12
Ein Excerpt der Scholla Basileensia zn Germanici Aratea. An letzter Stelle enthält die Dresdner Handschrift Dc 183 (s. IX-X) fol. 99a-lOla einen Tractat, der besonders sorgsam und mit sehr zierlicher Hand saec. IX ex. geschrieben ist. Er fUhrt die Ueberschrift <Da. ordine ao positione stel1arnm in signis in signis' (sicl). Hierin findet sich eine genaue Zusammenstel- lung über die Zahlen der Sterne in den einzelnen Sternbildern, die den bezUgliohen Abschnitten der Scholia Basileensia entlehnt ist, wie unter anderem folgende Stelle zeigt: De ord. ac pos. II <8ub his apparet sidus quod vooatur polus oireum quod putatur totus orbis nrti'. Sehol. Basil. p. 60, 2 (ed. Breysig, Germanici Oaes. Aratea) (Sub eis maximum sidus apparet quod voeatur polus a quibusdam, cireum quod putatur totus orbis verti'. Sehol. Strozz. ibo p. 115, 14 <et .maxima aHera quae vomttur polus in quo a quibusdam putatur orbis circumverti'. Sol101. Sangerm. ibo p. 116, 6 <minima altera quae vocatur polus ad quem putatur totus mundus circumvolvi'. Schol. Bern. ibo p. 233, 16 <et nitidissima una quae vooatur polus ubi dicunt totum mllndum revolvi'. Eine älmliche, aber kürzere und weniger werthvolle Zu- sammenstellung geben die von Breysig p. 233-238 aus Ber- nensis 88 s. X abgedruckten Scholien, welche die Sternzablen nach den Scbol. Strozziana bieten. Der Tractat im Dresdensis giebt den Wortlaut der BRRler Sobolien getreu wieder, ohne aber dem BasileenRis (A), noch dem Parisinus CP) genau zu folgen. Es finden sich allerlei Zusätze - sie sind cut'mv gedruokt worden 1- und Auslassungen, auch nicht selten andere Ansätze der Zahlen. Mehrfach aber giebt der Text die ursprüngliohe 1 Ebenfalls oursiv gedruokt sind in der Ausgabe die Worte, welche dHS Excerpt als Ergänzung zu A und P (Breysig) bietet.

Ein Excerpt der Scholla Basileensia zn Germanici Aratea. · 2011. 3. 7. · Ein Excerpt der Scholla Basileensia zn Germanici Aratea. An letzter Stelle enthält die Dresdner Handschrift

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • Ein Excerpt der Scholla Basileensia znGermanici Aratea.

    An letzter Stelle enthält die Dresdner Handschrift Dc 183(s. IX-X) fol. 99a-lOla einen Tractat, der besonders sorgsamund mit sehr zierlicher Hand saec. IX ex. geschrieben ist. ErfUhrt die Ueberschrift

  • 294 Manitius

    Gestalt ailein j eImge Ergänzungen und Emendationen Breysigswerden duroh das Excerpt gesichert und zuweilen konnte auchdari.\ber hinausgegangen werden. Dies alles sowie das Alter derUeberliefernng möge den Abdl"Uol{ dee Stückes rechtfertigen. lohbin nun in den Stand gesetzt, die Ueberlieferung des Dresdensisdurch zwei weitere sehr alte Handschriften zu controliren, diewohl beide karolingisch sind und von denen die eine unbedingtälter als der Dresdensis ist.

    Der 000. Berolinensis Phi11ipp. 1869, der am Ende des 8.und zu Anfang des 9. Jahrhunderts wahrscheinlich zu Lorschgeschrieben ist, enthält foI. 13b-14a und als Blattfüllsel auffol. llb unsern Tractat bis Abschnitt XXX incl., allerdings mitstarken Verkürzungen und Auslassungen. Geschrieben ist dasStüok von einer sehr alten Hand, welche die prächtige früh-karolingische Minuskel der sonstigen Handschrift offenbar noohnicht übte, sondern mit ihrer Schreibübung noch tief im 8. Jahr-hundert stecld. Das ist insofem wichtig, als daraus hervorgeht,dass der Tractat um das Jahr 800 längst vorlag und damalsschon in ein Excerpt gebracllt wurde. Die Hand selbst ist über-aUR sorgfältig, leicllt zu lesen und zeigt die langen Schriftzüge(besonders d und I) der späten Merovingerzeit. Ueberschrift undVorrede fehlen hier, dagegen deutet leergelassener Raum amEnde von fol. Hb an, dass die Weiterführung des Excerpts inAussioht genommen war.

    Dagegen ist das Stück vollständig wie im Dresdensis noohim Berol. Phillipp. 1832 s. IX-X foI. 81 b ff. erhalten, wo zugleichden einzelnen Abschnitten Bilder beigegeben sind, welche mitdenen des Dresdensis zu den Schol. Sangermanensia g]'osse Aehn-lichkeit zeigen, aber eine freiere Behandlung der VOl'lage deut-lich erkennen lassen. Hier findet sich Ueberschrift und Vorredeund der Text hat viele Abweichungen vom Dresdellsis, aus denensich eine getreuere Ueberlieferung der ursprünglichen Fassungergiebt. So besitzt auch diese Handschrift unbedingten Werth fürdie Ausgabe. Das Stück ist mit etwas dunklerer Tinte durchcor-rigirt worden (m). Von diesen drei Hdschrr. biete ich in denNoten genaue OoHation, für die Ausgabe ist Berol. 1832 als derzuverlässigste Text zu Grunde gelegt worden. Allerdings trittdiese Hdschr. zuweilen zurück und Dresd. oder Berol. 1869 ver-dient den Vorzug. Nach W. Hasper, Hyginus philoBophus p.10findet sich das Stück auch im Parisinus 8663 s. XI, woraus d.ortdie VOl'l'ede abgedruckt ist. Auch der Montispessulanus H. 334

  • Ein Excerpt der Scholia Basileensia zu Germanici Aratea. 295

    s, X enthält naoh Haspel' p, 8 das Exoerpt, und endlioh wird esauoh im Sangerm. 434 F. XI tiberliefert. Meine Ansgabe fusstauf den zwei Berliner und auf der Dresdener Handsohrift als derältesten Ueberlieferung. Berol. 1832 = BI, Berol. 1869 -:- BZ,Dresd, 'Do 183 = D; hinzugefügtes m bedeutet die Hand desCorreotors.

    Die eigenen Erweitel'ungen, welche der Verfasser des Trac-tats hinzugefügt bat, beziehen sich auf griechisohe Be-llennung der Sternbilder, sowie nuf kurze Angaben über die Lagevon Sternen. Letztere gehen weder auf die Germanioussoholiennooh auf Hygin zurüok und sind vielleioht, wie die grieohisohenBenennungen, einem oaelum piotum entnommen, Die griechisohenWorte geh'en vielleioht auch auf das sog. Fragment Hygins zu-rüok. In den späteren Abschnitten zeigt sich zuweilen Ver-wandtsohaft mit den Sohol. Sangermanensia und Strozziana. ZumVergleioh habe ich unter die kritislJhen Noten die wiohtigerenAbweiohungen der Sohol. Basileensia vom Texte des Exoerptesgesetzt.

    Die Vorrede übrigens stammt, wie ich glaube, äus spätererZeit als der Traotat selbst. Sie besitzt den schwülstigen Stil derfrüheren karolingisohen Zeit, ohne in die Barbarei des merovin-gischen Ausdrucks zu verfallen, Es kann daher leicht sein, dassder Ex:cerptor im Berol. 1869 nooh den Text ohne die Vorredebeaass, die erst von einem wenig späteren Abschreiber hinzuge-fügt worden ist.

    De ordine ao positione stellarum in signis,

    Est quidem '11io ordo et positio siderum, quae fixa oae10plurium eoacervatione stellarum in signum aliquod formata velfabulose variarum genera formarum in caeIum l'eoep'ta oreduntur.Quorum nomina non naturae constitutio sed humana persU!\sio :;quae stellis numeros et nomina feolt adinvenit, Sed quia iuxtaAratum numerus stellarum uniouique signo ascriptus 6st, eo quoab ipso est ordine digesta descriptio proferatur.

    1. Helioe arcturus maior habet stellas in capite septem, in

    2 posicio D, posicio c in t COf''I'. Bim. qu~ BI, qua D, c~10 BI,a coaceruacione BI. 4 e~lum BI. 5 natura in naturae oorf'. Dm. eon-atitucio D, constitucio in oonstitutio 00", BIm, 6 qu~ BID. 7 quodBI. 8 criptio pro in ras. BI, descripoio D; post hoo addit Pa'l'isinus8663 in medium huiusmodi. 9 I] num/l'I'OS omittunt BIBB. Beliee om,B'1., VII D.

  • 296 Manitius

    singulis humeris singulas, in armo I, in pectore I, in pede prioriolal'as II, in summa eauda claram unam, in ventre claram unam,in erure posteriore duas, in extremo pede duas, in oauda III,nunt XXII.

    6 H. Cynosura arciut'us minor habet stellas in Uno latere IIIIolaras in quadro positas, in cauda claras UI, nunt VIf. Sub hisapparet sidus qllod vooatur polus, oircum quod putatur totusorbis verti.

    III. Serpens qui inter aroturOlil medius iaeet, habet sto11o.s10 in oo.pite olaras V, in corpore toto X, fiunt XV.

    UII. Heroules qui et Ingenieulo dicitul', habet stellam incapite I, in braohio I, in humeris singulas olo.ras, in sinistro ou·bito I, in ipsl\ manu I, in utrisque ilibus I, in dextro fenlore IJ,in pede 1, supra dextram mannm id est in clan 1 T, in pelle

    10 leonill. UII, summa XVI.V. Corona habet stellas VIII in orbe poSit3S, quarum III

    clarae, quae contra capud serpentis 11 septentrionalis sunt.

    1 singulas] I B'A. in armo 10m. B2. 2 ela.ras O»~. B'A. in ventre- g posteriore duas mn. D. elaram unam bis] I bis B2. pril1lun! duas]II B'A. pede II D. 4 IU] UII D. I) Oynosnra OIn. B2, Oynosira D.6 claras On!. B'A. claras Otn. B2. fiunt] f B'Z. IU. Sub D. 7 polusdicitur B2. polos Blm• oircum - 8 vel·ti Oll!. B'A. '9 IIIL Barpens D.medius iacet] est B2. 10 claras Oln. B2. toto corpore B2. 11 V. Her-eules D. qui - dicitur Oln. B2. ingenicl0 D. 12 oapite unam inbraehio uuam Bi. claras om. B'l. 1B hilibus D. 14 supra est om.B2. id est in claua in ras. Bl. 15 summa] f B'A. 16 VI. Corona D.VIII] VI[ B2. orbem DB1. quarum m. 17 clarae om. B2. tres D.larl,! Bl, clare D. quae - sunt om. B2. qul,! Bl, que D. caput BI.

    B = sehol. Basileensia.1 singulis obscnras duas in B. 4 XXlII {also B. 5 in ipso la-

    tere!I1I in quatuor angnlis claras B. 6 Sub eis maximum sidus apparetB. 7 polus a quibusdam B. 10 1010 usque ad caudam complures.quae fiunt XV B. 12 singulis B. 1B femore 11 E1fi rOVl1TOt; I, iu ernredURS B. 14 manum quae appellatur claua, in leonina pelle quattuor.summa uigiuti quattuor B. 16 stellas VIm B; VII ut B2 (Berol. PhiU.1869) etiam tradit {ragm. sclwZ. Basi't. cod. BeroZ. PhiU. 1882. 17 capudleonis sunt eius qui ost inter septantriones B.

    1 Hiernach ist Schol. Basil. p. 61, 15 zu schreiben: elaua, unam,in e. q. s. Auch Berol. 1832 überliefert im Fragment der Scholien'supra dextram 1'.

    2 Hierdurch wird Breysigs Conjectur zu der Stelle p. 62 app.

  • Ein Exoerpt der Soholia·· Basileensia zu Germanici Aratea, 297

    VI. Serpentariusvero 'qui graece Opbiuehus vocatur habetstellam in eapite elaram I, in singulis humeris clarafl, in singulispedibus elaras, in sinistra manu III, in dextra IIII clans, ineubitis singulis singulas, in singulis genibUl'\ singulas, in dextroerure elaram i summa XVII. ö

    VII. Serpens quem manibus tenet, habet stellas in ore dURSin eapite parvas 1111, usque ad maDllm se tenentis H, in Hexueorporis XV, summa XXIII.

    VIII. Scorpiull babet stellae in einguHs cornibus vol pofiuslabiis binas, ex quibllS priores darae sunt, in fronte ur qllal'Um 10media darior est, in dorso III elaras, in ventre II, in cauda Vin aeuleo II, in llumma XVIIII.

    VIIII. Ex his prioreIl IIII quae in eorniblls vel labiis quaechele appellantur, positae sunt, Hbrl1e adsignantur. Bie autemob magnitudinem in duo domicilia id ost in spatium duorum siO- 1.norum partitur.

    X. Bootes qui g1'ece af'cfopl1ylu:c vocaitw, 11abet stellas in

    1 VII. Serpelltarius D. verO - vocatur om. B'J. gl'ece ophiueusBtD. 2 claram 0111. 112• in singulis hllml'ris claras] in humeris sin-gulas 112• 3 pedibus 1 112• IIII claras] IlII B2. 4: cubitis singulas B2.in genibus BS. I) clsl'sm] I BS. summa] fiunt B2. 6 VII. Serpens D.manibus om. B'J. duas] 11 Bl112• 7 parvaa Dm. B2. duas ad manumuaque tenent~ B2. 8 XV] Ir (!leI V) eras. D. summa) fiunt B2.XXIIIJ II erail D. 9 steIlas 07n. D. singulis - potius om. B2.pocius D. 10 ex - Bunt Dm. B2. clar~ BI, cIare D. quarum - 11est 01ll. B'( 11 olaras om. B2. 13 Ex 16 partitur 01»'. B2. 13 qu~Bt, que D. vel in labiis D. qu~ 11t • 14 ohele BID. posit~ B1, po-sHe D. libr~ B2. adsignantur, assignantur Btm. lf> spaoium D. 17qui - vocatur Oln. Bt; grece BID. llrtofilllx D.

    I) XVI falso coda. Schol. APBet·ol. 1832. 6 in orefioio duas B.7 in capite spissas IlII usque ad manum Aselepii aJiae dUlle. eum cer-pore Asc1epH VIII. [in prima] Bexura IIII et secunda. flexul'& ad tel'-.tiam usque lld caudam sex. omDes .. fiunt XXVIII Bj numerus XXIIIq!lippe e:t: aUa t'utiocinati07lC desumptus occuITit etiam in schal. Sangerm.p. 121, 24 et in schal. Bern. p. 234, 4. 9 in singulo corI!cu binas Bjin utroque labio schol. Sanget''fJl. p. 123, 14, in utrisque Illbiis schoZ.Bern. p. 234. 6. 10 ex quihus e. q. s.J primas maiores iDsequenteselara & DOS unam B. 13 ex Hs priores quae sunt in cornibns eius IIIIduae clarae, duae obscurae, librae adsignantur quae chelia dicuntur.

    orit. (dra.eonis legenaum esse videtut') bestätigt. Doch ist vielleichtserpentis zu schreiben.

  • 298 Manitius

    dextera 'manu !III quae non ocoidunt, in capite olaram I, in sin-gulis umeris singulas, in mamillis 8ingulas, lucidior est in dextra,sub mamma unam obscuram, in 1 dextro cubito claram I, intergenua utraque olaram I, in singuHs pedibus singulas, summa XlIII.

    6 XI. Virgo habet stellam in capite obsouram I, in singulisnmeris singulas, in sinistra ala obsouram I, in dextra ala 12, insingnlis cubitis singulas, in singnlis manibus singulas, in sinistraclariorem quae vocatur spiea. in tunica. obscuras VI, in singuHspedibus singulas. summa XVIII.

    lC XII. Geminornm unus, qui iuxta eanerum est, hahet stel1amin ca.pite elaram I,. in singulis umel'is singula.s elara.s, in dextrocubito I, in singtllis genibus singtHas, in pedibus singtllis sin-gnlas. fiunt VIH.

    xnr. Alter habet in oapite I, in mammis singulas, in sinistro16cubito Ir, in summita.te ma.nus I, in sinistro genu I, inpedibus

    singulas, iuxta sinistrum pedem I, quae vocatur propus. fiunt X.XIV. Cancer habet stellas in pectore II claras, quas appel-

    lant asinos, inter quas est nubecula quae candidi coloris apparet,quam praesepium vocant; in dextris pedibus llingulas, qnae

    1 dextl'a D.· qUI? BS. elaram Oln.. B'J. singulis om. Bll. 2 hu-meris D. mamellis D. lueidior - dextra 0111. B2. dextera B1. 3 Iobscura D. obscuram om. Bll. eubito I W. 4 utraque elaram om. Bll.

    e •singulis om. W. singula Bim. n obseuram mit. Bll. 6 singulis om.Bll. humeris D. alt. ala Oln. Bll. 7 siugulis om. BS. in manibus simi-liter W. in sinistra - 8 spicl!. mit. B2. 8 qUI? BID. spie/la, verisim. i/l1'as. BI. obscuraa om. B2. singuUs om. B2. 11 elara.m om. Bl!. sin-guUs om. W. hnmeris D. elaras om. B'J. 12 singuUs bis om. B2.singulis pedibus D. singnlas om. W, sing~Ias B1m. 14 habet) a.fr W.mamillis D. 15 II) I D. sumitate Bi, Oll!. B2. in sinistro oubito IIin sumjtate (ita alte1'um) manns [bis in BI. 16 quae vocatur propusom. W. qu~ BI. propus uocatur D. 17 XV. Cancer D. duas BI.claras om. B'!( 18 nubicu1a B'J. que 19 vocant] jd cst presepiumW. qu~ BID. 19 presepium BID. que BIWD.

    6 obscuram in dextra ab umero et ab (ad A) altera innauQcaturprotrygeter B codiJ. 9 summa XVnlI B. 13 fiunt priores nouem B-15 in summjtate manus] in mann ultima B. 17 hi sunt asiui - prae,sepium autem ut nubes juxta parat.

    1 80 ist auch sehol. Bas. 65, 5 zu sobreiben.'6 Die Stelle der Scbol. p. 67, 17 ist schwer herzustellen; den

    Schlüssel dÜl·fte der Wortlaut des Exeerpts bieten.

  • Ein Excerpt der 8ehoHa Basileensia zu Germanici Aratea. 299

    sunt IIII obscuraej in siriistra parte in pede pl'iore l II claras,in seoundo n, in tertio I et in quarto parvam I 2, in dl:lxtro oornuveZ Zabio III, in ~inistro II; fiunt XVII, ex quibus duae quas inpectore caucri diximus oum aliis duabus minoribus ot obscurisasini dicuntur 3, habent steUas UII. Il

    XVI. Leo habet stellas in capite III, in 00110 II, in peotoreI, in spiua III, in cauda media I, in summitate caudae olaram T,sub pectore II, in pedibus priOl'ibus claram I, sub ventre ola-ram I, in medietate ventris claram I, in ilibus I, in posterioregenu I, in propoda olaram J, summa XVIII. videntur ot aliae 10luxta caudam eius stellae obsourae VIf.

    XVII. Auriga vel agitator quem Eriohthonium diount, babetstellam in capite I, in singu1is bumerill singulas, in sinistro ola-riorem quae appollatur capra, in singulis .geuibus singulas, in

    1 sunt IIII obseurae mn. B2. obscurQ BI, obseure D. priori D.duas D. elaras om. B2. 2 tereio D. parvam om. B2. 8 In] HII inIII et'as. D. ex quibus 5 dicuntur 0111. B2. du~ due D. 5 aseUihabent IIII stellas B'J. 6 in caplte stellas D. in collo II 0111. B2. 7

    Ieaud~ BI. caudae claram om. B2. 8 II] I Dm. in pede priare IR2. ventre I BE. 9 in media uentre I B'J. lIilibus, n era8 BI. paste-riori BID. 10 prapoda, protapoda am·r'. Dm. claram 0111. 132. videntur- 11 VII am. B'J. a1i~ Bi, aHe D. 11 atell~ obscur~ BI, stelle obscllreD. 12 Auriga vel otn. B2. quem - dicunt om. B2. erietonium D.13 smgulis 0111. B2. in sinistro - 14 eapra 0'/11. B2. 14 que BiD.singuIis om. 132.

    1 in sinistra parte in pede priore] in sinist1'is priores B. 2 el,in quarto paruam I] in extremo minare I B codd. in dextro eorm1 vellabio] Schal. Sangerman. '11.131,18 in dexl,ro labio, idem Schal. Bern.p. 235, 4. 3 ex quibus e. q. 8.] ex quibus super testam caneri SUlltduae elarae quae oval appellantur B. 7 in summltal,e caudae] in ultimacauda B, in caudae summitate Schal. SangC'f'7Il. p. 132, 18, in summi-tate caudae scl.ol. Bern. p. 235, 8. 9 in medio uentre B. in ilibus]Inschium B codd. 10 Summa XVIIII B.

    1 Hier wird eine Li.ieke des Basil. und Paris. ergänzt.2 Vielleicht ist hiernach Schot Bas. p. 71, 14 zu schreiben in

    extremo quarta minarem I, da das von Breysig eingesetzte in ore I imExeerpt fehlt.

    B Diese Worte des Excerptes deuten vielleicht auf eine Lückeim Basi!. und Parisinu8.

  • 300 Mll.nitius

    summitate manus Ir, in sinistra mann II qni vocantur haedi.summa VIIU.

    XVIII. Taurus babet stellas in utroque cornu T, in utroqueooul0 I, in naso I, hae V Hyades appellantur; in ungula III, in

    6 collo Ir, in dorso II, ultimam clariorem, sub ventre I, in pe6toreJ elaram, summa XV. sunt et VII stellae, quas Athlantides velPliades vocant, qllarum VI videntur septima obscura est, dicun-turqne in oauda tann positae.

    XVIIII. Cepbeus habet stellas in capite elaras II, in dex-10 tera manu claram I, in oubito obscuram I, in lJinistra manu da-

    ram I, in sinistro humero I, in balteo Irr obliquas, in dextraeoxa II, in sinistro genu II, in summitate pedis J, supra pedemIII, flunt XVII.

    XX. Cassiepia habet in capite stellam claram I, in singulis16 humeris singulas daras, in dextra mamilla claram I, in dextro

    femore olaram T, in sinish'o femore claras II, in genu elaram I,in basi sellae 1 qua Bedet claras H. summa X.

    XXI. Andromeda hahet stellam in capite splendidam T, insingu1is humeris singulas, in dextro cllbito I, in mann. claram T,

    lsummita Bi. sinistri D. qBI, qu~ Hi, qui D. h~di BS, hedi D,~i Bi. 4 h~ BS, haee BI. quinque D. apellantur B2. IIl) IIII D.5 ultimam clariorem Olll. Hi. in pectore I sub uentre I B2. 6 claramom. BS. et om. Bi. steilE} BIB2, stelle D. athlantidas D. pliades ueIadlantides B2. 8 positf? BIB2, posite D. 9 habet stellam in capite IHi, in capite stellas BiD. dextra B2D. 10 primu/n claram om. B2.in sinistra I in cubito I B2. 11 obliqnas om. B2. dextera Bi. 13

    nunt] f B2. 14 Cassiepia, Cll.ssiaphea rubricator minio corr. Bi, CasiephiaD. habet stellam in eapite 1 B. claram om. Bi. singulis om. Hi. 15elaras om. Hi. mamilla BI claram om. BS. 16 elaram om. 'B2. fe-more elaras om. BS. elaram om. Hi. ·17 selle BI, seIle BS, stelle D.claras om. B2. Xl XlIII, IIII 8cr. Dm. 18 sphmdidam om. B2. sin-..guUs Q'/n. B2. singulis B2. daram om. B2.

    1 in summitate manus] in ma.nu ultima B. 5 in dorso III B. 6sunt et e. q. s.] ab ahscissione taud ad id quod lIoeatur racbis septemstellae quas Atlantides appellant B. 11 in balteo] in cinctu B. 12in summitate pedis] in pede ultimo B. 15 in dextro femore claramI] in dextro umel'O ad manum claram I rnagnam et elarae B. 17 inbasem stellae B coild. Xl XIIII B (ut Dresdensis).

    I Das Exeerpt bietet hier fiir die Schol. Bas. die allein richtigeI,esart.

  • Ein Excerpt der Scholin Basileen!1ia zu Germanici Aratea. 301

    in sinistro eubito c1aram 1, in braobio I, in cinctu III, supra zo-uam UII, in genibuB singltlis c1araB singulas, in dextro pcde II,in sinistro I, summa XVIIII.

    XXII. Equus quem Pegasum vocant habet steUas in facieclaras 1I, in capite I, in coxa I, in auribus singulis singulas 15claras, in 00110 lIU, proximam capiti oIaram 1, in armo I, inpectore I, in umbilioo c1aram 1, in utroque genu I, in unguliasingulas, fiunt XVII..

    XXIII. Aries hitbet stellam in capite 1, in nal'ibus Ill, lUcoHo 11, in summitate pedis dextl'i e]aram I, in dorso HU, in 10cauda I, in summitate pedis sillistri I, fiunt XIII.

    XXIIIL Triangulus quem Graeci deltoton vocant. habet,stenas III in singulis angulis aingulas.

    XXV. Pisoes duo, quorum unus poreus id ost aquiloniusappellatur, habet, stellas XII, notius autem gui austnlUS yocatur 115XV; linea quibus sibi invicem cODexi sunt babet stellas ad par-tem borii UI, ad notii lII, ad occidentem III j summa atellal'umXXXVI.

    XXVI. Persena habet stellas in singulis umens singulasclaras, in dextra mann claram I, in sinistra manu in qua caput 20Gorgonia tenet III, in ventre I, in dexLro Iatere claralll I, in ganuI, in pede claram I, in sinistro femore claram I, in tibia II,

    1claram om. EJ. 2 in genibuB IJ EJ. 4 quem - vocant Offl. BS.I) olaras om. ». singulis et olaras o,n. EJ. 6 promixmam D. proximamolaram Qnl. B2. 7 elaram om. Ifl. fiunt) f B2. 10 dextri/l, s e,·as. Biclaram O1n. B2. lIlI] III BID. 12 quem vocant Oll!. W. 13 III] IIIID. aingolas] I B2. 14 duo] II B2. unus - est om. B2. unus qui boreusD. aquilonalis B2D. 15 notius aulem qui om. B2. vooatur om. BS. 16linia BI. quibus - 17 ocoidentem IH] qua oontinentur stellas VIIIIBS. 17 borei D. nooii D. 19 singulis om. B2. humeris D. 2001aras0111. BS. claramo,n. BS. in qua 21 tenet om. BS. 21 claram om.

    deIfl. 22 pe COr,.. manus mulm recentior Ifl. elaram onl. Ba bis.

    8 summa XX B. 6 proximo capiti olara (olaram) B. codd. 8XVII) XVIII B. 10 in imo pede dextro B. 11 in imo pede sinistroB. 14 s'1. quorum alter boritls appellatur, alter notius Bi aquiloniuset australis 'Uocantur Schol. StrollllJ. p. 146, 9, Schal. Sangerm. p. 146, 14,Schol. Bern. p. 235, 18. 21 tibia Il] in sinistra manu unam add. B.

    1 So ist Scho!. Bas. p. 79, 18 zu schreiben.

  • 302 Manitillll

    circa capnd Gorgonis claras III, capud antern et barpes ainguliasteIlis notata sunt.

    XXVII. IJyra guae ct fidis appellatur habet stellas in utro·qne pecline singu1as, in cacuminibuB cornuorum singu1as, in umeris

    6 singulas, in fundo I, in dorso 1, fiunt VIII.

    XXVIII. Cignus habet stellam in capite olaram I, in ntraqueala quinas, in oorp01'e T, in oauda I, fiunt XIII.

    XXVIIII. Aquarius habet stellas in oapite obsouras II, inhumeris siugulis 1 01a1'as singula.s, in sinistro oubito I c1aram, in

    10 dextro onhito I ct in manu I, in mammis singulas, in dextroCl'ure I, in pedibus singulas claras, summa XII2; effusio aquaenotata est ex stellis XXX, ex quibus duae clarae, ceterae ob-scurae sunt.

    XXX. Caprioornus babet stellas In singulis cornibus sin-15 gu1as, in naso claram I, in oapite II, sub collo I, in peotore II,

    in pede priori I, in summitate pedis I, in dorso VII, iu ventreV, in cauda Il 'claras, summa XXIIIL

    XXXI. Sagittarius habet ste11as in oapite II, in eaouminesagittae II, in dextro cubito I, in mamma I, in ventre I claram,

    20 in dorso 11, in cauda I, in ganu priori T, in SUlllmo pede I, inposteriori gcnu I, nunt XIII.

    1 oirca] in BS. claras om. BS. capud - 2 sunt om. BS.caput Bi. ·3 Lira BID. quae - appellatur om. BS. que BID.appellatur 0111. D. stellam W. 4 singulas] I BS. humeris D. 5 VIII]VIIIl D. f XlIII, X in V earl'. BS. 6 in capite stellam D. claramom. W. 7 quinas] V BS. 8 in oapite stellas D. obscuras O1n. HJ. 9 insingll1is humeris D. singulis claras 0'Il1. BS, olaram I Bi, ciaraffi 0111,W. in dextro cubito 10m. D. 10 et om. BS. et in mammis D. 11claras mn. BS. effusio - obsourae sunt otn. BS. aqu~ BID. 12 stellis]tellis BI. du~ clar~ ce.ter~ obsour~ BI, due clar~ eet.ere obscure D. 15olaram om. BS. 17 claras BS. XXIllI] nie desinit W reUquo paginae,patio uacuo relicto. 18 cacucmine D. 19 sagitt~ BI, sagitte D.

    1 IIl] summa uiginti nouem adel. B. 4 in cacumine chordarumB. 11 summa XVlII B. 12 XXXI B. 18 Mumiue B. 19 cubito]ancone B. mamma) manu B et schol. 8tl'oez. p. 159, 15.

    1 Hiernach ist singltlis in Basil. A zu halten, wo singulas dannausgefallen ist.

    S So ist danaoh in den Schol. Bas. p. 87, 1 zu schreiben, wo nachcrure das ausgefallene I zu ergänzen ist.

  • Ein Excerpt der Scholia Basileensia zu Gerrnanici Aratea. BOB

    XXXII. Aquila habet' stella.s IIII, ex bis media olara est.XXXIII. 8agitta habet stellas IHI in summo I, in medio I,

    in aHa summitate II.XXXIIlI. Delpllinus habet stellas in or(\ I, in oornu II, in

    ventris pinnulis HI, in dorso I, in oauda Il, omnes VIIII. 5XXXV. Odon habet ste11as in oapite Hr :ola.ras, iu siugulis

    humeris singulas olaras, in dextro oubito lohsouram, in dextramanu I, in balteo III, in eclÜddion III claras, in genibus singulasclal'as, in pedihus singulas, nunt XVII.

    XXXVI. Canis llabet stellam in lingua I quam caniculam 10appellant claram, in armis singulis singulas obsouras, in peotoreH, in pede priore III, in ventre II, in sinistro femore I, in ex·tremo pede olaram I, in cauda Hn, fiunt XVI.

    XXXVII. Lepus habet stellas in ooulis singulas, in cOflloreH, in extremitate caudae I, in posterioribus' pedibus singulas, 15nunt VII.

    XXXVIII. Navis quae apud Graecos Argo t1ocatur, babetstellas in puppe HIl, in latero V, in summo mali III, Bub carinaV, summa XVII; quae non tota caelo sed lt gubernaculo usquead malum figuratur. 20

    XXXVlIlI. CetuB bahet ste11as in cauda olaras 11 et 0,cauda usque ad· flexum eius V, sub ventre VI, fiunt XIII.

    XL. Fluvius quem Heridanum dicunt bahet stellas pl'imofiexu IIl, seeundo IIl, tertio VII, qllae dieuntur orR Nili, BummaXIII. Huie suhest stella quae Canopus appellatur. 2Jl

    XLI. Pisois magnus llabet stellas XII in ordinc positas acapite usque ad caudam.

    XLII. Ara sive saerarium llabet steURs UIT, duas in ignequi ei impositu8 ludet, et in bRsi duas.

    1. 2 Bq. praebet ea:cel'ptum perverso ordine. 1 I1II] HI BI. 2IIII steUas D, stellas III 131. 5 pennulis D. 7 obscuram I 131. 8iecheritson III claras val athyridion D, in echiridion claras III BI. 10I claram 131. 11 singulas singulas olaras D. 12 priori D. 13 lob,·rarn D. 15 caud~ 131, oaude D. pedibus om. D. 17 que. greoosBID. nominatur D. 18 pupe D. in carina D. 19 quae] que D,quill. 131. ~lo BI, 21 Caetus D, Cetus 131. stellas om. D. 24 Nili]nihi D. summa] fiunt D. 29 inpositus est D. uidentur in basi Il D.

    3 in aHa summitate] ultra duas in fundo sagittae B. 4 in cornu]in lofia B. 13 XVII XX B. 18 in laterel in catastroma JJ. 28 inigne qui ei impositUB al'det] in carbonibus B.

  • 304 Manitius Ein Excerpt uer Scholia Basileensia.

    XLIII. Oentamus habet ste11as in singulis 1 humeris sin-gulas et in oubitis Muas, in peotore un, in reliquo corpore X,in pedibus II, in veste 1I, in thir80 quem portat II, in bestiaquam mann tenet X, in ipRa manu lI, in capite V, fiunt XLIl12.

    5 XLIIIL Serpens quem hydmm nominant, habet stellas inoapite III claras, in prima flexura VI, in seounda IU, in quartaII, in quinta usque ad caudam Vnn elaras, Hunt XXVI.

    XLV. Oorvus in cauda speetans occasum habet in ooulostellam I, in pennis II, in eauda ll, in pedibus singulas, fiunt VII.

    10 (XL VI). Orater sive urna posita ultra flexurll.m aer-pentis habet in labio stellas TI obscuras in ventre III, in fundolI, finnt VIi a.

    (XLVll). Anticanis habet stellas III.

    2 pectoreIIIl) capite VII D. 3 uestibns D. tir80 D. 5 ydrumD. 7 VlII claras BI. XXVI uel XXII BI. 8 stella D. 10. 13 '/1U-nlet"os XLVI et XLVII '!'Iec non littet"as initiales C et A "ulm:catoromisit D. 11 n steUas D. 13 III ueI 1I1I BI.

    3 ueste VI B. in thyrso HIl, thel"ion [id ast) bastiola quamteuet in mann X B. [) stellas in capite IU 01l1ros (ita et sc1wl.8troz