Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
'T " :• .
18 Ü
•' ' : - 1 * '
oll
*
s e i t Beginn tael »er Wirksamkeit in uross i m ssa w itz hat es mir e ia -b esa n d eres vergnügen, aber b e i der Uhbe- rieutendheit des u r te s auch besondere Schw ierigkeiten t e -
reitctt, urkunden- und anderes m ateria l zu e in e r uesch ieb der rferrk irch e zusaaneazutragen» mein Weggang ven dort hat d ie A rbeit unterbunden» uas w enige, was ic h g e f und-i“
^ i » b « ica aufbewanrt, aber n ich t mehr ergänzt» Ica glaub. M t, dass e s schade w*re, wen» das g e s ta lt e m a ter ia l niehi *u»gewertet «der gar v e r n ic h te t wu rde» weshalb wage ich 0 9 sch»» h eu te , aus dem wenigen e in e kurze G eschichte zu - m mmensEK s t e l l e n , d ie ic h aber im T ite l w o h lw eislich nur a ls B eiträge zu e in e r u esch ich te der r fa r r e i u ress iassAwita" b eze ich n e, w e il ich mir bewusst b lB , dass nsc.1 m%neues verbanden i s t , das der E rsch liessu n g e n t- gegennarrt» first dann wird d ie Abfassung e in e r vellst-n «*
i.KCn G eschichte der rf& rrei m öglich sein» meine &usam- ts* asteXluag hat nur den żmeck, e inen späteren ü s t a r ik e r e ie a r l c i t zu er le ich tern »D esh a lb sind denn auch d ie
-rege v » r l* u f ig n ich t fü r d ie U e f fe a t l ie h k e it bestimmt»
B rzezinka, den 1 » A pril 193a* ,
I* A a ltea te t*e schichte- b is zur h e fera a tiea » "
Die A bleitung dos Same ne L asssw its vsn la g ~ Weid i s t n
ahne w e iteres aszuaehisea» uoaa warum gerade d ie se r u rt
doa la s? beaanst s c ia s o l l t e , i s t n ich t k la r , de dech
<#rw#rts damals der f t id r a lo h tu e e i s eherne* gr*aeer i
t l a hier» Vielmehr la t sszuaehm es, dass u sser urt &ao.
:@#ea Lesław *d*r a e s e c t $>esa?mt i s t , zumal d ie « I te s ta
•iss«*tib w «t36 Lcsewi'td la u te t» ö le Bedeutung des fiameas
#Ik S ; ^die Leute des Leszek»" D ieser Lesław war a
; B it t e r , seaders e i* w#tarne,- U leäer de* Fürsten ,
t Belohnung fu r s e in e treu es u ie s s te e la ytuc
’LSE<1 zur h»uusg \m *. f r e i e s jSsiw rtachaftusg u b er lie ss» tf
».prdmgileh gehört* sw a lieb das ganze Laad dem Purstes
, usus; irL su h a fte te* Lahd h a tte aber fu r 1
„«es a u tzsa . deshalb sargte er fü r urbarieaciu
r,* sei&e Leute i s d ie v ersch iea e
" rurmt brauchte aber auch El
2"= Landes gegen "ussere Belade» Ainew
unbeb&utoa iftać zu geben, v#rc n ich t ml# ńeleiinung
sehen» Eeshe Ib gab d er 'ru rs t eifern B itte r im md, das duro
saiae gmetanen b e r e it s bebaut war und v e r s e tz te d ie se ' 1
ein neues tfebiet* wir werden d ie s e s verfahre» im der ue
sch ichte von juaesewita mach kennen lern en , und zwar im
Jahre 12%= wann d ie se r lea zek g e leb t hat und wann unser
Ort ergründet werden i s t , l* # # t s ic h heute n ich t mehr e r -
m ittel*» ff» immer aber 1* c h r is t l ic h e r & elt e in e o rtsch &3
■gegründet wurde, dm s t e l l t e s ic h zu g le ich das S ed S sfn is
ei*» e i* tfetteahmus zu bauen, in welchem d ie Bewohner ih3
r e lig iö s e n B edürfn isse b e fr ie d ig e n kennten* Bs durfte
mle bekannt g e lte n , das# d ie rfarrnpreugel im anfanädea:
13» Jahrhunderte b e r e it s abgegrenzt waren, aa das# ba™
stimmte n irchen ih re besonderen e r s c h ie n e r h ie lt e * uni
dem e in g esie taten u e ls t l io h e n d ie ourm plmbl# nbertrmgeh
wurde, wovon er den nmmen plebanu« e r h ie lt» vnrher be»»
gegnan* uns b is c h ö f l ic h e um# Bnfkmpl"»#, f r ie a t e r , gbteWSm P i '»ehe»*' Die B f#rreien wurden m eist mit 2 Hufen
d o t ie r t und bezog d e r ü ^ e le o rg - r musserdem nach de*
. - - .
9&S@
' ' ' ' .W ' :J.,. Ł-. ; %/,% Y/,.%«t-/ „ - - -. - • " - ;■
###*&%$# ### %#* # * * ### W$##*w ,
## 4# #)###$# $ ##### -%###'
*%aG t a * ###*&* ***#*% f * * m #% *#% ## ##*
.ma &e#t&nm&en 9g#]#faz#k&#d&Bą % e
##*-'#1# # a rg # w %Wk v#%*#
■ go t e i l t , łz c M y r a #% ;:»x*t eeenbez# daaalsi f
#aa#g6M yk$ (W
\&#####!%#, ** ta lu &#####%%#
# » W rl# g : #W m ###*!%# & %%##%&#& #
W a l# a w X&Qoeae #%L- I ' - ' ) \ ' '. ' ' - ..
- ' wś&mpmjk w «i4.-.<r-.i-,-), •poótei«. **äo#
# f ' #P%»1 < -:;
• hłymm#
* fk b - t:. i :- i . ^
Dl# A nsm tsnng 'b a ld , r Ł aeesw it# nach magdebur&er
Beobt sz fs lg ts ge&ŁC Ea&s üsc 13* B^ao*- . - v.,.-' ' -3*
Bolko I von Oppeln - 1288 - 1313 - v erlieh am 25* A%i1298 dem Wolfram %ua vor Xreushurg 38 fränklaohe Rufe#laP o laiadb - 4*1. ß roae/- haaaowlts zur Aueaetauagmagdeburger Rechte %a& ränmte Ihm die siebente Rufe, d<d ritten Denar* elge Plelaoh-wnd eine Bretbank e in . jDenteoh - 4*1. K lein/" Laeaomit* b a tte bere ite den Hl-kolana ale Sobnl# Dieser Rlkolan* von Deutaoh Lasso«e i t * la t am selben Tage 4*1* am 83* Angaet 1292 in @1%Brknmde de# Rermoge Boleelaus von Oppeln 2en*ef/gm 28Anguat 1292 bekennt Berso* Boleelana von O ppeln, ' / daoe r seinen Knetonen Zdan und Jakob*, ehemals wohnhaft 1%lolniaoh laaaowlt* im Roaenberger D is tr ik t , a lle Rebe:adbüesö von d:.n &» okerOo 41# ausserhalb der OrenBenDorfes Polnisch laasow lts gemacht werden können* f r e iBrbreobt verre ich t b a t, wofür s ie oad ihre BachSTibldT^pU sTßl"Beisel g le b t, wie w ir sehen werden, d
Inhalt n u wieder*6. Beullng, Bohleslens K lrohorte, 1* 8 . IGO*7 . Die Urkunde, l a t e i n i s c h , I s t abg ed ru ck t i V Bande
O bersohlesisK & en B elm at 1909 pag 171 f f . Der g eb er Wnttka b eg eh t h i e r F eh le r*
jä h r lich se in e r H rreohaft 60 U rses Honig oder fü r je
fehlende Urs* 1 V ierdung S i lb e r g eb en . F e rn e r g ie b t cz
Ihnen ln dem selben von Ihnen au szu se tzen d en D orfe e in e
freie B u fe und e in e f r e i e M ühle, wegen d e r S c h o l t i s e i f
von je d e r Abgebe an Ih n . U l e d e r* in e tIg e n Bewohner d ie
Dorfes s o l le n n io h t d e r U e re lc h ts b a rk e l t s e in e s la n d r lo
te ra u n te rw o rfen se in* sondern von Ihm s e lb s t ln a llem
E in te Inen e lo h v e ran tw o rte n * - D iese Urkunde i s t f ü r la s
w ltz in s o fe rn von W ic h t ig k e i t , a l s w ir ans i h r e r f a h re n ,
dass d ie b e to n e n Zdan und Ja k o b , w ahraohw ln lloh Baohkor
men des le s z e k , l n la a s o w lts w ohnhaft waren* und j e t s t
anderw aärts a n g e le g t s in d , w e l l la s s o w ltz dem K olfrem heg
B lkolaua v e r l ie h e n i s t* Ob w ohl d e r T l t u l a r » P a tro n -
Eirohe in K le in la e so w ltz* d e r b ig * Jaco b der K e lte re ,
dem b e to n e n ^acob ln B eziehung g e b ra c h t werden d a r f ?
11s Herzog Boleslaus von Oppeln am 85. Äuguat 1898 an Volvoranue von K reuzburg 53 f rh n k is o h s Hufen in la s s o w lt^
P o lo n lo a l l v e rk a u f te , bestim m te e r , d a ss d ie B ebauer na ^
ib la n f von 3 oder 7 F r e i j a h r e n , j e nachdem d as F@ia b e b r^
oder unbebaut w ar, von j e d e r Hufe d e r O ppelner K üste
1/2 Mark Z in s und den F e ld z e h n t zah len s o l l t e n . D<m
8 / 5 % r S * I % r K o l l e g l n t s t i f t zum h lg ,K re u z in Oppeln p . : ,
des K oleglstetlfte# l a Oppeln gehörte 6er G-ar'jec»-ihnt von Polnlaoh und Deuteoh-Laasowltm*-/ Wie lange
^roee 12 den Händen den Wolfram und seinerSaeM' Z a e a o r it# i n Bänden, de# g ik o la u sj e r mew» .a * e ia
und seiner lechfelger geblieben^ w iesen viXxä a lo h t» Wir erfahren b loss0 dass im 15« Jahrhundert b e id e Lassowita Johann Bubr&wka baaeeeen und dass d ie s e r B o la lad h
wits im. Ja h re 144S von Slztoa Hadewaki erw orben h a t . BlaeŁaaeo^
^Annde de d a to R osenberg 8@nnab@ndt v o r J u d lo a Anno 14 und eine »w eite de d a to O ppeln am sanot ^ e o r g l i t a g AOo 1446 d ä r l te n f ü r b t ld e Lmasowlta d ie a b e n ü g llo b von %1
t l g k a l t s e ln o B eide Bekunden s in d rn fg e n am e n ln^ da#
snngaprotokoll d r KaleerlloheK B^gu-Urberkoemisaiom 27o J a n u a r 16@lö Dm# 8ltmunge%uv^
cbersobiaeleobem Güter %
denauagügen und dergl^ mehr eni: ä e ra t 3% ng es l e t^ d ie d e r .4rs@hj,
eag^ fo lgendes* W Ite^T e t id#n
raohledener ?%undbeaitaer )
Bold* daae ü b e r d ie
.. i l a e ? ü i l e .von %
t & .a l t e in e Que:
f no ob h a r r t . , oe-
t -
p r o ä u a la r t ?egen des
sssawsaer».»Sei 1 6 ä ö o_
Im BO' . . ...lucht. gelegen en u-uta -
Lassew ltz H erzogs Bernhardts B r ie f de d a to R osenberg E
nabendt vor Judioa Anno 1419 b e s a g t ln sp e o le k e in B ie r -
söhank oder B rau" H rb a r sondern a l l e N utzungen, w ie d ie
gesandt s e in und g e sa n d t w erden m öchten j k le in und grosa*
v ie l und wenig e to c m it a l l e n H e r rs c h a f te n eto<r 11/ Ale];*
im nehmen H - ans - Dambrawke w lrd t von Hc Blankowsky we*»
gen des gute 1 a isd h Ł aseo w lts im R osen b erg lso b en g e leg e
pc/cdueirt H eri& B B e m h e rd i *u Oppeln und S t r e l l t a B rie f f
de dato Oppeln am sa n o t G eorg lit& g Ao„ 1446D darin Sohim-
keD udaffky g em altes g u th la s s o w lta m it a l l e r sugehör
w dabei ln sp eo le k e in 2x*au*43rbsrd so n d e r a l l F ü r s t lic h -
r e o h ty w ie e r ea s e lb e r gehabt» b e g r i f f e n " dem -Janen ■
Ikmbrawka verkauft und h in g e la e se o h a t c “ V Ob d ie %kunde
b e •'•-■issowita b etre ffen » i # n ic h t k la r» ab e r w ahr"
schein).::cho Denn e s wäre n i c h t e r ą l o h t l i o h , w eshalb ü b e r
.a ieo l assowitm zwie d k te aufgenommen s e in s o l l te n * i
gPrkubde $ r 0 10 h a n d e lt a ls o ü b e r B eu tso h rd o i» k le in "
laasowltÄ« n r 0 11 über ^ o ln is o h ** d 0i» G ross r L aesow ltz
- - ... » ., .... »... '■ '
10/ C bersoh les» %elmst V p* 174 D realo S ta a t s a r c h iv &e& 13 AA % 84 eto*
Ans l e t z t e r e r Urkunde g e h t h ervo r* das Sohimke R udaffky
p w dhreoheln lloh &nynko i te w e k l doh» von Raden — p o ln t-
leeeow lta dem J a n Dübrawka 1446 v e rk a u f t h a t» Wann d ie s e r
Beutsoli ^ asso w itz erw orben h a t , e r fa h re n w ir n ic h t* J e
d e n fa lls waren b e id e B aasow lta im ■B e s itz e d e r Dubrawka
bla oa0 1680* w ie w ir nooh eue den V le l ta t lo n e b e r io h te n
e rfah ren werden» 'S ie d ie Dubrewkas z u r % l t d e r R efo r
mation — im f in a n z ie l l e n I n te r e s s e ~ F ö rd e re r des .P ro -
teotaatism ixs waren* so waren s i e im 15* J a h rh u n d e r t
e i f r ig e B n s s i te n 0 A la im J a h re 1447 d e r O ppelner A ro b l- /
diakon Br» H lko laus W olff den P e te rs p fe n n ig e ineam m elte ,
4#-<tor w ird ln diesem re g is t ro m d e n a r i i S t« P e t r i ln d e r
eedes R osenbergenaia ^aaeow ioa p o lo n io a le und Äaeaowlo*
theuLontc a le erw ähnt * / Die g e rin g e n B etröge* d ie dem
big» V ater g e z a h lt werden* b e w e isen ,d a ss d ie O rte d a n a le
sehr k le in waren» S o h u lte und naoh ihm andere z.B» Heu
lin g , Ohrgąszoz u .a » * b eh a u p ten , d a s s d ie Im R e g is te r
erwähnten O rte P f a r r o r t e b e d e u te n , was jed o o h b la j e t z t
nioht bew iesen i s t * J e d e n f a l l s w ar G ross B aaeow lta e in
11/ ^ e i t a o h r l f t des ^ e r e ln a f ü r ^ e a o h io h te S c h le s ie n s ^
fa rro rb o ao19 s o l l d ie .Elroh© t a O ross X aeaow lts M tt
er bzu & -eeiBo ^ a tso h / s c h r e ib t5 , d ie E irohe wurde b e l
einem d 1619 e u e g e fü h rte n Neubau, %u E hren A l le r h e i l ig e n
geweiht" und b e r u f t e ic h zu* Bewiese d eeeen au f K nie,i
B ta tle t* topogro ^ e b e r s io h t d e r D ö rfe r und S tä d te S oh le*
aiene 1845* Woher %nle d le e e B ao h rlo h t h a t* l ä e e t e ic h
Blökt f e s t s te . i l e s o i s t ab e r e rw ie se n , d a ss Knie man“-
ehe u n k o n t r o l l i e r t e r e Sachen g e s c h r ie b e n h a t* Der V o ll*
e tä n d lg k e lta h a lb e r erwähne lo h , daae an d ere d ie au f dem
frium phbelken s teh en d e Z ah l 1690 s i e J a h r d e r Erbauung
b e traoh teno F e rn e r erwähne lo h g le ic h h i e r , daee d as # 1 - :
e l ta t lo n e p r o to k o l l v o r 1679 von d e r K irche ln Gose L ae-
aow its so h re ib t» e a t s lu th e r a n le anno 1599 a e d if id s ta - ,
während dag V is lta t io B e & ro to * o ll von 1688 ü b e r d ie K ir
che s a g t; non oonseo ra ta* t o t a l ig n e a , an tlq u e* M it Rück*
Gloht a u f d ie l e t z t e E a o h r lo h t, w elche d ie K irche al@
an tlg u a b e z e ic h n e t , m öchte lo h m ich p e r s ö n l ic h f ü r das .
J a h r 1519 a l s E rb au u n g e jah r en tsch e id en * Denn wenn s ie
1599 e rb a u t worden w äre , h ä t t e s i e nach noch n ic h t 100 nrrsrj^rsxttsasÄsacÄawÄ.12/» L utsch, d ie ^nnstdenkmäler S ch le s ien s Bde IV<,8*252«. .
% %
m e n .
M erkmale, daaa d ie K tröbe doch noch ln katb*~
_cher A cre g eb au t I s t , s,,3o d ie Äiaohe ln d e r l in k e n ,
a’bxteriuiBSwtodß u le wohl Bla Sakram entahäuaohsE ge*"• ; \ ' : " ;
ch t war» * ä re d ie K irche nach dem T rid e n tIn u n rlä d B -
!3 ~ erbeut^, a le o e r a t 1599^ ao d u r f te daa A n @ r^ e l-
gete nu r Im T ab e rn ak e l a u f dem B oohalt& r au fbew ahrt
»den und d ie R ieche w äre ü b e r f l ü a e l g ^ gew esen. A%)
— ^ab ra 1581 atanm t d ie g rö e e te GlookB» lu t s c h b e -
h r e lb t a le fo lgeńderm aąaen : 68 cm^ m i t aohdnem P al? ,
t te n k ra n s und d e r I n s c h r i f t ■* a l t nomen dom ini b en e"
cturn e% boo ueque ln aeculum ń 15$1. Die z a l t t l e r e
eck# erw ähnt lu te o h n lo h tp w e ll e i e neueren % tum e 1
T e rre r K e lln e r e o b re lb t an l& e e lle h s e in e r G lookenre^
:e t r l e r u n g im M*i %8?o ü b e r d ie Gl ocke fo lg en d e# :
M it t le r e war v ie l e «*abre h in d u rch u n b ra u c h b a re re n
-eprun^en* h a t t e d ie A u f s c h r i f t “ ^erbm a Domini raaoet •
aetem um Bane Puch# * 1568 wurde a b e r 186
_ G nad^nfeld von ^ o b e rg neuge^oaaen , deaeen
-— - / Konz i l ^ heu
idetńirJesua Ghriatne* enneerdem, la t a ls mit dam >ildnl8 O hrletl vereehen." Die ä l te s te Glocke ln Groee laaoowltB w&r nnswelfalhaft die k le in s te , 46 cm, hchßo Pfarrer Kellner konnte die Ineohrlft garnloht en te lffem
IK&md a>" b e s itz t eins a lta Aufaohrlftg etwa eo,o»«rHkann sie aber Im Übrigen n ich t en ta iffem o Die eohrlft kommt auf Glocken ö f te r vor und la u te t ao=h ilf got marle b e r o t a ls da* v i r begänne dae ein gut
- __-ende - g - ewlnne Iwteoh erwähnt in der Klein &a8-eoelteer Klrohe nur 2 Glocken^ Pfarrer Kellner dagegen4i beide engen* daee die Glocken ohne a l le ineoh rlfteelen^ eine ^eeela, daee eie an dón ä lte s te n Glookengehören«) -dm 10« llo 1631 erneuert Bisbhof Jakob vonäalea mit Herzog Johann von Qppeln dem Kol& egiatstlftln Popeln die P riv ileg ien und Rechteo In der Urkunde
.belast -eai Ouetodia o o lla tle a le duoalle eat# habet in - v illa laaeowltm Polonloali mäjpre tre e %mroae grevea ^ pro deohna, ln i«aeem»ite vero Theutononloall maroaa duae«, Die Urkunde l e t insofern von giohtigkeitß
13/ Vleiteloneberiohte9 Ba0 Oppeln 80 605 1
_ _ _ _ _ _ _
1
e i s s i e u n s z e i g t , d a s a P o l n i s c h l a ^ s o w i t z : O r o : s l a -»
aceltz und Deute oh lassowitz: Klein lassowitz is t« lu ta Eeulingß Wuttke schreiben das Gegenteil* trotzdem diegeschichtliche Entwickelung die lat* dass bei Gründung0eines neuen Ortee der ä lte re - major * f a l s c h übersetzt Groae - m it polnisch bezeichnet wurde, während der ^eu-;. jfo rt - m inor d ie B ezeichnung d eu te oh" feekam0
Inzwischen b rao h d ie lu th e r i s c h e G e fo rm t loa a u a 0 1533
s ta rb der le tz te »erzog von Oppeln aus dem Stamme der Plasten^ der gutkatholisohe Johann«, Da# &and f i e l an König Ferdinand, welcher e s dem Markgrafen Georg a ls Pfandbeelts gab* der nunmehr die proteetantieohe R eligion beförderte^ Wo e in P f a r r e r starb* eetzte e r an dessen S te lle einen protestantischen Predigers &erBaet d^r katholischen P f a r r e r s ta rb u n te r Bischof Brom-
.nltz - 1539 - 1563 -* so dass von der M itte b is Ausgang des 16c Jahrhunderts die P rotestan ten da# ganze Band besetzt^ hielten,, Elbbak schreib t in seinem Aufsatz über die kirchlichen Verhältnisse des Beform atlousseit-14% Ohrząsze* Kirchengeeohlohte von Schlesien s . 107 15' Scffner* R eform ation ln Sohleelen 8« 443*
ggs E
1 ^rausburg und. Umgegend -o: ^ / ^aaeen ?lr
awonnenen ^ygeb n ieee eueemmen« d ie D efo rm ation b a tg
in ^enen Gegenden n ic h t -adhon nm'15@0 f e e te n ^uee g e" jf a ? s t . wie man m ela ten e annimmt, eondern geraume Z e it ■ p .
^später, ln Eiteoben um 1648, in ^reuzburg um 1550, in | üonetadt um die M itte der 60 e r Jahre. Auf dem ^snde ha' eloh die a lte ^ehre h ie r und da nooh länger gehalten*
a o o ia le ^uge der evongelle.ohen ^eiatliohen la t beneidenswerte* &ie haben mit der G leichgültigkeit und Anaut ihre.r G-a ielndSr.* - r ^ ^ebelwollen des
au kämpfen ». Ihre Bxietens ia t äusaerat uneiober* da #&tro natahärreU und fü ratllohe ^^uptleuto ee ^eder ^ e it injler hßißg, haben* e ie vor d ie Türe %u aetzen» Auoh a o l l
u ioh t geleugnet werden, daee aioh zuweilen recht zwei" felhafte Elemente unter ihnen befanden» %e E a r o o h ie l-
:.vefhältnigee der einzelnen ^drohen sind vielfaohen ^öhwankungen auageeetst," -&uf ^aeeowitz angewandt er"
an die * o rte , daea 1568 die ^-irohe in Groae ^aaow it# b ereits in p ro testa n tisc h e n Händen war, waa w ir aus der <!
16/ Z a i t e o h r i f t % * 2%» 8» 32 " 68
mit Berufung auf 6a# * o r t @ottea" auf där m ittle ren &lock ■P5 *■ aßgebr achten A n sc h r if t s o h lie a s e n k ö n n e n die protee*®
taatiaehen B ae to rea nennen s ic h j a m it V o rlieb e 91*%**. . . x
empörte <łottee$w 1672 wird ein Valentin Dubrawka auf .Lassowits a la ^auptmann von fi@@enb®rg und W b lin lts er"
'
ifthato Biesem durften die unsloheren % roohialverhält"nBlase ein willkommener In la ss gewesen sein« sunäohst dieDfarrwidmut ln Gros# ^asaowita und dae Pfarrhaus m kas"
, § _ , . - eieren und die neuen Prediger auf - le in .^aseowita m be"eohränkeuo Aber auoh von h ie r haben später die Dubrawkasdie Bredigez^ vertrieben und ihre *idmut singe s*ogea>, DieDubrawkas so h e in ea am k a i s e r l i c h e n H efe ü b e l beleum undet I
.
gewesen sra seine Blee# es dooh s o g a r , d a ss ih r e Out er ira -1K /■30 jährigen %ieg® dem - lekue anheimgefallen seien und daes mit ihnen Stanislaus Wolski entschädigt wrden soll.,/ « iDem Oberst Stanislaus &azimir de Eodhäjcre ~ n ich t ?od~
horoe ■- S o ls k i waren wegen der V erdienste s e in e s v e r s t o r - J
bauen Vaters Nikolaus um O esterreich 25 000 f i e Onadesr'[ ; <.
refcompene aus E x tr a ordiniarm !tteln angewiesen worden 0lEx.Di# So^leeiche ^amner hat nun über die Beschaffenheit der
@üter T aran a und ŁaeeowltSp d la nach Johann Dubrawa
Jaso eń sk i dam F isk u s a n h e lm g e fa lle n s e ih s o l l e n , zu ab e r ic h te n ? n 'LV ^arum es da im n ic h t kam5 s t e h t n ic h t f i s i
Ans d e r Urkunde hören w ir d as e r s t e * a l von Ja sch in e ^
denn nach diesem nenn t s i c h Pubrawka Jae lq ^ p ek lo
U nter den B isch ö fen % r l ** E rzh erzo g von O e s te r re ic h •
■ 1608 - 1624 und & arl F e rd in an d " %in% von P o len *
1625 » 1656 begann nun die ^esenreformation in Schlesien Zunächst i s t 1636 die ^iroha ln ^odland den Katholiken überwiesen worden» 1638 v is i t ie r te das ers te Mal d e r
Archidiakon Petrus Gebauer» ^ in trau rig es Bild* % r Vi «ltatlonsberloht bewog den Bischof, z u r ^euelntiilung d e r Blöoees ein# Didceeaneynode nach ^eisse einzube"rufen» D ie se lb e wurde u n te r des Bischofs V orsltB in d e r
,
P fa r rk ir c h e zu ^ e le e e von 350 P r i e s t e r n b esuch t« V orher
m ussten d ie B r z p r le s te r m it ih re n P f a r r e r n Konvente
a b h a lte n ö um V orsch läge machen zu können» 1652 fan d .im
177“äus dem ^ligem » Akten % le n , J a n u a r F eb ru a r 1636 " 5. hefte der Z e itsc h rif t für be-m lt ge t e i l t , im 3» - w w ub* » -
s c h ic h te und K u ltu rg e sc h ic h te O es ts rz w lch iso h ^ch.1 s ie n a p ro 1906/1907,
J'nftrage des B laohofs F e rd in an d e in e neue V ielte- } tl<m der D iöoese durch d ie 4 A ro h ld lak o w s ta tt* Aue dem Oppelner Archidiakonat a ln d die Vl a i t a t 1 o%*sberlohte te l l^ #*iee ezhalten* Die Berichte der Arohidlakońe entwerfen ein tfo s tlo se s 3 lld von dem Zuetand der Diöeeee, Wae aus den Abfall des vorhergehenden J a h rh u n d e r te nooh gsrst*» t e t w ar, ging te i lw e ie e duroh daa Wüten der beutegierigen Soldaten im 30 j& hriegn Kriegs au Grunde0 Im Ja h re 1653 wurden ln ganz Bohle e ie n f ü r d ie einzelnen
l e s t e i l e K anal Spionen aus i s t l lo h e n und Beamten
gebildet^ d ie von 2 : 'a r r !o f u f f a r r d o r f eogeng um Übere il d ie K lro h en so h lü a ae l ^ lu s u f o rd e rUg d ie ev an g e liso h en
f e s te r e n au entfernen und d ie Gotteshäuser* wenn n ö tige .
rekonsllleren* dobo neu au weihen* In die Kommission
für die - rogtümer Oppeln und % tlb o r gehörte auob der ^ekan von Oppeln Konstantin ^wanioklo.Im Staataarohlv Dreelau befindet aloh von seiner &and ein ^eraelohnla der durch diese Kommissionärelaen verursaohten K ostenv Darin werden laeowloe, Bogów pod Ohrapkowloeml* Kędgie-rsyn und Groee ß tre h llt# genannt a ls O rtschaften, wo
18/ Ohreąesos ß Klrohengesohlohte 8* 145c 146.
19 o
d ie Kirchen den P ro testa n ten abge,nommen wurden.
"G onslgnatlc ex^penssrum * drodze podczas Ocmmiseionla
gdyśmy de manu BDÖ doatholloorum k o śc io ły ln Duoatlbue
O ppoliensi e t B a t ib o r ie n s i o d b ie r a li Ä.Bo 1653 e t ä »B®
1654$ osasem w espół w szyscy d e a ig n a ti Gommissarii jeż"
dząoa aataaem a I g i 11 Bt im. prout n eo ea a lta s poatu lab at »
H 0 la s sow ite a ls F i l i a l e von Bodlando
% it 1653 s ia d a ls o d ie Kirchen in beiden &assow ita w ie"
der in katholischem Händen« % aber d ie Zahl der katho"
11sch geb lieb en en 5 Inwohner zu g er in g war und audh. Man"
g e l an k ath o lisch en G e is t lic h e n bestande wurden s ie a ls
F i l ia le n Bodland angewiesen« S ie nächste V is ita t io n fand
1679 s t a t t und sind d ie B erich te n ic h t nur er h a lte n , s o r
dern auch w ie die der V ie lta lo n von 1688 gedruckt worden,
S ie sin d e in e re ich e Fundgrube fü r d ie S p ezla lgesoh loh ta
^e geh t aus ihnen hervora d ass b eid e ^ assow itz b e i der K irohenelnziehung im ^ahre 1663 a ls F i l ia le n der schon
s e i t 1636 w ieder her g e s t e l l t e n P fa r r e i zu Ö d land zu"
gewiesen waren« H0dlaad war fü r ^aeaow its ta ts ä c h lic h
19/ Sohramek, K o l l e g i a t s t i f t H. 47« ,
a o . ' : "
& r näohatgelegßne P fa r r o r t , gubnaa - m it E o taohanow ltß -
ikm eg a la B e a lta de a % reuzherren m it dem ro te n S te rn
YomSt* M a t th la a a t l f t In B re e lau n ic h t l a B e tra c h t* In
% eu sö u rg waren t r o t z d e r Wegnahme d e r E irohe aus den
Bänden d e r P ro te a ta n te a d ie ? e rb & ltn le a e s e h r ungew laa.
In den B e r ic h te n von 1679 und 1688 s in d d l* Hamen von 4
B odländem P fa r r e r n erw ähnt* * e l l e i e auoh P f a r r e r f ü r
la a a o w lt* w aren , m öchte lo h a l e h i e r g le ic h vozwegnehmen
L arleo h w ar P f a r r e r v o r d e r V la l ta lo n 1679, E o rr lg e r z u r
% eit d e r V la l ta lo n , ^ le d b a la v o r d e r V i s i t a t i o n von 1688
P a t r t l u a nur * e l t d e r V i s i t a t i o n . Dam B e r ic h t Über u n s e r
b e id en O rte a e ta e Idh^ e in ig e a llg em e in e Bemerkungen
über d ie Z ustände d e r Pfarrei Bodland au»0 Da belast ea
nun, d ass 1679 in Bodland P f a r r e r M art ta u e ® eorglu» Kor-
r i g e r w ar, d lo e o e e le f i l l u e , O i lo l l n a tu a , a e t l s auae
38 annonrn , a rtlu m l lb e r a l lu m e t pho lo ao p h lae m a g is te r ,
e a o ro a an ta e th e o lo g ia a o and l& atue , q u i p o a t amotlonem
re v e re n d l M atb aa l l a r l a o h haue paroohlam p e r oommendam
@0* M a r t i ! 1678 ao o ep lt» fsm lllam a l i t exlguam , cu iua
oeoouomiam r e g i t e o ro r germ anu, in dlvlnle■
e e t eedulue e t de m oribps.et v ita bene au d it. P ro v en tu a
parodbl: * * * . * . , pago ^ a io r l la e e a v io , o b i
f l l i a l l e eoolealSß a e ln g u lie o o lo n ie ibidem , Quorum 12
looo m lseallorum p er 1 0 argenteoe groesea a o q u ir lt* Quia
e t qoa a u o to r ita te t a l i a m ie e a lia pro paroobo oontra eta*
tua S i le s ia * oommnla e r x e r itg r e e o ir e non po ta i* Mawr
Aatnim parochom u t iö q u ira to s x page M isore-laesaw io» u b i
e o o le e ia olim fu it p a r o o h ia lia . de qua in fe r iu a 0 a oo-
ło n ie , qnorum 20 j eo lvu n tu r paroobo looo m ieeliorum 10c i» y
g ro a e i a rg e n te io Pomna p a ro o h la liaY o a aa l ig n e a , an t* 8 0 *
a l iq u o t annoe a o d i f io a ta , i n qua 2 bypooauata exigua*
J e t z t f o lg t d a r ^ e r l e b t ü b e r d ie b e id en ^aaeowitmc
Jn p a g o ^ a io r e l»aeewlo ad p raan o b ilam .domimm Dubraeka
epeo taiA e e o o le s ia f l l l a l l a , qiiae te n ^ o re bu tberanorum
p a r o o b ia l le f u i t , v i e l t a t a 27* A ugust1» baeo e o o le e ia
d i e t a t a ^oden land i V g m i l l i a r i e t e e t a I n tb e r a n le.
anno 1599 ia longitudinem 20 e t la t itu d in e® 11 ulnarum
oum 4 fe n e e tr ie ex l ig n o a e d i f i o e t a , o u i annexa t u r r i e
oam pan ilie l ig n e a , in qua 3 oam panulae p u le a n tu r« A lt
unioum , non oonseoratum , ou iua pee m u ra tu e , t r l b u e mapp
mundie teo tum e e t e t o e le b r a tu r e u p e r p e r t a t i l i » b tru o "
tu:." I t a r i s e a t a a t i x e
he te V irg in ia * ^ebernaoulum h lo n u l lw u, v e n e ra b lle s e r
oremeotiüB i b i non e e rv a tu r* #ona b ap tlsm a liG l n p e lv l
buprea s t r u c tu r a e l ig n e a e im poe ita* I n v e n ta r iu c rerum.
oleBl&etlosrum: oallx argenteue cum patena oa&ulaa 2 aerlco , m antllla 6, mappae 5* atropbio la aou plo ta 8,
^oandelabra lignea noulpta e t Aeargantata 2, itam par stanneorum* albae cum hnmeralibua 2 , auperpellloeum 1,
i-purifloatorla 2, v ex llla 8, pelvla ouprea pro bendlota aqua» In gaaophllaolo eooleaiae fuernnt 20 t a l a r i , guo#
e o le a ia e non e e rv a n tu r , quonlem p ra e ta o tu a domlnua cum
rebua o o o lea iaG tlo lG A iepon lto V i t r i o l e o o le e ia e la u r e n -
t lu e B a r tn ik @t S ta n is la u s #&owok i u r a t l .
In pag^Mlnore ^aamyio a&- Praenobilem dominum Dubroakä
quoque speotante eat f l l l a l l a eocleefa Bodeulsna p e r t ln e n a 26» August! vi<ata* e t baeo a lu tberan ls e tla m in longltAdlnem 18 e t ln latltudlnem 18 ulnarum cum 5 fen es tr le e t a a o ria tia l lg n e a a e d l f io a ta e t in tu s
p io tu r lG v a r lis om ata, pavimentum la ta rlb u a s tr a ta m i
e o d le a la e t u r r l p o am p an llla adiunota reaploiens ooolden<
■in r;us 4 cenpvnae0 Alt r@ non ootiaeorattiei* UvtoiL’ quocl exornat Imago beat&< V irg in ia O&eotodhovlenelaß mappla
t
Zum miliom datar* oom v en era b ile h lo aon aorvotor* #086
baptiom alle ln p a lv l oaproa mandaa invoota* oat snapor
atraotorem Ugaeam* Inventariom eoo loo laa* o a lix argon
oum patena^ m leealo oaaola 1* mappa* 3 , alba* 8*
atrophiola 3y vslura pro oalice l„ purlfic?atorlaz 10
p a lla I . m a a tllla 3» oanöelabzorom oteBaesrom par 1 ,
item lagnea aoa lp ta * t doargentata* In gaoop b ilao lo
n u lla peounl8f com domluaa ^atboranaa in o o o lo a i# d ie
ponato : j.iL: ; .. - am
iatara babuiaee in deiem 8 nassos agrorum* quea praedir oantee Ib i domimparooblalem oom borto* onina looa* mihi monatratoa* Inoolaerant * t aaarparantg a t reoeptl eooleaigfis e t e lc c tla m ln latria haersd ltarloa p"Baoponominataa praenobilla domlnoa Dobrooka maneoa 111
4A.
sums io r le d io t lo n e a t r a x l t e t e o e le e ia a dote aaa opo" f
l la v l t o V i t r io l e o o le a is s ^eov lo a :3rlmak& a t :
Kotar* ~ e io* -
näohaüe '/Irritation
Bodlaaa inolo gebürte? fand e ta t t 168@* ^
3Im ü o to b e r und ^ovenibero bat aiob seitdem b le r man""Lohe* geänderte 3aob ^artlnma ^eorglua K o rr lg e r war e in
.
Methaeue d ic d b a la P f a r r e r a b e r j e d e n f a l l s n lo h t la n g e .
H k 1688 I s t schon w ied er e in Caro In a Indov lona P a tr lt ia e
Sogenbergenale P fa r r e r* Von d iesem b e l a s t e s dann w eite r* -
ntrgnlsta a e t s t i a 31 annlg o rd in a tn s ad tltn P n m l l ln s t r ia -
eiml o o l l a t o r i s B odlendenaia # r a t l e la v i a e g sab b a tb o 8 1 -
tlentaa anno 1688? jn r ls d lo t lo n e m a o d e p lt a o r lp to a r e -
A d u i^ le tra i;i o n a ^ r l a o f n l t
Kn ^aner pro aaoellano, poetea bao venlt« in v estitn s%lseaa 80» C otobrle ann 1684,, in s t a l la t a a per d» oommls^
L rin m Oppoliensem Matthlam ßobraoovlnm* o o n v e r tlt ad _
am 160«,
Kenn f o lg t D ota tio n der P fa r r e i nnd der ^Irobe* h e ie e t
* a . E o c lea la ^agno-"^aasoveoenala ln p arato habet
m
^ a l d e r V i s i t a t i o n von ^ ask o w its - J n n g n lta p* 306§ holest es* Pomlnns fnndl ee t p e r l l ln s t r ls P* Joannes a Pombrewka de saa len ie ta latberapns? sed d lo itn r e a #
l% ollnm tu^a ad fldgm l i te r a t . ln 4 itb a ra n iam o elf
5 t ą l . 4 8 - * » - i * d e b i t l e 15 t a l , B o o le a ia M in o r- la a -
^ v io e n a la l n p a ra to h a b e t 3 t a l . 18 g r . , in d e b i t l e
.} n&al quod h a b e s t p ra a te n te n d o s spad quemd-iB jfafc?
b ru s .Terrarium nomine mu3%ae 10» maroan» Muisin d s r Got
te s d ie n s t w ird b esh o r le b e n . G iroa d lv ln a : In e o c le a Ib
B o d landcnsl d i r in a ^ lu n t dumbua d o m in io le ooneequentw ,, %
in M a io r te t ^ in o r i ” ip s s o v ieen s t a l te r n a t im p e re g u n tu r
d iv in a 8 f e a t a inaim.u.1 oum dozain io ie ccmputand o ß co no i r-
P o lo n ic a f l t ano m edia o a o ro , o a teo h iem l p o s t oon^io^ %
^ a t r i n i In b ap tlam a te 3 a d m ittu n tu r , b a p t iz a to s e t oopnla
to s i n s o r l b i t paroohna e e e t ü b e r oem paotug, -m criues non
In eo rlb eh a tg quod oorreotum e a t , A # a b a p t is m a lis b i s
in anno b e n d lo l tu r , d e n u n tla t lo n e e m a trim o n ia le s te m a e
o b s e rv a n tu r , v e n e ra b lle re n o v a tu r I n t r a 3 v e l 4 hebdo-f/
m adas, - d fe r tu r h lo in lo c c ad i n f iw o g s q l l e m n l te r / ad
a ] lo s p a io s m inus s o l le m n i te r in p ix id e o rg e n te a p a rv a
in tu a in a u r& ta , h o a t la e p a r a t s o h o lla ro h a i p o e n lta n te s ^
in p aao h ate gOW ßOC, A o o ld e n tia s to l a e : abap tiam ate
6 e r g . , ab in tro d u o tio n e n i h i l , a v o tlv o a a o ro , 4 , 5
7@1 a r g . , c e te r a seountium o o n w n tio n e su
llgnetua coatiguum e o o le s ia e cum 2 oam panis; teotum,
aupra eoo lealem bonum, ooem eterium llg n e n n bonum» Soi-
l a te pague e p e o ta t ad heno eo o le s la m , o o l l a to r Idem ,
qul apud matre@o P ro v e n tu s h u lu a e o o le s ia e a o la e l lc
syfaa. e t o b la t io n e s p iom ra e t eaoou lua lu b oonotonc
g e l le c t i le m s p e c l f io a t io su s o o R sig n atio ae psroohus
Die n äch sten V is i ta t io n e n fan d en 1697» 1713, i?gC
M
s ic h e r , daas e i e f ü r d ie B rfo rso h u n g d e r Spezlalge- so h lo h te ebenso e r g ie b ig s e in dürften, wie die f ie l t
91.701 zog die b i s d ah in p r o te a ta n t la o h e Gemeinde Thul
u n te r V orantragung von Fahnen nach Gross l a a a o e l tz 1
die S ir ehe empfing dort d ie h e i l ig e Kommunion und i s
se itdem w ied e r k a th o lis c h » Von da ab gehörte T hule,
na % lete h a l s e t , &ro. * ' 11^ i
J a h re 1857 ln T h u le e in e E lro h s und 1859 e in e ig en es
P ferreystem en ts ta n d » 1702 wurde ln Gross Ł asaow ltz
der E iro h e d e r Turm nou& ebaut. Diese Saohrloht sowie
vorherige ü b e r d ie Thuler Prozession habe lob aus e i
a l t e n Buohe, das mir Lehrer Schneider ze ig te , D&s Bn
war ohne T i t e l b l a t t und s o l l im f a h r e 1845 g ed ru o k t #
*% i s t anzunehmen, d ass e s d ie schon oben erw ähnte 8te
t i s t o togograph« ü e b e re ic h t d e r D ö rfe r und S tä d te Schl
s ie n s 1845 von Knie war<s Sach dem selben B uche.-ist im
f a h re 1738 d ie K irche in Klein Lass ow ita neu E rb a u t so den» Das d u r f te ecdion stimmen* Denn na oh dem f i s i t e t i o
P ro to k o l l von 1679 l a t d ie K lrohe l n K le in Daaggwitz
k le in e r a l s d ie @rose B asso w itze r K irche» f e t z t i s t
G e g e n te il d e r F a ll» W ah rsch e in lich : h a t~ tie r -V erfasser -
je n e s Buches d ie ä a o h r lo h te n von d e r S ü d län d e r P f a r r e i
wo A kten s e i t 1720 au f bew ahrt werdiSu- % w ird b e r ic h te
d ass z u r ^rbauung d e r Türme an b e id en -E irohee wie auch
z u r K irchhofsum friedung d ie P ro te s ta n te n b s ig e tr a g c n
hsben» D@nn s i e b e a n sp ru ch te n p e l t j e h e r f ü r s ie h das
d e r B eerdigung a u f den K irohhöfen sow ie des Aua läutend»
b e l f e l e r l ie h e n B e g rä b n isse n 0 In ^ ro s s h a s s o w iti h ö r te
das R echt und dam it auch d ie P f l i c h t a u f „ a l s -hierzu*1*
nächst e in b e so n d e re r p r o te s t a n t i s c h e r F r ie d h o f und
s c h l i e s s l i c h auch e in e K irche e r r i c h t e t w urde0 % &Iq:
l a s s ow ite aber wurden die P ro te s ta n te n auf dem um die k a th o l is c h e Klrobe gelegenen Eirohhof b is 1889 beer&f
-HS1
in Ichem Jalire e in K<#rmnalfrledhof entetando W eil
a le a b e r am O rte k e in e e ig en e K ir ehe haben , eo beanapru^
ohen eie a l te r S it te gemäa# ble in die neueste &el ^eoht des Ausläutens bei fe ie rlich en Beerdigungen* In** te r e a a a n t I s t such d ie -e tsech s, dass d ie sogenann ten
Altlutheranerg deren es im Sprengel der Grosc lacaowltz P f a r r e i früher eine beträch tliche Ansahl gegeben h a t, sich ln Sachen ih res G ottesdienstes n icht an die pro-
, testantiachen K irchen d e r Umgegend h ie lten , sonder* di G ottesdienst im fü r» der -katholischen Kirche ln Klein- Snaaowits .beiwohnten« Beute la t der Unterschied cwlct A ltlutheranern und Unioniaten »Evange11s ohen- ■ ge s oh~ den und übrige na besteh t fü r die A lt lu th e r a n e r der e p re n g e l in Konstad to Während m e in er 6 jä h r ig e n Wirke? k c it in &ro@8 ^eseośits i s t nur eine ^ereon ? der Bg Vorsteher von K le in Łassowits - in Konstadt beerdigt worden *
1724 i s t ein Schematismus der Blöoeae ^reslau im Manu—: sk rlp t beraua^egeben worden«, Br co li auch v ie le in tw sante h isto rische Kotiaen enthalten»
Aua der ^ e g ie r u n g sze it d?a -^laohofa P h ilip p Gotthard
von B o h affg o tso h l a t f ü r L aeeow ltz e in e w ic h tig e Nadbr
r i o h t au n o t ie r e n 0 Die K irche in @roaa L aseow itz wurde
Im Ja h re 1750 v i s i t i e r t » durch einen B isoh ef wahraoheS,-
11oh s e i t M enadhengedenken das e rs te Ma l0 S i r e r fa h re n
das aus e in e r ^ n s O h r lf t , d ie a idb b is ln d ie l e i s t e n
J a h r seh n te au f d e r **and r e c h te neben dem A l ta r s befand
und d ie b e i d e r ^euauam alung l e i d e r ü b e ra t r lo h a n word
la to Lehrer Sohneider hat nooh d ie in s o h r if t geaehe»
h a t n u r sagen können, daosde* B leo h o f P h i l ip p m it Barne
gehe la se n hato ® e i l aber P h ilip p S ohaffgotsoh im er*»
w ähnten J a h re in O b erso h lee ien e in e ^ e n e r a lv i e l t a t l o n
und e i n ig e , wenn auoh n io h t a l l e K irchen v i s i t i e r t h a t
z.Bo in B rzez in k a b e i * le iw ltZ e wo s e in e A nw esenheit
O b en falls durch eine Gedenktafel verewigt wurde, is t_
Zunahmen, dass er e s war, der in ^rosa ^asaow itz per«* •
s ö n lld h w ar, und n io h t s e in V orgänger P h illp p p O ardlna
a in se n d o rf* ^ V
Im Zusammenhänge h ie rm i t i s t zu erw ähnen, d ase e in e -
22/ Nowak, Geschichte der P fa rre i Gross 8 tr e h l i ts ,p a g * V
y
wohl ć l f
1796 erwirbt % ret Hohenlohe durOh 4anf die bald## ter droee und K le in laaeo#lt%$1812 brannte ln &lela laeeowlt# da* a lte hölzerne f f er haue, e lgen tll^ i fredlgerhaue ne bet Stallungen undSohetme abo Von dleeem la t Im 'laltatloneprotoko 11 von'1679 die Bede0 Das Protokoll besagt* daaa die Predigerdee &aue n eb e t # a r t e n und Wldzmt e lo h an Unrecht enge«* 3
e ig n e t haben* daee *1# aber eelbet von dem gierigen :
eltaara Dobrawka v e r t r ie b e n und d e r ^Idm uth beraubt worden eel#*o 8* b e w a h rh e ite te e ld b an Ihnen da* f o r t ;
U n rech t Gut g e d e ih e t n ic h t* 3aa f r e d lg e rh a u a befand e i
au f d e r S te lle , *q h eu te vor dem ^au p te ln g an g e z u r El oha da# Outegnethmua e te h to Kurse % eit nadh de* %
des f re d lg e rh a u a e a begann der B@dländ#r - f f e r r e r h f l e e t e r M e tth le e B eoker d ie Verhandlungen m it den % -
hörden wegen ^ le d e r e r r lo h tu n g de* f fa r re y e te m e ln
w l tz . g e lan g Ihm zwar d ie oa« *6 morgen b e tra g en d e
ffa rrw id m u t ln K le in la a e o w lt* fü r d ie K irche w ie d e r z
erlangen, a b e r e r gab a l e dem F % a te n Im K erbet IBM
9
daae e r nict hat o *enn men aber bedenkt 8 d a sa a u r Pereohle
gę#: Laeaow lt* emoh *%mi# n e b e t b a rk e n fe ld g e b ß r te ^ '
ää man ^am al# d a ran d a c h te , l n (lle neue P f a r r e i auch
sen b erg und ^udoba zu In k a r d ln le r e n , #o wer *hma#;V . ..-: ' . . " " ■ ‘ ’
&eeeowit* te t s b o h l io h d e r M it te lp u n k t a l l e r ln ^ e t r a o i
kommenden O rtsch a fte n * lo h glambs, demńmeb, dasa a l l e e
oh r e i f l i c h e r U ebarlem m g geechehen und daee dem ^ ra
p r i e e t e r % oker k e in Vorwurf zu machen I s t» d e sh a lb rnarc
}denn auch ln @roee & aaao*lt 37 ein nenne
elvee P fa rrh a u s geb a u t8 das fü r die dam aligen ^ e r h ä l t
n ie s e eohön und geräuml; r äusaeret feuobt und &i
ungesund wer»
JZI? Groae Laaeewltz Wieder selbständige Pf;9* «ev**S*® "“a S K .» » » » « » « # »
Am 8» Mär* 1837 wurden durch den ?%retbleo&@f ßed la lti "omenl- die Pfarrelerrlohtungsurkunde ausgefertig t mit -der ^aae gäbe, dass das Im 3.8* Jahrhundert entstandene ?reb ltsoh ln -Ku^nler* samt ^erlen fe ld und Thule zur Gro* laaaewltz elngepfarrt und ^ le ln laeeowltn mit dem ge die Wende den 17* und 18* Jw e r ta entstandenen
3 6 ,
Jaeohlne ale F il ia le reep, Mater adjunota zugeia oblagen
t •.
Leopold &raf von **d%alt*ky durch @ott#a Brbarxmng Füretbleohof von Breelau, des Königlloh-Preueelaohen roten Adler O rdensritter ua#o
Urkunden und bekennen h ie rm i t : d a s s da d ie k a th ,
Inwohner zu Qroee- und Klein la a s o w lte Boaenber^ ger &releee* und d ie zu den dortigen & lrohen &e~ eoh lagenen Gemeinden von d e r P fa r r e i B odland, su Welcher s i e se ith e r gehörten, zu weit en tfe rn t ; l i e g e n , a l s das© von dort aus fü r ihren G o tte e "
dienet, re lig iö se Bildung ih re r Jugend und ^ee l- aorge überhaupt hinreichend gesorgt werden k ö n n te ,
d ie Errichtung einer neuen s e lb s tä n d ig e n P f a r r e i
ln Groaa i-aaeow itz ln Antrag gekommen, und n ach |
vorbergegangeaen früher n ich t zum Zwecke -führen**den Verhandlungen, hierüber unter den in te re e e s s ~ .
't e a e in d efin itiv es Abkommen d.do Groae Zaeaewltgq
des löoten O ktober 1836 Seltene des Königlichen # Eandräthliohen Amtes Roeenbęrger
trage e in e r Königlichen Roohlöbllchen
_____ . -
Ae
r n )r v f\ , 7 c ^ t j yt* ■f- '
T
40»
'
später s t a t t . Ara 12. U&rz 1863 fand w ieder# eine ra lv ls ite td o n der P fa rre i und' Firmung s t a t t , diemnal: den ^eihbisohof Adrian %lodarek&. Seitdem war kein #1-
f mehr ln ^rose ^aaeqmlta.
^ a ld nach dem deutsor r la g e begann ln
Deutschland die ąytematisohe Verfolgung der katholische Kirche, der sogenannte Kulturkampf» Biesen h atte die Grosa Lassowltzer P fa rre i auch zu verspüren, insofern s P farrer Kellner einigen ' oohen im G efän g n is zubringen m u ss te» %Qh dem Tode des P farrers K e lln e r Im ^.ehre -3 wurde das Unglück g rö s s e r , w e il ein neuer P farrer nicht an g este llt werden k o n n teD und die Pfarrei.»bis zum ** ehre
d e r B re s la u e r Diöq#ee in diesem ^ ah re a u f 38R g e a t l e r
gen war» D er l n d e r F o lg e z e i t e ln a e te e n d e Muf&ge %echc
von Seelsorgern diente auch nicht gerade zur Festigung.
In n e re n .Leben# und d e r Organisation d e r P fa r r e .
Laosowitz kern.allm ählich ln den &uf einer eogenannten.
a f p f a r r e l . h e r u n t e r dem < g em e in t# « ^
P fa r rk in d e r oder d ie G eistlich en , s o l l h ier n ich t u n t e r - 4
.
daae indem y Jahren 1 8 3 8 1 9 3 2 « äGrosa Łaaacmlta 15 ^ e ls tlid h e an g eate llt waren, wahren'
um nur ein Belaplel kersnazagrelfen, in G ieraltow lta be Gleiwitz von lr 3 ** 1932g also in einem grösaren 2eit~
raum 3 * e le tlich e : 3 haben res?* noch wirken,an dem häufigen Wechsel der f fa rrg e la tlio h k e it ln Oro- Leaaowitz mag sein in e r s t e r ^inie der %wgel e iner au _ reichenden ffarrwldmutg dann aber die geradean tro a tlo aen WohmmgsverMUtnisi^ c P fa rre r Gawenda - 1889-1898- hät zwar das f f arr. on ^ a te n reparieren uhte ilw eise umbauen 1&. .bäude vergr#aaert^ doch mt v ie l geholfenenicht v ie l später in den Jahren 1905 und 1906 an Kirche^ und ffarrhaua wieder bedeutende Reparaturen auagefüh: wurden, wurde zwar v ie l ^eld auagegeben, doch gebessert wurdet n ich ts6 Schon 1907 war die Dielung im Pfarrhaus durch üoh\?omm d ^rarb ru in ie r t , daea n ich t ein Quadrat"' meter heilen Puaebogena vorhanden war,Schreiber d ieser te ile n hat die entstandenen -Sicher I m -
Fu .sbodeń m it ^re .tern “ aus K isten - mg® d eck t, ehe*
43 o
zu letz t hat es Ihm an solchen gemangelt, Sr hat jede
n ich ts re p a r ie r t, w ell der einzige '-*eg,-um zu besser %ohnung@verhältnlssen zu gelangen, der war, &@e a l te ffarrhsme vollkozamen verkommen, zu lassen und ein ne tu bauen. Im Herbet 1906 wurde ln faaob&ne die ' gräbatsklrche gebaut, nachdem einige ^ahre vorher auf einer durch ^uguet Binder gecohenkten Parzelle ein eigener Kirchhof fü r aaohlne angelegt borden war* 0,
y'a d'i'-//
4 #&nde waren zwar erbaut, aber Im Innern feh lte es allem* Dazu sp ielte von XfoS ** 1909 wegen der Kirche ein Prozess0 bis in die Instanz des Reichsgerichts in Leipzig, weil ein Baumeister, dem angeblich der %u der &lrohe versprochen aber nicht tibergeben worden i s t
einen Schadenersatz von 4 000 M^rk'klagte* Das Volk
selbst war durch diesen $ a ll missmutig gemacht„ -Srst im Herbst 190? wurde weiter gesammelt und die hirohe am 3 81, Mal 1908 benedizleirto Im nächsten Jahre wurde das Ohör gebaut, die ß&kri&tei angebaut, und fü r die 1 neue Bänke, sowie eine neue O^gel vom Orgelbaumelater
3ple@@l aus Oppeln für 8 000 Mark beschafft, In den
X MM 5 /fay# 1» V Ct-nt l(u Debary /4 /cS5/*s/ft 5 /^a »r*V
Kinder e in p r o t e s t a n t i s c h e r H a u p tle h r e r und e in ka
t h o l i s c h e r z w e it e r k la r e r ! A le d ie B eg ieru n g von ihrem
P la n e n lo h t abzubrinR en w a r . m achte P fa r r e r - ' j l l ß den
V o r sc h la g , e r werde au f e igen em Grund und Boden au s e l ~
nen M it t e ln e in e k a th o l is c h e S chu le #auen u n te r d e r Be
d in gu n g , d a s s d e r " % t P la n e in e r S lm u lta n so h u le a u f g e - -
gehen werde und d ie Regierung d ie p ro te s ta n tisc h e S ch u l« ]
s a lb s t erbaue« Die Regierung g in g auf den V orschlag
Erzpriester ^ylla baute d ie k a th o lisch e S ch u le , die Be— i gierung d ie p r o te s ta n t is c h e o A ls d ie k a th o lisch e Schule '4
fertig war, erforderte es der ein fa ch e ^nstanfi, den I grossherzigen Brbauer die Einweihung an zu b ieten 0 Erz- m
Priester » y l l s kam sehr gern nach Gross Baseowltz , nahm 1
die leihe s e lb s t vor und übernahm sogar noch d ie Bwwir-
tung der Gäste. B el d ie se r G eleg en h eit möchte ic h e ln if
Baten aus dem Leben des um d i# Grosa Lassow itz er Pfarre
so verdienten P r ie s te r s anführen , P farrer % lla war ste ts e in dankbares Kind der Gross Lasaow ltzer P a ro ch ie .n lo h t
wie der e b e n fa lls aus der Grosa Baasow ltzer Parochie
stammende m it T y lla g le ic h a lt r ig e D iv is io n sp fa rre r Frarc
Biskup^ ;ier von se in er GeburtcpSroohie nichts hören wallwj
i
1930 v e rs to rb e n e n P rä la te n und a e n lo r d e r ® eigtliokk@ äJ'
Tylla alnen längeren #aobruf gewidmet* ^raa%
T ylla, am 1* 9* 1849 Treblteo& ln geboren* ging nach ab*'
gelegtem Abiturientenezemen sua&ohet ln dem BlaenbaRn dienet* dann żur Theologie« W ell wegen das wütenden Knl-
turkasgfee dae Alumnat ln Rrealau geschlossen wer* g in g
co er am 15.. .^ull 1881 _zum,_^rle8ter wurde.-An eine fe le rllo h e ^rlmle InX der &rose Lseeowltef
eine Anstellung war n ich t zu denken* - r gl; ilgahGLtte und wurde ^ rlvateek re tär" dee Bferremät
Beloch an der S t0 Barbarakirche <> la er sich h ie r n ich t
sicher fühlte» ging er nach P o ln isch Seu^lroh b e i C osel,
. P farrer zu vertreten^Jehre 18( 8 vurdc er Otwrkanlan ln Äönigshütte* Beels; r 'e r en der neuerbeuten 8 t o Hcdwigsklrche dase lb st, später
ahrre aueübte* 1908 w urde e r
e r r ic h te te n A rcbpreebytereta Kö*
a lg sM ittä , df m ^ e i s t H oher Rat un< Kommiseariua0 1921
LRin? c ln de% ^hl?e: H.u.a^tand, «umal e r an fin g :
,
m erblinden# wurde p tip a tlic .er liau ap rä la t. Seine
verdienet* .wage» dl#' Erbauung (las aohönen ffarrhawl
sowie Erbauung der sein er ^ e lt grüsaten Eirohe Oberg
siena ln Hajduki# wo 'b a ld -d arau f duroh deine Amtümi
„ein eam «ein eigenes ^farreyetem entstand* Beine AbaK
Königehütte eine .vierte Pfarrkirohe e t baden.* wurde. (
d ie Infolge dee W eltkrieges ein
Wirtebhaftakrlaia v e r e ite lte Für aeine Gebar•ihHY
ln Treblteohln dis neue kathólleohe ^obule .erbaut# füd ie Erbauung dee neuen Fferrbausee in Hroee ^aseow itz
2 OOO ^ark gespendet und für die demnächst zu erbauenc
Klrobe h lereelb at b*fi der b ischöflichen Kaeee in Hree:16 000 k&rk h i n t e r l e g t , R . I» P ,I
- •im Freitag# den 1« i p r i l 1910 wurden einige H undert .
Grosa bgaem itzer Faroohianen durch kardinal üopp m Kreueburg gefirmtw Die faroohlanen museten aohon früh" morgens Uhr aufbreohen# um reohtzeitgg ln Kfewbürg zu se in # und d as bei So.hnee treiben Wäre ee ni c i i
e in fa c h e r gewesen# die ^ e u te in G rose la e e o w lts eu
also
e i» au b e r e ite n , musste Ihm der P farred a itie tra tor
erklären dase er in d ieser Angelegenheit ein ebenso
s e s zu• 1 . * . -- waren
d&a a lo h &u je d e r
gen m it
i r t e , a b e r von e l i
Äeuba» nichts wessen wellteo ®sch -Beantragung dea aolut r Regierung erklärte aioh das Pat
- zu ' e . - ' - - ' - ' - d d c
die Flnanzfreg^waT insofern gelüst- a ls a ls durch5 656 ^ a rk aufge~ .
b ra c h t waren und nach ein igen S c h w ie r ig k e ite n d ie b i -
h: Die Kollekte ergab über 4 800 zember 1912 wurde das^slte
d so fo rt ät
o Am 9 . De-
ark ver-
b e i te » =
konnte man sehen* welohäl Unmengen von Sohwamm #idh
ü b e r a l l angesammelt h a t t e n 0 k i t dem. % ##u wurde im
jag ir 1913 begönne» und d a s *%us iü
O le lo h z e l t ig w urde d la Sarnwluas f ü r
- ' , ' " ■
Itg ta n des P farradm inlatrators., darob B e t t e lb r ie f e , ne-
ß andere- aber durch Aufrufe und Korrespondenten in den
katolik'*"•Blättern '"/ wurden 14 981 kark auaaramengebr
.
•Pfennig gespendet haben, sondern e r s t etw as gehen s o l l
wenn man f e r n e r b ed e n k t, d a ss B rą p r ie .s tę r ri* y lia f ü r de
^ I ro h b a u 15 <%X) Mertr V ersproohen h a t "? -e r h a t d ie s e ag[
ta t s ä c h l ic h b e i d e r B ls tu m sh a n p tk a a e d e p o n ie r t ~ -:->rn
■
.
noch deic von I rc h lte k ^ r ia - l^-:e
t a t s ä c h l i c h ohne = ah w ie rig k e i t gebau t werden- k önne:.,
'
c/y
# e l l K a rd in a l Kapp d ie Genehmigung deau von d e r Rege
lung der P a ra o n a lfra g a abhängig machte* 1914 kam d e r
24/ Katolik, pzlennlk #l%äkig GömoAlapak, Fo3ak, K u rja r b ią a k i.,
K.» a % una verao ine-
deue « ir ta o h a fta k r ise n , so dass da geaammelteX Geld
erh eb lich ausamaengesohrumpft l a t und hßi&atage andere
: tom ittel sehr frag lich eindc Infolge Zlnszuwacbsös
la t ,der ^aufonds Inaeiaohen n ied er ö&a auf ca , 10 OCO
geatlegen ,"w ar immerhin beaeer l a t a ls dea g e r ä tig e
g loh ta im Ja iite 3rX)? aber la l a t d ie Fange
des Klrohbares h eu te inehr iE d ie Ferne gerückt^ a ls es
%n\den fah ren 1912 oder 1913 der F a ll eär« M it der %eit
wird aber dooh d ie ^ iro h e gebeut waren müssen und, b c f -
f öd w ir anoh können•1r
17o Die S ee lso r g e r von Groas la a a o e lt sWM W, — im CT " I" rn» mm #m, vnmm#«***%, **** * >-ti«.*w86M.-w»
Ir- % d(T h / 'a r r o i
t r e r s te P farrer von Groaa ^aaso*lt%» Er war am 2cMai«
Ln Franw%1d.au, geboren, wurde am 16* Mira 1834 zum
-Le 1838 P fa rrer h ie r e e lb a t , g in g
b ey a lte 1839 naoh 4 r a l ln , wurde d ort am 8 . Januar JB41
P fa rrer , sp ä te r E r a g r iea ter und Sohule^lnapektoro &r
:te d ie a trik elb ü oher an , s e i t 1638 find en a lso d ie
Eintragungen von Gehn,ri_^ s t a t t bbgieloh,
iS 2%
: 'T s r r e ' von j g an a :^ sa%r arm g e g o lte n ha-
j: ben, da siob. Pletzka asc;% kurzer &eit au» demöt&ube machtec
& Bach seinem Abgänge admlnis z ie r te Ł839 eine ganz kurze * e lt Dąn ie l Sęeak, oe aus Rosenberg etammte,
o. Januar 18lv geboren, am 5. Juni 1835 zum P rie s te r geweiht wer« *owak h a tte veraohledene a te ii« # inne, war zuj.at&t P fa rre r ngß »eW lanlnepektor JLn Selaene b e i
Vppeln itzKl atarb am 16% ^sbruar 1885 in Scheibe @
% 5/ Im Juni 1839 kam nach Groso lasspwitz :'ranz ä e iia e r , der am 9. April 1811 ln Sroagrcc geboren uaa am 1. ao- vemver 1837 zum P rie s te r gemeint ważo Br wurde k la r am
;19. März 1842 als P fa rre r in v estie rte &r war der le tz te , der noob Phule p s tto r le r te , das a e lt lyuü *1 * ^sn zu &aa%n p fle g t, gaetwelae "zu Grosa lade"
1857 e it 2 prächtige gothlsoke Sirohe bekam, aber e rs t 1859 selbständige P fa rre i wurde. &el^v
aeiüDt gewesen zu yein, begnügte sieh mit wenigem ó:?lne lle tlln g sb eso h ä fti^ .iß ßrosßen rbwtgaricü;
vor3 ołiiedenertlösten vbstbäumen bepflanzte, S %
kampfe wurde e r vom Lehrer und Organisten Schneider fü r ein in der Predigt gsäussertes «ort des Bedauernsü b e r «g&f die u s a e l i r & n ^alges=tze bei der Behörde e r -
nusziert und mit Gefängnis bestraft^ » m g tieh re r Galle
W iga wtudeat der amz. '$yUa aus ^reb iteohln habe# von der %io3 achtu:r'
ü r Gesetze n ich ts gehört, trotzdem wurl^ r 'rer verurteilt* .ur et erb sei 15© **ä1 1878 und Viuroe belra Hauptaltare begraben» P farrer 4ulig hat sein -W
.
śeren &irohenrand am Kopfende dea G^Le? =: r ,
Pfarrer ln r zwei Bischöfe bei sich bsbr
nach •» ehren haben dis alten Paro oh lauen über ihn nur
'
wer die Besetzung der P fa rre i n icht mögUcho Daher ?rr_ sah von 1878 - 1884 d ie Seolaorge in der verwaisten
P farre i Grosa Lassowitz aushilfsweise der P farrer von T - le pollonius M üller, soweit dies Überhaupt möglich
war, ohne sich der Gefahr auazuaetzen, für solch eine
s
1864 f@ 8
- st e to ,
' ' »islNfes «» - 'ateaüfeäa?- -w-.. ąg&KgggfflB
•i
ErliH^zur^i.- - :- : _ _ __- ■ ■ - - ■ — — — - , - . .
I , d e h e r IB »
J ro e a L a s ^ : "
apaobter vor
'
- ■ s i P» W * * •
* - * » — • ' ' •
l i k : — i - « d - - ^ — ^
«
: ' ' . -- JCl : o- ■
- . vv":;r -.
\:ä: i - "
6/ Seab Stephane
d#r am 5* februar 1834 su Eeydau gebaren und a* 6« m liSeweiht war6 Boehm g ing 1888 von '%
nach &ubsendo rf Kreis Örose bartaabw.—- i
wo e r a l s P farrer s t a r b = ■:1f / Am 33c Angnot 1888 übernahm d ie A d m in is tra tio n von
* r o s 8 le s s o w it a «Joseph -awsnda* d r am 24* O ktober 1 8 3 9 i
ln h a t ib o r geboren and am 120 A ugust 1864 zum Priester 1geweiht. warp Bevor "awenda nach Grcaä war .er in Schieroth bei T m t P farrer ln Grosa wita wurde e r am 18 M&r% 1889 a ls Gawenda war der Parochie sehr zugetan und da er lie h vermögend war* h a tte e r zur Aufbesserung des armen Benefizlums s ich erlich v ie l getane Br kaufte u,*c die gröpate Bauernwirtschaft im Dorf, um die dereinst zur Pfarrwldsmt zuzuaohlegen« Er rep a rie rte zum gröaeten '^eil ex proprlAa das ffarrgebäude* s ta t te te es mit neuen fenstern* Türen und kostbaren Öefen aus, f r e ilich ohne an der buhe tan* des feuchten und morschen Bausen etwa* *u ändern^ Koch nach
5
I
Lra aee1009
»rat am 27, m i@behen wir hente alchtca llee m&glioh war*
da# nene Pfarzhanaroffea waran -
aidhtg den
e e r l le e a a r
' waTa Ü&&2
®fąrre ogsm be " : I ■ P<b lie b .a b e r d o r t n ldh t lange and wnrde e m e r it ie r t .
'
# m t 1864 1#
äohksm geboren- und am 81,r _ i * s r
ln &0 8 # h a a ti8 und a a lt 1904 P fa rre r in lübe i
in ląbetake konnte äl.<
auefc nloht
■
gehorei w eih t i
w ÄK
@n m
len &
» se a s r e r l l e a s
la t kein nun«-. 4
inen - ebena elmst %*&* & ee#
gegenübe:
: le in e
wlaohen Pfarreag
e r r o rg e h t .
*od erf-Ap:
eter m ‘
?' l r haben b e r e i t s a u s g e fü h r t , d a s s d e r h ä u f ig e |
e o h e e l d e r S e e lso rg e r in G rosa Hassowit s s u r # e s t i ^ j
gnag des in n e re n Gebens gew iss n ic h t b e ig e tra g e n kxm m
Ba la t ganz k la r, dass ein *elatlloherc der h ierher s tra fv e rse tz t" worden i s t , der P fa rre i wen Anfang a n #
nicht v ie l Liebe, Vertrauen und Opfergelet * gengetxraoht haben0 Sein e r s te r Gedanke wird gewiss iainer der geweaen sein : Ich muss aus der S tra
ceraelta haben d te ee se lb s t# (La s ie an Ibi
netzt war den laa/o-,
Und' daun die vielenm
=ieibeuo r - f e r r e r bewend
rgpr keinen V ater, soud*
isbeno Das V e rh ä ltn is
sprieater F ittaoh , ein : r e i 9 auadxüokte« Binnr ^eistliohe sohuuppe*— UBgekehrt war es der tag en ' S eelso rg e r &tepba%§, aber e r konnte h ie r
verstand sich a l t den
.
nagezelohnet, aber e: te h ie r n ich t bleib#
• • •
■.
i '
ua& V ertrau en
jte herane h et
che S t r & f a t e l l a * d a e e a a e
verfahT o aiam aaa
entgeger ringe
l-":h breuohte man aine ao2*
B&oh dsm śel]
a s ra a^ aas@ audb
3##$* &a@ c
l e i d e n m ie a te :
kemnen nooh &eine protestantische. &irohe mit eigenem
h ätte i 1 der keth olisc% beec 1 t a u f d ie
ihrer äusseren ^csition bedeoht sein sollen® *st es v! doc " r>rgehós£se-ns dass im fahre .1909. a ls der Gssfat
11$ gwase ä e l t rede* machte d e r @roa&
i t h e r Oseetsehsn p re d ig te
P red ig t m it der S Bo sind d l
m Z a e a o e it# von
am a l t
' ' " - . ' %
na a lo b ein AOmim&A zu ersparen. Im fraultlom eproto-k o l l 1904 la# # * w ir , a&ea 40 * # rk In d e r %#*## d r 2
: ,se n k ra n z b ru d e ra o h a ft yerhaudoB ;lo& . Im ^ah re 19u? ba
s tan d davon k e in * fe ń n lg , w e i l a h g e b lio h a l l e * a u f *#r
een v e re u e g eb t w ert #1* aegenann te B o e e A re n a b r
a o h a ft wäre a ls o 1* b e e te n * a l l e in & e s a W n a n ia ge*
* b * te ä o b lio b b ee tan d .keine M ru d e reo h a ft. Amebalb w
denn im f a h r# 1#*9 o d e r 1910 d e r sogenann te lebend
Beaenkrenz e lä g e fü h rt und m it ihm s in e S te rb ek a eee v
banden , f e 16 M itg l ie d e r b i ld e te n e in # * o e e , d ie t ä
l i ^ h den ganzen ü o aen k raas srn b e te n h a t t e , je d e s M i.
e in Geheimnle. *8 wurde anfänglich* um d ie &
zu aohonen, e in S terb egeld von 90 Mark gegeben und a
Monate e in e h l . messe gelegen* sp ä te r s o l l t e mehr
begeld gegeben und s o l l t e n äuoh mehr h l . Meaaen g a lę
.werden* Im fah re 1913 beaaee g ar.%»eo A rena ein.-
von über 1 800 Mark. Ein aohöner Anfang! Ablaaofe
des Wahres 191Ó fü h rte der Franziakanerpater Alban
Sobota den d r it te n Orden des h l . Franzlakua kanonia
e in . Es tra ten etwa 40 M itg lied er b e i , für d ie a l le
Monate e in e Veraaromlung m it Ansprache s ta t t fa n d , >*er
^ e rs Ja9R-And#cht ermögliohan» ^« r Anfe-
.
halten besonderer ■?aatenpredigten an den Sonatagnaolda: möglich la s . fr e ilic h is t es für den ^eistlionea -
g ro sso A rb e i t , nach und Andachcon ln '
ffa rr und filia lk lrcb # noch am ĄaoWgitt##; eine su halten» Aber des Volk, das m den faateäpredlgten i
n * a le zu w,,
Gründung «inen ^arianiaohen Kongregation für das jungiAuge g e fa s s t we
wohl inzwischen erfolgt sein» "ins Mission' ha% se La ü fo ss ia e s o a l t z , sow eit unsere Haofcricnten re ich en , 1)
früheren %elten n ie gßgnbs
sdlöhe sditijeher» Deshalb hat auch dtr *Tarradalci@t; «iüdera e in e S t if tu n g von <tuu Mark zur Abhaltung e in e r
Mxsaioh gemacht» P farrer -rndt hat d ie M ission h e i
la s s e r , lg n eu ester ^ e it bat noch *r$prlA at#r ^eabi
e is e M ission v e r a n s ta lte t und dann
m n ^ro33
■V :1S
doch z u r &**#&*, das# a l le a , w&@ l a anderen Faroohl#; p ra k tiz ie r t w ird, auch in ßroee leseowita gut i s t « In n e u e s te r ^ e i t h a t a ia h v i e l e s g e b e s s e r t und
besteht ie wohlbegrüBdete Hoffnung^ da## iloh nc^h so manche# bessern wird»
I - u li s alg»
oa
titt
ra fo
draaat voä
V
' t e
iOHĄ l i ł
- a r <s#
<2 o /D ie D urber im**: be# n iem ała deB 3
IB re u s r i t te rn ge** 'i# h ö r te ^aebhia- i s t i ü b e rh au p t sis@ |
bau© ^rUnduh^o ~f
5 / h e r vrden d e r K re u z r i t te r i s t Biamale apoeteaiea
e O ee terT eio h b a ld e
ob**. dem & atho llą la«ua "aufückgäl
- 17@0* » t / während d ie ^ in g em ein d e ten
zu m g ro ssen % e ll d e r n eu e r ^eb re eu "
g e tan b lie b e n * Im la u f e d e r ^ e l t b e
fanden e ic h d ie G üter» d ie in P r l -
v s tb e s i t z ü b e rg in g e n resgo s ä o u l a r i - *2
a l e r t w urden, / au ob ln Ü^nden von
K ath o lik en - z .b . Hueae d ie ih r e
G ra b s tä t te a u f den h ie s ig e n M rch *ft
höfen fan d en . / Um d ie Wende dee
18. J a h rh u n d e r t v e rk a u f te s ie e in
kathol* &delfräulein an die je tz igen B e e l tz e r : F ü r e t H cheä lohe . T/
^eben der grösseren P fa r r k i r c h e b e -
fand e lob in &lein l»ass©wits e in
hölzerne# Pfarrbaua ^ m it a t a l l u n -
gen und Scheune - au f dem P l a t z e ,wo j e t z t da# G ute-G astbeu# a t e h t - b l e
olroa 1810, wo e# ab b ran n te o Da nach"
welsbar # e lt 1718 die ^aroobl# &lelnla*#owlt*" durch den Pfarrer
t a t ta tß ä f.
0/ Vergl. oben; s ie waren immer _ Privatbesitz undwurden n ic h t ei l a r l e i e r t .
6 / D ie Huenee hat. la s s o w itz nieir besessen; auf denh le s ig e n K irchhöi l ie g e n auch keine-\X ©XI®© e
7 / War genau im J a h re 1796.
8 / War e in Predig«h a u s . : I
.man in ^ah re -183? &a# ńeuę
mewaive - fe u o h te ,
, P fa r rk i r c h e ans d e r k le in e n i'
I wurde# d ie M eter inE- '. -.
B?)@r zur P ll is / "" ein aohwererI r r tu m , d- r sudasa durSh n ic h ts ge**’
l e G eg en te il» Uuroh d lo ce V erlegung
.
durcn den dasallgea ^dhitnistrator^ Von Kl@ eoei t % deni ' - :V, ;. ■
und c - r z p r ie s te r D ecker inI;;':;; v .
auch d ie & leinr*w @ 8c#it
u t ^ ö lro h 50 Morgen «
fi% sao*ltR
■von
11
o
11/ s r s" ... d; 3 i3 % rs to -, J. .;
k - f ä r r e z v >h a:. W ide "Warn
g e h ö r te n .
Die g i& a itn lo b t wegen
d ie ä q u iv a le n te
cem. qhlgcr p . Beokär im
d ie s e lb e an das
täwlta verkauf r hatte, wofür eiab
r , « ' a . u landere ^ 'ak to re .:
| - : '- ■
" ' " - - ' ' " ' " ' n r "itominium v erp flich te t® s jä h rllo h ;!
ólroa 48 Thaler %u er.'ehe awwehr v#& Dominiom abgelöstsind . genannten &anfvertrae awi#ohenj|P farrer B eoker e%& Bodland und #ü$ten*ii n @ i * e k t o r F i a o k e r e n B a u s e h b e r g * i |
V ertreter der Rerreohnft "" beatätig t^]daa Biaohöfliohe Amt bereit# nadh A8 . 1
^agen, S r wurde perfekt« ^n - r a a r |(Weaowlt# gehören dagegen zur ^ fa r" ))r e i olroa 2 ha. B#rr j^eoker-Bodlsnd | |
I Ii f t e t e jadooh zur Gründung der
neuen aroohie %cqes"d*aeeoeit#» 8000 i | "d re itau sen d "" T h a le r^ zudem $00 The*" | i
le r für die Orgań i sten s t e l le # ohne
; h ierfür eine besondere Gegenleistung f!
i su fordern. I ?
B u sm
BS*5' >3
BibliBtete 'sRawratowicacn Id: 0030000725229
I I 2731ft«m it Śląsia
Jw i r #