Hipersenzibilnost kod šljiva Šansa za uzgoj šljive bez šarkeberryfruit.ba/portal/images/aktuelnosti/2013/konferencija/Sarka.pdf · Eidgenössisches Departement für Wirtschaft,

Eidgenössisches Departement für

Wirtschaft, Bildung und Forschung WBF

Agroscope

CARITAS Švajcarski program za razvoj agrikulture u Bosni i Hercegovini

04. novembar 2013

Hipersenzibilnost kod šljiva Šansa za uzgoj šljive bez šarke?

Isabel Mühlenz

2 Hypersensibilität bei Zwetschgen - Chance für einen Sharka-freien Anbau ? Isabel Mühlenz

Centar za koštuničavo voće Breitenhof


Uposlenici 1 rukovodilac centra

1 stručno lice iz oblasti poljoprivrede

2 sezonska pomoćna radnika

Površina

(13,5 ha)

3,5 ha trešnje

2,5 ha šljive

1,5 ha kajsije, divlje voće, orasi

Položaj 550m nadmorske visine

Padavine Ø 1000mm

Ø – Temperatura 8,5°C

tlo Ilovasta glina sa dosta gline i vapnenca, pH: 7.5 - 8

Mašina za

sortiranje

Rezač: cherry cluster cutter (Norveška, Opedal)

Traka za sortiranje: Fachaux (Francuska)

Zaštitno

prekrivanje

Brühwiler, Netzteam, CCD, Solution

Centar za koštuničavo voće Breitenhof


Praktično orijentirani istraživački rad u centru za koštuničavo voće Breitenhof

• Ispitivanje sorti i podloga za koštuničavo voće (trešnja, šljiva,

kajsija, breskva, orasi)

• Zaštita bilja

• Tehnike uzgoja (uzgojni sistem, orezivanje …)

• Fiziologija (prorjeđivanje, pokrivanje…)

• Zalijevanje

• Proizvodnja sjemena iz vlastitog uzgoja

• Kalibriranje

• Genetski resursi (očuvanje starih sorti trešnje)

• Jabučasto voće: Projekat zaštite od požara


Voćarstvo u Švajcarskoj (stanje od: 25.01.2011) Izvor: voćne kulture u Švajcarskoj, BLW (BLW = Savezna služba za poljoprivredu)

• Ukupna površina: 6.624 ha

4.218 ha jabuke

831 ha kruške

689 ha kajsije

485 ha trešnje

341 ha šljive

58 ha drugo (kivi, zova, breskve, dunje, orasi,

minikivi, nashi – japanska kruška )

• Broj proizvođača: 2595

(Ø 2,5 ha / proizvodnoj jedinici)


Švajcarski sortiment šljive

sorta ocjena sorta ocjena

Topfirst - C. rodna +

Hanka + Toptaste +/-

Tegera* + Fellenberg* +

C. ljepotica + Jojo** +

Hanita (+) Haroma -

Topstar Plus - Habella -

Topfive - Tophit Plus +

Dabrovice + Haganta -

Bellamira +/- Elena (+)

Miragrande +/- Topend Plus -

Topking +/-

* senzitivna na šarku**hipersenzibilna na šarku


Podloge za uzgoj šljiva (CH) Poređenje podloga osobine Standardna podloga: St. Julien GF 655/2

srednje bujnosti, veoma visoki prirodi,

nezahtjevna, mnogo korijenskih izdanaka,

neotporna na pseudomonas

Standardna podloga: Jaspi Fereley

srednje bujnosti, veoma visoki prirodi,

nezahtjevna, mnogo korijenskih izdanaka,

izrazito male otpornosti na pseudomonas

Selekcije iz Vangenhajmske

rane šljive (sjemenjaci):

uopšteno: srednje bujnosti, visoki prirodi,

nezahtjevna, veoma malo korijenskih izdanaka,

robusna prema pseudomonasu

Wa x wa

(Vangenhajmska x Vangenhajmska)

ujednačenije, homogenije od sjemenjaka

različitog porijekla

Wavit

(Vangenhajmska- nastala

razmnožavanjem in vitro)

zaštićena, jedinstven biljni materijal,

certificirana, bez virusa

Weiwa

(Vangenhajmska – nastala

razmnožavanjem in vitro)

nije zaštićena, za osobine usporedi Wavit,

certificirana, bez virusa


Šarka – najopasnije virusno oboljenje u voćarstvu


Simptomi:

pjege i udubljenja na površini ploda

crvenosmeđa obojenost mesa ploda ispod udubljenja

klorotične mrlje i prestenovi na lisnoj površini

Šarka – najopasnije virusno oboljenje u voćarstvu

Quelle: Dr. M. Neumüller, (Bay|O|Z)


Širenje šarke

Širenje preko velikih udaljenosti: (=> preko čovjeka)

• Inficirane plemke

• Inficirane podloge

• Inficirane stabla (rasadnici)

Lokalno širenje:

• Lisne uši (vektor)

• Bolest se širi i kod manjih

koncentracija lisnih uši

• Zaraženi biljni materijal

(rasadnici, vočnjaci)

leaf

PPV



Borba protiv šarke u Švajcarskoj

• Od 2010: Savezna služba za poljoprivredu (BLW) – Direktiva br.

5 za borbu protiv šarke (cilj: ponovno iskorjenjivanje bolesti)

• strategija:

→ prevencija

→ nadzor (vizuelni, brzi testovi i laboratorijski testovi)

→ krčenje (u krugu od 10 metara odnosno totalno saniranje

u zavisnosti od stepena napadnutosti)

→ propratne mjere nakon moguće sanacije

(od ljeta 2012: sađenje certificiranih stabala sa biljnim

pasošem je preduslov za pravo na naknadu od strane

Savezne vlade; zaštita biljaka: redovna borba protiv

prenosilaca)


Švajcarska Njemačka

šarka – infekcije samo u voćnjacima

šljive, ne i na divljem rastinju

Kontinuirana strategija borbe protiv

oboljenja sa ciljem Švajcarska bez

šarke*

Uzgoj sorti osjetljivih na šarku je još

uvijek moguć (standardni sortiment,

npr. Fellenberg)

Uprkos prevenciji stalno se pojavljuje

šarka u voćnjacima šljive zbog uvoza

sadnog materijala (zaražene

podloge), zbog čega postoji veliki

interes za hipersenzibilne podloge i

sorte !

šarka- infekcije na voćnjacima šljive kao

i na divljem rastinju

Nema strategije za suzbijanje→

ekonomska šteta zbog gubitka

stabala, manji prirod, deklasiranje

voća…

Uzgoj sorti osjetljivih na šarku nije

više svugdje moguć

Uzgoh hipersenzibilnih podloga i sorti

kao šansa! na područjima veoma

ugroženim šarkom (bolji rezultati

proizvodnje u ekonomskom smilsu)

šarka - situacija Švajcarska ↔ inostranstvo (primjer Njemačke)


Dr. Michael Neumüller

Bavarski centar za voće (Bay|O|Z)

Am Süßbach 1

D - 85399 Hallbergmoos

Ispitivanje učinkovitosti novih podloga za evropsku šljivu koje su hipersenzibilne na šarku


Hipersenzibilne podloge: šema križanja

P. domestica

hipersenzibilna

P. spinosa

senzitivna

P. cerasifera

senzitivna

hipersenzibilna

‘DOCERA’ -

podloge

hipersenzibilna

‘DOSPINA’ -

podloge

Izvor: Dr. M. Neumüller, (Bay|O|Z)


Princip otpornosti na PPV putem hipersenzibilnosti

Princip otpornosti na virus PPV putem hipersenzibilnosti

p r i m a r y c e l l w a l l p e c t i n m a t r i x

p l a s m a l e m m a n u c l e u s p l a s m a l e m m a n u c l e u s


p l a s m a l e m m a n u c l e u s


Odumiranje susjednih ćelija Smrt inficirane ćelije Infekcija jedne ćelije virusom PPV


Hipersenzitivna podloga

Izdanak inficiran PPV-om

Upotreba podloga sa hipersenzitivnom otpornošću

izvor: Dr. M. Neumüller, (Bay|O|Z)


Prednosti hipersenzibilnih podloga (I)

• Širenje virusa šarke preko inficiranog sadnog materijala se sprječava, jer iz

rasadnika izlaze isključivo biljke nezaražene virusom PPV.

• Vrijedne sorte osjetljive na šarku (z. B. ‘domaća šljiva’) i tolerantne na

šarku (npr. ‘Katinka’) koje su veoma tražene na tržištu mogu se uzgajati u

regionima slobodnim od šarke bez opasnosti da se ubrza širenje bolesti

preko inficiranog sadnog materijala..

• Regioni bez šarke mogu se trajno zaštititi od virusa.

• U kombinaciji sa hipersenzibilnim plemenitim sortama uzgoj sorti evropske

šljive moguć je i na lokacijama sa veoma velikom pogođenošću virusom

šarke i to trajno i bez rizika.



Prednosti hipersenzibilnih podloga (II)

• Hipersenzibilne podloge mogu naći svoju primjenu ne samo u slučaju

evropske šljive nego također i kod kajsija i bresaka.

• Kombinacija hipersenzibilnih podloga i plemenitih sorti u praksi nudi

dvostruku zaštitu od bolesti šarke.



Preporuke za praksu

• U regijama bez šarke ili u regijama, u kojima je bilo moguće zaštiti

mlade voćnjake od virusa šarke tokom više godina:

– Ne saditi kvantitativno otporne sorte (‘Čačanska najbolja’)

– Generalno koristiti hipersenzibilne podloge kako bi se spriječila infiltracija

bolesti.

– Sve se sorte mogu oplemeniti na hipersenzibilnim podlogama.

• U područjima pogođenim šarkom:

– Sorte neotporne na šarku za početak uzgajati i dalje na podlogama koje su do

sada bile uobičajene.

– Hipersenzibilne sorte uzgajati isključivo na hipersenzibilnim podlogama:

• Podloga se ne može zaraziti te virus stoga ne može dospjeti u

hipersenzibilno područje krošnje.

• Dvostruka zaštita.



Kako dalje?

• Prva hipersenzibilna podloga na tržište dolazi 2014. :

‘Docera 6’

• Nakon ispitivanja podloga u Evropi pokazalo se da je ova podloga

jedina ostala zdrava pod višegodišnjim masivnim prirodnim pritiskom

virusa šarke

• Podloge su posađene

• Oplemenjivanje na ljeto 2013.

• Prva stabla spremna za sadnju u jesen 2014



Eksperiment sa podlogama u centru za koštuničavo voće Breitenhof

Podaci o eksperimentu: 1. godina uzgoja jesen 2010/11

površina: 20 ari

sorte: Hanka, C. Ljepotica, Dabrowice, C. rodna,

Fellenberg, Jojo,Tophit Plus, 5099

podloge: Docera 9, Docera 6, Docera 5

standard: Wavit i Jaspi-Fereley

sađene na

razmaku: 4.5 m x 2.5 m

postupak: min. 4 stabla po podlozi i sorti



5099

red 1:

red 2:

red 3:

red 4:

Hanka C. Ljepotica

C. Rodna Dabrowice

Jojo Fellenberg FAW 2

Tophit Plus



proširenje eksperimenta: 1. godina uzgoja jesen 2012/13

sorte: Č. Ljepotica, Jojo, Fellenberg, Hanka, Haroma

podloge: Docera 6, Docera 247, Docera 254, Docera 257,

Docera 262, Docera 266;

Dospina 235, Dospina 240, Dospina 243

standard: Wavit

sadnja: 4.5 m x 2.5 m

postupak: min. 4 stabla po podlozi i sorti


vrijeme dozrijevanja i prirod

bujnost kod sorti sa različitim

osobinama rasta; karakteristike

stabla

stvaranje stolona

kvalitet plodova



Prve tendencije u vezi sa bujnošću rasta kod sorti sa različitim osobinama rasta (BR)

90.3

68.7

82.7

100 98.4

0

20

40

60

80

100

120

Docera 9 Docera 6 Docera 5 Wavit Fereley

Bujnost rasta kod sorte Hanka u % (2013)

Wuchsstärke in %Bujnost u %



0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200


Godišnji prirast (u mm) kod Hanke

2013 2012 2010/11 (Pflanzung)sađenje



107.5 100.7

105.8 100

143.4

0

20

40

60

80

100

120

140

160


Bujnost rasta kod Č. ljepotice u % (2013)




0

50

100

150

200

250


Godišnji prirast (u mm) kod Č. Ljepotice




96.3

85.2

98.4 100

114

0

20

40

60

80

100

120


Bujnost rasta kod Č. rodne u % (2013)




0

50

100

150

200

250

Wavit Docera 6 Wavit Docera 6

C. Schöne C. Fruchtbare

Wavit & Docera 6: god. prirast (mm) usporedba


Č. ljepotica Č. rodna



127.3

86

115.6

100

112.4

0

20

40

60

80

100

120

140


Bujnost rasta kod sorte Fellenberg % (2013)




89.8 84.2

98.7 100

113.4

0

20

40

60

80

100

120


Bujnost rasta kod sorte Jojo u % (2013)




124.2

92

112.6

100

115.5

0

20

40

60

80

100

120

140


Bujnost rasta kod sorte Tophit plus u % (2013)




0

50

100

150

200

250

300


Godišnji prirast (u mm) kod sorte Tophit plus



Rezime: Značaj hipersenzibilnosti za Švajcarsku

• Ciljano ispitivanje sorti i podloga za šljivu (u cilju izrade

preporuka za različite uzgojne regije i lokacije)

• Održavanje sorti osjetljivih na šarku za proizvodnju stolnih

šljiva (npr. Fellenberg, Tegera, Č. rodna)

• Sprječavanje širenja virusa PPV-a na divlje biljke domaćine

preko zdravih proizvodnih dobara i obratno (cilj: status

Švajcarska bez šarke)

• Fokusiranje uzgoja šljive u Švajcarskoj na hipersenzibilnost



Najljepša hvala za Vašu pažnju!

Documents

Hipersenzibilnost kod šljiva Šansa za uzgoj šljive bez šarkeberryfruit.ba/portal/images/aktuelnosti/2013/konferencija/Sarka.pdf · Eidgenössisches Departement für Wirtschaft,