Embed Size (px)
Citation preview
MEME KANSERİNDE KEMOTERAPİ –
YAN ETKİLER İLE NASIL BAŞA ÇIKARIM?
Avusturya
Österreichische Krebshilfe-Gesellschaft(Avusturya Kanser Yardım Vakfı) Tuchlauben 19 AT-1010 ViyanaTel.: +43 (0) 1 / 796 64 50Faks: +43 (0) 1 / 796 64 50-9www.krebshilfe.net
İsviçre
Krebsliga Schweiz(İsviçre Kanser Birliği) Effingerstrasse 40 CH-3001 BernTel.: +41 (0) 31 389 91 00Faks: +41 (0) 31 389 91 [email protected]
Kanser Telefonu ve Yardım Hattı Ücretsiz bilgilendirme hattı: +41 (0) 800 11 88 11E-posta: [email protected]: www.krebsforum.ch
Almanya’da satışı: Eisai GmbH Lyoner Straße 36 60528 Frankfurt am Main [email protected]
HAL
0131
; Hal
aven
-DE0
287;
04/
2018 BİLGİLENDİRME VE DANIŞMA
Brustkrebs Deutschland e. V. (Almanya Meme Kanseri Derneği) Lise-Meitner-Str. 785662 Hohenbrunn (Münih İlçesi) Tel.: +49 (0) 89 / 41 61 98 00Faks: +49 (0) 89 / 41 61 98 01Ücretsiz bilgilendirme hattı: 0800 0 117 112E-posta: [email protected] www.brustkrebsdeutschland.de
Deutsche Krebsgesellschaft e. V. (Alman Kanser Derneği) Kuno-Fischer-Str. 814057 BerlinTel: + 49 (0) 30 322932-0Faks: + 49 (0) 30 3229329-22www.krebsgesellschaft.de
Krebsinformationsdienst (Kanser Bilgilendirme Servisi) Deutsches Krebsforschungszentrum (Alman Kanser Araştırma Merkezi) Im Neuenheimer Feld 280 69120 HeidelbergÜcretsiz bilgilendirme hattı: +49 (0) 800 / 420 30 40 www.krebsinformationsdienst.de
Stiftung Deutsche Krebshilfe-Infonetz Krebs (Alman Kanser Yardım Vakfı) kanser bilgilendirme ağı Buschstr. 3253113 BonnTel.: +49 (0) 800 / 80 70 88 77 (ücretsizdir)Pt - Cu saat 8 – 17 www.infonetz-krebs.de
Avusturya’da satışı: Eisai GesmbH, Saturn Tower Leonard-Bernstein-Straße 10 A-1220 Viyana [email protected]
İsviçre’de satışı: Eisai Pharma AG Leutschenbachstrasse 95 CH-8050 Zürih Tel.: +41 (0) 44 / 306 12 12
ÖNSÖZKemoterapinin kanser hastaları için son umut olduğu günler çoktan geride kalmıştır. Kullanım alanları artık hastalığın erken evrelerini de kapsamaktadır. Yapılan tedavilerin başarısını sağlamlaştırmak için adjuvan terapi (bkz. Sözlük) ve hatta ameliyatlardan önce neoadjuvan terapi (bkz. Sözlük) şeklinde kemoterapiler uygulanmaktadır.
Yeni etken maddeler ve etki prensipleri hastalıkla mücadelede kullanılan silahları tamamlayarak kansere karşı sürekli yeni tedavi seçenekleri sunmaktadır. Hastalığa tutulanlar için bu, önemli bir yaşam süresi ve çoğu kez de ciddi bir yaşam kalitesi kazanımı anlamına gelebilir. Sonuçta, tümörlerin ve metastazlarının yaşam kalitesini ciddi bir şekilde etkileyebilecek semptomlara yol açtığı unutulmamalıdır.
Yine de nereden bakılırsa bakılsın, bir kemoterapi her zaman zahmetli bir tedavidir. Doktorlar eş zamanlı terapiler uygulayarak yan etkileri yatıştırmaya çalışırlar. Kemoterapinin hoş olmayan yan etkilerini daha iyi tolere etmek için kendinizin neler yapabileceğine dair bilgileri bu broşürde derledik.
Eisai GmbH olarak bu bilgilerden yararlanacağınızı umar ve acil şifalar dileriz.
Palyatif kemoterapi: Sitostatiklerle yapılan, yaşam süresini uzatma ve yaşam kalitesini iyileştirme amaçlı tedavi. Palyatif kemoterapi kanserin iyileştirilemeyecek düzeyde ilerlemiş olduğu durumlarda uygulanır
Progresyon: Bir hastalığın ilerlemesi
Rejim: Tıp dilinde kombinasyon, doz ve kürden oluşan bütüne kemoterapi rejimi denir
Remisyon: Bir hastalığın kısmen veya tamamen gerilemesi
Rezidiv: Bir hastalığın tekrar baş göstermesi, nüksetmesi
Senoloji: Kadın memesiyle ilgilenen bilim dalı
Sistemik tedavi: Bir etken maddenin kan dolaşımı üzerinden tüm organizmaya yayıldığı tedavi şekli. Kanserde örn. kemoterapi veya anti-hormon terapisi
Sitostatikler: Hızlı ve sık bölünen hücrelerin büyümesini ve çoğalmasını engelleyen ve örn. kanser tedavisinde kullanılan etken maddeler
Supportif terapi: Bir tedaviyi (örn. kemoterapiyi) desteklemek ya da daha iyi tolere edilmesini sağlamak için uygulanan önlemler
Tümör: Hücrelerin aşırı biçimde çoğalması gibi nedenlerden kaynaklanan doku şişmesi. İyi huylu ve kötü huylu tümörler arasında ayrım yapılır
ÖZYARDIM DESTEĞİDoktorun verdiği bilgiler her zaman yeterli değildir. Çoğu kez, meme kanseriyle uğraşırken karşılaşılan sorunları aynı durumdaki kişilerle ele almak daha yararlı olur.
Bilgi ve deneyim alışverişinde bulunmak, kendisiyle aynı kaderi paylaşan kişilerin olduğunu bilmek büyük bir destek olabilir. Almanya’da son yıllarda, özellikle meme kanserine yönelik pek çok özyardım olanakları sunulmaktadır. Bu konuyla ilgili önemli adres ve linkleri sizin için aşağıda derledik.
Frauenselbsthilfe nach Krebs e. V. „Haus der Krebsselbsthilfe“ (Kadınlar İçin Kanser Sonrası Özyardım Derneği „Kanser Özyardım Evi“) Thomas-Mann-Strasse 4053111 BonnTel.: +49 (0) 228 / 33 889 – 402Faks: +49 (0) 228 / 33 889 – 401www.frauenselbsthilfe.de
mamazone – Frauen und Forschung gegen Brustkrebs e. V.(Meme Kanserine Karşı Kadınlar ve Araştırmalar Derneği) Postfach 31 02 2086063 AugsburgTel.: +49 (0) 821 / 5213 - 144Faks: +49 (0) 821 / 5213 – 143www.mamazone.de
Über den Berg e. V. Gemeinnütziger Verein zur Verbesserung der Lebensqualität von Krebspatienten durch Bewegung und Sport (Kamu Yararına Faaliyet Gösteren, Hareket ve Spor Aracılığıyla Kanser Hastası Kadınların Yaşam Kalitesini İyileştirme Amaçlı Dernek) Kaiser-Otto-Straße 4850259 PulheimTel.: +49 (0) 2234 981 72 66www.überdenberg.de
1
KEMOTERAPİNEDİR?
SİTOSTATİKLERNASILETKİGÖSTERİR?
Kemoterapihalkarasındasitostatikler,yanihücregelişiminiengelleyendoğalveyasentetikmaddelerkullanılarakkanser hastalıklarının ilaçla tedavisidemektir.Ancaktıpdilindekemoterapibazenenfeksiyonlarınilaçlatedavisianlamındadakullanılır.Bubroşürünkonusumemekanserindekemoterapidir.
Kemoterapilerdekullanılansitostatiklerhücrebölünmesiveyahücregelişimiileilişkiliişlevleribozarakhücreningelişmesiniengeller.
Tümörhücreleriçokhızlıvekontrolsüzbirbiçimdebölündüğündensitostatiklerekarşısağlıklıhücrelerekıyasladahaduyarlıdır.Sağlıklıhücrelerayrıcatümörhücrelerindebulunmayanonarımmekanizmalarınasahiptir.
Bunarağmenherkemoterapidedaima sağlıklı dokular da zarar görür.Özelliklekendinihızlıyenileyen,dolayısıylahücrelerisıkbölünendokuveorganlarçoketkilenir.Bunlararasındaörneğinkanyapanhücrelerveyamukozazarlarısayılabilir.Dolayısıyla,sitostatiklerinetkileriileyanetkileribirbiriyleyakındanilişkilidir.
Hücre bölünmesi: Sitostatiklerin çoğu hücrelerin bölünmesini olumsuz etkileyerek tümörün büyümesini engeller.
SİTOSTATİKLERNASILUYGULANIR?Sitostatiklerkökenlerineveetkitarzlarınagöresınıflandırılır.Bazısitostatiklerkimyasalolaraktanımlanmışbileşiklerdenoluşurkendiğerlerininkökenibitkilerveyahayvanlaraleminedayanmaktadır.Hepsininortakyanıetkilerinindozilebağlantılıolmasıdır.Gerektiğindenazverilirlerse,kanserhücreleriyeterinceöldürülmez;gerektiğindençokverilmeleridurumundaisesağlıklıvücuthücreleriçokfazlazarargörür.
Birkemoterapinintolereedilirliğiiçinvücudunnormalhücrelerinindinlenmesineolanakverenaralardaönemlidir.Aynızamandakanserhücreleribuaralardatekrarbölünmeyebaşlarvesitostatiklerekarşıdahaduyarlıhalegelirler.Bundandolayıartardabirdenfazladozuygulanırvebirsonrakiuygulamayakadardinlenmesüresiverilir.İlacınilkalındığıandandinlenmesüresininsonunakadarolansüreyetıpdilindekürdenir.
Ancakdoğrudozvedoğruuygulanankürtekbaşınabelirleyicideğildir.Sitostatiklerinçoğuasıletkenmaddeilebirlikteuygulananetkiartırıcılariçerir.Başkasitostatiklerisedüşükdozda,amadiğerbirsitostatikilebirlikteverildiğindedahaetkiliolmaktaveyadahaiyitolereedilmektedir.
Tıpdilindekombinasyon,dozvekürdenoluşanbütünekemoterapi rejimidenir.Buteriminkulağabirazkısıtlayıcıgelmesiboşunadeğildir;çünkükemoterapilerdeşunubunudenemekiçinfazlaözgürlükalanıyoktur.
3
KEMOTERAPİNİNAMACINEDİR?Birkemoterapininamacıhastalığınevresinevemevcuttedavidurumunagöredeğişir.Bazıdurumlardakemoterapiyetümörcerrahiyleçıkarılmadanöncebaşlamakyararlıdır.Neoadjuvan (cerrahi öncesi) kemoterapiolarakadlandırılanbuuygulamadaamaçtümörüküçülterekdaha kolay ameliyat edilmesini sağlamaktır.Hattabazıolgulardaameliyatancakbirneoadjuvanterapiyapıldıktansonramümkünolmaktadır.Diğerbazıolgulardaneoadjuvanterapisonrasındayapılanameliyatlardahayumuşakgerçekleşmektevememeyikorumaşansıartmaktadır.
Adjuvan kemoterapiolarakbilinenterapilertümörçıkarıldıktankısabirsüresonrauygulanır.Buradaamaçameliyatsonrasındavücuttakalansontümör hücrelerini tamamen imha etmekveböylecekanseriiyileştirmektir.Kansertedavilerindesorun,canlıkalantekbirkanserhücresininbilehastalığınnüksetmesiiçinyeterliolmasıdır.
Tümörgörünüştetamamençıkarılmışolsabilegeridemikroskopikölçüdeuzantılarıkalmışolabilir.Ayrıcavücudunheryerinde,yayılarakyerleşenkanserhücrelerininoluşturduğumikrometastazadıverilen,sondereceküçükvegörüntüyöntemleriyletespitedilemeyenyapılargizlenmişolabilir.Buhücrelerideimhaetmekiçinherihtimalekarşıbiradjuvankemoterapiuygulanır.
Memekanserininilerievrelerindekemoterapitümörüvemetastazlarınıküçültmekveböylecekanserikontrolaltındatutmakiçinuygulanmaktadır.Bu,genellikleuzunbirsürebaşarılıdır.Birsitostatiğinetkinliğinikaybetmesidurumundabaşkabiretkenmaddeyletedaviyedevamedilebilir.Dolayısıyla,kanserekarşıbirçoktedaviseçeneğibulunmaktadır.Bunlargenellikleİngilizce’denkaynaklananFirst-Line-Therapy (birinci basamak tedavi), Second-Line-Therapy (ikinci basamak tedavi)vs.şeklindenumaralanarakadlandırılır.
Kemoterapilerbirmemekanserihastalığınınçeşitlievrelerindekullanılabilir.
TABLETYADAİNFÜZYON?Sitostatiklertablet,iğneyadainfüzyonşeklindepiyasayasunulmaktadır.Farklıuygulama şekillerinin bir sitostatiğin etkinliği veya tolere edilirliği üzerinde hiçbir etkisi yoktur.
Sıkolarakyadauzunsüreliintravenözsitostatikverilmesigerekenkadınhastalara„port“adıverilenbirgirişyerleştirilmesiyararlıolabilir.Portküçükbirmetalgövdeden(porthaznesi/portrezervuarı)oluşurvegenellikleköprücükkemiğininalttarafındaderialtınayerleştirilir.Buradançıkanincebirhortumbüyükbirtoplardamarabağlanır.Derinindışındanellekolaycahissedilenhaznebirsilikonmembranilekapatılmıştır.Busayedeilaçlarınverilmesiiçinderiyiiğneiledelerekhazneyeulaşmakmümkündür.Böylecekolvenlerikorunurveyanlışiğneyerleştirilmesiriskiortadankaldırılır.
Sitostatiklerfarklıyollardanuygulanabilir.Bunun,etkinliklerivetolereedilirlikleriüzerindebiretkisiyoktur.
İmplante edilmiş bir port sistemi sitostatiklerin daha kolay verilmesini sağlayabilir.
Kandamarı
Membran
Porthaznesi
Hortum
5
DİRENÇNEANLAMAGELİR?Kanserhücrelerininsitostatiklere tepkisiz olması ya da artık tepki vermemesi durumundadirençtenbahsedilir.Çoğuzamantümöröncekemoterapiyeiyiyanıtverir,ancakilacınetkinliğizamanlagiderekazalır.Bununnedenitümörünsitostatiğeadapteolmasıdır.
Çünkütümörüniçerisindegerçekleşenmilyonlarcahücrebölünmesisırasındabazıhücrelerinkalıtım bilgilerinde mutasyonadıverilenkalıcı değişikliklermeydanagelir.Bumutasyonlarınçoğununyaşamaşansıyoktur.Ancakbunlarınbazılarıhücrelerecanlıkalmaolanağısunar.Birtümörhücresinibirsitostatiğekarşıdahaazduyarlıhalegetirenbirmutasyonungerçekleşmesidurumundamutasyonamaruzkalankanserhücresinincanlıkalmaşansıdiğerlerinekıyasladahayüksekolacaktır.Hattabelkidiğerhücrelerölürkenbuhücreçoğalacaktır.
Bellibirnoktadageriyekalantümörhücrelerinintümükendilerinikemoterapiye karşı duyarsızlaştıranmutasyonuiçerecektir.Engeçbunoktadaozamanakadaruygulanankemoterapiyedevametmeninbiranlamıkalmaz.Yenibirilacageçilmesigereklidir.Bundansonrakullanılacakilaçmümkünolduğuncaozamanakadarkikemoterapidenfarklı bir etki mekanizmasınasahipolmalıdır.
Bu,kanserhücrelerinindahabaştanyeniilacakarşıdirençliolmasıolasılığınıazaltır.Birtümörünilgilietkenmaddeyeyanıtveripvermeyeceğiniöncedenkestirmeyeyönelikgüvenilirbirtesthenüzyoktur.Budurumdaaraştırmalardaeldeedilendeneyimlerebaşvurmaktanveetkenmaddeleriolgudanolguyatestetmektenbaşkabirçıkaryolbulunmamaktadır.
Dirençlersitostatiklerietkisizhalegetirir.Budurumdafarklıbiretkimekanizmasınasahipolanbaşkabirsitostatiğegeçilmelidir.
KEMOTERAPİLERİNNEDENYAN ETKİLERİVARDIR?
SUPPORTİF(DESTEKLEYİCİ)TEDAVİNEDİR?
Dahaöncedebelirtildiğigibisitostatiklerinetkileriileyanetkileribirbiriyleyakındanilişkilidir.Yanetkilerdeasıletkigibihücrebölünmesininengellenmesindenkaynaklanır.Buengelleyişkendinihızlıyenileyen,dolayısıylahücrelerisıkbölünentümorganlarıetkiler.Bukapsamatümörhücrelerigibi,kan,bağırsakvesaçkökühücreleridedahildir.
Yanetkilerinnekadargüçlügelişeceğivehangiorganlarıtutacağıbirçokfaktörebağlıdır.Buradailacıntürükadarkişiselvetıbbifaktörlerderoloynar.Bazıyanetkileri,örneğinsaçdökülmesiniönlemekneredeyseolanakdışıiken,diğerlerini,örneğinmidebulantısınıekilaçlarlayatıştırmakmümkündür.
Birkemoterapikapsamındadestekleyiciveyasupportiftedavininamacıyan etkileri daha iyi tolere edilir bir hale getirmek ya da tehlikeli yan etkileri savuşturmaktır.Supportiftedaviiçinbirörnek,midebulantısıvekusmayakarşıverilenilaçlardır.
İmmünsisteminzayıflamasıtehlikesininsözkonusuolduğudurumlardabelliilaçlarlabeyazkanhücrelerininoluşumudesteklenebilir.Kansızlıkveonunlabağlantılıbitkinlikdurumlarında(fatik,bkz.Sözlük)demirilaçlarıveeritropoietin(EPO)ilekarşıönlemalınabilir.
Bunedenle,birkemoterapisırasındayanetkilerinbaşgöstermesidurumundadaimatedavidensorumludoktorabilgiverilmelivetedaviolanaklarıaraştırılmalıdır.
Yanetkilerdoğrudanasıletkiyebağlıolansonuçlarolupilacınetkiliolabileceğiningöstergesidirler.
7
TEKRARLIKEMOTERAPİLEREYÖNELİKİPUÇLARIBirkemoterapinintekrartekrargerekliolmasıdurumundabuyaaynırejimyadayenibirtedaviyoluolabilir.Eğeryineaynırejimuygulanacaksa,sonuygulamadakiyanetkilerinaynısınınbaşgöstereceğivarsayılabilir.Eğer yan etkilerden herhangi biri sizin için özellikle rahatsız edici ise, bunu doktorunuza bildirmelisiniz. Belkisonkürdeuygulanmamışolanbirsupportiftedaviolanağıvardır.
Kemoterapi sırasında yeni ve o zamana kadar karşılaşmadığınız yan etkilere maruz kalırsanız, derhal doktorunuza haber veriniz. Tedaviyiilkseferindekikadariyitolereetmiyorolabilirsiniz.Bazıdurumlardakullanılanilacakarşıbiralerjioluşabilir.Bazıilaçlarakarşıoluşanbutüraşırıduyarlılıklardahainfüzyonaşamasındaortayaçıkarvenefesdarlığı,cilttebelirtilerveyadolaşımsistemireaksiyonları(örn.kalpçarpıntısı,solgunluk,soğukter,şiddetlibaşdönmesi)şeklindekendinibellieder.
Yenibirtedavirejimisözkonusuysa,yeniyanetkilerdebaşgösterebilir.Sitostatiklerinçoğu,hücrebölünmesiniengellemeetkisininyanısırabaşkayanetkileredesahiptir.Bu nedenle, yeni kemoterapide başka yan etkiler beklenip beklenmediğini doktorunuza sorunuz.
Bazenbaşkabirkemoterapiyegirişmedenönceyararlarıileortayaçıkabilecekolasıyanetkileritartılır.Buradayaşamkalitesiönemlibirroloynar.Yanetkilerelbettekiyaşamkalitesiniazaltacaktır.Ancakbaşarılıbirkemoterapininyalnızcayaşamsüresiniuzatmaklakalmayıptümörvemetastazlardankaynaklananşikayetleriönemliölçüdeiyileştirerekyaşamkalitesinidebelirginbiçimdeyükselteceğiunutulmamalıdır.
Yanetkilerekarşıverilenilaçlarınızı,yanetkilerinortayaçıkmasınıbeklemeden,düzenlibirşekildealın.
Dikkatinizibaşkayönlereçekinvepozitifdüşünün.
Kendinizidüzenliolarakbellişeylerleödüllendirin.
Mümkünolduğukadarsıkaçıkhavayaçıkınvedüzenliegzersizyapmayadikkatedin.
Gündeüçbüyüköğünyerinebeşküçükolmaküzere,sağlıklıvelezzetlibesinlerlebeslenin.
Yeterinceuyuyun.
Nikotinvealkoldenkaçınınyadabunlarıntüketiminimümkünolduğukadarazaltın.
Güneşbanyolarındanvesolaryumlardanuzakdurun.
KEMOTERAPİNİNYANETKİLERİNE YÖNELİKİPUÇLARI
YANETKİLERLEBAŞAÇIKMAYAYÖNELİKGENELİPUÇLARI
Herkesinbildiğibirgerçektir:Dikkatimizibirşeyinüzerindenekadaryoğunlaştırırsak,oşeyokadarönemkazanır.Aynıhususyanetkileriçindegeçerlidir.Onlarınekadarazdikkatealırsanız,şikayetlerinizoderecedeazolacaktır.
Pozitifdüşünmekçoğuzamanyanetkilerekatlanmayıkolaylaştırır.Örneğinyanetkileringeçiciolduğunuveilacıntümörekarşıetkiliolduğunaişaretettiğinidüşünmekyararlıolabilir.Herkoşulda,maruzkaldığınızyanetkilerimutlakatedaviniziyürütendoktorlagörüşünüz.
Sağlık durumunuza bağlı olarak spor yapmaya devam edin. Bu, yan etkileri azaltabilir, sağlık ve esenliği iyileştirebilir ve hastalığın nüks etme riskini düşürebilir.
9
KANTABLOSUDEĞİŞİMLERİ
ENFEKSİYONLARDANKAÇINMA
AŞAĞIDAKİBELİRTİLERORTAYAÇIKTIĞINDABİR DOKTORABAŞVURMALISINIZ
Kanımızınçokçeşitligörevleribulunmaktadır.Bunlardanbazılarıenfeksiyonlarınsavuşturulması,kanamalarındurdurulmasıveoksijentedariğidir.Enfeksiyonların savuşturulmasından beyaz kan hücreleri, kanamaların durdurulmasından kan pulcukları,oksijenintaşınmasındanisekırmızıkanhücrelerisorumludur.
Kanınbubileşenlerindenhangisininnoksanolduğunabağlıolarakartmışenfeksiyonriski,artmışkanamaeğilimiveyafatikolarakdaadlandırılanbitkinlikdurumlarıbaşgösterebilir.
Kalabalıkinsantopluluklarındanuzakdurun,hastainsanlarlavehayvanlarlatemasetmektenkaçının.
Küflümekanlarda(örn.nemlibodrumlarda)bulunmayın.
Düzenliolarakyıkanınveelleriniziiyiceyıkayın.
Yinedebirenfeksiyonamaruzkalırsanız,zamangeçirmedendoktorunuzabaşvurun.
38°Cveyaüzeriateş.
Yutmaşikayetleri,boğaziltihabı,öksürük,nefesdarlığı.
İshal.
Sıkveağrılıidraryapma.
YARALANMALARDANVEKANAMALARDANKAÇINMA
BİTKİNLİKDURUMLARIYLA(FATİK)BAŞAÇIKMA
Kan hücreleri organlara oksijen tedarik eder ve enfeksiyonları savuşturur. Çoğu kemoterapide kan hücrelerinin oluşumu engellenir.
Yaralanmalardankaçınmakiçinyaptığınızişegörekoruyucugereç,örneğinbahçeişlerindeeldivenkullanın.
Alkoldenuzandurun,çünküalkolrefleksleriyavaşlatarakyaralanmatehlikesiniarttırır.
Yumuşakbirdişfırçasıveyumuşaketkilidişmacunukullanın,durumagörekeskinağızçalkalamasolüsyonlarıkullanmaktankaçının.
Bununnedeni(tedaviedilebilir)birkırmızıkanhücresinoksanlığıolabilir.Bunedenle,bitkinliksorunlarınızıdoktorunuzaanlatın.
Yakınlarınızavedostlarınızabitkinlikdurumlarıylakarşılaştığınızısöyleyinveonlardansizeanlayışgöstermeleriniisteyin.
Gücünüzüiyibölüştürerekkullanınvekendinizedinlenmemolalarıverin.Kendinizekarşısabırlıolun!
Yaptığınızişleriazgüçsarfedecekşekildeyapmayaçalışın(örn.oturarakütüyapın).
Olabildiğinceaktifolmayaçalışın,çünkükendiniaşırıderecedekollamakdahafazlabitkinliğeyolaçabilir.
Hafifdayanıklılıksporlarıbitkinliğekarşıetkilidir.Ancakbunuyaparkenkendinizizorlamamalısınız!
11
SAÇDÖKÜLMESİNEYÖNELİKİPUÇLARI
SAÇDÖKÜLMESİSaçdökülmesigenellikleilktedavidenikiilâüçhaftasonrabaşlar.Yaçokanibirşekildebaşlayaraksaçlarınhızladökülmesineyolaçaryadayavaşyavaşgelişir.Bazenyalnızcasaçlardeğil,kaşlar,kirpikler,koltukaltıvekasıkkıllarıgibidiğervücutkıllarıdadökülür.Kemoterapi sona erdikten sonra kıllar hemen her zaman tekrar çıkar.
Dahaterapiyebaşlamadanöncenormalsaçınızabenzeyenbirperukseçin.Bununmasraflarınısağlıksigortalarıkısmenüstlenmektedir.Berberinizperuğukendisaçmodelinizeçokbenzeyecekşekildeşekillendirebilir.
Saçlarınızısıkyıkamayın.Bununiçinmümkünolduğuncayumuşakbirşampuan(örn.bebekşampuanı)veyumuşakbirsaçfırçasıkullanın.
Saçlarınızıovuşturarakdeğilhavlununiçindeikiyandanbastırarakkurulayınvemümkünolduğuncahavadakurutun,durumagöreçoksıcakolmayanbirsaçkurutmamakinesikullanabilirsiniz.
Isıtmalıbigudivesaçmaşasıkullanmayın.
Saçlarınızıboyatmayınvepermayaptırmayın.
Eğersaçlarınızhızlıdökülürse,eniyisionlarıiyicekısakestirinyadahattakazıtın.Küçükbiripucu:Dahasonrabirbaşörtüsününkenarınailiştirmekiçinbirkaçtutamsaçsaklayabilirsiniz.Böylecesankibaşörtüsününaltındagerçeksaçvarmışgibibirizlenimoluşacaktır.
Eğerhemenhemenhiçsaçınızkalmadıysa,açıkhavayaçıktığınızdabaşınızıgüneşyanığına,sıcağaveyasoğuğakarşıkorumakiçinbirşapka,başörtüsüveyaperuktakın.
Kaşlarınvekirpiklerindedöküldüğüdurumlariçinpekçokmememerkezindebudönemeyöneliközelmakyajkurslarısunulmaktadır.
CİLTVETIRNAKSORUNLARINAYÖNELİKİPUÇLARI
CİLTVETIRNAKLARDADEĞİŞİMLERKemoterapisırasındacilttevetırnaklardadeğişikliklermeydanagelebilir.İlkbelirtilerkızarıklıklarveciltdöküntüleridir.Ciltyaralarıvekazasonucuoluşanyaralargenelolarakdahakötüiyileşir.Tırnaklardalekeşeklinderenklenmeleroluşabilir.
Temizlik maddeleri ve bulaşık deterjanlarıyla doğrudan temas cilt sorunlarına neden olabilir.
Cildiniziyalnızcaılıksuvesabuniçermeyenyumuşakyıkamalosyonlarıylatemizleyin.
Banyodafazlakalmayın,çoksıcaksuyladuşalmayınvecildinkurumasınanedenolanalkoliçerikliciltbakımürünlerinikullanmayın.
Sıcaktan,terlemektenvedoğrudangüneşışığındankaçının.
Bulaşıkdeterjanlarınıvetemizlikmaddelerinicildinizledoğrudantemasettirmektenkaçının.
Kıllarınızımümkünolduğuncatıraşetmeyin.
Dar,cildinizesürtünengiysilergiymeyin.
Tırnaklarınızınkolaycakırılmamasıiçinonlarımümkünolduğukadarkısakesin.
Tırnaklarınızdakirenklenmeleriörtücüojeileörtün.
13
EL-AYAKSENDROMUNAYÖNELİKİPUÇLARI
EL-AYAKSENDROMU
MİDEBULANTISIVEKUSMA
Buyanetkiönceeliçlerindeveayaktabanlarındakızarıklıklarveduyubozukluklarışeklindekendinigösterir.Dahasonrabunlaraağrılarveşişkinliklereklenir.Ağırolgulardakabarcıklaroluşurvederisoyulmayabaşlar.Busıradaşiddetliağrılarbaşgösterebilir.
Sitostatiklerinçoğumidebulantısıvekusmayayolaçar.Buyanetkilerekarşıetkiliilaçlarbulunmaktadır.Builaçlarönleyiciolarakalınmalıvemidebulantısıbaşlayıncayakadarbeklenmemelidir.Önleyiciolarakalınmalarıkemoterapininbilinçaltındamidebulantısıileilişkilendirilmesineengelolur.
Örneğin,dahaöncekibirkemoterapidemidebulantısıylamücadeleetmekzorundakalmışsanız,ilacıönleyiciolarakalmakyararlıolabilir.Ayrıca,hamileliklerisırasındamidebulantısındançoketkilenenkadınlarınkemoterapisırasındadabenzeryöndeeğilimgösterdikleriraporedilmiştir.
Elleriniziniçlerinivetabanlarınızıuzunsüremekanikyükleremaruzbırakmayın(örn.aletkullanmaveyauzunyürüyüşler).
Rahatayakkabılargiyinveayaklarınızıveellerinizimümkünolduğuncatamamenaçıktabırakın.
Terapiyebaşlamadanönceprofesyonelbirmanikür-pediküruzmanınaayakveellerinizdekiaşırıboynuzsuderitabakalarınıaldırın.
Sıcaktanvedoğrudangüneşışığındankaçının.
Duş,banyo,bulaşıkyıkamaveyatemizliksırasındasıcaksukullanmaktankaçının.
MİDEBULANTISINAYÖNELİKİPUÇLARI
KUSMAYAYÖNELİKİPUÇLARI
İnfüzyongünlerindeveonuizleyenbirkaçgüniçerisindemümkünolduğuncahafifgıdalaralmalısınız.
Olağanüçbüyüköğünyerinegüneyayarakçoksayıdaküçüköğünalmayıtercihedin.
Öğünlerdensonraistirahatedin.
Hoştatlışekerlemeler,bonbonlaremin.
Düzenliaralıklarlazencefilçayıiçin(birparçatazezencefilinüzerinekaynarsudökünvebeşilâondakikabekletin).
Hoşolmayankokulardankaçınınveodalarınızıdüzenliolarakhavalandırın.
Mümkünoldukçasıksıkaçıkhavayaçıkınveolabildiğinceyeterliuyumayadikkatedin.
Mideasididişlerietkileyebilir.Bunedenlekustuktansonraağzınızıiyicesuylaçalkalayın.
Şiddetlikusmasırasındaciddisıvıkayıplarıyaşanır.Yeterlisıvıalarakbukayıplarıtelafiedin.
Buzküpüveyadonmuşmeyveparçalarıemmekmidebulantısınıazaltabilirvesıvıkaybınıtelafieder.
Sıksıkkusmakzorundakalıyorsanız,katıbesinalmadanöncedörtilâsekizsaatbekleyin.
15
Kendinizitadındanhoşlanmadığınızyiyecekleriyemeyezorlamayın.
Kötütatlarıağzınızdangidermekiçinsıksıkküçükmiktarlardasıvıalın.
Yemektenönceağzınızıkısacaçalkalayın.
Acıiçecekler(tonik,bitterlemonveyasiyahçay),limonaromalıiçecekler,bonbonveyacikletaracılığıylatükürükakımınıcanlandırın.
İŞTAHSIZLIĞAYÖNELİKİPUÇLARI
TATALMABOZUKLUKLARINAYÖNELİKİPUÇLARI
İŞTAHSIZLIK
TATALMABOZUKLUKLARI
Sitostatiktedavilerialtındaiştahazalmasıgörülebilir.Bununnedenlerimidebulantısı,tatalmabozuklukları,doymahissibozukluklarıveyaruhsalsorunlarolabilir.Kanserhastalıklarındayeterlibeslenme,aşırızayıflamayakarşıetkiliolduğuiçinçokönemlidir.
Kemoterapilertatalmaduygusundadeğişikliklereyolaçabilir.Buyanetkitedavininbitimindensonragenellikleortadankaybolur.
Canınıznezamanisterseyiyin.
Vücudunuzunsesinekulakverinveiçinizdengeldiğigibiyiyin.
Yemekleriniziistediğinizgibibaharatlarlaçeşnilendirin.
Yemektenöncetemizhavadahareketetmekiştahaçar.
Yemeksırasındamidenizisıvıyladoldurmamakiçinmümkünolduğukadarazsıvıtüketin.
Size,günegüzelbirbaşlangıçyapmanızısağlayacakbirtarifönerisisunmaktanmutlulukduyuyoruz.Tarif250ml’likikibüyükporsiyonveya120ml’likdörtküçükporsiyonverir(çokbasittir).
>100% >CCCC80-100% CCCC60-79% CCC40-59% CC20-39% C
Cvitamini >CCCCB6vitamini >CCCCKalsiyum CC(Nişastakökenliolmayanpolisakkaritler)
CC
İyot CCFolat CCPotasyum CC
SİZİNİÇİNBİRTARİF YEMİŞLİKAHVALTI–SMOOTHIE(BUZLUMEYVEPÜRELİ
İÇECEK)
BESİNDEĞERLERİ
Hepsinibirmikserekoyunvekremahalinegelinceyekadarkarıştırın.
Smoothie’nindahakremakıvamlıolmasınıistiyorsanız,dahafazlayoğurtkoyabilirsiniz.Buzkatarsanızsmoothiedahakoyukıvamlıolur.
Herporsiyonubolvitamin,9gproteinve320kcaliçerir.
Afiyetolsun!
Magnezyum CDemir CBakır CB1vitamini CB2vitamini CProtein C
100gyoğurt
225gelmaveturnayemişisuyu,karışık
1dilimananas
225gkarışıkyemiş,dondurulmuş
100gçilek
17
AĞIZDAİLTİHAPLARAYÖNELİKİPUÇLARI
AĞIZDAİLTİHAPLARKemoterapisırasındaağızbölgesindeacıvericikızarıklıklarveiltihaplarmeydanagelebilir.Builtihaplarrahatsızediciolmaklabirliktetehlikelideğildir.
Alkoliçerenveyakeskinağızçalkalamasolüsyonlarıkullanmayın.Bununyerinepapatyaçayıveyaadaçayınıtercihedin.
Bolsütürünleritüketin.
Dudaklarınızadüzenliolarakdudakbalsamıilebakımyapın.
Şekersizbonbonlarveyacikletleraracılığıylatükürükoluşumunucanlandırın.
Çokekşibesinveiçeceklerdenkaçının.
Çokbaharlıyiyecekleryemeyin.
Ekmekkabuğu,cipsveyapeksimetgibipürüzlü,keskinkenarlıyiyeceklerdenuzakdurun.
Ağzınızınhaşlanmasınaolanakvermeyin.Yemeklerivesıcakiçecekleritüketmedenönceyeterincesoğumalarınıbekleyin.
Mümkünsealkolvenikotindenuzakdurun.
Mantaristilasınauğramanızdurumundayazılanilaçlarıdüzenliolarakuygulamalısınız.
İSHALEYÖNELİKÖNERİLER
İSHALİshaldoğrudankemoterapidenkaynaklanabileceğigibi,birenfeksiyonunişaretçisideolabilir.Şiddetliveuzunsüreliishalsıvıeksikliğineveelektrolitdengesininbozulmasınanedenolurvebunabağlıolarakdoktormüdahalesinigereklikılar.
Gündeüçkezdenfazlasuluishalgerçekleşmesiyadaishalinateşlebirliktegelişmesidurumlarındaderhaldoktorabaşvurulmalıdır.Hafifishallerilaçlatedaviedilebilir.
İshal sırasında büyük sıvı kaybı yaşanır. Bunun yeterli miktarda sıvı alınarak telafi edilmesi gereklidir.
Kemoterapiöncesindevesonrasındaprobiyotikadlımaddelerinkullanılmasıishalleriyatıştırabilir.
Hafif,azyağlıveazposalıbesinlerleyetinin.
Gündekabuğuilebirlikteincerendelenmişdörtilâbeşelmayiyin(rendelediktensonraelmapüresinikahverengibirrenkalıncayakadarbekletin).Bununiçerdiğipektinlerbağırsaktagenişlerveböyleceishaliönler.
Sindirimiaşırıderecedehızlandıranyiyeceklerden(örn.lahana,acıbaharatlar)kaçının.
Gazyapanyiyeceklerdenkaçının.
Sıvıkaybınıönlemekiçingündeikiilâüçlitresıvıalın.Eniyisigazsızkaynaksularıveşifalıbitkiçaylarıdır.Şiddetliishallerdeeczanelerdesatılanözelelektrolitçözeltilerialınmasıönerilir.
Kafeiniçereniçeceklerden,alkolvesigaradanuzakdurun.
19
KABIZLIĞAYÖNELİKİPUÇLARI
KABIZLIK
DUYUBOZUKLUKLARI
Kabızlıkdasitostatiklerinolasıyanetkileriarasındadır.Ancakgüçlüağrıkesicilerdendekaynaklanabilir.Kabızlıkiştahsızlığıarttırabilirvemidebulantılarınıgüçlendirebilir.
Sitostatiklerellerdeveayaklardauyuşmahissineveyarahatsızediciduyularanedenolabilir.Ayrıca,karıncalanmaveyanmabaşgösterebilir.Bazıdurumlardailgiliuzuvlarağrıyabilir.Ancakel-ayaksendromununaksinecilttedeğişiklikleroluşmaz.
Duyubozukluklarıgenellikleortadankaybolur,ancaksoninfüzyondansonraoldukçauzunbirsüredevamedebilirler.
Bolposalıbesinlerlebesleninvebolsıvıtüketin.
Kurumeyveleryiyin.
Yeterlihareketetmeyedikkatedin.
Doktorunuzadanışarakmüshilalınyadalavmanyapın.
SIVIBİRİKMELERİNEYÖNELİKİPUÇLARI
DUYUBOZUKLUKLARINAYÖNELİKİPUÇLARI
SIVIBİRİKMELERİ
Bazısitostatiklerdokudageçicisıvıbirikmelerinenedenolabilir.Bunlar,örneğinbacaklarınşişmesişeklindekendinigösterir.Sıvıbirikmeleriayrıcaanikiloartışlarınadayolaçabilir.
Uzuvlardaduyubozukluklarıyaralanmatehlikesiniarttırır.
Sivrivekeskincisimleredikkatedin.
Sıcaksuvekaloriferradyatörügibisıcakcisimlerdenuzakdurun.
Ayaklardaduyubozukluklarıyürüyüşgüvenliğinietkileyebilir.Kayganveyadüzgünolmayanzeminlerdebilhassadikkatliolun.
Rahatvegüvenliayakkabılargiyin.
Ellerinizeveayaklarınızayakınlarınızveyauzmanpersoneltarafındanbakımyaptırın.
Ayağınızagiydiklerinizedikkatedin.Ayağısıkanayakkabılarveyakaygançoraplarbazenzamanındafarkedilmeyerekşiddetlikabarcıkoluşumunanedenolabilir.
Etkilenenuzuvlarınızadikkatliceegzersizyaptırarakonlarınesnekveyumuşakkalmasınısağlayın.
Doktorunuzadanışarakdiüretik(idrarsöktürücü)çaylariçebilirsiniz.
Bacaklardaoluşansıvıbirikmelerindedestekleyicikülotluçoraplaryararlıolabilir.
21
MENOPOZŞİKAYETLERİNDE
ADETDÖNGÜSÜNDEBOZUKLUKLARKemoterapimenopozagirmedenmemekanserinetutulanhastalarınçoğundaadetdöngüsününbozulmasınayolaçmaktadır.Tedaviyumurtalıklarınfonksiyonunuetkilediğindenmenopozşikayetleribaşgösterebilir.
Yumurtalıkfonksiyonununtedavidensonratekrareskihalinedönüpdönmeyeceğiçeşitlifaktörlerebağlıdır.Buradaözelliklekemoterapitürüveyaşönemlibirroloynar.Özellikle40yaşınüzerindekikadınlarbazıhallerdekemoterapisonrasındakalıcıolarakmenopozagirmektedir.
Kıyafetseçerkensıcakbasmasıdurumundaçıkarabileceğinizgiyeceklergiyin.
Fazlateryapmayanpamukluveyaketengiysilergiyin.
Doktorunuzadanışarakmenopozşikayetlerinekarşıbitkiselilaçlarkullanın.Hormonbağımlıtümörüolankadınlariçinherbitkiselilaçuygunolmadığındankapsamlıbirdanışmayapılmalıdır.
Vajinalkurulukdurumundaeczanedenteminedebileceğinizbirkayganlaştırıcıürünkullanın.Normalzeytinyağıdabukonudayardımcıolabilir.Doktorunuzaveyaeczacınızadanışın.
ÇOCUKARZUSUVEDOĞUMKONTROLÜTıbbiaçıdangenelolarakkemoterapiveradyoterapisonrasındahamilelikveyaçocukyapmakonusundabirsakıncabulunmamaktadır.Ancakkemoterapilerdurumagöreyumurtalıklardaveyatestislerdekişiyikısırbırakacakdüzeydehasaroluşturabilir.Sonyıllarda,yumurtalıklarınkemoterapidendahaazzarargörmesinisağlamakveyaileriyeyönelikbirçocukarzusunuyerinegetirmekamacıylayumurtaveyayumurtalıkdokusueldeederekbunlarıkalıcışekildemuhafazaetmekiçinyeniilaçtedavileriveüremetıbbıtekniklerigeliştirilmiştir.Bunedenleçocukarzusununsözkonusuolduğudurumlardamutlaka,idealolaraktedaviyebaşlamadanönce,doktorunuzlakonuşun.Bukonudawww.fertiprotekt.comveya www.krebsgesellschaft.desayfalarındandabilgiteminedebilirsiniz.
Kemoterapivehormonterapisisırasındabebeğinkusurluoluşmasıyadahasargörmesiriskidahayüksekolduğundanbudönemlerdehamilekalmaktankaçınılmalıdır.Güvenliveuygundoğumkontrolyöntemleriprezervatifvedurumagörespiralilegerçekleşir–Lütfendoktorunuzadanışınız.Kemoterapisırasındagenellikleadetdöngüsükesilir,dolayısıylahamilekalmaolasılığıdüşük,ancaktamamenolanakdışıdeğildir.Bunedenle,mutlakauygunbirdoğumkontrolyöntemidüşünülmelidir.
MEMEKANSERİTANISI– PSİKOONKOLOJİKHUSUSLAR
Memekanseritanısıkonankişilergenelliklekendileriniaşırıdüzeydebiryaşamkrizininiçindebulurlar.Yaşambirgündendiğerinetepetaklakolur.Memekanserininkemoterapiiletedaviedilmesitümvücuduvebununlabirlikteruhsalesenliğiçokolumsuzetkiler.
Eşzamanlıolarakuygulananbirpsikoonkolojiktedavihastalıkdeneyimiylebaşaçıkmayıkolaylaştıracağındanönemletavsiyeedilir.Buolanakgünümüzdehemenherkliniktesunulmaktadır.Çeşitliaraştırmalarpsikososyaldestekalanhastalarınyaşamkalitesininiyileştiğinigöstermektedir.Bugünuzmanlarartıkşukonudafikirbirliğinevarmıştır:Kanserhastalarınaiyibirbakımsağlamakiçinyalnızcaetkinbirtıbbitedavideğil,eşzamanlıpsikososyaldestekdegereklidir.
25
RUHSALESENLİĞEYÖNELİKİPUÇLARI
Kendinizihoşlandığınızşeylerleşımartın:Keyifvericibirmasaj,parktagüzelbiryürüyüş,akşamüstünübirarkadaşlabirkafedegeçirmek–Etkinliklerdenkeyifalmayavedikkatinizibaşkayerlereyönlendirmeyeçalışın.
Kendinizisuçlamayın–Hastalığınızdansizsorumludeğilsiniz.Yardımaihtiyacınızolduğunubenimseyinveyardımıkabuledin.
Konuşun,konuşun,konuşun:Korkularınızı,endişelerinizivesorunlarınızıdoktorunuzla,diğerhastalarlaveyakınlarınızlakonuşun.Memekanserihastasıkadınlarayöneliközyardımgruplarınıziyaretetmekdebukonudayardımcıolabilir;özyardımgruplarıylailgilibilgileriörneğin www.krebsinformationsdienst.de/wegweiserveya www.frauenselbsthilfe.desayfalarındabulabilirsiniz.
Psikolojikdestekalmayaçekinmeyin;kanserhastalarınınsorunlarınıvekafalarınıkurcalayansorularıçokyakındantanıyanuzmanpsikoonkologlarsizehastalığınızlaveonabağlıyanetkilerledahaiyibaşaçıkmakonusundayardımcıolabilirler.Psikoonkolojikdanışmayakınlarınıziçindeyararlıbirdestekolabilir.İnternet’tewww.ratgeber-krebs.comadresindedeyararlıipuçlarıbulabilirsiniz
Güçyaşamkoşullarıaltındaolduğunuzukabuledin.Kemoterapiylekanserhastalığınıztedaviedilmektedirvetedavisüresisınırlıdır–Bundansonrabüyükbirolasılıkladahaiyiolacaksınız.
Gevşemeteknikleri:Kansertedavisibedenselveruhsalaçıdanzahmetlibirdönemdir;Yoga,QigongveyaTaiChigibigevşemeteknikleriiçhuzursuzluğunuyatıştırmayaveruhsaldengenizetekrarkavuşmanızayardımcıolabilir.Kurslarınçoğununmasrafısağlıksigortalarıtarafındankarşılanmaktadır.
Kreatifterapiler:Duygularınızıifadeedin!Düşüncelerinizveduygularınızıyaratıcıbirbiçimdekullanmakhastalıklabaşaçıkmadasizedestekolabilir.Birçokkanserdanışmamerkeziveözyardımorganizasyonutarafındansunulanmüzik,dans,yazmaveyasanatterapilericansıkıcıduygularınüstesindengelmenizeyardımcıolabilir.
BAYANDR.JUTTAHÜBNERİLETAMAMLAYICI (KOMPLEMENTER)ONKOLOJİKONUSUNDA SÖYLEŞİ
MEMEKANSERİTANISI–KENDİMNEYAPABİLİRİM?
Bayan Dr. Hübner, bu konuya ilgi duyan kadınlar nereden komplementer yöntemlere yönelik uzmanca bilgi alabilirler? Kadınhastalaröncedoğrudantedaviolduklarımemekanserimerkezinebaşvurmalıdır.KomplementeronkolojikonusundauzmandanışmamerkezlerininsayısıhenüzfazlaolmadığındanHeidelberg’tekiKanserBilgilendirmeServiside(Krebsinformationsdienst)bukonudatelefonlayardımcıolabilir.Diğerkaynaklara/seçeneklere,örneğinİnternet’tesunulanlaraihtiyatlayaklaşılmalıdır.Ezoterikyaklaşımlarkomplementeronkolojikapsamınagirmez.
Komplementer onkoloji deyince ne anlıyoruz? Komplementeronkolojigenelliklenatüropatiktıptanveyaampiriktıptan(deneyimedayalıtıp)kökenalanbirdestekleyicitedavidir.Gelenekseltıptanfarkıaçıkçadahaazkanıtadayalıolmasıdır.Yani,buradakiaraçveyöntemlerhenüzgelenekseltedavilerinsahipolduğu,araştırmalaradayalıbilgikalitesidüzeyinesahipdeğildir.Dolayısıylabunlaryalnızcagelenekseltıbbıtamamlayıcıtedavilerolarakuygulanmalıdır.
Hangi etken maddeler ve yöntemler komplementer onkoloji kapsamına giriyor?
Almanya’daveAlmancakonuşulanülkelerdetamamlayıcıtedavilerağırlıklıolarakmaddebazlıdır.Yani,vücudunkendigüçlerinihareketegeçirmekiçintamamlayıcıbesinmaddelerigibimaddelerkullanılır.Bölgemizdevitaminlerinveeserelementlerinyanısıra,immünsistemi
BayanDr.med.JuttaHübnerFrankfurtJ.W.GoetheÜniversitesiKliniğininÜniversiteTümörHastalıklarıMerkezinde(UCT)PalyatifTıp,SupportifveKomplementerOnkolojiBölümüyöneticisidir.
Memekanserinetutulankadınlarınkendilerideiyileşmesürecineellerindengelenkatkıyısağlamakistemektevebuamaçlagelenekseltıbbadayalıtedaviyitamamlayıcıyöntemleraramaktadırlar.Buradagenişbiryelpazesözkonusuolupuygunyöntemlerinseçimiiçinuzmandanışmadesteğineihtiyaçvardır.
25
uyarıcımaddelergibisekonderbitkimaddeleriveökseotuterapisidegiderekyaygınlaşmaktadır.Bumaddelerüzerinde,örneğinökseotukonusundayapılanaraştırmalarhenüzbaşlangıçaşamasındaolduğundanbukonularailgiduyanhastalaryalnızcatedavidensorumludoktorlagörüştüktensonramaddebazlıbirtedaviyebaşlamalıdırlar.Diğerülkelerdekomplementeronkolojidahaçokpsişik/spiritüel(ruhsal)ağırlıklıdır.
Meme kanseri olan kadınlar için metastaz oluşturma evresinde hangi destekleyici tedavi olanakları öneriliyor?
Bazıhastalarındabelirttiğigibitümörvekemoterapiinsanaçokgüçtükettirir,yanienerjimaliyetiçokyüksektir.Bunedenlehastalarherşeydenöncesağlıklıbiryaşamtarzısürdürmeyedikkatetmelidirler.Bukapsamdadengelibeslenmeyedikkatedilmelidir,ancakkanseriçinözelbirdiyetyapmayagerekyoktur.Bunaekolarakhastalarolanaklarıdahilindebedenselfaaliyettebulunmalıdırlar.Rehabilitasyonkliniklerivegiderekartansayıdayerelyönetimlertümörhastalarınayöneliksporetkinliklerisunmaktadır.Bukonudamemekanserimerkezlerindenbilgialabilirsiniz.TedavidensorumludoktoradanışmakkoşuluylakendikendinizedeyürüyüşveNordicWalkingyapabilirsiniz.Genelolarakgeçerliolanilkehastanınmaddebazlıolmayankomplementerönlemlerinhangisiniuygulayacağına,hangiterapininkendisineuygunolduğunaveiyigeldiğinekendikararvermesidir.TaiChi,ChiGongveYogagibigevşemeegzersizlerindedikkatedilmesigerekentekşeybaştaiyibireğitmendeneğitimalmaktır.Maddebazlıterapilerleilgilipeşinbiryanıtvermemneyazıkkimümkündeğil.Destekleyiciterapidaimatedavidensorumluonkologilekişiyeözelolarakbelirlenmelidir.
Meme kanseri hastalar için uygun olmayan maddeler var mı? Kadınların nelere dikkat etmesi gerekiyor?
Esasenaçıkendikasyonolmadantamamlayıcımaddealınmamalıdır,çünküvitaminveeserelementlerinfazlasıdazararlıolabilir.Birnoksanlıkşüphesisözkonusuysa,bununtıbbibirkantahliliileaçıklığakavuşturulmasıgerekir.Kemoterapiilebirlikteantioksidanalınmamalıdır,çünkübumaddelerkemoterapininetkinliğiniolumsuzetkileyebilir.Hastalarayrıcabitkiselilaçlardadadikkatliolmalıdır.Bunlartedaviyiolumsuzetkileyebilenbitkiselhormonlar(fitoöstrojenler)içerebilir.Bukapsamagirenbellibaşlıilaçlarsoyaekstreleri,kırmızıyonca,Çinmelekotu(Angelicasinensis)veginsengdir.Otkarışımları,örneğingelenekselÇintıbbındakullanılantürdenkarışımlardafitoöstrojeniçerebilir.Dolayısıyla,etkileşimlerinmeydanagelmesiniönlemekiçin
KOMPLEMENTERONKOLOJİKONTROLLİSTESİ
İyi bir eğitmen bir gevşeme egzersizi öğrenmenize yardımcı olabilir.
Taze zencefil köklerine sıcak su dökerek yapacağınız bir çay mide bulantısına karşı etkili olabilir.
uygunkomplementertedaviyibelirlemekamacıylagerçekleştirilendanışmanınesastedaviileçokiyiuyumluyürütülmesigereklidir.
Meme kanseri tedavisinde yan etkilere karşı hangi komplementer ilaçlar kullanılabilir?
Hastalarkemoterapisırasındaçoğukezmidebulantısıvekusmadanşikayetçidir.Budurumdazencefilveyaakupresurçokyararlıolabilir.Meyanşekeri(lakritz)vesabahlarıyulaflapasıyenmesimideşikayetlerineiyigelir,rendelenmişelmaishalekarşıetkilidir.AraştırmalardaeldeedilenverilerönleyiciDvitaminitedavisiyle,memekanseritedavisikapsamındasıksıkbaşgösterenosteoporuzun(kemikerimesi)önlenebileceğinikanıtlamıştır.Siyahyılanköküyadadiğeradıylayılanotuateşbasmalarınakarşıyararlıdır.Buotaslındafitoöstrojenolarakkabuledilmeklebirlikte,bilimselaraştırmalar,aynıTamoxifenilacındaolduğugibi,memekanserihücrelerininbüyümesiniteşviketmediğinigöstermiştir.Hattabununötesindesiyahyılankökününtümörbüyümesiniengelleyicibiretkisideolduğunavebuaçıdandaönerilebileceğineişaretedenilkaraştırmasonuçlarınınortayaçıkmasıbiziumutlandırmaktadır.Uykubozukluklarındakediotuveakşamlarılavantaileayakbanyolarıoldukçaetkilidir.Hastanınarzusunabağlıolarak,misketlimonuveportakalgibiaromalardaaktifleştiriciolabilir.
Tedaviolduğunuzmemekanserimerkezindensizekomplementeronkolojikonusundabaşvurabileceğinizbiruzmanönermeleriniisteyin.Eğeryeterlibilgialamazsanız,Heidelberg’tekiKanserBilgilendirmeMerkezi(Tel.:0800/4203040hergünsaat8–20,görüşmelerücretsizdir)sizeyardımcıolabilir.
Dahafazlabilgiiçerenkaynaklarıkitapçılardanteminedebilirsiniz,kitapönerilerinebakınız.
Dengelibirbeslenmeyedikkatedin.
Olanaklarınızçerçevesindebedenselfaaliyettebulunun.
Maddebazlıbirkomplementertedavininsizeyararıolupolmayacağıvehangisininsizeyarayacağıyalnızcatedavidensorumludoktorlagörüşerekbelirlenmelidir.
27
Sağlık sigortaları komplementer tedavinin masraflarını üstleniyor mu? Genelolaraksağlıksigortalarınaveözelsigortalaraüyehastalartedavi
masraflarınıkendilerikarşılamakzorunda.Ancakherşeydeolduğugibi,bunundaistisnalarıvar.Ancakzatentedavimasraflarıgündebirkaçcent’iaşmıyor.Gayrıcidditekliflerdebulunanlariçinisesöylenecekteksöz„Nekadarpahalıysa,okadarşüphelidir“.
Hastalara buradan iletmek istediğiniz bir mesaj var mı? Komplementeronkolojihastalarakendilerinindebirşeyleryapmasını
sağlayanolanaklarsunmaktadır.Bunlarıkullanarakkendisorumluluklarıdahilindegirişimdebulunabilirvevücutlarınaolangüvenlerinigerikazanabilirler.
Bayan Dr. Hübner bu söyleşi için çok teşekkür ederiz.
Söyleşigüncelliği:Kasım2016
Tamamlayıcıetkenmaddeleryanlışuygulandıklarıtakdirdevücudazararverebilirler.
Antioksidanlarvebitkiselilaçlardadikkatliolunmalıdır.
KİTAPÖNERİLERİ
Hübner, Jutta Diagnose KREBS ... was mir jetzt hilft Komplementäre Therapien sinnvoll nutzen SchattauerVerlag·Stuttgart2011·ISBN978-3-7945-2830-1Şimdineyapabilirim?…Birkansertanısındansonrayaşananşokderindir.Eşin,yakınlarınvedostlarınvereceğidesteğinyanısıraherşeydenönemlisisizibilgilendirecekveaktifbirşekildehastalığakarşıgirişimdebulunmanızısağlayacakköklüve„kişiyeözel“bilgilerdir.
Otto, Sandra Brustkrebs – Hilfe im Bürokratie-Dschungel Springer·Berlin-Heidelberg2015·ISBN978-3-662-47072-5Tıbbiözellikliolmayanbukılavuzda,memekanserihastalığıvetedavisisırasındavesonrasındasosyalhukukkapsamınagirenhususlarınmaddiaçıdangüvencealtınaalınmasınaveaçıklığakavuşturulmasınayöneliktümbilgilerveatılmasıgerekenadımlarkapsamlıbirşekildederlenmiştir.
Beuth, Josef Gut durch die Krebstherapie – Von Abwehrschwäche bis Zahnfleischbluten: wie Sie Nebenwirkungen und Beschwerden lindern Trias·Stuttgart2009·ISBN978-3-8304-3480-1Kanserekarşıradyoterapivekemoterapiileverilenmücadelezahmetliolupçoksayıdaveçoğukezdeağıryanetkilerlebağlantılıdır.Buradatamolarakdurumunuzagöreuyarlanmışbirdestekbulacaksınız.
Baumann, Freerk Sport und körperliche Aktivität in der Onkologie Springer·Berlin-Heidelberg2012·ISBN978-3-642-25066-8Sporunkanseriönleyiciolumluetkisibilinmektedir.Gerçektenaraştırmalarıngösterdiğiüzere,egzersizçalışmalarıtümörhastalarındadafatik(halsizlik)sendromununsemptomlarınıyatıştırmakta,ruhsalesenliğiiyileştirmekteveyaşamkalitesiniarttırmaktadır.
SÖZLÜKAdjuvan kemoterapi:Birameliyattansonrauygulanankemoterapi
Alopesi:Saçdökülmesi.Kemoterapidesıkgörülenbirolgudur
Antiemetikler: Midebulantısınavekusmayakarşıkullanılanilaçlar.FatikKemoterapilerdesıkgörülenhalsizliğinözelbirşekli
Kemoterapi:Hücrebüyümesiniengelleyenilaçlarla(örn.sitostatiklerlevebazendeantibiyotiklerle)uygulanantedavi
Küratif kemoterapi:Tamameniyileştirmeamacıylauygulanankemoterapi(örn.adjuvankemoterapi)
Lokal rezidiv: Tümörünilkçıktığıyerdetekrarbüyümesi
Malign:Kötühuylu
Malignite derecesi:Birtümörünnekadarsaldırganolduğunubelirtir
Mamma:Kadınmemesi(Latince)
Mastektomi:Memeninameliyatlaalınması
Meme karsinomu: Memekanseri
Metastaz: İkinciltümör,tümörhücrelerininörn.kanveyalenfkanalıylavücudundiğerbölgelerineyayılması
Mikro metastazlar:(Henüz)çokküçükolmalarınedeniylegörüntüyöntemleriyletespitedilemeyenmetastazlar
Neoadjuvan (=preoperatif) kemoterapi: Birtümöründahaiyiameliyatedilebilmesinisağlamakiçinküçültülmesineyönelikkemoterapi
Onkoloji:Tıbbın,tümörhastalıklarınınoluşması,tanısı,tedavisiveönlenmesiyleilgilenendalı.
Oral sitostatikler:Ağızdanalınan,örn.tabletşeklindekikemoterapiilaçları
ÖNSÖZKemoterapinin kanser hastaları için son umut olduğu günler çoktan geride kalmıştır. Kullanım alanları artık hastalığın erken evrelerini de kapsamaktadır. Yapılan tedavilerin başarısını sağlamlaştırmak için adjuvan terapi (bkz. Sözlük) ve hatta ameliyatlardan önce neoadjuvan terapi (bkz. Sözlük) şeklinde kemoterapiler uygulanmaktadır.
Yeni etken maddeler ve etki prensipleri hastalıkla mücadelede kullanılan silahları tamamlayarak kansere karşı sürekli yeni tedavi seçenekleri sunmaktadır. Hastalığa tutulanlar için bu, önemli bir yaşam süresi ve çoğu kez de ciddi bir yaşam kalitesi kazanımı anlamına gelebilir. Sonuçta, tümörlerin ve metastazlarının yaşam kalitesini ciddi bir şekilde etkileyebilecek semptomlara yol açtığı unutulmamalıdır.
Yine de nereden bakılırsa bakılsın, bir kemoterapi her zaman zahmetli bir tedavidir. Doktorlar eş zamanlı terapiler uygulayarak yan etkileri yatıştırmaya çalışırlar. Kemoterapinin hoş olmayan yan etkilerini daha iyi tolere etmek için kendinizin neler yapabileceğine dair bilgileri bu broşürde derledik.
Eisai GmbH olarak bu bilgilerden yararlanacağınızı umar ve acil şifalar dileriz.
Palyatif kemoterapi: Sitostatiklerle yapılan, yaşam süresini uzatma ve yaşam kalitesini iyileştirme amaçlı tedavi. Palyatif kemoterapi kanserin iyileştirilemeyecek düzeyde ilerlemiş olduğu durumlarda uygulanır
Progresyon: Bir hastalığın ilerlemesi
Rejim: Tıp dilinde kombinasyon, doz ve kürden oluşan bütüne kemoterapi rejimi denir
Remisyon: Bir hastalığın kısmen veya tamamen gerilemesi
Rezidiv: Bir hastalığın tekrar baş göstermesi, nüksetmesi
Senoloji: Kadın memesiyle ilgilenen bilim dalı
Sistemik tedavi: Bir etken maddenin kan dolaşımı üzerinden tüm organizmaya yayıldığı tedavi şekli. Kanserde örn. kemoterapi veya anti-hormon terapisi
Sitostatikler: Hızlı ve sık bölünen hücrelerin büyümesini ve çoğalmasını engelleyen ve örn. kanser tedavisinde kullanılan etken maddeler
Supportif terapi: Bir tedaviyi (örn. kemoterapiyi) desteklemek ya da daha iyi tolere edilmesini sağlamak için uygulanan önlemler
Tümör: Hücrelerin aşırı biçimde çoğalması gibi nedenlerden kaynaklanan doku şişmesi. İyi huylu ve kötü huylu tümörler arasında ayrım yapılır
ÖZYARDIM DESTEĞİDoktorun verdiği bilgiler her zaman yeterli değildir. Çoğu kez, meme kanseriyle uğraşırken karşılaşılan sorunları aynı durumdaki kişilerle ele almak daha yararlı olur.
Bilgi ve deneyim alışverişinde bulunmak, kendisiyle aynı kaderi paylaşan kişilerin olduğunu bilmek büyük bir destek olabilir. Almanya’da son yıllarda, özellikle meme kanserine yönelik pek çok özyardım olanakları sunulmaktadır. Bu konuyla ilgili önemli adres ve linkleri sizin için aşağıda derledik.
Frauenselbsthilfe nach Krebs e. V. „Haus der Krebsselbsthilfe“ (Kadınlar İçin Kanser Sonrası Özyardım Derneği „Kanser Özyardım Evi“) Thomas-Mann-Strasse 4053111 BonnTel.: +49 (0) 228 / 33 889 – 402Faks: +49 (0) 228 / 33 889 – 401www.frauenselbsthilfe.de
mamazone – Frauen und Forschung gegen Brustkrebs e. V.(Meme Kanserine Karşı Kadınlar ve Araştırmalar Derneği) Postfach 31 02 2086063 AugsburgTel.: +49 (0) 821 / 5213 - 144Faks: +49 (0) 821 / 5213 – 143www.mamazone.de
Über den Berg e. V. Gemeinnütziger Verein zur Verbesserung der Lebensqualität von Krebspatienten durch Bewegung und Sport (Kamu Yararına Faaliyet Gösteren, Hareket ve Spor Aracılığıyla Kanser Hastası Kadınların Yaşam Kalitesini İyileştirme Amaçlı Dernek) Kaiser-Otto-Straße 4850259 PulheimTel.: +49 (0) 2234 981 72 66www.überdenberg.de
MEME KANSERİNDE KEMOTERAPİ –
YAN ETKİLER İLE NASIL BAŞA ÇIKARIM?
Avusturya
Österreichische Krebshilfe-Gesellschaft(Avusturya Kanser Yardım Vakfı) Tuchlauben 19 AT-1010 ViyanaTel.: +43 (0) 1 / 796 64 50Faks: +43 (0) 1 / 796 64 50-9www.krebshilfe.net
İsviçre
Krebsliga Schweiz(İsviçre Kanser Birliği) Effingerstrasse 40 CH-3001 BernTel.: +41 (0) 31 389 91 00Faks: +41 (0) 31 389 91 [email protected]
Kanser Telefonu ve Yardım Hattı Ücretsiz bilgilendirme hattı: +41 (0) 800 11 88 11E-posta: [email protected]: www.krebsforum.ch
Almanya’da satışı: Eisai GmbH Lyoner Straße 36 60528 Frankfurt am Main [email protected]
HAL
0131
; Hal
aven
-DE0
287;
04/
2018 BİLGİLENDİRME VE DANIŞMA
Brustkrebs Deutschland e. V. (Almanya Meme Kanseri Derneği) Lise-Meitner-Str. 785662 Hohenbrunn (Münih İlçesi) Tel.: +49 (0) 89 / 41 61 98 00Faks: +49 (0) 89 / 41 61 98 01Ücretsiz bilgilendirme hattı: 0800 0 117 112E-posta: [email protected] www.brustkrebsdeutschland.de
Deutsche Krebsgesellschaft e. V. (Alman Kanser Derneği) Kuno-Fischer-Str. 814057 BerlinTel: + 49 (0) 30 322932-90Faks: + 49 (0) 30 3229329-66www.krebsgesellschaft.de
Krebsinformationsdienst (Kanser Bilgilendirme Servisi) Deutsches Krebsforschungszentrum (Alman Kanser Araştırma Merkezi) Im Neuenheimer Feld 280 69120 HeidelbergÜcretsiz bilgilendirme hattı: +49 (0) 800 / 420 30 40 www.krebsinformationsdienst.de
Stiftung Deutsche Krebshilfe-Infonetz Krebs (Alman Kanser Yardım Vakfı) kanser bilgilendirme ağı Buschstr. 3253113 BonnTel.: +49 (0) 800 / 80 70 88 77 (ücretsizdir)Pt - Cu saat 8 – 17 www.infonetz-krebs.de
Avusturya’da satışı: Eisai GesmbH, Saturn Tower Leonard-Bernstein-Straße 10 A-1220 Viyana [email protected]
İsviçre’de satışı: Eisai Pharma AG Leutschenbachstrasse 95 CH-8050 Zürih Tel.: +41 (0) 44 / 306 12 12
ÖNSÖZKemoterapinin kanser hastaları için son umut olduğu günler çoktan geride kalmıştır. Kullanım alanları artık hastalığın erken evrelerini de kapsamaktadır. Yapılan tedavilerin başarısını sağlamlaştırmak için adjuvan terapi (bkz. Sözlük) ve hatta ameliyatlardan önce neoadjuvan terapi (bkz. Sözlük) şeklinde kemoterapiler uygulanmaktadır.
Yeni etken maddeler ve etki prensipleri hastalıkla mücadelede kullanılan silahları tamamlayarak kansere karşı sürekli yeni tedavi seçenekleri sunmaktadır. Hastalığa tutulanlar için bu, önemli bir yaşam süresi ve çoğu kez de ciddi bir yaşam kalitesi kazanımı anlamına gelebilir. Sonuçta, tümörlerin ve metastazlarının yaşam kalitesini ciddi bir şekilde etkileyebilecek semptomlara yol açtığı unutulmamalıdır.
Yine de nereden bakılırsa bakılsın, bir kemoterapi her zaman zahmetli bir tedavidir. Doktorlar eş zamanlı terapiler uygulayarak yan etkileri yatıştırmaya çalışırlar. Kemoterapinin hoş olmayan yan etkilerini daha iyi tolere etmek için kendinizin neler yapabileceğine dair bilgileri bu broşürde derledik.
Eisai GmbH olarak bu bilgilerden yararlanacağınızı umar ve acil şifalar dileriz.
Palyatif kemoterapi: Sitostatiklerle yapılan, yaşam süresini uzatma ve yaşam kalitesini iyileştirme amaçlı tedavi. Palyatif kemoterapi kanserin iyileştirilemeyecek düzeyde ilerlemiş olduğu durumlarda uygulanır
Progresyon: Bir hastalığın ilerlemesi
Rejim: Tıp dilinde kombinasyon, doz ve kürden oluşan bütüne kemoterapi rejimi denir
Remisyon: Bir hastalığın kısmen veya tamamen gerilemesi
Rezidiv: Bir hastalığın tekrar baş göstermesi, nüksetmesi
Senoloji: Kadın memesiyle ilgilenen bilim dalı
Sistemik tedavi: Bir etken maddenin kan dolaşımı üzerinden tüm organizmaya yayıldığı tedavi şekli. Kanserde örn. kemoterapi veya anti-hormon terapisi
Sitostatikler: Hızlı ve sık bölünen hücrelerin büyümesini ve çoğalmasını engelleyen ve örn. kanser tedavisinde kullanılan etken maddeler
Supportif terapi: Bir tedaviyi (örn. kemoterapiyi) desteklemek ya da daha iyi tolere edilmesini sağlamak için uygulanan önlemler
Tümör: Hücrelerin aşırı biçimde çoğalması gibi nedenlerden kaynaklanan doku şişmesi. İyi huylu ve kötü huylu tümörler arasında ayrım yapılır
ÖZYARDIM DESTEĞİDoktorun verdiği bilgiler her zaman yeterli değildir. Çoğu kez, meme kanseriyle uğraşırken karşılaşılan sorunları aynı durumdaki kişilerle ele almak daha yararlı olur.
Bilgi ve deneyim alışverişinde bulunmak, kendisiyle aynı kaderi paylaşan kişilerin olduğunu bilmek büyük bir destek olabilir. Almanya’da son yıllarda, özellikle meme kanserine yönelik pek çok özyardım olanakları sunulmaktadır. Bu konuyla ilgili önemli adres ve linkleri sizin için aşağıda derledik.
Frauenselbsthilfe nach Krebs e. V. „Haus der Krebsselbsthilfe“ (Kadınlar İçin Kanser Sonrası Özyardım Derneği „Kanser Özyardım Evi“) Thomas-Mann-Strasse 4053111 BonnTel.: +49 (0) 228 / 33 889 – 402Faks: +49 (0) 228 / 33 889 – 401www.frauenselbsthilfe.de
mamazone – Frauen und Forschung gegen Brustkrebs e. V.(Meme Kanserine Karşı Kadınlar ve Araştırmalar Derneği) Postfach 31 02 2086063 AugsburgTel.: +49 (0) 821 / 5213 - 144Faks: +49 (0) 821 / 5213 – 143www.mamazone.de
Über den Berg e. V. Gemeinnütziger Verein zur Verbesserung der Lebensqualität von Krebspatienten durch Bewegung und Sport (Kamu Yararına Faaliyet Gösteren, Hareket ve Spor Aracılığıyla Kanser Hastası Kadınların Yaşam Kalitesini İyileştirme Amaçlı Dernek) Kaiser-Otto-Straße 4850259 PulheimTel.: +49 (0) 2234 981 72 66www.überdenberg.de
MEME KANSERİNDE KEMOTERAPİ –
YAN ETKİLER İLE NASIL BAŞA ÇIKARIM?
Avusturya
Österreichische Krebshilfe-Gesellschaft(Avusturya Kanser Yardım Vakfı) Tuchlauben 19 AT-1010 ViyanaTel.: +43 (0) 1 / 796 64 50Faks: +43 (0) 1 / 796 64 50-9www.krebshilfe.net
İsviçre
Krebsliga Schweiz(İsviçre Kanser Birliği) Effingerstrasse 40 CH-3001 BernTel.: +41 (0) 31 389 91 00Faks: +41 (0) 31 389 91 [email protected]
Kanser Telefonu ve Yardım Hattı Ücretsiz bilgilendirme hattı: +41 (0) 800 11 88 11E-posta: [email protected]: www.krebsforum.ch
Almanya’da satışı: Eisai GmbH Lyoner Straße 36 60528 Frankfurt am Main [email protected]
HAL
0131
; Hal
aven
-DE0
287;
04/
2018 BİLGİLENDİRME VE DANIŞMA
Brustkrebs Deutschland e. V. (Almanya Meme Kanseri Derneği) Lise-Meitner-Str. 785662 Hohenbrunn (Münih İlçesi) Tel.: +49 (0) 89 / 41 61 98 00Faks: +49 (0) 89 / 41 61 98 01Ücretsiz bilgilendirme hattı: 0800 0 117 112E-posta: [email protected] www.brustkrebsdeutschland.de
Deutsche Krebsgesellschaft e. V. (Alman Kanser Derneği) Kuno-Fischer-Str. 814057 BerlinTel: + 49 (0) 30 322932-0Faks: + 49 (0) 30 3229329-22www.krebsgesellschaft.de
Krebsinformationsdienst (Kanser Bilgilendirme Servisi) Deutsches Krebsforschungszentrum (Alman Kanser Araştırma Merkezi) Im Neuenheimer Feld 280 69120 HeidelbergÜcretsiz bilgilendirme hattı: +49 (0) 800 / 420 30 40 www.krebsinformationsdienst.de
Stiftung Deutsche Krebshilfe-Infonetz Krebs (Alman Kanser Yardım Vakfı) kanser bilgilendirme ağı Buschstr. 3253113 BonnTel.: +49 (0) 800 / 80 70 88 77 (ücretsizdir)Pt - Cu saat 8 – 17 www.infonetz-krebs.de
Avusturya’da satışı: Eisai GesmbH, Saturn Tower Leonard-Bernstein-Straße 10 A-1220 Viyana [email protected]
İsviçre’de satışı: Eisai Pharma AG Leutschenbachstrasse 95 CH-8050 Zürih Tel.: +41 (0) 44 / 306 12 12
