Ìàÿãò AP 25

Ëàâëàãàà __________

Õºðºí㺠îðóóëàëòûí àóäèòûí õºòºëáºð

¯éë÷ë¿¿ëýã÷ êîìïàíèéí àëáàí ¸ñíû íýð: Áàëàíñûí ºäºð:

Çààâàð: Àóäèòîð íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàãíàëûí ñèñòåì áà õºðºí㺠îðóóëàëòàíä õèéõ òåñòèéí òºëºâëºñºí öàð õ¿ðýýíèé òàëààð îéëãîëò àâàõûí òóëä àóäèòûí òºëºâëºëòèéí áàðèìòûã áýëòãýõ õýðýãòýé. Àóäèòûí çîðèëòóóäàä õ¿ðýõèéí òóëä äîîð æàãñààí õàðóóëñàí àóäèòûí ãîðèìóóäàä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéæ áîëíî.

Àóäèòûí á¿õ àæëûã àæëûí áàðèìòààð áàðèìòæóóëàí õàâñàðãàæ, õàðãàëçàõ äóãààðûã äîîðõ õ¿ñíýãòèéí áàðóóí òàëûí áàãàíàíä áè÷íý.

Àóäèòûí çîðèëòóóä Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí áàòëàìæ ìýäýãäýë

Áàëàíñàä òóñãàãäñàí õºðºí㺠îðóóëàëò íü ãàð äýýðõ áîëîí ãóðàâäàã÷ ýòãýýäýä õàäãàëóóëñàí ¿íýò öààñ áà ýçýìøèã÷ îðøèí áàéãààã áàòëàõ áèåò íîòîëãîî çýðãèéã àãóóëäàã.

Îðøèí áàéõ ýñâýë ãàð÷ òîõèîëäîõ Èæ á¿ðýí áàéõ Ýðõ áà ¿¿ðýã

Õºðºí㺠îðóóëàëòûí àæèë ã¿éëãýý áîëîí õîëáîãäîõ îëç ãàðç íü äàíñ, ä¿í, õóãàöààíû õóâüä ¿íýí çºâ á¿ðòãýãäñýí

Îðøèí áàéõ ýñâýë ãàð÷ òîõèîëäîõ ¯íýëãýý ýñâýë õóâààðèëàëò

Õºðºí㺠îðóóëàëòûã ¿íýí çºâ ¿íýëæ ¿íèéí áóóðàëòûí àëäàãäëûã öàã àëäàëã¿é òîäîðõîéëæ, íººö áàéãóóëäàã

¯íýëãýý ýñâýë õóâààðèëàëò

Õºðºí㺠îðóóëàëòûã ýðãýëòèéí áîëîí ýðãýëòèéí áóñààð àíãèëæ, ÎÓÍÁÁÑ-ûí äàãóó íýìýëò òîäðóóëãà õèéäýã

Òàéëàãíàë áà òîäðóóëãà

1

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð 1. Áîíä, õóâüöàà, õàìòûí ñàí ãýõ ìýò ¿íýò öààñààðõ

õºðºí㺠îðóóëàëòûí õóâüä:

a. Èéì òºðëèéí õºðºí㺠îðóóëàëòûí òàëààðõ äîîð äóðäñàí ç¿éëñèéã õàðóóëàõóéö íàðèéâ÷èëñàí øèíæèëãýýã ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýýñ îëæ àâàõ áóþó áýëòãýõ:

(1) ¯íýò öààñíû àíãèëàë (æ-áýë àðèëæààíû, äóóñãàâàð õóãàöààòàé, õóäàëäàõ ýðõòýé ãýõ ìýò).

(2) ¯íýò öààñíû òóõàé äýëãýðýíã¿é òîäîðõîéëîëò, ò¿¿íèé íºõöºë ( õ¿¿íèé ò¿âøèí, äóóñàõ õóãàöàà, íîãäîë àøãèéí ò¿âøèí ãýõ ìýò).

(3) Íýðëýñýí òîî õýìæýý (øèðõýã, íýðëýñýí ¿íý), ºðò㺺ðõ , çàõ çýýëèéí áîëîí áóñàä ñóóðèàðõ ¿ëäýãäýë, õýðýãòýé áîë ºìíºõ ¿åèéí ýöñýýðõ ýëýãä¿¿ëýýã¿é óðàìøóóëàë, õºíãºëºëòèéí ¿ëäýãäýë

(4) Òàéëàíò ¿åä íýìýãäñýí, áîðëóóëñàí, äàíñíààñ õàññàí ¿íýò öààñíû òàëààðõ äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë.

(5) Íýðëýñýí òîî õýìæýý (øèðõýã, íýðëýñýí ¿íý), ºðò㺺ðõ , çàõ çýýëèéí áîëîí áóñàä ñóóðèàðõ ¿ëäýãäýë, õýðýãòýé áîë òóõàéí ¿åèéí ýöñýýðõ ýëýãä¿¿ëýýã¿é óðàìøóóëàë, õºíãºëºëòèéí ¿ëäýãäýë.

(6) Òàéëàíò ¿åèéí ýõýí áîëîí ýöñýýðõ ¿íýëãýýíèé õàñàãäóóëãà, ¿íýëãýýíèé õàñàãäóóëãûí ººð÷ëºëò.

(7) Õºðºí㺠îðóóëàëòààñ îðñîí îðëîãûí äýëãýðýíã¿é.

b. Øèíæèëãýýíèé àðôèìåòèê òîîöîîëëûí ¿íýí çºâèéã øàëãàõ.

2

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð c. Ýõíèé ¿ëäýãäëèéã ºìíºõ ¿åèéí àæëûí

áàðèìòààñ, ýöñèéí ¿ëäýãäëèéã åðºíõèé äýâòðýýñ õººí øàëãàõ.

d. Õàìãààëàëòàíä áàéãàà ¿íýò öààñíû õóâüä áýëýí ¿íýò öààñûã øàëãàæ, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ íü ýçýìøèã÷ ìºí áîëîõûã òîãòîîæ, ¿íýò öààñíû äóãààð, ãýð÷èëãýýíèé äóãààð çýðãèéã øàëãàõ. Õàìãààëàã÷ààñ ãàðûí ¿ñýã á¿õèé áàòàëãàà àâàõ.

e. Áèå äààñàí ãóðàâäàã÷ ýòãýýäèéí ýçýìøèæ áóé ¿íýò öààñíû õóâüä óã ¿íýò öààñíû ýåðýã òóëãàí áàòàëãààæóóëàëò áýëòãýæ, õàðèó àâàõ.

f. Õýðýâ ¿éë÷ëýã÷ áàéãóóëëàãà íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí íýãýí õýñýã áîëîõ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëäýã áîë ¿éë÷ëýã÷ áàéãóóëëàãààñ ¿íýò öààñ õóäàëäàí àâñàí, õóäàëäàõ çºâëºãºº çýðýã íîòëîõ áàðèìòóóäûã øàëãàõ ýñýõýý òîãòîîõ.

g. Äàâóó ýðõòýé õóâüöàà áîëîí ºðèéí ¿íýò öààñíû íºõöëèéã õóðààíãóéë.

h. Һ뺺ëºí óäèðäàõ çºâëºë áîëîí áóñàä õîðîîäûí õóðëûí ïðîòîêîë øèéäâýðèéã øàëãàõ çàìààð ¿íýò öààñíû àæèë ã¿éëãýý íü õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

i. Áàíê, áðîêåð, ººð ãàçàð õàäãàëóóëñàí ¿íýò öààñíû àæèë ã¿éëãýýíèé òàëààðõ òàéëàíã øàëãàæ õóäàëäàí àâàõàä ãàðñàí çàðäàë, áîðëóóëñíààñ îðñîí îðëîãî çýðãèéã íàðèéâ÷ëàí øàëãàõ.

j. Òºëáºðèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîí ÷åê ð¿¿, ìºíãºí îðëîãûã ìºíãºí îðëîãûí æóðíàë ðóó òóñ òóñ õººí øàëãàõ.

k. Óðàìøóóëàë áîëîí õºíãºëºëòèéí ýëýãä¿¿ëýëòèéã äàõèí òîîöîîë.

3

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð l. Ýðãýëòèéí áîëîí ýðãýëòèéí áóñ áàãöûí áîäèò

áîëîí áîäèò áóñ îëç ãàðçûã òîîöîîëæ, áîðëóóëñàí ¿íýò öààñíû ºðòºã òîäîðõîéëîõîä çºâ àðãà (ÝÀÝÇ; òóñãàé òýìäýãëýãýýíèé; äóíäàæ ºðòãèéí ãýõ ìýò) àøèãëàñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

m. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä áîäèò áîëîí áîäèò áóñ îëç, ãàðçûã ¿íýí çºâ òàéëàãíàæ, íýìýëò òîäðóóëãà õèéñýí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

n. Õýðýâ ìàòåðèàëëàã áîë õºðºí㺠îðóóëàëòûí îðëîãûã (íîãäîë àøãèéí áîëîí õ¿¿íèé îðëîãî) çºâ òîîöñîí ýñýõèéã øàëãàõ.

o. Àðèëæààíû, äóóñãàâàð õóãàöàà õ¿ðòýë ýçýìøèõ, õóäàëäàõ ýðõòýé ãýõ ìýòýýð õóâüöààã çºâ àíãèëñàí ýñýõèéã øàëãàõ.

p. ßìàð íýãýí áàðüöààëàãäñàí áóþó äàìæóóëàãäñàí ¿íýò öààñ áàéãàà ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

q. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí àíãèëàë õîîðîíäûí øèëæèëòèéã çºâ õéèæ ÎÓÍÁÁÑ-ûí äàãóó á¿ðòãýñýí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

r. ¯íýò öààñûã ¿íýëýõ óäèðäëàãûí ÷àäâàð, àðãûã äàðààõ áàéäëààð ¿íýëýõ:

(1) ¯íýò öààñûã àðèëæààíû, äóóñãàâàð õóãàöàà õ¿ðòýë ýçýìøèõ, õóäàëäàõ ýðõòýé ãýõ ìýòýýð óäèðäëàãà íü õýðõýí àíãèëæ áóé ¿éë ÿâöûí òàëààð ìýäýýëýë öóãëóóëæ ¿íýò öààñûã ÎÓÍÁÁÑ-ûí äàãóó àíãèëæ áàéãàà ýñýõèéã òîäîðõîéë.

(2) Äóóñãàâàð õóãàöàà õ¿ðòýë ýçýìøèõ ãýæ àíãèëàãäñàí õºðºí㺠îðóóëàëòûí õóâüä õóãàöààíä íü áàãòàæ ¿íýò öààñûã ýçýìøèõ áîëîìæ, ýðìýëçëýë àæ àõóéí íýãæèä áàéãàà ýñýõ òàëààðõ ìýäýýëëèéã óäèðäëàãûí õàðèóöëàãûí çàõèäëààð îëæ àâàõ.

4

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð (3) Óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãàà íü òîãòîîñîí

àðãàòàé çîõèöîæ ýñâýë çºð÷èëäºæ áàéãàà ýñýõèéã àâ÷ ¿çýõ. Æèøýýëáýë, òýäãýýð ¿íýò öààñ áîëîí áóñàä àäèë òºðëèéí ¿íýò öààñíû òàëààðõ óäèðäëàãûí ñòðàòåãè, õóäàëäàà, áóñàä ò¿¿õýí ¿éë àæèëëàãààíû áàðèìòæóóëàëò çýðýã íîòîëãîîã øàëãàõ çàìààð àóäèòîð íü äóóñãàâàð õóãàöàà õ¿ðòýë ºðèéí ¿íýò öààñûã ýçýìøèõ óäèðäëàãûí áàòàëãàà, çîðèëãûã ¿íýëýõ õýðýãòýé.

(4) Óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãàà, ãýðýý, àæ àõóéí íýãæèéí ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë çýðýã íü áàéãóóëëàãûí ÷àäâàðûã íîòîëæ ÷àäàæ áàéãàà ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ, æèøýýëáýë, äàðààõ áàéäëààð:

(i) Àæ àõóéí íýãæèéí ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë, àæëûí êàïèòàëûí õýðýãöýý, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿í, ºðèéí ãýðýý, áàòàëãàà, õºðâºõ ÷àäâàðûí õóâèëáàðò ýõ ¿¿ñâýð, áóñàä õîëáîãäîõ ãýðýýíèé ¿¿ðýã, õóóëü ä¿ðýì çýðýã íü ºðèéí ¿íýò öààñûã äóóñãàâàð õóãàöàà õ¿ðòýë ýçýìøèõ ÷àäâàðûí òàëààðõ íîòîëãîî áîëæ ÷àäíà.

(ii) Óäèðäëàãûí ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òààìàãëàë íü àæ àõóéí íýãæèéí ºðèéí ¿íýò öààñàà õóãàöàà õ¿ðòýë íü ýçýìøèõ ÷àäâàðòàé ýñýõ òàëààð òààìàãëàë ºã÷ ÷àäíà.

s. ¯íýò öààñûã ¿íýëýõ, ¿íèéí áóóðàëòûí àëäàãäàë, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí äàõü òàéëàãíàë, íýìýëò òîäðóóëãûí ¿íýí çºâ áàéäëûã øàëãàõ àóäèòûí ãîðèìóóäûã äîîðõ 4-7-ð ¿å øàòóóäààñ õàðíà óó.

2. Êîðïîðàöè, íºõºðëºë, õàìòàðñàí ¿éëäâýð çýðãèéí ýçýìøèæ áóé õºðºí㺠îðóóëàëò áîëîí ºðòãèéí àðãààð á¿ðòãýñýí õºðºí㺠îðóóëàëòóóäûí õóâüä:

a. Äîîðõ ç¿éëñèéã õàðóóëàõóéö õºðºí㺠îðóóëàëòûí íàðèéâ÷èëñàí øèíæèëãýýã ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýýñ îëæ àâàõ ýñâýë áýëòãýõ:

5

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð (1) Õºðºí㺠îðóóëàëòûã õ¿ëýýí àâàã÷èéí íýð.

(2) Ýçýìøëèéí õóâü.

(3) ¯éë÷ë¿¿ëýã÷/õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áîäëîãî.

(4) Õºðºí㺠îðóóëàëòûí äàíñíû ¿íý áîëîí öýâýð õºðºí㺺ðõ ºì÷èéí ä¿íãèéí õîîðîíäûí çºð¿¿.

b. ÿéöýòãýõ óäèðäëàãûí áîëîí áóñàä ¿íäñýí ãýðýý, íîòëîõ áóñàä áàðèìò ìàòåðèàëòàé òàíèëöàõ.

c. Õºðºí㺠îðóóëàëòàíä á¿ðòãýëèéí çºâ àðãà (ºðòãèéí, ºì÷èéí, áàãöûí) àøèãëàñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

d. Õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã àóäèòîðûí òàéëàí, òàòâàðûí òàéëàíòàé îëæ àâààä, øààðäëàãàòàé áîë òàéëàíò æèëèéí ºì÷èéí õºðºí㺠îðóóëàëòàíä òîõèðóóëãà õèéñýí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

e. Õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí òàëààðõ ìýäýýëëèéã (õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí õóðëûí ïðîòîêîë, òºñºâ, ìºíãºí ã¿éëãýý, õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí òàëààðõ ìýäýýëýë) õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí áàðèìòààñ øàëãàõ.

f. Õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí óäèðäëàãàä õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð ä¿íãèéí òàëààð àñóóëãà òàâüæ, ¿¿íèéã íîòëîõ áàðèìò öóãëóóëàõ.

g. Õýðýâ õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí íü àóäèòëàãäààã¿é ýñâýë àóäèòîðûí òàéëàí íü õàíãàëòã¿é áîë õºðºí㺠îðóóëàã÷ íü òîõèðîõ àóäèòûí ãîðèì õýðýãæ¿¿ëýõ ººð àóäèòîðîîð àñóóäëûã öýãöëýõ õ¿ñýëò òàâèõ .

6

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð h. Õýðýâ ¿íýò öààñíû äàíñíû ¿íý íü õºðºíãº

îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä õ¿ëýýí çºâøººðºã人ã¿é õ¿÷èí ç¿éëñèéã òóñãàæ, ò¿¿íèé á¿ðòãýñýí äàíñíû ¿íýýñ õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí ¿íý íü ìàòåðèàëëàã õýìæýýãýýð çºð¿¿òýé áàéâàë ýíý ä¿íã äýìæèõ¿éö õàíãàëòòàé íîòëîõ áàðèìò öóãëóóëàõ.

i. Àæ àõóéí íýãæèéí áîëîí õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ õóãàöàà óäààøðàõ íü àæ àõóéí íýãæèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ìàòåðèàëëàã íºëººòýé áîë àæ àõóéí íýãæèéí óäèðäëàãà íü õàðüöóóëàõ áîëîìæã¿é áàéãààã òîîöñîí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

j. Õýðýâ õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ìàòåðèàëëàã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ¿éö õóãàöààíû ººð÷ëºëò ãàðñàí áîë àóäèòîðûí òàéëàíä òàéëáàð ïàðàãðàô íýìæ îðóóëàõ.

k. Ñàíõ¿¿ãèéí æèëèéí ýöñýýðõ òîìîîõîí çºð¿¿, ÍÁÁ-èéí çàð÷ìûí çºð¿¿, ýçýìøèã÷äèéí ººð÷ëºëò, ºðòãèéí àðãà àøèãëàõàä õ¿ðãýñýí íºõöëèéí ººð÷ëºëò, õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä õºðºí㺠îðóóëàëòûí ìàòåðèàëëàã ò¿âøèíãèéí ººð÷ëºëò çýðýã íîòëîõ ç¿éëñèéí õàíãàëòòàé áàéäëûã ¿íýëýõ.

l. Òóõàéí àæ àõóéí íýãæ, õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷ 2-ûí õîîðîíä õèéãäñýí ìàòåðèàëëàã õýìæýýòýé ã¿éëãýýíèé òóõàé (a) ÎÓÍÁÁÑ-ûí äàãóó õºðºí㺠îðóóëàëòûã á¿ðòãýõäýý ºì÷èéí àðãûã àøèãëàñàí áîë áîäèò áóñ îëç, ãàðçûã çºâ óñòãàæ áè÷ñýí ýñýõ (á) õîëáîîòîé òàëóóäûí ìàòåðèàëëàã ã¿éëãýýíèé òóõàé ¿íýí çºâ òîäðóóëãà õèéñýí ýñýõ òàëààð íîòîëãîî öóãëóóëàõ.

7

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð m. Õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷ òàëûí

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí äàðàà áîëîâ÷ õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí àóäèòîðûí òàéëàí ãàðàõààñ ºìíºõ õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷ òàëûí äàðàà ¿åèéí ¿éë ÿâö, àæèë ã¿éëãýýíèé õóâüä õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí çàâñàð ¿åèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã óíøèæ, õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ìàòåðèàëëàã äàðàà ¿åèéí ¿éë ÿâö, àæèë ã¿éëãýýã òîäîðõîéëîõóéö àñóóëãà ñóäàëãàà õèéõ

n. Õºðºí㺠îðóóëàëò íü ¿íýí çºâ àíãèëàãäàæ, õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí õºðºíãº, ºð òºëáºð, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íãèéí õóðààíãóé ìýäýýëëèéí òàëààð íýìýëò òîäðóóëãà õèéãäñýí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ

o. ªðòãèéí àðãà àøèãëàí á¿ðòãýãäñýí õºðºí㺠îðóóëàëòûí õóâüä, õºðºí㺠îðóóëàëò õ¿ëýýí àâàã÷èéí ¿éë àæèëëàãààíû áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí áîäëîãîä ìýäýãäýõ¿éö íºëººëºë ¿ç¿¿ëýõ àæ àõóéí ÷àäâàðûí òàëààð óäèðäëàãàä àñóóëãà òàâüæ, óäèðäëàãûí ä¿ãíýëòýíä ñóóðü áîëîõ äàãàëäàã÷ íºõöºë áàéäëûã ¿íýëýõ

p. Õýðýâ àæ àõóéí íýãæ íü õºðºí㺠îðóóëàëòàà ºðòãèéí àðãà àøèãëàõ òóõàé ÎÓÍÁÁÑ-ä çààñàí áàðèìòëàëûí äàãóó á¿ðòãýäýã áîë óã áàðèìòëàëûã äàãàæ ìºðäºæ áàéãàà ýñýõ òàëààð áîëîí ýíýõ¿¿ áàðèìòëàëûí äàãóó õºðºí㺠îðóóëàëòûã á¿ðòãýýã¿é øàëòãààíû òàëààð òîõèðîõ íýìýëò òîäðóóëãà õèéãäñýí ýñýõ òàëààð õàíãàëòòàé íîòîëãîî öóãëóóëàõ.

q. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí äàíñíû ¿íýýñ çàõ çýýëèéí ¿íý íü áóóðàõ ¿íèéí áóóðàëòûí ãýíýòèéí àëäàãäëûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ øààðäëàãûí òàëààðõ óäèðäëàãûí ä¿ãíýëò, øèéäâýðèéã ¿íýëýõ.

3. Ñàíõ¿¿ãèéí ¿¿ñìýë õýðýãñýë áîëîí õàìãààëàëòûí ¿éë àæèëëàãààíû õóâüä:

8

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð a. Áàëàíñûí ºäðººðõ àæèë ã¿éëãýýã õîëáîãäîã÷

òàëóóäòàé òóëãàí áàòàëãààæóóëàõ

b. Õèéãäñýí áîëîí õèéãäýýã¿é áàéãàà àæèë ã¿éëãýýã õîëáîãäîã÷ òàëóóäòàé òóëãàõ.

c. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷òýé ñàíõ¿¿ãèéí ¿¿ñìýë õýðýãñëèéí õóâüä õîëáîãäîã÷ òàë ìºí ýñýõèéã òîäðóóëàõûí òóëä îëîí óäàà õàðèëöàæ áàéñàí áºãººä îäîîãîîð ¿¿ñìýë õºðºí㺠áàéõã¿é ãýñýí á¿ðòãýëòýé õîëáîãäîã÷ òàëààñ õ¿ñýëò òàâèõ.

d. Ñàíõ¿¿ãèéí ¿¿ñìýë õýðýãñë¿¿äèéí ãýðýý, ¿íäñýí ãýðýý áîëîí íîòëîõ áàðèìòóóäûí áóñàä õýëáýð¿¿äèéã áèå÷ëýí øàëãàõ.

e. Ñàíõ¿¿ãèéí õýðýãñë¿¿äèéí áîëîí áóñàä ãýðýýí¿¿äèéã øàëãàõ

f. Òàéëàãíàëûí õóãàöààíû äàðààõ ¿éë àæèëëàãààíû áàðèìòæóóëàëòûã öààñàí äýýð ýñâýë öàõèì õýëáýðýýð íü øàëãàõ.

r. Õýðýâ ¿éë÷ëýã÷ áàéãóóëëàãà íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí íýãýí õýñýã áîëîõ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëäýã áîë ¿éë÷ëýã÷ áàéãóóëëàãààñ ¿¿ñìýë õýðýãñëèéí ãýðýý çýðýã íîòëîõ áàðèìòóóäûã øàëãàõ ýñýõýý òîãòîîõ..

g. Ñàíõ¿¿ãèéí ¿¿ñìýë õýðýãñýë, õàìãààëàëòûí ¿éë àæèëëàãààíû õýëáýð, öàð õ¿ðýýã òîäîðõîéëîõ çîðèëãîîð Һ뺺ëºí óäèðäàõ çºâëºë áîëîí ñàíõ¿¿, õºðºí㺠îðóóëàëò ãýõ ìýò áóñàä õîðîîäûí õóðëûí ïðîòîêîë øèéäâýðèéã óíøèæ òàéëáàðëàõ

i. Õ¿÷èíã¿é áîëñîí ÷åê, áà ãóéâóóëãûí áàðèìòààñ ¿¿ñìýë õºðºíãèéí õóäàëäàí àâàëòûí òºëáºðèéã õººí øàëãà.

j. Áóñàä îðëîãîîð õ¿ëýýí çºâøººðºãäºæ, õàìãààëàëòûí ¿ð ä¿íã¿é áàéäëààñ áîëæ èëýðñýí ¿¿ñìýë õýðýãñëèéí áîäèò áóñ ¿íèéí áóóðàëò, ºñºëòèéí ä¿íã íîòëîõ áàðèìò öóãëóóëàõ.

9

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð k. Õàìãààëàëòûí ¿éë àæèëëàãààíû õóâüä:

(1) Óäèðäëàãà íü ÎÓÍÁÁÑ-ä çààñàí õàìãààëàëòûí á¿ðòãýëèéí áàðèìòæóóëàëòûí áîëîí õÿçãààðëàëòûí ãýõ ìýò øààðäëàãûã äàãàæ ìºðäºæ áóé ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ

(2) Õàìãààëàëòûí õàðèëöàà íü ºíäºð ¿ð ä¿íòýé áàéõ áîëîí öààøäûí ¿ð ä¿íã öàã òóòàì ¿íýëæ áàéõ òàëààðõ õàìãààëàëòûí ýõýí ¿åèéí óëèðäëàãûí èòãýë íàéäâàðûí ¿íýí çºâèéã áàòëàõ.

(3) Õàìãààëàëòûí ýðñäýëä õ¿ðãýæ áîëîõ õàìãààëàëòòàé ç¿éëñèéí áîäèò ¿íèéí á¿ðòãýãäñýí ººð÷ëºëòèéí ¿íýí ãýäãèéã áàòëàõ

(4) Õàìãààëàëòòàé ç¿éëñýä óäèðäëàãà íü ÎÓÍÁÁÑ-ûã çºâ àøèãëàñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

(5) Óðüä÷èëàí òºëºâëºãäñºí õàìãààëàëòòàé ã¿éëãýýã òîõèîëäîæ áîëîõóéö ãýäãèéã òîäîðõîéëñîí óäèðäëàãûí òîäîðõîéëîëòûã ¿íýëýõ. (Òýìäýãëýë: Àæèë ã¿éëãýý íü äàí ãàíö óäèðäëàãûí õ¿ñýëä áóñ õàðèí ã¿éëãýýíèé áîëîìæèíä ñóóðèëàí ÿâàãääàã ãýñýí ìàãàäëàë íü àæèãëàãäàõóéö áàðèìò áîëîí äàãàëäàõ íºõöºë çýðãýýð øàëãàãäàí áàòëàãäàõ ¸ñòîéã ÎÓÍÁÁÑ-ààð øààðääàã.)

l. Õàìãààëàëòûí á¿ðòãýë àøèãëàãäàæ áàéãàà ïðîãíîçëîñîí àæèë ã¿éëãýýíä îðîõ ãýõ ìýò ¿¿ñìýë õýðýãñëèéí òóõàé áàòàëãààíä íºëººëºõ¿éö óäèðäëàãûí õ¿ñýë, ÷àäâàðûí òàëààðõ ¿çýë áîäëûã áàòàëãààæóóëñàí ìýäýãäëèéã óäèðäëàãààñ áè÷ãýýð àâàõ.

m. ¯¿ñìýë õýðýãñëèéã ¿íýëýõ, ¿íèéí áóóðàëòûí àëäàãäàë, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí äàõü òàéëàãíàë, íýìýëò òîäðóóëãûí ¿íýí çºâ áàéäëûã øàëãàõ àóäèòûí ãîðèìóóäûã äîîðõ 4-7-ð ¿å øàòóóäààñ õàðíà óó.

10

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð 4. Çàõ çýýëèéí øóäàðãà ¿íýíä ñóóðèëàí ¿íýëýãäñýí

¿íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñëýýðõ õºðºí㺠îðóóëàëòûí õóâüä äàðààõ ¿íýëãýýí¿¿äèéã øàëãà:

a. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ¿íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñëèéí çàõ çýýëèéí ¿íèéã òîäîðõîéëîõîä àøèãëàõ àðãûí òàëààð ÎÓÍÁÁÑ-ä òóñãàéëàí çààñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëæ, çàõ çýýëèéí ¿íèéã òóñãàéëñàí àðãûí äàãóó òîäîðõîéëñîí ýñýõèéã ¿íýëýõ.

b. ¯íèéí ñóäàëãààíû ¿éë÷èëãýý ýðõýëäýã áàéãóóëëàãà ãýõ ìýò ýõ ¿¿ñâýðýýñ çàõ çýýëèéí ¿íèéí òàëààð ìýäýýëýë öóãëóóëàõ.

c. Õýðýâ ¿íýò öààñíû ýñâýë ¿¿ñìýë õýðýãñëèéã ¿íýëñýí çàõ çýýëèéí ¿íèéã òýäíèé çàõ çýýë áèé áîëãîã÷ áðîêåð-äèëëåð¿¿äýýñ ýñâýë õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãààð äàìæóóëàí îëæ àâñàí áîë óã ¿íýëãýýã áîëîâñðóóëñàí íºõöºë áàéäëûí òàëààð îéëãîëò àâàõàä òóñãàé ìýäëýã øààðäàãäàõ ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ. (Æèøýýëáýë, ¯íäýñíèé Õóâüöààíû ¯íýëãýýíèé òîâ÷îîíîîñ õýâëýí ãàðãàñàí ¿íýëãýý íü õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí àðèëæààíä ñóóðèëæ ÷àäààã¿é ýñâýë õ¿¿íèé øèíæ òýìäýã áàéõ ýñâýë óã ¿íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñëèéã õîáîãäîã÷ òàë íü õóäàëäàí àâàõ áóþó õóäàëäàõ áîäèò ¿íý íü áàéæ ÷àäàõã¿é áàéæ áîëîõ þì.)

d. Õýðýâ ¿íýëñýí çàõ çýýëèéí ¿íý íü óã ¿íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñýëä çîðèóëàãäààã¿é áîë ýçýìøëèéí ¿íýëãýýíèé çàãâàðò ñóóðèëàí òîîöñîí çàõ çýýëèéí ¿íèéí òîîöîîëëûã áðîêåð-äèëëåð áóþó áóñàä ãóðàâäàã÷ òàëûí ýõ ñóðâàëæààñ ýñâýë òóõàéí àæ àõóéí íýãæýýñ äîòîîä, ãàäààäàä áîëîâñðóóëñàí ¿íýëãýýíèé çàãâàðò ñóóðèëñàí òîîöîîëëûã îëæ àâàõ. (Æèøýýëáýë, Õàð çàõûí îïöèîí-¿íèéí çàãâàð). Èéì òîõèîëäîëä äàðààõ ç¿éëñèéã ã¿éöýòãý:

11

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð (1) ¯íýëãýý õèéõäýý áðîêåð-äèëëåð áóþó áóñàä

ãóðàâäàã÷ òàëûí ýõ ñóðâàëæèéí àøèãëàñàí àðãûí òàëààð îéëãîëò îëæ àâàõ (¿íèéí çàãâàð ýñâýë ìºíãºí ã¿éëãýýíèé óðüä÷èëñàí òºëºâëºëò õèéãäñýí ýñýõ).

(2) ¯íýëãýýíèé ýõ ñóðâàëæ íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí çîðèëãîä íèéöñýí áàéõ çýðýã íýãýýñ èë¿¿ ¿íýëãýýíèé ýõ ñóðâàëæààñ òîîöîîëëûã îëæ àâñàí áàéõ

e. Áðîêåð-äèëëåð áîëîí áóñàä ãóðàâäàã÷ ýõ ¿¿ñâýðýýñ àâñàí çàõ çýýëèéí ¿íý öýíèéí ¿íýëãýýíä ÎÓÍÁÕ-íû 620-ð õýñýã “Øèíæýý÷ àæèëëóóëàõ” õýìýýõ çààâàðûã àøèãëàõ ýñýõýý øèéäâýðëýõ. (Øèíæýý÷ íü ÷àäâàð, çîðèëãîòîé þó? Øèíæýý÷èéí àæèë íü àóäèòûí íîòîëãîîíä òîõèð÷ áàéãàà þó?)

f. Õýðýâ ¿íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñë¿¿äýý òóõàéí àæ àõóéí íýãæ íü ¿íýëãýýíèé çàãâàð (èðýýä¿éí õ¿ëýýãäýæ áóé ìºíãºí óðñãàëûí ¿íý öýíý, îïöèîíû ¿íèéí çàãâàð) àøèãëàí ¿íýëñýí áîë, øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí äàðààõ ãîðèìóóäûã ã¿éöýòãýõ çàìààð øóäàðãà ¿íèéí òóõàé óäèðäëàãûí áàòàëãààíû ¿íýí ãýäãèéã íîòëîõ íîòîëãîî îëæ àâ.

(1) Óã çàãâàð íü òîõèðñîí, óë ¿íäýñòýé ýñýõèéã ¿íýëýõ. ¯íýëãýýíèé çàãâàð íü ¿íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñëèéí õóâüä òîõèðñîí ýñýõ áîëîí àøèãëàñàí òààìàãëàë íü äýìæëýã áîëæ ÷àäñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ. Çàãâàðûã ¿íýëýõýä ìýðãýæëèéí õ¿í îðîëöóóëàõ.

(2) ¯íý öýíèéã òîîöîîëîõ, æèøýýëáýë àóäèòîð áóþó àóäèòîðîîð àæèëëóóëæ áóé ìýðãýæèëòíèé áîëîâñðóóëñàí çàãâàðûã àøèãëàí òóõàéí àæ àõóéí íýãæèéí òîîöîîëñîí ¿íý öýíèéí óë ¿íäýñòýé ýñýõèéã áàðèìòààð íîòëîõ áèå äààñàí íàéäâàð áèé áîëãîõ ãýõ ìýò .

12

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð (3) Çàõ çýýëèéí ¿íý öýíèéã òóõàéí ¿åèéí áóþó

äàðàà ¿åèéí àæèë ã¿éëãýýòýé õàðüöóóëàõ.

g. Õýðýâ áàðüöàà íü (õýëýëöýõ ¿íýò öààñ, ¿ë õºäëºõ õºðºíãº, ºì÷ ã.ì) ¿íýò öààñíû çàõ çýýëèéí ¿íý öýíý, öóãëóóëàëòûã ¿íýëýõýä ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áîëæ áàéãàà áîë îðøèí áàéãàà ýñýõ, çàõ çýýëèéí ¿íý öýíý, áàðüöàà øèëæ¿¿ëýõ ýñýõ, õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí áàðüöààíû ýðõ ãýõ ìýòòýé õîëáîîòîé íîòîëãîî öóãëóóëàõ.

h. Áàëàíñûí ºäðººñ õîéø çàõ çýýëèéí ¿íýíä ìàòåðèàëëàã ¿íèéí áóóðàëò áèé áîëñîí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

5. ªðòãèéí àðãààð ¿íýëýãäñýí ¿íýò öààñààðõ õºðºí㺠îðóóëàëòûí õóâüä äàðààõ ¿íýëãýýã øàëãàõ:

a. Õóäàëäàí àâàëòûí ¿íèéí áàðèìòæóóëàëòûã øàëãàõ.

b. Õóäàëäàí àâàëòûí ¿íèéã ãàðãàã÷ áîëîí ýçýìøèã÷òýé òóëãàí áàòàëãààæóóëàõ

c. Õºíãºëºëò, óðàìøóóëëûí ýëýãä¿¿ëýëòèéã äàõèí òîîöîîëîõ çàìààð ýñâýë øèíæèëãýýíèé ãîðèìîîð øàëãàõ.

d. ¯íýò öààñíû çàõ çýýëèéí øóäàðãà ¿íý, ºðò㺺ñºº äîîãóóð áàéõ ¿íèéí ãýíýòèéí áóóðàëòûí àëäàãäëûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ øààðäëàãûí òàëààðõ óäèðäëàãûí ¿çýë áîäëûã ¿íýëýõ (Äîîðõ 6-ð ¿å øàòûã ¿ç).

6. ¯íýëãýýíèé ÿìàð àðãà õýðýãëýñíýýñ õàìààðàõã¿éãýýð çàõ çýýëèéí ãýíýòèéí ¿íèéí áóóðàëòûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ øààðäëàãûã äàðààõ áàéäëààð ¿íýë:

a. ¯íèéí áóóðàëòûí àëäàãäëûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ øààðäëàãûí òóõàé ä¿ãíýëòýíä õ¿ðýõýä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëñ, ìýäýýëëèéã óäèðäëàãà íü õýðõýí àâ÷ õýëýëöñýíèéã ¿íýëýõ:

13

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð (1) Çàõ çýýëèéí ¿íý íü ºðò㺺ñ õàðüöàíãóé

äîîãóóð áàéãàà:

(i) ¯íèéí áóóðàëò íü ¿íýò öààñòàé õîëáîîòîé ñºðºã íºõöºë áàéäàë, ¿éëäâýðëýë, ãàçàð ç¿éí îíöëîã íºõöºë áàéäàë çýðãýýñ ¿¿äýëòýé ýñýõ.

(ii) Õóãàöààíû õóâüä ¿íèéí áóóðàëò íü óðò õóãàöààíä îðøèí áóé ýñýõ

(iii) Çàõ çýýëèéí ¿íèéã äàõèí ñàéæèðàõóéö õàíãàëòòàé õóãàöààíä ¿íýò öààñûã ýçýìøèõ ÷àäâàð, ýðìýëçëýë óäèðäëàãàä áàéõã¿é áàéõ.

(2) Ò¿âøèí òîãòîîõ àãåíòëàã íü ¿íýò öààñíû àíãèëëûã áóóðóóëàõ.

(3) Ãàðãàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë äîðîéòñîí.

(4) Íîãäîë àøèã õàñàãäàõ, áóóðàõ ýñâýë õ¿¿íèé õóâààðüò òºëáºð õèéãäýõã¿é áàéõ.

(5) Òàéëàíò õóãàöààíû ýöñýýñ õîéø õóâüöààíû àëäàãäëûã á¿ðòãýõ.

b. Àæ àõóéí íýãæ íü ¿íèéí áóóðàëòûí àëäàãäëûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ ¿åä á¿ðòãýñýí ¿íèéí áóóðàëòûí òîõèðóóëãûí ä¿íã äýìæèõ íîòîëãîî öóãëóóëæ, òóõàéí àæ àõóéí íýãæ íü ÎÓÍÁÁÑ-ûã äàãàæ ìºðäñºí ýñýõèéã òîäîðõîéë.

7. ¯íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñëèéã ÎÓÍÁÁÑ-ûã áàðèìòëàí òàéëàãíàæ, íýìýëò òîäðóóëãà õèéñýí ýñýõèéã äàðààõ áàéäëààð ¿íýë:

a. Ñîíãîñîí áîëîí àøèãëàñàí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí çàð÷èì íü õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

14

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð b. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí çàð÷èì íü òóõàéí

íºõöºë áàéäàëä òîõèðñîí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

c. Õîëáîãäîõ òýìäýãëýë, òîäðóóëãà àãóóëñàí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãóóä íü òýäãýýðèéã àøèãëàõ, îéëãîõ, òàéëáàð õèéõ çýðýãò íºëººëæ áîëîõ ç¿éëñèéí òàëààð ìýäýýëýë ºã÷ áóé ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

d. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òóñãàñàí ìýäýýëýë íü çºâ õýëáýðýýð (õýòýðõèé äýëãýðýíã¿é áàñ õýòýðõèé õóðààíãóé áóñ) àíãèëàãäàæ, õóðààíãóéëàãäñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

e. Óë ¿íäýñòýé, õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõóéö õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí õÿçãààðëàëòûí õ¿ðýýíä ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿í, ìºíãºí ã¿éëãýýã òàéëàãíàõ õýëáýðýýð ¿íäñýí ¿éë ÿâö, àæèë ã¿éëãýýã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òóñãàñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

f. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí, ò¿¿íèé òýìäýãëýëèéí àãóóëãà, õýëáýð, ýìõ öýãöèéí òàëààð æèøýýëáýë, õýðýãëýñýí íýð òîìü¸î, ä¿íãèéí òàéëáàð, ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí äàõü àíãèëàë, ä¿íã òàéëàãíàñàí ñóóðü ãýõ ìýòèéã õàìðóóëàí àâ÷ õýëýëöýõ.

g. Òàéëàãíàë, íýìýëò òîäðóóëãûã ÎÓÍÁÁÑ-ûí øààðäëàãóóäòàé õàðüöóóëàõ.

8. Õýðýâ àóäèòîð íü çàëüò àæèëëàãààíû ýðñäëèéí òàëààð ñàíàà çîâæ áàéãàà áîë äýýð äóðäñàí ãîðèìóóäààñ ãàäíà äàðààõ àóäèòûí ãîðèìóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ:

a. ¯íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñëèéí çàõ çýýëèéí ¿íèéã òîäîðõîéëîõîä ìýðãýæèëòíèéã îðîëöóóëàõ àñóóäëûã àâ÷ õýëýëöýæ, ìýðãýæèëòíèé ìýäëýã áîëîâñðîë, çàð÷èì÷ áàéäàë, ¿ð ä¿íã íÿãòëàí ¿çýõ.

15

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð b. Îëîí òîîíû áðîêåð, ãóðàâäàã÷ òàëûã àøèãëàí

¿íýò öààñíû çàõ çýýëèéí ¿íèéí ¿íýí çºâèéã øàëãàõ.

c. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí îðëîãûí óðüä÷èëñàí òåñòèéã ã¿éöýòãýæ, õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿íãýýñ ãàäíà áàéãàà ä¿íã¿¿äèéã íàðèéâ÷ëàí øàëãàõ.

d. ¯íýò öààñ, ¿¿ñìýë õýðýãñëèéã ¿íýëýõýä àøèãëàñàí ¿íäñýí òºñººëëèéã ¿íýëæ õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿íãýýñ ãàäíà áàéãàà ¿íýëãýýí¿¿äèéã íàðèéâ÷ëàí øàëãàõ.

e. Õàìãààëàã÷èéí õàÿãèéí ¿íýí çºâèéã øàëãàõ çàìààð õºðºí㺠îðóóëàëòûã òóëãàí áàòàëãààæóóëàõäàà õàìãààëàã÷èéí õóóëü ¸ñíû ýñâýë ñàíõ¿¿ãèéí õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæèéã ¿íýëýõ.

f. Øàëãàëòàíäàà õóóëáàð áóñ íîòëîõ ýõ áàðèìòûã øàëãàõ æèøýýëáýë, ¿íýò öààñíû ýõ ãýð÷èëãýý, ýõ áðîêåðèéí òàéëàí ã.ì.

g. Äýëãýðýíã¿é òåñòèéí õ¿ðýýã ºðãºæ¿¿ëæ, òîõèðîõ äàíñäààñ á¿õ àæèë ã¿éëãýýã õººí øàëãàõ.

h. Áîðëóóëàëòûí îðëîãî, õºðºí㺠îðóóëàëòûí îðëîãûã áàíêíû õóóëãà ðóó õººí øàëãàõ.

i. Õºðºí㺠îðóóëàëòûã õóäàëäàí àâàõàä ãàðãàñàí çàðäëûã õ¿÷èíã¿é áîëñîí ÷åê, áàíêíû õóóëãà ðóó õººí øàëãàõ.

j. Õºðºí㺠îðóóëàëòòàé õîëáîîòîé á¿õ æóðíàëûí áè÷èëòèéã áîëîí íîòëîõ áàðèìòûã øàëãàõ.

k. ̺íãºí áóñ õºðºíãº, õóâüöààãààð ñîëèëöîí àâñàí õºðºí㺠îðóóëàëòûã íàðèéâ÷ëàí øèíæèëæ, øàëãàõ.

9. Ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãèéí øèëæ¿¿ëýëòèéí õóâüä àæèë ã¿éëãýý íü ÎÓÍÁÁÑ-ûí äàãóó òîîöîîëîãäîí á¿ðòãýãäñýí ýñýõèéã òîäîðõîéë.

16

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð a. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ íü ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãèéí

øèëæ¿¿ëýëòèéã îðëîãîîð òîîöîí á¿ðòãýñýí áîë äàðààõ íºõöë¿¿ä ó÷èð÷ áóé ýñýõèéã òîäîðõîéë:

(1) Øèëæ¿¿ëñýí õºðºí㺠íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýýñ á¿ðýí òóñãààðëàãäñàí, á¿ð äàìïóóð÷ áàéõàä ýñâýë áóñàä õ¿ëýýí àâàã÷èéí ¿åä òýäãýýð íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýýñ áîëîí ò¿¿íèé çýýëäýã÷ýýñ òóñäàà áàéãàà.

(2) Øèëæ¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàã÷ íü õ¿ëýýí àâ÷ áóé óã õºðºíãèéã áàðüöààëàõ, ñîëèëöîõ ýðõòýé, áà øèëæ¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàã÷ íü áàðüöààëàõ, ñîëèëöîõ ýðõèéí äàâóó òàëûã àøèãëàõûã àëáàäàõã¿é áºãººä ýíãèéí àøãààñ ººð ç¿éë ºãºõ ¸ñã¿é.

(3) ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ íü øèëæ¿¿ëýãäñýí õºðºíãºíä òàâèõ ¿ð ä¿íòýé õÿíàëòã¿é áàéõ.

b. Äýýð à õýñýãò äóðäñàí áîðëóóëàëòààð òîîöñîí íºõöºë áàéäàëä òîõèð÷ áàéãàà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ õºðºí㺺 øèëæ¿¿ëæ äóóññàíû äàðàà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ íü äàðààõ ç¿éëñèéã õèéæ ã¿éöýòãýñýí ýñýõèéã òîäîðõîéë:

(1) Õóäàëäñàí á¿õ õºðºí㺺 õ¿ëýýí çºâøººðººã¿é.

(2) ̺íãº, õóäàëäàõ áîëîí äóóäàõ ýðõòýé ýçýìøèæ áóé áîëîí áè÷èãäñýí îïöèîí (æèøýýëáýë, áàòàëãààò áà íººöòýé îáëèãàöè), ôîðâàðäûí ãýðýý (æèøýýëáýë, áàðüöààíû ýðãýëòèéí õóãàöààíä íýìýëò àâëàãûã õ¿ðãýõ òóõàé õàðèóöëàãà), ñîëèëöîî (æèøýýëáýë, òîãòìîëîîñ õóâüñàõ ðóó õ¿¿íèé ò¿âøèíã õºðâ¿¿ëýõ íººö), ¿éë÷èëãýýíèé ºð òºëáºð ãýõ ìýò áîðëóóëàëòûí îðëîãîîð îëæ àâñàí á¿õ õºðºíãº, õýëýëö¿¿ëãèéí ÿâöàä ãàðñàí ºð òºëáºðèéã á¿ðòãýñýí ýñýõ

17

Ìàÿãò AP 25

ÿéöýòãýñýí

Àæëûí áàðèìòûí

äóãààð (3) Áîðëóóëàëòûí ÿâöàä ãàðñàí çàðäàë, îëæ

àâñàí õºðºí㺺 çàõ çýýëèéí ¿íýýð íü õýìæñýí ýñýõ, õýðýâ õºðºí㺠ºð òºëáºðèéí çàõ çýýëèéí ¿íý öýíèéã ¿íýëýõ áîëîìæã¿é áîë ººð áóñàä ä¿íã àøèãëàñàí ýñýõ.

(4) Áîðëóóëàëòûí îëç ãàðçûã õ¿ëýýí çºâøººðñºí ýñýõ.

c. Ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãèéã øèëæ¿¿ëæ äóññàíû äàðàà õýðýâ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ íü øèëæ¿¿ëýã÷ áàéõ òîõèîëäîëä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ íü äàðààõ ç¿éëñèéã õèéñýí ýñýõèéã òîäîðõîéë:

(1) ¯éë÷èëãýýíèé õºðºíãº, ìýðãýæëèéí òóñãàé áàéãóóëëàãà ðóó øèëæ¿¿ëñýí õºðºíãèéí ¿ð àøèãò õ¿¿, õóâèàðëààã¿é õóðèìòëàãäñàí õ¿¿ ãýõ ìýòèéã áàãòààñàí øèëæ¿¿ëñýí õºðºíãèéí õóðèìòëàãäñàí õ¿¿ã ñàíõ¿¿ãèéí áàéäëûí òàéëàíä òóñãàñààð áàéãàà ýñýõ.

(2) Øèëæ¿¿ëãèéí ºäðººðõ õîëáîãäîõ çàõ çýýëèéí ¿íý öýíýä ñóóðèëàí ºìíºõ ¿åèéí äàíñíû ¿íèéã õóäàëäñàí õºðºí㺠áîëîí õóðèìòëàãäñàí õ¿¿íèé õîîðîíä õóâààðèëñàí ýñýõ.

d. Õýðýâ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ íü øèëæ¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàã÷ áîë îëæ àâñàí õºðºíãº, ãàðñàí ºð òºëáºðèéã õ¿ëýýí çºâøººðñºí, çàõ çýýëèéí ¿íýýð (óðüä÷èëàí òºëñºí ¿íèéã áàãòààñàí)íü ¿íýëñýí ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ.

e. ̺í㺺ð ñîëèëöîõ áóþó áóñàä íºõöºëä ñàíõ¿¿ãèéí õºðºíãèéã øèëæ¿¿ëýõ øèëæ¿¿ëýã íü äýýð à õýñýãò äóðäñàí áîðëóóëàëòûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòýíä íèéöýýã¿é áîë áàðüöààò çýýëëýãýýð á¿ðòãýãäñýí ýñýõèéã òîäîðõîéë.

ÿéöýòãýñýí ãîðèìóóä áîëîí îëæ àâñàí ¿ð ä¿íäýý òóëãóóðëàí, ýíýõ¿¿ àóäèòûí õºòºëáºðèéí çîðèëòóóä áèåëýãäñýí ãýæ áèä ä¿ãíýæ áàéíà. ÿéöýòãýñýí Îãíîî

18

Ìàÿãò AP 25

Øàëãàæ áàòàëñàí

Îãíîî

Ä¿ãíýëò: Ñàíàë:

19