicdides gavlenaTa aseT siWarbes
am movlenebiT savse sivrcis Tanaziari;
mas xom SeeZlo, xes miyrdnobils, ar emoqmeda
da sxvaTa msgavsad bed-iRbali hqonoda Tvisi?!
magram farToa misi mzera. igi cxvris faris
mSvidi ieriT ar lbildeba, samyaros garda,
arra arsebobs ukve misTvis. zemoT Tu qvemoT
samyaro udgas mudam Tvalwin. rac sxvebs nebiT da
siamovnebiT ekuTvneba, mas brmad, pirquSad,
jiqur eWreba xolme sisxlSi, rogorc musika
da iqiT, miRma miedineba.
is ase dgeba Ram-RamobiT da frinvelis xma
garedan ukve sakuTari yofierebis
wiaR Caesmis. Tamamdeba, radgan mas yvela
varskvlavi Tavis arsebaSi Seamoaqvs mZimed –,
o, ise ara, viT viRacas, vinc Tavis satrfos
umzadebs xolme amav Rames da anebivrebs
mas gancdil caTa kabadonebiT.
(III)netav me, isev dabrunebuls qalaqTa mWidro
mixla-moxlaSi, garsSemortymuls xmaTa naxlarTiT
borblebis brZoSi, martodmartos am Sededebul
aurzaurSi, netav kvlavac gamxseneboda
ca da Tixnari ferdobebi, romlebzec gaRmiT
Camodis fara, ubrundeba sadgoms Tavisas.
gavkaJdebodi mxnedqceuli da SesaZleblad
meCveneboda mwyemsis saqme yoveldRiuri,
rogor muqdeba misi kani, dauyovnebliv
zustad nasroli kenWiT rogor Semoukecavs
faras kideebs, uecrad rom moeZenZeba.
160
nabiji mZime da sxeuli fiqrs mindobili;
da misi dgomac mefuria. kvlavac SeeZlo
RvTaebas vinmes idumali gansxeuleba
mis arsebaSi, Tavis Tavis daumcireblad.
igi dResaviT icvlis adgils xandayovnebiT.
RrubelTa Crdili masSi gadis da sivrce TiTqos
fiqrobdes Tavad mis magier auCqareblad.
vinc unda iyos igi TqvenTvis. me ki mis wiaR
SevaRwev GCumad, rogorc Wraqis wamosasxamSi
Ramis sinaTle monanave. Cacxreba Suqi.
da TviT sikvdili ise mova, rogorc egebis.
1 6 1
qristes STasvla jojoxeTsqristes STasvla jojoxeTsqristes STasvla jojoxeTsqristes STasvla jojoxeTsqristes STasvla jojoxeTs
bolos sruliad ganawamebi, arseba misi
gaecala sazarel sxeuls tkivilebisa.
aRzevda. xorci Camoitova.
da ukuneTi krToda, SiSisgan martoeuli,
da fernamkrTalevs RamurebiT enarcxeboda, - axlac caxcaxebs
mimwuxrisas
imaTs farfatSi SiSi Sexlisa
damcxral tanjvasTan. zneforiaqi mrume haeri
Semcbariyo neStis winaSe; da Ramis fxizel,
Ronier nadirT uxalisoba da burani aZabunebdaT.
misi axsnili, azati suli Tu gulisxmobda am sanaxebSi
Seyovnebas, sul umoqmedod. radgan jer isev sufevda irgvliv
movlena – misi mowameoba. zenaar srulqmnad miiCnevda
saganT Rameul arsebobas da maT zegardmo efineboda,
viT mgloviare sivrcis Tavani.
miwam ki, misi WrilobebiT mwyurval-damSralma,
piri qna – Sua gaipo da... xmobda qveskneli.
igi, mcnobi martvilobisa, yurs ugdebda amoymuils
jojoxeTisa, cnobis wyurviliT, rom Caswvdomoda
aw aRsrulebuls wamebas Tvisas: rom jojoxeTis medini tanjva
misi (usazmno) tanjvis winaSe, SiSiT SeZruli, ukumdgariyo.
da igi suli, qancgawyvetis mTeli simZimiT
CaeSva qvesknels, miiswrafis Cqari mixvriT
ucxod mziral, moriale aCrdilebs Soris,
adams Seavlo Tvali umal, swrafad daeSva,
gauCinarda, akiafda da Caikarga vardnisas
velur siRrmeebSi. uecriv (maRla, ufro maRla)
azvirTebuli kiJinis qimze, misi daTmenis
umaRles koSkze, wamoimarTa: usunTqveli,
dga usayrdenod, tkivilTmflobeli. da mdumarebda.
162
SemobrunebaSemobrunebaSemobrunebaSemobrunebaSemobruneba
gza siwrfelidan sidiademde
msxverplze gavliT miedineba.
kasneri
is WvretiT amis mopovebas didxans mounda.
varskvlavni, misi mzeris ZaliT monusxulebi,
muxlmoyriT idgnen mis winaSe.
anda Wvretisas
daCoqili idga TviTonve
da gulmxurvale vedrebebiT Rlida RvTaebas,
romelic zogjer uRimoda xolme mTvlemari.
SiSis zars scemda cixe-koSkebs
Tavisi mzeriT:
igi agebda erTSi mravals uceb, xelaxla.
magram xSirad ki aremare,
dRis sinaTliT gadatvirTuli,
saRamoobiT isvenebda mis Cum TvalTvalSi.
da mobalaxe cxovelebic aseve mSvidad
Seudiodnen Ria mzeraSi.
aSterdebodnen mas lomebi, datyvevebulni,
viT maTTvis ukve gaugebar Tavisuflebas.
da uSualod TviT masSive, gulisxmierSi,
frendnen frinvelni,
yvavilebic ise, viT bavSvebs,
masac umzerdnen gaxelili farTo TvalebiT.
da xma dairxa: arsebobso viRac mWvreteli.
es xma Seexo
ufro nakleb, saTuod xilulT,
Seexo qalebs.
1 6 3
rodemde unda Wvritos ase?
igi xom didxans
iyo yvelafers moklebuli da misi mzeris
siRrmeebidan gamokrToda xvewna-mudara?!
da roca kaci momlodine, ucxo mxareSi,
uJmur sastumros gulgrilsa da sapirenacval
oTaxSi ijda pirquSad da Tvalanarideb
sarkeSi mainc irekleboda
igiv oTaxi, da mtanjveli sawolidanac
isev igive:
TviT haerSi xdeboda raRac
gaugebari. TiTqos imis guls mgrZnobiares,
amden satanjvel gamovlilsa da mainc isev
ase Rrmad ganmcdels,
asamarTlebdnen: siyvarulis uqonlobisTvis.
(ris Semdeg ukve mas ganwmendac ekrZaleboda).
xedav? asea Seni Wvreta zRvardadebuli.
da am samyaros, Sengan naWvrets ukiduresad,
surs siyvarulSi aRmocendes da gaiSalos.
mzeris saqmeni moilia,
aw gulis saqmes unda Seudge;
samyaros xatebs, SenSi momwyvdeulT,
romelTa mimarT Zaladobdi da amitomac
axla Sen maTi ara ici-ra.
sulo kacisa, ai, Seni gonebis suli,
romelic axla dai pyari bunebis mraval
qmnilebaTagan, es-es aris axla daipyar
arseba, jerac arasdros rom ar gyvarebia.
164
„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”
(papirusi prisse, ptah-hotepis gamonaTqvamidan.
Cvens welTaRricxvamde 2000 wlis xelnaweri)
„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”. mokvdeba
imaTi Rimilis eniTgamouTqmel yvavilobisagan. mokvdeba
imaTi nazi xelebisgan. mokvdeba
qalTagan.
umReros Wabukma maT, momakvdinebelT,
rodesac isini
amayad Seuvlen gulis sivrceebSi. Tavis ayvavebul
mkerdidan umReros:
imaT, miuwvdomelT! o, rarig ucxoni arian isini!
Wabukis grZnobaTa qedze gadmomdgarni
siamed gardaqmnil Rames gadmoRvrian
mis gaSlil mklavebis udabur xevebSi.
da vaJis sxeulSi maTi movlinebis niavi Srialebs.
mTlad gabrwyinebulni
miedinebian misi nakadebi.
magram mamakaci,
dae, mdumarebdes Tavzardacemuli.
is, visac Rameni Tavisi grZnobebis maRal mTianeTSi
ugzod da ukvalod aqvs mimofantuli,
dae, mdumarebdes.
viT dums xandazmuli, Zveli mezRvauri,
romelSic Zleuli SiSebi aqamde
TrTolviT TamaSoben, rogorc mocaxcaxe galiis kedlebSi.
1 6 5
gulisgulisgulisgulisgulis mwvervalze gariyulo, Sexede, rarig
mcired moCanan, xedav, qvemoT sityvebis bolo
dasaxlebani da mis zemoT raRaca grZnobis
pawawkintela kar-midamo ukanaskneli.
gana vera scnob, gariyulo gulis mwvervalze?
mxolod kldeRaa xelebs qvemoT. Tumc, albaT, aqac
xarobs zogi ram; dadumebul kldovan napirze
aRmocendeba umecari balax-bulaxi
RiRin-RiRiniT. magram mcodne? vinc Semecnebam
daamdumara, SerCenili gulis mTianeTs.
albaT, dadian iq jansaRi cnobierebis
mqone nadirni, dazRveulni, adgils icvlian,
xan yovndebian da usafrTxo didi frinveli
iraoTi rom darialebs mwvervalTa uars.
faTerakebSi, ganwiruli gulis mwvervalze.
166
suli sivrceSisuli sivrceSisuli sivrceSisuli sivrceSisuli sivrceSi
mis samefo udidebulesobas
didhercogi fon hesenis qalbatons
srul pirad sakuTrebad
me aq var, aq var, TavdaRweuli
da mofarfate.
gavbedav ki? gadaveSvebi?
amis SemZleni aq mravlad iyvnen,
sadac viltvodi. magram amJamad,
rodesac maTgan umciresnic mZleTamZleoben,
Tumca ki sduman ostatobis winaSe mainc –:
me gavbedav? gadaveSvebi?
Tumc umZimesi Rameebi mitarebia
Zalze SeboWil Cems sxeulSi, magram me igi
usasrulobas SevaduRe. is miwieri
sxeuli Cemi.
igi qviTinad iRvreboda, rodesac me mas,
mis ubralo guls avamaRlebdi.
magram axla ki, vis vaCveno,
rom me suli var.
vis gaakvirveb?
uecrad unda gadaviqce maradiulad,
sapirispiros aRar unda veWidebode,
ukve nugeSi aRar viyo, arafers vgrZnobde,
zecaTa garda.
araviTari saidumlo aRar arsebobs,
ukve amoxsnil
1 6 7
saidumloTa Soris mxolod erTiRa darCa,
erTi SemkrTali saidumlo.
o, ase erTi-meoreSi viT gadadian
ufarToesi moxvevnani.
maTgan romeli Camixutebs, gadamcems iqiT,
me, gamoucdel Camxutebels?
anda me iqneb damaviwyda da Semwevs Zala?
gadamaviwyda momqancveli aRgznebuloba
im umZimesad SeyvarebulTa?
gamikvirdeba, aRviswrafvi maRla da SevZleb?
168
musikasmusikasmusikasmusikasmusikas
musikav: sunTqav qandakeTabaTa, an iqneb:
xatTa mdumarebav. Sen iq metyveleb, sadac sityvebi
ukve Tavdeba. dro xar, romelic
zeaRmarTvis damwuxrebul gulTa savalze.
grZnobav, visadmi? o, gardasaxvav
grZnobisa, rad-Ra? – xmovan landSaftad.
Sena xar ucxo: musikav, Cveni
gulis sivrce xar, amozrdili da ganfenili
Cvenze usazRvrod.
Cveni uidumalesoba maRldeba Cvenze
da igi ukve gareiswafvis, –
es aris wminda ganSoreba:
rodesac irgvliv gvidgas uRrmesi,
rogorc SoreTi gamocdili, rogorc haeris
iqiTa mxare,
wminda,
didi,
ukacrieli.
1 6 9
...rodemde,...rodemde,...rodemde,...rodemde,...rodemde, rodemde, rodemde viTminoT,
Tqmani da moTqmani? xom iyvnen isini,
sityvis didostatni, romelTac ubadlod
icodnen xeloba?
raRa saWiroa axali mcdeloba?
amdeni wignebiT, wignebiT, wignebiT
Tavzardacemulni
adamianebi gana kvlav viqnebiT?
Tuki or wigns Soris ixilo mdumare zeca:
gixarodes...
an kidev mimwuxris miwis Tund mtkaveli
ginaxavs? – arodes.
mudam ayruebda samyaros umetes grigalTa, zRvaTa,
adamianebis yvirili, gniasi sxvaTa da sxvaTa...
raoden aRsavse unda yofiliyo Warbi mdumarebiT
samyaro esoden,
rom Cven, gamudmebiT momkivan arsebebs,
WriWinobelebis WriWini gvesmoda.
da Tumca haeri mTlianad Sededda
yvirilTa simZimiT,
Cvenamde xandaxan aRwevda
mdumare varskvlavTa cimcimi.
netavi odesme Cvenc Segvsityvebodnen
isini, vinc marad warsuls mivanebeT!
da gavmxdariyaviT: bolos Cvenc msmenelni!
pirveli msmeneli adamianebi.
170
anti-strofebianti-strofebianti-strofebianti-strofebianti-strofebi
o, aq, Cvens Soris naRvlianad rom iarebiT,
qalebo, mudam,
bedi rom Cvenze nakleb gindobT da mainc ZalgiZT
xsna sulisa, rogorc wmindanebs.
rogor axerxebT,
Seyvarebuls Tvals rom SeavlebT,
uceb aRvsebas bevrad ufro meti myofadiT,
vidre iqneba SesaZlebeli?
da vinc ki icnobs
TviT ukidures varskvlavTa SoreTs,
gaognebuli rCeba mainc,
roca awydeba Tqvens didebul gulTa sivrceebs.
maT rogor avrcobT am saocar siviwroveSi?
wyaroebiT da RameebiT aRvsilno marad.
nuTu Tqvena xarT
isini, visac bavSvobisas ufrosi Zmebi
xels gkravdnen skolis derefnebSi?
hoi, netarno.
Cven bavSvobaSi samudamod davisaxiCreT
Cveni sulebi,
Tqven ki iyaviT puris yana, jer mousvleli.
ar dagaSavaT Tqven
bavSvobis CamoSvavebam.
da aq ideqiT
RmerTSi srulyofis uecari saswaulebi.
Cven ki,
ise, viT kldis naSali, biWobis xorkliT,
gauTlelni Tu odnav Tlilni.
Cven – kldis RorRiviT
1 7 1
Camocvenilni yvavilebze.
Tqven ki, qvesknelis yvavilebo,
fesvebs uyvarxarT,
Tqven, evridikes dobilebo,
zeaRmavali kacebis wminda mobrunebiT
marad savseno.
Cven varT TviTgvema,
sxvaTa mgvemni siamovnebiT
da siamisgan TviT gvemilni kvlavac, yovelTvis.
iaraRi varT
mZvinvarebis sasTumalqveS amodebulni.
TiTqmis Svela xarT.
roca dgeba usaSveloba.
Tqven saCrdilobel, mosasveneb xeebad gsaxavT
martosuli kacis ocneba.
172
erosierosierosierosierosi
niRbebi Cqara! davabneloT erosi cxadi.
mis elvarebas vin gauZlebs? saxes umalven,
rodesac igi, viT zafxulis mzedgomis xvati,
sagazafxulo Semzadebas Sewyvets umalve.
roca baasSi raRac Cndeba ucxosaxovnad,
TiTqos dinjdeba... uceb kivis da xmas umatebs...
da mosaubreT ucnob TrTolvas taZris TaRovan
Sidasivrcisebr daamxobs da aagumbaTebs.
o, dakargulni, dakargulni uceb, umecrad!
o, RvTaebaTa Caxutebav, ficxo da cxaro!
sicocxle Sedga, bediswera iSva uecrad.
da siRrmiseul wiaRebSi atirda wyaro.
1 7 3
mTelimTelimTelimTelimTeli samyaro gansxeulda satrfos saxeSi,
magram uecrad aRivso da gadmoiRvara
gare samyarod, versacnobad da miuwvdomlad.
ratom ar Sevsvi maSinaTve samyaro mTeli,
romliTac iyo satrfos saxe ase aRsavse,
romlis surnelsac TiTqmis viyav dawafebuli?
o, me ki Sevsvi, Tanac rarig dauokeblad.
magram aRvivse am samyaros didi siuxviT
da roca vsvamdi, viRvrebodi me TviTon smisas.
174
sami leqsi ciklidan: sarkis anareklebisami leqsi ciklidan: sarkis anareklebisami leqsi ciklidan: sarkis anareklebisami leqsi ciklidan: sarkis anareklebisami leqsi ciklidan: sarkis anareklebi
I
o, sarkeebis anareklTa elda da elva!
TvalismomWreli, radgan aRar grZeldeba arsad.
mis wiaR iklavs wyurvils qalTa vnebaTaRelva,
maT xom sarkeni esaxebaT samyaros garsad.
Cven, mamakacebs, sarkeebSi Cacvena gvelis,
viT Cveni arsis saidumlo sadinars SigniT;
qali ki Tavis Tavs kiTxulobs: sarkea wigni,
is masSi unda gaormagdes, rom iyos mTeli.
o, warudeqi, sayvarelo, cials mag minis,
rom SeZlo yofna da Sensa da Sens Soris maSin
aRdgeba Zabva da sazomi yvelafer imis,
rac ki ram aris aRuwerel-uTqmeli masSi.
Senma xatebam agamaRla: ra ganZs atareb!
Seniv „ho“ Sensken gidasturebs mag Tmas da Rawvebs;
TviTSegebebiT mTlad aRsavse mzeras rom aswev,
igi giTrTis da gebindeba, roca adareb.
II
sarkis minidan yovel jerze sul ufro qorfa
amoewvdebi sakuTar Tavs da SenSi, iqve,
rogorc larnakSi, awesrigeb, alageb orfad
sakuTar xatebs nair-nairs da Senad irqmev
am anareklTa yvavilobas, furCqvnas, sisrules;
odnav fiqrdebi, irgvliv msubuq ocnebebs isev,
vidre imaTi netareba ar gaiZulebs,
rom es xatebi Sensav sxeuls aCuqo isev.
1 7 5
III
qalTan, TavisSi rom uwyvia xatTa krebuli,
viT samkauli zardaxSaSi nazad da lbilad,
gayuCebula mamakaci Seyvarebuli,
monacvleobiT, TandaTan rom SeigrZnobs frTxilad
qals da mis Sina samSvenisebs... kaci, romelic
Tavis xats sulis cxraklitulis wiaR ar tovebs;
Sida siRrmidan mas gadmoRvris daucxromeli
samyarouli Semecneba da simartove.
176
sicocxlissicocxlissicocxlissicocxlissicocxlis gzebi. uceb freniT gascdebi kides,
zeamaRldebi da qveyana qvemoT ielvebs,
roca damsxvreul surebs Cvensas mivtiriT kidev,
wyaro agvivsebs peSvebs, adre ucarieless.
usadavesi sma yvelaze axlo Tasidan,
sadac gangebis xazebi Cans warumarTveli.
Tavs etyvi: me var, ucodveli bedma amzida
da rom Cavcqeri, mitom aris ase naTeli.
Cems morCil peSvebs vaciskrovneb Cemiv cialiT,
xolo sakuTar Crdils uRrmesad davafen gverdiT,
gana mitom, rom movicilo ase iolad,
mxolod imitom, rom miwasTan gavxado erTi.
miuZo, 1923-is maisis miwuruli
(miZRvnis eskizi)
1 7 7
elegiaelegiaelegiaelegiaelegia
miZRvnili marina cvetaeva-efronisadmi
o, warmavloba samyaros Sina, marina, cvena varskvlavebisa!
mas iotasac ki ver SevmatebT, gadavixvewoT romelime
varskvlavze Tundac! samaradJamod yvelaferi gamoTvlilia.
TviT vardniTac ki wminda ricxvi ar Semcirdeba.
uarmyofeli vardna yoveli, dasabamamde aRwevs da srulqmnis.
da Tu es mxolod TamaSia, msgavsTa triali da Canacvleba,
saxelic arsad moiZeveba da Tu nagramic ver igulvebs
sayudels versad?
Tu talRebia, marina, zRva varT, Tu ufskrulia, marina, ca varT.
miwa - miwa varT, gazafxuli aTasjeradi, aRmoxdenili hangi,
simRera, torolebiviT TvalSeudgam sivrceSi gvtyorcnis.
Cven aRtkinebiT viwyebT, hangi ki ukve srulad aRgvemateba;
moulodnelad simZime Cveni, simReras dadreks godebisaken.
Tundac: godeba, umrwemesi aRtkineba ar aris gana, ltolva miwisken?
miwier RmerTebs xotba swyuriaT Turme, marina.
ucodvelni arian RmerTni, qebas elian moswavleTa gulmodginebiT.
SevasxaT xotba, sayvarelo, davixarjoT qeba-didebiT.
araferi Cven ar gvekuTvnis. mxolod odnav Tu SevexebiT xeluxlebel
yvavilebs yelze. me es vixile kom-omboSi, nilosis piras.
ase, marina, msxverpls gaiReben mxolod mefeni, sakuTar Tavis
uarmyofelni.
viT angelosni, Camoivlian da dasaxsnelTa karibWeze niSans
stoveben,
ase vexebiT yovelives, raic natifad migvaCnia, an gveCveneba.
o, ramdenad Sors, oi, rarigad dabneulni varT Cven, marina.
Tavad uRrmesi sulieri sababis drosac. maniSnebelni, sxva
araferi.
es uwynari, saqmianoba, Tu CvenTagani romelime
mets veRar itans da Tavs gadasdebs Sesarkineblad,
myis Surs iZiebs da moakvdinebs. msaxvral Zalas rom flobda, aki
178
vamCnevdiT yvela, mis daxvewil, natif qcevasa
da ucnaur ZalisxmevaSi, romelic cocxlebs, gadarCenil
gvqmnis arsebebad. aryofna. uwyi, Tu rarig xSirad
migvaqanebda brma brZaneba, kvlavdabadebis yinulovani
winaresivrciT..... migvaqanebda: Cven? uTvalavi TvaliT akinZul,
SenivTul sxeuls, uxvad dafenil quTuToebqveS urCad
Sexiznuls.
ezideboda mTeli modgmis guls danarcxebuls. mZlevar frinvelTa
miznisaken
ezideboda Cveni livliva gardasaxvis nakreb saxebas.
metrfeebma ki, marina, oRond, araferi unda uwyodnen
sikvdilis arsze. mudam cincxali siymawvile SeinarCunon.
mxolod maT saflavs sWirdes sibere, mxolod samare Caufiqrdes,
daikras Talxi
mtirali xis qveS. moigonebdes gardasul dReebs.
mxolod samare Caiqces maTi. isini ki, moqnilebi darCnen,
lerwiviT;
is ki, raic dreks maT ganuzomlad, morkalavs kidec srulqmnil
gvirgvinad.
Tumc ganaqarebs maisis qari! maradiuli Suagulidan,
sadac Sen sunTqav da alRoc gigrZnobs, maT waritacebs sul
erTi wami.
(o, rogor gigeb, mdedro yvavilo, aseTive
waruval buCqze amonayaro. ra ZaliT verwymi Rameul haers,
Ram-RamobiT rom gelamuneba). odiTganve flobdnen RmerTebi
naxevrebTan pirmoTneobas. am wrebrunvaSi momwyvdeulebma
gavimTlianeT sakuTriv Tavi, viT diskoebi savse mTvarisa.
mcxrali mTvaris Jams, Tund axali mTvaris kviraSic,
sisavses vervin dagvibrunebda, Tu ara mxolod
martoeuli svla sakuTari, ZilgamkrTali mTa-velis Tavze.
1 7 9
danarTi IdanarTi IdanarTi IdanarTi IdanarTi I
180
orfevsi, evridike, hermesorfevsi, evridike, hermesorfevsi, evridike, hermesorfevsi, evridike, hermesorfevsi, evridike, hermes
Tamar kvaxaZis (Tamrikos) xsovnad!
(mTargmnelisgan)
hgiebda ege sakvirveli sulTa wiaRi.
viTar yuCi vercxlis madani bnels
gadamarTul isinica miiqceoden. fesuTa Soris
h-s-Cqrolvida sisxli, kacTa mimarT raÁc ganiRuris
da, damwod-mZime viTarca Zowi, bnelSigan igi mCinarebda.
sxua arra iyo wiTloani.
hgiebden aqav kldeni
Tu tevrni usierni uarseboni. xidni esera mzideni zedan
sicalieris
da didroani aemag, lega, TvaldaStrobili tboris gadamarT,
Tvissav mSorev daZirul fuZes rom Ca-x-h-kidvoda
viT wvimis-Rrubel-najeri zeca sanaxs darqmuli.
mdeloT-Sorissac msaTnoebel da friadis-Tmenad-movsil
mqrqali zoli savalisa ganfenili viT grZeladgrZeli
TeTri tilo aRCindeboda.
gzasa magas esenica moetevnoden.
winar vidoda tanasxepili lurj-mosasxam-burvili mamri,
bagemdumriad da esemca mouTminare midmo-h-zvervida Tvis
winairgvliv.
ulodneladca h-s-STanTqmida savals TiToeuli biji misi
did-dids sakbeCTa; mZimed-dasulni mklavni misni
erCeoden samoslis naoWT, aRarca h-s-cnevden mklavni
aemag Cangs damCatebuls, marcxens vaJisa agrerigad rom
Sezrdiliyo.
viT zeTisxilis Stos CaWdobilni bwkalni vardisa.
grZnobanica vaJisani eseviTar gaordebodin:
1 8 1
win-win misca raÁ mi-h-srbevda mzera viTarca
ege mwevari, uku-h-rboda, eaxleboda, niadagca
kulav h-Sordeboda, momdevnosaca mosabrunsa
dalodinebul Sedgeboda, - yurTa-smena misi miTve
zurgs-mi-x-h-qcevda, uku-h-s-Trevnida.
JamiTiJam igic h-gonebda, h-kmariyo vinZlo yavli ese
aemag orTav mareblisa da sxuaTa, romelnic
jerovan iyo, sruliadsa aRslvas amas kvalad
missa midevneboden. merme missave aRmslvelobis naxmeviRa
hgiebda ese kvlavindebur, qrolaca missav mosasxamis,
zurgs-ukan missa hgiebda raÁc. moaweveno
aki isini, - Tvisadca asre ubnobda mamri;
xmier war-h-s-Tquamda, yurT mo-h-s-wudeboda Tvissav naxmevi.
moaweveno aki isini, Tuca orni iqneboden vinicobaa,
moSiSar-asre neliadca h-vliden romelni. mamrs
mixedva rom mi-h-nebeboda (uku-mimzera igi qmedebis mTelisa
amis, pirvel-jerad
aRsrulebul romel iqmnebis, vTqvaT, ganqreva rom ar yofiliyo),
h-xilveboden unda
kidevac orniv wynarni, mCumar agre kvalad missa h-reben romelni:
midmoslvisa Tu SorevTa maTTa macne RmrTeeba,
naTlier TvalTa zedan araRCin-Camofxatebul,
tanis winare wvarTilis kverTxis midmomtarebel,
wviv-terf-frToanca mofrtiale; RmrTisca
marcxens gadandobil: diaci isi.
esden-satrfoÁ, rome Cangs magas gamoego moTqma gardammet
imisa vidre yoel-diacni motiralni gamo-h-scemdinca;
rome iqmnoda moTqmisganca samyaroÁ, Sigan romlis
mun erTxelac h-yofda yoveli: usier-tevri Tu tafobi,
savalica, alagica, mdeloc, mdinarec, oTxfexica,
rome war-h-s-denda moTqmiseuli-samyaroÁs gareirguliuca,
viT gareirguliu mTlad esera samyaroÁs sxuis dedamiwa, mzeÁ,
zecaÁc varskvlavdavlili,
182
moTqmiseuli caÁ saxiCarT varskvlavTa-Tana – :
diaci isi esden-satrfoÁ.
xolo vidoda RmrTeebis missa xels mindobil diaci isi,
grZeladgrZel cxedris tiloTa mier nabij-Sebrkolvil,
alalbed asre, msaTnoebel da gamrideÁ mouTmenlobis.
TvisSiv myofobda igi viTarca asuli zesTa imedovnebis,
arcaRa mamri win-marebeli, arcaRa gzaÁ, cxorebisad
aR-h-vlida raÁc, afiqrebda diacsa amas.
TvisSiv myofobda diaci isi. mkudar-yofnac Tvisi
viTar savseba diacs mo-h-s-cevda.
viTar nayofi sitkboebis da simrumisa,
diaci isi aRvsiliyo diadis Tvisis sikudilis mier,
raÁc siaxle amrigad gaxlda im zomamde, rom arras
h-s-cnevda diaci isi.
qalwulobis axlisa wiaR h-yofda diaci,
ukarebel-ubiwoÁca h-yofda isi; sqesovnebac misi ixSvoda
viTar norC-Slili ram yvavili mimwuxris mimpyrob,
isi mklavnica diacisani orTa-uRels im gzobamde
garda-h-s-Cvevniyvnen,
rom uracxyofda TviT tanmsubuqi RmrTeebis aeg
usazRvrod-Cumi, warmmarTebeli ram mikareba
diacsa amas viTar nametur mindobaÁ.
diaci isi arRa gaxlda sulac aeg TeTrgvremani qalbatoni, vinc,
zogjer iyo, mgosnis simRerebs xmas ayolebda,
arcaR sareclis vrceulisa sunnelebaÁ, arcaR kunZuli raimeÁ,
aemag mamris arcaRa ra kuTnvilebaÁ.
amierca miSvebuliyo diaci isi viTarca grZeladgrZeli TmaÁ,
dandobiladca migebuli viTar wvima miwaddaSvebul,
ganwilulica viTar maragi asre aTasmag.
diaci isi iyo fesvi sulac amier.
1 8 3
da, anazdeul odes RmrTeeba diacsa amas agrerig
mswrafl SeaCerebda, salmoba-revnil SeiZaxebda
sityvasa amas: uku-moxedil ese ars mamri –,
Ca-h-xvda arca ras diaci isi, wynarca war-h-s-Tqvamda: romelio?
xoloRa Sorevs, naTlieris aRmosaslvelis winare
mrumed-daCenili
h-s-dga mavani, pirisaxe ucno romlisa
ar irCeoda. h-s-dga mamri igi, kidec h-xedvida,
viTar mdelobis biliks zolad esera fenils
navRelsavse mzerisTanave macne-RmrTeeba xma-gauRebliv
uku-h-brunebda,
rom mi-h-yoloda saxebasa mas, imave savals
ukun-hvlida ukve romelic, grZeladgrZel cxedris
tiloTa mier nabij-Sebrkolvil,
alalbed asre, msaTnoebel da gamrideÁ mouTmenlobis.
184
duinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebi
Tavadis qalis maria fon Turn und
Taqsis-hoenloes samflobelodan.
pirveli elegiapirveli elegiapirveli elegiapirveli elegiapirveli elegia
gaigonebda romelime, viyviro Tundac,
RaRadiss Cemsas angelosTa mxedrionTagan?
da rom eneba erTs imaTgan guls mirqma Cemi,
ufro Zlieri misi yofna suls amomxdida.
radganac aris mSvenieri mxolod sawyisi saSinelisa,
rasac vuZlebT da vixiblebiT, radgan gulgrilad ukadrisobs
is Cvens mospobas. TiToeuli angelosi saSinelia.
da ai, ase Tavs viokeb da xmoba-Zaxils,
amozrdils mrume qviTinidan, gulSi vibruneb,
o, mainc, netav, is vin aris, vinc Cven gvWirdeba?
arc angelosni, arca kacni. alRogaxsnili cxovelebi ki
ukve grZnoben, rom Cven arc ise imedianad gvegulvis Tavi
am ganmartebul samyaroSi. Cven, albaT, xe Tu SemogvrCeba
ferdobze mdgari, raTa vumziroT dReniadag, an guSindeli
gzaSara gvrCeba da gacveTili erTguleba im Cveulebis,
CvenTan yofna rom moswonebia, darCenila da aRarsad midis.
hoi, da Rame, Rame, rodesac qari aRvsili samyaros sivrciT _
saxes gviRaravs _ netav visRa ar SemorCeba is, sanukvari,
imedebis nazi msaxvrali, guls martoeuls
maradJams rom moelis tvirTad, –
gana es Rame metrfeT ufro eiolebaT?
o, isini xom sakuTar wil-xvedrs erTmaneTiT emalebian.
Sen ar icodi es aqamde? gadaisrole mklavebidan sicariele,
sivrceebs miec, imav sivrceebs, Cven rom vsunTqavT;
gafarToebul haers frinvelni Sinagani freniT Tu grZnoben.
diax, swyurodi gazafxulebs Sen WeSmaritad.
1 8 5
zogierT varskvlavs ki egona, TiTqos maT Caswvdi.
warsulis talRa wamoigragna Tu Ria sarkmels
ros Cauare, violino dneboda hangad.
gevaleboda Caswvdomodi am yovelives.
magram SeiZel? gana yovelTvis
molodiniT dabneuli ar iyav isev,
TiTqosda satrfos gauwyebda Sen yovelive.
(sad ginda igi damalo, roca sxvisi maRali
azrebi xSirad gtoveben, isev gestumrebian,
umetesad ki mTeli RamiT rCebian SenTan).
Tuki mogwyurdes, xotba uTxar Seyvarebulebs,
karga xania saxelganTqmul grZnobas mijnurTa
sakmarisi ukvdaveba ar Rirsebia.
TiTqmis gSurs kidec mitovebul mijnurebisa,
romelTa grZnobas ufro Zlier trfobad miiCnev,
vidre siyvaruls wyurvilmoklulTa.
mudam Tavidan wamoiwye qebaTa-qeba,
verasodes rom ver miaRwevs sawadel mizans;
gaxsovdes: gmiri Tavs inarCunebs. TviT sikvdilic ki
sababia misi yofnisa: dabadeba ukanaskneli.
xolo mijnurebs qancmixdili dedabuneba ukan ibrunebs,
TiTqos meored maT Sesaqmnelad Zala ar hyofnis.
Tu gifiqria Sen sakmarisad gaspara stampas did siyvarulze,
an mijnuris mitovebul qalwulze, visac am amaRlebul
siyvarulis nimuSi SesZravs: misi msgavsi Tu gavxdebio?
bolos da bolos, ZvelTa-Zveli es satkivari
aRar gaxdeba CvenTvis ufro nayofieri?
ar dadga Jami, Tan gviyvardes, Tan gaveridoT metrfes da
TrTolviT avitanoT es ganSoreba, viT lars iguebs isari,
raTa, naxtomSi frenad SenivTuli, Tavs aRematos.
radgan am qveynad versad darCebi.
xmebi, o, xmebi. ismine, gulo,
186
rogorc wmindanni ismendnen odiT: veeba Zaxils,
maT rom miwidan zecisaken aitacebda;
Tumc sakvirvelni muxlmodrekiT rCebodnen isev
da verafers amCnevdnen irgvliv: ase ismendnen.
Sen verasodes ver aitan RvTis xmierebas, Sorsa xar misgan,
Tumca ismine uwyvet nakadad mimqrolavi ambavi misi,
raic TviTonve ibadeba siCumisagan.
SemogSrialebs axla bedi norC gardacvlilTa.
gana ar gdevda, ar CurCulebda maTi xvedri SenTan uCumrad,
sadac ar unda Sesuliyav taZarTa wiaR,
roms Tu neapols? anTu warwera mogevlina amaRlebuli,
viT sul axlaxan santa maria formozaSi saflavis fila.
ra surT maT Cemgan? moCvenebiTi usamarTloba
unda frTxilad Camovarido, raic xandaxan aferxebs odnav
wmida rxevas maTi sulebis.
WeSmaritad uCveuloa, dedamiwaze aRar saxlobde,
Zlivs SeTvisebul Cveulebebs daemSvidobo,
vardebs da egzom mravlisaRmTqmel sxvadasxva sagnebs
ar mianiWo mniSvneloba kacTa momavlis;
ar iyo igi, rac iyavi: Sefarebuli
ukidegano SiSiT aRvsil Sens xelisgulebs,
da TviT saxelic, sakuTari dasTmo saxelic,
viT saTamaSo damsxvreuli, aw uvargisi.
uCveuloa, aRar gsurdes arc survilebi,
uCveuloa, rac urTierTkavSirSi gaxsovs,
sivrceSi martod mofarfate rom dainaxo.
diax, mZimea gardacvlilTa yofiereba,
nela Seivsebs danakargs da maradisobas
misxal-misxal eziareba. magram cocxalni scdebian,
ros metismetad asxvaveben am or sauflos.
(amboben) arc ki iciano angelosebma
sad mimodian, gardacvlilTa Tu cocxalT Soris...
maradiuli dineba, orTav sauflos gavliT mZlavrad medini,
1 8 7
Tan waritacebs yovelgvar asaks
da myisve axSobs mas orTaveSi.
da bolos ukve aRar vWirdebiT adre gardacvlilT,
miwier yofas viT dedis ZuZus, nazad, saTuTad
gadaCveva scodnia Turme. magram Cven, - visac ase didi saidumloni
gvWirdeba mudam, romelTa ZaliT mwuxarebidan
warmosdgeba netari winsvla,- gavZlebT umaTod?
nuTu, fuWia Tqmuleba igi, rom didi xnis win
linosis glova-datirebisas pirvelSobilma,
gabedulma musikis talRam maSin pirvelad
gaxevebuli garindeba gaarRvia da SiSisgan SeZrul sivrceSi _
romelsac TiTqmis RvTaebrivi yrma myis samudamod gamoecala,–
sicariele im rxevaSi gadaizarda, raic Cven axla
Tan wargvitacebs, gvanugeSebs da gvexmareba.
meore elegiameore elegiameore elegiameore elegiameore elegia
TiToeuli angelosi saSinelia,
vai, rom mainc Tqven gigalobT, sulis frinvelno,
msaxvralno lamis, me, Tqveni arsis mesaidumle.
sadRaa dReni tobiasi, roca Tqvens Soris
ubrwyinvalesi, ubralo karis zRurblTan idga,
viT mgzavri mcired Semosili da amitom aw arsaSiSi,
(ymawvili ymawvils cnobiswadiliT uTvalTvalebda).
axla rom mTavarangelosi, xifaTiT savse,
erTi nabijiT CamoqveiTdes varskvlavTmiRmidan dedamiwisken:
Cvenive mali guliscema suls amogvxdida. vina xarT netav?
sxvaTa uadres netarqmnilno sworupovarno, Tqven, nebierno
Sesaqmisa, xerxemali da mziscvardakrulni qimni xarT yvela
warmoSobisa, gvirgvingaSlili RvTaebriobis yvavilTa mtverno,
saxsarno sxivTa, gasasvlelebo, safexurno, taxtno sufevis,
188
arsTa sivrceno, netarebano, qceulno farad,
qartexiliviT aRmamfreno grZnobis morevno da myis calk-calke,
sarkeebo: Tqven, vinc sakuTar gamosxivebul mSvenierebas
kvlav CaibrunebT sakuTari xatis wiaRSi.
Cven ki, radganac grZnoba Segvwevs, varT warmavalni.
o, Cven TviTeul amosunTqvas vatanT sicocxles;
naRverdaliviT aalebiT aalebamde mivinavlebiT
da rom kidevac gviTxras vinmem: diax, Sen sisxlSi SemomeWeri,
es oTaxic da es gazafxulic ivseba SeniT... veras gviSvelis,
ver SegvaCerebs, Cven viferflebiT mis wiaRSi da mis garSemo,
an maT, mSvenierT, o, vin ixsnis, vin Seakavebs?
maT saxeebze ganuxrelad Cndeba da qreba raRac ieri.
TiTqosda, lorTqo balaxidan qroldeba cvari;
ise miiltvis Cvengan Cveni, aizideba, viT oxSivari cxeli kerZisa.
Rimilo, saiT? o, gamoxedva: cincxali, Tbili, mouxelTebi
talRa
gulisa - vaglax: Cven es varT - netav Tu darCa
Cveni gemo imav samyaros, romelsac ase unaSTod verTviT?
angelosebi nuTu mxolod sakuTars mkian, Tvis gamonaSuqs,
Tu zogjer mainc, TiTqos SecdomiT gamoereva
misxali Cveni arsebisa imaT naTelSi?
Tu maT saxeze mxolod imdenad varT aRbeWdilni,
rogorc fexmZime dedakacTa saxeebze ieri raRac, amouxsneli?
angelosebi, albaT, amas verc ki amCneven,
sakuTar TavTan ukuqcevis oromtrialSi.
(anda rogor unda SeniSnon).
o, rom scodnodaT, SeiZlebdnen kidec mijnurni,
Ramis haerSi sakvirveli eniT saubars.
radgan garSemo, TiTqos, yvela da yvelaferi gvaidumalebs.
xedav: arian xeni; saxlebic, Cven rom vbinadrobT,
1 8 9
Jams jer kidev umklavdebian. mxolod da mxolod
Cven CavuvliT yvelafers gverdiT, rogorc haeris mimoqceva,
rogorc niavi. da Sekra piri yovelivem Cvens misaCqmalad,
calkerZ ridiTa da calkerZ, albaT, gamouTqmeli raRac imediT.
Tqven, mijnurebo, erTmaneTiT gulnajerebno,
Tqven gekiTxebiT, ras ityviT Cvenze,
Tumc, erTmaneTiT xarT xeldebulni, ra sabuTi mogeZevebaT?
daxeT, rodesac SevaerTeb Cems xelis gulebs
da saxe Cemi iq wamier savanes hpovebs _
mxolod mciredi TviTSegrZneba dameufleba.
TumcaRa, mxolod amis gamo arsebobas vin gabedavda?
Tqven ki, romelnic aRtkinebisas erTimeores aRematebiT,
vidre igi ukve Zleuli vedrebiT iTxovs: vikmaroT tkboba – ;
Tqven, vinc urTierTxelSexebiT ufro mdidrdebiT,
viT xvavrieli Jami vazisa. xandaxan erTi TqvenTagani
qreba imitom, rom meore aRmoCndeba ufro Zlieri;
Tqven gekiTxebiT, ras ityviT Cvenze. vici, erTmaneTs
netarebiT exebiT radgan, Tqveniv alersi gavsebT, gayovnebT,
radgan ar qreba adgili igi, saTuTno, Tqven rom TqveniT
moicavT,
radgan ganicdiT mis wiaRSi wminda grZliobas.
ase hpirdebiT erTimeores alersiT lamis maradisobas.
da Tuki mainc gauZeliT Zrwolas pirvel SemoxedvaTa, –
da gadalaxeT monatreba, sarkmeliT mzirno,
da orTa pirvel gaseirnebas, im erTxel Cavlas baRis wiaRiT
gaarTviT Tavi: Seyvarebulno, ar icvliT saxes?
ros bage bages daigemovnebs da kvlav moswydeba – :
wyurviliT SesvamT erTimeores: sasmeli sasmels:
o, ra saocrad gaecleba dawafebuli qmedebas maSin.
ar gaocebdaT berZnul stelebze adamianTa frTxili Jestebi?
190
gana, imaT mxrebs siyvaruli da ganSoreba ise msubuqad ar
dahfenoda _
TiTqos sruliad sxva masalisgan iyo naZerwi Cvengan sxvaobiT?
gaixseneT maTi xelebi, ra simsubuqiT asvenia mtevnebi maTi;
Tumca, torsebSi ganabula Zala uSreti.
sulmtkiceebma icodnen amiT: aqamde Cven varT,
da ase gvmarTebs erTmaneTTan Sexeba radgan,
ufro Zlierad RmerTTa xeli dagvasvams damRas.
magram es mxolod nebaa RmerTTa.
o, rom gvepova wminda da viwro, adamianur sauflod raRac,
aqamomde xelSeuxebi, nayofieri miwis zoli
Cveni kuTvnili - mdinarebas da qvianeTs Soris.
radgan Cvenive gvimonebs guli kvlav, rogorc imaT.
da aRar ZalgviZs Tvali vadevnoT mas im xatebSi,
romelnic RmerTTa sxeulebSi mfeTqav gulsac asaTuTeben,
sadac igi zomierdeba da miT ufro didebulia.
mesame elegiamesame elegiamesame elegiamesame elegiamesame elegia
erTia mijnurs simRera uTxra, vai rom sul sxva,
umRero sisxlis mdinar-RvTaebas, arsebafaruls, codva-bralians.
da Tu qalwuli gulis rCeuls scnobs Soridanve,
ymawvilma vnebis mbrZanebelze ara icis ra, martoobaSi
Cakargulma,
vidre qalwuli daarwyulebdes, xSirad vneba Tavs arc axsenebs.
o, ra ucnobi, idumali naJuriT mJoni wamomarTa Tavi RvTiuri,
uxmobda Rames usasrulo mRelvarebisken.
o, neptuni, sisxlis mpyrobeli, o, sazareli samkapi misi,
o, bneli qari misi mkerdisa, dagragnili niJaridan amonaqroli.
iyuCe, gesmis, Rame mRvimed iRruebs sxeuls. Tqven,
varskvlavebo,
gana Tqvengan ar warmoiSva mijnuris vneba,
1 9 1
mas sasurveli saxis xilvisas rom eufleba?
gana es Wvreta Sinagani, Seyvarebulis wminda saxisa
ar movlenila wminda ciuri sxeulebidan?
magram vai, rom arc Sen, asulo, da arc dedamiss,
ar mogimSvildavT warbebi misTvis, elodiT TiTqos.
qalwulo, mijnurs tani rom gigrZnobs,
gana Sendami xvavrieli sityvis saTqmelad moirkala tuCebi misi?
Sen, ase ciskris niaviviT laRad rom dahqri,
marTla ggonia, rom vaJs gogmani SesZravda Seni?
Tumca, guli ki SeukrTe mainc;
ufro xnieri, Zveli SiSebi SeiWrnen masSi, SenTan Sexlisas.
Seexmiane... Tumca, im bneli garemodan erTianad ver gamoixmob.
raRa Tqma unda, mas surs Tavdaxsna, daixsnis kidec,
Svebamogvrili eCveva frTxilad Sens guls idumals
da arsebobas TviTonve iwyebs.
nuTu, odesme marTla hpova sawyisi Tvisi?
dedao, mas Sen mouvline pataraoba, Sen pawawinas sawyisi miec.
igi SenTvisac siaxle iyo. am axal Tvalebs Semoavle
saTno samyaro da aacile ucnobi mxare.
sad gahqrnen wlebi,
roca natifi Seni sxeuliT gadaefare mRelvare qaoss
da sul ubralod ganaride igi mis Tvalebs?
amrigad bevri ram daumale; Rameul oTaxs – budes SiSneuls,
uzakvels xdidi da Seni saTno, mfarveli guliT
mis Ramis sivrces uzavebdi sivrces ufro adamianurs.
wyvdiads ki ara, Sens uaxloes arsebobas unTebdi lampars,
da enTo isic, viT wyaloba, gaRebuli moyvasisagan.
Cqamic ki arsad daiZvreboda, Rimilis CeniT rom ar agexsna,
karga xnis winaT icodi TiTqos, siCume rodis gamefdeboda...
yrmac yurs gigdebda sulganabuli da mSviddeboda.
dedao, ase mravlisSemZle iyo faqizi sifxizle Seni;
karadis ukan Cvils mosasxamiT eloda bedi
192
da fardis msubuq, Txel nakecebSi
kvlav nebivrobda mermisi misi mousvenari.
TviT ymawvili ki, rogorc iwva, Svebamogvrili,
rulmokidebul quTuToebqveS Seni msubuqi sxeulis sitkbos
ganazavebda naWaSnikev ZilisburanSi - : erTi SexedviT –
daculi Canda . . . Sinaganad ki: vin abrkolebda,
vin aferxebda mis wiaRSi delgmad movardnil warmomavlobas?
vaglax, sifrTxile aklda mZinares; mZinare, magram sizmriani,
magram mxurvali, sicxiani: rogor dainTqa sakuTar TavSi.
igi axali, umweo, mfrTxali, rogor gaeba
Sinagani movlenebis Sors ganfenili nedli lerwebiT
ukve mza qargad gadaxlarTul, maxrCobela, momxuTav zrdaSi
da cxovelurad mborgav nakvTebSi. rogor miendo – rogor
uyvarda.
uyvarda Tvisi Sinaganoba, Tvisi wiaRis veluroba,
tye usieri sakuTar TavSi, romlis mdumare iavarqmnaze
Ria simwvaniT xasxasebda misive guli.
uyvarda Zlier, mainc dastova da gamohyva sakuTar fesvebs,
pirvelsawyisSi,
sadac namceca dabadeba ra xania ganvlili hqonda,
is siyvaruliT CamoeSva ufro Zvel sisxlSi, im ufskrulebSi,
sad Semazrzeni gawoliliyo, gamaZRari mamaTa leSiT.
da yoveli saSineleba icnobda mas da Tvals ukravda,
rogorc SeTqmuli. diax, mzaravi iRimeboda . . . .
ra iSviaTad gagRimebia Sen, dedao, msgavsi sinaziT,
da an ki rogor ar hyvareboda, roca mzaravi mas uRimoda.
yrmas Senamde uyvarda igi, radgan adreve,
ukve SenSi davanebuli, yrma im siTxeSi iyo gaqnili,
amsubqebs raic Canasaxs.
xedav, erTmaneTs rodi vyvarobT, viTa yvavilni,
martooden erTi wlis vadiT: da roca gviyvars,
1 9 3
uxsovar drois CamonaJuriT iJRinTeba mklavebi Cveni,
o, qalwulebo, icodeT erTi: rom Cven Cvens TavSi
mermisis erTi pirmSo ki ara, aramed uzRvav-uTvalavi,
azavTebuli arseba gviyvars; mxolod erTi bavSvi ki ara,
aramed Cveni mama-papani, romelnic mTaTa nalewiviT
Cvens saZirkvelSi garindebulan; aramed mSrali kalapoti
odiT dedaTa - ; aramed vrceli sanaxebi,
qufr an ankara bedisweris qveS moqceuli –;
ai, qalwulo, Sens siyvaruls win ra uswrebda.
Sen ki, Sen Tavad, ra ici netav - gana Sen ar gamoiwvie
mijnurTa sulSi Jami winare, ra SegrZnebani amotivtivdnen
aw gardasul arsebaTagan. aq romel qalebs ezizRebodi
da ra moRuSul mamakacebs aRelvebdi Sen ymawvilis cincxal
ZarRvebSi?
mkvdari bavSvebi iltvian Sensken...
o, wynarad, wynarad, hqmen raime sasurveli vaJis winaSe,
sadagi dRis aCuqe wvlili, aaxle igi baRnaris samans,
miec RameTa meti nawili . . . .
dainarCune . . . .
meoTxe elegiameoTxe elegiameoTxe elegiameoTxe elegiameoTxe elegia
sicocxlis xeno, hoi, rodis dagizamTrdebaT?
Cven ar gvCvevia erTsulovneba da verc mZlevari
frinvelebiviT varT Tanxmierni.
nagvianevad avedevnebiT momqrolav qarebs
da venarcxebiT Cvendami gulgril tbors, usulgulos.
Cven erTdroulad yvavilobac da mWknarobac vuwyiT,
sadRac ki isev daZrwian lomni da uZlurebis arra ician,
vidre maT lomebr brwyinvalebas adgas gvirgvini.
Cven ki rodesac erTs vgulisxmobT, mTeli arsebiT,
194
igrZnoba, wamsve raRac sxva rom agveRobeba.
mtrobaa CvenTvis axlobeli yvelaze metad.
gana metrfenic erTmaneTSi bolos napirT ar awydebian,
Tumc, hpirdebodnen erTurTs sivrceebs,
samSoblosa da sanadiro asparezobas.
da, ai, wamis CanaxatisTvis
ra rudunebiT mzaddeba foni
sapirispiro: rom saxilvelad ioli gaxdes.
radgan mas cxadze ucxadesad gvagrZnobineben.
Cven grZnobadobis konturebisa ara viciT ra,
mxolod is viciT, rac mis saxes Zerwavs garedan.
vin ar eloda, aRsavse ZrwoliT,
Tvissave gulis fardis azidvas?
da roca farda aixada: dekoracia asaxavda gamoTxovebas.
ra ioli Casawvdomia. nacnobi baRi irxeva wynarad:
cotac da, ai, rokvis ostatic. is ara, kmara! Tumca ki,
laRad uWiravs Tavi: gadacmulia da biurgerad iqceva
myisve, da Sin Tavisi samzareulos gavliT brundeba.
me arad vaqnev sanaxevrod gatiknul niRbebs,
Tojina bevrad umjobesia. savsea igi.
msurs avitano es fituli, Tasmebi misi
da saxe, qmnili garegnobisgan.
aq var. mzada var. Tund Caqres yvela lampioni,
Tund amikrZalon sulac darCena, haerovani nacrisferi
sicarielec rom warmodindes civi scenidan,
utyv winaparTa modgmisagan aravin darCes,
da Taflisferi elami mzeriT aRar micqerdes
arc yrma, arc qali: mainc davrCebi.
sanaxaoba aq yovelTvis moiZebneba.
ar var marTali? Sen, es cxovreba
Cems gamo rom ase gemwara, mSobelo mamav,
Cemi valmoxdis mRvrie sasmelis meWaSnike
1 9 5
iyav yovelTvis, ros vizrdebodi,
da Soreuli ucxo momavlis WaSnikiT mTvrali,
Cems mravlismetyvel amoxedvas iziarebdi.
Sena xar igi, mamav Cemo, gardacvlis Semdeg,
Zalian xSirad, Cems imedSi, Rrmad Cems wiaRSi,
SiSi rom gavsebs da gardacvlilTa gulgrilobas,
gulgrilobis samflobeloebs, gascem, gaiReb
Cemi misxali bediRbalisTvis. ar var marTali?
Tqven gekiTxebiT ar var marTali? visac giyvardiT
Cemi Tqvendami siyvarulis im patara sawyisisaTvis,
romelsac mudam gavurbodi imitom mxolod,
rom sivrce Tqveni pirisaxisa, raic miyvarda,
samyaroseul sivrceebSi mimoifanta da gahqriT srulad:
odesme Tuki momeguneba me TojinaTa scenis winaSe
lodini kidev, ara lodini, aramed sruli xilviTi Serwyma,
iseTi mZafri, rom Cemi mzeris awon-dawonvas,
dasasrul TviTon angelosi moiwadinebs da msaxiobad
mogvevlineba, romelic fituls myis aitacebs,
ai, Tojina da angelosi:
bolosdabolos WeSmariti sanaxaoba!
maSin ki erTad Seiyrebian,
cal-calke rasac vsaxavT niadag,
roca varsebobT. mxolod maSinRa warmoiSveba
wrebrunva sruli cvalebadobis.
weliwadis droTa svlisgan. da swored maSin
Cvens zegardmo angelosi aTamaSdeba.
Sexe sulTmobrZavT,
egeb xvdebian, ra aRsavsea
qveynad sababiT Cveni saqmeni.
Tavad myofi araferia. o, saaTebo siymawvilisa,
ros figurebis miRma bevrad meti ram iyo, vidre warsuli,
da Cvens winaSe ar sWvioda jer momavali.
196
Tumc, vizrdebodiT da xan gvewada, rom ufro swrafad
gavzrdiliyaviT, sanaxevrod maT saameblad
visac aRara gaaCnda ra asakis garda.
da mainc Cven am martosvlaSi kmayofilebas
gvaniWebda es xangrZlivoba; da videqiT
samyarosa da saTamaSos SualedSi moqceulebi,
iseT adgilze, romelic mxolod
wminda msvlelobas ekuTvnoda dasamabidan.
vin, vin maCvenebs, rogor dgas bavSvi.
vin miscems adgils varskvlavTa Soris
da vin miawvdis mas xelebSi manZilis sazoms?
vin gamoZerwavs bavSvis sikvdils
Talxi puridan, romelic xmeba –
da Cautovebs mas mrgval xaxaSi,
mSvenieri vaSlis TesliviT!
advilia gaugo mkvlelebs.
es ki: sikvdili, mTeli sikvdili
dabadebamde ase saTuTad ataro da
ar gaborotde, aris marTlac auwereli.
mexuTe elegiamexuTe elegiamexuTe elegiamexuTe elegiamexuTe elegia
eZRvneba qalbaton herta kionigs
rani arian, miTxar, yaribi jambazebi,
TviT Cvenzedac odnav ufro swrafwarmavalni,
visac sisxamze, gamalebiT,-
vis, vis salxenad, aravin icis,-
swuravs niadag aRuvsebi nebis wadili?
da gana marto swuravs, qeds udreks,
grexs, gaqanebulT aisvris zeviT
da kvlav daiWers; isini, TiTqos, zeTiT gapoxil,
1 9 7
gluvi, sriala haeridan cvivian qveviT
ukve gacveTil, maTi maradi xtomisagan Selaxul xalze,
ukidegano samyaroSi Cakargul xalze,
miwas salbunad rom dasdebia,
TiTqos qalaqis gareubnis cam
iq, dedamiwas raRac atkina.
rigianad arc daSvebula, fexzea ukve
da zarzeimiT warmogvidgeba: aqadgomis asomTavruli . . . ,
ukve iwyeba TviT uZlieres mamakacTa oromtriali,
mudmivi fandiT, sxarti ileTiT;
TiTqos, mokalul sins drekdes xeliT
monadime avgust Zlieri.
hoi, da irgvliv am moZravi Suagulisa –
mayurebelTa mzeris vardi: hyvavis da Wkneba.
am naterfali butkos irgvliv,
am damRis irgvliv
sakuTari ayvavebuli mtveri rom xvdeba,
isev da isev, Seucnobeli uxalisobis
yalb nayofad rom Caisaxvis –
- sifrifana zedapiriT brwyinavs, brWyvialebs,
advilad, yalbad momRimari uxalisoba.
ai: CvariviT naoWasxmuli Zalosani,
beberi, is, vinc dafdafs scems mxolod,
isea Tavis uzarmazar kanSi Cafluli,
TisTqoda, uwin or mamakacs itevda lamis,
axla ki erTi sasaflaos mkvidria ukve,
xolo meore, cocxali jerac,
smenadavsili da xandaxan odnav SeSlili,
aw daqvrivebul tyavSi fafxurobs.
es axalgazrda ymawvili ki, pirmSoa TiTqos
198
monazvnis da muqTaxorisa, tyavSi ver itevs
Camosxmul kunTebs da simartives.
oh, Tqven,
vinc tkivils, jer sul pataras,
wilad xvdiT erTxel TavSesaqcevad,
misi erT-erTi JamxangrZlivi mokeTebisas. . .
Sen ki, nayofT rogorc sCveviaT,
imgvarad swydebi, jer umwifari,
dReSi aTasjer, erTobliv nageb
moZraobis xes
(romelic wyalze uswrafesad,
oriod wuTSi moilevs xolme
gazafxuls, zafxuls da Semodgomas) –
Camoswydebi da miawydebi sakuTar saflavs.
xandaxan, mcire Sesvenebisas, TiTqosda unda
dagefinos saTno ieri dedis alerss danatrebuli,
magram sxeuli Seni saxes sibrtyiv gaTelavs –
saxes SeumkrTals... da isev kaci taSiscemiT
giwvevs saxtomad.
vidre tkivili SenTvis ufro gacxaddebodes –
mudam raSiviT malemsrboli gulis maxloblad,
daaswrebs umal mcxunvareba ferxTa gulebis
tkivilis mizezs, myis Sens TvalebSi
CaRvenTili sxeulis cremliT,
da mainc brmaa
eg Rimili . . .
o, angeloso, o, dakrife, disakuTre
wvril-wvrilyvavila samkurnalo mcenareebi.
Seqmen larnaki da Seinaxe!
iq moaTavse, CvenTvis jer ucnob sixarulTa
1 9 9
garemocvaSi; warmtac urnaSi Caasvene
da ganadide yvavilovani, qaragmuli
zedwarweriliT: “Subrisio Saltat.” Sen ki, Zvirfaso,
Sen, uwarmtaces sixarulTagan
ubrad wasulo, jinjilebi Seni samosis
Sens magivrad xaroben albaT - an axalgazrda,
mkvriv ZuZu-mkerdze liTonisebri mwvane atlasi
usasrulod laRobs, nebivrobs, arc ras saklisobs.
Sen,
yovel jerze sxvadasxvagvarad
xar Segdebuli wonasworobis meryev sasworze,
ase saxalxod, orive beWiT, –
viT gulgrilobis gasayidi mwife nayofi.
sad, o, sad aris is adgili -, me guliT damaqvs –
adgili, sadac isini didxans iyvnen uZlurni,
erTi meores swydebodnen isev,
viT aRreul-Sejvarebuli,
SeuTavsebi wyvili nadirTa,
sad wonadoba mZimea jerac:
sadac jer kidev yelyelaoben
TefSebi ase umaqnisad awrialebul
latanTa wverze . . .
da anazdad am samZimo arsadyofnaSi, anazdeulad:
gamouTqmeli adgili, sadac
wminda simcire amouxsnelad gardaisaxvis –,
akeTebs naxtoms
im did, cariel siuxveSi,
sad mravalniSna amocanebi
ricxvTa gareSe amoixsneba.
o, moednebi, moedani parizisa, usasrulo sanaxaoba,
200
sadac modebis kanonmdebeli, Madame Lamortdedamiwis mousvenar gzebs
usasrulo zonrebad xlarTavs,
axvevs da maTgan axal-axal bafTebs igonebs,
ruSebs, yvavilebs, kokardebsa da
xelovnur nayofs,
yalbad SeferilT -, bedisweris iaffasian
sazamTro qudTa mosakazmavad.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
o, angeloso!: rom yofiliyo moedani, ucnobi CvenTvis,
iq, gamouTqmel xaliCaze warmoedginaT
mijnurT, rac maTTvis aq rCeboda miuwvdomeli:
Tavganwiruli ileTebi gulisZgerisa,
imaTi vnebis cixe-koSkebi, sadac sayrdeni
arasodes ara yofila, da kibeebi eyrdnobodnen
erTurTs caxcaxiT, - da SesZlebodaT uTvalav, uxmo
gardacvlili mayurebliT garsSemortymulebs:
nuTu, isini, ukanasknel, mudam momWirned
Semonaxul, CvenTvis jer ucnob,
bednierebis mudam vargis uzalTunebs
ar gadahyridnen, bolosdabolos
WeSmaritad momRimari wyvilis winaSe
darwyulebul, mSvid xaliCaze?
meeqvse elegiameeqvse elegiameeqvse elegiameeqvse elegiameeqvse elegia
xeo leRvisa, raxania ukve meniSna,
rom yvavilobis gamotovebiT,
Seneul wminda saidumlos mZlavrad Cawurav
droulad zrdasrul, mwife nayofSi.
viT SadrevanTa sadinarebi, Seni tanmrude totebi laRad
denian neqtars aRma da daRma; isic, Zilidan amosxletili,
ZilburanSive miaSurebs Tvisi utkbesi aRsrulebis bednierebas,
2 0 1
xedav: viT RmerTi gedis sxeulSi.
. . . Cven ki vyovndebiT.
yvaviloba gveamayeba da Cveneuli saboloo nayofis siRrmes,
dagvianebuls, ukve RalatiT daRdasmulni miveaxlebiT.
o, cota visme Tu miawydeba ase Zalumad qmedebis talRa,
rom moTminebiT mcxunvarebdnen sisavseSi sakuTar gulis,
ros yvavilobis cTuneba tkbili
imaT bageTa siymawviles da quTuToebs
miekareba, rogorc damcxrali Ramis haeri.
es Seexeba albaT an gmirebs, anda im qveynad adre wasulebs,
romelTa ZarRvebs sul sxvanairad
xlarTavs sikvdili - mebaRe maTi.
ai, eseni elvasaviT Cagviqroleben: sakuTar Rimils
win uswreben, viT raSTa wyvili
karnakis mimqral suraTebze
mZleTamZle mefis kazmul taxtrevans.
o, ra saocrad Camohgavs gmiri norC gardacvlilebs.
yofierebis xangrZlioba ar edardeba. misi aRmasvla arsebobaa;
niadag SoreTs mieqaneba da Seabijebs Tvisi maradi gansacdelis
saxecvlil TanavarskvlavedSi. sadac cotani Tu ipovnian,
magram Cvenive umowyalod damdumebeli bediswera,
ucabedad aRtkinebuli, mas hangad aqsovs
Tavis mSfoTvare qveynis qariSxlebs.
me mxolod misi mesmis naTlad, ase aSkarad:
misi xma, bindiT dafaruli gammsWvalavs uceb,
momqrolavi haeris WavliT.
maSin ra didi sixaruliT ganviridebdi me monatrebas:
rom vyofiliyav, o, vyofiliyav biWi patara da rom mqonoda
kidev erTxel ufleba yrmobis, - da vikiTxavdi samsonis qebas,
Tu rogor Soba samsonis dedam qveynad yoveli,
TumcaRa, adre yofila berwi.
202
o, dedav, gana is SenSive ar iyo gmiri, gana jer maSin
isev SenSi ar isawyisa arCevanma misma zviadma?
aTiaTasni ireodnen Sensa wiaRSi da im kacad surdaT gaCena,
magram xom xedav: Caigdo xelSi da kvlav dastova -,
airCia da SesZlo kidec. da roca svetTa saZirkvels Slida,
aRasrulebda mxolod imitom, rom dauteva samyaro Seni
sxeulisa da ufro viwro samyaroSi gadmoinacvla,
sad arCevani kvlav misi iyo, Zalac erCoda;
gmirTa dedano, o, saTaveno wamlekavi nakadebisa!
mrume ufskrulno, sad Cacvivdnen moTqma-godebiT
gulis maRali napiridan qaliSvilebi -
momavalni msxverplni vaJisa.
radganac gmiri migelavda siyvarulis sadgurTa gavliT,
yoveli misTvis anaZgeri feTqva gulisa ze amaRlebda,
magram ukve pirSeqceuli, igi RimilTa dasasrulisas – idga
sxvagvarad.
meSvide elegiameSvide elegiameSvide elegiameSvide elegiameSvide elegia
moixmob nuRar, aRikveTe xmoba amier,
laRi, axsnili xma iyos Seni Zaxilis arsi;
Tumc, Senc ankarad xmob frTosaniviT,
wlis aRmavali Jami zecad rom aitacebs
da aviwydeba TiTqmis, rom Citi suldgmulia bedSavi erTi,
da ara mxolod guli euli, Sinagan caTa
laJvardSi rom gadaisvris dro weliwadis.
xmobaSi tols ar daudebdi Senc arc erT frinvels -,
da uxilvelad Segicnobda Sen megobari, wynar-uCumari,
visSic pasuxi nela iwyebs gamoRviZebas
da emateba mxurvaleba Seni mosmeniT, -
Seni Tamami grZnobisadmi anTebuli TanamgrZnobeli.
2 0 3
da gaigebda gazafxulic - aq arsadaa, arsad, adgili,
idumal xmas rom ar gamoscemdes, xmas maxarobels;
Tavdapirvelad im patara, kiTxviT aRsavse amokvnesisa,
romelsac mzardi mdumarebiT Semoexveva wminda dRe utyvi
dasturis niSnad. Semdeg ki, - ukve aRmavali safexurebiT,
xmobis grZneuli safexurebiT, zeviT, mermisis nanatr taZrisken -;
Semdeg trelebi, Sadrevnebi, ze atyorcnili,
romlis Cqeralic gulisxmobs vardnas
dapirebebiT savse TamaSSi... roca win jerac aris zafxuli.
gana marto alionebi zafxulisa - da gana marto
gardasaxva dilisa dReSi da elvareba sawyisis wina,
gana marto dReebi, TeTrad rom evlebian yvavilebs narnar,
ufro maRla ki, aSoltil xeebs Zlevamosili meufebiT egebebian,
gana marto mowiweba am ganSlili ZalTaxmevisa,
gana marto savali gzebi, gana marto mdeloebi saRamo Jamis,
gana marto sulCadgmuli gamWvirvaleba nagvianevi naavdralisa,
gana marto kars momdgari Zilis burani da winaTgrZnoba
mimwuxrisas . . .
aramed bneli Rameebi! hoi, maRali Rameebi zafxulisa,
aramed savse varskvlavebi, varskvlavebi dedamiwisa,
o, Tundac movkvde da kvdomis fasad Cavwvde maT saxes
usasrulod. varskvlavebs yvelas: radgan o rogor,
rogor, ra ZaliT gadaviviwyo es saocreba!
xedav, ukve movuxme metrfes. Tumc, mxolod igi momeaxleba?
sust saflavTagan moaSureben qaliSvilebi da idgebian. . .
radgan viT SevZlo, rogor movsazRvro amoxdenili Zaxili Cemi?
isev da isev dedamiwas eZieben gardasulebi.
Tqven, o, bavSvebo, sagani, erTgzis xeldebuli Tqvengan amqveynad,
itvirTavda uamrav azrsa da mniSvnelobas. nu gegonebaT,
rom bediswera metia, vidre siymawvilis SreTa simkvrive.
204
Tqven ki ra xSirad gadagiswriaT mijnurisaTvis, gulamovardnilT,
netar srbolisas, siarafrisken rom miiltvodiT, Ria sivrceSi.
am qveynad yofna didebulia. Tqven es icodiT, qaliSvilebo, -
diax, Tqvenc ki, daCagrulno TiTqosda bediT, Cakargulebo:
Tqven, vis qalaqis avbedobiT savse quCebSi
gdiodaT Cirqi da suli Tqveni Ria iyo dacemisaTvis,
radgan TviTeul Tqvengans xom hqonda erTi saaTi -
egeb arc sruli erTi saaTi, aramed raRac dro, moqceuli
or wams Soris - drois aTvliT ver gasazomi, odes gavsebdaT
yofiereba. yvelaferi. yofniT gqondaT ZarRvebi savse.
magram Cven xom ase iolad viviwyebT, rasac
momRimari mezobeli ar gvidasturebs an ar Surs Cveni.
bedniereba gvsurs vaqcioT cxadad, saCinod, Tumc ucxadesi
bedniereba Tavs mxolod maSin Segvacnobinebs,
Tuki gardavqmniT mas Sinaganad.
arsad iqneba, mijnuro Cemo, samyaro sxvagan, Tu ar Cvens gulSi.
Cveni sicocxle gveTxoveba gardasaxvebiT,
da ufro metad izrdeba qroba gare sivrcisa.
sadac odesRac maradiuli saxli idga, gadaiSleba gamogonili
saxeba misi, piruku mdgari, ise mTlianad gamogonili,
TiTqosda, tvinis binadari iyos is jerac.
droJamis suli Zlierebis yulabas iqmnis, formis gareSe,
viT Zabvis talRa, romelsac igi amoigebs yvelafrisagan.
taZari misTvis aRar arsebobs.
gulis am flangvas vzogavT momWirned, ufro malulad.
da Tuki mainc gadaurCeba warmavalobas,
erTi odesRac salocavi sagani rame, saTayvano, muxlmosayreli, -
ukve uxilav samyarosken eqneba piri.
da mravalni xedaven amas; Tumca, ar esmiT,
Tu ramdenad sjobs, rom bolos mxolod sulSi aago
2 0 5
ufro diadi svetebi da qandakebebi.
yovel qufrian mobrunebas samyaroisa hyavs amdagvari,
memkvidreoba-upovarni,
visac warsuli aRara aqvs da mermisic jer ar ekuTvnis;
radgan mermisi, uaxloesic, mainc Sorsaa kacTa modgmisTvis,
Tumc, amis gamo ar gvmarTebs SfoTva da foriaqi: de, aman ufro
gangvimtkicos sulis siRrmeSi Semecnebuli sagnis saxeba.
adamianTa garemocvaSi idga es erTxel,
Semmusvreli bedisweris gulis gulSi imyofeboda,
gzisa da gezis arcodnis Sua idga igi, cocxali TiTqos
da moiwvdida varskvlavebs Tvisken. Seuval caTa TaRebidan.
o, angeloso, Sen daganaxveb me mas jer kidev, ai, igi! -
Sens mzeraSi Tu darCeba xsnili is bolos,
axla ukve sabolood zeaRmarTuli. sfinqsi, svetebi, pilonebi,
aRzevebuli Zalisxmeva ucxo taZrisa, ruxi feri rom
dahkravs ukve, sulTmobrZavi qalaqidan amoxdenili.
es saocreba ar iyo gana? o, iocebde angeloso, es xom Cvena
varT,
o; diado, ambada sTqvi, rom msgavsi ram Cven SeviZeliT.
Cemi sunTqva ar hyofnis xotbas.
ai, xom mainc movixelTeT es mwyalobeli, es Cveneuli sivrceebi,
(raoden vrceli, SemaZrwuneblad vrceli unda iyvnen isini,
rom ver aavses aTaswlovanma Cvenma grZnobebma).
koSki ki marTlac maRali iyo, asea, ara?
o, angeloso, Sen gverdiTac ki maRali Canda,
Sartri - maRali - musika ki iltvoda zeviT,
maRla, sul maRla, Cvens zegardmo amaRlebuli.
da mainc erTi mijnuri mxolod –
oh, marto mdgari Ramis sarkmelTan . . .
nuTu muxlamdec ara gwvdeboda - ?
206
nu gegoneba, rom xmoba viwye,
o, angeloso, Tund gixmo kidec, ar moxval radgan,
Cemi xmoba savsea mudam warmavalobiT; ase Zlieri
mdinarebis sapirispirod, Sen ver SesZleb warsdga nabiji.
gawvdil mklavsa hgavs Zaxili Cemi:
wasataneblad gaSlili xeli
rCeba gaSlili Sens winaSe,
rogorc Tavdacva da gafrTxileba.
miuwvdomelo dausabamod.
merve elegiamerve elegiamerve elegiamerve elegiamerve elegia
eZRvneba rudolf kasners
erTianad mzeradqceuli, xedavs ganxmuls cxovelTa modgma.
Cveni Tvalni ki, TiTqos ukuRma Sebrunebulni,
xafangebiviT alyad udganan
maT laR gasasvlels samyaros gulSi.
rac Cvens miRmaa, mxolod cxovelis saxis ieriT SevicnobT
mudam;
radgan sruliad yrmasac ki ukve mxars vacvlevinebT; vaiZulebT,
rom man ukuRma dainaxos
samyaros xati, ara - ganxmuli,
rac ase Rrmaa cxovelT saxeSi. Tavisufali sikvdilisagan.
mxolod da mxolod Cven vxedavT sikvdils;
Tavisufali cxoveli ki aRsasruls Tvisas
niadag ukan Camoitovebs da hyavs winare
martoden RmerTi, da Tuki midis,
nakaduliviT maradisobis saufloSi miedineba.
Cven arasodes gvqonia win, erTi dRiTac ki,
is wminda sivrce, sadac yvavilni dausabamod ifurCqnebian.
yvelgan yovelTvis aris samyaro
da arasodes, arsad, yofna aras gareSe:
2 0 7
wminda, TvalTagan mouxilavi, riTac vsuldgmulobT,
rac usasrulod viciT da mitom ara gvwyuria.
ymawvilobisas Caikargeba adamiani SeumCnevlad, iq, mis wiaRSi,
da xelaRebiT kvlav gamohglejen Tavdaviwyebas.
da roca kvdeba, ukve im sivrced gardaiqmneba,
radgan sikvdilTan axlos myofni,
sikvdils ver vxedavT, vimzirebiT ukve mis miRma,
albaT, cxovelis veeba mzeriT.
metrfeni, rom ar arsebuliyo is sxva,
vinc xedvas umrudebs mudam,
axlos arian sikvdilTan da Tavadve ukvirT . . .
TiTqos SemTxveviT gaexsneba igi maT mzeras,
mijnuris miRma . . . xolo am samans
vervin gascdeba da maT winaSe mudam rCeba samyaro isev.
Cven, miqceulni dReniadag pirvelqmnisaken, Tavisuflebis
anarekls mxolod masze Tu vxedavT, - dabinduls Cvengan.
anda pirutyvi, uCumari, gamWoli mzeriT
ros amogvxedavs, - Tavisuflebas xedavs Cvens miRma.
esaa bedi: pirispir yofna, sxva araferi, marad pirispir.
Cveni Segneba rom hqonoda arxein pirutyvs, romelic sul sxva
mimarTulebiT moiltvis Cvensken -, myis mogvaqcevda Tavisi qceviT
cxovrebis niriT. magram misi yofiereba misTvis mudam usasruloa,
Seucnobadi, sakuTari mdgomareobis verdamnaxavi, iseve sufTa,
viT gamoxedva misi modgmisa.
sadac Cven mxolod momavals vxedavT,
is Wvrets yvelafers. da yvelaferSi TavisTavs umzers,
gankurnebuls samaradisod.
da mainc fxizel, Tbilsisxlian cxovelSi budobs
simZimili da foriaqi didi urvisa.
radgan imaTac Sei pyrobs xolme,
Cven rom gvZlevs xSirad - mogonebani.
208
TiTqosda erTxel, es yvelaferi, riskenac viltviT,
odesRac iyo ufro erTguli da maxlobeli,
masTan Serwyma ki usasrulod nazi, faqizi.
aq yvelaferi manZilia, iq sunTqva iyo.
da im pirveli samSoblos Semdeg,
meore misTvis orsqesaa da qariani.
o, netarebav erTi cida qmnilebebisa,
vinc im saSoSi rCeba niadag, romelSiac TviT Caisaxa;
o, buzankalis bednierebav, wiaRSive rom xtis da cmukavs,
sakuTari qorwilis drosac: rameTu saSo yvelaferia.
SexedeT Citis naxevarrwmenas, vinc lamis orTav
idumalebas flobs sakuTari warmoSobisa.
TiTqos, cxedridan amoxdenili
etruskebis sulia igi, romelic sivrcem gaiTavisa,
Tumca, sarkofags sarqvelad edga
gansvenebulis mSvidi sxeuli.
da rarig aris gaognebuli igi, romelmac ifrinos unda –
da saSoSi ki iRebs saTaves. is sakuTari Tavis winaSe
SemkrTaliviT Searxevs haers, Searxevs TrTolviT,
TiTqosda finjans seravdes bzari:
ase gaseravs mwuxris faifurs Ramuris kvali.
da, ai, Cven ki: mayurebelni, yovelTvis, yvelgan,
yvelafrisaken midrekilni, arasdros gareT!
sawyauliviT aRvivsebiT, gadmovdindebiT.
da vawesrigebT aq yovelives, irRveva isev.
kvlavac Tavidan vamyarebT wesrigs, da TviT virRveviT.
vin Segvabruna ise, rom rogorc ar unda davSvreT,
mainc maradJams gzas vadgavarT im yaribiviT,
aw saboloo borcvze Semdgari, Tavis mindor-vels
erTxelac rom Seavlebs mzeras,
2 0 9
Semobrundeba da daayovnebs -,
amgvarad vcxovrobT: dReniadag vemSvidobebiT.
mecxre elegiamecxre elegiamecxre elegiamecxre elegiamecxre elegia
ratomRa, risTvis, Tu SeiZleba, rom amovwuroT
vada yofnisa, dafnisnairi msuye simwvaniT,
yvela sxva mwvane mcenareulze mcireodeni
Warbi simuqiT. mcire talRebiT movarayebul
foTolTa kidiT, (TiTqosda qaris iyos Rimili):
maSin ratomRa aris saWiro adamianTa
valmoxdis neba - da bedisagan TavaridebiT
natvra-survili imav bedisa?
ô o, gana imad, rom arsebobs bedniereba,
es adreuli sargebeli moaxloebul danaklisisa,
anda ubralo cnobismoyvare survilis gamo, an imisaTvis,
rom yofiliyo guliscema Tund dafnaSiac . . . .
aramed imad, rom aq yofna bevria Zalzed,
radgan yvelafers aq arsebuls vWirdebiT TiTqos,
warmavals yovels, Cven rom gvexeba ase saocrad,
Cven uwarmavlesT, erTgzis yoveli, o, mxolod erTgzis,
erTgzis da aRar.
da Cvenc aseve erTgzis mxolod, arasdros metad.
magram amgvari erTgzisi yofna, Tundac erTgzisi:
miwieri saxiT movlena, aris TiTqos gardauvali.
da ase mkvidrad vekvriT erTmaneTs
da aRsrulebis survili gvi pyrobs.
aRsrulebulis SenarCuneba gvwyuria radgan,
Cven am ubralo, SiSvel xelebSi,
najer mzerasa da uTqmel gulSi,
210
gvinda, gvwyuria sicocxled viqceT - da gavimetoT?
gvijobs yoveli davinarCunoT samaradisod . . .
oh, Tumca sul sxva mimarTebaSi,
vaglax, o netav vis ra miaqvs miRmier mxares?
verc cqeriT tkboba, rac aq ase Znelad viswavleT.
verc saaqaos moxdenili rame ambavi, sul veraferi.
maS, tkivilebi, maS, upirveles yovlisa, drtvinva,
maS, siyvarulis uZvelesi gamocdileba -
maSasadame, yvelaferi eniTuTqmeli.
Semdeg ki, ufro mogvianebiT, varskvlavTa Soris,
ra saWiroa es yvelaferi: isini, eniTgamouTqmelni,
umjobesni arian bevrad.
xom ar Camoaqvs mogzaurs mTaTa qanobidan
miwiT savse peSvic ki barad, yvelasTvis eniTgamouTqmeli,
aramed mxolod monapovari sityva mWvirvali,
viT yviTeli da cisferi rto mTis naRvelasi.
Cven albaT imad varsebobT qveynad, raTa vTqvaT saxli,
nakaduli, xidi, karibWe, doqi, sarkmeli, xexili
anda ufro meti - svetebi, koSki... magram, icode,
Tqmas gaaCnia, o, sTqvi imgvarad, rogorc TviT sagnebs
arasodes ugulisxmiaT Sinaganad yofna aseTi.
gana ar aris idumali ram cbiereba gulCaxveuli dedamiwisa,
roca igi mijnurT awyvilebs, rom maTs grZnobaSi
yvela kunWuli TviT aRigzneba?
zRurbli: ra aris igi ori metrfisaTvis, is, rom isini
uZveles zRurbls maTi karisa sul odnav scveTen,
msgavsad mravali winmavalisa da momavalTa gaCenamde...
...mswrafli Sexeba.
aqaa swored saTqmelis Jami. aq aris misi deda-samSoblo.
sTqvi, aRiare. ufro metad, vidre odesme,
iltvian SoreTs sagnebi srulad gansacdeli,
radgan is, raic gamodevniT maT Cainacvlebs,
2 1 1
aris qmedeba saxis gareSe,
qmedeba qerqSi momwyvdeuli, morCilad rom daibzareba,
rogorc ki wiaR moqmedeba aRmocendeba
da Tavs sxvagvarad SeiboWavs.
uroebs Soris Zlebs Cveni guli,
ise viT ena kbilTa Soris gamomwyvdeuli,
romelic mainc, miuxedavad yvelafrisa, mexotbe rCeba.
sTqvi angelosTan samyaros xotba da ara eniTgamouTqmeli,
masTan verasdros daitrabaxeb Sen, saucxood aRsrulebuliT.
im samyaroSi, sad igi ufro zemgrZnobiared SeigrZnobs yovels,
xar axalbeda, amad aCvene ubralo rame, rac Taobidan Taobebze
gadmosvlisas yalibdeboda, rac cocxlobs, rogorc Cveneuli,
aqve, Cvens xelTiT, da - Cvens mzeraSi.
uTxar saganni, igi Sesdgeba gancvifrebuli,
rogorc Sen ideq mebagiris winare romSi,
an meqoTnis win nilosis pirad.
aCvene, Tu ra svebednieri SeiZleba iyos sagani,
ra ucodveli da oden Cveni.
Tu TviT mWmunvare kaeSani ra siwmindiT gansxeuldeba,
gvemsaxureba, rogorc sagani, an kvdeba masSi -
da violinos miRmier mxares netarebiT ganerineba.
da maT, sagnebma, warmavali cxovrebiT mcxovrebT,
kargad uwyian, rom Sen maT aqeb;
warmavalobiT sneulebi Cvenve gvandoben gadasarCens,
Cven, uwarmavlesT. surT, rom uCinar gulSi igi
mTlad gardavsaxoT, o, usasrulod - vqmnaT Cven arsebad!
vinac ar unda SeviqnaT bolos.
miwao, gana es ar aris, is, rac Sen ginda:
rom uCinarad aRmocende Cvensav siRrmeSi?
gana ar aris Seni ocneba: uCinari gaxde odesme?
- miwav, sruliad uCinari!
ra aris, Tu ar gardasaxva, mouTmeneli moTxovna Seni.
212
miwao, Cemo siyvarulo, survilad viqec.
oh, damijere, Sen Cemi gulis mosagebad
gazafxulebi ar gWirdeboda; erTic ki ukve,
o, gazafxuli erTaderTi, sisxlisaTvis metismetia.
usaxelod var amoxsnili me Sens winaSe, Sorsa xar Tumca.
mudam simarTliT marTavdi Sen da
uzenaesi azri Seni aris sikvdili, idumali.
xedav, me vcocxlob, rogor, risagan?
arc bavSvoba da arc momavali ara mcirdeba....
auracxeli yofiereba kvirts isxams gulSi.
meaTe elegiameaTe elegiameaTe elegiameaTe elegiameaTe elegia
rom me odesme, ulmobeli codnis miwuruls,
qeba-didebis sagalobeli vuTxra TanamgrZnob angelosebs,
rom Cemi gulis xma-naTeli CaquCebidan
ar miRalatos arcerTma, roca
Cvil eWviT sneul, an mwydomar simebs aaxmianebs.
rom saxe Cemi, cremldamdinari, met naTels mfendes;
rom WeSmariti cremli hyvaodes.
oi, rarigad meyvarebodiT, Rameno, maSin, savseno naRvliT,
rom muxlTamoyriT unugeSod STenilo dano, ar mogeaxleT,
rom Tqvens gaSlil Tmebs
misxal-misxal ar mivec Tavi.
Cven ki, tkivilTa gamflangvelebi, viT vWvretT winaswar,
maTs kaeSnian mdinarebaSi, uCans Tu ara satkivars bolo.
isini xom arian CvenTvis, zamTris safari foTlovani,
maradmwvane simuqe azris, idumali wlis droTagan erTi -,
da gana marto Jamia igi -, aris alagi, sareceli,
saTvistomo, saZirkveli da sacxovrisi.
marTlac, vai, rom urva-qalaqis quCabandebi ucxoa CvenTvis,
2 1 3
sadac yalbsa da xSuli xmauriT qmnil siCumeSi,
sicarielis yalibidan Camosxmuli qandaki ase Zalumad brwyinavs:
oqrocurvili aurzauri, mskdomare Zegli.
o, ra ukvalod gauqarwylebda maT angelosi nugeSis bazars,
eklesia rom emijneba, SeZenili mzamzareulad:
sufTad movlili da Carazuli _ gawbilebuli imedebis
amara mdgari, ise, viT fostis samsaxuri kviradReobiT.
gareT ki isev iklakneba Wreli brbo bazris,
saqanelebi Tavisuflebis! oinbazebi da myvinTavebi xarbi Jinisa!
da koxtapruwa bednierebis morTuli tiri,
sadac cmukaven samizneebi da spilenZis zrialic ismis,
Tuki yvelaze moxerxebuli axvedrebs mizans.
taSiscemidan SemTxvevisken wabarbacdeba,
eZaxis radgan qandaraTa nairferi cnobiswadili,
doliscema da Rrianceli.
mozrdilTaTvis ki gaSlila metad mimzidveli sanaxaoba:
anatomiur TviTgamravlebas viT axdens fuli,
TavSesaqcevad ki ara mxolod: falosi fulis,
yvelaferi sruli sisavsiT, mTeli msvleloba,
- gvaswavlis Wkuas da gvaziarebs nayofier yofierebas . . . .
. . . . oh, magram iqve miyolebiT, bolo rikulis ukana mxares
mikrul plakatTa warweris miRma: “usikvdiloa”,
is mware ludi, msmelebs rom tkbili eCvenebaT,
Tuki Carozad icoxnian niadag cincxal sanaxaobebs . . . .
iqve, rikulis ukana mxares, iqve, mis ukan, marTlaa viRac.
celqoben balRni, mijnurebi erTurTs ekvrian mofarebulSi
mwir balaxze TavdaviwyebiT da ZaRlebic floben bunebas.
ymawvils Sors, iqiT miuwevs guli, vai, Tu norCi godeba
uyvars. . . . aedevneba ymawvili satrfos mdeloTa gavliT.
asuli etyvis:
Sorsaa jerac . . . Cven vcxovrobT iqiT, miRmier mxares.
sad? da ymawvili mis kvals mihyveba,
mas xiblavs qalis aRnagoba amayi, mxrebi, Tlili kiseri,
214
albaT, Tu aris didebuli warmoSobisa. Tumca, CamorCa,
zurgi aqcia, mobrunda, xeli Caiqnia, ra gaewyoba?
igi xom mxolod godebaa, sxva araferi.
mxolod norCi micvalebulni, im pirvelsawyis
JamgareSe gulgrilobas ziarebulni,
gadaviwyebis TeTri sudariT mihyvebian mas siyvaruliT.
qalwulebs igi elodeba da efereba.
uCvenebs frTxilad, rac Tana aqvs: margalitebi urvisa da
moTminebis nazi pirbade -
xolo ymawvilebs miacilebs igi mdumared.
iq ki, sad maTi sacxovrisi gaSlila velze,
godeba erTi uxucesTagan mieaxleba ymawvils,
Tuki igi hkiTxavs raimes:
Cven erTdros didi modgma gagvaCnda,
Cveni mamani iq did mTebSi eweodnen samTo saqmeebs,
adamianTa Soris xandaxan iqneb kidevac miakvlio
natifad Tlili winare-urvis raime natexs, anda beberi
vulkanidan amonTxeul, qvadqceuli sibrazis lavas.
asea swored. iqidan modis yvelaferi. Zvelad mdidarni viyaviT
Zalzed. -
da miuZRveba vaJs msubuqad godebis qveynis vrcel sanaxebSi,
uCvenebs svetebs taZrebisa, anda nangrevebs im simagreTa,
saidanac godebaTa erisTavebi qveyanas brZnulad
marTavdnen odiT. uCvenebs maRal xeebs cremlisa
da mindor-velebs vaebaTa yvavilobis Jams
(cocxalni amas norC foTlebad icnoben mxolod).
uCvenebs, rogor sZoven balaxs glovis pirutyvni -
da iSviaTad SeifrTxialebs frinveli, maTi mzeris gamWoli,
gaSlili frTebiT rom ezideba
misiv euli xmamyivarobis weril xatebas. -
2 1 5
saRamos mihyavs igi iqiT godebis modgmis
uxucesTa akldamebisken, sad sibilebi da macneni
ganisveneben, roca ki Rame moaxlovdeba,
ufro da ufro fexakrefiT daronineben.
da uceb mTvare amobrwyindeba, yvelaze ufro
Tvalfxizeli Zegli saflavTa,
viT tyupiscali nilosis piras aRmarTulisa -
zviadi sfinqsi:- saidumlo senakis xati.
da ioceben gvirgvinosani Tavis xilvas,
vinc saukunod, Cumad, mdumared, adamianTa pirisaxe
daasvena varskvlavT sasworze.
ver aiTvisebs am saocrebas ymawvilis mzera,
naadrevi sikvdilisgan brudaxveuli.
godebis mZime gamoxedva ki, sfinqsis gvirgviniT gamonasxleti,
afrTxobs bus, nela rom gauseravs mas almacerad
Rawvs - am umwifes savse simrgvales,
moxazavs rbilad gardasulTa axal smenisTvis,
orsave mxares gaSlil furcelze,
monaxazs eniT auwerels.
ufro maRla ki axal-axali varskvlavebia. varskvlavebi urvis
qveynisa.
mZimed CamoTvlis godeba cTomilT: - ai, aq, xedav
mxedaria, kverTxic iqvea, ufro savse Tanavarskvlaveds
uwodeben nayofTa gvirgvins, Semdgom, ufro Sors polusisaken:
akvani; gza; mere wigni almodebuli; Tojina; da ai, sarkmelic,
iqiT samxreTis cargvalze ki, wminda, viT xeli kurTxeuli,
naTelmosili „doni” dedaTa mauwyebeli . . . . . . -
magram gardasuls win gza aqvs kidev
da miacilebs uxucesi godeba ymawvils
bagemdumriad xeobamde,
sad mTvaris Suqze cimcimebs wyaro sixarulisa.
216
mowiwebiT ixseniebs wyaros godeba:
adamianTa modgmisaTvis igi mzidi mdinarebaa. –
dganan mTis Ziras da exveva
igi mtirali gardacvlil ymawvils.
sul martodmarto auyveba vaJi Tavis gzas,
winare-urvis mTagrexilebSi.
da erTxelac ki ar gamoscems wkrialis xmas
misi nabiji damunjebuli bedisweridan.
magram Tu CvenSi usasrulod gardacvlilebi
raim gulisxmas gaaRviZeben, migvaniSneben, albaT,
ganZarcul Txilis gvirgvinTa kidul kunwulebs,
an gvauwyeben wvimis Sesaxeb, romelic miwas,
bneliT moculs, daesxureba gazafxulis Jams. –
Cven ki, romelnic aRmamfreni
bednierebis Sesaxeb vfiqrobT,
Tavbrudamxvevi gulaCuyeba dagvipyrobs TiTqmis,
roca ki rame bednieri miwad Camova.
2 1 7
danarTi IIdanarTi IIdanarTi IIdanarTi IIdanarTi II
218
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
werilebi axalgazrda poetswerilebi axalgazrda poetswerilebi axalgazrda poetswerilebi axalgazrda poetswerilebi axalgazrda poets
1902 wlis Semodgoma iwureboda. venis axal gareubanSi, samxedro aka-
demiis win, beberi wablis xeebis qveS vijeqi da wigns vkiTxulobdi. kiTx-
vam ise gamitaca, verc SevniSne, rogor momiaxlovda Cveni maswavleblis
friad ganswavluli da keTili moZRvari _ horaCeki. akademiaSi sxva mo-
ZRvari arc gvyolia. man wigni gamomarTva, Tavfurcels daxeda da gaocebulma
wamoiZaxa: “rainer maria rilkes leqsebi!~: Semdeg gadafurcla, erT-or
leqss Tvali gadaavlo da Cafiqrebulma miTxra: “maSasadame, rene rilke
leqsebs wers?~
da, ai, maSin movismine susti, fermkrTali biWis ambavi. 15 wlis arc yo-
fila, mSoblebs sankt-poltenis dawyebiT samxedro-realur skolaSi rom
miubarebiaT _ Zalian surdaT maTi Svili oficeri gamxdariyo. saswavle-
blis moZRvari maSinac horaCeki yofila da aRsazrdelic kargad axsovda.
rilke Cumi, seriozuli da Zalze niWieri ymawvili gaxldaTo, miTxra,
martoobas etaneboda, internatis yazarmul wesebs ki moTminebiT emorCi-
lebodao. oTxi wlis Semdeg, sxvebTan erTad moraviis vaiskirhenis umaRles
samxedro-realur skolaSi gadasula: iq ki, didi datvirTvisgan bavSvi
fizikurad daZabunebula. mSoblebs saswavleblidan gamouyvaniaT da rilkes,
ojaxTan axlos, praRaSi gaugrZelebia swavla.
ra bedi ewia mas Semdeg rene rilkes, horaCekmac ar icoda.
vfiqrob, mimixvdebiT, ratomac mivmarTe rainer maria rilkes: ratom ga-
vugzavne mas Cemi pirveli poeturi nacodvilari da vTxove, piruTvnelad
moexsenebina Tavisi azri.
male oci weli Semisruldeboda da profesia unda amomerCia. samxedro
samsaxuri ki, simarTle giTxraT, gulze ar mexateboda. werilis miwera
arc mifiqria, magram Cemda uneburad baraTic davwere: mjeroda, rom kre-
bulis _ “zeimad Cemda~ _ avtori gulisnadebs mimixvdeboda, kidec Tana-
migrZnobda da aucilebel rCevasac momcemda. metismeti moridebisa da
Tavmdablobis gareSe gadavuxseni guli poets. unda gamogitydeT, aseTi
gulaxdili aravisTan vyofilvar, arc manamde, arc mas Semdeg.
pasuxi mogvianebiT miviRe. werili parizidan iyo gamogzavnili da xe-
lSi aRebisas mZime meCvena; xelnaweri ki, viT Sinaarsi, avtoris mtkice
xasiaTze mimaniSnebda.
2 1 9
ase daiwyo regularuli mimowera Cemsa da rainer maria rilkes So-
ris da 1908 wlamde gastana. Semdeg ki Sewyda. Sewyda, radgan Cemi cxov-
reba swored im gziT warimarTa, romlisgan Cemi dacvac, guliTadi rCeviTa
Tu TanadgomiT, Zlier ewada poets.
Tumca, mTavari es ar aris. mTavari aq warmodgenili aTi werilia.
Tqven eziarebiT samyaros, romelSic rainer maria rilke cxovrobda da
qmnida; es werilebi, albaT, megzurobasac gauweven yvelas, vinc ki Ziebis,
ganviTarebisa da TviTdadgenis Znel gzas mihyveba: megzurebiviT gahyvebian
marad maZiebeli sulis adamianebs, iqnebian isini Cveni Tanamedroveni Tu
Soreuli STamomavalni. amasRa davZen: roca didi adamiani laparakobs, pa-
tarebs dumili gvmarTebs.
berlini, ivnisis Tve. 1929 w.
franc qsaver kapusifranc qsaver kapusifranc qsaver kapusifranc qsaver kapusifranc qsaver kapusi
parizi, 17 Tebervali, 1903parizi, 17 Tebervali, 1903parizi, 17 Tebervali, 1903parizi, 17 Tebervali, 1903parizi, 17 Tebervali, 1903
Rirseulo batono, am ramdenime dRis win miviRe Tqveni werili.
minda madloba mogaxsenoT im didi ndobisTvis, Cemdami rom gamo-
iCineT, radgan kargad vici misi fasi. amaze mets verafers getyviT:
veras getyviT Tqveni leqsebis avkargianobaze, vinaidan xelovnebis
nawarmoebisadmi yovelgvari kritikuli mimarTeba uaRresad ucxoa
CemTvis. xelovnebis qmnilebas yvelaze naklebad kritikuli gansjiT
Caswvdeba kaci, radgan kritika yovelTvis xelovnebis nawarmoebis
metnakleb vergagebazea dafuZnebuli. sagnebis Cawvdoma da gamoTqma
arc ise advilia, rogorc umetesad gvarwmuneben. movlenaTa um-
ravlesoba usaxeloa da iseT sivrceSi miedineba, sadac jer ar-
cerT sityvas ar SeuRwevia; yvelaze ufro gamoucnobi ki xelov-
nebis nawarmoebebia, _ idumalebiT moculi arsni, Cvens maxloblad
rom damkvidrebulan da adamianTa swrafwarmaval sicocxleze
xangrZlivi yofiereba aqvT momadlebuli.
vinaidan Cemi azri windawin ukve mogaxseneT, imasac davZen,
rom Tqvens leqsebs sakuTari saxe ar gaaCnia, Tumca maTSi mainc
iCens Tavs individualuri, TviTmyofadi sawyisis faruli marcvali.
yvelaze metad es marcvali Tqvens bolo leqsSi (“suli Cemi~)
220
igrZnoba. aq raRac Tqveneuls surs gadaiqces sityvad. xolo
mSvenier leqsSi “leopardisadmi~ Taviseburi siaxlove da naTesa-
obac ki mJRavndeba am did da martosul adamianTan. Tumca, vime-
oreb, Tqvens leqsebs jerjerobiT TviTmyofadi saxe ar gaaCniaT
da, saerTod, arc did Rirebulebas warmoadgenen; TviT es bolo
leqsica da leopardisadmi miZRvnilic. Tqvenma baraTma, am leqsebs
rom axlda, ufro TvalnaTliv damanaxa Tqveni poeziis naklovaneba,
rasac kiTxvisas ki vgrZnobdi, magram saxels ver varqmevdi.
mekiTxebiT, momwons Tu ara Tqveni leqsebi. amjerad me mekiTxebiT,
iseve, rogorc sxvebs ekiTxebodiT Cemamde. leqsebs ugzavniT ga-
momcemlobebs, adarebT sxvaTa nawerebs da Zalze ganicdiT, zogi-
erTi redaqcia uars rom giTvliT maT gamoqveynebaze.
me ki girCevT, raki rCeva mTxoveT, Tavi daaneboT am yvelafers.
Tqven mTlianad gareT ixedebiT da, ai, swored amas ar unda sCa-
diodeT axla. yvelaze naklebad amis ufleba gaqvT. damerwmuneT,
sasikeTos veravin girCevT da veravin dagexmarebaT. gamosavali
mxolod erTia: CaRrmavdeT Tqvensave TavSi da moiZioT is ZirisZiri,
werisken rom mogiwodebT. SeamowmeT, aRweven Tu ara misi fesvebi
Tqveni gulis uRrmes kunWulSi. Tavs gamoutydiT, mokvdebodiT
Tu ara, TqvenTvis wera rom aekrZalaT. yvelaze uwin ki, Rameuli
ganmartoebis Jams, hkiTxeT sakuTar Tavs: unda vwero? Tqvenive
sulis siRrmeSi eZieT ganaCeni da Tu dadebiT pasuxs miiRebT,
Tuki am yvelaze arsebiT kiTxvas mTeli Tqveni arseba uryev da
ubralo pasuxs miagebs _ “me unda vwerde~, maSin aageT cxovreba
am aucileblobis mixedviT. Tqveni sicocxlis yoveli uferuli
Tu mosawyeni wuTic ki am SemoqmedebiTi swrafvis niSani da da-
sabuTeba unda iyos. Semdeg bunebas miuaxlovdiT. mere ki scadeT
da pirveli adamianiviT gamoTqviT, rasac xedavT, ganicdiT, giyvarT
da hkargavT. nu dawerT samijnuro leqsebs; erideT gacveTil da
gavrcelebul Temebs, radgan Zalian rTulia axali Tqva iq, sadac
kargi da, arcTu iSviaTad, brwyinvale tradiciac arsebobs; amisTvis
aucilebelia didi da momwifebuli Zala. girCevT, daexsnaT zogad
motivebs da yuradReba Tqvens yoveldRiur cxovrebaze gaamaxvi-
loT: asaxeT Tqveni sulis yoveli TrTolva, Tqveni naRveli da
survilebi, swrafwarmavali fiqrebi da is, rac raime mSvenierebis
rwmenas giRviZebT. asaxeT yovelive Cumi, Sinagani TvinierebiTa
2 2 1
da gulwrfelobiT; sakuTari TviTgamoxatvisTvis moiSvelieT
garemomcveli sagnebi, sizmareul-ocnebiseuli suraT-xatebi, mo-
gonebas SemorCenili nivTebi Tu adamianebi. Tuki sakuTari yov-
eldRiuroba uferuli da uSinaarso geCvenebaT, mizezs sxvagan
nu moiZiebT. igi TqvenSia, Tqveni bralia da unda aRiaroT, rom
jer kidev ara xarT mzad, jer kidev ara xarT poeti da Tqveni
cxovrebis saganZurze xeli ar migiwvdebaT: radgan SemoqmedisTvis
ar arsebobs siRatake da mwiri, umniSvnelo, arafrismTqmeli ga-
remo. sapyrobileSic rom yofiliyaviT, romlis kedlebSic ubralo
Cqamic ki ver SemoaRwevda, gana iq ki carieli da ubadruki iqne-
boda Tqveni yofa? gana TqvenTan ar iqneboda Tqveni bavSvoba, es
fasdaudebeli, mefuri saunje, mogonebaTa es ganZTsacavi? yuri
miugdeT mas da amotivtivdebian Soreul warsulSi CaZiruli
ambebi, Tqveni pirovneba ZaliTa da simtkiciT aRivseba, Tqveni
martoobac ganivrcoba, gafarTovdeba da mwuxriT Senabindar sa-
xlad geqcevaT, sadac veRar SemoaRwevs sxvaTa xmauri. Tu sakuTari
Tavisken aseTi miqcevis Sedegi, sakuTar arsSi wiaRsvlis Sedegi
leqsebi iqneba, maSin azradac ar mogivaT, vinmes hkiTxoT: kargia
es leqsebi Tu ara. redaqciebis dainteresebasac aRar ecdebiT,
radgan Tqvens leqsebSi TqvenTvis bunebriv, sayvarel sauflos
dainaxavT, Tqveni cxovrebis sisxlxorceul nawilsa da xmas.
xelovnebis qmnileba kargia, ukeTu mas Sinagani aucilebloba wa-
rmoSobs: xelovnebis nawarmoebis amgvari warmomavloba misi Sefa-
sebis sazomicaa da misi Rirsebis ganmsazRvrelic, sxva kriteriumi
ar arsebobs. amitom, Rrmad pativcemulo batono, Cemi rCeva iqne-
ba: daadeqiT Tqvensav siRrmeSi mimaval gzas da moCxrikeT, sad
iRebs saTaves Tqveni cxovreba. am saTavesTan ipovniT pasuxs ki-
Txvaze, unda qmnideT Tu – ara. nu SegaSfoTebT pasuxi, rogoric
ar unda iyos igi, da nuRar ecdebiT mis gansjas: Tu Tqveni mow-
odeba xelovnebaa, maSin miiReT da atareT es mZime da diadi xve-
dri da sazRaurs nu mohkiTxavT gare qveynierebas: radgan Semoqmedi
TviTon unda iqces TavisTavad samyarod da yovelive sakuTar
Tavsa da bunebis wiaRSi hpovos, bunebaSi, romelic misi sisxl-
xorceuli nawilia da diadi Tanamzraxveli.
Tumca, mosalodnelia, rom, sakuTar arsebasa da martoobaSi
amgvari wiaRsvlis Semdeg, poetoba aRarc isurvoT (rogorc uk-
222
ve vTqviT, sakmarisia igrZnoT, rom weris gareSec ZalgiZT sicocxle,
aRar geqnebaT weris ufleba). magram amaod ar CagivliT is, rac
me gTxoveT: Tqvensave TavTan dabruneba. Tqveni cxovreba yvela
SemTxvevaSi aucileblad ipovis sakuTar gzas. Zlier msurs, es
gza sasikeTo da nayofieri iyos TqvenTvis: Cemi survili kidev
ufro mets gulisxmobs, vidre amas sityvebiT gamovxatav. kidev
ra unda meTqva? mTavari saTqmeli, vgoneb, ukve mogaxseneT; Tumca
erTsac girCevT: mudam izardeT Sinaganad, izardeT Cumi da seri-
ozuli TviTganviTarebis gziT. am zrdas yovlad uxeSad TviTve
SeuSliT xels, Tuki gareT daiwyebT Zebnas da gare samyarodan
daelodebiT pasuxs im kiTxvebze, razec mxolod Tqveni uSinaganesi
grZnoba gipasuxebdaT Tqveni arsebis uCumares wuTs. Zalze gam-
axareT, profesor horaCekze rom momwereT. gadaeciT, rom did
mowiwebas ganvicdi am ganswavluli kacisadmi da misdami dau-
viwyari madlierebis grZnobas vinaxav. mixaria, rom vaxsovar. ka-
rgad mesmis am xsovnis mniSvneloba. leqsebs, megobariviT rom
gamandeT, ukan gibrunebT. kidev erTxel mogaxsenebT madlobas
didi da gulwrfeli ndobisTvis: me vecade, odnav mainc gamemarT-
lebina Tqveni ndoba da aseve gulwrfeli, marTlacda sakuTari
cxovrebiseuli gamocdilebiT mopovebuli pasuxi gameca TqvenTvis,
radgan manamde jerac ucxo, SesaZloa, arc viyavi am ndobis Rirsi.
TanagrZnobiTa da keTili survilebiT,
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,
5 aprili, 19035 aprili, 19035 aprili, 19035 aprili, 19035 aprili, 1903
momiteveT, Zvirfaso batono, 24 Tebervlis werilze pasuxi
rom dagigvianeT da madlobasac mxolod dRes gixdiT. mTeli es
xani iseTma ucnaurma moTenTilobam Semipyro, gaciebisas rom
icis xolme. avad ar gavmxdarvar, magram yovelgvari saqmianobis
survilic da Zalac wamerTva. bolos da bolos, raki ver iqna
da ver movikeTe, mivaSure samxreTis zRvas, romlis keTilmoqmedi
2 2 3
Zalac erTxel ukve gamovcade. jer kidev ar movmjobinebulvar.
wera Zalian miWirs da es oriode striqonic ufro mravlismTqmeli
iqneba, albaT.
Tqveni yoveli werili sasixaruloa CemTvis da amaSi eWvi ar
unda geparebodeT. oRond, lmobieric iyaviT Cemi pasuxis mimarT,
ukeTu imeds gagicruebT; Cven xom sulis siRrmeSi, Cveni cxovrebis
umniSvnelovanes da gadamwyvet wuTebSi, eniT auwerlad martoni
varT. am dros erTmaneTis daxmareba rom SevZloT, anda vinmes
raime vurCioT, bevri ram unda moxdes, Sinaganad bevri ram unda
SeiZlos kacma, saganTa mTeli konstelacia unda CaerTos, rom
bedma erTxel mainc gagviRimos da swori rCeva mivceT erTmaneTs,
an davexmaroT.
dRes ki mxolod or sakiTxze gavamaxvileb Tqvens yuradRebas:
ironiaironiaironiaironiaironia:
erideT mas, gansakuTrebiT araSemoqmedebiT wuTebSi. qmnis pro-
cesSi ki gamoiyeneT, rogorc cxovrebis Secnobis kidev erT sa-
Sualeba. samarTliani ironia saWiroa da arc unda moeridoT,
Tumca, zedmetadac nu miendobiT, scadeT da Tqveni mzera da gu-
lisyuri diadi, ufro mniSvnelovani sagnebisken mimarTeT, romelTa
winaSec ironia umweoa da Zalas kargavs. eZieT saganTa arsi, si-
Rrme: iq ironia ver aRwevs. da Tu arss SeimecnebT, egeb isic gam-
oikvlioT, ironia Sinagani aucileblobiT gamowveuli Tqveneuli
xedvaa Tu – ara; radgan amaRlebuli da diadi sagnebis winaSe
ubralo ironiis survili saerTod dagekargebaT, xolo Tu igi
Tqveni bunebis arsebiTi da ganuyofeli nawilia, didad dagexmarebaT
sakuTari, TviTmyofadi xelovnebis SeqmnaSi.
da kidev ra mindoda meTqva: Cems biblioTekaSi ramdenime auc-
ilebeli wigni meguleba. maT Soris ori, sadac ar unda viyo, ga-
nuyrelad Tan damaqvs. da, ai, axlac Tan wamoviRe: biblia da da-
nieli poetis iens peter iakobsenis Txzulebebi. iqneb Tqvenc
wagikiTxavT misi nawerebi. iakobsenis wignebis SeZena Zalze iolia,
TxzulebaTa erTi nawilis mSvenieri Targmani gamovida “reklamis~
universalur biblioTekaSi. SeiZineT i. p. iakobsenis “eqvsi novela~
da romani “nils liune~. kiTxva daiwyeT pirveli tomis pirvelive
novelidan, romelsac “mogensi~ ewodeba, da myisve Tvalwin
gadageSlebaT ukidegano qveyniereba. Tqven SeicnobT bednierebas,
224
SeaRebT umdidresi ganZTsacavis idumal kars da Tvals gausworebT
warmoudgenlad diadsa da Rrma samyaros. icxovreT erTxans am
TxzulebaTa garemocvaSi. maTgan SeiTviseT is, rasac Seswavlis
Rirsad scnobT, magram, upirveles yovlisa, SeiyvareT isini da
siyvarulic aTaswilad aginazRaurdebaT. mere ki, Tundac Sei-
cvaloT an sxva gzas daadgeT, es siyvaruli, damerwmuneT, didxans
gagyvebaT da sicocxles gaagrZelebs Tqveni mravalsaxovani gamoc-
dilebis, imedgacruebisa Tu sixarulis gviristebs Soris.
Tuki odesme vinme dainteresdeba da mkiTxavs, Tu visgan Se-
visisxlxorce Semoqmedebis arsi, misi siRrmisa da maradiulobis
codna, maSin or pirovnebas davasaxelebdi.
iakobsens, am did, didebul poets da rodens, ubadlo moqandakes
Tanamedrove xelovanTa Soris.
gisurvebT, TqvenTvis SeuZlebeli da miuRweveli araferi yo-
filiyos Ziebis rTul gzaze.
Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,viarejio pizasTan, italia,
23 aprili, 190323 aprili, 190323 aprili, 190323 aprili, 190323 aprili, 1903
Zvirfaso batono, Zalze gamaxareT saaRdgomo baraTiT, radgan
igi kargis mauwyebeli aRmoCnda; raki iakobsenis didma xelovnebam
ase Rrma zemoqmedeba iqonia Tqvenze, vfiqrob, rom sworad moviqeci,
roca Tqveni cxovrebis uamravi SekiTxva swored am savse sawyau-
lisken mivmarTe.
axla ki Tqvens winaSe gadaiSleba “nils liune~-s didebuli
da Rrma samyaro; rac dro gadis, miT ufro metad aRiqvam am na-
warmoebis mTel sidiades. miT ufro mravlismetyveli da cxo-
vrebiseuli sibrZniT savse geCveneba; marTlacda, yovelives moicavs
igi: uCumes da ufaqizes surnelsa Tu mZime nayofTa umZafres
gemos; aq yoveli movlena da sagani bolomdea Secnobili, gancdili,
gamocdili da mogonebaTa mTrTolav eqoSi xelaxla moZiebuli.
am SemoqmedisTvis yoveli gancda erTnairad mniSvnelovani da
2 2 5
yuradsaRebia; TviT uubraloesi SemTxvevac ki bedisweris niSans
atarebs, xolo Tavad bediswera sakvirvel, vrcel qsovils hgavs,
sadac yoveli gviristi usazRvrod nazi xeliT aris Caqsovili
sxva gviristebSi. maTTan erTad qmnis mTlianobas, romlis aucile-
bel da ganuyofel erTeuls Tavadac warmoadgens. Tqven am ro-
manis pirvelad wakiTxvis bedniereba geliT win. uecrad ucxo
samyaroSi gadainacvlebT, gamoucnobi sizmariviT gagaognebT misi
moulodnelobiT aRsavse garemo. Tumca, SemiZlia giTxraT: ram-
denjerac ar unda waikiTxoT es romani, misi zemoqmedebis Zala
odnavadac ar ganeldeba: iakobsenis nawarmoebebi arc maTTvis
Cveul jado-Zalas kargaven da arc momnusxvel zRaprulobas,
riTac pirveli wakiTxvisTanave xiblaven adamians, dro Rirsebas
hmatebs da aras aklebs am nawarmoebebs da madlierebis grZnobiT
ivsebi, radganac sibrZnes eziare, samyaros ubralo da uSualo
aRqmis sibrZens da ufro Rrma rwmeniT ganimsWvale sicocxlisa
da sakuTari Tavis mimarT, radgan Seicani sakuTari, Tavisufali
da Zlieri buneba.
Tqveni azri romanis _ “aq vardni unda xarobdnen~, _ formis
srulyofilebisa da daxvewilobis Taobaze srul WeSmaritebas
warmoadgens; marTals brZanebT wignis winasityvaobis avtorzec.
Tumca, Cemi Txovna iqneboda, rac SeiZleba naklebad ikiTxoT es-
Tetikur-kritikuli xasiaTis literatura; kritikuli nawerebi,
ZiriTadad, ama Tu im partia-dajgufebis azrdakarguli, usicocxlo
Sexedulebebia, anda moxerxebuli sityvaTTamaSi, sadac dRes er-
Ti Tvalsazrisi batonobs da xval _ meore, misi sawinaaRmdego;
xelovnebis qmnilebani usasrulo martoobiTaa aRbeWdili da ma-
Ti wvdoma yvelaze nakleb swored kritikas xelewifeba. mxolod
siyvaruls ZaluZs samarTliani iyos maT mimarT, Seicnos da Sei-
narCunos isini. sakuTar Tavsa da Sinagan alRos unda endo kaci
da ara romelime nawarmoebis winasityvaoba-ganxilvas anda litera-
turul kritikas; davuSvaT, cdebiT; maSin icodeT, rom Tqvenive
Sinagani cxovrebis bunebrivi zrda TandaTan odesme mainc migiyvanT
ufro swor da marTebul TvalsazrisTan. adroveT wynari mwifoba
Tqvens azrebsa da Sexedulebebs, xels nu SeuSliT Tqveni CareviTa
da ZaldatanebiT. yovelgvari winsvla Rrma Sinaganobidan unda
momdinareobdes, gamoricxulia am procesis daCqareba da wabiZgeba.
226
yvelaferi namdvili isaxeba, mwifdeba da mere ibadeba. Tqveni yo-
veli STabeWdileba, gancdis sul patara Canasaxic ki sakuTar
wiaRSi, sibneleSi, gamouTqmelSi, aracnobierSi, Tqvenive gonebis-
Tvisac miuRwevel siRrmeSi unda ataroT, raTa iq sruliqmnas,
Semdeg ki Rrma morCilebiTa da moTminebiT unda daelodoT axa-
li WeSmaritebis dabadebis saaTs: ai, mxolod amas hqvia xelovanis
cxovreba, rogorc azrovneba, ise Semoqmedeba.
aq drois sazomi aRar arsebobs. weliwadi araferia da aT-
wleulebic wamis uswrafes ganilevian. iyo xelovani, niSnavs:
ara Tvalo da iangariSo, aramed nela mwifde xesaviT, fesvebSi
axmaurebul wvenebs Zalas rom ar atans; igi imedianad dgas ga-
zafxulis qariSxlebSi da ar eSinia, viaTu gazafxuls zafxuli
ar mohyveso. zafxuli ki modis, magram is mxolod maTTan modis,
vinc moTminebiT eloda, vinc ise uzrunvelad, mSvidad da farTod
cxovrobs, TiTqos maradisoba hqondes win gadaSlili. me vswavlob
amas yoveldRiurad, vswavlob tkivilebiT, romelTa madlobelic
var: moTmineba yvelaferia!
rihard demeli: roca mis wignebSi karg pasaJs wavawydebi, mo-
mdevno gverdis gadafurcvlis meSinia xolme; meSinia, ar daa-
maxinjos da gaaubraloos yovelive is, rac mSvenieria da sworedac
rom siyvarulis Rirsia. savsebiT samarTlianad SeniSnavT, roca
ambobT: es aris vnebiT savse cxovreba da Semoqmedebao – da, mar-
Tlac, SemoqmedebiTi wva Zalze enaTesaveba sxeulebriv, sqesobriv
gancdas da maTi tkivili Tu sitkbo sinamdvileSi erTi da imave
ltolvisa da netarebis sxvadasxva gamovlinebas, sxvadasxva
formas warmoadgens. xolo Tu vnebis, Jinis nacvlad sityva
sqess ityvis kaci, sqess misi farTo, wminda mniSvnelobiT da ara
eklesiur dogmaTa azriT, maSin demelis xelovnebis mniSvneloba
Zalze didia. misi poeturi Zala pirvelyofili instinqtiviT
Zlieria da dauokebeli. es Zala sakuTar, dauokebel, gabedul
ritmebs moicavs da am instinqtidan, ise, viT kldidan, Tavis ne-
baze amoxeTqs da amoifrqveva xolme.
Tumca, rogorc Cans, misi es Zala yovelTvis gulwrfeli da
pozas moklebuli ar unda iyos; esec xom erT-erTi mZime gamocdaa
xelovanis SemoqmedebiT gzaze. mas arc ki unda axsovdes Tavisi
Tvisebebi, raTa maT uSualoba, siwrfele da siwminde SeinarCunon.
2 2 7
magram xSirad xelovanis arsebaSi axmaurebuli sxeulebrivi Za-
la aucilebel siwmindes veRar eziareba xolme, veRar iqceva da-
duRebul da dawmendil, spetak erotiul gancdad; radgan is Za-
la adamianuri ki ara, mxolod mamakacuria, vnebaa, Jinia da fo-
riaqi. amasTan, im dromoWmul, cru Sexedulebebsa da qedmaRlobas
daumZimebia, riTac mamakacma siyvaruli daamaxinja da SeboWa. am
mwerlis sqesobrivi gancdac SezRudulia da veluri, ragdan mas
uyvars mxolod rogorc mamakacs da ara rogorc adamians. as-
eTi amazrzeni, warmvali qveyna zraxva ki akninebs demelis xelov-
nebas, orazrovansa da saeWvos xdis mas. gacveTili formebiTa
da yalbi vnebebiT Tavmomwone es Semoqmedeba moklebuli ar aris
biwierebas, aufasurebs yovelgvar Rirebulebas da nakleb si-
cocxlisunariania (xelovnebis bevri nimuSis darad). amisda mi-
uxedavad, demelis Semoqmedebis dadebiTi mxareebic ar unda da-
viviwyoT, Tumca, SeuZlebelia migvizidos da mogvxiblos im mxdalma
samyarom, sadac siyvarulisa da erTgulebis nacvlad Ralati da
qaosi sufevs; demelisTvis WeSmariti, namdvili bediswera ucxoa
da miuwvdomeli: misi xelovnebis warmaval, droebiT vnebaTagan
gansxvavebiT WeSmariti bediswera bevrad ufro rTulia da tragi-
kuli. igi uzenaesi raobis, maradiul RirebulebaTa Ziebisken ub-
iZgebs adamians da saamisod Zalasa da rwmenasac hmatebs.
rac Seexeba Cems wignebs: siamovnebiT giZRvnidiT yvela TqvenTvis
sasurvel nawarmoebs, magram me Zalze Raribi var; Cemi wignebi,
maTi gamoqveynebis dRidan, me aRar mekuTvnis, SeZena ki Zalian mi-
Wirs; amitom auxdenel ocnebad meqca, Cemi nawarmoebebi im adamianebs
vuZRvna, romlebic guliT Seiyvareben maT.
ai, furcelze CamogiwereT yvela Cemi adre gamocemuli wignis
(da gamomcemlobis) saxelwodeba, maT Soris uaxles publikaci-
ebsac naxavT (Tormeti Tu cameti wigni gamovaqveyne), xolo ma-
Ti SeZena SeZlebisdagvarad Tqvenzea damokidebuli.
Zalze gamixardeba, Tu am wignebs TqvenTan daviguleb.
kargad iyaviT,
Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
228
vorpsvede. bremenis mxare,vorpsvede. bremenis mxare,vorpsvede. bremenis mxare,vorpsvede. bremenis mxare,vorpsvede. bremenis mxare,
16 ivlisi, 190316 ivlisi, 190316 ivlisi, 190316 ivlisi, 190316 ivlisi, 1903
aTi dRis win, dasneulebulma da daqanculma, davtove parizi
da mivaSure CrdiloeTis vrcel dablobs, romlis sivrcem, siwynarem
da zecam, wesiT, unda momakeTon. magram pirdapir gadauRebeli
wvimis burusSi amovyavi Tavi. mxolod dRes ineba da odnav ga-
naTda zeca wvimiT aforiaqebuli qveynis Tavze. mec vsargeblob
am pirveli naTeli wuTiT, raTa Cemi xma mogawvdinoT. Zvirfaso
batono, werilze pasuxi Zalian dagigvianeT, Tumca, ar ifiqroT,
rom damaviwyda – piriqiT: es iseTi werilia, sxva werilebs So-
ris xelaxla rom gadaikiTxaven xolme. man ufro axlos gamacno
Tqveni Tavi. albaT, gaxsovT, werili pirvel maiss dagiweriaT da
roca mas am Cum sivrceSi vkiTxulob, maRelvebs Tqveni gasaocari
wuxili da zrunva sicocxleze; aq ufro metad vgrZnob amas, vi-
dre parizSi, sadac yvelaferi sxvagvarad xmianobs da yuCdeba im
udidesi xmauris gamo, romlis winaSec sagnebi SiSisgan TrTian;
aq ki, sadac mZleTamZle qveyanaa Cems irgvliv, sadac zRvebidan
monaberi qarebi qrian, swored aq vgrZnob, rom vearvin gipasuxebT
kiTxvebze, veravin agixsniT gancdebs, Tqvens wiaRSi sakuTari
cxovrebiT rom cxovroben. veravin SeZlebs amas, radgan rCeulnic
cdebian, roca uCumaresisa da gamouTqmelis sityvebiT axsnas
cdiloben. miuxedavad amisa, mjera, pasuxs miiRebT, Tuki bunebasa
da im ubralo, SeumCnevel sagnebs CauRrmavdebiT, romlebzec Cemi
mzera isvenebs axla: ubralo, patara, sxvebisTvis SeumCnevel sag-
nebs, romlebic, SesaZloa, moulodnelad diadni da usazRvrod
mniSvnelovanni gaxdnen. Tuki Tqven am moCvenebiTad Rarib, patara
sagnebs SeiyvarebT, da ubralo msaxuriviT moipovebT maT ndobas,
maSin yvelafers ufro advilad aRiqvamT erTmaneTTan Serigebul-
SekavSirebul erTianobad. SeiZleba es gonebiT ver moaxerxoT,
romelic mudam gakvirvebulia da ver mogyvebaT, magram Tqveni
uSinaganesi cnobierebiT, sifxizliTa da codniT CaswvdebiT am
erTianobas. Tqven jer axalgazrda xarT, yvelaferSi axalbeda
da damwyebi. amitom girCevT da gTxovT, moTminebiT aitanoT da
ataroT yovelive auxsneli, rac ki guls giforiaqebT.
SeiyvareT Tavad kiTxvebiSeiyvareT Tavad kiTxvebiSeiyvareT Tavad kiTxvebiSeiyvareT Tavad kiTxvebiSeiyvareT Tavad kiTxvebi.
2 2 9
SeiyvareT isini daluquli oTaxebiviT da ucnob, idumal enaze
dawerili wignebiviT. axla nu eZebT pasuxebs, romlebsac ver ip-
oviT, radgan Tqveni cxovrebiT ar misulxarT am pasuxebTan.
saqme is gaxlavT, vicxovroT, gamovcadoT yvelaferi, sakuTari
cxovrebiT gavceT pasuxebi sakuTar kiTxvebs. amJamad ki icxovreT
sakuTari kiTxvebiT da, iqneb, erT Soreul dRes, Tqvenma cxovrebam
SeumCnevlad SegiyvanoT pasuxis siRrmeSi da, egeb, imis unarsac
atarebT, rom am Tqvens Sinagan monapovars saxe da forma misceT,
anu yvelaze wminda da netari cxovrebiT, xelovanis cxovrebiT
icxovroT. xolo amjerad ndobiT moekideT yvelafers, rac gewvevaT,
da Tu es Tqveni nebidan an raRac Sinagani saWiroebidan momdinare-
obs, aiReT Tqvens Tavze da nurafers SeiZulebT: diax, sqesi Zne-
li ram gaxlavT, Zalian Zneli. magram yvelaferi Znelia, rac Cven
dagvekisra, yvelaferi seriozuli, – Zneli da rTulia; da yvelaferi
seriozulia da mniSvnelovani. Tuki mixvdebiT amas da sakuTar
znesa da bunebaze, sakuTar gamocdilebaze, bavSvobasa da Zalaze
dayrdnobiT moipovebT sakuTar (tradiciisgan da zne-Cveulebebisgan
Tavisufal) mimarTebas sqesTan, maSin aRarc SegeSindebaT, rom,
vaiTu, man sakuTari Tavi dagakargvinoT da yvelaze wminda, Rirseuli
gancda SegibRaloT.
sxeulebrivi sixaruli – grZnobieri gancdaa. is ar gansxvavdeba
wminda Wvretisgan an, davuSvaT, im SegrZnebisgan, tkbili nayofi
rom aniWebs enas. sxeulebrivi sixaruli, yvela sxva SegrZnebis
msgavsad, imitom mogveniWa, rom SeviZinoT usasrulo gamocdileba:
is aris Cvens mier samyaros Secnoba, sicocxlis codna, yovelgvari
codnis brwyinvaleba da savseoba. cudi is ki ar aris, rom Cven
am gamocdilebas veziarebiT, cudi da savalalo is gaxlavT, rom
TiTqmis yvela udierad ekideba mas. adamianebi tlanqad flangaven
sxeulebriv Zalas, sqesiT erTobian, Tavs iRizianeben mowyenilobi-
sa da sulieri gamofitvis Jams, nacvlad imisa, rom es Zala cxo-
vrebis uzenaesi wuTebisTvis gadainaxon. da adamianebma xom kve-
basac aseve daukarges saxe da azri. erTis mxriv, gaWirvebam, me-
ores mxriv ki, fufunebam mTlianad aamRvria am pirveladi mo-
Txovnilebis siankare. aseve aimRvra da gadagvarda yvela sxva
uubraloesi moTxovnilebac, romelTa wyalobiTac xdeba sico-
cxlis usasrulo ganaxleba. magram mavan calkeul individs Se-
230
uZlia isev gaicxados maTi azri da am naTeli azriT icxovros
(da Tu calkeuli adamiani, mainc sxvebze rom aris mijaWvuli,
ver SeZlebs amas, – gamorCeulad martosuli namdvilad
moaxerxebs). ai, am kacs SeuZlia gaixsenos, rom mcenareTa mTeli
silamaze samyaroSi gabatonebuli siyvarulisa da urTierTlto-
lvis ueno, Cumi, maradiuli saxeobaa. da mas SeuZlia cxovels
ise Sexedos, rogorc mcenares: mcenareze xom ver vityviT, rom
igi xorcieli JiniT Tu vnebiTaa atanili. mcenare Sejvardeba,
ganayofierdeba, izrdeba da mravldeba im aucileblobas damorCi-
lebuli, im kanonis ZaliT, romelic ufro didia, vidre – Jini da
vneba, da ufro Zlevamosili, vidre – nebeloba da winaaRmdegoba.
o, netav, adamianmac ufro Tvinierad da seriozulad ataros es
saidumlo, riTac gaJRenTilia mTeli dedamiwa, TviT umciresi
sagnebis CaTvliT. o, netav, ataros, aitanos da igrZnos, ra saSinlad
mZimea es saidumlo, nacvlad imisa, rom agre msubuqad da zeda-
pirulad moekidos mas. o, netav, adamiani mowiwebiT aRivsos Ta-
visi nayofierebis winaSe, romelic erTia, sulieri iqneba igi Tu
xorcieli, radgan sulieri qmna fizikuridan moedineba, maTi ar-
si erTi da igivea, oRond sulieri qmnadoba sxeulebrivi tkbobis
ufro Cumi, ufro amaRlebuli, ufro maradiuli gameorebaa.
azri: “iyo Semoqmedi, Casaxo, gamosaxo sicocxle~ – carieli
sityvebi iqneboda, samyaroSi rom ar dasturdebodes da ar xor-
cieldebodes; litoni ram iqneboda, aTasgzis rom ar adasturebdnen
sagnebi da cxovelebi. Semoqmedebis sitkboebac imitom aris
esoden mSvenieri da amouwuravi, rom igi savsea milionobiT sa-
gan-arsebiT Casaxva-dabadebidan momdinare namemkvidrevi mogonebebiT.
Semoqmedis erT azrSi cocxldeba aTasobiT miviwyebuli siy-
varulis Rame, rac mas sidiadesa da amaRlebulobas aniWebs. xo-
lo RamRamobiT erTmaneTs SerTuli, erTmaneTs Cawnuli wyvilebi,
monanave, rwevad vnebas rom eZlevian – diad saqmes aRasruleben:
isini agroveben neqtars, siRrmesa da Zalas romelime momavali
poetis simRerisTvis, romelic odesme wamoimarTeba, raTa gamoTqvas
gamouTqmeli netarebani. Seyvarebulni momavals gamoixmoben da,
Tundac mcdari iyos es siyvaruli, Tundac brmad exveodnen is-
ini erTmaneTs, momavali mainc modis; aRimarTeba axali adamiani
da im SemTxvevis fskerze (Cven rom SemTxvevad vTvlidiT) iRviZebs
2 3 1
kanoni, romlis ZaliTac gamZle Tesli gzas miikvlevs kvercx-
ujredisken, ganxmuli rom egebeba mas. ar SegacdinoT movlenaTa
zedapirma. siRrmeSi yvelaferi kanonia. xolo vinc mcdarad da
cudad cxovrobs am saidumloTi (aseTni ki bevrni arian), Tavadve
kargavs am saidumlos, sxvas ki, TviTonac ar icis, ise gadascems
mas daluquli weriliviT. ar dagabnioT saxelTa simravlem, Se-
mTxvevaTa sirTulem: SesaZloa yvelaferze maRla dgas da Zlieria
diadi dedoba – es saerTo urTierTltolva. qalwulis silamaze,
im arsebis silamaze (rogorc Tqven mSvenivrad brZaneT), romelsac
jer araferi moumoqmedebia – momavali dedobaa, mis wiaRSi rom
mwifs, emzadeba, SiSobs, winaswargrZnobs da eswrafvis Tavis mo-
mavals; dedis silamaze ki msaxureba, mzrunveli dedobaa. xolo
moxuc qalSi es silamaze did mogonebad qceula. da me mgonia,
rom fizikur-sulieri dedoba mamakacSic aris; Casaxva – es er-
Tgvari saxea Sobisa, xolo roca mamakaci Tavisi Sinagani sisavsidan
qmnis da warmoSobs, esec erTgvari Sobaa da dabadeba. SesaZloa,
es ori sqesi ufro axlosaa erTmaneTTan, vidre hgoniaT. samyaros
didi ganaxlebis sawindari, iqneb, swored is gaxdes, rom mamakaci
da qaliSvili, yovelgvari mcdari moridebisa da qvena zraxvaTagan
Tavisufalni, moZebnian erTmaneTs ara rogorc sapirispiro arsebani,
aramed rogorc da da Zma, rogorc mezoblebi; moZebnian da
SeerTdebian rogorc adamianebi, raTa erTad, ubralod, mkacrad
da moTminebiT ataron sqesis simZime, saerTo uReli, maT rom da-
ekisraT.
magram es, rasac SeiZleba mravalma miaRwios odesme, axla
mxolod martosulis xvedria: martosulma unda moamzados es
safexuri da aaSenos sakuTari, SedarebiT Seumcdari xelebiT.
amitom, Zvirfaso batono, giyvardeT Tqveni martooba da mSve-
nierxmieri moTqmiT atareT mis mier mogvrili tkivili. axlobeli
adamianebi, rogorc ambobT, Soreulni arian TqvenTvis: es ki imas
moaswavebs, rom Tqveni sivrce farTovdeba da Tu Tqveni siaxlove
Soria, maSin Tqveni SoreTi uzarmazari unda iyos, varskvlaveTs
unda emijnebodes. gixarodeT Tqveni samyaros zrda, samyarosi,
sadac veravis gaiyolebT. iyaviT keTili ukanmavalTa mimarT, iy-
aviT mxne da mSvidi maT winaSe, nurc Tqveni eWvebiT dastanjavT
da nurc Tqveneuli, maTTvis gaugebari nugeS-sixaruliT Se-
232
aSfoTebT. gamoZebneT maTTan urTierTobis ubralo da saimedo
forma, romlis Secvla aucilebeli ar iqneba maSinac ki, roca
Tavad SeicvlebiT.
giyvardeT sxva adamianebSi ucxo, gansxvavebuli saxis sicocxle,
gaugeT sibereSe Sesul adamianebs, Tqvengan gansxvavebiT martoobis
rom eSiniaT da gaurbian, nu gaaRvivebT im tradiciul dramas,
rac mSoblebsa da Svilebs Soris gamarTula. Svilebs es did
Zalas akargvinebs da, meores mxriv, anavlebs mSobliur siyvaruls,
romelic maSinac ki aTbobs da ifaravs Svilebs, roca maTi vera
gaugia ra. nu mosTxovT mSoblebs gagebasa da sasurvel rCevas.
magram gwamdeT im siyvarulisa, memkvidreobasaviT rom dagaxvedres.
gjerodeT: am siyvarulSi didi Zala, madli da locva-kurTxevaa
da ar gmarTebT misi mitoveba, rac ar unda Sors waxvideT
Tqvens gzaze.
mixaria, bolos da bolos, Tqveni interesebis fardi profesia
rom airCieT, rac damoukideblobasa da sakuTar TavSi dafuZnebis
saSualebas ganiWebT. moiTmineT da daukvirdiT, xom ar SezRudavs
da daTrgunavs Tqvens Sinagan cxovrebas es rTuli profesia. me
Tu mkiTxavT, es arCevani mZimea da damZabveli, gaxevebuli tra-
diciebiT aris damZimebuli da amocanaTa pirovnulad gaazrebis
saSualebas ar iZleva. martooba ki am metad ucxo viTarebaSic
Tqveni saimedo TavSesafari da navsayudeli iqneba. misi meSveobiT
aucileblad ipoviT sakuTar gzas. yvela Cemi survili Tan mog-
yvebaT am gzaze da Cemi ndobac Tan gaxlavT.
Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
romi, 29 oqtomberi, 1903romi, 29 oqtomberi, 1903romi, 29 oqtomberi, 1903romi, 29 oqtomberi, 1903romi, 29 oqtomberi, 1903
Zvirfaso da Rirseulo batono, Tqveni 29 agvistos werili
florenciaSi miviRe da, ai, ori Tvis dagvianebiT gibrunebT pa-
suxs: gTxovT momitevoT. ar miyvars werilebis wera gzaSi, mog-
2 3 3
zaurobis Jams, radganac kalamsa da qaRaldis furclebze metad
ganmartoebis Cumi saaTebi da Sesabamisi ganwyoba mWirdeba.
romSi daxloebiT eqvsi kviris win CamovediT; am dros romi
ukacrieli da udaburi qalaqia, autaneli sicxis gamo; Tanac
xmebi dadioda, epidemia mZvinvarebso da dabinaveba gagviZnelda;
aman ki mousvenrobisa da daZabulobis atmosfero Seqmna Cvens
irgvliv: ucxoobisa da usamSobloobis gancdac kidev ufro gag-
vimZafrda. amasTan, romi (Tuki aq pirvelad xar) Tavidan mZimed
moqmedebs. mwuxare da mgloviare STabeWdilebas tovebs adamianze
Tavisi usicocxlo da bneli muzeumebiT; es qalaqi TiTqosda
mwuxared oxravs, mwuxareben miwisqveSeTidan samzeoze gamotanili,
wvalebiT aRdgenili warsulis naSTebic, im warsulisa, romliTac
ubadruki awmyo sazrdoobs; glovoben sul sxva droisa da sxva
epoqis SemTxveviTi narCenebi, sxva xalxis, sxva cxovrebis saxe-
cvlili da uRono sagnebi, romlebic Cven aRar gvekuTvnis da
arc unda gvekuTvnodes; bolos da bolos, am uamravi arasasiamovno
STabeWdilebiT daRlili rogorRac gons modixar; Tumca, jer
isev dabneuli fiqrob, rom gansakuTrebuli aq araferia da am-
qveyand sxva romelime qalaqi SesaZloa aranakleb mSvenieri iy-
os. es ZvelisZveli, aqauri xelosnebis mier rudunebiT aRdgenili
Zeglebi, Taobebi rom eTayvanebodnen, – srulebiT daclilan uw-
indeli Sinaarsisgan. maT daukargavT azri da guliTadoba. magram
am qalaqSi mainc bevri silamazea, radgan silamaze yvelganaa am-
qveynad. cxovelmyofeli wylebi ZvelTaZveli akvedukebiT moedine-
bian da moednebze, qvis TeTri fialebis Tavze Tavbrudamxvevad
cekvaven, mere farTo auzebSi iSlebian da licliceben. maTi Cu-
xCuxi dRisiTac ismis da RamiT kidev ufro Zlierdeba, Rameebi
ki aq veebaa, varskvlavebiT moCiTuli da niavqarebiT galbilebuli.
da baRebia qalaqSi mravlad. xeivnebi da kibeebi, miqelanjelos
mier gamogonebuli kibeebi, ferdobze daqanebuli nakadulebis
nimuSiT nagebi, daqanebaze safexuri rom safexurs badebs, viT
talRa _ talRas. amden STabeWdilebaSi, pretenziulad axmaurebul
aqaurobaSi nel-nela gulisyurs ikreb da sakuTar Tavs ubrundebi.
TandaTan im TiTo-orola sagansac amCnev, romlebSic maradisoba
damkvidrebula, ganmartoebul sagnebs, romelTac Seiyvareb da
romelTa martoobasac gaiziareb.
234
jerjerobiT isev qalaqSi, kapitoliumis maxloblad vcxovrob.
aqedan Sors ar aris romauli xelovnebis SesaniSnavi Zegli –
amxedrebuli markus avreliusis qandakeba. male erT myudro, ub-
ralo oTaxSi gadavinacvleb. mas patara, Zveleburi aivani akravs
da Rrmad aris did parkSi Sefarul-SeyuJuli. ase rom, saimedodaa
daculi qalaqis aurzaurisa da gamudmebuli foriaqisgan. mTel
zamTars iq gavatareb da vecdebi bolomde ganvicado didi siCume,
romlisganac simSvidesa da mraval SemoqmedebiT, nayofier saaTs
moveli.
axal saxlSi ufro Sinaurulad vigrZnob Tavs, vidre – aq,
qalaqis centrSi. iqidan mogwerT dawvrilebiT pasuxsac. axla
ki isRa damrCenia, gamogitydeT (SesaZloa Tavidanve unda gamemxila
TqvenTvis), rom wigni, romelSic Tqveni naSromi daibeWda da ro-
melzec mwerdiT, ar mimiRia. iqneb, ukan dagibrundaT vorpsvededan?
(radgan vici, rom Zveli misamarTiT miRebul gzavnilebaTa saz-
RvargareT gadagzavna ar SeiZleba). es varaudi yvelaze dasaSvebia.
vimedovneb, wigni ar daikargeba (samwuxarod, italiis fostisTvis
amanaTebis dakargva iSviaTobas ar warmoadgens).
am wignsac, iseve, rogorc yovelgvar cnobas Tqvens Sesaxeb,
sixaruliT moveli; aseve leqsebsac, amasobaSi rom dagiweriaT,
siamovnebiT wavikiTxav, roca ki maTi wakiTxvis SesaZleblobas
momcemT; isev da isev, gadavikiTxav da vecdebi, ganvicado isini
mTeli Cemi arsebiT.
keTili survilebiT,
guliTadad gesalmebaT Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
romi, 23 dekemberi. 1903romi, 23 dekemberi. 1903romi, 23 dekemberi. 1903romi, 23 dekemberi. 1903romi, 23 dekemberi. 1903
Cemo Zvirfaso batono kapus,
Sobas mogilocavT, msurs, xma mogawvdinoT swored axla, radgan
Sobis dReebSi, dResaswaulze ufro gagiZneldebaT martoobis
atana. Tumca, unda gixarodeT, Tu didia Tqveni martooba, radgan
2 3 5
(aba, daufiqrdiT) eqneboda raime azri martoobas, usazRvro rom
ar iyos? erTaderTi martooba arsebobs da is didia. msubuqi
rodia misi tvirTi. yvela adamianis winaSe dgeba wuTebi, roca
simartoves siamovnebiT gacvlida banalursa da iaffasian Tavyri-
lobaze pirvelsave SemxvedrTan, Tundac sulRarib adamianTan
wamier urTierTobasa da moCvenebiT urTierTgagebaze, magram egeb
swored aseT wuTebSi izrdeba martooba, radgan misi zrdac bi-
Wis zrdasaviT mtkivneulia da – gazafxulis dasawyisiviT naRv-
liani. aman ar unda dagabnioT. CvenTvis saWiro da aucilebeli
swored martoobaa – Rrma, Sinagani martooba. TviTCaRrmaveba da
saaTobiT marto yofna, aravisTan Sexvedra, – ai, es unda SeiZlos
kacma. unda ganvmartovdeT, ise, rogorc bavSvobaSi ganvmartovdebo-
diT xolme, roca Cvens irgvliv gauTaveblad dafusfusebdnen
didebi, da Cven Zalze mniSvnelovani gvegona maTi saqmianoba, rad-
gan misi araferi gagvegeboda.
xolo roca mogvianebiT mivxvdebiT, ra ubadruki, mSrali da
sicocxles mowyvetili yofila mTeli maTi saqmianoba, ratom
isev ar unda SevxedoT mas bavSvis TvaliT, rogorc raRac Cven-
Tvis ucxosa da gaugebars: rad ar unda vumziroT mas Cveni sak-
uTari samyaros siRrmidan, sakuTari martoobis sifarTovidan,
martoobisa, romelic Tavad aris saqme, wodeba, xelobac da daniS-
nulebac! ratom unda gavcvaloT bavSvis es brZnuli vergageba
aTvalwunebasa da mogeriebaze? vergageba xom martoobaa, aTval-
wuneba da amxedreba ki – monawileobis miReba imaSi, rasac gav-
urbivarT.
Zvirfaso batono, ifiqreT im samyaroze, rasac Sinaganad atarebT
da rac gnebavT, is uwodeT am fiqrs: bavSvobis mogoneba Tu moma-
valze ocneba. mTavaria, ar gamogeparoT is, rac Tqvens sulSi ib-
adeba, aRimarTeba. ai, es daayeneT im yvelaferze maRla, rac
Tqvens irgvliv xdeba da trialebs. Tqveni Sinagani cxovreba
Tqveni siyvarulis Rirsia, mTeli Tqveni Zalebi misken unda mi-
marToT; dros nu dakargavT imis gasarkvevad, Tu ra adgili gi-
WiravT adamianTa Soris, ra pozicia gaqvT maT mimarT. aba, vin ge-
tyviT amqveynad, rom es adgili saerTod gagaCniaT? vici, ra mka-
cria Tqveni profesia da rogor ewinaaRmdegeba igi Tqvens bunebas.
vicodi, rom SemomCivlebdiT da gamarTlda kidec Cemi winaTgrZnoba;
236
me ki verc dagamSvidebT da verc ganugeSebT; SemiZlia mxolod
girCioT: dafiqrdiT, riTi gansxvavdeba Tqveni profesia sxva
profesiebisgan, gana yoveli profesia aseve mkacri, momTxovni,
mtruli da TiTqmis siZulviliT gaJRenTili ar aris mravalTa
mimarT? TiTqosda, am profesias mTlianad Seewovos uxmod mobuz-
Rune, munj, uJmur mosamsaxureTa gulSi dagrovili mTeli siZul-
vili. Tqveni amJamindeli samsaxuri sxva samsaxurze metad rodia
damZimebuli dromoWmuli, tradiciuli SexedulebebiTa da mcdari
warmodgenebiT; davuSvaT, arsebobs samsaxuri, romelic mzerisa
da WvretisTvis saWiro Tavisuflebas mainc aniWebs adamians. is-
eTi samsaxuri xom mainc arsadaa, romelic farTod daukavSirdebo-
da im diad sagnebs, namdvil cxovrebas rom qmnian. mxolod mar-
tosuli emorCileba, saganTa msgavsad, Rrma kanonebs da roca igi
ciskars anda idumali qmedebiT aRsavse mwuxrs egebeba da SeigrZnobs,
Tu ra xdeba am dros, maSin masac, micvalebulTa msgavsad, Camos-
cildeba yovelgvari wodeba da movaleoba. Tumca, jerac sicocxlis
SuagulSi dgas. batono kapus, rasac Tqven amJamad ganicdiT
rogorc oficeri, imasve ganmcdeli iqnebodiT nebismieri sxva
movaleobis Sesrulebis Jamsac; sazogadoebaSi yovelgvar adgilsa
da mdgomareobaze uaric rom TqvaT da sruliad ubralo, msubuqi
urTierToba daamyaroT mis wevrebTan, maSinac ki ver gaeqceviT
am SemboWvel grZnobas.
asea yvelgan, Tumca es SiSis anda sasowarkveTis uflebas ar
gaZlevT; Tu adamianebTan saerTos ver poulobT, maSin sagnebs
dauaxlovdiT, isini ar migatoveben; jer xom isev aq arian Ra-
meebi da xeebSi monavarde qarebi, ucxo da ukidegano qveynebis
Tavze rom mimoqrian; saganTa da cxovelTa samyaroc uwindeliviT
faruli da idumali qmedebiTaa savse. da Tqvenc ufleba gaqvT
SeuerTdeT mas. bavSvebic xom iseTive naRvlianebi da bednierebi
arian, rogoric Tqven iyaviT odesRac; da roca gaixsenebT bavSvobas,
maSin xelaxla daiwyebT maT Soris, im martosul bavSvebs Soris
cxovrebas da mixvdebiT, rom didebi da maTi saqmianoba arc ise
mniSvnelovani yofila, rogorc geCvenebodaT.
da Tu fiqri bavSvobaze, masTan dakavSirebul siCumesa da ub-
raloebaze gaSinebT da gtanjavT, radgan aRar ZalgiZT iwamoT
RmerTi, romliTac savse iyo Tqveni bavSvoba, maSin CaekiTxeT sa-
2 3 7
kuTar Tavs, batono kapus: marTla dakargeT RmerTis rwmena?!
xom ar ajobebda geTqvaT, rom RmerTis rwmena jer kidev ar mo-
gipovebiaT? radgan rodis unda gerwmunaT igi? xom ar ggoniaT,
rom bavSvs SeuZlia xelpyroba misi, visi tareba Zlier mamakacTac
ki uWirT da visi simZimec welSi xris moxucebs?! nuTu, gjeraT,
rom adamians, visac namdvilad hyavs RmerTi, SeuZlia ubralo ke-
nWiviT dakargos igi?! an, egeb, fiqrobT, rom kaci, romelsac Rme-
rTi hyavs, SeiZleba RmerTs daekargos? magram Tu aRiarebT, rom
igi ar yofila Tqvens bavSvobaSi da arc manamde da rom qristes
ar miego tanjvisTvis sazRauri, xolo muhamedi sakuTarma siamayem
imsxverpla, – da Tu SiSiT gaacnobierebT, rom RmerTi axlac, ai,
amwuTas, roca masze vsaubrobT, ar aris TqvenTan – maSin ra uf-
lebiT laparakobT masze, rogorc gardasulze, da raRad eZebT,
rogorc dakarguls?!
nuTu, ver xvdebiT, rom is axla modis, is, vinc uxsovari dro-
idan aRgviTqves da gviwinaswarmetyveles; is momavalia, saboloo
nayofia xisa, romlis foTlebic Cven varT?! ra giSliT xels,
rom momavalSi daiguloT misi dabadeba da ise icxovroT Tqveni
cxovreba, TiTqosda is erTi mtkivneuli da mSvenieri dRe iyos
am xangrZlivi fexmZimobis istoriaSi. nuTu, ver xedavT, rom yo-
velive, rac ki xdeba, jer mxolod da mxolod dasawyisia; da, ga-
na, yvela es dasawyisi ar SeiZleba misi dasawyisi iyos, roca da-
wyeba TavisTavad yovelTvis ase mSvenieria?! da Tu RmerTi Tavadaa
sruloyfileba, maSin xom win unda uZRodes raRac, SedarebiT
mcire da naklulovani, raTa mas SeeZlos arCevnis gakeTeba am
simravlesa da mravalsaxeobaSi. gana, is ukanaskneli ar unda iy-
os, raTa yovelive daitios da moicvas? radgan ra azri eqneboda
Cvens arsebobas, Tuki is, viskenac miviswrafviT, mxolod warsulSi
arsebobda?
rogorc futkrebi, ise vagrovebT yvelafridan utkbiles neqtars
da RmerTs vaSenebT. viwyebT Senebas sul umciresiT an uxilaviT
(Tuki siyvaruli gvamoZravebs), vqmniT mas maSin, rodesac vSromobT
da maSinac, roca visvenebT; vqmniT Cveni dumiliT Tu sul patara,
martoxela sixaruliTac, vqmniT yvela saqmiT, rasac martodmarto,
Tanamonawileebisa da mimdevrebis gareSe vakeTebT; Cven viwyebT
mis Seqmnas, visac iseve ver moveswrebiT, rogorc Cven ver mog-
238
veswrnen Cveni winaprebi. magram isini, didi xnis winaT gardasulni,
xom CvenSi arian. aq daleqilan, tvirTad dasdebian Cvens bediweras
da Cvens sisxlSi miSrialeben, warmoqmnian romeliRac Jests,
drois siRrmeebidan rom aRsdgeba xolme.
arsebobs Zala, rasac SeuZlia wagarTvaT imedi, rom Tqvenc
masSi – uSores-usasruloSi iqnebiT odesme?!
SeegebeT Sobas aseTi RvTismosaobiT, ifiqreT, rom SesaZloa,
RmerTs swored es Tqveni sicocxliseuli SiSi sWirdeba, raTa
daiwyos TqvenSi qmedeba. iqneb, Tqveni gardatexis dReebi swored
is dReebia, roca TqvenSi yvelaferi misTvis iRvwis da emzadeba,
iseve, rogorc odesRac bavSvobaSi, TavdaviwyebiT rom iRvwodiT
misTvis. aRivseT moTminebiT, xalisiT, da gaxsovdeT, yvelaze mci-
re, rac Cven SegviZlia gavakeToT, esaa: imaze metad ar gavuZneloT
RmerTs qmnadoba, vidre dedamiwa uZnelebs gazafxuls, roca ga-
zafxuls mosvla swadia.
gisurvebT sixarulsa da nugeSs
Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
romi, 14 maisi, 1904romi, 14 maisi, 1904romi, 14 maisi, 1904romi, 14 maisi, 1904romi, 14 maisi, 1904
Zvirfaso batono kapus!
raxania, rac Tqveni bolo werili miviRe.
nu gamiwyrebiT pasuxis dagvianebisTvis. mTeli es xani Tavau-
Reblad vmuSaobdi. mere sxva saqmeebiT viyavi dakavebuli da bo-
los avadac gaxldiT. xelisSemSleli mizezi, rogorc xedavT,
bevri mqonda, me ki msurda, Cemi pasuxi mxolod da mxolod mSvi-
di da naTeli dReebis macne yofiliyo. axla ukve movikeTe (ad-
reuli gazafxuli Tavisi avi, Jiniani cvalebadobiT aqac mZimed
gadavitane), SemiZlia ukve mogesalmoT da cota ram giTxraT
Tqveni werilis pasuxad (rasac saerTodac didi sixaruliT vak-
eTeb).
xom xedavT: me gadavwere Tqveni soneti, radgan is mSvenieria
da ubralo, amasTan Cumi, TavdaWerili formiTaa Sesrulebuli.
2 3 9
igi yvelaze ukeTesia Tqvens leqsebs Soris, romelTa wakiTxvis
saSualebac ki mqonia. da, ai, gigzavniT Cems nawers, radgan vici,
ras niSnavs sakuTari namuSevris ucxo xelnawerSi wakiTxva; wa-
ikiTxeT ise, TiTqos sxvis leqss kiTxulobdeT da maSin igrZnobT,
ramdenad Tqveneulia igi, Tqveni soneti da werili siamovnebiT
gadavikiTxe ramdenjerme, gmadlobT sixarulis moniWebisTvis.
dae, nu aamRvrevs Tqvens martoobas is faqti, rom Tqveni ar-
sebis raRac nawili gaurbis am martoobas da gareT miiltvis. swo-
red es ltolva – Tuki mSvidad da auRelveblad, xelsawyosaviT
moimarjvebT mas – dagexmarebaT, ganavrcoT Tqveni martooba da
mTel vrcel qveyanas gadaawvdinoT. adamianebi (pirobiTobebis
wyalobiT) mudam advilad wyveten yvelafers, msubuqi gzis arCeva
eiolebaT xolme, Cven ki, cxadia, umZimess unda CaveWidoT. yovel
suldgmuls siZnelesTana aqvs saqme. bunebaSi yovelive Tavis
znis Sesabamisad izrdeba, Tavs icavs da cdilobs, yovelgvari
dabrkolebis miuxedavad, sakuTari arseboba moipovos. Zalze
mcirea Cveni codna, magram is mainc viciT, rom Cvenc Zneli gza
unda avirCioT. martooba kargia, radgan Znelia, da Tuki raime
Znelia, maSasadame, aman kidev erTxel unda gvibiZgos am saqmis
ganxorcielebisken.
siyvarulic kargia: radgan siyvaruli Znelia. adamianis adami-
anisadmi siyvaruli, albaT, yvelaze Zneli amocanaa, rac ki CvenTvis
dauwesebia gangebas. siyvaruli gansacdeli da gamocdaa, udidesi
saqme, risTvisac yvela sxva saqmianobiT mxolod vemzadebiT. am-
itomac, axalgazrdebs, yvelaferSi axalbedani da damwyebni rom
arian, jer ar ZaluZT siyvaruli; maT jer unda iswavlon igi, is-
wavlon mTeli arsebiT, mTeli ZalisxmeviT, sakuTar eul, SiSneul
gulisZgeras miyuradebulebma. swavlis Jami ki Zalze grZelia
da faruli; amitom siyvaruli didi xnis da mTeli sicocxlis
manZilze aris martooba, uRrmesi, umZafresi martooba im adamianisa,
romelsac uyvars. siyvaruli azrs dakargavda, martooden Tav-
daviwyebas, meore adamianTan Serwymas da SeerTebas rom gulisx-
mobdes (radgan ra erTianobaze SeiZleba laparaki, roca ori um-
wifari da Camouyalibebeli adamiani Seerwymis erTmaneTs!). siyva-
ruli amaRlebuli mizezia erTeulTaTvis, raTa momwifdnen, das-
ruldnen da samyarod iqcnen, samyarod iqcnen meore adamianisTvis.
240
siyvaruli – es Tamami moTxovnaa im adamianis mimarT, romelsac
Tavad siyvaruli airCevs da SoreTSi miuxmobs. siyvarulis ganxor-
cielebis neba mxolod maSin unda hqondeT axalgazrdebs, Tuki
acnobiereben mas rogorc davalebas, romelic sakuTar Tavze mu-
Saobisken (“niadag yurisgdebisa da qmnisken~) ubiZgebs. Tavdaviwyeba,
sayvarel adamianTan Serwyma – jer kidev ar niSnavs siyvaruls;
namdvili siyvaruli jer Sorsaa (maT kidev didxans unda moikribon
Zalebi). es aris saboloo mizani. SesaZloa, saboloo misiac, ro-
mlis aRsrulebasac adamianTa sicocxle jerjerobiT ar hyofnis.
axalgazrdebi xSirad da mwared cdebian. ficxi da dauTmeneli
bunebisani, myisve erTmaneTs miawydebian xolme, rogorc ki siyvaruli
ewvevaT: iflangebian da ifantebian, rac saerTodac sCveviaT TavianT
aRgznebul Tu apaTiur, uwesrigo da qaotur cxovrebaSi... da
mere, ra unda mohyves amas? raRa unda mouxerxos cxovrebam na-
xevrad damsxvreul adamianTa am zedaxoras, rasac Tavad erTad-
yofnas uwodeben da bednierebas, momavalsac ki daarqmevdnen, rom
SeeZloT. ase ikargeba TiToeuli meoris gulisTvis da im meoresac
kargavs, kargavs mravals da yvelas, vinc jer kidev unda Sexvedroda.
ase kargaven sivrceebsa da SesaZleblobebs; Cum da mgrZnobiare
sagnebTan axlobloba-siSores unayofo dabneulobaSi cvlian,
saidanac aRaraferi warmoiSoba, aRaraferi zizRis, imedgacruebisa
da sicarielis garda; Semdeg ki xsnas eZeben erT-erT romelime
pirobiTobaSi, erT-erT im mravalTaganSi, riTac odiTgan aRuWurviaT
adamianis es yvelaze saSiSi gza. adamianuri gancdis arcerTi
sfero ar aris pirobiToba-SeTanxmebebiT ise momaragebuli, rogorc
siyvaruli... aq uamravi maSveli saSualeba gamougoniaT: maSveli
rgolebi, navebi, sacurao buStebi... aTasgvari TavSesafari aago
sazogadoebrivma azrma, romelmac, raki siyvaruli siamovnebasTan
gaaigiva, misi msubuqad mowyobac iTava: sajaro drostarebasaviT
iaf da uvnebel siamed aqcia igi. Tumca, mravali axalgazrda,
romelTac mcdarad uyvarT, anu ise eZlevian erTurTs, rom erT-
maneTs ver pouloben (umravlesoba xom am gzas adgas), – iTrguneba
Secdomis SegrZnebiT da surs es Secdoma sakuTari, individualuri
ZalisxmeviT gamoasworos: ufro sicocxlisunariani da nayofieri
gaxados siyvaruli. radgan sakuTarive buneba hkarnaxobs maT,
rom sxva mniSvnelovan sakiTxTagan yvelaze naklebad siyvarulis
2 4 1
sakiTxis gadawyveta SeiZleba sajarod dadgenili tradiciuli
kanon-wesebis mixedviT; rom es maTi cxovrebis arsebiTi kiTxvebia,
mxolod or adamians rom exeba da yoveli axali urTierTobisas
axal, gansakuTrebul da mxolod individualur pasuxs moiTxovs.
magram rogorRa unda ipovon saSveli sakuTar TavSi, sakuTari
martoobis siRrmeebSi, roca Tavic gaufantavT da martoobac?
roca ori adamiani ise aTqvefila erTmaneTSi, rom sakuTari aRa-
raferi gaaCniaT da erTmaneTisgan aRarafriT gansxvavdebian?
umweoa maTi urTierToba da yoveli nabiji. da roca mTeli
ZaliT cdiloben, Tavi aaridon tradiciul pirobiTobas (rogoric,
davuSvaT qorwinebaa), marTalia nakleb aSkara, magram mainc ara-
nakleb damRupveli pirobiTi gamosavlis marwuxebSi eqcevian,
radgan maT irgvliv yvelgan pirobiToba da Cveuleba gamefebula.
radgan ori adamianis naadrevi da usixarulo Sexvedrisas yoveli
qmedeba pirobiTia. amgvari cdomilebis Sedegad warmoSobil yovel
urTierTobasac Cveulebriv-pirobiTi dasasruli eqneba, Tundac
es urTierToba jer auTvisebeli, anu, tradiciuli azriT, – amo-
raluri iyos: ganSorebac pirobiTi nabiji iqneba, SemTxveviTi,
araindividualuri gadawyvetileba, uRono da unayofo.
Tuki seriozulad Cafiqrdeba adamiani, imasac mixvdeba, rom
sikvdilis msgavsad (romelic aseve mZimea da Zneli), siyvarulis
saidumlos amoxsna da misi qaragmebis gamocnobac dRemde TiTqmis
veravin SeZlo; da swored am ori amocanis (farulad rom vata-
rebT CvenSi da amouxsneladve gadavcemT sxvebs) gamocnobaa Se-
uZlebeli sayovelTaod miRebuli wesebiT. Tumca, es ori didi
saidumlo miT ufro gviaxlovdeba, rac ufro metad viwyebT
cxovrebis Semecnebas Cven, calkeulni. umkacresi moTxovnebi,
romelTac siyvarulis umZimesi saqme Cveni ganviTarebis gzaze
gviyenebs, aRemateba Cvens SesaZleblobebs; Cven, axalbedebi, jer
kidev ara varT mzad maT aRsasruleblad; Tumca, Tu gavuZlebT
da siyvaruls, mis tvirTsa da misi Seswavlis xanas moTminebiT
avitanT, Tu ar CavikargebiT martiv da zedapirul garToba-Tama-
SobebSi (adamianebma yofierebis udidesi seriozulobisgan Tavis
dasaZvrenad rom moigones), maSin, iqneb, SevZloT da odnav mainc
gavkvaloT es gza – SevumsubuqoT igi Cvens Semdgom mavalT; es
patara mcdelobac mniSvnelovani iqneba, radgan Cven xom mxolod
242
axla vswavlobT erTi calkeuli adamianis meore adamianTan ur-
TierTobis danaxvas, danaxvas marTlad, fxizlad, mcdari gansjis
gareSe. Cven pirvelni varT, vinc urTierTobis iseTi formebis
damkvidrebas cdilobs Tavis cxovrebaSi, romelTa msgavsic war-
sulSi ar gveguleba; Tumca, JamTa svlaSi ukve SeimCneva raRac
iseTi, rac Cvens gaubedav Taosnobas TanaugrZnobs da esalmeba.
qali da qalwuli TavianTi axali, damoukidebeli ganviTarebis
gzaze mxolod droebiT gaxdebian mamakacuri znisa Tu uzneobis,
mis moTxovnaTa mimbaZvel-gammeorebelni. es droebiTi niRabi gax-
lavT. magram Caivlis es gardamavali periodi da mivxvdebiT:
xSiri da metwilad sasacilo cvalebadoba qals niRabiviT imisTvis
dasWirda, rom meore sqesis damamaxinjebeli gavlenisgan ganewminda
Tavisi WeSmariti arsi. qali, vis arsebaSic sicocxle ufro uS-
ualod, ufro nayofierad, ufro ndobiT mkvidrobs da yovndeba,
cxadia, ufro dasrulebuli, ufro adamianuri adamiania, vidre
mamakaci, romelic, raki sxeulebriv nayofs arasdros daumZimebia,
agre mCated gaCenila sicocxlis zedapirs qvemoT da Tanac qa-
lis, romelic viTomcda uyvars, mniSvnelobas amcirebs qedmaRlurad
da daufiqreblad. dadgeba dro da amomzevdeba am tkivilebiTa
da damcirebebiT naSobi adamianoba qalisa, – Tuki qali garegani
cxovrebis gardaqmnisas mxolod qaluri Cvevebisgan gaTavisuflde-
ba, – amomzevdeba, da mamakaci, dRes rom verca grZnobs qalis
momavals, am ucabedi gardasaxviT gaognebuli, Tavs daidreks mis
winaSe. odesme (CrdiloeTis qveynebSi ukve igrZnoba amis niSnebi)
mdedrobiToba mxolod mamrobiTobis sapirispiro gamovlineba ki
aRar iqneba, aramed qali da qalwuli TavisTavadi arsebani gaxdebian,
romelTac arc Sevseba dasWirdebaT da arc gamijvna, aramed
mxolod – sicocxle da yofiereba. daibadeba damoukidebeli
mdedrobiTi adamiani: dedakaci. sakuTari arsebis amgvari garda-
qmnisas (mamakacTa nebisa da qedmaRlur, Jamgadasul mosazrebaTa
sapirispirod) qali siyvarulsac gardaqmnis. es gancda jer ki-
dev cdomilebaa da dabneuloba, Semdgom ki qali mas iseT urTi-
erTobad aqcevs, romelic qalisa da mamakacis gaerTianeba ki aR-
ar iqneba, aramed – erTi adamianis meoresTan daaxloeba; es uf-
ro adamianuri siyvaruli (romelic ganSorebis Jamsac iseve gu-
lisxmieri, saTuTi da naTelia, rogoric daaxloebisas iyo) im
2 4 3
gancdis msgavsi iqneba, dResdReobiT siZneleebTan WidilSi da
tanjviT rom vZerwavT; msgavsi iqneba im siyvarulisa, romlis
arsi is gaxlavT, rom orma martosulma adamianma unda daifaros,
daicvas da aRiaros erTmaneTis martooba.
da kidev: dakargulad nu CaTvliT im did siyvaruls, romelic
bavSvobaSi gargunaT bedma; egeba swored maSin mwifdeboda TqvenSi
is didi, keTili azrebi da survilebi, dRes rom gasuldgmuleben.
vfiqrob, Tqvens mogonebaSi es siyvaruli imis gamoc CaibeWda ase
Rrmad da uflebamosilad, rom is Tqveni pirveli didi sulieri
martooba, Tqvens cxovrebaSi aRsrulebuli pirveli sulieri
saqme iyo.
keTili survilebiT,
Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
borgebi-gori, fledi, SvedeTi,borgebi-gori, fledi, SvedeTi,borgebi-gori, fledi, SvedeTi,borgebi-gori, fledi, SvedeTi,borgebi-gori, fledi, SvedeTi,
12 agvisto, 190412 agvisto, 190412 agvisto, 190412 agvisto, 190412 agvisto, 1904
minda kvlav SegexmianoT, Zvirfaso batono, Tumca, amjerad sa-
gulisxmos verafers getyviT. bevri mwuxareba gamogicdiaT. yve-
lafers ukve Cauvlia. da, Turme, es Cavlac mtkivneuli da dama-
Ronebeli yofila TqvenTvis. magram dafiqrdiT, geTayva, egeb ki
ar Caiara, aramed pirdapir gulisgulSi gagiaraT! da egeb am sa-
tanjvelma bevri ram Secvala TqvenSi, erTianad SegcvalaT Tqveni
arsebis romeliRac kunWulSi? cudi da saSiSi mxolod is mwu-
xarebaa, yvelas dasanaxad saxeze rom moirgeben xolme, raTa am
upiratesobiT sxvebi daCrdilon. zerele da ugunuri mkurnalobis
wyalobiT mourCeneli snebisa ar iyos, mwuxarebac mxolod droebiT
ixevs ukan da sul cota xanSi axali, uaresi ZaliT ifeTqebs
xolme. ase grovdeba da gubdeba CvenSi amgvari naRveli da iq-
ceva cxovrebad, im cxovrebad, romliTac Cven ar vcxovrobT,
uarvyaviT da davkargeT. aseTma cxovrebam ki SeiZleba sicocxlec
mouswrafos adamians. Cveni codnis sazRvrebs miRma rom Se-
gvZleboda gaxedva da cota kidev iqiT, Cveni gumanis winaxazsac
244
rom gadavcilebodiT, maSin iqneb Cvens mwuxarebas ufro meti
ndobiT movkidebodiT, vidre – sixaruls; radgan swored maSin,
roca vmwuxarebT, raRac axali, raRac ucnobi ram Semodis CvenSi,
yvela grZnoba SiSiT munjdeba mis winaSe, ukan ixevs da warmoiqmneba:
siCume. is ki, axali da yvelasTvis ucnobi, dgas im siCumis Sua-
gulSi da dums. darwmunebuli var, yvela Cveni wuxili im su-
lieri daZabulobis wuTebia, romelic Cven dambla gvgonia xolme,
radgan aRar gvesmis Cveni gaucxoebuli gancdebis xma, radgan
uceb wagvarTves yovelive SeCveuli da axlobeli, radgan im ga-
dasasvlelze vdgavarT, sadac gaCereba ar SeiZleba. amitom midis
xolme mwuxareba, siaxle ki, romelic man moiyola – Cveni gulis
uRrmes sakanSi Sedis da iq uCainardeba, – sisxlSi gadadis da
veRarc vigebT, ra iyo es; iqneba vinme Seecados Cvens darwmunebas:
araferic ar momxdarao, magram Cven xom SevicvaleT, saxe vicvaleT
im saxliviT, romlis karic stumarma SeaRo. verc ki vityviT, Tu
vin gvewvia da egeb verc verasodes gavigoT, magram bevri ram mi-
gvaniSnebs, rom momavali Semovida CvenSi, raTa Cvens wiaRSi gar-
daisaxos, gardaiqmnas didi xniT adre iqamde, vidre aRsruldeba,
amitom aris mniSvnelovani: martodmarto da yuradRebiT gan-
vicadoT mwuxareba, radganac CvenSi momavlis SemoWris wami, er-
Ti SexedviT, ase daSretili da umoqmedo rom gvegona, sinamdvileSi
bevrad ufro savsea sicocxliT, vidre – is SemTxveviTi da xma-
uriani wuTebi, roca momavali Cvens SigniT ki ar ibadeba, aramed
garedan gvexleba. rac ufro Cumad, moTminebiT da Ria arsebiT
vmwuxarebT, miT ufro Rrmad da Seumcdarad iWreba CvenSi raRac
axali. miT ufro advilad viTvisebT mas, miT ufro Cvens bediswerad
gveqceva igi da mogvianebiT, roca es bediswera “aRsruldeba~
(anu Cvengan amova da sxvebs mieaxleba) – is axlobeli iqneba
CvenTvis. es ki aucileblad saWiroa da Cveni ganviTarebac TandaTan
iqiT aiRebs gezs, rom ucxo aRaraferi SegvemTxves da mxolod
is gadagvxvdes, rac didi xania ukve Cvenia. vin icis, adamianma
moZraobis arsis gamomxatveli ramdeni cneba moifiqra da gada-
ifiqra, da, ai, TandaTan imis aRiarebamdec miva, rom is, rasac Cven
bedisweras vuwodebT, garedan ki ar iWreba adamianSi, aramed, pi-
riqiT, Tavad adamianis wiaRidan amoimarTeba. vinaidan bedisweraTa
umravlesoba, – vidre adamianSi arsebobda, _ adamianma ver Seiwova
2 4 5
da sakuTar wiaRSi ver gardasaxa, amitomac veRar scnobs maT,
roca isini misi siRrmidan zemoT amodian. bediswera imdenad
ucxoa kacisTvis, agre hgonia: swored am wuTs damatyda Tavso,
da ificeba: aqamde msgavsi araferi gadamxdeniao. iseve, rogorc
karga xans mcdarad hqondaT warmodgenili mzis moZraoba, Cvenc
aseve arasworad gvesmis momavlis dinebis gza da kvali. momavali,
Zvirfaso batono kapus, myarad dgas: es Cven vtrialebT usazRvro
sivrceSi.
da ra gasakviria, Tu ase gvimZims igi da gviZneldeba?
xolo Tu kvlav martoobaze visaubrebT, maSin dameTanxmebiT,
rom arCevani ar gagvaCnia: Cven martoni varT. didi-didi, Tavi mo-
vityuoT da ise moviqceT, TiTqos ase ar iyos. magram ara sjobs,
vaRiaroT, rom Cven sworedac martosuli arsebebi varT? am gu-
laxdili aRiarebis Semdeg, iqneb, Tavgzac davkargoT, radgan yve-
laferi gamogvecleba, razedac Cvens mzeras Sesveneba uyvarda,
axlobeli sagani aRar SegvrCeba, xolo Soreuli sagnebi usas-
rulod dagvSordebian. myudro oTaxidan winaswari Semzadebisa
da gafrTxilebis gareSe kacma cicabo kldeze rom amoyo Tavi,
maSin Tu dageufleba msgavsi gancda; gaugonari unugeSoba Se-
gipyrobs, sasowarkveTa, rom ganwiruli xar, rom raRac uxilavisa
da usaxelos xelSi Cavardi, SiSic agitans, SiSi, romelmac la-
mis adgilzeve gaganadguros. xan mogeCveneba, vecemi da sivrceSi
miveqanebio, xanac aTas nawilad daSlilsa da damsxvreuls
warmoidgen Tavs (ra uzarmazari tyuili unda moegonebina am
adamianis gonebas, rom gancdebi daemorCilebina da daemSvidebina?!).
ai, aseve icvleba martosulisTvis manZilebi da sazomebi; amgvari
cvlilebani mraval rasme iwveven, Tundac imgvar SegrZneba-
warmodgenebs, kldis qimze darCenil adamians rom daeufleboda,
da SiSebs, romelTa atanac SeuZlebeli Cans, magram aucilebelia
esec gadavitanoT. Cven rac SeiZleba unda gavafarTovoT Cveni
warmodgena Cvens yofierebaze. man isic ki unda moicvas, rac
gaugonaria. es ki simamaces gulisxmobs da Cvenc, arsebiTad, swo-
red aseTi simamace mogveTxoveba: warbi ar SevixaroT im yovlad
warmoudgenlis, gamaogneblisa da jeraryofilis winaSe, rac
momavalSi SeiZleba SegvemTxves. sicoxcle didad daazarala
adamianTa simxdalem, simxdalem swored am TvalsazrisiT: “xilva~,
246
“gamocxadeba~, “sulTa samyaro~, sikvdili – yvela es CvenTvis
esoden axlobeli movlena – mSiSara adamianma yoveldRiuri ua-
ryofiT ise Sors gandevna sicocxlidan, rom gancdebi, romelTa
meoxebiTac isini unda Segvecno, ukve dagviClungda da dagvelia.
RmerTze arafers vambob. magram auxsnelis winaSe SiSma mxolod
calkeuli adamianis yofiereba ki ar gaaRariba, aramed adamianis
adamianTan urTierTobac daaviwrova, TiTqosda es urTierToba
uzRvavi SesaZleblobiT aRsavse kalapotidan sadRac xriok ze-
dapirze gariyes, xriokze, sadac araferi xdeba, radgan mxolod
sizantisa da sizarmacis brali rodia, adamianuri urTierTobebi
ase auwerlad erTferovani rom gaxda da mudam, yvelasTan erTsa
da imave saxes rom iRebs da meordeba; – damnaSavea Cveni SiSic
im sruliad axali, gauTvaliswinebeli gancdis winaSe, romlisTvisac
Tavs moumzadeblad vTvliT. magram mxolod is adamiani, romelic
mTel sicocxles moicavs Sinaganad, yvelaze ufro auxsnelis
CaTvliT, SeZlebs meore adamianTan urTierToba mudam cocxal
sinamdviled ganicados da bolomde isazrdoos Tavisi yofierebis
wyarosTvaliT. adamianis yofierebaze rom vfiqrobT, Tvalwin Se-
darebiT did anda patara sivrces warmovidgenT xolme, magram
adamianTa umravlesoba Turme Tavisi oTaxis erT kunWuls icnobs,
fanjris niSs, an iatakis im zols, razedac dadis. ase ufro ux-
ifaTod da myarad grZnobs Tavs da, mainc, gacilebiT ufro ada-
mianuria is xifaTiT savse mousvenroba, romelic ubiZgebs edgar
pos tusaRebs, xelis cecebiT ikvlion Semzaravi saknis formebi
da TvalebSi Sexedon TavianTi mdgomareobis gamouTqmel saSine-
lebas. Cven ki tusaRni ara varT. arc maxesa da xafangSi moxvedris
safrTxe gvemuqreba da, saerTod, arc arafers surs Cveni daSineba
da wameba. Cven sicocxleSi varT Cadgmul-Canergilni, anu – is-
eT stiqiaSi, yvelaze metad rom Segvesabameba da sicocxlesTan
saukunovani Seguebis Sedegad ise davemsgavseT mas, rom, rodesac
Cumad varT, iRbliani mimikriis wyalobiT, lamis arc ganvsxvavdebiT
im arsebaTagan, gars rom gvaxvevia, araviTari safuZveli ara
gvaqvs, undoblad ganvewyoT samyaros mimarT, radgan is xom su-
lac ar gvmtrobs! Tuki SiSi modis misgan, es Cveni SiSia; Tu
ufskrulebi aqvs, esec Cveni ufskrulebia, da Tu sadme gansacdelia,
unda vcadoT da SeviyvaroT igi. Tu davyvebiT im Segonebas, rom
2 4 7
siZnelisken warvmarToT Cveni gza, Znels CaveWidoT, maSin is, rac
axla yvelaze ucxod gveCveneba, yvelaze axlobel-erTguli gaxdeba
CvenTvis. rogor unda daviviwyoT msoflios TiTqmis yvela xalxis
is uZvelesi miTi (lamis am xalxebis gaCenis dRidan rom arsebobs),
sadac urCxuli umZafres wuTs mefis asulad gadaiqceva xolme.
vin icis, egeb Cveni cxovrebis yvela urCxuli mefis asulia,
Cvens simamacesa da sikeTes rom elis. egeb yvelaferi saSineli
da Semzaravi – Tavis siRrmeSi – mxolod umweo da sawyali ram
aris, Svela rom swyuria Cvengan.
amitom, Cemo batono, nu SeSindebiT, roca Tqvens winaSe iseTi
uzarmazari mwuxareba azvirTdeba, romlis msgavsic jer ar gi-
naxavT; nu SeSindebiT, Tu mousvenroba Rrubliani cis Suq-Crdi-
lebiviT gadauvlis Tqvens xelebsa da saqmianobas. Tu dafiqrdebiT,
mixvdebiT kidec, rac xdeba TqvenSi. mixvdebiT, rom sicocxles
ar daviwyebixarT, xelSi upyrixarT da arc dasacemad gagimetebT.
ratom gindaT Tqveni cxovrebidan gandevnoT mousvenroba, tanjva
Tu sulieri tkivili?! gandevnoT ise, rom verc gaigoT, rad iR-
vwodnen, anda ra saqmes aRasrulebdnen isini TqvenSi?! rad Cas-
ciebixarT sakuTar Tavs: netav, saidan movida es mwuxareba an sa-
iT midiso? arada, kargad mogexsenebaT, rom gardatexis xanaSi
brZandebiT, gardamaval safexurze da, aki, arc arafers natrobT,
Tqveni gardaqmnis garda. Tu Tqveni romelime gancdis avadmyo-
furoba gakrTobT, maSin gaixseneT, rom avadmyofoba organizmis
ucxo sxeulebisgan gaTavisuflebis saSualebaa da organizms
mxolod vexmarebiT imiT, rom avada varT. bolomde unda movicvaT
es avadmyofoba, raTa mere erTianad gadmovanTxioT, radgan es
aris organizmis winsvla. amJamad, batono kapus, imdeni ram xdeba
Tqvens sulSi! Tqvenc moTminebiT unda aRivsoT, rogorc sneuli
da Tan gamokeTebisken pirqmnili. iqneb, marTlac orive xarT. uf-
ro metic: Tqven mkurnalic xarT, sakuTari Tavis mkurnali. mag-
ram avadobisas xSiria iseTi wuTebi, roca eqims lodinis garda
sxva araferi marTebs. ai, ra unda SeiZloT Tqvenc, sakuTari Ta-
vis mkurnalma. metismetad nu iCxrikebiT Tqvens gancdebSi, Tqveni
amJamindeli mdgomareobis naucbaTev Sefasebasac erideT: miuSviT
suli Tavis nebaze. winaaRmdeg SemTxvevaSi, advilad daadanaSaulebT
Tqvens warsuls (igulisxmeba: moraluri TvalsazrisiT) Tqveni
248
axlandeli mdgomareobis SeqmnaSi. magram rac bavSvobisdroinde-
li Secdomebidan, survilebidan da ocnebebidan dResdReobiT
moqmedebs Tqvens arsebaSi, es is ar gaxlavT, rac Tqven gaxsovT
da rasac bralsa sdebT. gardasuli da umweo bavSvobis xana im-
denad rTuli da mZimea, imdeni gavlenis qveS eqceva da Tan isea
amovardnili realur cxovrebiseul urTierTobaTa sferodan,
rom bavSvobaSi Cadenil codvas codvasac ver daarqmev. saerTod
ki, movlenaTa saxeldebisas, didi sifrTxile gvmarTebs, xSirad
swored sityva “danaSauli~ arRvevs sicocxles da ara – usaxelo
da uaRresad pirovnuli saqcieli, romelic, SeiZleba, adamianis
sasicocxlo aucileblobas warmoadgenda da misi cxovreba Zalze
umtkivneulod miiRebda kidec mas. Tqven TvliT, rom yovelive
bevr Zalas garTmevT, ase imitom fiqrobT, rom gamarjvebis fass
azviadebT. gamarjveba is “didi saqme~ ki ar aris, romelic, ggo-
niaT, rom aRasruleT, aramed didia is, ramac Seamzada Tqveni
gamarjveba, riTac SegeZloT Tavidan ageridebinaT cTomilebani.
didia is, rac marTalia da WeSmariti. is rom ar dagxmarebodaT,
Tqveni gamarjveba mxolod moraluri reaqcia iqneboda da sxva
araferi, axla ki Tqveni cxovrebis arsebiTi nawili gaxda, nawili
im cxovrebisa, batono kapus, romelsac sikeTes vusurveb. gaxsovT,
albaT, yrmobis asakSi rogor iswrafvodiT raRac “didisken~. ax-
la ki, vxedav, rogor eltvis Tqvens arsebaSi es “didi~ “diads~.
amitomaa Cveni cxovreba mudamJams Zneli. magram swored imitom
gvzrdis Sinaganad, rom Znelia.
Cemi werilis dasasruls amasRa davZen: nu ifiqrebT, rom is
adamiani, vinc ase cdilobs ganugeSoT, udardelad cxovrobs am
ubralo da Cumi sityvebis miRma, romelTac xandisxan simSvide
moaqvT TqvenTvis. icodeT, am adamianis cxovrebaSic mravali ta-
njva da mwuxarebaa, rac sityvebs miRma imaleba. ase rom ar iyos,
igi verasodes i povida sityvebs, romelTac ZaluZT nugeSi scen
sxvas.
Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
2 4 9
fureborgi, ionseredi, SvedeTi,fureborgi, ionseredi, SvedeTi,fureborgi, ionseredi, SvedeTi,fureborgi, ionseredi, SvedeTi,fureborgi, ionseredi, SvedeTi,
4 noemberi, 19044 noemberi, 19044 noemberi, 19044 noemberi, 19044 noemberi, 1904
Zvirfaso batono kapus!
werili dagigvianeT, radgan mTeli es xani vmogzaurobdi, anda
mouclelobis gamo ver gwerdiT pasuxs. dResac Zalian miWirs
wera. uamravi korespondencia gavamzade da xeli gadameRala.
rom SeiZlebodes vinmes vukarnaxo, maSin bevr rames getyodiT.
amjerad ki oriode sityviT mogaxsenebT Cems saTqmels.
Zvirfaso batono, ise xSirad gixsenebT da iseT Zlier survilebs
gigzavniT, rom, vfiqrob, raRacnairad unda giSveloT Cemma
Zalisxmevam. magram gexmarebaT Tu ara raimeSi Cemi werilebi –
amas ki xSirad veWvob. nu mi pasuxebT: diax, mexmarebao. mSvidad
miiReT Cemi yoveli werili da madlobasac ase xSirad nu gada-
mixdiT. moiTmineT da vnaxoT, ra moxdeba.
iqneb, Tqveni werilis yovel sityvas ase arc unda gamovedevno,
radgan yvelaferi, rac SeiZleboda meTqva Tqveni eWvebis Taobaze,
Tqvens yovel sxva satkivarze, anda imis Sesaxeb, rom ver Segi-
TanxmebiaT garegani da Sinagani cxovreba, – didi xania ukve gi-
TxariT. Cemi rCeva uwindeburad aseTia: aRivseT moTminebiT, raTa
gauZloT yovelives, da im ubraloebiT, rac rwmenas sWirdeba,
ufro metad unda miendoT siZneleebs da Tqvens martoobas am
xalxmravlobaSi, saerTod ki acaleT cxovrebas sakuTari gziT
idinos. merwmuneT: cxovreba mudam marTalia.
rac Seexeba gancdebs: sufTaa yoveli gancda, TqvenSi Zalebs
rom aRviZebs, welSi rom gmarTavT da agamaRlebT. uwminduria
grZnoba, Tqveni arsebis mxolod erT mxares rom exeba da amitomac
amaxinjebs mas. yvelaferi marTebulia, rasac Tqvens bavSvobaze
fiqrobT. yovelgvari zrda kargia, Tuki imaze ukeTes arsebad ga-
qcevT, vidre aqamde iyaviT saukeTeso wuTebSi: yovelgvari zrda
kargia, Tu is mTel sisxlSia da ki ar gbangavT, gamRvrevT da ga-
wuxebT, aramed iseT kamkama sixarulad gadageqcevaT, romlis mi-
Rma fskersac ki xedavT: xom xvdebiT, rasac vgulisxmob?
250
daeWveba, SesaZloa, karg Tvisebadac ki gardageqmnaT, Tuki mas
gawrTvniT. igi codnad da Segnebul kritikad unda iqces. amitom,
rogorc ki cudi mxridan daganaxebT raimes, maSinve CahkiTxeT,
Tu ratom aris es cudi da sazizRari. de, dagimtkicoT da da-
gisabuToT. ai, maSin ki mixvdebiT, ra ususuri da umweo yofila
Tqveni eWvi. Tumca, amaze nu SeCerdebiT: argumentebi mosTxoveT!
da yovelTvis ase Tanmimdevrulad da yuradRebiT moeqeciT da,
iqneb, erT mSvenier dRes es mowinaaRmdege erT-erT uerTgules
Tanamzraxvelad da yvelaze gonier xelosan-TanaSemwedac ki ga-
dageqceT, yvela im Zalas Soris, rac Weds da ayalibebs Tqvens
cxovrebas.
ai, yvelaferi, rac dRes TqvenTvis mindoda da SemeZlo meTqva.
werilTan erTad patara poemis amonabeWdsac gigzavniT, praRis
gamomcemlobam rom gamoaqveyna krebulSi “Deutsche Arbeit~. am
poemiT vagrZeleb TqvenTan saubars sicocxleze da sikvdilze,
da kidev – imaze, Tu ra didi da mSvenieria orive.
Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
parizi, Sobis meore dRe, 1908parizi, Sobis meore dRe, 1908parizi, Sobis meore dRe, 1908parizi, Sobis meore dRe, 1908parizi, Sobis meore dRe, 1908
verc warmoidgenT, Zvirfaso batono, rogor gamaxareT Tqveni
saucxoo weriliT, romelmac amjerad kargi, gulwrfeli da na-
Teli ambebi momitana: TandaTan ufro vrwmundebi, rom yvelaferi
es namdvilad sasixaruloa; saSobaodac swored es mindoda
TqvenTvis meTqva da momewera. mTeli zamTari sawer magidasTan
gavatare. Tumca, arc daRliloba migrZvnia da arc mowyeniloba.
Cveni ZvelTaZveli dResaswaulic ise ucbad Semomepara, dro
Zlivs meyo saSobao samzadisisTvis da werilisTvisac ver mo-
vicale.
2 5 1
Sobis dReebSi xSirad vfiqrobdi Tqvenze da vcdilobdi wa-
rmomedgina, Tu ra simyudrove da simSvide sufevs SiSveli mTebiT
garSemortymul Tqvens ganmartoebul cixesimagreSi: warmovidgen
xolme, rogor erkinebian am kldeebs samxreTuli qarebi, TiTqos
lodebad daSlasa da STanTqmas rom upireben maT.
raoden usazRvro unda iyos am diadi moZraobebiTa da xmebiT
aRsavse siCume: da Tuki mTel am moZraobaSi Soreuli zRvis
Srialsac SeigrZnob kaci, Srials, romelic am pirvelyofl har-
moniaSi SesaZloa yvelaze Sinagan bgeras warmoadgens, maSin
mxolod erTi ram unda gisurvoT adamianma: endeT da moTminebiT
ganicadeT am gansacvifrebeli martoobis zemoqmedeba, romelsac
mogvianebiT veRarc ki amoSliT Tqveni cxovrebidan, mudam igrZnobT
mis farul gavlenas, radgan is yovel Tqvens mermindel gancdasa
Tu saqmeSi gaagrZelebs sicocxlesa da idumal qmedebas, rogorc
winaparTa sisxli erTvis Cvens sisxls, Cvens ZarRvebSi miedineba
da dasabams aZlevs im erTaderTs, ganumeorebelsa da Taviseburs,
rac Cven varT, maSinac ki, roca vicvlebiT.
ra Tqma unda, mixaria, rom daimkvidreT Tqveni adgili cxovrebaSi.
Tqveni samxedro samsaxuri, wodeba da forma, erTis SexedviT, Se-
iZleba advili egonos adamians, Tumca, es xelSesaxebi da viwro
yofiereba ukacur garemoSi, adamianTa mxolod mcirericxovan
jgufTan erTad, myisve simkacriTa da sxva, uCveulo mniSvnelobiT
aRibeWdeba. Cveulebrivi samxedro samsaxurisgan gansxvavebiT,
igi drostarebas, drois fuWad flangvas ar gacliT, damoukidebeli
moqmedebis unars aZlierebs TqvenSi da drois fxizlad gamoyenebis
SesaZleblobasac gaZlevT. da rom Cveni cxovrebis pirobebma ga-
rdagvqmnan da xangamoSvebiT bunebis diadi da mniSvnelovani mo-
vlenebis pirispir dagvayenon – sworedac rom aucilebelia Cve-
nTvis.
Tavad xelovneba erT-erTi saxeobaa cxovrebisa; savsebiT SesaZ-
lebelia, sadme ubralod, SenTvis cxovrobde da Seucnoblad
swored xelovnebisTvis emzadebode; yovelgvari namdvili saqmianoba
ufro axlosaa xelovnebasTan, ufro enaTesaveba mas, vidre romelime
naxevrad artistuli, farisevluri profesia, xelovnebasTan sia-
252
xloveze rom debs Tavs da sinamdvileSi amaxinjebs da uaryofs
WeSmariti xelovnebis arss. ai, amas sCadis mTeli Jurnalizmi
da TiTqmis yvelanairi kritika da kidev didi nawili imisa, ras-
ac literaturas eZaxian da rasac auCemebia, literaturad iwode-
bodes. mokled rom giTxraT, Zalze mixaria, rom Tavi daaRwieT
am mcdar da pretenziul gzaze moxvedris safrTxes, uaryaviT
is, rac ar iyo Tqveni mowodeba, da gabedulad arCieT mkacri si-
namdvilis pirispir marto dgoma. dae, am werilma gangamtkicoT
da dagifaroT am gzaze.
mudam Tqveni
rainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilkerainer maria rilke
2 5 3
SeniSvnebiSeniSvnebiSeniSvnebiSeniSvnebiSeniSvnebi
me-20 saukunis avstriuli poeziis winamdebare, III tomSi warmodgenili Targmanebi,
mTargmnelTa Tavaziani nebarTviT, gadmobeWdilia Semdegi gamocemebidan:
jemal ajiaSvilijemal ajiaSvilijemal ajiaSvilijemal ajiaSvilijemal ajiaSvili. varskvlavTa CrdilSi, maRalTa Tana. gamomcemeli: saqarT-
velodan gamosulTa kavSiri (israeli), Tbilisi, 2004
vaxuSti kotetiSvilivaxuSti kotetiSvilivaxuSti kotetiSvilivaxuSti kotetiSvilivaxuSti kotetiSvili. aRmosavlur-dasavluri divani. gamomcemloba „diogene“,
Tbilisi, 2002
rainer maria rilke. rainer maria rilke. rainer maria rilke. rainer maria rilke. rainer maria rilke. werilebi axalgazrda poets. Targmani asmaT ficxelauri-
farjianisa. „kavkasiuri saxli“, Tbilisi, 2002
robert muzili. robert muzili. robert muzili. robert muzili. robert muzili. sityva, warmoTqmuli rilkes gardacvalebis erTi wlis Tav-
ze, berlinSi, 1927 wlis 16 ianvars. Targmani marine baramiZisa. Jurnali „afra“,
1998, #5
givi alxaziSvilisgivi alxaziSvilisgivi alxaziSvilisgivi alxaziSvilisgivi alxaziSvilis Targmanebi gadmobeWdilia Jurnalebidan „saunje“ da
„ciskari“, aseve – gazeTidan „literaturuli saqarTvelo“.
lulu dadianislulu dadianislulu dadianislulu dadianislulu dadianis Targmanebi gadmobeWdilia Semdegi perioduli gamocemebidan:
duinuri elegiebi - „saunje“, 2006, #5-6; elegia - „saunje“, 2005, #1-2; rek-
viemi - „saunje“, 2006, #3-4; pantera; qristes STasvla jojoxeTs - gazeTi „ka-
lmasoba“, 2000, #7(44)
besik adeiSvilisbesik adeiSvilisbesik adeiSvilisbesik adeiSvilisbesik adeiSvilis mier Targmnili orfevsi, evridike, hermes ibeWdeba pirvelad.
madlobas movaxsenebT baton givi alxaziSvilsgivi alxaziSvilsgivi alxaziSvilsgivi alxaziSvilsgivi alxaziSvils winamdebare tomze muSaobis
dros gaweuli daxmarebisTvis.
SeniSvnebi momzadebulia rilkes TxzulebaTa Semdegi gamocemis safuZvelze:
Rainer Maria Rilke. Werke. Kommentierte Ausgabe in vier Bänden.Herausgegeben von Manfred Engel, Ulrich Fülleborn, Horst Nalewski, AugustStahl. Insel Verlag Frankfurt am Main und Leipzig 1996.am unikaluri gamocemis samecniero aparatidan – romelic, praqtikulad,
rilkes enciklopediaa – Tundac mcire nawilis amoReba da Targmna wi-
namdebare toms, sul mcire, orjer met moculobas SesZenda, rac Cveni gam-
ocemis miznebSi ar Sedioda, magram survili gvaqvs, meore gamocemis dros
ganvaxorcieloT.
Jamni.Jamni.Jamni.Jamni.Jamni. am ciklis leqsebi dawerilia 1899-1905 wlebSi. wignad gamoica
1905 wels. rilkes sicocxleSi kidev oTxjer gamoica da saerTo
tiraJma 60000-s gadaaWarba. am ciklis inspiraciad iqca rilkes ori
254
mogzauroba ruseTSi. man ruseTSi da rusi xalxis cxovrebis wesSi da-
inaxa modernuli cnobierebis mier Seuryvneli, namdvili religiurobis
suliskveTebiT ganmsWvaluli arqauli mTlianoba; Tumca, TviT rilkes
religiuroba, gacxadebuli am leqsebSi, Sors dgas romelime konfesiiT
„mowesrigebuli” religiurobisgan da calsaxad heterodoqsulia (rac
gviCvenebs, rom is, riTac rilke ruseTSi moixibla, maincdamainc marTl-
madideblur aRmsareblobas ar gulisxmobs). rilkes RmerTi aris ara ar-
sebuli da ukve mocemuli, aramed – Tavisi Tavis permanentulad damdgeni,
is aris xdomileba da procesi, romelSic CarTulia nebismieri amqveyniuri
arseba da sagani. rilkes RmerTi yvela konfesiisgan gaTavisuflebuli
RmerTia, romelic, didi angariSiT, Tavis Tavs „acnobierebs” swored maSin,
roca mas Semoqmedi, poeti mimarTavs. mimarTva ki, Tavis mxriv, gulisxmobs
RmerTis mravalsaxeobis gamoTqmas anu RmerTis Ziebas yvelgan da yvelaferSi.
es nicSeanuri suliskveTeba wiTel zolad gasdevs rilkes mTel Semoqmedebas.
roca dro-Jami... igulisxmeba italiuri renesansi, romlis opozicia
rilkesTvis ruseTia. italiuri renesansis rilkeseul xedvas safuZvlad
udevs iakob burkhardtis (1818-1897) da valter pateris (1839-1894)
klasikuri Sromebi renesansze da maTi Sexeduleba renesansze, rogorc ev-
ropuli individualizmis dabadebis adgilze. rilkesTvis renesansi daR-
lili da susti epoqa iyo saimisod, rom individualisturi suliskveTeba
bolomde mieyvana anu mzera ise Caebrunebina Tavis TavSi, rom SemoqmedebiTi
energia bolomde gaeTavisuflebina Tanamdevi dogmebisgan.
eJvnebSebmuli keTrovanis JRaruniT daxval igulisxmeba evropaSi Jamianobis
dros gavrcelebuli wesi, roca senSeyrils dasaxlebul adgilebs
gaaridebdnen xolme. janmrTelTa gasafrTxileblad ki sneulT Sebmuli
hqondaT eJvani, romelsac lazares eJvans eZaxdnen.
suraTebis wigni.suraTebis wigni.suraTebis wigni.suraTebis wigni.suraTebis wigni. am wignSi Tavmoyril leqsebs rilke TiTqmis
rva weli werda. isini sxvadasxva dros qveyndeboda, gadamuSavdeboda,
emateboda axali leqsebi, dasrulebuli saxe ki krebulma 1906 wels mi-
iRo da poetma manuskripti amave wels gaugzavna gamomcemlobas. leqsebis
umravlesoba koncentrirebulia sagnebze, rogorc iseT zedapirebze, romlebic
malaven TavianT Rrma Sinagan cxovrebas, es siRrme ki mWvretels gamouCndeba
mxolod gansakuTrebuli Zalisxmevis, sagnis ndobis mopovebisTvis war-
moebuli Sromis fasad. aseTi Sroma, rilkes Tanaxmad, mxolod martoobaSia
2 5 5
SesaZlebeli da mxolod xelovans ZaluZs.
rac damabares, damaviwyda „suraTebis wignSi” Zlierdeba da rilkes
gviandel lirikaSi dakanonebul saxes Rebulobs bibliis radikaluri
wakiTxvisa da masSi Tavisuflad „Carevis”, bibliuri masaliT da TematikiT
Tavisufali operirebis procesi. yovelTvis, roca rilke bibliur, antikur
an nebismier sxva teqsts exeba, is gamiznulad qmnis axal miTs.
axali leqsebi.axali leqsebi.axali leqsebi.axali leqsebi.axali leqsebi. wigni, romelic pirvelad 1907 wels gamoica,
aerTianebs rilkes mier 1903-1907 wlebSi daweril leqsebs (gamonaklisia
„pantera”, romelic 1902 wels aris dawerili). am krebuliT dawyebuli,
rilkes leqsebi sabolood emSvidobebian impresionizms, xolo Sinaarsobrivad
(da plastikur donezec) gansazRvruli xdebian ferweriTa da qandakebiT.
es leqsebi qmnian damoukidebel, Tavis TavSi dasrulebul erTeulebs,
romlebic, rogorc WeSmariti sagan-leqsebi, xdebian realoba, romelic
Tavis Tavis Sesaxeb mogviTxrobs. gansakuTrebulia am leqsebze ogiust
rodenisa (1840-1917) da pol sezanis (1839-1906) esTetikur samyaroTa
gavlena. xelovneba, rogorc pirveladi realoba, sabolood xdeba Suamavali
pirovnul me-sa da garemomcvel realobas Soris, xolo xelovani –
erTaderTi arseba, romelsac SeuZlia nebismieri sinamdvilis gadarCena,
misi gamoTqma-gardaqmna xelovnebis sagnad da maradiulisTvis misi SeTa-
vazeba.
axali leqsebi. meore nawili.axali leqsebi. meore nawili.axali leqsebi. meore nawili.axali leqsebi. meore nawili.axali leqsebi. meore nawili. 1908 wels gamocemul am
wignSi Sesuli leqsebis raodenobam gadaaWarba pirvel wignSi Tavmoyrili
leqsebis raodenobas, miuxedavad imisa, rom meore nawilSi warmodgenili
leqsebi rilkem sul raRac erTi wlis ganmavlobaSi Seqmna (1907 wlis
31 ivlisidan 1908 wlis 2 agvistomde). leqsebis umravlesoba dawerilia
parizSi, wigni ki ogiust rodens eZRvneba warweriT: A mon grand ami Aug-uste Rodin.
ver ibzinebda marmarilo vefxvis bewviviT gaTamaSebulia vefxvis tyaviT
mosili dionises motivi, romelic aq apolonzec vrceldeba. dedanSia
Raubtierfelle, mtacebeli cxovelis bewvi, rac swored vefxvis tyavs gu-
lisxmobs. SevniSnavT, rom qarTvelma mTargmnelma aq metad saWiro sizuste
gamoiCina, roca dionises atributis, xalebiani mtaceblis aRsaniSnavad
mouxmo „vefxvs” da ara „jiqs” (es ukanaskneli aRmniSvnelia zolebiani
mtacebeli cxovelisa, romelsac dRes qarTulad arasworad moixsenieben,
256
rogorc vefxvs). rusTavelis tarielsac ara zolebiani cxovelis – ji-
qis, aramed swored xalebiani mtaceblis – vefxvis – tyavi mosavs. aseve,
cnobil xalxur baladaSi „leqsi vefxvisa da moymisa” moyme xalebian
mtacebels anu vefxvs gadaawydeba da ara zolebian mtacebels jiqs, ro-
melic tanad vefxvze orjer didia da mTebSi ar binadrobs.
volf grafi fon kalkroiTi (1887-1906) genialuri monacemebis poeti da
mTargmneli, romelmac samxedro kariera airCia, magram samxedro cxovrebis
yoveldRiurobas ver gauZlo da 19 wlisam Tavi moikla. mas ekuTvnis
bodleris „borotebis yvavilebis” germanuli Targmani. rilke piradad
ar icnobda kalkroiTs.
mariamis cxovreba.mariamis cxovreba.mariamis cxovreba.mariamis cxovreba.mariamis cxovreba. wigni 1913 wels gamoica da rilkes
sicocxleSi misma tiraJma 70.000-s miaRwia. am ciklSi gaerTianebuli
bevri leqsi im Temebs moxazavs, romlebsac rilke amave periodSi Seqmnil
pirvel elegiaSi da momdevno elegiebSi sagangebo mxatvrul analizs da-
uqvemdebarebs.
duinuri elegiebi.duinuri elegiebi.duinuri elegiebi.duinuri elegiebi.duinuri elegiebi. am ciklze muSaoba rilkem 1912 wlis ianvarSi
daiwyo da 1922 wlis TebervalSi daasrula. wignad gamoica 1923 wels,
10.000 ekzemplari, da poetis sicocxleSi ganmeorebiT aRar gamocemula.
ciklis saxelwodeba, TviT rilkes ganmartebiT, saxsovaria adriatikis
sanapirosTan, kerZod triestTan, nagebi sasaxlisa, sadac rilkem elegiebis
pirveli ori leqsi dawera. pirveli msoflio omis miwuruls ki sasaxle
mTlianad ganadgurda.
gaspara stampa (1523-1554) venecieli poeti da kurtizani, romelsac
venecieli grafi kolaltino di kolato Seuyvarda. maT Soris romani
sami weli gagrZelda. amis mere grafma gaspara stampa miatova. am tra-
gikuli siyvarulis Sesaxeb mogviTxroben poeti qalis leqsebi, romlebic
misi gardacvalebidan erTi wlis mere gamoqveynda. rilkem gaspara stampas,
ramdenime sxva, misTvis Zvirfas, saxelTan erTad „didi Seyvarebulebis”
galereaSi miuCina adgili.
maT xma Zlieri / yovelTvis aRma eweoda miniSneba levitaciaze, religiebSi
aRweril fenomenze miwidan fizikurad amaRlebuli mlocveli an
meditirebadi adamianisa.
2 5 7
rogorc dafa ... santa maria formozaSi amoziduli taZari ve-neciaSi,
romelic rilkem 1911 wels mari taqsisTan erTad moinaxula. aqve
miniSnebulia, savaraudod, sami laTinuri warwera Zmebi vilhelm da anton
helemanebis samarxebze, gansakuTrebiT ki – is, romelsac romano gvardini
(1885_1968), rilkes elegiebis cnobili interpretaciebis avtori, ase
Targmnis (mogvaqvs pwkareduli Targmani germanulidan): „sxvebisTvis
vcxovrobdi,/ vidre Cemi sicocxle grZeldeboda,/ magram bolos, roca mo-
vkvdi,/ ar wavSlilvar, aramed civ/ marmariloSi vcxovrob CemTvis./ her-
man vilhelmi viyavi,/ flandria glovobs CemTvis,/ adria mwuxarebs Cemze,/
[da] siRatake mixmobs,/is aResrula 1592 wlis/ 16 seqtembers”.
linosi berZnul miTologiaSi naxevarRmerTi, romelic siymawvilis asakSi
mokles. rilkes interpretacia ar Tanxvdeba linosze arsebul arc erT
miTosur variants. linosTan musikis motivis dakavSireba na-yofia
xelovnebis daniSnulebis rilkeseuli gagebisa.
tobias dReni tobias apokrifuli wignis mixedviT, RvTismosavi da marTali
cxovrebiT mcxovrebma, mravalWirnaxulma tobitma, igrZno ra sikvdilis
moaxloeba, uxmo Tavis vaJs, tobias, da gagzavna igi midiaSi, ga-sesxebuli
fulis mosatanad. saxlidan gamosulma tobiam naxa ymawvilkaci, romelmac
mas SesTavaza, midiisken gaZRoloda. es ymawvilkaci mTavarangelosi rafaeli
iyo. am Temis SemotaniT rilke erTmaneTisgan mijnavs miTosur da istoriul
dros; miTosur droSi angelosis umciresi saxecvlileba sakmarisi iyo,
rom igi adamianebs moyvrad da naTesavad movlenoda, RvTaebrivsa da
kacebrivs Soris kontaqti ar iyo gaucxoebuli, interpretaciebiT da-
xSuli.
mesame elegiis gasagebad mniSvnelovania imis aRniSvna, rom ltolvisa da
ltolvis obieqtis dixotomiis Tema, romelic am elegiaSia damuSavebuli,
inspirirebulia fsiqoanaliziT, kerZod froidis miTiTebiT, - antikuri
samyaro aqcents svamda ltolvaze, Cven ki aqcents vsvamT ltolvis ob-
ieqtzeo. am Temis problematizeba xdeba rilkes mimoweraSi, mesame elegiaze
muSaobis periodSi. amasve adasturebs lu andreas-salomes (1861-1937)
sadRiuro Canawerebi. 1913 wels, miunxenSi fsiqoanalitikosTa me-4 Sekrebas
lu da rilke erTad eswrebodnen. Tumca, gasaTvaliswinebelia is sulieri
atmosfero, pirvel rigSi nicSes da Sopenhaueris ideebiTa da sicocxlis
filosofiiT ganmsWvaluli sulieri atmosfero, romelic gansazRvravda
258
(cxadia, sxvadasxvagvarad) froidis fsiqoanalizsac da rilkes msofl-
mxedvelobasac.
gv. 205 me am naxevrad savse niRbebs Tojina mijobs rilkes „Tojina” pir-
dapir ukavSirdeba hainrix fon klaistis (1777-1818) teqsts „marionetebis
Teatris Sesaxeb”. am periodSi rilke intensiurad kiTxulobda klaistis
nawarmoebebs. meoTxe elegiaSi „Tojina-bavSvi-angelosis” Temis gaSliT
rilke madiferencirebeli cnobierebis mxatvrul kritikas awarmoebs da,
amis sapirispirod, swored bavSvobis ganuwvalav samyaros aniWebs upi-
ratesobas. misi Tojina, klaistis marionetis sapirispirod, idealuri
Tojinaa, romelic yvela negatiuri aspeqtisgan Tavisufldeba.
elami wablisferi biWi am xatis ukan rilkes biZis umcrosi vaJi egon
fon rilke dgas, romelic Svidi wlis asakSi gardaicvala.
angelosi da Tojina anu wminda Sinagani da wminda garegani, wmin-da
cnobiereba da wminda ara-cnobiereba, absoluturi subieqti da absoluturi
obieqti. rilke aRwers im bednier wams, roca am or mxares Soris wina-
aRmdegoba ixsneba da isini mTliandebian. rilkes bevri interpretatori
aseT moments ganmartavs, rogorc xelovnebismieri Sesaqmis moments.
literatorma da xelovnebis nimuSTa koleqcionerma herta qio-nigma
(1884-1976), rilkes rCeviT, 1914 wels SeiZina pikasos namuSevari „moxetiale
akrobatebis ojaxi”. herta qionigis miunxenis binaSi, sadac pikasos kidev
ori sxva namuSevari ekida, rilke cxovrobda da muSaobda 1915 wels,
miunxenSi maspinZlis aryofnis dros, naxevari wlis ganmavlobaSi.
avgust Zlieri mimoWmuWnida kalis TefSebs gadmocemis mixedviT, fizikuri
ZlierebiT ganTqmulma saqsoniis didma Tavadma da poloneTis mefem
fridrix avgust pirvelma (1670-1733), stumrebTan saubrisas, erTi xeliT
dagragna kalis TefSebi.
Subrisio Saltat „akrobatis Rimili” (laT.)
Madam Lamort (frang.) qalbatoni sikvdili, arasakuTari, gaucxoebuli
sikvdilis personifikacia.
2 5 9
rogorc RmerTi gedSi berZnuli miTologiis mixedviT, Teistosis
qaliSvilze – ledaze – Seyvarebuli zevsi gedad gadaiqca da ase moa-
xerxa ledas daorsuleba.
dedam misma jer araferi, xolo mere Sva yovelive Zveli israelis erT-
erTi msajulis – samsonis – deda didxans iyo unayofo, vidre Tavisi
ZlierebiT ganTqmul samsons Sobda.
rudolf kasneri (1873-1959) kulturfilosofosi, romelTanac rilke
1907 wlidan megobrobda.
TiTqos iyos gansvenebuli etruskis suli ... rogorc sarqveli etruskuli
sarkofagebis Tavsaxurze gamosaxuli iyo gardacvlilis su-raTi, anu
micvalebuli nawilobriv sarkofagSi iyo, nawilobriv ki – ga-reT, e. i. is
orive samyaros ekuTvnoda.
ratom ... rogorc dafnam miniSneba antikur miTze, romlis mi-xedviTac
dafna, romelsac apoloni daedevna, miwam, dafnas dedam, dafnis xed aqcia
da ase daicva apolonisgan.
sibilebisa da mociqulTa dedanSia Sibylen und Warn-Herrn. sibi-lebi,
antikuri miTologiis Tanaxmad, winaswarmetyveli qalebi iyvnen, wi-
naswarmetyveli kacebi ki, rogorc sibilebis mamrobiTi analogi, rilkes
neologizmi unda ixos.
dafrTxeba Woti egviptur warwerebSi Woti sikvdilis aRmniSvneli
ieroglifia.
sonetebi orfevsisadmi.sonetebi orfevsisadmi.sonetebi orfevsisadmi.sonetebi orfevsisadmi.sonetebi orfevsisadmi. sonetebis es cikli rilkem 1922
wlis 2-23 Tebervals Seqmna SveicariaSi, valisis kantonSi, miuZos sasaxleSi.
wignad gamoica 1923 wlis martis miwuruls.
vera oukama knoopi (1902-1921) norCi mocekvave, romelic 16 wlis iyo,
roca is rilkem miunxenSi, erT-erT Tavyrilobaze gaicno da mis oj-axs
daumegobrda. gogona 19 wlis asakSi loikemiiT gardaicvala. rilke
SeZra misma gardacvalebamac da gardacvalebis mizezmac (TviT rilke
1926 wlis 29 dekembers aseve loikemiiT gardaicvala). vera oukama kno-
260
opi misTvis, SeiZleba iTqvas, iqca evridiked, romlis ukvdavyofa rilkem
misTvis sonetebis ciklis miZRvniT gadawyvita.
TiTqmis gogona sonetSi asaxulia Sexeduleba Semoqmedi adamianis
Sinagani orsaxovnebis Sesaxeb. rogorc Cans, rilkeze gavlena iqonia mis-
teriebis germaneli mkvlevris alfred Suleris (1865-1923) ideebma; mis
moxsenebebs rilke xSirad eswreboda miunxenSi.
radganac igi orfevsia. yvelgan vlindeba mas mere, rac, berZnuli miTologiis
mixedviT, orfevsi menadebma daanakuwes, igi bunebis mTlianobas SeuerTda.
namtiralevi wyaros nimfa igulisxmeba berZnuli miTologiuri panTeonis
personaJi biblisi, romelsac sakuTari Zma kaunosi Seuyvarda. is didxans
cdilobda Tavisi grZnobebis damorCilebas, magram – amaod. roca Zmas
siyvaruli gaumxila, xolo Zmam misi grZnoba dagmo, bibliss Zmis mimarT
siyvaruli kidev ufro gaucxovelda. Zma iZulebuli gaxda, samSoblodan
gadaxvewiliyo. biblisma didxans sdia mis kvals da bolos
araqaTgamoclili daeca. misma cremlebma warmoSva tba, romlidan misi
daxsnac scades nimfebma, magram – amaod. iq, sadac is daeca, gaCnda naprali,
saidanac wylis nakadi wamovida. am wyalSi ganiRvra biblosi da iqca
wyarod.
vaSlebi, msxlebi... es da momdevno ori soneti ukavSirdeba, erTis mxriv,
sezanisa da paula moderson-bekeris (1876-1907) ferwerul tiloebs,
meores mxriv ki warmoaCens im mniSvnelobas, romelsac rilke aniWebda ge-
mos SegrZnebas sikvdil-sicocxlis mTlianobis SecnobisTvis.
gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi.gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi.gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi.gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi.gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli leqsebi.
es leqsebi rilkes mier sxvadasxva dros dawerili iseTi nawarmoebebia,
romlebic konkretulad romelime, rilkesTvis mniSvnelovani Temis an
eskizur damuSavebas eZRvneba an, piriqiT, urTulesi da, komentatorebis
saerTo aRiarebiT, ukiduresad “bnelia”. am leqsebidan zogi sxvadasxva
literaturul JurnalSia dabeWdili, zogma ki mxolod poetis gar-
dacvalebis mere ixila dRis sinaTle.
espanuri trilogia. dawerilia 1913 wlis ianvarSi. pirvelad gamoqveynda
1927 wels.
2 6 1
qristes STasvla jojoxeTs. dawerilia 1913 wlis aprilSi. pirvelad
gamoqveynda 1914 wels.
Semobruneba. dawerilia 1914 wlis 20 ivniss.
„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”. dawerilia 1914 wlis ivlisSi.
imave wlis Semodgomaze poetma scada leqsze muSaobis gagrZeleba, magram
damatebiTi samuSaos Sedegebidan mxolod ramdenime striqoni Se-itana
saboloo variantSi. pirvelad gamoqveynda 1918 wels.
gulis mwvervalze gariyulo, Sexede, rarig... dawerilia 1914 wlis 20
seqtembers. pirvelad daibeWda 1919 wels.
suli sivrceSi. dawerilia 1917 wlis ianvarSi (savaraudod). daibeWda
imave wels.
musikas. dawerilia 1918 wlis 11-12 ianvars. pirvelad gamoqveynda 1927
wels.
...rodemde, rodemde, rodemde viTminoT... dawerilia 1922 wlis 1 Tebervals.
pirvelad gamoqveynda 1934 wels.
anti-strofebi. nawili dawerilia 1912 wels, nawili – 1922 wels.
pirvelad gamoqveynda 1927 wels.
erosi. dawerilia 1924 wlis TebervalSi. pirvelad gamoqveynda 1924
wels.
mTeli samyaro gansxeulda satrfos saxeSi... dawerilia 1924 wlis
ivlisSi. pirvelad gamoqveynda 1927 wels.
sami leqsi ciklidan: sarkis anareklebi. dawerilia 1924 wlis noemberSi.
gamoqveynda imave wels.
sicocxlis gzebi. uceb freniT gascdebi kides... dawerilia 1923 wlis
maisSi. pirvelad gamoqveynda 1957 wels.
elegia. dawerilia 1926 wels. pirvelad gamoqveynda 1952 wels.
262
s a r C e v is a r C e v is a r C e v is a r C e v is a r C e v i
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan JamniJamniJamniJamniJamni
angelozebis sakrebulo SuqSi dageZebs...
Targmani jemal ajiaSvilisa
ras izam, RmerTo, me rodesac gardavicvlebi...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
upirvelesi sityva Seni: iyavn naTeli...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
vici: Sena xar idumali, erTma saaTma...
Targmani jemal ajiaSvilisa …
kvlav Sin vbrundebi _ miqceuli saganTa miRma...
Targmani jemal ajiaSvilisa
saqmiT Segicnobs martooden Cveni gumani...
Targmani jemal ajiaSvilisa
mraval RvTismetyvels bedad ergo Seni saxelis...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
Sen poetebma mimogfantes, miganamceces...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
viT Ramis darajs, venaxSi rom udgas ubralo...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
da mainc: zogjer meCveneba, rom arnaxuli...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
da Cemi suli aris qali, Seni mxlebeli...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
vinc ki Sens ZebnaSi Tavis Tavs gamoscda...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
roca sarkmlidan mivardeba rame sagani...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
soflis boloSi martodmarto saxlis dgas erTi...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
zogjer viRaca vaxSmobisas sasmiss ar daclis...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
Sen xar mermisi, ciskari da didi aisi...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
RmerTo, me minda viyo erTad mravali mwiri...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
dRisiT Sen odnav isminebi, Tumc Seni ltolva...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
2 6 3
aw ukve mwifan mewamuli kowaxurebi...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
egeb umZimes mTebis gulSi mkvrivZarRveulad...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
am baRnarebSi mefeT-mefeni...
Targmani jemal ajiaSvilisa
da siRatake...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
Sen xar Rataki, upovari, ubralo qva xar...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan suraTebis wignisuraTebis wignisuraTebis wignisuraTebis wignisuraTebis wigni
Sesavali
Targmani givi alxaziSvilisa
gogonebze
Targmani givi alxaziSvilisa
sigiJe
Targmani givi alxaziSvilisa
musika
Targmani givi alxaziSvilisa
mfarveli angelosi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
adamianebi RamiT
Targmani givi alxaziSvilisa
mezobeli
Targmani givi alxaziSvilisa
martosuli
Targmani givi alxaziSvilisa
Semodgomis dRe
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
mogoneba
Targmani givi alxaziSvilisa
Semodgoma
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
seriozuli wuTi
Targmani givi alxaziSvilisa
xareba
Targmani givi alxaziSvilisa
264
xmebi
Targmani givi alxaziSvilisa
Tavfurceli
maTxovris simRera
brmis simRera
loTis simRera
TviTmkvlelis simRera
qvrivis simRera
idiotis simRera
oblis simRera
jujis simRera
keTrovnis simRera
SadrevanTa gamo
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
mWvreteli
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan axali leqsebiaxali leqsebiaxali leqsebiaxali leqsebiaxali leqsebi
yrma apoloni
Targmani jemal ajiaSvilisa
siyvarulis simRera
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
daviTis galoba saulisadmi
Targmani jemal ajiaSvilisa
qalTa galoba poetisadmi
Targmani jemal ajiaSvilisa
L’Ange du MéridienTargmani jemal ajiaSvilisa
kapiteli
Targmani jemal ajiaSvilisa
morgi
Targmani jemal ajiaSvilisa
pantera
Targmani lulu dadianisa
romauli sarkofagebi
Targmani jemal ajiaSvilisa
2 6 5
dabrmavebuli qali
Targmani givi alxaziSvilisa
zafxulis wvima
Targmani jemal ajiaSvilisa
ukanaskneli saRamo
Targmani jemal ajiaSvilisa
mefe
Targmani jemal ajiaSvilisa
aRdgoma
Targmani jemal ajiaSvilisa
rogor gaeqca ukanaskneli grafi fon brederode TurqTa tyveobas
Targmani jemal ajiaSvilisa
marmarilos gadazidva
Targmani jemal ajiaSvilisa
buda
Targmani jemal ajiaSvilisa
romauli Sadrevnebi
Targmani jemal ajiaSvilisa
orfevsi. evridike. hermesi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan axali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawiliaxali leqsebi. meore nawili
apolonis arqauli torsi
Targmani jemal ajiaSvilisa
Seyvarebulis sikvdili
Targmani jemal ajiaSvilisa
gankiTxvis dRe
Targmani jemal ajiaSvilisa
qali sarkesTan
Targmani jemal ajiaSvilisa
rekviemi volf grafi von kalkroitisTvisrekviemi volf grafi von kalkroitisTvisrekviemi volf grafi von kalkroitisTvisrekviemi volf grafi von kalkroitisTvisrekviemi volf grafi von kalkroitisTvis
Targmani lulu dadianisa
krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan krebulidan mariamis cxovrebamariamis cxovrebamariamis cxovrebamariamis cxovrebamariamis cxovreba
mwyemsTa xareba
Targmani givi alxaziSvilisa
266
duinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebiduinuri elegiebi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
pirveli elegia
meore elegia
mesame elegia
meoTxe elegia
mexuTe elegia
meeqvse elegia
meSvide elegia
merve elegia
mecxre elegia
meaTe elegia
sonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmisonetebi orfevsisadmi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
pirveli nawili
meore nawili
gabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeligabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeligabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeligabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeligabneuli da sicocxleSi gamouqveynebeli
leqsebi, 1906-dan 1926 wlamdeleqsebi, 1906-dan 1926 wlamdeleqsebi, 1906-dan 1926 wlamdeleqsebi, 1906-dan 1926 wlamdeleqsebi, 1906-dan 1926 wlamde
oqromWedeli
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
espanuri trilogia
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
qristes STasvla jojoxeTs
Targmani lulu dadianisa
Semobruneba
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
„mokvdeba yoveli, romelmac Seicno isini”
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
gulis mwvervalze gariyulo, Sexede, rarig...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
suli sivrceSi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
musikas
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
2 6 7
...rodemde, rodemde, rodemde viTminoT...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
anti-strofebi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
erosi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
mTeli samyaro gansxeulda satrfos saxeSi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
sami leqsi ciklidan: sarkis anareklebi
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
sicocxlis gzebi. uceb freniT gascdebi kides...
Targmani vaxuSti kotetiSvilisa
elegia
Targmani lulu dadianisa
danarTi IdanarTi IdanarTi IdanarTi IdanarTi I
orfevsi, evridike, hermes
Targmani besik adeiSvilisa
duinuri elegiebi
Targmani lulu dadianisa
pirveli elegia
meore elegia
mesame elegia
meoTxe elegia
mexuTe elegia
meeqvse elegia
meSvide elegia
merve elegia
mecxre elegia
meaTe elegia
danarTi IIdanarTi IIdanarTi IIdanarTi IIdanarTi II
rainer maria rilke. werilebi axalgazrda poets
Targmani asmaT ficxelauri-farjianisa
SeniSvnebiSeniSvnebiSeniSvnebiSeniSvnebiSeniSvnebi
Recommended