Transcript
Page 1: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

Parasit. Hung. 3. 51-76.1970

Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarns VI. Cestoda, Nematoda, Acanthocephala, Hirudinea

Dr. Kálmán MOLNÁR

Veterinärmedizinisches Forschungsinstitut der Ungarischen Akademie der Wissenschaften, Budapest

Über die p a r a s i t i s c h e n Monogenea, Trematoden und Copepoden der ungarischen Fischfauna wurde b e r e i t s früher b e r i c h t e t (MOLNÁR, 1964; 1968; 1969; MOLNÁR und NÉMETH, 1962; PONYI und MOLNÁR, 1969). I n der vor l i e g e n d e n A r b e i t werden sonstige, während der vergangenen 9 Jahre gesammelte, b i s l a n g methodisch noch n i c h t beschriebene F i s c h p a r a s i t e n d a r g e s t e l l t .

I n Ungarn befasste s i c h RATZ (1897) a l s e r s t e r m i t F i s c h p a r a s i ­t e n (Nematoda, Acanthocephala, H i r u d i n e a ) . Aus Fischen im Bala­t o n beschrieb er 7 Cestoda-Arten (Caryophyllaeus m u t a b i l i s Rud., Ic h t h y o t a e n i a o c e l l a t a Rud., I . f i l l c o l l i s Rud., I . t o r u l o s a Batsch., I . l o n g i c o l l i s Rud., L l g u l a s i m p l i c i s s i m a Crep., Triae- nophorus nodulosus Rud.), 5 Nematoda-Arten (ichthyonema sangui-neum Rud., Cucullanus elegáns Zeder, Agamonema a s p i i Dies., Ophiostomum sphaerocephalum Rud., Heterakis brevicauda Rátz), 2 Acanthocephala-Arten (Echinorhynchus angustatus Rud., E. g l o - bulosus Rud.) sowie eine H i r u d i n e a - A r t ( i c h t h y o b d e l l a f a s c i a t a D i e s . ) .

Später b e r i c h t e t e JACZÓ (1941, 1949) über d i e Larven von L i g u l a i n t e s t i n a l i s und D i l e p i s u n i l a t e r a l l s (Rud.) sowie über die A r t P i s c i c o l a geometra L.

Page 2: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

I n der l e t z t e n Z e i t wurden e i n i g e den obigen Klassen angehören­den Arten von EDELÉNYI (1963a, b; 1967) aus Eischen im Neusied­l e r s e e , sowie i n der Tisza und von MÉSZÁROS (1967, 1968) und MOLNÁR (1962, 1966, 1968) vor allem aus Balaton-Eischen be­schrieben.

Über das Vorkommen der nachstehend beschriebenen E i s c h p a r a s i t e n im Karpathenbecken b e r i c h t e t e n b i s h e r IVASIK (1963), KULAKOV-SKAJA (1958) und Z*ITNAN (1965). Bei der I d e n t i f i z i e r u n g der Ar­te n berücksichtigte i c h neben den Originalbeschreibungen auch gewisse zusammenfassende A r b e i t e n (BYCHOWSKY und M i t a r b , , 1962; STSCHERBAN, 1965; SKRJABIN, SOBOLJEV, IVASCHKIN, 1965).

M a t e r i a l und Methoden

Das Untersuchungsmaterial wurde i n verschiedenen Gebieten de's Landes gesammelt; aus den Elüssen Donau, Tisza, Zagyva, I p o l y , Körös,sowie e i n i g e n Bächen, aus dem Balaton und Velence-See,so­wie aus E i s c h w i r t s c h a f t e n . I n den meisten Fällen wurde eine vollständige p a r a s i t o l o g i s c h e Sektion durchgeführt. Es wurden insgesamt 1622, 49 verschiedenen Arten angehörlge Eische se­z i e r t , aus denen Cestoden b e i 33 Arten, Nematoden b e i 28 Arten, Acanthocephala b e i 26 Arten und Egel b e i 13 Arten gefunden wur­den.

Die vollständige p a r a s i t o l o g i s c h e Untersuchung wurde i n a l l e n Fällen an f r i s c h abgetöteten Eischen vorgenommen; dabei wurden die P a r a s i t e n im Lebenden Zustand eingesammelt. Die Ar t b e s t i m ­mungen wurden zum T e i l an lebenden Schmarotzern, zum T e i l an Präparaten durchgeführt. Bei Totalpräparaten wendete man d i e BLACHIMsche Carmin-Färbung an; e i n i g e Arten konnten aber e r s t nach der h i s t o l o g i s c h e n Untersuchung von m i t Hämatoxylin und Eosin gefärbten S c h n i t t e n i d e n t i f i z i e r t werden. Die Aufhellung der Bandwürmer e r f o l g t e i n Laktophenol, d i e der Acanthocephala i n Milchsäure,

Page 3: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

Die meisten von uns aufgefundenen A r t e n sind wohlbekannte, ge­wöhnliche F i s c h p a r a s i t e n ; deswegen werden s i e nachstehend k a t a ­l o g a r t i g , u n t e r Angabe des Fundortes, des W i r t e s , der L o k a l i s a ­t i o n , sowie der Grenzwerte der Intensität aufgeführt.

Ergennisse

I . Cestodes

Fam i l i e : Amphilinidae Gattung: Amphilina

A. f o l l a c e a (Rud. 1819) Fundort: Donau, Tisza W i r t : Acipenser ruthenus L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle Intensität: 1-9

Familie: Caryophyllaeidae Gattung: Caryophyllaeus

C. l a t i c e p s ( P a l l a s , 1781) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Yelence-See, Kőrös, Zagyva Wirte: Cyprinus c a r p i o , Abramis brama, Abramis b a l l e r u s , Abra­

mis sapa, Vimba vimba, Alburnus alburnus, B l i c c a b j o e r k -na, Leuciscus cephalus, Leuciscus i d u s , Chondrostoma na su s

L o k a l l s a t i o n : Darm Intensität: 1-30

C. b r a c h y c o l l i s Janiszewska, 1951 Fundort: Tisza W i r t : Barbus barbus L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 3-5

Page 4: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

Gattung: Caryophyllaeides

C. f e n n i c a (Sehneider, 1902) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See, Kőrös, Zagyva Wir t e : Alburnus alburnus, B l i c c a bjoerkna, Phoxinus phoxinus L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-10

Fam i l i e : Triaenophoridae Gattung: Triaenophorus

T. nodulosus ( P a l l a s , 1781) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See W i r t : Esox l u c i u s L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-60

T. nodulosus ( P a l l a s , 1781) p l e r o c e r c o i d Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See, F i s c h w i r t s c h a f t e n , 1

I p o l y , Bäche 3 3

W i r t e : Perca f l u v i a t i l i s , Acerina cernua, Lucioperca l u c i o p e r ­ca, Lucioperca v o l g e n s i s , Esox l u c i u s , Lota I o t a

L o k a l i s a t i o n : Leber Intensität: 1-12

Fa m i l i e : Amphicotylidae Gattung: Bathybothrium

B. rectangulum (Bloch, 1782) Fundort: Bach Kemence W i r t : Barbus m e r i d i o n a l i s Petényi L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 4

1 Der Schmarotzer wurde i n verschiedenen T e i l e n des Landes gelegenen F i s c h w i r t s c h a f t e n , aber wenigstens i n jenen i n Szarvas und Dinnyés gefunden.

1 1 Der Schmarotzer wurde sowohl i n Bergbächen a l s auch i n den Bächen der Grössen Tiefebene gefunden.

Page 5: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

F a m i l i e : Bothriocephalidae Gattung: Bothriocephalus

B. c l a v i c e p s (Goeze, 1782) Fundort: Balaton, Velenee-See W i r t : A n g u i l l a a n g u i l l a L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-300

B. gowkongensis Yeh, 1955 Fundort: F i s c h w i r t s c h a f t e n Wirte: Cyprinus carpio,Ctenopharyngodon i d e l l a , S c a r d i n i u s e r y t h -

rophthalmus L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-17

B. p h o x i n l Molnár, 1968 Fundort: Tapolca-See W i r t : Phoxinus phoxinus L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-11

Bothriocephalus sp. Fundort: Donau, Tisza, Balaton W i r t e : Gobio gohio, Gohio a l h i p i n n a t u s , Leuciscus l e u c i s c u s ,

Acerina cernua L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-6

Die oben aufgezählten Fische beherbergten o f t Skolexe vom Both-riocephalus-Typ im Darm. Da aber diese Skolexe höchstens nur un e n t w i c k e l t e Segmente e n t h i e l t e n , war i h r e genaue I d e n t i f i z i e-rung unmöglich.

Page 6: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

F a m i l i e : l i g u l i d a e Gattung: l i g u l a

L. i n t e s t i n a l i s ( L . , 1758) p l e r o c e r c o i d Fundoi't: Balaton, Velence-See, Donau, Tisza, Ti s c h w i r t s e h a f t e n Wirte: Abramis brama, E u t i l i s r u t i l u s , Alburnus alburnus, Scar

d i n i u s erythrophthalmus, B l i c c a bjoerkna, Ctenopbaryngo don i d e l l a , Pelecus c u l t r a t u s

L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle Intensität: 1-5

Gattung: Digramma

D. i n t e r r u p t a (Rud., 1810) p l e r o c e r c o i d Fundort: Balaton, Velence-See, Donau, Tisza, F i s c h w i r t s c h a f t e n Wirte: Abramis brama, R u t i l u s r u t i l u s , Carassius carassius, Pe

lecus c u l t r a t u s , Ctenopharyngodon i d e l l a . L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle Intensität: 1-5

Fam i l i e : Proteocephalidae Gattung: Proteocephalus

P. cernuae (Gmelin, 1790) Fundort: Balaton, Donau Wirte: Acerina cernua, Lucioperca l u c i o p e r c a L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-20

P. osculatus (Goeze, 1789) Fundort: Lonau, Tisza, Balaton, Velence-See, Kőrös, F i s c h w i r t ­

schaften W i r t : S i l u r u s g l a n i s L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-30

Page 7: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

P. percae (Müller, 1780) Fundort: Balaton W i r t e : Peírca f l u v i a t i l i s , Lucioperca l u c i o p e r c a , Acerina cernua L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-20 Bei der A r t Acerina cernua wurden nur Skolexe i n der Enddarmre­g i o n gefunden.

P. s a g i t t u s (Grimm, 1872) Fundort: Bach i n Magyarkút W i r t : Nemachilus harhatulus L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 2

P. t o r u l o s u s (Batsch, 1786) Fundort: Balaton, Velence-See, Donau, Tisza, Kőrös Wi r t e : Ahramis sapa, Alburnus alburnus, Leuciscus cephalus, Leu­

ciscus i d u s , Aspius aspius L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-300 (mehr a l s 10 Exemplare wurden nur beim Aspius

aspius aufgefunden)

Gattung: S i l u r o t a e n i a

S. s i l u r l (Batsch, 1786) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, F i s c h w i r t s c h a f t e n W i r t : S i l u r u s g l a n i s L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-30

Skolexe von Cyclopbyllidea-Typ

Cysticercus P a r a d i l e p l s s c o l e c i n a (Rud., 1819) Fundort: Balaton W i r t : B l i c c a bjoerkna L o k a l i s a t i o n : Leber Intensität: 2

Page 8: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

Cysticercus D l l e p i s u n i l a t e r a l i s (Rud., 1819) Fundort: Donau W i r t : Alburnus alburnus L o k a l i s a t i o n : Gallenblase Intensität: 1

Cysticercus Gryporhynchus sp. Fundort: Balaton, Donau, Kőrös, F i s c h w i r t s c h a f t e n W i r t e : Cyprinus c a r p i o , Abramis b a l l e r u s , Carassius c a r a s s i u s ,

Alburnus alburnus, Leuciscus cephalus,Scardinius e r y t h ­ro phthälmus, Misgurnus f o s s i l i s

L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-17

Die an der Darmschleimhaut der F i s c h w i r t e aufgefundenen Z y s t i -zerkuse e r i n n e r n hauptsächlich an jene von Cysticercus Grypo­rhynchus c h e i l a n c r i s t r o t u s (Wedl, 1855), jedoch u n t e r den am Skolex b e f i n d l i c h e n 20 Haken stimmen nur d i e Ausmasse der unte­ren Reihe der Haken (0.036-0.030 mm) m i t jenen der l e t z t e r e n A r t überein (MACKO, I 9 6 0 ) . Die Länge der Haken i n der oberen Reihe beträgt nach meinen Messungen 0.058-0.061 mm, b e i e i n i g e n Exemplaren sogar nur 0.58-0.061 mm, wie es auch von KOZICKA (1959) beschrieben wurde. G l e i c h z e i t i g behaupten MACKO (i96 0 ) sowie JOYEUX und BAER (1936), dass b e i P a r a s i t e n aus Vögeln die Länge der i n Frage stehenden Haken 0.067-0.072, bzw. 0.062-0.072 s e i .

I I . Nematoda

Fa m i l i e : Anisakidae Gattung: Raphidascaris

R. acus (Bloch, 1779) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See W i r t : Esox l u c i u s L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-27

Page 9: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

R. acus (Bloch, 1779), l a r v e Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Yelence-See W i r t e : Cyprinus c a r p i o , Alburnus alburnus, Aspius aspius, Gobio

gobio, Scardinius erythrophthalmus, Aspro stréber, Lota l o t a , Misgurnus f o s s i l i s

l o k a l i s a t i o n : Leber, B a u c h f e l l , Darmwand (Abb. 2) Intensität: 1-500

Gattung: Contracoecum

C. s q u a l i i (Linstow, 1907), Larve Fundort: Balaton W i r t : Abramis brama L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle Intensität: 2-4

Fam i l i e : Rhabdochonidae Gattung: Rhabdochona

R. denudata ( D u j a r d i n , 1845) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See,Ipoly, Bäche, Zagyva W i r t e : Barbus barbus, Gobio gobio, Abramis sapa, Alburnus a l ­

burnus, B l i c c a bjoerkna, Leuciscus l e u c i s c u s , Leuciscus cephalus

L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-13

R. p h o x i n i Moravec, 1968 Fundort: Bäche i n Kemence und Magyarkút W i r t : Phoxinus phoxinus L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-4

Gattung: Ascarophis

A. o v o t r i c h u r i a ( S k r j a b i n , 1924) Fundort: Donau

Page 10: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

W i r t : Acipenser mj.th.erms L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 2

Fa m i l i e : Camallanidae Gattung: Camallanus

C. l a c u s t r l s (Zoega, 1776) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See Wi r t e : Perca f l u v i a t i l i s , Lucioperca l u c i o p e r c a , Acerina cernua L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-30

C. t r u n c a t u s (Rud., 1814) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See W i r t e : Lucioperca l u c i o p e r c a , Lucioperca v o l g e n s i s , Esox l u c i u s ,

Acerina cernua, Perca f l u v i a t i l i s , Aspius aspius, Gohio gohio

L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität:"1-300

Gattung: Cucullanus

C. d o g i e l i Krotas, 1959 Fundort: Tisza

Abb. 1: Hakenkranz von Cysticercus Gryporhynchus sp. 1. ábra: Cysticercus Gryporhynchus sp. horogkoszoruja Abb. 2: H i s t o l o g i s c h e r S c h n i t t des Magens von l o t a l o t a . Im Ma­

genlumen b e f i n d e n s i c h durchgeschnittenen Raphidasca-r i s - L a r v e n i n den unt e r dem E p i t h e l entstandenen Höhlen

2. ábra: Menyhal gyomrának szövettani metszete. A gyomor lumené­ben és az e p i t h e l a l a t t képződött üregben átmetszett Raphidascaris acus-lárvák

Abb.10: Agamonema sp. i n Glaskörper des Barsches (Foto: Molnár) 10.ábra:Agamonema sp. lárva sügér üvegtestében (a szerző f e l ­

vételei )

Page 11: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis
Page 12: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis
Page 13: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

W i r t : Barbus barbus l o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1

Fam i l i e : S p i r u r i d a e Gattung: S p i r o x i s

S. c o n t o r t u s (Rud., 1819) Fundort: Sodaboden-Teiche in-Orgovány W i r t : Umbra krameri l o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle, Darmwand Intensität: 1-30

Fa m i l i e : Streptocaridae Gattung: Streptocara

S. crassicauda ( C r e p l i n , 1829), Larve Fundort: Tapolca-See W i r t : Phoxinus phoxinus L o k a l i s a t i o n : Darmserosa Intensität: 5-15

Der P a r a s i t wurde an der Darmschleimhaut f r e i , manchmal i n m i t ­t e n e i n e r Zyste aufgefunden, länge: 3.5-4.6 mm, B r e i t e : 0.10-0..12 mm. Die K u t i k u l a i s t sowohl i n der Länge a l s auch i n Quer­d i r e k t i o n s t a r k g e r i f f e l t . Der Larvenkörper verengt s i c h sowohl nach dem Kopfende a l s auch nach dem Schwanzendel h i n . Am Kopf­t e i l befinden s i c h v i e r hervorragende s p i t z i g e Lippen, sowie v i e r kaum B i c h t b a r e g e s t i e l t e P a p i l l e n (Abb. 3 ) . Das Schwanzen­de i s t von konischer Form, d o r s a l a b g e s t u t z t , m i t e i n e r k l e i n e n kutikulären Protuberanz am Ende des Konus. Der Anus b e f i n d e t s i c h im m i t t l e r e n T e i l der V e n t r a l s e i t e des t e r m i n a l e n Konus. Die Anus-Öffnung w i r d von e i n e r k l e i n e n , s i c h t e r m i n a l h i n z i e ­henden K u t i k u l a - P a l t e bedeckt (Abb. 4 ) . Der Ösophagus besteht aus d r e i T e i l e n : auf das 0.030-0.0,35 mm lange Vestibulum f o l g t e i n 0.30 mm langer muskeliger T e i l , der am Terminalende allmäh­l i c h d i c k e r w i r d . Im m i t t l e r e n T e i l i s t der muskelige Ösophagus

Page 14: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

0.015 mm b r e i t . Der glanduläre Ösophagusteil i s t 1.05 mm l a n g , 0.044 mm b r e i t und von gleichmässiger Dicke. Im e r s t e n V i e r t e l des muskulären Ösophagus b e f i n d e t s i c h e i n d e u t l i c h e r Nerven­r i n g (Abb. 5 ) . Der Darmkanal I s t u n d e u t l i c h und w i r d nach dem Ösophagus dünner.

Fa m i l i e : Philometridae Gattung: Philometra

Ph. obturans (Prenant, 1886) Fundort: Tisza W i r t : Esox l u c i u s l o k a l i s a t i o n : Kiemenadern Intensität: 1-6

Gattung: Philometroides

Ph. sanguinea (Rud., 1819) Fundort: Balaton, Tisza, Kőrös, F i s c h w i r t s c h a f t e n , Velence-See W i r t : Carassius carassius L o k a l i s a t i o n : Flossen, Schwimmblase Intensität: 1-14

Gattung: Thwaitia

T. abdominalis ( N y b e l i n , 1928) Fundort: Bäche i n Kemence und Magyarkút, Bach Tápió W i r t e : Phoxinus phoxinus, Gobio gobio, Gobio a l b i p i n n a t u s , Leu­

ciscus cephalus, Leuciscus l e u c i s c u s L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle, Schwimmblase Intensität: 1-7

T. k o t l a n i Molnár, 1969 Fundort: Tisza, Balaton W i r t : Aspius aspius L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle, Schwimmblase

Page 15: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

A~bb. 3: Kopfende e i n e r Streptocara crassicauda-Larve i n dorso­l a t e r a l er Lage

3. ábra: Streptocara crassicauda-lárva f e j i vége dorzé-laterális helyeződésben

ALL. 4: Schwanzende einer Streptocara crassicauda-Larve i n l a ­t e r a l e r Lage

4. ábra: Streptocara crassicauda-lárva f a r k i vége laterális he-lyeződésben

Abb. 5: Kopfende e i n e r Streptocara crassicauda-Larve i n l a t e r a ­l e r Lage

5. ábra: Streptocara crassicauda-lárva f e j i vége laterális he-lyeződésben

(3 . -5 . Abb. O r i g i n a l ) ( 3 . - 5 . ábra e r e d e t i )

Page 16: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

T. ovata (Zeder, 1803) Fundort: Balaton, Donau, Tisza, Kőrös, Velence-See Wi r t e : Abramis brama, Abramis b a l l e r u s , R u t i l u s r u t i l u s L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle, Schwimmblase Intensität: 1-300

T. r i s c h t a ( S k r j a b i n , 1917) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See, Kőrös Wirt e : Alburnus alburnus, Abramis brama, B l i c c a bjoerkna, Scar-

d i n i u s erythrophthalmus L o k a l i s a t i o n : Kiemendeckel, Kopfhaut, Flossen, Schwimmblase Intensität: 1-30

Fa m i l i e : S k r j a b i l l a n i d a e Gattung: S k r j a b i l l a n u s

S. erythophthalmi Molnár, 1966 Fundort: Balaton, Tisza, F i s c h w i r t s c h a f t e n W i r t : Scardinius erythrophthalmus L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle, Darmserosa Intensität: 1-40

S. s c a r d i n l i Molnár, 1966 Fundort: Balaton, Tisza, F i s c h w i r t s c h a f t e n W i r t : S c a rdinius erythrophthalmus L o k a l i s a t i o n : Flossenserosa Intensität: 1-40

Fam i l i e : C a p i l l a r i d a e Gattung: C a p i l l a r i a

C. petruschewskii (Schulman, 1948) Fundort: Balaton, Tapolca-See, Tata-See, Zagyva, Tisza Wi r t e : Phoxinus phoxinus, Cyprinus c a r p i o , Abramis brama L o k a l i s a t i o n : Leber Intensität: 1-40

Page 17: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

C a p i l l a r i a sp. Fundort: Tisza, Donau, I p o l y W i r t e : Barbus barbus, Gobio gobio L o k a l i s a t i o n : Daim Intensität: 1-4

Familie: Dioctophymidae Gattung: E u s t r o n g y l i d e s

E. excisus (JägerskiÖld, 1909), Larve Fund o r t : Baiaton W i r t : Acerina cernua L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle Intensität: 3

Nic h t näher bestimmte Nematoden-Larven

Agamospirura sp., Larve Fundort: Tisza W i r t : Leuciscus idus l o k a l i s a t i o n : Darmserosa Intensität: 4-6

Der P a r a s i t b e f i n d e t s i c h an der Darmserosa, zusammengewickelt i n e i n e r g e l b l i c h e n , Stecknadelkopfgrossen Zyste. Länge: 2.8-3.0 mm; B r e i t e : 0.085-0.090 mm. Die K u t i k u l a i s t g l a t t oder höchstens u n d e u t l i c h g e r i f f e l t . Am Kopfende s i n d zwei g e s p i t z t e Lippen und zu I h r e n beiden S e i t e n befinden s i c h j e zwei hervor­ragende, lobuläre P a p i l l e n (Abb. 6 und 7 ) . Der Ösophagus fängt i n der Nähe der Lippen an und w i r d i n der Richtung des Darmes allmählich b r e i t e r . Muskuläre und glanduläre Ösophagusteile lassen s i c h n i c h t unterscheiden. Die Länge des Ösophagus i s t 0.90-0.95 mm, seine B r e i t e beträgt i n der M i t t e 0.040-0.060 mm. Der Darm i s t schmaler a l s der Ösophagus und i h r e S t r u k t u r i s t schwer zu erkennen. Das Schwanzende verengt s i c h konisch und seine S p i t z e trägt zwei p a p i l l e n a r t i g e d o r s o l a t e r a l e Protube-

Page 18: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

ranzen. Der Anus i s t beim Anfang der Verengung geöffnet (Abb. 7 und 8 ) .

Agamonema sp., Larve Fundort: Velence-See W i r t e : Perca f l u v i a t i l i s , Lucioperca l u c i o p e r c a L o k a l i s a t i o n : Glaskörper Intensität: 10-60

Die 0.530-0.580 mm langen, 0.008-0.011 mm b r e i t e n Larven bewe­gen s i c h f r e i im Glaskörper. Der Larvenkörper i s t von g l e i c h -massiger Dicke und das Kopfende rundet s i c h nach e i n e r geringen Verengung ab. Das Schwanzende i s t ungefähr 0.080 mm lang und a u s s e r o r d e n t l i c h schmal (Abb. 1 0 ) .

Abb. 6: Kopfende e i n e r Agamospirura sp.-Larve i n dorso-ven-t r a l e r Lage

6.ábra: Agamospirura sp.-lárva f e j i vége dorzo-ventrális h e l y e ­ződé sb en

Abb. 7: Kopfende e i n e r Agamospirura sp.-Larve i n l a t e r a l e r La­ge

7«ábra: Agamospirura sp.-lárva f e j i vége laterális helyeződés-ben

Abb. 8: Schwanzende einer Agamospirura sp.-Larve i n dorso-ven-t r a l e r Lage

8. ábra: Agamospirura sp.-lárva f a r k i vége dorzo-ventrális he-lyeződésben

Abb. 9: Schwanzende e i n e r Agamospirura sp.-Larve i n l a t e r a l e r Lage

9 . ábra: Agamospirura sp.-lárva f a r k i vége laterális helyeződés-ben

( 6 . - 9 . Abb. O r i g i n a l ) ( 6 . - 9 . ábra e r e d e t i )

Page 19: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

7

Page 20: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

I I I . Acanthocephala

F a m i l i e : Neoechinorhynchidae Gattung: Neoechinorhynchus

N. r u t i l l (Müller, 1780) Fundort: Donau, Tisza, Zagyva, Balaton W i r t e : Ahramis brama, Aspius aspius, C o b i t i s t a e n i a L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-8

Fa m i l i e : Echinorhynchidae Gattung: Acanthocephalus

A. a n g u i l l a e (Müller, 1780) Fundort: Donau, I p o l y W i r t e : Barbus barbus, Leuciscus cephalus, Leuciscus l e u c i s c u s ,

Leuciscus i d u s , Lota l o t a L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-8

A. l u c i i (Müller, 1776) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See, Zagyva, I p o l y W i r t e : Cyprinus c a r p i o , Tinea t i n c a , Abramis brama, Vimba vim­

ba, Aspius aspius, Perca f l u v i a t i l i s , Acerina cernua, Lucioperca l u c i o p e r c a , S i l u r u s g l a n i s , Esox l u c i u s , Lota l o t a , Lepomis gibbosus, A n g u i l l a a n g u i l l a

L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-30

Gattung: Leptorhynchoides

L. plagicephalus (Westrumb, 1821) Fundort: Donau, Tisza W i r t : Acipenser ruthenus L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-40

Page 21: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

F a m i l i e : Pomphorhynchidae Gattung: Pomphorhynchus

P. l a e v i s (Müller, 1776) Pundort: Donau, Tisza, Bäche, Kőrös, Bódva, Tata-See W i r t e : Barbus barbus, Vimba vimba, Alburnus alburnus, Leuciscus

cephalus, Leuciscus i d u s , Aspius aspius, S i l u r u s g l a n i s L o k a l i s a t i o n : Darm Intensität: 1-300

P. l a e v i s (Müller, 1776), Larve Pundort: Bäche i n Magyarkút und Kemence, Zagyva W i r t e : Gobio gobio, Barbus m e r i d i o n a l i s Petényi, Pelecus c u l ­

t r a t u s , Phoxinus phoxinus, Leuciscus cephalus, Leuciscus l e u c i s c u s , Aspro stréber, Lota l o t a , Misgurnus f o s s i l i s

L o k a l i s a t i o n : Bauchhöhle Intensität: 1-8

IY. Hirudinea

F a m i l i e : Glossiphonidae Gattung: Hemiclepis

H, marginata (O.F. Müller, 1774) Fundort: F i s c h w i r t s c h a f t e n W i r t : Cyprinus carpio L o k a l i s a t i o n : Körperfläche Intensität: 1-3

Fam i l i e : P i s c i c o l i d a e Gattung: P i s c i c o l a

P. geometra ( L . , 1761) Fundort: Donau, Tisza, Balaton, Velence-See, F i s c h w i r t s c h a f t e n ,

Zagyva, Kőrös Wi r t e : Cyprinus c a r p i o , Barbus barbus, Tinea t i n c a , Abramis bra-

Page 22: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

ma, Pelecus c u l t r a t u s , Alburnus alburnus, B l i c c a b j o e r k -na, Phoxinus phoxinus, Leuciscus i d u s , Esox l u c i u s , Le-pomis gibbosus, C o b i t i s t a e n i a , Misgurnus f o s s i l i s

L o k a l i s a t i o n : Körperfläche, Mundhöhle, Kiemen Intensität: 1-40

Disku s s i o n

Trotz der hohen Anzahl der s e z i e r t e n Pische und der gefundenen P a r a s i t e n r e i c h e n d i e v o r l i e g e n d e n Untersuchungen n i c h t für allgemeine Polgerungen h i n s i c h t l i c h der Parasitenfauna der i n Ungarn heimischen P i s c h a r t e n aus. Demgemäss beschränken w i r uns auf e i n i g e w i c h t i g e Beobachtungen über d i e aufgezählten Schma­r o t z e r a r t e n .

Bei e i n i g e n A r t e n (Triaenophorus, Raphldascaris,Pomphorhynchus) wurden d i e Imago- und Larvenformen gesondert aufgeführt. Die Ursache hierfür war, da'ss im allgemeinen d i e Larven und Imagos; i n verschiedenem W i r t e n und L o k a l i s a t i o n e n vorkamen; d i e l o k a ­l i s a t i o n der Larven und der v o l l e n t w i c k e l t e n Exemplare war so­gar im g l e i c h e n W i r t u n t e r s c h i e d l i c h .

Zur Entwicklung von Pomphorhynchus l a e v i s ' w i r d e i n Zwischenwirt (Gammarus) benötigt; dies w i r d auch von dem höheren Grad der I n f e c t i o n im Barbus barbus bekräftigt, der k e i n Raubfisch i s t . Es wurden o f t Pomphorhynchus-Exemplare aufgefunden, d i e s i c h . i m Acanthella-Stadium i n der Bauchhöhle von gewissen P i s c h a r t e n e i n k a p s e l t e n und n i c h t w e i t e r e n t w i c k e l t e n . I n diesen W i r t e n bestanden die Bedingungen für d i e Weiterentwicklung der Larven o f f e n b a r n i c h t und deshalb b l i e b e n d i e P a r a s i t e n i n einem ge­wissen Wachstums-Stadium stecken. I n der Regel sin d d i e n i c h t ­s p e z i f i s c h e n W i r t e k l e i n d i m e n s i o n i e r t e Pische, wie z.B. Phoxi­nus, Gobio, usw. Wenn dann d i e rückständigen l a r v e n i n einem s p e z i f i s c h e n W i r t , d.h. i n den entsprechenden Raubfisch gelan­gen, können s i e i h r e n Entwicklungsprozess beenden, wie das auch von der hochgradigen I n f e k t i o n der Leuciscus cephalus-Eische

Page 23: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

angezeigt wird.Demgemäss können d i e k l e i n d i m e n s i o n i e r t e n Pische a l s Träger (R e s e r v o i r - W i r t e ) von Pomphorhynchus l a e v i 3 angese­hen werden. Der Umstand oh s i c h das angesiedelte Pomphorhynchus-Acanthella-Exemplar i n einem gegebenen W i r t e n t w i c k e l t oder aber im Rückstand b l e i b t , w i r d also vielmehr von den Körperaus­massen a l s von der A r t des Wirtes bestimmt; z.B. werden b e i der Leuciscus-Brut o f t rückständige Larven aufgefunden, wogegen die mehr e n t w i c k e l t e n Exemplare derselben A r t ausschliesslictí im Darm angesiedelte, i n Entwicklung b e g r i f f e n e P a r a s i t e n beher­bergen.

Ähnliche Beobachtungen wurden auch b e i Triaenophorus nodulosus gemacht: e i n i g e der k l e i n e r e n Esox-Wirte beherbergten neben den i n dem Darm angesiedelten P a r a s i t e n auch eingekapselte P l e r o z e r -koide i n der Leber.

H i n s i c h t l i c h der L o k a l i s a t i o n zeigen d i e Larven vom Raphidasca- r i s acus e i n rech t vielfältiges Verh a l t e n . I n den meisten Fäl­l e n wurden d i e Larven i n der Bauchhöhle, u n t e r der Darmserose aufgefunden. Bei einem s t a r k b e f a l l e n e n Cyprinus-Wirt jedoch befanden s i c h d i e Larven i n dem Leberparenchym. Eine e i g e n a r t i ­ge Form der L o k a l i s a t i o n wurde b e i Lota l o t a beobachtet. I n diesem W i r t b e s i e d e l t e n d i e Raphidascaris-Larven d i e Höhlen zwischen der Darmmukosa und den Darm u n t e r l i e g e n d e n Muskel­s c h i c h t e n , I n den einzelnen Höhlen wurden j e 5 b i s 10 P a r a s i t e n aufgefunden. Die Larven zerstörten die Pr o p r i a - S c h i c h t e n der Schleimhaut, sowie d i e Submukosa, wobei i n i h r e r Umgebung m i t Gewebetrümmern, B l u t z e l l e n und entzündlichen Zellelementen aus­gefüllte Höhlen von 0.5 b i s 0.7 mm Durchmesser entstanden (Abb. 2 ) . Die Höhlen waren von zerfasertem Bindegewebe umgeben. Über den Höhlen z e i g t e das Darmepithel nur geringe Beschädigung; Öffnungen v o n l mm Durchmesser entstanden i n der E p i t h e l s c h i c h t , durch d i e k l e i n e r e oder grössere Körperabschnitte der Larven i n das Darmlumen h i n e i n h i n g e n . Die t e i l w e i s e am Gewehe, t e i l w e i s e im Darmlumen schmarotzende Lebensweise der Larven kann v i e l ­l e i c h t m i t dem L i t e r a t u r b e r i c h t i n Zusammenhang gebracht wer­den, dass im W i r t Lota l o t a g e l e g e n t l i c h eine vollständige

Page 24: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

Entwicklung von Raphidascaris acus s t a t t f i n d e t .

Angesichts der w i r t s c h a f t l i c h e n Bedeutung der Bothriocephalose s c h e i n t es n i c h t gleichgültig zu s e i n , dass Bo t h r i o c ephalus-Skolexe im Darm von z a h l r e i c h e n natürlichen E i s c h w i r t e n aufge­funden wurden. Da keine e n t w i c k e l t e n Segmente vorla g e n , konnte auch keine Artbestimmung durchgeführt werden; d i e Identität der Skolexe mit Bothriocephalus gowkongensis konnte jedoch ausge­schlossen werden, da d i e i n Erage stehenden Skolexe b e r e i t s v o r der Einbürgerung der pflanzenfressenden P i s c h a r t e n , d.h. v o r der Einschleppung des P a r a s i t e n Bothriocephalus gowkongensis nachzuweisen waren. Höchstwahrscheinlich dürften die b i s h e r u n i d e n t i f i z i e r b a r e n Skolexe die A r t Bothriocephalus p h o x i n i oder aber eine b i s h e r n i c h t beschriebene Bothriocephalus-Art d a r s t e l l e n ; es kann jedoch n i c h t ausgeschlossen werden, dass s i e der A r t Bothriocephalus c l a v i c e p s entsprechen, für d i e d i e beschriebenen P i s c h a r t e n a l s Träger d i e n t e n . Diese Annahme f i n ­det einen Anhaltspunkt i n der Tatsache, dass d i e Skolexe von sonstigen Bandwurm-Schmarotzern der Wasservögel und Raubfische im Darm oder sonstigen Organen der Pische eine längere Z e i t h i n d u r c h lebensfähig b l e i b e n können, wie z.B. Cysticercus d i - l e p i s i n der Gallenblase des Wirtes Alburnus alburnus oder d i e Skolexe von Proteocephalus percae im Darm des Wirt e s Acerina cernua (MOLNÁR, 1966).

Das Vorkommen der A r t e n Camallanus truneatus und C. l a c u s t r i s s c h e i n t i n t e r e s s a n t zu s e i n ; obwohl beide Schmarotzer i n den vorangehend aufgezählten Wirten vorkommen, kann C. l a c u s t r i s a l s t y p i s c h e r P a r a s i t des Barsches und C. t r u n c a t u s a l s solcher des Zanders angesehen werden. Bei Acérina-, sowie sonstigen k l e i n d i m e n s i o n i e r t e n F i s c h w i r t e n kommen zumeist nur geschlecht­l i c h u n r e i f e Exemplare der i n Frage stehenden P a r a s i t e n v o r ; wie es b e r e i t s i n Zusammenhang mit den Bandwurmarten und dem Pomphorhynchus-Parasiten beschrieben wurde, s p i e l e n d i e k l e i n e n Pische auch i n H i n s i c h t auf Camallanus-Arten d i e R o l l e des Trä­gers .

Page 25: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

Bei der Mehrzahl der Arten, d i e der Fa m i l i e Philometridae ange­hören, haben w i r neben der i n der F a c h l i t e r a t u r a k z e p t i e r t e n l o k a l i s a t i o n auch d i e Schwimmblase angeführt, da diese P a r a s i ­t e n i n einem gewissen Stadium i h r e s Lebens, i h r e k l e i n e n Männ­chen o f t sogar lebenslänglich, unt e r der Serosa der Schwimm­blase schmarotzen (MOLNÁR, 1966, 1968a, 1969).

Vom w i r t s c h a f t l i c h e n Gesichtspunkt aus s p i e l e n i n den Fisch­w i r t s c h a f t e n nur d i e Schädlichkeiten der Arte n P i s c i o l a geomet- r a und Bothriocephalus gowkongensis eine bedeutendere R o l l e . Der l e t z t e r e P a r a s i t , d e r von i m p o r t i e r t e n Fischen eingeschleppt wurde»verbreitete s i c h 1969 a u s s e r o r d e n t l i c h u n t e r den Karpfen-und Graskarpfenbeständen.

I n den natürlichen Gewässern werden d i e grössten Schäden von der L i g u l o s e herbeigeführt, d i e durch M i s c h i n f e k t i o n m i t Thwai- t i a ovata bedeutende V e r l u s t e u n t e r den Abramis brama- und Ru­t i l u s r u t i l u s - B e s t a n d e n verursachen kann (MOLNÁR, 1966). Ohne konkrete Beobachtungen über d i e krankheitserregende Wirkung ge­macht zu haben, kann auf Grund der hohen Anzahl der besiedeln­den P a r a s i t e n f e s t g e s t e l l t werden, dass i n den natürlichen Ge­wässern Ungarns d i e grössten Schäden von den F i s c h p a r a s i t e n Bothriocephalus c l a v i c e p s , Raphidascaris acus-Larven, Pompho­ rhynchus l a e v i s und Leptorhynchoides plagicephalus herbeige­führt werden.

Zusammenfassung

Auf Grund der p a r a s i t o l o g i s c h e n Sektion von 49 Arte n angehören­den, insgesamt 1622 Fischen w i r d über das Vorkommen von 21 Ce-stoden-, 23 Nematoden-, 5 Acanthocephala- und 2 Hirudinea-Arten u n t e r der Fi s c h p o p u l a t i o n von verschiedenen natürlichen Gewäs­sern und K u l t u r t e i c h e n Ungarns b e r i c h t e t .

E i n i g e i n der F a c h l i t e r a t u r weniger bekannte (Gryporchynchus sp..Streptocara crassicauda) oder unbekannte larvenformen (Aga-

Page 26: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

mospirura sp., Agamonema sp.) werden ausführlich beschrieben.

Gewisse Ar t e n von Nematoden, Cestoden sowie Acanthocephala schmarotzen i n Fischen b e r e i t s im Imago- und larvenstadium. Von diesen P a r a s i t e n e r r e i c h e n Triaenophorus nodulosus, Proteo- cephalus percae, Raphidascaris acus sowie Pomphorhynchus lae-vis d i e G e s c h l e c h t s r e i f e nur i n W i r t e n von gegebener A r t und gege­benen Körperausmassen, wogegen s i e i n n i c h t s p e z i f i s c h e n Wirten oder aber i n jungen Pischen von ger i n g e r Körpergrösse im Lar­venstadium p e r s i s t i e r e n .

MOLNÁR, K . : Adatok Magyarország halai parazitafaunájának vizsgálatához VI . Cestoda, Nematoda. Acanthocephala, Hirudinea

A szerző j e l e n munka keretében 49 f a j h o z tartozó 1622 h a l bon­colása során gyűjtött 21 Cestoda, 23 Nematoda, 5 Acanthocephala és 2 Hirudinea f a j előfordulását i s m e r t e t i Magyarország külön­böző természetes vizeiből és" tógazdaságaiból.

A dolgozatban f e l s o r o l t élősködők közül néhány a szakirodalom­ban kevésbé ismert (Gryporhynchus sp., Steptocara crassicauda) vagy i s m e r e t l e n (Agamospirura sp., Agamonema sp.) lárvaalak esetében részletes leirás található.

A Nematodák, Cestodák és Acanthocephalák közül egyaránt előfor­dulnak f a j o k , melyek mind imágó, - mind pedig lárvastádiumban halélősködők. Ezek közül a Triaenophorus nodulosus, Proteoce- phalus percae, a Raphidascaris acus és a Pomphorhynchus l a e v i s csak bizonyos fajú és méretű gazdában tesz s z e r t ivarérettség­r e , mig nem s p e c i f i k u s vagy f i a t a l halakban változatos l o k a l i ­zációban perzisztáló lárvákká válnak.

Page 27: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

L i t e r a t u r

BYCHOWSKIJ, B.E. und M i t a r b . : O p r e d e l i t e l p a r a s i t o v presnovod-nych ryb SSSR Moskva i Leningrad. 1962.

EDELÉNYI, B.: Belső élősködő laposférgek hazai halainkhói.- Eg­r i Tanárképző Eőisk. Tud. Közi., 9- 301-322. 1963a.

EDELÉNYI, B.: Belső élősködő férgek a Fertő-tó halaiból. - Deb­r e c e n i Agrártud. Főisk. Tud. Közi., 253-259. 1963b.

EDELÉNYI, B.: Data t o the Knowledge of P i s c i c o l o u s P a r a s i t e s i n the River Tisza. - Opusc. Zool., 6. 267-281. 1967-

IVASIK, V.M.: K voprosu o parazitofaune karpovych ryb verhnevo t e t s c h e n i j a r e k i T i s y ( z a k a r p a t y e ) . - Acta Vet. Hung., 13. 363-367. 1963.

JACZÓ, I . : Parazitológiai je g y z e t e k : B a l a t o n i halak néhány élős­ködőjéről. - Magy. B i o l . Kut. Münk., 13. 102-108. 1941.

JACZÓ, I . : Parazitológiai jegyzetek, I I I . - Hídról. Közi., 29. 100-102. 1949.

KOZICKA, I . : P a r a s i t e s o f f i s h e s of Druzno Lake. - Acta Paras. Polon., 7 . 1-72. 1959.

KULAKOVSKAJA, O.P.: Osobennosti Fauny p a r a z i t o v r y b karpatskych u p r i k a r p a t s k y c h vodoemov. F l o r a i Fauna Karpat. 2. 208-211. 1963.

MACKO, I.E.: K faune p l a t h e l m i n t o v volavky popolajev (Ardea c i ­nerea L.) na vychodnom Slovensku. - Sb. Vychodnoslovenského Muzea., I.A. 91-109. I960.

MÉSZÁROS, F.: H e l m l n t h o l o g i c a l i v e s t i g a t i o n s o f f i s h i n lake Balaton I . Nematodes. - Annal. B i o l . Tihany, 34. 157-161. 1967.

MOLNÁR, K.: Halparaziták a Balatonból és tógazdaságokból. -Annal. B i o l . Tihany, 29. 117-127. 1962.

MOLNÁR, K.: Über d i e Parasitenfauna der Pische i n Ungarn. I I . -Acta Vet. Acad. S e i . Hung., 14. 455-467- 1964.

MOLNÁR, K.: Untersuchungen über d i e j a h r e s z e i t l i c h e n Schwarikun-gen i n der Parasitenfauna des Kaulbarsches und des Zanders im Balaton m i t besonderer Berücksichtigung der Gattung Pro-teocephalus. - Angew. P a r a s i t . , J _ . 65 - 7 7 . 1966.

Page 28: Beiträge zur Kenntnis der Fischparasitenfauna Ungarn VI. s ...publication.nhmus.hu/pdf/parhung/Parasit_Hung_1970_Vol_3_51.pdf · Parasit. Hung 3. 51-76.197 0 Beiträge zur Kenntnis

MOLNÁR, K.: Beiträge zur Kenntnis der Bi s c h p a r a s i t e n i n Ungarn. I I I . - Acta Vet. Acad. Sei. Hung., 18. 295-331. 1968a.

MOLNÁR, K.: Bothriocephalus p h o x i n i sp.n. (Cestoda, Pseudophyl-l i d e a ) from Phoxinus phoxinus L, - P o l i a P a r a s i t . , 14. 83-86. 1968h.

MOLNÁR, K.: Beiträge zur Kenntnis der Pischparasitenfauna Un­garns IV. Trematoden. - P a r a s i t . Hung., 2. 119-136. 1969.

MOLNÁR, K. - NÉMETH, I . : Über d i e Parasitenfauna der Pische i n Ungarn I . - Acta Vet. Acad. Sei. Hung., 12. 249-255. 1962.

MORAVEC, E.: Species o f the Genus Rhabdochona R a i l l e t , 1 9 l 6 (Ne­matoda: Rhabdochonidae) from Eishes o f Czechoslovakia. - Fo­l i a P a r a s i t o l . (Praha), 15.. 29-40. 1968.

PONYI, J. - MOLNÁR, K.: Studies on the P a r a s i t e Fauna o f Fish i n Hungary V. P a r a s i t i c Copepods. - P a r a s i t . Hung., 2, 137-148. 1969.

RATZ, I . : A halakban élősködő férgek. - A Balaton tudományos t a ­nulmányozásának eredményei I I . , 1. 141-150. 1897«

STSCHERBAN, N.I.: Cestodozy karpov. - Kiev. 1965. SKRJABIN, K . I . - A.A. SOBOIEV - V.M. IVASCHKIN: Osnovy nemato-

l o g i i XIV. - Moskva. 1965. YEH, L.S.: On a tapeworm Bothriocephalus gowkongensis n. sp.

(Cestoda: Bothriocephalidae) from freshwater f i s h i n China. - Acta Zool. S i n i c a , 7. 7 3 - 7 4 . 1955.

ZITNAN, R.: Vysledky dotera;] sicho vyskumu helmintofauny r yb La-t o r i c e . - Sb. Vychodoslovenského Muzea, 6 B. 35-44. 1965.

Ankunft: 17-3.1970. Dr. K. MOLNÁR Vet.-Med. F o r s c h u n g s i n s t i t u t der Ung. Akad. der Wissenschaften Budapest, XIV. Hungária k r t . 21.


Recommended