CHÖÔNG 1

Caùc khaùi nieämcô baûn

TS. Leâ Quoác TuaánKhoa Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân

Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. Hoà Chí Minh

Coâng ngheä sinh thaùi laø söï keáthôïp caùc quy luaät sinh thaùi vaøcoâng ngheä ñeå giaûi quyeát caùcvaán ñeà moâi tröôøng.

ÑÒNH NGHÓA

Coâng ngheä sinh thaùi laø “caùc thieát keáduøng cho xöû lyù chaát thaûi, kieåm soaùtxoùi moøn, phuïc hoài sinh thaùi vaø nhieàuöùng duïng khaùc nhaèm höôùng tôùi söïphaùt trieån beà vöõng”

ÑÒNH NGHÓA

Löôïc söû coâng ngheä sinh hoïc

Coâng ngheä sinh baét ñaàu töø nhöõng naêm 1960 Xuaát phaùt töø vieäc nghieân cöùu caùc quaù trình

töï nhieân trong vieäc laøm saïch moâi tröôøng ÖÙng duïng caùc sinh vaät trong xöû lyù nöôùc thaûi

chaát thaûi vaø phuïc hoài taøi nguyeân ñaát vaønöôùc

Caùc heä sinh thaùi ñöôïc söû duïng hieäu quaûtrong vieäc ñoùng kín caùc chu trình sinh ñòahoùa

Moái töông quan giöõa sinh thaùi vaøcoâng ngheä

THIEÁTKEÁ

VAÄNHAØNH

XAÂYDÖÏNG

PHOØNGTN

COÂNGTRÌNH

MOÂHÌNH

Coâng ngheä sinh thaùi hieän nay

Söû duïng caùc heä sinh thaùi töï nhieân ñeå taùi taïo taøinguyeân

Heä sinh thaùi nhaân taïo ñeå xöû lyù nöôùc, ñaát, khoângkhí

Kieán taïo caûnh quan ñoâ thò, phuïc hoài taøi nguyeânñaát, taøi nguyeân thöïc vaät cho vuøng noâng thoân

Naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng veà caùc heä sinh thaùitöï nhieân vaø nhaân taïo trong vieäc baûo veä moâi tröôøngvaø phaùt trieån beàn vöõng

Moâ hình coâng ngheä sinh thaùi

Luaät vaø phaùp cheá• Hieán chöông hoäi nghò veà moâi tröôøng taïi Rio,

Kyoto coù nhöõng ñònh höôùng cho nhöõng hoaït ñoängtöông lai.

• Tieáp caän thoâng tin moâi tröôøng.• Luaät moâi tröôøng ñöôïc aùp duïng roäng raõi.• Thu phí moâi tröôøng

• Kieåm soaùt oâ nhieãm• Ngaên caûn hoaëc laøm giaûm söï phaùt thaûi caùc chaát gaây oâ

nhieãm baèng coâng ngheä coù saün nhöng tieát kieäm chi phí• Söï phaùt trieån coâng nghieäp neân xem xeùt yù kieán cuûa caùc

chuyeân gia vaø coäng ñoàng ñeå traùnh gaây aûnh höôûng ñeánmoâi tröôøng

OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG

OÂ nhieãm coâng nghieäpChaát gaây oâ nhieãm ñeán töø nhieàu nguoàn ôûnhieàu daïng khaùc nhau

Chaát gaây oâ nhieãm ôû noàng ñoä cao hieän dieäntrong caùc cöûa soâng, soâng vaø hoà.

Kim loaïi khoâng ñöôïc laøm giaûm bôûi caùc heäthoáng sinh hoïc nhöng coù theå ñöôïc tích luõytrong cô theå vi sinh vaät.

OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT

OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC

!...?

Chaát thaûi höõu cô nhö chaát thaûi cheá bieán thöïc phaåmcoù theå ñöôïc phaân huûy hoaëc xöû lyù gioáng nhö ñoái vôùichaát thaûi sinh hoaït.

Nhieàu chaát thaûi toång hôïp coù theå bò phaân huûy bôûi caùcquaù trình sinh hoïc nhöng phaûi maát raát nhieàu thôøigian. Chuùng coù theå ñöôïc tích luõy trong caùc moâ môûcuûa sinh vaät.

Naám vaø vi khuaån ñöôïc phaân laäp coù theå phaân giaûicaùc loaïi hôïp chaát nhöng raát chaäm, vaø chuùng cuõnggaây raát nhieàu khoù khaên cho vi sinh vaät ñeå xöû lyù.

Caùc yeáu toá coù theå phaân huûy chaát thaûi

Moät soá coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi öùngduïng CNSH & CNST

Maët caét coâng ngheä

Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi

OÂ nhieãm khoâng khí

Ñònh nghóaChaát gaây oâ nhieãm khoâng khí laø chaát coùtrong khoâng khí coù theå gaây ñoäc leân con ngöôøi vaø moâi tröôøng

• Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí coù theå ôû daïng haïtraén, daïng gioït loûng, hoaëc daïng khí. Chuùng coù theålaø caùc hôïp chaát töï nhieân hoaëc do con ngöôøi taïo ra.

Phaân loaïiChaát gaây oâ nhieãm khoâng khí coù theå phaânthaønh 2 loaïi:

• Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí sô caáp: laø chaát tröïctieáp ñöôïc thaûi ra töø moät quaù trình. Ví duï: Tro buïitöø nuùi löûa, CO2 töø khoùi xe, hoaëc SO2 töø caùc nhaømaùy.

• Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí thöù caáp: laø caùc chaátkhoâng ñöôïc thaûi tröïc tieáp maø ñöôïc taïo thaønh do phaûn öùng giöõa caùc chaát sô caáp vôùi nhau.

Khoaûng 4% ngöôøi cheát ôû Myõ laø do oâ nhieãm khoâng khí(Theo thoáng keâ cuûa ÑH Harvard)

Nhieàu chaát gaây oâ nhieãm sô caáp do con ngöôøitaïo ra

Ñöôøng ñi vaø aûnh höôûng cuûa caùc chaát gaây oânhieãm khoâng khí phöùc taïp

Kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng khí caàn phaûi coù söïñoàng thuaän cuûa nhieàu coäng ñoàng treân theágiôùi

Phaân loaïi

Nguoàn EPA

Caùc con ñöôøng gaây oâ nhieãm khoâng khí

Caùc nguoàn gaây oâ nhieãmkhoâng khí trong nhaø

Troàng caây xanh trong nhaø

Huùt thuoác laùgaây ung thö phoåi

Sulfur oxide (SOx), ñaëc bieät laø SO2

• Coù nguoàn goác töø nuùi löûa hoaëc khoùi buïi caùcnhaø maùy

• Oxi hoùa thaønh SO3, taïo ra H2SO4 bôûi xuùc taùcNO2, gaây neân möa acid.

• Gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do vieäc söû duïng daàulaøm nguoàn cung caáp naêng löôïng ñaõ sinh ramoät löôïng lôùn SO2

Moät soá chaáy gaây oâ nhieãm khoâng khívaø aûnh höôûng cuûa chuùng

Söï hình thaønh vaø chuyeån hoùaSOx trong khoâng khí

…vaø möa acid

– Nitrogen oxides (NOx), ñaëc bieät laø NO2

• Coù nguoàn goác töø quaù trình ñoát chaùy ôû nhieätñoä cao

• Laø moät khí ñoäc coù maøu vaøng ñoû.

• Moät trong nhöõng chaát gaây oâ nhieãm khoângkhí nghieâm troïng nhaát

Moät ví duï veà söï taïo thaønh Nitrogen oxides (NOx), ñaëc bieät laø NO2

Söï hình thaønhmöa acid

…vaø taùc haïi cuûa noù

– Carbon monoxide (CO)

• Khoâng maøu, khoâng muøi, khoâng gaây kích thíchnhöng raát ñoäc.

• Laø saûn phaåm cuûa quaù trình ñoát chaùy khoâng hoaøntoaøn nhieân lieäu nhö khí ñoát, than, goã.

• Moät löôïng lôùn CO thaûi ra töø xe hôi, xe maùy

– Carbon dioxide (CO2)

• Laø khí gaây hieäu öùng nhaø kính.

• Laø saûn phaåm cuûa quaù trình ñoát chaùy

Hieäu öùng nhaø kính

Bieän phaùp khaéc phuïc oâ nhieãm khoâng khí

• Giaûm vieäc ñoát nhieân lieäu hoùa thaïch, chuyeånsang duøng gas hoaëc caùc nguoàn naêng löôïngkhaùc.

• Giaûm khí H2S qua quaù trìnhdesulphurisation.

• Taän duïng chaát ñoát.

• Desulphurisation baèng caùch söû duïng alkali nhö voâi.

Xöû lyù oâ nhieãm baèng coâng ngheäsinh thaùi

• Kieåm soaùt moâi tröôøng• Xöû lyù caùc vuøng ñaõ bò oâ nhieãm baèng kyõ thuaät

sinh thaùi.• Loaïi thaûi hoaëc laøm giaûm caùc chaát gaây oâ

nhieãm hieän taïi.• Ngaên chaën oâ nhieãm baèng caùc Coâng ngheä

saïch.

Taêng cöôøng caùc “beå chöùa” CO2

By Jo Macfarlane