Kurrikul pr Msimin dhe Arsimin Global pr t Rritu
Suzan Latke, Katarina Popovi, Jesko Vejkert
Mbshtetur nga:
2
Publikuar nga:
Institut fr Internationale Zusammenarbeitdes Deutschen Volkshochschul-Verbands (DVV International)
Deutsches Institut fr ErwachsenenbildungLeibniz-Zentrum fr Lebenslanges Lernen e.V. (DIE),
Autor:
Susanne Lattke, Katarina Popovic, Jesco Weickert
Informacionet bibliografike t publikuar nga Die Deutsche Bibliothek. Die Deutsche Bibliothek e vendos kt publikim n Deutsche Nationalbibliografie; t dhnat e hollsishme bibliografike mund t gjenden n internet n http://dnb.ddb.de.
ISBN 978-3-942755-05-4
2013 DVV International, DIE
DVV InternationalObere Wilhelmstrae 32, 53225 Bon Republika Federale e Gjermanis Tel.: +49/(0)228-97569-0, Faks: +49/(0)228-97569-55 [email protected], www.dvv-international.de
Deutsches Institut fr ErwachsenenbildungLeibniz-Zentrum fr Lebenslanges Lernen e.V. (DIE), Heinemannstrae 12-14, 53175 BonRepublika Federale e GjermanisTel.: +49((0)228-3294-0, Faks: +49/(0)228-3294-399 [email protected], www.die-bonn.de
3
Prmbajtja
A. Hyrje .......................................................................................................................................................... 4 1. Prapavija e projektit .......................................................................................................................4 2. Falnderime ...................................................................................................................................5 3. Qllimet dhe objektivat e projektit ..................................................................................................6 4. Grupi synues dhe zbatimi i Curriculum globALE ............................................................................7 5. Struktura e publikimit .....................................................................................................................8 6. Literatura .......................................................................................................................................8
B. Hyrje n Curriculum globALE .................................................................................................................9 1. Burime primare ..............................................................................................................................9 2. Procedura e zhvillimit t kurrikuls ..............................................................................................11 3. Veorit specifike t projektit t kurrikuls ................................................................................. 12 4. Korniza e Curriculum globALE .................................................................................................... 13 5. Cilsia e arsimit ........................................................................................................................ 13 6. Parimet e Curriculum globALE Orientim drejt kompetencave Orientim drejt veprimeve
Orientim drejt pjesmarrsve = synim qndrueshmria .............................................................. 14 7. shtjet trthore ......................................................................................................................... 15 8. Elementet e prbashkta themelore dhe t ndryshueshme ....................................................... 16 9. Pasqyra e Curriculum globALE ................................................................................................... 17 10. Parakushte dhe procedura pr zbatimin e Curriculum globALE .................................................. 20 11. Struktura e kurrikuls .................................................................................................................. 21 12. Sigurimi i cilsis dhe monitorimi ............................................................................................... 22 13. Perspektiv ................................................................................................................................. 24
C. Kurrikula ................................................................................................................................................. 25 Moduli 0: Hyrje .................................................................................................................................. 25 Moduli 1: Qasja n Arsimin pr t Rritur............................................................................................. 27 Moduli 2: Msimi pr t rritur dhe msimdhnia pr t rritur ............................................................. 30 Moduli 3: Komunikimi dhe dinamika grupore n Arsimin pr t Rritur................................................ 33 Moduli 4: Metodat e Arsimit pr t Rritur ........................................................................................... 36 Moduli 5: Planifikimi, organizimi dhe vlersimi i Arsimit pr t Rritur ................................................ 39
Anekse ..................................................................................................................................................... 42Aneksi 1: Kurrikulat e prdorura .............................................................................................................. 42 1. Kurrikula i DVV International dhe partnerve ................................................................................. 42 2. Sistemet kombtare t kualifikimeve dhe standarde ...................................................................... 49 3. Projekte t financuar nga BE-ja n lidhje me kompetencat e edukatorve pr t rritur/Kornizat
Kombtare t Kualifikimit dhe standarde........................................................................................ 55
Aneksi 2: Model i konceptit t trajnimit/zhvillimi i dizajnit t trajnimit .................................................. 67
Aneksi 3: Przgjedhje e literaturs pr modulet individuale................................................................ 100 Punime reference relevante pr gjitha modulet ............................................................................... 100 Moduli 1: Qasja n Arsimin pr t Rritur .......................................................................................................100 Moduli 2: Msimi pr t rritur dhe msimdhnia pr t rritur .......................................................................100 Moduli 3: Komunikimi dhe dinamika grupore n Arsimin e t Rriturve ........................................................101 Moduli 4: Metoda t Arsimit pr t Rritur ....................................................................................................101 Moduli 5: Planifikimi, organizimi dhe vlersimi i Arsimit pr t Rritur ............................................... 102Resurse pr vetmsim ............................................................................................................................. 103
4
A. Hyrje1. Prapavija e projektit
N kt publikim prezantohet Curriculum globALE q prcakton kualifikimin themelor pr edukatort e t rriturve n mbar botn. Duke siguruar nj prag q vlen pr gjitha kontinentet, Projekti GlobALE sht unik dhe ka qllim avancimin e profesionalizimit t Arsimit t t Rriturve n prmasa ndrkombtare.
Arsimi dhe msimi pr t rritur sht nj pjes e rndsishme e Msimit t Prjetshm, i cili kohn e fundit njihet gjithkund dhe ka rolin kryesor pr trajtimin e sfidave me t cilat prballohen individt dhe shoqrit n gjith globin. Si theksohet n Kornizn pr Veprim - Belem, e cila ishte aprovuar gjat Konferencs s Gjasht Ndrkombtare mbi Arsimin e t Rriturve (CONFINTEA VI) n dhjetor 2009 arsimi dhe msimi i t rriturve pajisin njerzit me njohurin, shkathtsit, aftsit, kompetencat dhe vlerat e duhur pr t ushtruar dhe t avancuar t drejtat e tyre dhe t marrin n kontroll fatin e tyre. Arsimi dhe msimi pr t rritur gjithashtu jan imperativ pr arritjen e barazis dhe inkluzionit, pr zbutjen e varfris dhe pr krijimin e shoqrive t barabarta, tolerante, t qndrueshme dhe t bazuara n njohuri (UNESCO 2009).
Megjithat, nse msimi i t rriturve duhet t arrij potencialin e plot, duhet t mbshtetet nga njerzit t cilt kan kompetenca prkatse profesionale. Ndonse msimdhnsit e fmijve t vegjl n shkolla kan msuar programe t arsimit profesional, shpeshher n nivelin universitar, para fillimit t msimit, kjo nuk ndodh me personat q msojn t rriturit. Prandaj profesionalizimi i Arsimit t t Rriturve njihet si sfida kryesore n gjith botn, si n nivelin e vendeve individuale ashtu edhe n kontekstin ndrkombtar. Korniza pr Veprim - Belem identifikon profesionalizimin e Arsimit t t Rriturve si nj prej sfidave kryesore t fushs dhe thekson: Mungesa e profesionalizimit dhe mundsive t trajnimit pr edukatort ka pasur nj ndikim t dmshm mbi cilsin e sigurimit t msimit dhe arsimit t t rriturve (...) (UNESCO 2009). Nj e treta e raporteve t 150 vendeve pr Arsimin e t Rriturve q jan dorzuar pr konferencn kan pohuar kualifikimin joadekuat t kuadrove si nj prej fushave m t mdha n t cilat duhet t intervenohet. (UIL 2009).
N reagim t situats, midis tjerash, vendet antare t UNESCO-s gjat konferencs CONFINTEA kan marr si detyr trajnimin, ngritjen e kapaciteteve, kushtet e punsimit dhe profesionalizimin e edukatorve pr arsim t rritur, p.sh. me an t themelimit t partneriteteve me institucionet e arsimit t lart, asociacionet e msimdhnsve dhe organizatave t shoqris civile (ibid.).
N nivelin e BE-s, gjat viteve t fundit tema e profesionalizimit t Arsimit pr Rritur ka zn nj vmendje t veant n fushn e politikave arsimore. Komunikimi i par i Komisionit Evropian mbi arsimin pr t rritur (Komisioni Evropian 2006) dhe plani i veprimit pr msimin e t rr
