Embed Size (px)
Citation preview
ISSN
1686
-862
5
วารสารรายไตรมาส
ปท 8 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2555เผยแพรขอมลขาวสารและความเคลอนไหวดานสงแวดลอมในพนทภาคใตตอนลางฝงตะวนออก
Contact
คยกนกอนรายไตรมาสปท 8 ฉบบท 1 เดอน มกราคม - มนาคม 2555วตถประสงค : เพอเผยแผรความรและขาวสารดานสงแวดลอมทเปนประโยชนตอการนำไปเปนแนวทางการปฏบต และประชาสมพนธขาวสาร หรอกจกรรมดานสงแวดลอม
ทปรกษาโชต ตราชสรพล ปตตาน
บรรณาธการบรหารจงจตร นรนาทเมธกล
หวหนากองบรรณาธการวกรม เดชหน
กองบรรณาธการจรงค มะสนรชฎา แกวมณ
บรรณาธการฝายศลป และสรางสรรคทว ลอชาสตย
ประสานงานรชฎา แกวมณ
จำนวนพมพ 1,000 เลมออกแบบ-จดพมพบรษท มาสเตอรพซ แอนด โครเชท จำกดโทร. 074-221122 โทรสาร. 074-221125www.masterpiece.co.th
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ถนนกาญจนวนช ตำบลเขารปชาง อำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000
โทร. 0-7431-1882, 0-7431-3419
Website : www.reo16.mnre.go.th
E-mail : [email protected]
From Editor
สนใจสมครเปนสมาชกหรอสงความคดเหนประชาสมพนธ สามารถแจงความจำนงไดท บรรณาธการวารสาร “เมดทราย“
วารสาร เมดทราย
เหตการณมหาอทกภยไดลดลงเขาสภาวะเกอบปกตแลว ทงไวท งความเสยหายดานทรพยสนและรางกายรวมท งสภาพจตใจของผประสบภาวะอทกภย ซงยงตองรอทำการเยยวยาอกเปนเวลานานลาสดไดขาววาในรอบปนจะมพายไตฝนเกดขนถง 27 ลก พายโซนรอนอก 2-3 ลก และพายด เปรสชนอกประปราย โดยจะเกดในพนทบรเวณทวปเอเซยแปซฟก สำหรบเมองไทยเราจากการวเคราะหของผรบอกวา ไตฝนจะเขาประเทศไทยเตมๆ 1 ลกและพายดเปรสชนอกเลกนอย ทำใหเราตองหนกลบมาคดวา เราจะตงรบอยางไรด เพอลดภาวะความรนแรงของพาย และไมใหเกดความเสยหายมากมายเหมอนอยางอดต ทาน ว.วชรเมธ ไดกลาววา ใหมองธรรมชาตเปนคร แลวเราจะอยกบธรรมชาตไดอยางปลอดภย ดงนน เมอธรรมชาตสอนอะไรเรา เรากควรทจะตองนำสงทธรรมชาตสอนเรามาปรบปรง แกไข ปฏบต หาทางออกรวมกน เพอทเราจะไดอยกบธรรมชาตอยางยงยน ตางคนตางไดผลประโยชนรวมกน ธรรมชาตกคงอย เรากไดผลตอบแทนจากธรรมชาตในทางทด เพอคณภาพชวตทเปนสข
ContentsFrom Editor
ในเลมนมอะไร
ยอนดตายาย..ใชชวตบานทรงไทย...สภยนำทวม
เกรดเลก...เกรดนอยปรากฎการณลานญา คออะไร
เลาะเลยบ ชายฝงปาสนทรายชายหาด
เกรดเลก...เกรดนอยใบมะกรด มหศจรรย กำจดแมลงในขาวสาร
เลาเรอง...ดวยภาพ
เกบมาปรง...ใหอรอย
เกบธรรมชาต มาวาดเปนการตน
เลาเรอง...สงแวดลอมจดการบานหลงนำลด..และชวยบำบดนำเสยไปดวย
ธรรมชาต และสงแวดลอมตนไมมสวนชวยในการฟอกอากาศไดอยางไร
ทน...มรางวล
4
7
16
8
1418
11..
12..
14..
16..
18..
19..
8..
7..
4..
15..
ดขาวนำทวมแลวนาสลดใจ อดนกไมไดวาทำไมนำจงทวม
ไดรนแรงและทำความเสยหายใหกบประเทศไทย และพนทอนๆ
ของโลกขนาดน ทวมขงอยเปนแรมเดอน และทวมไปทวทกภาค
ของประเทศไทย แตทหนกหนอยคอพนทภาคกลางของประเทศ
ซงเปนพนราบลม ภาคใตเองกไมเบา ไมนอยหนาภาคอนๆ
แมจะเปนปลายฤดฝนแลวกตาม นำกยงอตสาหทวมอกจนได
และยงแถมดวยดนถลม คลนลมแรงตามมาดวยการกดเซาะ
ชายฝง
เมอพดถงเรองนำทวมเลยตงขอสงเกตวาทำไมเดยวนนำ
จงทวมบอยจง ทวมกนทกป ปละหลายรอบ ในอดตนำไมทวมหรอ
คำตอบกคอในอดตมเหตการณนำทวมเชนกนแตไมบอยเชนใน
ปจจบน คงเปนเพราะในอดตมพนทรองรบนำอยเปนจำนวนมาก
สามารถรองรบเกบกกมวลนำไดมาก ไมมสงกดขวางทางนำ
นำในอดตเลยไมหลงทาง สามารถไหลออกทะเลไดตามชองท
เคยไหล สวนปรมาณนำฝนทตกลงมากคงไมแตกตางไปจาก
ปจจบนสกเทาไหร ยงจำไดหรอเปลาคนเกาคนแกเคยพดใหฟง
วาฝนฟาเมอกอนตกเจดวนเจดคนหรอสบวนสบคนกยงเคยม
ตกจนทำมาหากนไมได ตกจนตองอยกบบานไมสามารถ
จะออกไปไหนได แลวคำถามกถกถามตอวาคนในอดตเขาอยกน
อยางไร ใชชวตกนอยางไรเมอยามนำทวม หรอเขาปลกบาน
อยางไรนำถงไมเขาทวมบานใหขาวของเสยหาย คำตอบกคอ
คนในอดตจะปล กสร า งบ านแบบบ านทรงไทยใต ถ นส ง
ซงการออกแบบบานในอดตนนดวยภมปญญาชาวบานจะเนน
ความสะดวกสบาย การใชประโยชนและการปองกนภยธรรมชาต
ไวในตว แบบบานทรงไทยของเราเลยไมกลวนำทวมเพราะ
ตวบานสง ภมปญญาของไทยเราสมยกอนร จกประยกต
และจดจำเหตการณปรากฏการณทางธรรมชาตมาใชประโยชน
เลยออกแบบบานมาใหปองกนนำทวมอยแลวใตถนบานโลงยกสง
นำมากไมตองยกของขนของหน เวลานำทวมบานเลยไมเสยหาย
ผดกบบานในยคปจจบน แบบบานสวนใหญจะนยมสราง
สไตลของบานฝรง ซงไดรบอทธพลมาจากวฒนธรรมตะวนตก
เพราะสรางงายกวา วสดในการกอสรางมหลากหลาย และราคา
กอสรางไมสงมากเหมอนบานทรงไทยซงแบบบานสไตลของ
บานฝรงจะนยมสรางตวบานวางอยตดกบพนดน เมอถงฤดนำทวม
(นำหลาก)นำเลยถอโอกาสมาเยอนกคงเปนเรองท ไมแปลก
บานทรงไทยของเราจะมลกษณะคลายกนตรงทมใตถน
โลงสง ซงกมประโยชนแตกตาง และเหมาะสมไปแตละภาค เชน
บานทรงไทยภาคใต จะสรางใหสอดคลองกบวถชวต ลกษณะ
สภาพภมอากาศและสงแวดลอมทางภาคใต โดยสภาพภมประเทศ
ของภาคใตมลกษณะเปนคาบสมทร มทงมรสมตะวนตกและ
ตะวนออกพดผานจงมฝนตกชก มพายและลมแรงเกอบตลอดป แม
อากาศคอนขางรอนจดเพราะใกลเสนศนยสตร แตกมความชนสง
บานทรงไทย สภยธรรมชาต
ยอนดตายาย...ใชชวต4
สภาพเหลานมอทธพลตอสถาปตยกรรมพนบานของภาคใตหลาย
ประการ โดยเฉพาะอยางยงทเกยวกบรปแบบของเรอนไทยภาคใต
เอกลกษณพเศษอยางหนงของเรอนไทยภาคใต อนเนอง
จากมฝนตกชกและความชนสง คอ การไมฝงเสาลงในดน
แตจะวางทกเสาลงบน “ตนเสา” โดยใชทอนไมเนอแขง หรอกอนหน
หรอหลอเปนแทงซเมนตรองรบไว แลวใชวธบากประกบ ใชขอแป
และคาน บงคบเสาใหตงเขารปแลวจงขนตงวางจนทนแป
และเครองประกอบอนๆ ไดแก ตง รอด ระแนง มงหลงคา
ป พ น แ ล ะ ก น ฝ า เ ค ร อ ง เ ห ล า น จ ะ ช ว ย ย ด โ ย ง ก น เ อ ง
สามารถทรงตวเรอนไวทงหมดอยางมนคง เหตท ไมฝงเสา
ลงในดน เพราะเมอฝนตกชกสภาพดนยดหยนมากโอกาส
เสาจะทรดม ไดมาก นอกจากนนพนดนทชมชนดวยนำฝน
จะเปนทอยของปลวกและเชอราตางๆ สงเหลานจะกดกรอน
ทำใหเสาผพงเรวขน นอกจากนนการใชตนเสารองรบยงชวยให
เปนผลดตอการเคลอนยายบานอกดวย
การทภาคใตมลมแรง และฝนชกตลอดป บงคบให
ชาวภาคใตปลกเรอนมความสงไมมากนก มหลงคาลาดชน
และใหปลายเสาเอนเขาในเลกนอย และถากนฝากระดานนยม
วางกระดานตามแนวนอนใหรมลางของแผนบนทบรมบนของ
แผนลางตามลำดบ เหตททำใหตวเรอนเตยกเพอไมใหตานลม
มากเกนไปและททำใหหลงคาลาดชน กเพอไม ใหลมปะทะ
ปลายจากหรอหางกระเบอง และทำใหนำฝนทตกตองหลงคา
ไหลเรวและสะเดดนำเรวนำฝนไมขงและแฉะชนอยนาน ชวยให
หลงคาคงทนและไมรวซม ทตงปลายเสาใหเอนเขาหากน
เลกนอยนนเรยกตามภาษาถนวา “ทรงชางเยยว” ชวยใหฝาทกน
มลกษณะสวนลางคอยๆ ผายออกเลกนอยคณลกษณะเชนน
ชวยผอนการตานลมไดดยงขน ทงชวยบงคบใหลมบางสวนลอด
ผานชองลมเหนอฝาเขาไปในตวบาน ทำใหอากาศถายเทดขน นอกจาก
นยงชวยกนไมใหฝนสาดเขาใตถนบาน เพราะโดยปกตใตถน
บานจะใชประโยชนหลายลกษณะ โดยเฉพาะทองถนทอยใกลทะเล
เชน ชาวเกาะภเกต เกาะสมย สภาพทพายจดและฝนตกชกเปน
เงอนไขบงคบใหการปลกเรอนสมยกอนนยมปลกเปนเรอน
โดดเดยวไมนยมทำระเบยงออกมาทางดานขาง หรอดานสกด
เพราะลมมรสมมกพดพานำฝนสาดเขาระเบยงทำใหเรอน
ผ เร ว ท ถ ายทอดแบบเรอนจากถนอ นมาทำเปนระเบยง
หรอมชานแลนระหวางเรอน 2 หลง หรอทำระเบยงขาง
เพยงหล ง เดยว กตองทำฝาก นหรอปดกนสาดจนมดชด
เพอปองกนฝนสาด
ชานเรอนภาคใตนยมปดวยไม เค ยมหนาประมาณ
2 นว กวางประมาณ 12 นว ใหมความยาวตลอดหองไมนยม
ตอกลาง การปนยมเวนชองหางกนประมาณ 1 นว และไมตอง
ตอกตะป ท งน เพราะไม เคยมทนแดดทนฝนดกวาไมอนๆ
นำฝนจะไดไมขงในรองไม
การวางตวอาคารของเรอนภาคใตนยม “ปลกลอยหวน” คอ
ปลกใหดานยาวพงไปทศตะวนตกและทศตะวนออก จนเกดเปน
คตความเชอวา “หามปลกเรอนขวางหวน” คอหามปลกดานยาว
ยอนดตายาย...ใชชวต
5สำ
นกงา
นสงแ
วดลอ
มภาค
ท 16
สำน
กงาน
ปลดก
ระทร
วงทร
พยกร
ธรรม
ชาตแ
ละสง
แวดล
อม
พงไปทศเหนอและทศใต เหตผลทแทจรงคอ การปลกขวาง
ตะวนออก จากหนาบานตองหนไปทศตะวนตกหรอทศตะวนออก
อนทำใหแสงแดดสองรอนจดตลอดคร งวนแลว ย ง เปนการ
ตานทางลมทางฝน ฝนจะสาดเขาบานและอาจจะถกพายพดพงไดงาย
เวนแตเรอนขาว ซงมกปลกอยางมนคงเปนพเศษและมขาวบรรจ
อยเตมยากทจะถกพายพดพงได และเรอนขาวนนยงตองการให
แดดสองอย ตลอดวน เพ อข า ว เล ยงจะได ไ ม อ บช น เส ย เร ว
เรอนขาวจงนยมปลกขวางตะวน หนาตางบานภาคใตมกเจาะเปน
ชองเลกๆ ถาทำใหเปดปดได มกเปดเขาขางในหรอถาเปดออก
ขางนอกจะใชวธแขวนหอยแลวใชไมคำยนใหสวนลางเปดอาออก
โดยวธน ไมตองใชขอสบ กนลมพดไดดและสะดวกในการปดเปด
หนาจว ซงชาวภาคใตเรยกวา “หมกลอง” นยมปดทบ ถาเปนบาน
แบบหลงคามงดวยกระเบอง หลงคาสวนทยนเลยหนาจวออกมา
จะต ไมกระดาน ใตระแนงเพอกนไมใหลมพดพากระเบองปลว
เรยกสวนนวา “หนาผา” และตรงเชงของหนาจวจะทำเปนหลงคา
ขวางเอยงลาดลงมาเพอกนฝนสาดเรยกหลงคาสวนนวา “ปกนก”
จะเหนไดวาธรรมชาตมอทธพลตอวถชวตของมนษยอยางมาก
ไมวาจะทำการสงใดธรรมชาตกเขามาเกยวของทงสน
แลวฤดนำหลากหรอฤดนำทวมคนรนเการนกอนเขาใชชวต
กนอยางไร ฤดนำหลากในอดตทปจจบนเปลยนเปนฤดนำทวม
ซงในอดตคอฤดแหงความอดมสมบรณ ฤดแหงความรนเรง ใน
พนทภาคกลางจะมการละเลนตางๆท เกยวกบฤดหลาก เชน
รองเพลงยาว เลนเพลงเรอ ประเพณการแขงเรอ ตอนรบการมาถง
ของฤดกาลของการทำนา ซงปหนงจะมนำทวมมาครงหนงทกป
ทวมมากทวมนอยก ไมเปนไรใหทวมกแลวกน เพราะเมอมนำ
กหมายถงสามารถทำการเพาะปลกขาวได อาจถอวาฤดนำหลาก
เปนฤดแหงการรอคอยดวยซำไป พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
ฤดน ำหลากคอฤดแห งความอดมสมบรณ การมาถงของนำ
หมายถงการมาถงของกง หอย ป ปลา มาใหจบกนถงหนาบาน
และมมากมายจนจบกนกนไมหมด จนตองนำไปทำปลารา หรอนำ
ไปแปรรปเพอเกบไวเมอยามขาดแคลนอาหาร เชนเดยวกบภาคใต
การมาถงแหงฤดนำหลากหรอนำทวม ถงแมนำจะทวมเขาไมถอ
เปนภยพบต เปนเรองปกตทเกดประจำทกปเขาจะรอยแลววาพอ
ถงเวลานำกจะมา โดยเฉพาะคนทอาศยอยรอบๆทะเลสาบสงขลา
ทเรยกวาคนลมนำทะเลสาบสงขลา ฤดนำหลากเปนฤดทคนลมนำ
รอคอยเพราะนนหมายถงฤดททะเลสาบสงขลามความอดมสมบรณ
ทสด ทะเลสาบเตมไปดวยสตวนำนานาชนด ในอดตคนเกาคนแก
เคยเลาใหฟงวา กง หอย ป ปลา และสตวนำมมากจนไมรจะเอาไป
ไหน แคลงบนไดบานกมกง หอย ป ปลา มาใหจบกนถงหนาบานเลย
มมากจนสตวนำวายนำชนกน แมนำจะทวมขงเปนเวลาแรมเดอน
คนลมนำกไมเคยกลวและไมเคยคดวาเปนนำทวมหรอภยพบตแต
อยางใด เขาคงใชชวตอยางปกตสข ดวยบานเรอนของคนลมนำสวน
มากเปนบานทมลกษณะเปนบานทรงไทยใตถนโลงยกสงนำจง
ไมทวมตวเรอน ซ งบร เวณใตถนจะเปนท ใชจอดเรอและเกบ
เครองมอประมง คนลมนำแตละบานจะมเรอเกอบทกหลงคาเรอน
การเดนทางไปมาหาสกนทำธระกใชเรอเปนพาหนะ ฤดนำหลาก
จงเปนวถชวตตามปกตของผคนในสมยกอน ดงนนคนสมยกอน
จงไมรสกวา “นำทวมเปนภยพบต” แตกลบกลายเปนมหาภยพบต
สำหรบคนในยคปจจบน
6
ลานญา มชอเรยกตาง ๆ กนหลายชอ เชน นองของเอลนโญ
สภาวะตรงขาม เอล นโญ สภาวะทไมใช เอลนโญ และฤดกาลทอณหภม
ผวนำทะเลเยน (season with cold SSTs) เปนตน (Glantz, 2001)
ลานญา ความหมายเดยวกน คอ ปรากฏการณทกลบกน
กบ เอลนโญ กลาวคอ อณหภมผวนำทะเลบรเวณตอนกลาง และ
ตะวนออกของแปซฟกเขตศนยสตรมคาตำกวาปกต เนองจากลม
ตะวนออกเฉยงใตมกำลงแรงมากกวาปกต จงพดพาผวนำทะเลทอน
จากตะวนออกไปสะสมอยทางตะวนตกมากยงขน ทำใหบรเวณดงกลาว
ซงเดมมอณหภมผวนำทะเล และระดบนำทะเลสงกวาทางตะวนออก
อยแลว ยงมอณหภมและระดบนำทะเลสงขนไปอก ปรากฏการณ
ลานญา เกดขนไดทก 2 - 3 ป และปกตจะเกดขนนานประมาณ 9 - 12
เดอน แตบางครงอาจปรากฏอยไดนานถง 2 ป
ปกตลมตะวนออกเฉยงใตในมหาสมทรแปซฟกเขตรอน
หรอแปซฟก เขตศนยสตรจะพดพาน ำอ นจากทางตะวนออก
ของมหาสมทรไปสะสมอยทางตะวนตก ซงทำใหมการกอตว
ของเมฆและฝนบรเวณดานตะวนตกของแปซฟกเขตรอน สวนแปซฟก
ตะวนออกหรอบรเวณชายฝงประเทศเอกวาดอรและเปร มการไหลขน
ของนำเยนระดบลางขนไปยงผวนำซงทำใหบรเวณดงกลาวแหงแลง
สถานการณเชนนเปนลกษณะปกตเราจงเรยกวาสภาวะปกตหรอ
สภาวะทไมใช เอลนโญ แตมบอยครงทสถานการณเชนนถกมองวา
เปนไดทงสภาวะปกตและลานญา อยางไรกตามเมอพจารณารปแบบ
ของสภาวะลานญา จะเหนไดวาปรากฏการณ ลานญา มความแตกตาง
จากสภาวะปกต (Glantz, 2001) นนคอ ลมคาตะวนออกเฉยงใต
ทพดปกคลมเหนอมหาสมทรแปซฟกเขตรอนมกำลงแรงมากกวาปกต
และพดพาผวนำทะเลทอนจากตะวนออกไปสะสมอยทางตะวนตก
มากยงขน ทำใหบรเวณแปซฟกตะวนตก รวมทงบรเวณตะวนออกและ
เกรดเลก เกรดนอย
ตะวนออกเฉยงใตของเอเชย ซงเดมมอณหภมผวนำทะเลสงกวา
ทางตะวนออกอยแลวยงมอณหภมนำทะเลสงขนไปอก อณหภมผว
นำทะเลทสงขนสงผลใหอากาศเหนอบรเวณดงกลาวมการลอยตว
ขนและกลนตวเปนเมฆและฝน สวนแปซฟกตะวนออกนอกฝงประเทศ
เปรและเอกวาดอรนนขบวนการไหลขนของนำเยนระดบลางไปสผวนำ
(upwelling) จะเปนไปอยางตอเนองและรนแรง อณหภมทผวนำทะเล
จงลดลงตำกวาปกต เชน ลานญาทเกดขนเมอ พ.ศ. 2531 - 2532 อณหภม
ผวนำทะเลบรเวณดงกลาวตำกวาปกตประมาณ 4 องศาเซลเซยส
ผลกระทบของลานญาตอปรมาณฝนและอณหภมในประเทศไทย
จากการศกษาสภาวะฝนและอณหภมของประเทศไทยในป เอลนโญ
โดยใชวธวเคราะหคา composite percentile ของปรมาณฝน และ
composite standardized ของอณหภมในป เอลนโญจากขอมล
ปรมาณฝนและอณหภมรายเดอน ในชวงเวลา 50 ป ตงแต พ.ศ. 2494
ถง 2543 พบวา ในป ลานญา ปรมาณฝนของประเทศไทยสวนใหญ
สงกวาปกตโดยเฉพาะชวงฤดรอนและตนฤดฝนเปนระยะท ลานญา
มผลกระทบตอสภาวะฝนของประเทศไทยชดเจนกวาชวงอน และ
พบวาในชวงกลางและปลายฤดฝน ลานญา มผลกระทบตอสภาวะ
ฝนของประเทศไทยไมชดเจน สำหรบอณหภมปรากฏวา ลานญา
มผลกระทบตออณหภมในประเทศไทยชดเจนกวาฝน โดยทกภาค
ของประเทศไทยมอณหภมตำกวาปกตทกฤด และพบวา ลานญา
ทมขนาดปานกลางถงรนแรงสงผลใหปรมาณฝนของประเทศไทย
สงกวาปกตมากขน ขณะทอณหภมตำกวาปกตมากขน
ปรากฏการณลานญา คออะไร
7สำ
นกงา
นสงแ
วดลอ
มภาค
ท 16
สำน
กงาน
ปลดก
ระทร
วงทร
พยกร
ธรรม
ชาตแ
ละสง
แวดล
อม
มคำถามว าในชนบทเม อกอนตอนไมมผงซกฟอก
ไมมแชมพสระผม เขาใชอะไรในการซกผาหรอสระผมกน
“ลกเคด” เปนคำตอบหนงในหลายๆตวเลอกททำใหนกถง
ตนหนามเคดทชาวบานซงอาศยบรเวณพนท ใกลทะเลนำเคม
มกจะนำมาใชซกผาและสระผม ดวยคณสมบตลกของตน
หนามเคดเมอนำมาขยกบนำจะเกดฟอง เลยทำใหนกภาพตอไปวา
เมออดตชายทะเลไมใชมแตนำทะเลเคมๆ ชายหาดทมทรายขาวๆ
ยงมองคประกอบอกหลายๆ อยางทประกอบขนเปนระบบนเวศ
ของชายทะเล ปาสนทรายเปนอกองคประกอบหนงทสำคญ
ทมพชพรรณและระบบนเวศของปาทแตกตางไปจากปาทวไป
ในความรสกของคนทองถนทอาศยอย ใกลชดกบปาชายหาด
หรอปาสนทรายชายหาด จะมความรสกคนเคยกบผนปาชายหาด
หร อป า ช าย เ ลมาต ง แต เ ก ด และม ค ว ามสำคญก บก า ร
ดำรงชวตของพวกเขาเปนอยางยง ซงปาสนทรายชายหาด
เปนแหลงเกบไมฟน เปนสวนครวท ใช เกบพชปา หาผก
เปนหองยาทเกบหาสมนไพร และตดไมมาใชบางตามความจำเปน
ของชวตประจำวน แตในทางตรงกนขามปาสนทรายชายหาด
เปนระบบนเวศหนง ซงประเทศไทยเราไมคอยใหความสำคญ
และละเลยในการอนรกษรกษาปาหาดทรายชายหาด พนท
ปาชายหาดหลายแหงถกทำลาย และเปลยนสภาพไปจนสญสน
เหมอนกบระบบนเวศอนๆ เชนปาพร หรอปาชายเลนทพง
จะมาเรมอนรกษกนเมอใกลจะหมด ปาสนทรายชายหาด
ทยงหลงเหลออยบาง สวนใหญจะเปนพนทอทยานแหงชาต
ท เหนความสำคญและอนรกษเอาไว ปาสนทรายชายหาด
ยงถกมองเปนเพยงวชพช ท ไรคณคา และไมกอประโยชน
เลาะเลยบ ชายฝง
ปาสนทรายชายหาดทางเศรษฐกจ ดงนนเมอมความตองการใชพนท ในดานตางๆ
จากภาครฐหรอธรกจเอกชน เพอสรางสำนกงานหรอพฒนา
รองรบนกทองเทยว ปาสนทรายชายหาดหรอปาชายหาด
จงถกเลอกเปนพนทเปาหมายอนดบแรกๆ
ชายฝงทะเลหรอตามเกาะแกง ทมดนทรายจด เปน
สนทราย นำทะเลทวมไมถง และมไอเคมทพดจากทะเล นบเปน
ปจจยททำใหเกดปาชายหาด พชชายหาดทเกดและเตบโตขนได
จะตองปรบตวใหกบสภาพแวดลอมเพอใหสามารถดำรงชวตอย
เชน การขาดแคลนนำจดในบางฤดกาล คลนลมทมความรนแรง
แสงแดดทมความรอน เปนตน ตนไมสวนใหญทพบจงมลกษณะ
เปนพม ลำตนคดงอ และแตกกงกานสาขามาก กงสน ใบหนาแขง
ระบบรากถอเปนสวนประกอบสำคญของพรรณไมปา
ชายหาด เนองจากสนทรายหรอชายหาดทพชเกาะอยนน
จะมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา รากของพชประเภทน
จงมลกษณะทสามารถงอกไดตามขอ และงอกรากไดใหมตาม
การทบถมของทรายทพดเขามาพอกพน เมอรากเจรญเตบโต
ขนกจะพฒนากลายเปนลำตนยดเหนยวทรายไว และจะรกคบ
จนกระทงครอบคลมชายหาดนน
แตในบางครงทมพายหรอลมพดแรง พรรณพชเหลานก
อาจจะถกทรายทบถมหรอนำทะเลทวมถงจนตายไป แตเมลดพนธ
ของหญาหรอผกบงทอาจลอยอย ในทะเลกจะถกพดขนสฝง
งอกเงยขนเปนพรรณพชชายหาดขนมาอกครง
ลกษณะเดนของพชชายหาด คอ มผลเบาลอยนำ เชน
มะพราว ซงขยายพนธไปทวโลกโดยใหลกของมนลอยไปกบนำ
นอกจากนยงมพชจำพวก ตะบน ตะบน จก ดองดง หงอนไกทะเล
8
สนทะเล หกวาง ซงทงหมดกระจายพนธโดย
อาศยนำทะเลและขนอยบนแนวทราย
หญาเปนพชเบกนำของปาชายหาดรนแรก ๆ
มระบบรากทสานกนเปนรางแห ยดหนาทรายเอาไวเชน
หญาลงลม ผกบงทะเล เมอรากเจรญเตบโต จนเปน
เถากจะชวยยดทรายใหมนคงมากขน ผกบงทะเลสามารถ
ท จ ะ เล อยครอบคลมพ น ท ออกไป ได ไกลมาก ตาม เถา
ของผกบ งทะ เลสามารถเปนท ย ด เหน ยวของเมลดหญ า
และไมใหญบางชนด เชน สนทะเล ลำเจยก เอนอา ฯลฯ
ลกษณะของพชชายหาด เชน ตนพลบพลง รกทะเล
ปอทะเล จะชอบขนเปนกลมๆ จงเปรยบเสมอนกำแพงกนคลนลม
ใหกบพชชายหาดชนดอนๆ ททนเคมและลมไดนอยกวา
ไดมโอกาสเจรญเตบโต
ปาชายหาดบางแหงทชายฝงเปนหน จะเปนบรเวณ
ของพชทมลำตนสงไมมากและคดงอ ดวยแรงลม แตจะมเรอนยอด
ทตอเนองกนโดยตลอดและแนนทบจนถงดน เชน ตนหกวาง
โพธทะเล โพธกรง และกระทง เปนตน
ถดจากพชทอยตดกบชายทะเล อาจมพชบางชนดทเกดขน
เปนสงคมพช “ปาบงนำเคม” โดยจะขนอยเปนกลมๆ พรรณพช
สวนใหญ เปนการผสมกนระหวางปาชายหาดกบปาชายเลน
เมอพนดนยกสงขน หรอมอนทรยวตถทบถมมากขน กจะพฒนา
เขาสสงคมปาชายหาดทสมบรณ และอาจพฒนาตอไปเปนปา
ประเภทอน ตามลกษณะภมประเทศแตละแหง ซงอาจใชเวลา
ในการววฒนาการนบสบหรอรอยป
การกอเกดปาชายหาดจงมววฒนาการทตอเนองยาวนาน
มคณประโยชน และหนาทของระบบนเวศทสำคญในการยดเหนยว
สนทราย และรกษาชายฝงทะเล เปรยบเสมอนตวทรกษาสมดล
ระหวางรอยตอของทะเลกบปาบนบก
ครงอดตปาชายหาดมอยทวไป แตแนวปาซงมอยแคบ
ระหวางชายฝงถงแผนดน มนจงหมดไปเมอพนทชายฝงถก
เปลยนแปลงเพอประโยชนทางเศรษฐกจ เชน การทำรสอรท
สวนสาธารณะ การกอสรางตก อาคาร เปนบอเพาะเลยงกง
พนทนากง ฯลฯ ปาชายหาดแถบภาคตะวนออกถกทำลายมากสด
และดานทะเลอนดามนยงอยดกวาอาวไทย ในปจจบนปาชายหาด
ไมเปนทรจกเพราะแทบไมมเหลอใหเหนอกเมอในอดตเลาขาน
กนวาจะพบปาชายหาดหรอปาสนทรายชายหาดปรากฏอยทวไป
ตามชายทะเลทเปนหาดทรายเกานำทวมไมถงทงชายฝงภาค
ตะวนออกตงแตจงหวดชลบรลงไปถงจงหวดตราด และทางภาคใต
แถบฝงทะเลดานอาวไทยจากจงหวดเพชรบรลงไปจนตอเขตแดน
ประเทศมาเลเซยรวมถงเกาะตาง ๆ ในอาวไทยดวย ในทางฝง
ตะวนตกมพบตงแตจงหวดระนองลงไปจนถงจงหวดสตล รวมทง
หมเกาะนอยใหญในทะเลอนดามนดวย
สนทรายแตละเนนประกอบขนจากเมดทรายจำนวน
เกนคณานบ และตองใชเวลาในการกอรางสรางรปยาวนานเปนพน
เปนหมนป ทรายบางเมดเลาความหลงของตวเองวาเคยเปนหนผา
อยบนภเขามากอน โดนแดดและลมฝนกดกรอนผพง ถกชะลาง
ลงสแมนำ และไหลออกทะเล ลองลอยไปในกระแสนำเคมกบมวล
เมดทรายอกมหาศาล ซงบางสวนมาจากเศษเสยวของเปลอกหอย
และปะการง กระทงถกคลนซดขนสฝง จากเมดทรายมาเปน
ผนทรายเกดขนไดไมยาก แตการจะกอกำเนดเปนสนทราย
มความเปนไปไดไมมาก เนองจากตองมปจจยเงอนไขอกหลาย
ประการชวยเอออำนวย หนาหาดตองมระยะนำขนนำลงทกวางพอ
เพอใหทรายไดตากแดดตองลมจนเมดแหง และเมดทรายจะตอง
มขนาดละเอยดพอทสายลมจะพดปลวไปได กระแสลมตองพด
เปนทศทางเดยวกนอยางสมำเสมอ ยาวนานเปนฤดกาล
ความเรวลมตองมากกวา 15 ไมลตอชวโมง ถงจะแรงพอทจะหอบ
เมดทรายไปได แตถาเกน 45 ไมลตอชวโมง กจะกลายเปนพาย
พดกรอนเนนทรายจนไมอาจกอรางเปนสนสงๆ เวงนำตองเปดโลง
ไมมเกาะแกงหรอสนแหลมกดขวางทางลม แตบนฝงจะตอง
มปราการกนดกทราย ซงอาจจะเปนซากพชซากสาหรายทะเล
ทถกคลนซดมาวางไวตามแนวนำขนสงสดบนชายหาด เมดทราย
ทเดนทางมาแสนไกล ยงตองเดนทางตอแมหลงจากถงฟากฝงแลว
กระแสลมทมความเรวระหวาง 15-45 ไมลตอชวโมง จะพดทราย
เมดใหญใหกลงไปชนเมดทอยขางหนาเคลอนตวตอเนองกนไปใน
ลกษณะทเรยกวา การคลาน สวนเมดทรายทมขนาดพอด จะถก
พดปลวไปในทวงทาการกระโดดของกบ ลองลอย แลวตกลง
กระแทกเมดอนใหลอยตอ กระทงเจอแนวซากจากทะเลทเนาเปอย
เปนปย มพชไมชายหาดงอกเงยขนมาดกทางลม สนทรายลกแรก
จะกอกำเนดขนตรงนน พชพรรณปาสนทรายชายหาดทมลกษณะ
ทนตอละอองนำเคม ทานลม ใบมผวมนและเปนขน มระบบราก
ทหาอาหารไดด แพรพนธเรว งอกงามไดทกฤดกาลและโตเรว
ทนกบการทบถมของทราย จะเตบโตขนมาทำหนาทดก
เมดทรายใหสะสมเปนสนทราย สงขนโตขนและมเสถยรภาพ
เนนทรายแรกท เกดขนรมหาดจะสงราว ๒ เมตร
ดานหนาทหนออกสทะเลจะรบลมแรงมาก และแรงลมสงสด
จะอยตรงยอดของสนทราย เมดทรายทอยดานหนาจะถกพด
ปลวขามสนไปตกดานทอบลม ทำใหสนทรายกรอนจากดานหนา
ไปโตดานหลง และเคลอนทถอยหางฝงขนไปเรอยๆ จนถง
ระยะหนง สนทรายลกออนแนวใหมจะเกดขนทดแทน ขณะ
ทสนทรายทเกดกอนถอยรนเขาไปดานใน สนทรายลกใหมๆ
จะเกดขนสบตอเนอง เหมอนกบการเคลอนของสนคลนในทะเล
ตางกนแตวา การหนนเนองของคลนทะเลเกดขนในเวลา
เพยงชวลมหายใจ แตการเขยอนของสนทรายชายหาดอาจใชเวลา
เปนรอยๆ หรอเปนพนป ผลการศกษาในตางประเทศพบวา
สนทรายบางแหงมอายถง 18,000 ปเนนทรายทเกดขนกอน
จะถอยรนขนมาอย ในสดบนแผนดน ยงลกเขาไปสนทราย
จะสกกรอน ราบแบนไม เปนสนชด เจนเหมอนสนทราย
ทเกดใหม ขณะทสนทรายเคลอนถอยเขาไปในแผนดน พชบกเบก 9สำ
นกงา
นสงแ
วดลอ
มภาค
ท 16
สำน
กงาน
ปลดก
ระทร
วงทร
พยกร
ธรรม
ชาตแ
ละสง
แวดล
อม
จะงอกขนมาทำหนาทสรางเสถยรภาพใหสนทรายไมขนาดเลก
จะเขายดพนทกอน ไมใหญงอกงามตามมาตอจากนนผนปา
กจะหนาแนนขนตามเวลา ทงในแงของจำนวน ชนดและขนาด
เปนพฒนาการของปาสนทรายชายหาด ดานหนาปาสนทรายชายหาด
จะเหนพมไมดานหนาทะเลท รบกระแสลมแรงและไอนำเคม
และปะทะกบการขดสจากเมดทรายโดยตรงมลำตนแคระเกรน
กงแหงใบโกรนเหมอนไมยนตาย แมกไมพวกนพลตนเปนปราการ
ดานหนา ปกปองสมทมพมไมดานในใหเตบโตสงใหญขนในแนวหลง
เสถยรภาพของสนทรายมสวนอยางสำคญในการเปนกนชน
ไมใหคลนทำลายฝงยามมมรสมรนแรง และแนวปาชายหาดยง
ทำหนาทเปนโลตานพายใหกบสรรพสงและสรรพชวตบนแผนดน
ความจรงธรรมชาตไดสรางปราการอนมนคงไวใหแลว แตคน
มองไมเหนและไมเอาใจใส ความสญเสยยงใหญจงอบตขนซำแลว
ซ ำอก ระหวางเนนทรายกลางปาสนทรายชายหาดเปนรอง
ลำราง (Trough) บรเวณนไมเคยแหงแลง ในฤดมรสมนำฝนจาก
สนทรายจะไหลลงมา เปนแหลงนำจดใกลชายทะเล เปนภมนเวศ
อนเกอหนนใหผนดนเกบซบนำฝนไดดกวาพนทราบเรยบ นำท
ซมผานลงไปใตดนจำนวนมาก จะเปนผนงนำชวยกนยนนำเคม
ไมใหรกเขาไปในแหลงนำใตดนบางแหงหางฝงขนไปสก 3 เมตร
สามารถขดบอใชนำจดได ลำราง (Trough) อาจจะมชอเฉพาะถนท
เรยกไมเหมอนกนบางพนทในภาคใตอาจเรยกลำรางวา “ระบาง”
หรอ “วะ” ซงระบบนเวศของลำรางบางลำมทางออกสทะเลและม
นำทะเลเขามาเปนนำกรอย สวนท ไมมทางออกบางแหงมนำขง
ตลอดปบางแหงกวางใหญ เปนพร เปนแหลงอาศยแพรพนธ
ของสตวนำนานาชนดตงแต ป ปลา หอย กง ไปจนถงสตว
สะเทนนำสะเทนบกและสตวเลอยคลาน อยาง กบ เขยด เตา ตะกวด
เหย จงเหลน ง และเปนทหากนของนกนำ นกกระยาง เปนถน
อาศยของพชนำนานาพนธ บว กก จด รวมทงพชรมนำทชอบ
ความชมชนจำพวกยานลเภาโชน และลำเจยกหรอเตยทะเล
ความมนคงของสนทรายยงเปนแนวปองกนสงคมพชซบซอน
ทกำลงเจรญเตบโตใหรอดพนจากการถกนำทะเลทวม ถกไอเคม
และกระแสลมแรง รวมทงเปนแหลงทรายเตมใหชายหาดทอาจถก
ชะลางพงทลายจากคลนลมและพายฝนในฤดมรสม ทรายถกชะลาง
ลงทะเล ไปเปนเนนทรายอยใตผนนำ เมอคลนใหญมากระทบจะมวนตว
กลายเปนคลนหวแตก ความเชยวกรากและแรงกระทบกระแทกเบาลง
ชวยลดการกดเซาะชายฝง หลงจากนนเมดทรายจะถกคลนหอบ
กลบมาฟากฝงในฤดแลง พอเมดแหงลมกพดขนไปเปนสนทราย
ถากระบวนการนถกรบกวน วฏจกรตามฤดกาลถกขดขวาง ไมมทราย
มาเตมกลบ ชายหาดจะหดแคบ ชายฝงจะถกกดเซาะพงทลายไปเรอยๆ
สงคมของสนทรายมความเปราะบางยง แมหญาเพยงตนเดยว
ถกทำลายกอาจกอความเสยหายใหญหลวง
เมอหญาตนหนงหายไป จะไมมสงใดคอยดกเมดทรายให
ตกลง และสายลมแรงยงพดเอาเมดทรายไปจากตรงนน โดยเฉพาะ
บนยอดสนซงกระแสลมแรงทสด สนทรายจะสกกรอนขยายเปน
รองใหญและลกขนเรอยๆ กระทงทำใหสนทรายขาดเปนทอน
รวมทงการเหยยบยำเปนทางเดนของคนและฝงสตวเลยง วว แพะ แกะ
ควาย การขดแย การใชพาหนะบนสนทราย การตดถนนรวมถง
การบกเบกแผวถางทำสวนมะพราวและมะมวงหมพานตแตทงหมดน
ยงไมรนแรงเทากบการไถหนาดนจนราบเรยบเตยนโลงอยางสนเชง
เพอเตรยมเปลยนพนท ไปใชประโยชนในทางอตสาหกรรมและ
การกระทำดงกลาวกไดเกดขนแลวกบพนทบางสวน
พรรณพชปาชายหาดจะขน
หนาแนนตามระยะทางทหางจาก
ทะเล เคยมการสำรวจพรรณพช
ในปาสนทรายชายหาดพบวาม
100 กวาชนดอยางเชนตนทม
เ ปล อกส ด นแดง เ ร ยกว าต น
เสมดชน ดอกเปนผกใชกนกบขาวยำ ยอดออนใชจมนำพรก
เปลอกสมยกอนคนภาคใตนยมนำมายอมผาทเรยกวาผายอมหมก
ทมเปลอกสขาวเรยกวาตนเสมด ดอกกใชกนกบขาวยำไดเชนกน
และเมอฝนตกใหมๆจะมเหดชนดหนงทเรยกวา“เหดเสมด”งอกขน
ตามโคนของตนไมชนดน ทกงและตนประดบดวยหนามแหลมๆ
มดอกสสวยคอตนหนามเคด ผลของมนใชเปนยาสระผมถตว
แทนสบ และใชซกผา ทลกละมายกบลกมงคดแตมรสเปรยว
และมเนอนอยกวาเรยกวาตนวา(มงคดปา) ตนหวา ตนกระดกไก
ชะมวง ชะเมา ซงเปนเพยงสวนหนงของไมยนตน
ส วนไม เล กไม เล อยกม หลากหลายชนด เช นกน
ตวอยางเชน เจาเถาทมดอกสเหลอง ภาคใตเรยก
สาวเลา (บหรง) ทกลบดอกสมวง เกสรสเหลอง
คอตนโคลงเคลง ภาคใตเรยก เหร ทมดอกสมวง
ลกเมอสกมสมวงเขมถงสดำ ชาวบานแถวภาคใต
นยมนำไมมาทำดามจวกคอตนกะพรวด หรอตน โทะ
ในภาษาใต ทมดอกสขาวมเกสรตวผเปนพฝอย กลนหอม
จดในเวลาเชาและหอมออนๆในเวลากลางคนคอตน รสสคนธ
ซ งคนภาคใตบางถ น เร ยก ย านปด ท ข น เป นพ มม ใบ เข ยว
เปนมน ดอกออกเปนชออยตามปลายกง หรอตามสวนยอด ดอกมสชมพ
อมขาว ผลโตเทาขนาดเมดนน เมอยงออนเปนสแดง ผลแกจะเปน
สมวงดำ ยอดออนใชจมนำพรก คอตนพลงกาสา ภาคใตบางถนเรยก10
ตนราม ทมลกษณะคลายตนพลงกาสาแตมลกสแดงเมอสกและมใบ
เปนหยกเรยกพลงกาสาเลก หรอตนตาเปดตาไก และยงมอกหลาย
สายพนธ เชน ชางนาว/มกกเมาส เบยแลน/นมตำเลย ผกกด/หางปลา
อแปะ/เกลดพญานาค วาว/กระแตไตไม วาวปา/เฟนหลงสวน เปนตน
ประเภทกลวยไมกจะมพวก กะเรกะรอนปากเปดท เกาะอยบน
คาคบไมเตยๆ หรอตามตอไมผๆ หยอนชอดอกสเหลองนำตาล
ระยายาวตนละหลายๆชอ เอองแปรงสฟน เอองนกกระยางทออกดอก
ปละสามสครง ขาวไปทงปาจนบางคนหลงคดไปวาเปนฝงนกกระยาง
หรอบางคนอาจเหนเปนเกลดหมะ เอองมาวงทขนอยตามพนดน ซงม
หลากหลายสไลตงแตสขาวจนถงสมวงเขม ชนดไมเรอนยอดสงทขนอย
แถบลำรางดานในกจะเปนพวก ยางนา ตะเคยน ตำเสา(กนเกรา)
พชสมนไพรกมอยหลากหลายชนด อยางเชน ตนสะตม
สบเอายางมาเปนยาระบายออนๆ ปาดปลายหอยหวลงเอานำในตนมา
กนแกทองเสย ขหนอน ใชตมเอานำกนแกทองรวง พลงกาสา
ใชแกโรคบด หนาหน แกขดเบา แกมปลาหมอ ใชผลในการรกษาฝ หรอ
เอาตนทงหาสวนมาตมนำกนรกษานว พดทง ตมกนแกโรคของผหญง
สาวเลา/สายหยด บำรงเลอด ตาลสาน รกษาแผลผพอง เถามะกลำ
ตาหน ใชพนศรษะคนเปนโรคตาแดงไมใหแมลงหวเขามานำเชอ
ไปต ดคนอ น และใช น ำ ในถ งหม อข า วหม อแกงล งหยดตา
รกษาโรคตาแดง เปนตน
นอกจากนป าสนทรายชายหาดย ง เปนท อาศยสตวป า
ตางทพบบอยทสดกคอนกจะมท งนกประจำถนและนกอพยพ
โดยเฉพาะนกเขามมากเปนพเศษ ทงนกเขาใหญ ทชอบจบคอนไม
ใตพมเปนค และนกเขาชวาทชอบเดนหากนตามพนเปนฝง ๆ
นกคมทชอบวงซกๆ เขากอไมเมอไดยนเสยงคน และเสยงนกหวานๆ
อกนบไมถวน ยามเยนยามคำทเงยบสงบจะเหนฝงลงแสม ชะมด
หรอมสง วงขามถนน บางครงไกปากยนอยขางทาง ใหเหนเปนประจำ
ทกส งทกอยางทธรรมชาตสรางสรรคลวนมประโยชน
แตประโยชนอยท ใครจะเหนหรอใครจะมองแคนนเอง อาจจะไมม
ประโยชนกบบางอยาง แตตรงกนขามกลบมประโยชนกบอกอยาง
แตทแนๆ ทกสงทกเหมอนจะถกตดสนดวยสตวประเสรฐทเรยกตว
เองวามนษย กไมรวาจะถกหรอผด อยางเชนปาสนทรายชายหาด
ทถกมองวาไมมประโยชนเลยถกทำลายและถกแทนทดวยสงท
มนษยเราคดวามประโยชนมากกวา สำหรบมนษยนนเอง
เกรดเลก
เกรดนอยใบมะกรด มหศจรรย
กำจดแมลงในขาวสาร
หลายๆ ครงท เมอซอขาวสารมาเกบไวในโอง หรอ
ในกระสอบ มกจะมแมลงตวเลกๆ ตดมาดวย หรอบางท
นำมาเกบไวไมนาน เจาแมลงกพากนอพยพเขามาอยอาศย
โดยไมไดรบเชญ กวาจะซาวขาวใหสะอาดได ตองเสยเวลาใน
การเกบออก หรอไมกตองซาวหลายนำ เสยคณคาทางอาหาร
ไปอก แกปญหาไดไมยากเลยคะใหใส ใบมะกรดลงไปใน
ถงขาวสาร ใสทงกานเลยกได (สะดวกในการเกบออก) หลงจาก
นนไมนานแมลงทอาศยอยเดมกจะตาย รวมทงไมมหนาใหมๆ
ยายเขามาอาศยอกดวย ถาใบมะกรดแหงจนไมมกลนแลว
กคอยเปลยนใบใหม
11
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
เลาเรองดวยภาพ
เมอวนท 8 ธนวาคม 2554 สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 รวมกบองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก(องคกรมหาชน) ไดจดการใหความรและประชาสมพนธ เรอง“การลดกาซเรอนกระจกดวยกลไกการพฒนาทสะอาดสการแกปญหาภาวะโลกรอน” ณ โรงแรมหรรษา เจบอำเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา
เมอวนท 20 พฤศจกายน 2554 กลมงานวเคราะหคณภาพสงแวดลอมประชมหารอขอกำหนด ISO/ICE17025/2005
เมอวนท 27 ธ.ค.54 กลมงานเฝาระวงและควบคมคณภาพสงแวดลอม จดประชมคณะทำงานขบเคลอนการฟนฟสงแวดลอมคลองสำโรงแบบบรณาการ ครงท 2/2554ณ หองประชมสำนกงานสงแวดลอมภาคท 16
เมอวนท 7-11 พ.ย.54 กลมงานเฝาระวงและควบคมคณภาพสงแวดลอม ตดตามตรวจสอบคณภาพนำพ นท ทะ เลสาบสงขลาและคลองสาขา คลองเทพาและคลองพะวง และวนท 21-23 พ.ย.54 ตดตามตรวจสอบคณภาพนำ คลองสำโรง คลองอตะเภาและคลองสาขา
12
เมอวนท 2 ธนวาคม 2554 เจาหนาท สสภ.16 รวมพธถวายสตยปฏญาณเพอเปนขาราชการทดและพลงแผนดน เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ ณ สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16
เมอวนท 25 พฤศจกายน 2554 สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ไดเขารวมกจกรรม วนวชราวธ ซงเปนวนคลายวนสวรรคตของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ณ สนามโรงเรยนมหาวชราวธ จงหวดสงขลา
เมอวนท 19 ธ.ค. 54 เจาหนาท สสภ.16 สำรวจพนทประสบเหตดนถลมเนองจากฝนตกหนกเมอวนท 17ธนวาคม 2554 ณ บานแหลมเจา ม.1 ต.เกาะใหญอ.กระแสสนธ จงหวดสงขลา
เมอวนท 5 ธนวาคม 2554 เจาหนาท สสภ.16 ร วมก จกรรมว น เฉล มพระ เก ย รต พระบาทสม เด จพระเจาอยหว เนองในมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ ไดแก พธทำบญตกบาตร พธถวายพระพรชยมงคล พธจดเทยนชยถวายพระพรชยมงคล ณ สนามกฬาตณสลานนท
13
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
เกบมาปรง...
ใหอรอย
สวสดครบ สมาชกวารสาร ทกๆ ทาน เปนไงครบปใหมน หวงวาทกทานคงไดรบแตสงดดทเปนสรมงคล แกตนเอง... ทกๆ ทานคงไดฉลองปใหมกนทามกลางสายฝน คดเสยวาเปนพรจากฟากฟาอนเยนฉำกแลวกน ทำไงไดละครบทกอยางมนตองเปนไปตามธรรมชาตตามกาลเวลา แตชวงนหนกหนอยเทานนเอง คงไมเปนไรครบ! เกบแรงไวตอสกบชะตาชวตเราตอไปอยาไดเจบไดไขนะครบ รกษาสขภาพดวย พอฝนหยดแดดกรอน ทำใหรางกายรอน รอน เยน เยน ตะครนตะครอ คอแหงเบออาหาร กนอะไรไมอรอย ไมถกปาก ถกลน วนนผมมเมนอาหารทกนแลวทำใหอาการดงกลาวทเลาเบาบางลงไปไดบาง เปนอาหารพนๆ งายๆ แตอรอยนน คอ
แกงสมกงกบมะรม ดอกแค และมะขามสด เครองปรง1. กงอะไรกได ขนาดกลาง แกะเปลอกผาหลงไวหาง ประมาณ ½ กโลกรม2. เครองแกงสมตำแลว ประมาณ 1 ขด3. กะปแกง ยำกะปแกง 1 ชอนโตะพน4. มะขามสด 2 ขด5. มะนาว 1 ลก6. นำตาลปบ ประมาณ 1 หวนวโปง7. ลกมะรมปอกเปลอกใหหมดเสยน ตดใหสนประมาณ 2 ขอนว ½ กโลกรม8. ดอกแคขาว หรอแดง เอาดอกตมตม ประมาณ 2 ผายมอ9. นำปลาไวเหยาะเมอตองการความเขมขน วธทำ ขดผวมะขามลางใหสะอาดใสนำพอประมาณ ตงไฟใหเดอดสกพก ตกออกมาขยในนำรอน แลวเทกลบลงไปในหมอ โดยเอากระชอนกรองกากออก เอาเครองแกงกบกะปใสลงไปจนละลายดแลวใสนำตาล มะรม ดอกแคตามลงไป พอเดอดใหใสกง แลวคนใหเขากน แลวยกลงบบมะนาว
ลงไปซก 1 ซก เพอเพมความหอม แลวชมดหากเปรยวไปนดหนอยใหเหยาะนำปลาลงไป ชมดใหไดรสเปรยว เคม หวาน ตามกนไป ตกกนรอนๆ
กบขาวสวย แถมปลาแดดเดยวแกลม เฮอ...อรอย ปรมาณขนาดนทานไดประมาณ 5 คนพอด เคลดลบ กงใสลงไปแลวตองยกลงทนทเพราะเนอจะนมหวานพอด ขอใหมความสขกบการกนนะครบ พบกนใหมฉบบหนาคราบ....
แกงสมกง..มะรม..ดอกแค
โดย...ลงทย
14
แกงสมกง..มะรม..ดอกแค
นกเรยนพอจะรสาเหตไหม? วาทำไม ทผานมาจงเกดนำทวมเมองไทยมากมายขนาดนน
เปนเพราะสภาวะโลกรอนครบครบรรยากาศพนผวโลกมการเปลยนแปลง
มายชาย มายชาย พวกเธอเขาใจผดกนอยางยง อนทจรงกคอ...
ลาออกดกวามครแบบน
ฮๆๆๆครมวเปลา
ชวงนนบนสวรรคมการฉลองเคาทดาวน กนตงหาก ซงบนสวรรคจะถงกอนโลกมนษย 3-4 เดอนพวกเทวดากพากนดมกนทงวนทงคน จนฉราดพรอมๆกนในชวงนนพอด..นนละสาเหต
15
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
เลาเรอง...สงแวดลอม
จดการบานหลงนำลด..และชวยบำบดนำเสยไปดวย
ทกๆวน เมอมการใชนำกมนำระบายทง มการดำรงชวตกมของระบายท งในรปนำและสารอนทรย เหลอใชท เรยกกนวา “ของเสย” แตจะไมใครรวา การยอยของเสยทวานนเปลองออกซเจนไปเทาไรกไปไดคำตอบจากผรเรองของเสยมาวาการยอยสลายของผลผลตเหลอใชของคนหนงคนในวนหนง เปลองออกซเจนรวมๆแลว 54 กรม เปนการใชยอยสลายของเสย 12 กรม ซกลางและอาบนำ 18 กรม นำจากครว 24 กรม ลองคำนวณดแลวกนวา ความสกปรกทงหมดนจะเปนเทาไรเมอมคนจำนวนหนง และความสกปรกท ไปรวมกนอยทแหลงนำเดยวกนจะมกอนขนาดไหน จะทำใหนำกลบมาสะอาดดงเดมกคงตองชวยกนจดการกบนำตนนำทแตละคนเกยวของ และตนเหตนำเสยทสำคญรายใหญไมไดอยไกลท ไหนหรอกกอย ในแตละบานนนแหละภายใตความเจรญดานการผลต สนค าอปโภคบรโภคทงหลายทครองตลาดอย ไมมเหตผลทมาคานไดเลยวาไมมการเตมสารเคมตางๆ ลงไป สารเคมทคนเคยทสดกม สารปรงแตงรสและกลน สารกนบดและสสนตางในอาหารสำเรจรปตางๆ เมอบรโภคสนคาเหลาน เขาไปแลว ยงไงๆกตองขบถายหรอชำระลางออกมา นำทงทออกมาจงไมพนทจะปนเปอนสารเคม นำนกจะไหลไปตามทอทตอออกมาจากบานลงสแมนำ ลำคลอง ทะเล นำจากครวเรอนจงเปนนำทยากตอการฟนคนสภาพใหเปนนำดใหม และไมสามารถบำบดไดทนกบปรมาณการถายเท
นำเสย ททะลกลนออกมาจากทกบาน ทกชอง ทกเรอน นำในแมนำลำคลองจงเปนสคลำ นำจากครวเปนนำทปนเปอนสำคญเปนนำทมทงสารพษฆาแมลงจากการลางพชผก คราบไขมน และเศษอาหารจากการลางจานหรอลางเนอสตว คราบไขมนทจบตวกนเปนแผนลอยอยเหนอผวนำ ปดกนมใหออกซเจนในอากาศผานลงไปสแหลงนำ ทำใหนำเนาไดในทสด นำจากหองนำปนเปอนผลตภณฑทนำมาใชในหองนำซงมจปาถะ สบ แชมพ ยาสฟน ครมนวดผม ครมโกนหนวด โฟมลางหนา ซงแตงส กลน ไว ยงใชผลตภณฑสารพด นำเสยกยงเปนภาระหนกกบการบำบด ยงมนำยาทำความสะอาดสขภณฑและพนผวพวกกระเบองเคลอบในหองนำอก ซงเปนอนตรายตอนำมากกวากลมขางตน นำยาขดพนซงมสวนผสมของสารโซเดยมออกไซเลต ซงขณะใชจะสงผลทำลายเยอจมกของผทสดดมเขาไปเมอไหลลงสแหลงนำยงทำใหสตวนำตางๆ ตาย และลดจำนวนลงเนองจากไมสามารถแพรพนธไดตามธรรมชาต ยงมสารกำจดมด แมลงสาบ หน หรอสตวอนทมารบกวน นำยาทำความสะอาดกระจก นำยาขดเงา นำยาลางทอนำ ทเปนสารเคมใกลตวและใชกนในบาน สารเหลานเมอถกระบายดวยนำลงสแหลงนำ กมผลปนเปอนนำเชนกน สนามหญา สวน แปลงปลกพชผกสวนครว พชพนธไมดอกไมประดบ ซงมการใหอาหารหรอปยเคม เมอใหนำรดไหลผาน กจะชะเอาสารเคมทอย ในปยปนเปอนมากบนำ เพมปรมาณนำเสยมากขนดวย1
6
ลานอเนกประสงคทใชซกผา ลางจาน เมอปลอยนำทงทมฟอสเฟตจากผงซกฟอกลงไปในนำ กทำใหพชนำจำพวกผกตบชวา สามารถแพรพนธเจรญเตบโตไดอยางรวดเรว เมอพชนำเหลานตายลง ตองใชแบคทเรยท ใชออกซเจนจำนวนมากยอยสลายออกซเจนในนำจะถกดงไปใชหมด ทำใหเกดนำเนาเสยไดมากขนทกขณะ พชและสตวอนๆในนำกเรมขาดออกซเจนไปดวย ในยามทวนน ตองทำความสะอาดบานเรอนทอาศยกนยกใหญ จงมแนวโนมทจะมนำเสยเพมปรมาณขนในพนททไหนเปนแกมลงรบนำหรอมนำทวมขงอยนานกมโอกาสคลกคลกบนำเสยมากขนจะทำอยางไรเพอไมเพมปรมาณนำเสยจงเปนเรองตองชวยกนเตรยมการ “ลดนำเสย” และลงมอทำทนทเมอมกจกรรมเหลานแลวคดจะใชสารเคมทคนเคย การลางหองนำ : ใชนำสมสายชผสมกบเกลอและนำในสดสวนทเทากน ชะลางอางอาบนำพนกระเบองในหองนำ หรอใชโซเดยมไบคารบอเนต (ผงฟ) ผสมกบนำ ชะลางกได ทำความสะอาดกระจก : ใชสบเหลว 1/4-1/2 ชอนชาผสมกบหวนำสมสายช 3 ชอนโตะ และนำ 2 ถวย เชดแทนนำยาเชดกระจกทมแอมโมเนยจำนวนมากถากระจกนนมไขมนเกาะตดอยมาก ใหผสมโซดาไฟเพมลงไป 1/4 ชอนชา ผสมใหเขากนดแลวนำไปเชด กระจกจะแวววาวด ขดเงา (พน) : ใชนำมนละหง 3 ถวย ผสมกบขผงบแวกซ 6 ชอนโตะ กวนใหเขากนดวยความรอน ใสขวดเกบไวใชไดนานๆ ลางทอนำ : ผสมนำสมสายช 1 ขวด โซดาไฟ 1 ชอนโตะและนำ 20 ลตร ราดลงในทอนำทอดตนดวยเศษอาหารหรอสงสกปรก แชทงไวสกพก ถานำยงไหลลงชา อาจใชนำรอนจดเทตามลงไป กลนอบในทอจะหายไปดวย ดบกลน : ผสมอเอม 1 สวน กบนำ 20 สวน ใสลงในถงชกโครก ทงไว ขามคน ราดนำตาม กลนไมสะอาดจะหมดลงไป ถาไมมอเอมกอาจจะใชสารบอแรกซ (นำประสานทอง) 2 ชอนโตะโรยใสในโถสวม ทงไวขามคน รงเชาราดนำตาม ฆาเชอรา : ใชผาขาวบางหอสารบอแรกซ ชบนำอนเชดตามขอบต เยน ทงคางคนไว รงขนใชผาชบนำอนเชดเชอราทตดอยอกครง ผงซกฟอก : เลอกใชผงซกฟอกทมสวนผสม ของซโอไลตมาก หรอผสมฟอสเฟตนอย (ดไดจากเปอรเซนตของฟอสฟอรสทระบแลวคณ 3) ผงซกฟอกทมการควบคมปรมาณฟอสเฟต
จะมไมเกนรอยละ 0.5 กรองนำเสยกอนทงออกจากบาน : ใชปลอกคอนกรตขนาดเสนผาศนยกลาง 0.8-1 เมตร ขอบสง 50 เซนตเมตร วางซอนกนทำบอเกรอะ-ถงกรองไรอากาศ ซงสามารถกำจดความสกปรกในรปสารอนทรย (บโอด) ไดถงรอยละ 75 ใหนำเสยผานการกรองเศษขยะและเศษอาหารกอนผานเขาสบอดกไขมน ซงจะม 1 หรอ 2 บอกได ขนกบปรมาณนำเสยผานจากบอดกไขมนกจะเปนบอเกรอะและถงกรองไรอากาศในถ งกรองไร อ ากาศใส ห นบดไว ทำหน าท เ ป นต วกรองและลดความสกปรก หลงจากนนนำผานไปสบอซม หรอระบายส ท อ ระบายน ำสาธารณะได เ ลยขอบคณผ ร จ ากมหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยสงขลานครนทร และกรมควบคมมลพษ กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและส งแวดลอมท แบ งปนความรมาให ขอขอบคณ คอลมนหมอเจเลาเรอง จาก..lanpraya.com ทว ลอชาสตย เรยบเรยง
17
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
ตนไมมสวนชวย...
ในการฟอกอากาศไดอยางไร เราเรยนมาตงแตเดกวา ตนไมมกลไกการสงเคราะหด วยแสง ทำให เก ดการกำจ ดก าซคารบอนไดออกไซด ผลตออกซเจน แตนอกจากน ตนไมยงสามารถดดสารพษตาง ๆได เชน ดดซบเอามลภาวะจากนำและดนผานทางรากของมนดนและวสดปลกหลายชนด เชน ถานกมความสามารถในการดดซบกลนและมลภาวะตางๆไดด จงชวยปรบปรง คณภาพอากาศภายในให ดขนได นอกจากน การคายนำของพชยงชวยรกษาความชมชนในอากาศไดอกดวย การสงเคราะหดวยแสงของพช
พชโดยทวไป จะมการดดคารบอนไดออกไซดเขาทางใบ และดดนำเขาทางราก จากนนจง เปลยนคารบอนไดออกไซดและนำ ใหกลายเปนนำตาลกบออกซเจน นำตาลนนจะถกนำไปใชในกระบวนการภายใน และการเจรญเตบโตของพช สวนออกซเจนกจะถกปลดปลอยออกมา ใหสงมชวตอนไดใชประโยชนตอไปซงกระบวนการทงหมดน จะเกดในเวลากลางวน เพราะตองใชพลงงานจากแสงเปนตวกระตน จงเรยกวา “กระบวนการสงเคราะหดวยแสง” ดงทไดกลาวมาแลววา พชจะรบคารบอนไดออกไซดเขาทางใบ ทกครงทพชเปดปากใบเพอรบคารบอนไดออกไซด พชจะ
ตองสญเสยนำออกไปทางปากใบเชนกน พชบางชนดซงสวนใหญ เปนพชในทะเลทราย จงมการปรบตวใหเปดปากใบในเวลากลางคนและปดในตอนกลางวน เพอ ลดการคายนำ ทำใหสามารถรกษานำไวใชในกระบวนการตาง ๆ ขณะเดยวกน กยงสามารถผลตนำตาลและออกซเจนไดตามปกต ตวอยางของพชเหลานเชน กระบองเพชร สบปะรดส วานหางจระเข ปานศรนารายณกลวยไม เปนตนพชทนยมปลกภายในอาคาร พชทถกเลอกเขามาปลกภายในอาคาร มกตองมคณสมบตปลกงายและทนทาน ไมตองการ แสงมากขณะเดยวกนกมความสวยงามอยในตว เชน ลนมงกร เศรษฐเรอนใน เปนตน
1.ลนมงกร(Mother-in-law’stongue) ตนลนมงกรมลกษณะเปนกาบใบแขงเหมอนลนงหรอลนมงกรตนสงประมาณ 2-4 ฟต ใบกวาง ประมาณ 2 นวถาปลกไดสมบรณ ตนจะแตกกอด และมดอกเปนชอสขาวอมเขยว ดอกหอมออนๆ การปลกควรใชดนรวนซย ไมตอง
รดนำบอย ขยายพนธ โดยการแยกหนอลนม งกรจะคายกาซออกซเจนและดดกาซคารบอนไดออกไซดเวลากลางคนจ ง เหมาะสมท จะนำมาต งไว ในหองนอนหรอหองน ง เลน
2.กลวยไม(Orchids) กลวยไมเปนพชทตองการความชนคอนขางสงแตไมแฉะ คอตองระบายอากาศไดดและไมชอบแสงแดดจด กลวยไมสวนใหญมดอกทสวยงามและบานอยไดนานเปนเดอน กลวยไมจะคายกาซออกซเจนและดดกาซคารบอน-
ไดออกไซดในเวลากลางคนเชนเดยวกน ตวอยางกลวยไมทรจกกนโดยทวไป เชน รองเทานาร กลวยไมหวาย แคทลยาแวนดา ฟาแลนนอปซส เปนตน กลวยไมทเหมาะสมตอการปลกในอาคารมกเปนกลวยไมกงดน เชน หวาย ฟาแลนนอปซส เพราะสามารถจดวางในกระถางไดงาย และไมเลอะเทอะ อกทงการปลกในวสดเชนกาบมะพราว ถาน เมดดนเผา ยงมสมบตในการดดกลนและสารพษตางๆไดดอกดวย
3.เศรษฐเรอนใน(Airplaneplant) ไมกอ สงประมาณ 1 ฟต ใบยาวแหลมมแถบสเหลองตรงกลางใบ ชอบแสงแดดออน ๆ ไมตอง การนำมาก เพราะไมคอยคายนำเทาใดนก แตมการดดสารพษภายในอาคารไดดมาก โดยม
ประสทธภาพสงในการกำจดสารฟอรมาดไฮดออกจากอากาศ(ฟอรมาดไฮด มกถกปลดปลอย จากไมอดปารตเกลบอรดและพลาสตก) จงเหมาะแกการนำมาปลกในหองทมเฟอรนเจอรใหมๆ
ธรรมชาต
และสงแวดลอม
18
สวสดสมาชกวารสารเมดทรายทกทาน ปใหมแลว ทน...มรางวล กยงคงรปแบบเดม คอการตอบคำถาม เพอใหสมาชกทกทานไดรวมสนกและลนรบของรางวล คำถามฉบบกอนคงตอบกนถกนะคะ เพอไม ให เสยเวลา เรามาเขาเรองคำถามกนดกวา “พชทนยมปลกภายในอาคาร มอะไรบาง” ถาไดคำตอบแลวกสงคำตอบกนมาเยอะๆ นะคะ !!! โดยทานสามารถตอบคำถามแลวสงกลบมายงสำนกงานฯ ได 2 ชองทาง คอ 1. เขยนชอ ทอย และคำตอบลงไปรษณยบตรหรอจดหมาย แลวสงไปยง กองบรรณาธการ “วารสารเมดทราย” สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ถนนกาญจนวนช ตำบลเขารปชางอำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 2. เขยนชอ ทอย และคำตอบ สงทาง E mail : [email protected]
เฉลย คำถามประจำเดอน ตลาคม – ธนวาคม 2554 (สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ลงพนทนำนำหมกชวภาพไปชวยเหลอผประสบอทกภยทางภาคกลางจงหวดใด)ตอบ จงหวดนครปฐม และจงหวดอางทอง
ชอ-นามสกล จงหวด1. คณฟาดละห นสน ปตตาน
2. คณวภา บวทอง สงขลา
3. คณอารย เหลอจนทร พทลง
4. คณสากนะ เลาะแมหอ ยะลา
5. คณสานาร อมา นราธวาส
4.สาวนอยประแปง
สาวนอยประแปงเปนไมประดบทปลกไดทงภายในและภายนอกอาคาร เปนไมทปลกเลยงงาย และมใบสวยทน คณสมบตของสาวนอยประแปงทชวยลดมลภาวะคอ ชวยลดไซลน/โทลอนท เกดจากปารต เคลบอรด ไมอด
เครองถายเอกสาร เครองพมพ สทาหอง ในอตราทสงเพราะมใบขนาดใหญเพอเพมประสทธภาพใหกบตนไมควรหมนเชดใบดวยผาหรอฟองนำทชบนำหมาด ๆ
4.พลดาง(Epipremnumaureum) ตดเถาพลดางยาวประมาณ 1 ฟตแลวปกลงในถวยแกวทใสนำไว วางบนโตะทำงาน พลดางจะแตกรากออกมาในไมชาและสามารถอยไดเปนป พลดางชวยลดกาซคารบอนมอนอกไซดไดด และช วยลดแอมโมเนยท เก ดจาก
เครองถายเอกสาร นำยาทำความสะอาด และเครองถายพมพเขยว แตมขอควรระวง คอ นำยางของตนไมชนดน ถาสมผสถกจะทำใหเกดผนคน ระคายเคองได เพราะเปนพชวงศเดยวกบเผอก บอน
5.เดหล(Spathiphyllumsp.) ดอกมลกษณะคลายดอกหนาวว มสขาวหรอขาวแกมเหลอง ใบสเขยวเขมเปนเงาวาว มความสามารถสงในการดดสารพษในอาคาร เชน กาวอาซโตนซงมอยในเครองสำอาง นำยาทาเลบ นำยาลบคำผด สารไตรคลอโร
เอทลน ซงมอย ในเครองพมพ เครองถายเอกสาร เตาแกสนำยา เคลอบเงาไม รวมทงเบนซน และฟอรมาดไฮด อกทงยงเปนพชทคายความชนสง ทำใหอากาศภายในอาคารชมชน เดหลเปนพชทชอบแสงแดดรำไร ตองการนำปานกลางจงควรรดนำอยางสมำเสมอ 6.พชอนๆทสามารถใชดดมลพษภายในอาคาร
รายชอผโชคดจากการตอบคำถาม
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16
ถนนกาญจนวนช ตำบลเขารปชาง อำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 โทร.0-7431-1882,0-7431-3419website : www.reo16.mnre.go.th E-mail: [email protected]
กจกรรมลกเสออนรกษสงแวดลอม ณ เขตรกษาพนธสตวปา
นำตกโตนงาชาง ระหวางวนท 9-11 มถนายน 2553
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16
ถนนกาญจนวนช ตำบลเขารปชาง อำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 โทร.0-7431-1882,0-7431-3419website : www.reo16.mnre.go.th E-mail: [email protected]
