6

119069Quick Wolz.indb I9069Quick Wolz.indb I 223.09.2009 … · 2013-08-10 · 119069Quick_Wolz.indb I9069Quick_Wolz.indb I 223.09.2009 7:55:44 Uhr3.09.2009 7:55:44 Uhr

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 119069Quick Wolz.indb I9069Quick Wolz.indb I 223.09.2009 … · 2013-08-10 · 119069Quick_Wolz.indb I9069Quick_Wolz.indb I 223.09.2009 7:55:44 Uhr3.09.2009 7:55:44 Uhr

19069Quick_Wolz.indb I19069Quick_Wolz.indb I 23.09.2009 7:55:44 Uhr23.09.2009 7:55:44 Uhr

Page 2: 119069Quick Wolz.indb I9069Quick Wolz.indb I 223.09.2009 … · 2013-08-10 · 119069Quick_Wolz.indb I9069Quick_Wolz.indb I 223.09.2009 7:55:44 Uhr3.09.2009 7:55:44 Uhr

VII

Inhaltsverzeichnis

Vorwort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VAbbildungsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIITabellenverzeichnis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIVAbkürzungsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XVI

Teil 1: Bilanzierung nach HGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

I. Grundlagen der handelsrechtlichen Rechnungslegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3A. Klassische Bilanztheorien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3B. Rechnungslegungszwecke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6C. Gesetzliche Grundlagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8D. Grundsätze ordnungsmäßiger Buchführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1. Grundsätze ordnungsmäßiger Dokumentation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132. Grundsätze ordnungsmäßiger Inventur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143. Grundsätze ordnungsmäßiger Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

II. Buchführung, Inventur und Inventar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18A. Handelsrechtliche Buchführungsvorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

1. Beginn und Ende der Buchführungspfl icht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192. Inhalt der Buchführungspfl icht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193. Aufbewahrungsfristen von Unterlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214. Verstoß gegen die Buchführungspfl icht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

B. Inventur und Inventar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231. Inventurformen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

i. Inventursysteme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24a. Stichtagsinventur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24b. Zeitnahe Inventur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25c. Vor- oder nachverlegte Inventur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25d. Permanente Inventur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

ii. Inventurverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27a. Körperliche Bestandsaufnahme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27b. Buchmäßige Bestandsaufnahme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28c. Bestandsaufnahme anhand von Dokumenten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2. Vereinfachungen der Inventarerstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29i. Festbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29ii. Gruppenbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

III. Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38A. Bilanzierungsfähigkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

1. Abstrakte und konkrete Aktivierungsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392. Abstrakte und konkrete Passivierungsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

19069Quick_Wolz.indb VII19069Quick_Wolz.indb VII 23.09.2009 7:55:45 Uhr23.09.2009 7:55:45 Uhr

Page 3: 119069Quick Wolz.indb I9069Quick Wolz.indb I 223.09.2009 … · 2013-08-10 · 119069Quick_Wolz.indb I9069Quick_Wolz.indb I 223.09.2009 7:55:44 Uhr3.09.2009 7:55:44 Uhr

VIII Inhaltsverzeichnis

B. Bilanzbewertung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431. Allgemeine Bewertungsgrundsätze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432. Bewertung des Vermögens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

i. Erstbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46a. Anschaffungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46b. Herstellungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

ii. Folgebewertung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66a. Planmäßige Abschreibungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66b. Außerplanmäßige Abschreibungen im Rahmen der Niederstwert-

vorschriften. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77c. Zuschreibungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

iii. Verbrauchsfolgeverfahren zur Bewertungsvereinfachung . . . . . . . . . . . . . . . 87a. Fifo-Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88b. Lifo-Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

iv. Bewertung von Forderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92a. Klassifi zierung von Forderungen entsprechend ihrer Güte . . . . . . . . . . . . 92b. Forderungsrisiken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94c. Verfahren zur Forderungsbewertung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

3. Bewertung des Kapitals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99i. Eigenkapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

a. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99b. Bilanzausweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

ii. Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109a. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109b. Rückstellungsarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111c. Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112d. Bilanzausweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114e. Pensionsrückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

iii. Verbindlichkeiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123a. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123b. Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123c. Bilanzausweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124d. Einzelprobleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

4. Sonderfälle der Bilanzierung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126i. Rechnungsabgrenzungsposten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126ii. Latente Steuern. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130iii. Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

a. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133b. Bilanzierung des Leasingobjektes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

IV. Gewinn- und Verlustrechnung, Anhang, Lagebericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139A. Gewinn- und Verlustrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

1. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1392. Gestaltungsmöglichkeiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

i. Konto- versus Staffelform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140a. Kontoform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140b. Staffelform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

ii. Gesamtkosten- versus Umsatzkostenverfahren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141a. Gesamtkostenverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

19069Quick_Wolz.indb VIII19069Quick_Wolz.indb VIII 23.09.2009 7:55:45 Uhr23.09.2009 7:55:45 Uhr

Page 4: 119069Quick Wolz.indb I9069Quick Wolz.indb I 223.09.2009 … · 2013-08-10 · 119069Quick_Wolz.indb I9069Quick_Wolz.indb I 223.09.2009 7:55:44 Uhr3.09.2009 7:55:44 Uhr

Inhaltsverzeichnis IX

b. Umsatzkostenverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143c. Vergleich von Gesamtkosten- und Umsatzkostenverfahren . . . . . . . . . . . 144

3. Posten der Gewinn- und Verlustrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

B. Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1491. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1492. Anwendungsbereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1503. Bestandteile. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

C. Kapitalfl ussrechnung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1571. Charakterisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1572. Aufbau der Kapitalfl ussrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1583. Abgrenzungen und Angabepfl ichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

D. Eigenkapitalveränderungsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162E. Lagebericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164

1. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1642. Bestandteile des Lageberichts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

i. Wirtschaftsbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165ii. Prognosebericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167iii. Nachtragsbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167iv. Finanzrisikobericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168v. Forschungs- und Entwicklungsbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168vi. Zweigniederlassungsbericht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168vii. Vergütungsbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168viii. Erklärung zur Unternehmensführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168ix. Zusatzbericht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

V. Aufstellung, Prüfung, Offenlegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

Teil 2: Bilanzierung nach IFRS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

I. Grundlagen der IFRS-Rechnungslegung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177A. Zielsetzung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177B. Rechnungslegungsgrundsätze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

1. Basisannahmen zur Abschlusserstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1782. Qualitative Anforderungen an die Rechnungslegung . . . . . . . . . . . . . . . . 1783. Nebenbedingungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

II. Bilanzierungsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181A. Allgemeine Bilanzierungsfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181B. Ansatz der Jahresabschlusselemente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

1. Vermögenswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1822. Schulden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1833. Eigenkapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1844. Ertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1845. Aufwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

C. Immaterielle Vermögenswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

19069Quick_Wolz.indb IX19069Quick_Wolz.indb IX 23.09.2009 7:55:45 Uhr23.09.2009 7:55:45 Uhr

Page 5: 119069Quick Wolz.indb I9069Quick Wolz.indb I 223.09.2009 … · 2013-08-10 · 119069Quick_Wolz.indb I9069Quick_Wolz.indb I 223.09.2009 7:55:44 Uhr3.09.2009 7:55:44 Uhr

X Inhaltsverzeichnis

1. Generelle Regelung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1862. Besondere Sachverhalte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

i. Entwicklungskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187ii. Goodwill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188iii. Aktivierungsverbot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

III. Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190A. Bewertungsmaßstäbe und -konzepte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

1. Bewertungsmaßstäbe des Frameworks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1902. Das Bewertungskonzept des beizulegenden Zeitwerts (Fair Value) . . . . . . 191

B. Erstbewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1931. Fremdbezogene Vermögenswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1932. Selbst erstellte Vermögenswerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

C. Folgebewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2001. Modell der fortgeführten Anschaffungs- oder Herstellungskosten . . . . . . . 200

i. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200ii. Planmäßige Abschreibungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

a. Planmäßige Abschreibung des Sachanlagevermögens gemäß IAS 16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

b. Planmäßige Abschreibung immaterieller Vermögenswerte gemäß IAS 38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

iii. Außerplanmäßige Abschreibungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205a. Außerplanmäßige Abschreibungen gemäß IAS 36 . . . . . . . . . . . . . . . . . 206b. Außerplanmäßige Abschreibungen gemäß IAS 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

iv. Zuschreibungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2092. Neubewertungsmodell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

i. Neubewertungsmodell gemäß IAS 16. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212ii. Neubewertungsmodell gemäß IAS 38. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

D. Modell »Fair Value-Bewertung« . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218E. Bewertungsvereinfachungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224F. Bewertung des Kapitals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

1. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2262. Eigenkapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

i. Gezeichnetes Kapital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230ii. Rücklagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

a. Kapitalrücklagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231b. Gewinnrücklagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

iii. Neubewertungsrücklage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2323. Rückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

i. Charakterisierung der Rückstellungen nach IFRS und Rückstellungsarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

ii. Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238iii. Bilanzausweis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238iv. Pensionsrückstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

a. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241b. Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242c. Ausweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

4. Verbindlichkeiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

19069Quick_Wolz.indb X19069Quick_Wolz.indb X 23.09.2009 7:55:45 Uhr23.09.2009 7:55:45 Uhr

Page 6: 119069Quick Wolz.indb I9069Quick Wolz.indb I 223.09.2009 … · 2013-08-10 · 119069Quick_Wolz.indb I9069Quick_Wolz.indb I 223.09.2009 7:55:44 Uhr3.09.2009 7:55:44 Uhr

Inhaltsverzeichnis XI

i. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246ii. Bewertung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246iii. Bilanzausweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

G. Sonderfälle der Bilanzierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2471. Langfristige Fertigungsaufträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2472. Rechnungsabgrenzungsposten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2503. Latente Steuern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

i. Charakterisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251ii. Die Bilanzierung latenter Steuern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252

4. Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254i. Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254ii. Finanzierungsleasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254iii. Operating-Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

IV. Gewinn- und Verlustrechnung und weitere Bestandteile des Jahresabschlusses nach IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257A. Gewinn- und Verlustrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

1. Unterschiedliche Sichtweisen von Aufwendungen und Erträgen . . . . . . . . 2572. Wichtige Ertragsarten nach IAS im Überblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259

B. Kapitalfl ussrechnung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262C. Anhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263D. Segmentberichterstattung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264

1. Verpfl ichtung zur Segmentberichterstattung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2642. Abgrenzung der Segmente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2643. Bestimmung berichtspfl ichtiger Segmente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2654. Angabepfl ichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

E. Eigenkapitalveränderungsrechnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267F. Der Lagebericht nach IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

Teil 3: Lösungen zu den Aufgaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

19069Quick_Wolz.indb XI19069Quick_Wolz.indb XI 23.09.2009 7:55:45 Uhr23.09.2009 7:55:45 Uhr