ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017

ΠΡΙΣΜΑ# 12

ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Βαφές με χρήση βακτηρίων;Αναζητώντας νέες,

οικολογικές πρακτικές βαφήςΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ βαφής και φινιρίσματος υφασμάτων αποτελεί

μία από τις πλέον ρυπογόνες και επιβαρυντικές βιομηχανίεςσε παγκόσμιο επίπεδο. Ο στόχος της έρευνας του

εργαστηρίου TextileLab Amsterdam είναι η προτυποποίησηνέων οικολογικών και βιώσιμων πρακτικών βαφής φυσικών

ινών, ώστε σταδιακά να περιοριστεί σημαντικά η χρήσησυνθετικών βαφών, που ευθύνονται σε μεγάλο ποσοστό για

τη ρύπανση των υδάτων.

,,7

ΤΕΧΝΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΧάξλεϋΟΙ ΤΕΧΝΕΣ και οι επιστήμεςσυναντιούνται με μοναδικότρόπο στο έργο του AldusHuxley. Εγγονός του«μπουλντόγκ του Δαρβίνου»και μέλος μιας οικογένειαςπου αποτελείται από καλλι-τέχνες, επιστήμονες και δη-μόσιους λειτουργούς, έχειαποτυπώσει γλαφυρά στοέργο του τη βρετανική κοι-νωνία του 20ού αιώνα καιέχει επηρεάσει την ποπκουλτούρα της δεκαετίαςτου 1960.

,,6

,,2-3

Ο πλανήτης,εμείς και το μικροβίωμα

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Μαθηματικά και φύσηΣΗΜΕΡΑ ξεκινάει αφιέρωμα στα μαθηματικάκαι θα αποτελείται από τρία άρθρα. Ο βασικόςισχυρισμός είναι ότι τα μαθηματικά είναι αν-θρώπινες επινοήσεις και με αυτά κατασκευά-ζουμε ερμηνείες για τον κόσμο και τον αλλά-ζουμε. Με αφορμή κάποια επεισόδια από τηνιστορία των επι-στημών, το σημε-ρινό άρθρο θέτειερωτήματα για τησχέση φύσης καιμαθηματικών.

,,8

«Επιχείρηση» White Nights:Αναζητώντας εκδότηΕΠΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ game developers συμμετείχαν στο επι-χειρηματικό συνέδριο White Nights στην Πράγα. Στόχος τους ήταννα έρθουν σ’ επαφή με εκδότες, αφού είναι εκείνοι που θα επενδύ-σουν για την ολοκλήρωση του παιχνιδιού, θα αναλάβουν το ρίσκοδιάθεσης ενός προϊόντος, θα ασχοληθούν με το μάρκετινγκ και τηνεπικοινωνιακή του ταυτότητα και θα αναλάβουν την υλικοτεχνικήυποστήριξη όπου και όταν αυτό χρειαστεί. ,,4-5

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

ΤΩΝ ΝΙΚΟΥ ΚΥΡΠΙΔΗ ΚΑΙ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Οι σύγχρονες τεχνικές αλληλούχισηςκαι χαρτογράφησης γονιδιώματος σεσυνδυασμό με την παράλληλη μείωσητου κόστους έχουν φέρει μια επανάστασηστον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζου-με τη σύγχρονη έρευνα στις βιοεπιστήμεςκαι επιστήμες υγείας. Πλέον η αλληλού-χιση ενός γονιδιώματος μπορεί να γίνεισε μερικές ημέρες και με λίγες χιλιάδεςευρώ, σε αντίθεση με μια δεκαπενταετίαπριν, όταν η χαρτογράφηση του πρώτουανθρώπινου γονιδιώματος κόστισε περί-που 3 δισεκατομμύρια ευρώ ενώ χρειά-στηκαν 13 ολόκληρα χρόνια για την απο-κωδικοποίησή του.

Σήμερα οι διευκολύνσεις που παρέ-

χουν οι σύγχρονες αυτές τεχνικές έχουνοδηγήσει σε μία εκθετική αύξηση τουόγκου των δεδομένων, τα οποία απαι-τούν μεγάλους αποθηκευτικούς χώρουςκαθώς και περαιτέρω ανάλυση με τηχρήση υπερσύγχρονων υπολογιστών.Τομείς όπως η Γενετική, η Εξατομικευμέ-νη Ιατρική, η Γενομική και Μεταγονιδιω-ματική, η Περιβαλλοντολογία αλλά καιάλλοι έχουν πλέον σήμερα πάρει μια πιοσύγχρονη μορφή εφόσον μπορεί κανείςνα μελετήσει ταυτόχρονα και σε μεγάληκλίμακα πολλαπλά δείγματα, κάτι πουίσως φαινόταν επιστημονική φαντασίααρκετά χρόνια πριν.

H Μεταγονιδιωματική είναι η μελέτητου γενετικού υλικού που μπορεί ανακτη-θεί άμεσα από περιβαλλοντικά δείγματα.Το ευρύτερο πεδίο μπορεί επίσης να ανα-φέρεται ως Περιβαλλοντική Γονιδιωμα-

τική ή Οικογενομική. Η Μεταγονιδιωματι-κή έχει αναδειχθεί ως ένα ισχυρό εργα-λείο για την ανάλυση μικροβιακών κοινο-τήτων, ανεξάρτητα από την ικανότητατων οργανισμών μελών να καλλιεργη-θούν στο εργαστήριο.

Αυτή η τεχνολογία Γονιδιωματικής σετεράστια κλίμακα επιτρέπει τη μαζικήέρευνα των διαφόρων μικροοργανισμώνπου υπάρχουν σε ένα συγκεκριμένο πε-ριβάλλον, όπως το νερό, ο αέρας, το έδα-φος, τα φυτά ή ακόμα και μικροοργανι-σμών που ζουν σε έναν ξενιστή οργανι-σμό, όπως ένα ζώο ή έναν άνθρωπο. Μετην ενσωμάτωση των πληροφοριών πουμπορούν να συγκεντρωθούν σχετικά μετις βιολογικές λειτουργίες και τις συσχε-τίσεις μεταξύ των μικροοργανισμών πουζουν σε μία κοινότητα ανοίγει ένας μεγά-λος δρόμος τόσο για την εύρεση νέωνβιοτεχνολογικών εφαρμογών όσο και τηνεύρεση νέων θεραπειών.

ΜΕΤΑΦΡΑΖΩ από το λήμμα «Ανάγνωση και ανα-γνωστικές πρακτικές» της Εγκυκλοπαίδειας τουΔιαφωτισμού (επιμέλεια A. C. Kors, Oxford Univer -sity Press 2003):

«Η οικουμενικότητα της ανάγνωσης αποτυπώ-νεται σε ταξιδιωτικά ημερολόγια και περιγραφέςτης καθημερινής ζωής. […] Μια πραγματική “ανα-γνωστική μανία” […] καταλαμβάνει το σύνολο σχε-δόν του πληθυσμού. Στην ιατρική το φαινόμενο αυ-τό περιγράφεται ως παθολογικό. Επισημαίνονταιοι καταστροφικές συνέπειες της υπερβολικής ανά-γνωσης, οι οποίες εκλαμβάνονται τόσο ως ατομι-κές διαταραχές όσο και ως επιδημικές εκδηλώσεις.Στον […] βαθμό που συνδυάζεται με την ακινησίακαι την έξαψη της φαντασίας, η ανάγνωση ενοχο-ποιείται για σωματική εξάντληση, την απόρριψητης πραγματικότητας και την έφεση προς χιμαιρι-κές καταστάσεις. Εξ ου και η συσχέτισή της με άλ-λες κολάσιμες μοναχικές πρακτικές, όπως ο αυνα-νισμός. Η ανάγνωση ερωτικών μυθιστορημάτωνπεριγράφεται συχνά ως προοίμιο άλλων, λιγότεροπνευματικών δραστηριοτήτων. Τόσο η ανάγνωσηόσο και αυτές οι δραστηριότητες οδηγούν, εξάλ-λου, στα ίδια συμπτώματα: ωχρότητα, άγχος, αδια-φορία και κατάπτωση. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτε-ρος όταν το υλικό ανάγνωσης είναι μυθιστόρημακαι ο αναγνώστης αναγνώστρια, δηλαδή γυναίκαπου απολαμβάνει το έργο κατά μόνας. […]

Η θεωρία της εξημμένης από την ανάγνωση φα-ντασίας αποτελούσε μια σύγχρονη εκδοχή των θε-ωριών περί των κινδύνων που συνδέονται με τηνανεξέλεγκτη χρήση της φαντασίας. Οι αντιλήψειςαυτές απαντούν στη χριστιανική παράδοση, αλλάσυνδέονται και με την απέλαση των ποιητών απότην πλατωνική Πολιτεία. Υπήρχαν ωστόσο και κα-θαρώς φιλοσοφικές επιφυλάξεις όσον αφορά τιςυπερβολές της ανάγνωσης. Ο Φίχτε θεωρούσε τηνανάγνωση “ναρκωτικό”, που αποσπούσε την προ-σοχή των ανθρώπων από ουσιώδη θέματα, ενώ οTheodor Bergk τη θεωρούσε “πράξη εσχάτης προ-δοσίας προς την ανθρωπότητα, διότι υποβαθμίζειτα μέσα για την επίτευξη ανώτερων σκοπών”».

Όλα αυτά στα χρόνια του Διαφωτισμού, όταν οιδυτικές κοινωνίες μπαίνουν για τα καλά στην τρο-χιά της νεωτερικότητας. Όμως ο αναγνώστης έχεικαταλάβει ήδη το τρικ: αν αντικαταστήσουμε τη λέ-ξη ανάγνωση με λέξεις που παραπέμπουν στη χρή-ση των υπολογιστών και του διαδικτύου, βρισκό-μαστε ξαφνικά στο σήμερα. Η ελευθεριότητα, ο αι-σθησιασμός, η αποχαύνωση, η υποβόσκουσα πα-ραβατικότητα, όλα αυτά αποτελούν κινδύνους πουελλοχεύουν στη χρήση των νέων μορφών ανάγνω-σης.

Οι αλήθειες και οι απολαύσεις που προσφέρουναυτές οι μορφές είναι ύποπτες όχι εξαιτίας της δύ-ναμής τους να φέρουν στο φως κρυμμένες ή απα-γορευμένες όψεις της πραγματικότητας, αλλάεξαιτίας της ικανότητάς τους να μετασχηματίσουντο ίδιο το υποκείμενο της γνώσης με τρόπους πουδεν έχουν ιστορικό προηγούμενο. Και αυτό είναικάτι που μας τρομάζει, εξ ου και η συχνή επίκλησητου εθισμού. Το ενδιαφέρον είναι ότι η ανθρωπό-τητα ξαναβρέθηκε σε αυτή την κατάσταση στο πα-ρελθόν και αντέδρασε με τον ίδιο τρόπο. Δεν χρει-άστηκε όμως πολύ για να γκρεμιστεί ένας κόσμοςκαι να αναδυθεί αυτό που οι άνθρωποι αδυνατού-σαν να οραματιστούν.

Μ.Π.

Εθισμοί

Λήδα Αρνέλλου, Διδάκτωρ Επικοινωνίας της ΕπιστήμηςΒάλια Καϊμάκη, Διδάκτωρ Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού Γιάννης Κοντογιάννης, Διδάκτωρ ΑστροφυσικήςΜανώλης Πατηνιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας των Επιστημών, Πανεπιστημίου ΑθηνώνΔημήτρης Πετάκος, Διδάκτωρ Ιστορίας των Επιστημών

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Επικοινωνία: prisma@avgi.gr

ΠΡΙΣΜΑ

Ο πλανήτης,

Εικόνα 1. Δείγμα από θερμοπηγή στη Νεβάδα. Αριστερά: ένα στιγμιότυπο από ευθυγραμμισμένες μεταγονιδιωματικέςαλληλουχίες. Κάθε γραμμή είναι μία διαφορετική ακολουθία (τα διαφορετικά χρώματα είναι οι διαφορετικές ομάδεςαμινοξέων). Κάθε θέση (ή στήλη) συγκρίνεται με όλες τις άλλες θέσεις ώστε να ανιχνευθούν εξελικτικά μοτίβα. Κάτω: Τακορυφαία συνεξελισσόμενα μοτίβα φαίνονται ως μπλε κουκκίδες, οι οποίες επίσης εμφανίζονται ως χρωματιστές γραμμέςστην ανωτέρω δομή. Ο στόχος είναι να φτιαχτεί μια δομή που να αποτελείται από όσο το δυνατόν περισσότερες τέτοιεςγραμμές. Δεξιά: Aπεικόνιση μιας πρωτεϊνικής δομής που έχει προβλεφθεί.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 201719/

Όσον αφορά τις πρωτεΐνες, η τρισδιάστατηδομή τους στο χώρο είναι σημαντική. Αυτά τασημαντικά μόρια αποτελούν σε μεγάλο βαθ-μό τις δομές του κυττάρου για την εκτέλεσητων λειτουργιών του. Οι πρωτεΐνες ελέγχουντην ανάπτυξη και την κινητικότητα, λειτουρ-γούν ως καταλύτες, είναι υπεύθυνες για τημεταφορά ή αποθήκευση άλλων μορίων καιαποτελούνται από μακριές αλυσίδες αμινο-ξέων.

Ενώ η αλληλουχία (σειρά των αμινοξέων)μιας πρωτεΐνης σημειωμένη σε ένα χαρτί τε-τραδίου ή ένα αρχείο κειμένου μπορεί να μηνείναι τόσο σημαντική, όταν αυτή προβάλλε-ται σε τρεις διαστάσεις γίνεται πολύ σημαντι-κή εφόσον οι ερευνητές, παρατηρώντας τη,μπορούν να υποθέσουν τόσο από τη δομήτης όσο και από τον τρόπο που αυτή διπλώ-νει στον χώρο το ποιες είναι οι πιθανές λει-τουργίες της. Υπάρχουν σχεδόν 15.000 οι-κογένειες πρωτεϊνών -ομάδες που μοιράζο-νται μια εξελικτική προέλευση- στη βάση δε-δομένων Pfam. Για σχεδόν το ένα τρίτο(4.752) αυτών των οικογενειών υπάρχειτουλάχιστον μια πρωτεΐνη σε κάθε οικογέ-νεια, της οποίας η δομή έχει ήδη προσδιορι-στεί πειραματικά. Για το άλλο ένα τρίτο(4.886) των οικογενειών θα μπορούσαν νακατασκευαστούν έμπιστα μοντέλα πρόβλε-ψης της δομής μιας πρωτεΐνης, ενώ για τοτελευταίο τρίτο (5.211) των οικογενειών δενυπάρχει καμία πληροφορία.

Στις 20 Ιανουαρίου του 2017, στo άρθροτου έγκριτου περιοδικού «Science» με τίτλοProtein structure determination usingmetagenome sequence data, αναφέρονταιπρότυπα διαρθρωτικά τρισδιάστατα μοντέλαπου έχουν δημιουργηθεί για 614 ή αλλιώςγια το 12% των οικογενειών για τις οποίεςδεν έχουμε καμία πληροφορία. Αυτό έχει επι-τευχθεί με τη χρήση υπολογιστικών μεθό-δων μοντελοποίησης, κάτι το οποίο δεν ήτανκαθόλου προφανές πέντε χρόνια πριν. Το γε-γονός ότι μεγάλος αριθμός οικογενειώνπρωτεϊνών (σε Pfam) έχουν χαμηλό αριθμόαλληλουχιών οδήγησε σε δύο συνέπειες:

1. Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να μελετήσειαυτές τις οικογένειες λόγω μικρού μεγέθους.

2. Οι μέθοδοι συνεξέλιξης δεν θα μπο-ρούσαν να εφαρμοστούν για τη μελέτη τους.

Μέσω της Μεταγονιδιωματικής διαπιστώ-σαμε ότι ορισμένες από αυτές τις παραμελη-μένες οικογένειες, που αποτελούνται απόμόνο μια χούφτα ακολουθιών, μπορούν νααναλυθούν εξίσου καλά με άλλες, για τιςοποίες έχουμε πολλή περισσότερη πληρο-φορία όταν λαμβάνονται τα δεδομένα μετα-γονιδιωματικής υπόψη. Έτσι, προσφέρονταςένα υποθετικό τρισδιάστατο δομικό μοντέλογια μια αντιπροσωπευτική πρωτεϊνική ακο-λουθία που χαρακτηρίζει την κάθε οικογέ-νεια, κάνουμε ένα σημαντικό βήμα προς τηνκατανόηση της λειτουργίας της και ελπίζου-με ότι κάτι τέτοιο θα προκαλέσει μεγάλο εν-διαφέρον για περαιτέρω έρευνα.

Ο αριθμός των μικροβίων στον πλανήτημας είναι της τάξης του 1030 ή αλλιώς εκτι-μάται ότι ξεπερνάει κατά πολύ τα αστέρια τουΣύμπαντός μας που υπολογίζονται σε 1024.Τα μικρόβια είναι γνωστό ότι παίζουν κρίσι-μους ρόλους στη ρύθμιση όλων των βιοχη-μικών κύκλων που διατηρούν την ζωή στονπλανήτη μας, όπως αυτών της δέσμευσηςτου άνθρακα, του αζώτου, του θείου, τουφωσφόρου καθώς και άλλων στοιχείων.Ωστόσο, παρά τον αδιαμφισβήτητο ρόλοτους στην διατήρηση της ζωής, στην πλειο-ψηφία τους η ταυτότητα και η δράση τους πα-ραμένουν άγνωστες. Το Υπουργείο Ενέργει-ας των ΗΠΑ (DOE) στοχεύει στην αποκωδι-κοποίηση αυτής της «μικροβιακής σκοτεινήςύλης» με σκοπό την καλύτερη κατανόηση τηςμικροβιακής ποικιλότητας του πλανήτη σταπλαίσια της αντιμετώπισης νέων αλλά καιυπαρχόντων ενεργειακών και περιβαλλοντι-κών προκλήσεων.

Μελετώντας την βιοποικιλότητα στον πλα-

νήτη καθώς και τις σχέσεις μεταξύ των μι-κροβίων και των ιών που τους μολύνουν,μπορούμε να καταλάβουμε πολλά πράγματασε ότι αφορά τη ρύθμιση των κύκλων πουαναφέραμε. Αν και ο αριθμός των ιών υπο-λογίζεται ότι είναι τουλάχιστον δύο τάξειςμεγέθους περισσότερος από τα μικροβιακάκύτταρα στον πλανήτη, υπάρχουν επί του πα-ρόντος λιγότερο από 3,000 γονιδιώματα ιώνκαταγεγραμμένα, σε σύγκριση με τα περίπου100.000 βακτηριακά γονιδιώματα. Σε μια με-λέτη που δημοσιεύθηκε στις 17 Αυγούστουτου 2016 στο έγκριτο περιοδικό Nature μετίτλο Uncovering Earth’s Virome, ερευνητέςαπό το ινστιτούτο Joint Genome InstituteDOE (JGI) του Lawrence Berkeley NationalLaboratory στις ΗΠΑ παρέθεσαν τη μεγαλύ-τερη συλλογή δεδομένων από όλο τον κόσμοκαι αποκάλυψαν πάνω από 125.000 ιικά γο-νιδιώματα, η συντριπτική πλειονότητα τωνοποίων αντιπροσώπευε νέες μορφές ιώνπου δεν είχε παρατηρήσει ή καταγράψει κα-νείς μέχρι τότε. Αυτή η προσπάθεια έχειυπερπολλαπλασιάσει τον αριθμό των γνω-

στών ιικών γονιδίων που ξέρουμε μέχρι σή-μερα καθώς ανοίγει νέους χώρους για έρευ-να στον τομέα. Η ομάδα ανέλυσε δεδομέναμεγέθους πάνω από 5.000 δισεκατομμύριαβάσεις (Terabases) από ~3.000 μικροβιακάδείγματα σε όλο τον κόσμο, καλύπτοντας 10διαφορετικούς τύπους οικοσυστημάτων. Ηπροσπάθεια αυτή απέδωσε πάνω από125.000 νέες ιογενείς ακολουθίες που αντι-στοιχούν σε ~2.800.000 πρωτεΐνες. Από τηναρχή της ανάλυσης των 3.000 δειγμάτωνμέχρι σήμερα, αξίζει να σημειωθεί ότι οαριθμός των δειγμάτων έχει πενταπλασια-σθεί οπότε μια εκ νέου ανάλυση αναμένεταινα αποκαλύψει πολύ περισσότερες μορφέςιών.

Μεταξύ άλλων, ένα χαρακτηριστικό εύρη-μα από αυτή τη μελέτη είναι η ανακάλυψημιας ιογενούς ομάδας που βρέθηκε στο 95τοις εκατό του συνόλου των δειγμάτων στη“ζώνη του λυκόφωτος των ωκεανών” - μιαπεριοχή που βρίσκεται μεταξύ 200 και 1.000μέτρων κάτω από την επιφάνεια του ωκεα-νού, όπου το ηλιακό φως είναι ανεπαρκές γιατη φωτοσύνθεση των μικροοργανισμών πουζουν εκεί.

Ο Δρ. Γεώργιος Παυλόπουλος είναι Βιο-πληροφορικός, απόφοιτος του τμήματοςΠληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πα-

νεπιστημίου Αθηνών καιΔιδάκτωρ του Ευρωπαϊ-κού Εργαστηρίου Μο-ριακής Βιολογίας(EMBL) της Χαϊδελβέρ-γης στην Γερμανία. Συμ-μετέχει στις παραπάνωέρευνες υπό την επίβλε-ψη του Δρ. Νίκου Κυρπί-δη, βιολόγου, ερευνητή

και επικεφαλής του μεγα-λύτερου ΠρογράμματοςΠροκαρυωτικής Γονι-διωματικής παγκο-σμίως, στο JointGenome Institute τουΥπουργείου Ενέργειαςτων ΗΠΑ. Αξίζει να ση-μειωθεί ότι ο Δρ. ΝίκοςΚυρπίδης είναι απόφοι-τος του Αριστοτελείου

Πανεπιστημίου Θεσσαλονί-κης και Διδάκτωρ του Πα-

νεπιστημίου Κρήτης, έχει τιμηθεί με πολλάδιεθνή βραβεία και είναι στη λίστα των 25Ελλήνων επιστημόνων με τη μεγαλύτερηεπιρροή παγκοσμίως.

εμείς και το μικροβίωμαΗ ΜΕΤΑΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΙΚΗ είναι ένα πολύμοντέρνο, και σύνθετο πεδίο. Τόσο οιτεχνικές δυσκολίες που αφορούν τηνδειγματοληψία, την σωστή αλληλούχι-ση καθώς και τη σύνθεση γονιδιωμά-των όσο και οι υπολογιστικές απαιτή-σεις σε ότι αφορά την αποθήκευση, τηνανάλυση και την οπτικοποίηση του τε-ράστιου όγκου δεδομένων, είναι πραγ-ματικές προκλήσεις που απαιτούν τηνσυνεργασία επιστημόνων από διαφο-ρετικά θεματικά αντικείμενα.

Εικόνα 2. Ερευνητές του Υπουργείου Ενέργειαςτου Joint Genome Institute DOE (JGI) τουLawrence Berkeley National Laboratory των ΗΠΑχρησιμοποίησαν τη μεγαλύτερη συλλογήμεταγονιδιωματικών δεδομένων από όλο τονκόσμο για να αποκαλύψουν πάνω από 125.000πλήρως ή μερικώς αναγνωρισμένα ιικάγονιδιώματα, η πλειονότητα των οποίωνμολύνουν μικρόβια. (Γραφικό υλικό από τη Zosia Rostomian, Berkeley Lab)

Δρ. ΓεώργιοςΠαυλόπουλος

Δρ. ΝίκοςΚυρπίδης

Επτά ελληνικές ομάδες game deve -lopers συμμετείχαν στο επιχειρηματι-κό συνέδριο White Nights στην Πράγα.Στόχος τους να έρθουν σε επαφή μεεκδότες αφού είναι εκείνοι που θαεπενδύσουν για την ολοκλήρωση τουπαιχνιδιού, θα αναλάβουν το ρίσκοδιάθεσης ενός προϊόντος, θα ασχολη-θούν με το μάρκετινγκ και την επικοι-νωνιακή του ταυτότητα και θα αναλά-βουν την υλικοτεχνική υποστήριξη,όπου και όταν αυτό χρειαστεί.

HΕλλάδα διαθέτει έναν περιορι-σμένο πυρήνα από gamedevelopment studios, δηλαδήεταιρείες οι οποίες φτιάχνουνδικά τους video games και συ-

νήθως αναλαμβάνουν την ανάπτυξη παι-χνιδιών προς όφελος άλλων εταιρειών.Διαθέτει επίσης έναν αρκετά εκτεταμένοπυρήνα από μικρότερες ομάδες οι οποίεςπροσπαθούν, με τα όποια μέσα διαθέτουν,να βγάλουν στην αγορά τα παιχνίδια τους,να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του κοινούκαι των εκδοτών.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο το-μέας του video game στην Ελλάδα είναιπολλά, τα περισσότερα από τα οποία είναιγνωστά σε όσους προσπαθούν να αναπτυ-χθούν επιχειρηματικά τα τελευταία δέκαχρόνια. Παράλληλα όμως, όπως συμβαίνειστον ευρύτερο κλάδο των οπτικοακουστι-κών προϊόντων, σημαντική παράμετροςστην επιτυχία ενός προϊόντος είναι το μάρ-κετινγκ ή, με άλλα λόγια, ο εκδότης.

Όταν για παράδειγμα στο Google PlayStore, την ψηφιακή πλατφόρμα διανομήςκαι διάθεσης application και παιχνιδιώνπου λειτουργούν με το σύστημα Android,μπορεί κανείς να βρει 2.600.000 εφαρμο-γές (στοιχεία: Δεκέμβριος 2016), ενώ υπο-λογίζεται ότι κάθε μέρα «ανεβαίνουν» πε-ρίπου 1.000 με 2.000 εφαρμογές, μπορείκαι να καταλάβει πόσο δύσκολο είναι να ξε-χωρίσει ένα παιχνίδι. Οι εκδότες, λοιπόν,όπως συμβαίνει και στην αγορά του βιβλίου,είναι εκείνοι οι οποίοι θα επενδύσουν γιατην ολοκλήρωση του παιχνιδιού, θα υπολο-γίσουν και εν τέλει θα αναλάβουν το ρίσκοδιάθεσης ενός προϊόντος, θα ασχοληθούνμε το μάρκετινγκ και την επικοινωνιακή τουταυτότητα στοχεύοντας στη ανάδειξη τουπροϊόντος μέσα από ακριβές παραγωγέςκαι προωθητικά υλικά και θα αναλάβουντην υλικοτεχνική υποστήριξη, όπου και όταναυτό χρειαστεί.

Η διαδικασία είναι γνωστή. Ετοιμάζεις

την παρουσίαση του προϊόντος σου και έναεπιχειρηματικό σχέδιο και προσεγγίζειςέναν εκδότη. Η προώθηση του παιχνιδιούμέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσηςκαι κριτικές από έγκριτους δημοσιογρά-φους σε περιοδικά και μέσα ειδικού ενδια-φέροντος, αποτελούν μερικές από τις ενδε-δειγμένες κινήσεις που όλοι οι game deve -lopers θα κάνουν στην προσπάθειά τους ναπροωθήσουν το προϊόν τους.

Η δεύτερη περίπτωση είναι η συμμετοχήσε επιχειρηματικά συνέδρια με σκοπό τηνπροβολή του παιχνιδιού και την περαιτέρωδικτύωση του δημιουργού. Πρόκειται φυσι-κά για μια επιλογή η οποία είναι αρκετά δα-πανηρή καθότι το κόστος συμμετοχής σεένα τέτοιο συνέδριο -χωρίς να συνυπολο-γίζουμε τα έξοδα ταξιδιού- μπορεί να ξεπε-ράσει έναν ελληνικό μηνιαίο μισθό. Για τουλόγου το ασφαλές, για να συμμετάσχει κα-νείς στο Game Developers Conference(GDC) στην Καλιφόρνια, ίσως το μεγαλύτε-ρο και σημαντικότερο συνέδριο στον χώροτου game industry, το κόστος ενός ατομι-κού εισιτηρίου με πρόσβαση σε όλους τουςχώρους και τα events του συνεδρίου κυ-μαίνεται από τα 1.899 δολάρια έως τα2.399 δολάρια. Φυσικά σε άλλα συνέδριατο κόστος είναι χαμηλότερο, σε καμιά όμωςπερίπτωση αμελητέο.

Στο πλαίσιο ενίσχυσης του ελληνικούvideo game η Γενική Γραμματεία Ενημέ-ρωσης και Επικοινωνίας και το Γραφείο Τύ-που Εξωτερικού της Μόσχας ήρθαν σε επα-φή με το γνωστό επιχειρηματικό συνέδριοWhite Nights, που πρώτη φορά έλαβε χώ-ρα φέτος στην Πράγα στις 13-14 Φεβρου-αρίου 2017 και εξασφάλισε τη συμμετοχήεπτά ελληνικών ομάδων.

Οι ελληνικές ομάδες είχαν την ευκαιρίανα εκθέσουν τα παιχνίδια τους μαζί με εται-ρείες game development από διάφορεςχώρες όπως τη Ρωσία, την Τσεχία, τη Γερ-μανία, το Ισραήλ, την Κύπρο, σε έναν χώρο

άψογα διαμορφωμένο για κατ’ ιδίαν συνα-ντήσεις μεταξύ δημιουργών περιεχομένου,εκδοτών, διαφημιστών και φορέων πουδραστηριοποιούνται στον χώρο τουgaming.

Άνθρωποι του χώρου παρέδιναν μισάω-ρα μαθήματα επαγγελματισμού σε τεχνικάζητήματα που αφορούσαν τον σχεδιασμόκαι προγραμματισμό παιχνιδιών, παρου-σίαζαν τα project τους και έδιναν συμβου-λές για την παγκόσμια αγορά video games.Εκπρόσωποι γνωστών εταιρειών όπως ηValve (που έχει βγάλει παιχνίδια όπως τοDota και το Counter Strike), η Rovio (με ταAngry Birds), η King (με το Candy Crash), ηGoogle, η Microsost αλλά και εκπρόσωποιεπενδυτικών εταιρειών και εταιρειών πουασχολούνται με το digital management, μί-λησαν με τους developers, έπαιξαν τα παι-χνίδια τους, τους έδωσαν συμβουλές για τοπώς να κάνουν πιο ανταγωνιστικό το προϊ-όν τους και σε κάποιες περιπτώσεις έκλει-σαν συμφωνίες οι οποίες ενδεχομένως νααλλάξουν και τη μετέπειτα πορεία των ομά-δων αυτών.

Σύμφωνα μάλιστα με ειδησεογραφικέςιστοσελίδες που βρέθηκαν στο WhiteNights, εκδότες που ασχολούνται με mobilegames (παιχνίδια στα κινητά τηλέφωνα)αναζητούσαν νέα ευρωπαϊκά ταλέντα -για-τί λοιπόν όχι ελληνικά;

Η ελληνική αποστολή μετέδωσε την αι-σιοδοξία και τον ενθουσιασμό της σε μιαδιοργάνωση όπου δέσποζε η κουλτούρατης ανατολικής Ευρώπης. Κάποιες από αυ-τές τις ομάδες είχαν ξαναβρεθεί σε παρό-μοιες εκδηλώσεις, για κάποιους όμως ήτανακόμα και η πρώτη φορά που ταξίδευαν στοεξωτερικό. Όλοι όμως δήλωσαν ευχαρι-στημένοι τόσο για τη διοργάνωση όσο καιγια την εμπειρία που αποκόμισαν.

Στο πλευρό των ομάδων βρέθηκε εξ αρ-χής ο γενικός γραμματέας Ενημέρωσης καιΕπικοινωνίας και γενικός γραμματέας τουυπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής Τηλεπι-

κοινωνιών και Ενημέρωσης Λευτέρης Κρέ-τσος, ο οποίος ήρθε σε επαφή με τους διορ-γανωτές του συνεδρίου και λοιπές ομάδεςενδιαφερομένων με στόχο τη περαιτέρωδιασύνδεση της ελληνικής αγοράς βιντεο-παιχνιδιών με την παγκόσμια.

Αξίζει να υπενθυμίσουμε στο σημείο αυ-τό τη δέσμευση του κ. Κρέτσου για αναπτυ-ξιακή ώθηση του ελληνικού video game, ενόψει μάλιστα του επικείμενου φεστιβάλ παι-χνιδιών που πρόκειται να λάβει χώρα τονΣεπτέμβριο στην Αθήνα. Παράλληλα η Γ.Γ.Ενημέρωσης και Επικοινωνίας εξασφάλισετην παρουσία της ελληνικής συμμετοχήςστο White Nights που θα γίνει στην ΑγίαΠετρούπολη τον Ιούνιο του 2017 αλλά καιπροχώρησε στην υλοποίηση ενός πιστοποι-ημένου εξειδικευμένου προγράμματος επι-μόρφωσης που θα αφορά τα βιντεοπαιχνί-δια. Αλλά για όλα αυτά θα έχουμε περισσό-τερα σε επόμενο τεύχος.

ΕΛΙΝΑ ΡΟΪΝΙΩΤΗ κοινωνιολόγος, ερευνήτρια

στον χώρο του ψηφιακού παιχνιδιού

«ΕπιχείρησηΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

Αναζητώντας εκδότη

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017

Hub RobotΤο καινούργιο Hub Robot της LG ολοκληρώνει τιςδουλειές του σπιτιού χρησιμοποιώντας τεχνολογίααναγνώρισης φωνής συνδεόμενο με άλλες έξυπνεςσυσκευές LG του σπιτιού. Με μια απλή λεκτική εντο-λή, όπως «Άναψε το κλιματιστικό» ή «Άλλαξε το πρό-γραμμα του πλυντηρίου», η συνδεδεμένη συσκευήθα εκτελεί αυτόματα τη ζητούμενη εργασία. Tο HubRobot έχει μια διαδραστική οθόνη στην οποία μπο-ρεί να προβληθεί πληθώρα πληροφοριών όπως ει-κόνες από το περιεχόμενο του ψυγείου μέχρι καισυνταγές με ηχητικές αλλά και, σε μορφή βίντεο,βήμα - βήμα οδηγίες. Το Hub Robot μπορεί επίσηςνα παίζει μουσική, να βάζει ξυπνητήρι, να δημιουρ-γεί σημειώσεις υπενθύμισης, αλλά και να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον καιρόκαι την κίνηση στον δρόμο. Έρχεται πακέτο μαζί με το έξυπνο ψυγείο Smart InstaViewDoor-in-Door.

Χωρίς Patch Tuesday ο ΦεβρουάριοςΑπό το 2003, κάθε δεύτερη Τρίτη του μήνα η Microsoft διαθέτει patches για τα

προϊόντα της, που συνήθως διορθώνουν bugs και κενά ασφαλείας. Όμως, τα updatesτης περασμένης εβδομάδαςδεν έφτασαν ποτέ. Η εταιρείαεπικαλέστηκε ένα αδιευκρίνι-στο πρόβλημα «της τελευταί-ας στιγμής» και ανέβαλε τιςενημερώσεις του Φεβρουαρί-ου. Η εταιρεία δεν έδωσε πε-ρισσότερες εξηγήσεις σχετικάμε τη φύση του προβλήματος,ωστόσο η απόφασή της αφή-νει να εννοηθεί ότι το πρό-βλημα που εντόπισε είναιμάλλον σοβαρό. Περιμένουμε τώρα τη δεύτερη Τρίτη του Μαρτίου για να δούμε εάνθα γίνει κανονικά η διάθεση των patches.

Τράπεζες στο διαδίκτυοΜέσα στην επόμενη πενταετία εκτιμάται ότι περίπου 3 δισ. άνθρωποι, δηλαδή ένας

στους δύο ενήλικους κατοίκους της Γης, θα κάνει χρήση υπηρεσιών Digital Banking.Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα κορυφαίων αναλυτών της Juniper Research, μέ-χρι το 2021 σχεδόν 3 δισεκατομμύρια χρήστες θα έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες λια-νικής τραπεζικής μέσω smartphones, tablets, υπολογιστών και smartwatches. Ηέρευνα διαπιστώνει ότι η χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής λιανικής τραπεζικής θα συ-νεχίσει να αυξάνεται, καθώς οι καταναλωτές δείχνουν να επιλέγουν όλο και πιο συ-χνά εκείνες τις τράπεζες που τους προσφέρουν την ευκολία και την ταχύτητα πολλα-πλών ψηφιακών καναλιών. (Η πλήρης έρευνα διατίθεται μόνο σε συνδρομητές).

Λευκές Νύχτες στη Μόσχα

21/

» White Nights: Οι ομάδες της ελληνικής αποστολής

White Nights Moscow 2016 in 44 seconds στοhttps://youtu.be/poRTxx6gyXM (με αγγλικούς υπότιτλους)

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

Αναζητώντας τα νέα ταλένταστην επικοινωνία της επιστήμης

Το Famelab είναι ένας από τους μεγαλύτερους διαγω-νισμούς για την επικοινωνία της επιστήμης στον κόσμο.Διοργανώνεται για άλλη μια χρονιά στην Ελλάδα από τοΒρετανικό Συμβούλιο, σε συνεργασία με το The HubEvents. Οι ημερομηνίες διεξαγωγής των προκριματικώνσε Αθήνα και Θεσσαλονίκη είναι 6 - 8 και 7 Μαρτίου αντί-στοιχα και οι διαγωνιζόμενοι θα πρέπει να δηλώσουνσυμμετοχή μέχρι και την Πέμπτη 2 Μαρτίου.

Ο διαγωνισμός απευθύνεται σε άτομα άνω των δεκα-οκτώ ετών που δραστηριοποιούνται σε επιστημονικούςτομείς, δηλαδή φοιτητές, αποφοίτους, καθηγητές ή ερευ-νητές και υπαλλήλους σε σχετικά πεδία. Το απαραίτητοσυστατικό είναι ο ενθουσιασμός για την επιστήμη και ηεπιθυμία να μεταφέρουν αυτό τον ενθουσιασμό στο ευ-ρύ κοινό.

Ο διαγωνιζόμενος θα πρέπει να παρουσιάσει, μέσα σετρία λεπτά, ένα επιστημονικό θέμα της αρεσκείας του μεαπλό και κατανοητό τρόπο. Δεν επιτρέπεται να χρησιμο-ποιήσει powerpoint, αλλά μπορεί να επιστρατεύσει τη δη-μιουργικότητά του χρησιμοποιώντας άλλα αντικείμενα.

Ο σκοπός είναι να τραβήξει το ενδιαφέρον των κριτών,να παρουσιάσει το θέμα της επιλογής του με σαφήνεια καιαπλότητα και να δείξει πώς το συγκεκριμένο θέμα αφο-ρά το κοινό και την καθημερινότητά του. Η παρουσίασηθα πρέπει να διέπεται από επιστημονική ακρίβεια, να κα-λύπτει τις διάφορες έγκυρες απόψεις της επιστημονικήςκοινότητας και ταυτόχρονα να είναι κατανοητή από το ευ-ρύ κοινό. Ο διαγωνιζόμενος μπορεί να επιλέξει ως γλώσ-σα παρουσίασης τα αγγλικά ή τα ελληνικά. Στον τελικό,όμως, η παρουσίαση θα πρέπει να γίνει στα αγγλικά.

Σε περίπτωση που ο διαγωνιζόμενος δεν μπορεί να με-ταβεί σε κάποιον από τους προκριματικούς γύρους, μπο-ρεί να υποβάλει τη συμμετοχή του μέσω βίντεο. Ωστόσοο μέγιστος αριθμός βίντεο που μπορεί να προκριθούνστον μεγάλο τελικό είναι δύο.

Η κριτική επιτροπή απαρτίζεται από μέλη της επιστη-μονικής ή/και ακαδημαϊκής κοινότητας, των ΜΜΕ ή δια-γωνιζόμενους παλαιότερων ετών. Στο τέλος της παρου-σίασης οι κριτές υποβάλλουν ερωτήσεις στον διαγωνι-ζόμενο.

Οι νικητές των προκριματικών θα συμμετάσχουν στοντελικό διαγωνισμό, ο οποίος θα διεξαχθεί την 1η Απριλί-ου 2017 κατά τη διάρκεια του Athens Science Festivalκαι θα είναι ανοιχτός στο κοινό. Ο νικητής του διαγωνι-σμού θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στον διεθνή διαγω-νισμό Famelab International 2017 τον Ιούνιο στη Βρε-τανία, όπου θα διαγωνιστεί με τους νικητές άλλων χω-ρών.

Παράλληλα οι δέκα φιναλίστ που θα επιλεγούν στονπροκριματικό γύρο θα έχουν την ευκαιρία να παρακο-λουθήσουν δωρεάν ένα διήμερο Masterclass στην Επι-κοινωνία. Οι τρεις φιναλίστ της κριτικής επιτροπής και οαγαπημένος του κοινού θα κερδίσουν δώρα τεχνολογίας.Ο διαγωνισμός Famelab International δίνει επίσης τηνευκαιρία για συμμετοχή σε εκδηλώσεις του BritishCouncil στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συντελεί στη δι-κτύωση των νεαρών επιστημόνων και μπορεί να γίνει ηαφορμή για συνεργασίες με άλλους επιστήμονες στηνΕυρώπη και στην Ελλάδα.

Η υποβολή των συμμετοχών μπορεί να γίνει ηλεκτρο-νικά στην ιστοσελίδα www.britishcouncil.gr/famelab μέ-χρι και την Πέμπτη 2 Μαρτίου.

Γ.Κ.

Oι τέχνες και οι επιστήμες συναντιούνται με μο-ναδικό τρόπο στο έργο του Aldus LeonardHuxley (1894-1963). O Aldus ήταν εγγονόςτου ζωολόγου και ανατόμου Τόμας ΧένρυΧάξλεϋ, ενός από τους διασημότερους εκλαϊ-

κευτές της επιστήμης στη Βρετανία του 19ου αιώνα. Τοόνομα του παππού Χάξλεϋ έχει συνδεθεί στενά με τη δια-μάχη επιστήμης - θρησκείας. Η θερμή υποστήριξη των θέ-σεων του Δαρβίνου και η συμμετοχή του σε δημόσιες δια-μάχες για την προάσπιση της Θεωρίας της Εξέλιξης τουεξασφάλισε το παρατσούκλι «μπουλντόγκ του Δαρβίνου».Από την εποχή του Τόμας Χένρυ, η οικογένεια Χάξλεϋαριθμεί εξέχοντα μέλη της βρετανικής κοινωνίας, επιστή-μονες, καλλιτέχνες και δημόσιους λειτουργούς.

Το διασημότερο έργο του Άλντους Χάξλεϋ είναι ίσως το«Θαυμαστός καινούργιος κόσμος» (1931). Εμπνευσμένοςαπό το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας περιγράφει ένανδυστοπικό κόσμο, στον οποίο αντικατοπτρίζονται έντοναοι προεκτάσεις των επιστημονικών εξελίξεων της εποχήςκαι κυρίως η αυτοματοποίηση της παραγωγής αυτοκινή-των από την εταιρεία του Henry Ford.

Είναι αξιοσημείωτη η επίπτωση της τελευταίας στην κοι-νωνία της εποχής και από άλλα βιβλία που περιγράφουν τιςπρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Χαρακτηριστικό παρά-δειγμα το «Ο μεγάλος Γκάτσμπυ» (1925) του F.S. Fitzgeraldκαι το «Ragtime» (1975) του E.L. Doctorow, όπου ο ίδιος οΦορντ είναι σημαντικός χαρακτήρας της πλοκής. Και σταδυο παραδείγματα το μαζικά παραγόμενο αμάξι αποτελείσύμβολο χειραφέτησης και αναγνώρισης.

Στο έργο του «Αντίστιξη» (1928) ο Άλντους Χάξλεϋ απο-τυπώνει γλαφυρά, σατιρίζει και κριτικάρει την αγγλική κοι-νωνία των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Ο αγγλικόςτίτλος του βιβλίου «Point Counterpoint» είναι όρος που πε-ριγράφει την ανταλλαγή επιχειρημάτων σε μια δημόσια

συζήτηση. Ο όρος «counterpoint» αποδίδεται στα ελληνι-κά ως «αντίστιξη» και ορθά επιλέχθηκε ως η ελληνική από-δοση του τίτλου, καθώς το βιβλίο έχει τη δομή ενός μουσι-κού έργου. Χρησιμοποιώντας ιστορίες που μπλέκονται καιανακατεύονται, ο Huxley παρουσιάζει τις συνήθειες τηςάρχουσας τάξης, των καλλιτεχνών και των ξεπεσμένωναπογόνων των μεγαλοαστών, τις επιστημονικές αναζητή-σεις των αστών που καταπιάνονται με κοινωνιολογικέςαναλύσεις ή ανερχόμενες επιστήμες όπως η βιοχημεία.Επίσης αποτυπώνει τις κοινωνικές και πολιτικές ευαισθη-σίες των επιστημόνων της εποχής, την άνοδο της Ακροδε-ξιάς και την επίδρασή της στις άλλες κοινωνικές ομάδες.Οι αστοί του Huxley είναι χαρακτήρες που ο ίδιος γνωρίζειπροσωπικά και είναι εξέχοντα μέλη της βρετανικής κοινω-νίας των αρχών του 20ού αιώνα.

Το ενδιαφέρον του Χάξλεϋ για τη βιοχημεία, την ψυχο-λογία, τη μελέτη του νου και την επίδραση των ψυχοτρό-πων ναρκωτικών στον εγκέφαλο φαίνεται και από τη συγ-γραφή του «Οι πύλες της αντίληψης» (1954). Σε αυτό, επη-ρεασμένος από το ποίημα του Γουίλιαμ Μπλέηκ «Ο Γάμοςτου Παραδείσου και της Κόλασης» (1793), περιγράφει τιςδικές του εμπειρίες από την ελεγχόμενη χρήση μεσκαλί-νης, αναμεμειγμένες με φιλοσοφικά, αισθητικά, επιστημο-νικά και μυστικιστικά στοιχεία. Το βιβλίο προκάλεσε πλή-θος θετικών και αρνητικών αντιδράσεων στην επιστημο-νική κοινότητα ενώ επηρέασε σημαντικά και την ποπ κουλ-τούρα της δεκαετίας του 1960. Μάλιστα ο γιατρός ΤίμοθιΛίαρι, ο αρχιερέας του LSD τη δεκαετία του 1960, έχει πα-ραδεχθεί ότι επηρεάστηκε από αυτό, ενώ το μουσικό συ-γκρότημα από την Καλιφόρνια The Doors εμπνεύστηκαντο όνομά τους από το βιβλίο.

Ο Άλντους Χάξλεϋ πέθανε στις 22 Νοεμβρίου του 1963,την ίδια μέρα που δολοφονήθηκε ο J.F. Kennedy.

Γ.Κ.

ΝΕΑ - ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

HuxleyEΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΕΧΝΕΣ

ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 201723/

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΝΙΝΑΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΤΗ ΛΗΔΑ ΑΡΝΕΛΛΟΥ

Με τι ασχολείται το εργαστήριοTextileLab Amsterdam;

Tο εργαστήριο TextileLab Amster-dam, ως κομμάτι του ινστιτούτουWaag Society και του FabLab Am-

sterdam, εστιάζει στον συγκερασμό τηςγνώσης που προέρχεται από παραδοσιακέςτεχνικές και δεξιοτεχνίες και από την έρευναπάνω σε νέες τεχνολογίες. Μέσα από τη διε-ρεύνηση καινοτόμων τρόπων σχεδιασμούκαι κατασκευής, το εργαστήριο στοχεύει στονμετασχηματισμό της βιομηχανίας κλωστοϋ-φαντουργίας και ένδυσης. Το TextileLabAmsterdam αποτελεί μέρος του δικτύου ερ-γαστηρίων TCBL [Textile & Clothing Busi-ness Labs].

Από πότε έχει αρχίσει η έρευναγια τη βαφή υφασμάτων με χρήσηβακτηρίων και ποιος είναι ο στό-χος της έρευνας;

Παρόλο που η βαφή υφασμάτωνμέσω της χρήσης των βακτηρίωνείναι μια τεχνική που έχει καταγρα-

φεί σε ποικίλα αρχαιολογικά ευρήματα, μέ-σω του ενταφιασμού υφασμάτων σε χώμαγια μεγάλα χρονικά διαστήματα, μόνο την τε-λευταία δεκαετία έχουν πραγματοποιηθείεργαστηριακές έρευνες για την εφαρμογήτων βαφικών ιδιοτήτων των βακτηρίωνστους τομείς της κλωστοϋφαντουργίας καιτων γραφικών τεχνών. Ωστόσο τα ευρήματααυτά αποτελούν, μέχρι σήμερα τουλάχιστον,μέρος πανεπιστημιακών και εργαστηριακώνερευνών, που ακόμη δεν έχουν εφαρμοστείσε βιομηχανική κλίμακα.

Η βιομηχανία βαφής και φινιρίσματος υφα-σμάτων αποτελεί μία από τις πλέον ρυπογό-νες και επιβαρυντικές βιομηχανίες σε παγκό-σμιο επίπεδο (κατανάλωση μεγάλων ποσο-τήτων νερού, ενέργειας, τοξικά παραπροϊό-ντα κ.λπ.). Ο στόχος της έρευνας του εργα-στηρίου TextileLab Amsterdam είναι η προ-τυποποίηση νέων οικολογικών και βιώσιμωνπρακτικών βαφής φυσικών ινών, ώστε στα-διακά να περιοριστεί σημαντικά η χρήση συν-θετικών βαφών που ευθύνονται σε μεγάλοποσοστό για τη ρύπανση των υδάτων.

Τι περιλαμβάνει η έρευνα πουσχετίζεται με τη βαφή υφασμά-των; Ποιοι είναι οι φορείς στην Ελ-λάδα και στο εξωτερικό που συ-

νεργάζονται στο έργο αυτό;

Το εργαστήριο ερευνά εναλλακτι-κές πρακτικές βαφής κλωστοϋφα-ντουργικών προϊόντων που βασί-ζονται σε φυσικές χρωστικές ου-

σίες και στον περιορισμό του απαιτούμενουόγκου νερού. Έτσι, σε συνεργασία με το ερ-γαστήριο βιοτεχνολογίας OpenWetlab τουΙνστιτούτου Waag Society, μελετήθηκε η

χρήση των φυσικών χρωστικών ουσιών πουπαράγονται ως παραπροϊόντα της καλλιέρ-γειας βακτηρίων και μικροοργανισμών. Τοαρχικό στάδιο της έρευνας επικεντρώθηκεστον εντοπισμό των αερόβιων βακτηρίωνπου μετέφεραν επιτυχώς τις χρωστικές τουςσε φυσικές ίνες μεταξιού.

Στη συνέχεια τα βαμμένα δείγματα του ερ-γαστηρίου, κατά βάση μέσω της καλλιέργει-ας των βακτηρίων Janthinobacteriumlividum και Serratia macrescens, δόθηκανστο εργαστήριο της ΕΒΕΤΑΜ Α.Ε. (ΑνώνυμηΕταιρεία Βιομηχανικής Έρευνας, Τεχνολογι-κής Ανάπτυξης και Εργαστηριακών Δοκιμών,Πιστοποίησης και Ποιότητας), επίσης μέλοςτου δικτύου εργαστηρίων TCBL για την εξέ-ταση των βαφικών τους ιδιοτήτων και τηςαντοχής αυτών σε υγρή κατεργασία (πλύσι-μο) και ακτινοβολία. Για την επίτευξη ομοιό-μορφου χρωματικού διαλύματος βαφής τοεργαστήριο της ΕΒΕΤΑΜ συνεργάστηκε με τοΕργαστήριο Βιοτεχνολογίας της σχολής Χη-μικών Μηχανικών του ΕΜΠ.

Ποια είναι η διαδικασία μέσα απότην οποία βάφεται το ύφασμα;

Η διαδικασία για τη βαφή των υφα-σμάτων επιτυγχάνεται μέσα απότην in vitro καλλιέργεια των βακτη-

ρίων σε υγρό ή στερεό θρεπτικό μέσο πα-ρουσία των υφασμάτων ή με εμβάπτισή τουςμετά την καλλιέργεια (υγρό θρεπτικό μέσο).Το εργαστήριο TextileLab Amsterdam, μετά

τα πρώτα επιτυχή πειράματα βαφής, επικε-ντρώθηκε στην καλλιέργεια του βακτηρίουJanthinobacterium lividum, που ως επί τοπλείστον συναντάται στο δέρμα αμφιβίωνκαι περιέχει την ουσία βιολασεΐνη, που ευ-θύνεται για το σκούρο βιολετί χρώμα του.

Το βακτήριο καλλιεργήθηκε σε υγρό θρε-πτικό μέσο μέσα σε τρυβλία ή φιάλες, μέσαστο οποίο τα κομμάτια υφάσματος ήταν ανα-διπλωμένα με διάφορες τεχνικές shibori(αρχαία ιαπωνική τέχνη διπλώματος). Κατ’αυτόν τον τρόπο τα υφάσματα βάφονται σεποικιλία μοτίβων ανάλογα με την τεχνική δι-πλώματος και την καλλιέργεια των νέωναποικιών του βακτηρίου ανάμεσα στις ίνεςτου. Στο εργαστήριο της ΕΒΕΤΑΜ τα πειρά-ματα πραγματοποιήθηκαν μέσα σε ανακι-νούμενο επωαστή για τη δημιουργία ομοιό-μορφου χρωματικού αποτελέσματος βαφής.Μετά την ανάπτυξη του βακτηρίου τα υφά-σματα αποστειρώνονται και πλένονται δια-τηρώντας αναλλοίωτο το χρώμα τους, χωρίςτη χρήση ουσιών φινιρίσματος για τη σταθε-ροποίηση του χρώματος σε αυτά.

Για τα πειράματα χρησιμοποιήθηκαν κυ-ρίως υφάσματα από φυσικές ίνες, μεταξω-τά, βαμβακερά και μάλλινα, ωστόσο το βαφι-κό αποτέλεσμα είναι εντονότερο σε υφά-σματα αραιής ύφανσης, καθώς το βακτήριοχρειάζεται οξυγόνο για αναπτυχθεί. Η διαδι-κασία περιλαμβάνει αποστείρωση των υφα-σμάτων, δημιουργία του θρεπτικού μέσουκαι στη συνέχεια δημιουργία νέας αποικίαςτου βακτηρίου μέσα σε θρεπτικό μέσο που

περιέχει και το κομμάτι υφάσματος. Μετά τηνανάπτυξη του βακτηρίου για 2-3 ημέρες σεσταθερό περιβάλλον υγρασίας και θερμο-κρασίας, τα υφάσματα αποστειρώνονται καιπλένονται.

Ποιες μπορεί να είναι οι σχετικέςεφαρμογές στο μέλλον;

Τα αποτελέσματα το εργαστηρίουτης ΕΒΕΤΑΜ έδειξαν ότι βαφή πουπροέρχεται από το βακτήριο Jan-

thinobacterium lividum έχει υψηλές αντοχέςστην πλύση, την υγρή ή ξηρή τριβή, σε όξινοή αλκαλικό διάλυμα, καθώς και στην έκθεσηστην ηλιακή ακτινοβολία. Το βακτήριο Serra-tia macrescens, που συναντάται στο περί-βλημα της καρύδας και έχει κόκκινες χρω-στικές, έχει εξίσου ενθαρρυντικά αποτελέ-σματα στη βαφή υφασμάτων, με εξαίρεσητην έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Αυτόπου αξίζει να σημειωθεί είναι ότι η βαφή πουδημιουργείται έχει επιπλέον αντιμικροβιακέςιδιότητες, γεγονός που δίνει ενθαρρυντικέςπιθανότητες για τη χρήση τους σε βιομηχα-νική κλίμακα. Καθώς ο τομέας της βιοτεχνο-λογίας αναπτύσσεται αλματωδώς, η προο-πτική της χρήσης των βακτηρίων με χρωστι-κές ουσίες στη βιομηχανική παραγωγή βρί-σκεται πιο κοντά από ποτέ και ίσως επιτρέ-ψει να αντικατασταθούν τόσο οι συνθετικέςβαφές που βασίζονται σε διάφορα επιβλαβήπετροχημικά, όσο και οι φυσικές που αδυνα-τούν να ενσωματωθούν σε μεγάλες κλίμα-κες παραγωγής.

Υπάρχουν και άλλες αντίστοιχεςδιεθνείς έρευνες που θεωρείτεότι έχουν ενδιαφέρον;

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σε εξέλι-ξη πολλές έρευνες βιοτεχνολογίας,που πειραματίζονται με τη βιο-πα-

ραγωγή νέων υλικών και ουσιών που θααντικαταστήσουν σύντομα τη βιομηχανία τηςκλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης. Η kom-bucha και το bioplastic βρίσκονται επίσηςστο επίκεντρο των ερευνών σε μια προσπά-θεια να βρεθούν προσιτές και οικολογικέςεναλλακτικές στη χρήση δερμάτων και πο-λυακρυλικών.

Υπεύθυνες για το TextileLab Amsterdam είναιη Cecilia Raspanti και η Ista Boszhard.Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τιςσελίδες:waag.org/en/project/textilelab-amsterdamhttp://textile-academy.org

Η Νίνα Παπακωνσταντίνου είναι απόφοιτος τουΤμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπι-στημίου Πατρών και του μεταπτυχιακού προγράμ-ματος του Institute of Advanced Architecture ofCatalonia. Εργάζεται ως Designer και ConceptDeveloper στο ινστιτούτο Waag Society και το Fa-bLab Amsterdam - TextileLab Amsterdam.

;!

;!

;

!;!

;

;!

!

Βαφές με χρήση βακτηρίων; Αναζητώντας νέες, οικολογικές πρακτικές βαφής

EΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Serratia macresens σε υγρή καλλιέργεια(2η βαφή)

Μετάξι μετά από βαφή μεJanthinobacterium lividum

Μετάξι μετά από βαφή μεJanthinobacterium lividum και Serratia

macresens

Μετάξι σε υγρή καλλιέργειαJanthinobacterium lividum,

πριν και μετά

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

― Τα μαθηματικά, φίλε μου, βρίσκονται παντούστη φύση, από το φτερούγισμα μιας πεταλού-δας έως τις κινήσεις των πλανητών. Όπως είχεπει και ο Κέπλερ, με τα μαθηματικά ο Θεός σχε-δίασε τον κόσμο. Κάποια μέρα θα βρούμε μιαεξίσωση που να περιγράφει τα πάντα.― Σοβαρέψου, αυτά είναι ανοησίες. Τα μαθη-ματικά είναι ένα εργαλείο με το οποίο μπορού-με να πλησιάζουμε στην αλήθεια του κόσμου. Οκόσμος είναι πολύπλοκος, τα μαθηματικά είναιαπλώς εξιδανικεύσεις του και μας βοηθούν νατον περιγράψουμε.

Oι δύο φίλοι εκφράζουν τις πιοσυνηθισμένες απόψεις για το τιείναι τα μαθηματικά. Η πραγμα-τικότητα, όμως, είναι πιο σύν-θετη. Η πρώτη θέση εκφράζει

περισσότερο μια θρησκευτική πεποίθηση παράτο περιεχόμενο των μαθηματικών. Διατηρείμια αίσθηση νομοτέλειας και μια ελπίδα ότιυπάρχουν κάπου στη φύση όσα υπολογίζου-με. Η δεύτερη θέση είναι περισσότερο πραγ-ματιστική, τεχνοκρατική και λαμβάνει υπόψητα όρια των ανθρωπίνων δυνατοτήτων, αν καιέχει το «μειονέκτημα» του σχετικισμού.

Όπως και αν έχει, από τη σκοπιά της ιστορίαςκαι φιλοσοφίας των επιστημών, οι δύο αυτέςθέσεις, αν και δημοφιλείς, δεν αποτελούν συ-νεπείς τρόπους προσέγγισης του περιεχομένουκαι των μεθόδων των μαθηματικών. Στο παρόναφιέρωμα, που αποτελείται από τρία άρθρα, οβασικός ισχυρισμός είναι ότι τα μαθηματικά εί-ναι ανθρώπινες επινοήσεις και με αυτά κατα-σκευάζουμε ερμηνείες για τον κόσμο και τοναλλάζουμε.

Το 2009 το ΔΝΤ εκτιμούσε ότι το 2012 ηύφεση θα έφτανε το 5,5%. Η ύφεση έφτασε το17%. Αντίστοιχα το ποσοστό ανεργίας το 2012ήταν 25% έναντι πρόβλεψης για 15%. Πρό-σφατα το ΔΝΤ ομολόγησε τις λανθασμένες προ-βλέψεις του για την ελληνική οικονομία. Για πα-ράδειγμα το 2012 η εκτίμηση ήταν 1,1% ανά-πτυξη και υπήρξε ύφεση 7,7%, ενώ το 2015 οιεκτιμήσεις ήταν 2,7% ανάπτυξη και υπήρξεύφεση 0,2%.

Οι αξιολογητές του ΔΝΤ είχαν σημειώσει ότιτα αίτια για τις «λανθασμένες» προβλέψεις εί-ναι η αδυναμία των οικονομολόγων να κάνουνακριβείς προβλέψεις σε περιόδους ύφεσης. Πα-ράλληλα σημείωσαν ότι μέρος των «λανθασμέ-νων» προβλέψεων είναι και η πρόθεση των οι-κονομολόγων να «βοηθήσουν» τις χώρες πουβρίσκονται σε καθεστώς μνημονίου. Στον πυ-ρήνα των προβλέψεων, επομένως, δεν ήταν ταμαθηματικά μοντέλα, αλλά ξεκάθαρες πολιτικέςμεθοδεύσεις και σχέσεις εξουσίας.

Επιφανείς οικονομολόγοι, όπως ο Πολ Κρού-γκμαν, ο Βίλεμ Μπούιτερ και ο Νουριέλ Ρουμπι-νί, υποστήριζαν ότι η Ελλάδα θα βρεθεί εκτόςΕυρωζώνης και ότι το ευρώ θα παύσει ναυπάρχει εντός του 2012. Ο Μπούιτερ, συγκε-κριμένα, πρώην στέλεχος της Τράπεζας της Αγ-γλίας, έδινε 90% πιθανότητες να εγκαταλείψει ηΕλλάδα την Ευρωζώνη. Έδινε ακόμη και ημε-ρομηνία, την 1η Ιανουαρίου 2013.

Τίποτα από τα παραπάνω δεν συνέβη. Η «φύ-ση» συμπεριφέρθηκε με διαφορετικό τρόποαπό αυτόν που όριζαν τα μαθηματικά μοντέλα.Ωστόσο, οι αυθεντίες και οι μαθηματικές τουςπροβλέψεις συνεχίζουν να παρουσιάζονται ως

αναντίρρητες αλήθειες.Προφανώς, τα οικονομικά είναι μια επιστήμη

εξαιρετικά πολυπαραγοντική και οι προβλέψειςδεν μπορούν να είναι ακριβείς λόγω των πολ-λών και διαφορετικών αιτίων που καθοδηγούνμια οικονομία. Ας αφήσουμε τα οικονομικά καιας δούμε τη φυσική. Ας αναφερθούμε σε κάτιπου περιγράφηκε από τα μαθηματικά με μεγά-λη ακρίβεια. Στην αρχαιότητα, στο κέντρο τουκόσμου βρισκόταν η ακίνητη Γη, κάτι που επιβε-βαιωνόταν από την καθημερινή εμπειρία. Ο Αρι-στοτέλης θεωρούσε ότι τα ουράνια σώματαήταν προσκολλημένα σε τέλειες, κρυστάλλινεςκαι αιώνιες σφαίρες που κινούνταν γύρω απότη Γη. Η θεωρία του Αριστοτέλη βελτιώθηκε μέ-σω παρατηρήσεων και γεωμετρικών υπολογι-σμών από μαθηματικούς και αστρονόμους.

Ο σημαντικότερος από αυτούς ήταν ο Κλαύ-διος Πτολεμαίος, ο οποίος έζησε τον δεύτεροαιώνα μ.Χ. Ο Πτολεμαίος μπορούσε να κάνειακριβείς προβλέψεις για κάθε ουράνιο φαινό-μενο και κάθε ουράνια κίνηση. Γνώριζε με με-γάλη ακρίβεια πότε θα γίνονταν οι εκλείψειςΗλίου και Σελήνης, καθώς και την ακριβή θέσηκάθε πλανήτη ανά πάσα στιγμή. Χρησιμοποιού-σε διάφορες μαθηματικές μεθόδους για να πε-ριγράψει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτωνβασιζόμενος στο γεωκεντρικό μοντέλο.

Μία από αυτές τις μεθόδους ήταν ο περίφη-μος εξισωτής. Ο εξισωτής ήταν ένα σημείο στονχώρο γύρω από το οποίο ένα ουράνιο σώμα(π.χ. ο πλανήτης Άρης) διένυε σε ίσους χρόνουςίσες γωνίες. Με αυτόν τον τρόπο ο Πτολεμαίοςαπέδιδε στη φύση μια τάξη που δεν προϋπήρχε.Γιατί το έκανε; Αυτή η εύτακτη κατασκευασμένη«πραγματικότητα» επέτρεπε στον Πτολεμαίο νακάνει ακριβέστερους υπολογισμούς. Ο εξισω-τής δούλευε, παρόλο που δεν ήταν ένα φυσικόαντικείμενο. Ήταν, δηλαδή, μια μαθηματική επι-νόηση που διευκόλυνε τους αστρονόμους, επει-

δή μπορούσε να περιγράφει τα φαινόμενα.Επομένως, ακόμη και σε περιπτώσεις όπως ημαθηματική αστρονομία, τα μαθηματικά μπο-ρούν να περιγράφουν μια πραγματικότητα μεμηχανισμούς που δεν είναι καθόλου φυσικοί.

Και αυτό θέτει ένα ερώτημα: Ποια είναι η σχέ-ση μαθηματικών και φύσης; Στην περίπτωσητου εξισωτή δεν έχουμε ούτε την αποκάλυψηκάποιας κρυφής γεωμετρίας ούτε ένα μαθημα-τικό εργαλείο που μας οδήγησε πιο κοντά στηναλήθεια. Τον 16ο και τον 17ο αιώνα ο Κοπέρ-νικος και ο Γαλιλαίος θα διέλυαν οριστικά τονγεωκεντρικό κόσμο του Αριστοτέλη και του Πτο-λεμαίου και μαζί του και τον «φαντασιακό» εξι-σωτή. Τα μαθηματικά σε αυτή την περίπτωση,όπως και στις προβλέψεις των οικονομολόγων,επινοήθηκαν για να νομιμοποιήσουν την κατα-σκευή μιας συγκεκριμένης πραγματικότητας.

Ας αναφέρουμε και ένα τελευταίο παράδειγ-μα, το θεώρημα της μέσης ταχύτητας, την πιοσημαντική μεσαιωνική συμβολή στην ιστορίατων φυσικών επιστημών. Τι ορίζει το συγκεκρι-μένο θεώρημα; Ας υποθέσουμε ότι ένα σώμακινείται με ομοιόμορφη επιτάχυνση. Σε ένα συ-γκεκριμένο χρονικό διάστημα θα έχει κάνει μιασυγκεκριμένη απόσταση. Αν υποθέσουμε ότιαυτό το σώμα είχε κινηθεί με ομοιόμορφη καισταθερή ταχύτητα ίση με τη στιγμιαία ταχύτηταπου είχε αποκτήσει κατά τη μεσαία στιγμή τηςεπιτάχυνσης, τότε θα χρειαζόταν το ίδιο χρονι-κό διάστημα για να διανύσει την ίδια απόσταση.

Το ερώτημα είναι το εξής: Ποια είναι η σχέσηαυτού του μαθηματικού θεωρήματος με τη φύ-ση; Ποιο φυσικό φαινόμενο ήθελαν να περι-γράψουν οι μαθηματικοί του Μεσαίωνα; Η εύ-λογη απάντηση είναι ότι ήθελαν να περιγρά-ψουν και να υπολογίσουν την κίνηση ενός οποι-ουδήποτε σώματος. Το πρόβλημα είναι ότι εκεί-νη την περίοδο η ποσοτική εξήγηση των φυσι-κών φαινομένων ήταν εκτός της κουλτούρας

των φιλοσόφων. Οι εξηγήσεις που έδιναν ήτανποιοτικές. Με απλά λόγια, δεν μετρούσαν χρόνοκαι ταχύτητα.

Οι μαθηματικοί που επινόησαν το θεώρηματης μέσης ταχύτητας στο Κολέγιο του Μέρτονείχαν την τάση να ασχολούνται με υποθετικάερωτήματα και γρίφους κυρίως θεολογικής φύ-σης.

Ένας από αυτούς τους γρίφους ήταν περίπουο εξής: Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο ανθρώ-πους. Ο πρώτος άνθρωπος δεν κάνει καμία κα-λή πράξη έως κάποια ηλικία. Συνειδητοποιεί,επομένως, ότι δεν θα πάει στον Παράδεισο.Αποφασίζει τότε να επιταχύνει, έτσι ώστε να κά-νει έναν ικανοποιητικό αριθμό καλών πράξεωνκαι να πάει στον Παράδεισο. Ο δεύτερος άν-θρωπος είναι πιο προνοητικός και υποθέτει τοεξής: Αν κάνω από την αρχή της ζωής μου κά-θε χρόνο τον ίδιο αριθμό καλών πράξεων χω-ρίς αυξομειώσεις, τότε θα πάω στον Παράδει-σο. Πόσες, όμως, πρέπει να κάνω; Η απάντησηείναι ότι πρέπει να κάνει σταθερά, από την αρχήέως το τέλος, τόσες καλές πράξεις όσες έκανε οπρώτος άνθρωπος στο μέσο της δικής του δια-δρομής.

Βλέπουμε, επομένως, ότι μια μαθηματική πε-ριγραφή μπορεί να αντιστοιχεί και σε κάτι πουδεν είναι φυσικό, όπως η αμαρτία ή η μεταθα-νάτια ζωή, ή να προκύπτει από ερωτήματα πουβρίσκονται εκτός της σημερινής εικόνας πουέχουμε για τις επιστήμες. Με άλλα λόγια, έναμαθηματικό θεώρημα γεννήθηκε λόγω τηςαγωνίας για τη μεταθανάτια ζωή.

Στο επόμενο άρθρο θα ασχοληθούμε με τησχέση μαθηματικών και αλήθειας. Αν ο τρόποςμε τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη φύση είναιαποτέλεσμα ανθρώπινων επινοήσεων, τότεγιατί να μην συμβαίνει και το ίδιο με την αλή-θεια;

Δ.Π.

Μαθηματικά και φύση

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η ΕΠΙΝΟΗΣΗΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

Το θεώρημα της μέσης ταχύτητας. Σε αυτό το διάγραμμα αποδεικνύεταιότι το τρίγωνο ΟΑΒ, που αντιστοιχεί στην επιταχυνόμενη κίνηση, έχει τοίδιο εμβαδό με το παραλληλόγραμμο DCOA, που αντιστοιχεί στη σταθερήταχύτητα. Η κάθετη ΝΜ, που αποτελεί και το σημείο τομής των δύο ταχυ-τήτων, εκφράζει τη στιγμιαία μέση ταχύτητα

Το Κολέγιο Μέρτον του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης