70
FISIOLOGI ADAPTASI TANAMAN : terhadap Cekaman Abiotik pada Agroekosistem Tropika, Prof Dr Ir Didy Sopandie, MAgr Handbook of Plant and Crop Physiology, Mohammad Pessarakli

RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

FISIOLOGI ADAPTASI TANAMAN : terhadap Cekaman Abiotik pada Agroekosistem Tropika,Prof Dr Ir Didy Sopandie, MAgr

Handbook of Plant and Crop Physiology, Mohammad Pessarakli

Page 2: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Cekaman adalah segala kondisi perubahanlingkungan (abiotik dan biotik) yang mungkinakan menurunkan atau merugikan pertumbuhandan perkembangan tanaman.

Penyebab: Terjadinya penurunan kecepatanproses metabolisme di dalam sel tanaman

Produk: Perubahan dimensi (panjang, leebar, luasdan volume) organ dan senyawa kimia yang dihasilkan tanaman

Page 3: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Bersifat Balik (Reversible ): Perubahan dapatpulih seperti kondisi tidak ada cekaman(elastis)

Bersifat Permanen (Irreversible): Perubahanbersifat tetap (plastic)

Page 4: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Biotik : Cekaman yang disebabkan oleh infeksiatau kompetisi dengan organisme lainnya

Abiotik (Fisik atau Kimiawi): Cekaman yang disebabkan oleh:

1. Temperatur (Tinggi dan Rendah)

2. Air (Kekeringan dan Tergenang)

3. Cahaya (Sinar UV dan Inonisasi sinar X, sinarγ )

4. Kimiawi (Salinitas, gas, herbisida, pupuk, dll)

5. Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll

Page 5: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

CEKAMAN

KONDISI KETAHANAN CEL TANAMAN TERHADAP CEKAMAN UNTUK

KEBERLANGSUNGAN HIDUPNYA

AVOIDANCE TOLERANCE

Temperatur Rendah Hangat (warm) Dingin (cold)

Temperatur Tinggi Sejuk (cool) Panas (hot)

Kekeringan Potensial air tinggi Potensial air rendah

Cahaya Absorpsi yang rendah Absorpsi yang tinggi

Salinitas (Konsentrasitinggi)

Konsentrasi garam rendah Konsentrasi garam tinggi

Genangan (defisitOksigen)

Kandungan Oks. tinggi Kandungan Oks. rendah

Page 6: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 7: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Keadaan air dalam tanahKeadaan air dalam tanah

Air kimia

Air higroskopis

Air kapiler

Lapisan tak tembus air

Air tanah

Page 8: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

8

Air Tersedia untuk pertumbuhan tanaman

Page 9: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Saturated (all pores filled)

Field Capacity

(Some air, some water)

Wilting point(water too tightly held for plant use)

Page 10: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 11: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

WATER CONTENT AT DIFFERENT SOILS

Page 12: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

12

Tekstur tanah dan air tersedia

Page 13: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Least Limiting Water Range

dry Soil water content, cm3/cm3 *100 wet20 25 30 35 40 45 50 55

LLWR for loose well-aggregated soil →

LLWR for compacted soil→O2 tidak

mencukupi

untuk

respirasi

akar

Tanah terlalu

keras untuk

ditembus

akar

From Weil, 2003Ray Weil

Page 14: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Effects of water stress that reduce growth1. Reduction in cell and leaf expansion2. Reduction in photosynthesis, due first

to decreased stomatal conductance, then to inhibition of chloroplast metabolism.

3. Altered allocation - greater investment in non-photosynthetic tissues such as roots & mycorrhizae

Page 15: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Leaf expansion is very sensitive to water deficit.

Page 16: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 17: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Leaf expansion is slowed by water stress because turgor pressure declines.

Why is leaf expansion so sensitive to drought?

YW = YS + YP

Page 18: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Fig. 3.1

Water Stress

Page 19: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 20: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Phloem translocation seems to be lesssensitive to water stress than photosynthesis.

Page 21: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Effects of drought on photosynthesis are generally minor

1- early effect: mostly via stomatal closure2- late effect: metabolic breakdown

Page 22: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

The timing of water stressis very important.

Page 23: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 24: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Drought stress and consequences for natural vegetation

Page 25: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 26: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 27: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Penurunan aktivitas fotosintesis akibatmenutupnya stomata

Terganggunya proses respirasi, tranpor eletrondan pembentukan ATP pada mitokondria

Akumulasi senyawa metabolik bersifathidrofilik

Adanya ekspresi gen dan sintesis protein

Page 28: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Penutupan Stomata• Hidropasif – Sel penjaga mengalami dehidrasi• Hidroaktif – Metabolisme sel penjaga, seperti

pembentukan ABA, Zat terlarut, dll

Page 29: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Keuntungan : Berkurangnya kehilangan airKerugian: Berkurangnya pengakutan CO2.Mekanisme: 1- Kehilangan air dari sel stomata, turunnya turgor sel,

stomata menutup2- Sel secara aktif mengurangi konsentrasi zat terlarut

YW = YS + YP

Potensial larutan naik (lebih negatif), tekanan turgor turun, stomata menutup

Page 30: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Terbentuknya molekul hidrofilik untukpenyesuaian osmotik (osmotic adjusment), seperti: Asam Amino, gula alkohol, glisin-betain

Protein LEA (late embryogenesis abundant protein) yang menjaga fusi antara membran dengan makromolekul lainnya.

Trehalose (disakarida) yang berfungsi selamaperkembangan embrio dan pembungaan

Prolin yang berfungsi memproteksi integritasmembran plasma dan menghilangkan ROS (reactive oxygen species)

Page 31: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 32: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 33: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Pada tumbuhan, prolin disintesis terutama dari glutamat, yang direduksi menjadi glutamat-semialdehid (GSA) oleh enzimpyrroline-5-karboksilat sintetase (P5CS), dan secara spontandikonversi menjadi pyrroline-5-karboksilat (P5C)

P5C reduktase (P5CR) lebih lanjut mengurangi P5C intermediate menjadi proline.

Di sebagian besar spesies tanaman, P5CS dikodekan oleh duagen dan P5CR adalah dikodekan oleh satu.

Sebagai alternatif jalur, prolin dapat disintesis dari ornithine, yang ditransaminasi terlebih dahulu oleh ornithine-delta-aminotransferase (OAT) memproduksi GSA dan P5C, yang kemudian dikonversi untuk prolin

Page 34: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 35: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Katabolisme prolina terjadi pada mitokondria melalui aksiberurutan dehidrogenase prolin atau proline oksidase (PDH atau POX) menghasilkan P5C dari prolin, dan P5C dehidrogenase (P5CDH), yang mengkonversi P5C menjadiglutamat.

PDH dikodekan oleh dua gen, sedangkan gen P5CDH tunggal telah diidentifikasi di Arabidopsis dan tembakau(Nicotiana tabacum).

Page 36: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 37: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

a. Sampel daun yang dipakai adalah daun yang berkembangsempurna.

b. Sebanyak 0,5 g daun diekstraksi dalam 10 ml asamsulfosalisilik 3% (b/v) kemudian disaring dengan kertassaring.

c. Sebanyak 2 ml filtrat direaksikan dengan 2 ml asam ninhidrindan 2 ml asam asetat glasial dalam tabung reaksi pada suhu100 oC selama 1 jam. Reaksi diakhiri dengan memasukkantabung reaksi ke dalam gelas piala yang berisi es. Larutanasam ninhidrin dibuat dengan memanaskan 1,25 g ninhidrin dalam 30 ml asam asetat glasial dan 20 ml 6 M asam fosfat (H3PO4) hingga larut. Larutan dibuat 24 jam sebelumdigunakan dan disimpan pada suhu 4 derajat Celcius.

Page 38: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

d. Campuran ini selanjutnya diekstraksi dengan 4 ml toluene, dikocok dengan kuat menggunakan vortex selama 15-20 detik sehingga terbentuk dua lapisancairan yang terpisah.

e. Toluen yang berwarna merah yang mengandungprolin terletak di bagian atas. Larutan bagian atasdisedot menggunakan pipet, untuk diukur kadarprolinnya dengan spektrofotometer, absorbansidibaca pada panjang gelombang 520 nm. Larutanblanko digunakan larutan toluuene.

f. Konsentrasi prolin ditentukan dengan kurva standarprolin murni dan dihitung berdasarkan berat segar

Page 39: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 40: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Perubahan dalam pola ekspresi dari gen yang produknya berperan dalam respon awalseperti transduksi (ABA dan ATHK), faktortranskripsi (protein kinase) dan translasi (HD-zip; Homeodomain-leucin zipper protein)

Perubahan dalam pola ekspresi dari gen yang produknya berperan dalam respon akhirseperti transpor air, keseimbangan osmotik, cekanam oksidatif, dan perbaikan darikerusakan.

Page 41: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Drought escape; Kemampuan tanaman untukmenyelesaikan siklus hidupnya sebelumadanya cekaman yang serius yang. Mekanisme ini meliputi:

1. Umur berbunga dan panen yang cepat

2. Perkembangan Plastisitas (periode pertumbuhantergantung defisit air)

3. Re-mobilisasi asimilat pre-anthesis ke biji

Page 42: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Dehydration avoidance; Kemampuanmemelihara potensial air tetap tinggi dengancara memperbaiki serapan air, menyimpanannyadalam sel tanaman, dan mengurangi hilangnyaair. Mekanisme ini meliputi:

Page 43: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Peningkatan Pertumbuhan Akar• Melalui pengurangan ekspansi daun, sehingga

lebih banyak fotosintat (karbon) di translokasikanke akar

• Meningkatkan pasokan air

Peningkatan Penumpukan lilin di permukaan Daun• Menurangi transpirasi melalui kutikula dan

meningkatkan refleksi cahaya di daun

Menginduksi CAM pada tanaman CAM fakultatif• Dalam merespon cekaman air atau cekaman

osmotik

Page 44: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Menggugurkan Daun dan Mengurangipertumbuhan daun• Mengurangi luas permukaan daun untuk

mengurangi kehilangan air• Daun yang lebih kecil kehilangan lebih

banyak panas melalui kehilangan panas konvektif

Page 45: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Dehydration tolerance; Kemampuan menjagaproses metabolisme tetap berlangsung normal meskipun pada kondisi kekurangan air danpotensial air jaringan rendah. Mekanisme inimeliputi:

1. Pengaturan osmotik (proses induksi akumulasisolute dalam sel)

2. Meningkatkan elastisitas sel

3. Mengurangi ukuran sel

4. Resistensi protoplasma

Page 46: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

• Penyesuaian osmotik adalah peningkatan

bersih kandungan terlarut per sel.

• Penyesuaian osmotik membantu tanaman

mengatasi tekanan air.

• Penyesuaian osmotik dapat terjadi selama

beberapa hari

• Penyesuaian osmotik membutuhkan energi

untuk sintesis zat terlarut organik dan

pemeliharaan gradien zat terlarut yang

semestinya energi tersebut dapat

digunakan untuk fungsi lain

Page 47: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

• Beberapa Zat terlarut yang berperanan dalampenyesuaian osmotik antara lain K+, gula, asamorganik, asam amino

YW = YS + YP

Penurunan pada YS membantu menjaga tekananturgor (YP) walaupun potensial air total menurun.

Page 48: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Drought recovery; Kemampuan mengembalikanproses metabolisme setelah mengalami cekamankekeringan. Mekanisme ini penting manakalacekaman terjadi pada awal pertumbuhan. Mekanisme ini meliputi:

Akumulasi LEA-protein dalam daun yang mengalami dehidrasi dan selama pematangan biji.

Fungsi: Perlindungan membran (protein hidrofilik), Perlindungan terhadap kristalisasi acak dari protein

Page 49: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 50: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Aquaporim (AQP); protein membran yang terdapat pada membran plasma atau tonoplas. Meneruskan kembali pertumbuhan sel danaktivitas fotosintesis setelah terjadi dehidrasi(Oono et al. 2003)

Heat Shock Protein (HSP); berkontribusi dalampelipatan dan pemasangan protein saatcekaman terjadi untuk melindungi protein terhadap agregasi termal.

Page 51: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Kegiatan untuk meningkatkanketahanan tanaman terhadap cekamankekeringan:

1)Selection of cultivars with high resistance to drought,high yield and quality.

2)Drought hardening

Seed priming special technology to control seed water absorption and re-drying slowly

Page 52: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

3)Suitable fertilizer application:

Application of more P、K to plants.

4)Chemical regents application

Soaking in 0.25% CaCl2 or 0.05%ZnSO4 solution.

Application of plant substance: ABA, CCC etc

Page 53: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 54: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Metabolism relevant to water sensitive to range of water

Inhibit (-) promotion (+)

MPa0 -0.5 -1.0 -1.5 -2.0

Cell elongation(-)

Cell wall synthesis(-)

Protein synthesis(-)

Chlorophyll synthesis(-)

ABA synthesis(+)

Seed germination(-)

Stomatal opening(-)

CO2 assimilation(-)

respiration(-)

Proline accumulation(+)

Page 55: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 56: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Hipoksia dan Anoksia

Page 57: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 58: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 59: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 60: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Kondisi Anoksia menyebabkan:

- Perubahan pasokan nutrisi

- Terbentuknya racun dari perubahanbeberapa zat

- Respirasi anaerobik yang tidak efisien

Page 61: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

(1) Kerusakan Morfologi dan Anatomi karenadefisiensi Oksigen:Pertumbuhan ↓,Daun menguning (defisiensihara),Akar Menghitam (Rendahnya Eh),Epinasti(terbentuknya Eth), Akar Udara (IAA, Eth), Berongganya batang (degradasi jaringanyang disebabkan oleh Eth ).

(2) Kerusakan Metabolisme karena defisiensiOksigen: Fotosintesis ↓karena stoma tertutup danpenghambatan masuk CO2. Respirasi anaerobik ↑ , Keracunan: alkohol, asetaldehid, NH3, laktat, H2S

Page 62: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

(3) Gangguan Nutrisi:

Penyerapan hara ↓ , Hilangnya N,P, K danCa di tanah tetapi H2S, Fe, Mn ↑, Keracunan unsur hara mikro.

(4) Perubahan pada Hormon:

Kandungan IAA dan CTK ↓. ACC disintesisdi akar dan pelepasan Eth di tajuk.

(5) Kerusakan mekanis dan infeksi oleh organisme berbahaya

Page 63: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

• Terjadi pada jaringan hipoksia untuk memulai adaptasi struktural.

• Etilen menstimulasi aktivitas selulase dalam sel kortikal sejumlah spesies tanaman yang merusakdan disintegrasi dinding sel .

• Etilen menginduksi pengembangan aerenchymadan merangsang pembentukan akar adventif, yang berkembang baik di pohon toleran banjir dan spesies herba dan tanaman yang tidak toleran banjir tepat di atas zona anaerobik ketika tanaman ini dibanjiri. Akar ini dapat berfungsi secara normal dalam lingkungan aerobik.

Page 64: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN

Mekanisme Ketahanan terhadap Banjir:

Perlawanan berbeda pada tumbuhan: hidrofita> tanaman darat, padi> perkosaan> jelai; O.sativa> O.japonica , dan dalam tahap pertumbuhan: pembibitan> tahap lainnya,

(1) Toleransi dalam jaringan: Aerenchyma yang berkembang dengan baik。

(2) (2) Toleransi dalam metabolisme: mitokondria berkembang dengan baik dalam kondisi anaerobik, dehidrogenase asam suksinat ↑, toleransi terhadap etanol; PPP bukan EMP, NR ↑ Glutamat dehidrogenase ↑。

Page 65: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 66: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 67: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 68: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 69: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN
Page 70: RESPON TANAMAN TERHADAP CEKAMAN LINGKUNGANmip.faperta.unri.ac.id/file/bahanajar/12510... · 2019. 12. 12. · Angin, Tekanan, Suara, Magnetik, Elektrik, dll. CEKAMAN KONDISI KETAHANAN