PARS I

GRAMMATICALATINA

HANS H. ØRBERG

per se illvstrata

Hans H. Ørberg

LINGVA LATINAPER SE ILLVSTRATA

GrammaticaLatina

Focus an imprint of Hackett Publishing Company, Inc. Indianapolis/Cambridge

Copyright © 2006 Hans Ørberg

ISBN 13: 978-1-58510-223-5

Distributed by Hackett Publishing Co. by agreement with Domus Latina. Previously published by Focus Publishing/R. Pullins Company

Focus an imprint ofPrinted in the United States of America

22 21 20 19 18 10 11 12 13 14

Adobe PDF ebook ISBN: 978-1-58510-531-1

LINGVA LATINAPER SE ILLVSTRATA

Pars I: Familia Romana (978-1-58510-420-8); hardcover (978-1-58510-423-9)

Latine Disco: Student’s Manual (978-1-58510-050-7)Grammatica Latina (978-1-58510-223-5)

Exercitia Latina I (978-1-58510-212-9)Latin-English Vocabulary (978-1-58510-049-1)

Lingva Latina: Familia Romana CD-ROM for PC (978-1-58510-454-3)Exercitia Latina I CD-ROM for PC (978-87-90696-10-8)

Pars II:Roma Aeterna (978-1-58510-233-4); hardcover (978-1-58510-314-0)

Exercitia Latina II (978-1-58510-067-5)Indices (978-87-99701-69-8)

Instructions for Part II (978-1-58510-055-2)Latin-English Vocabulary (978-1-58510-052-1)

Lingva Latina: Roma Aeterna CD-ROM For PC (978-87-90696-09-2)Exercitia Latina II CD-ROM for PC (978-87-90696-12-2)

Ancillaries:CD-ROM for Mac, contains Familia Romana, Roma Aeterna, Exercitia Latina I & II (978-87-90696-13-9)

Caesaris: Commentarii De Bello Gallico (978-1-58510-232-7)Colloqvia Personarvm (978-1-58510-156-6)

Epitome Historae Sacrae (978-1-58510-425-3)Menaechmi ex Plavti Comoedia (978-1-58510-051-4)Ovidii Nasonis: Ars Amatoria (978-87-90696-18-4)

P. Vergilii Maronis: Aeneis, Libros I et IV (978-87-90696-17-7)Petronivs: Cena Trimalchionis (978-1-58510-234-1)

Plavtus: Amphitryo (978-1-58510-194-8)Sallustius & Cicero: Catilina (978-87-90696-11-5)

Sermones Romani (978-87-90696-07-8)

For College Students:Lingva Latina: A College Companion (978-1-58510-191-7)

For further information on the complete series and new titles, visit www.hackettpublishing.com.

INDEX CAPITVLORVM

1. PARTES ORATIONIS p. 5 2. NOMINA. Genus, numerus, casus.

Thema et terminatio. Declinationes 5 3. SVBSTANTIVA. Decliniitio I 6 4. Declinatio II 6 5. Decliniiti6 III [A] 6 6. Declinatio III [B] 7 7. Declinatio IV 7 8. Declinatio v 8 9. ADIECTIV A. Decliniitio I et II 8

10. Decliniitio III 8 11. Compariitio 9 12. Adiectiva et adverbia 10 13. NVMERALIA 11 14. PRONOMINA. Pronomina pers6na1ia 12

Pronomina possessiva 12 15. Pronomina demonstriitiva 12 16. Pronomina interrogiitiva 13

Pronomen reliitivum 13 1 7. Pronomina indefinita 13 18. VERBA. Genus et modus. Tempus,

numerus, persona. Coniugiitiones. Themata. Terminationes personiiles 14

19. Coniugiitio verborum [1-4] 15 20. Verba deponentia 19 2 1. Coniugiitio [3]: capere, patf 19 22. Verba anomala I 20

( 1) esse, (2) posse 20 (3) velle, (4) fre, (5)fierf 21 (6)ferre, (7) esse, (8) dare 22 Verba defectiva 22

23. Verba anomala II 23 Coniugiitio [1], [2], [3] 23 Coniugiitio [4] 26

24. Verba anomala III 26

Nomina declinare et verba in primis pueri sciant, neque enim aliter pervenire ad intellectum

sequentium possunt. QVINTILIANVS, lnstitutio aratoria 1.4.22

PARTES ORATIONIS

PARTES ORATIONIS

Partes orationis hae sunt:

[I] Nomen, ut Marcus, Rom a, puer, oppidum leo, aqua, color, pugna, mors, Romanus, bonus, pulcher, brevis, cet.

[2] Priiniimen, ut tu, nos, is, hie, ille, quis, qui, nemo, cet.

[3] Verbum, ut amare, habere, venire, emere, ire, esse, cet.

[4] Adverbium, ut bene, recte,fortiter, ita, non, hie, cet.

[5] Coniiinctiii, ut et, neque, sed, aut, quia, dum, sf, ut, cet.

[ 6] Praepositiii, ut in, ab, ad, post, inter, sine, de, cet.

[7] Interiectiii, ut 6, ei, heu, heus, ecce, cet. Nomen est aut substantivum, ut Marcus, filius, mons, aqua, dies, aut adiectivum, ut magnus, bonus, niger, levis. Numerate dicitur nomen quo numerus significatur, ut tres, tertius, terni.

Adverbia, coniiinctiones, praepositiones, interiectiiines sunt partes orationis indeclinabiles (particulae quae dicuntur).

NOMINA

2 Genus, numerus, casus

Genera nominum sunt tria: mascuiinum, ut servus, lemininum, ut ancilla, neutrum, ut oppidum.

Numeri nominum sunt duo: singularis, ut servus, plfiralis, ut servi. Nomina quibus deest singularis pliiralia tantum dicuntur.

Casus nominum sunt sex: niiminativus, ut servus, acciisativus, ut servum, genetivus, ut servf, dativus, ut servo, ablativus, ut (a) servo, vocativus, ut serve.

Thema et terminatiii

Thema dicitur ea nominis pars quae non miitatur in declinatione, ut serv-, ancill-, oppid-, magn-, brev-.

Litterae quae in nomine declinando ad thema adiciuntur, ut -um, -1, -am, -ae, -6, -es, -ibus, terminatiiini!s dicuntur.

In exemplis huius libri thema a terminatione dividitur tenui linea [!], ut servlus, servli.

Di!clinatiiini!s

Declinatiiines nominum sunt quinque:

[1] Declinatio prima: gen. sing. -ae, ut insulla -ae.

[2] Declinatio secunda: gen. sing. -f, ut servlus -1, oppidlum -i.

[3] Declinatio tertia: gen. sing. -is, ut sol sallis, urbls -is.

[4] Declinatio quarta: gen. sing. -iis, ut manlus -iis.

[5] Declinatio quinta: gen. sing. -el/-ef, ut diles -ef, rles -ei.

5

NOMINA

partes oriitionis: nomina pronomina verba adverbia coniiinctiones praepositiones interiectiones

substantiva adiectiva numeriilia (cardiniilia,

ordiniilia, distribiitiva)

particulae

genera: masc. (m.) rem. (f.) neutr. (n.)

numeri: sing. pliir.

ciisiis: nom. ace. gen. dat. abl. voc.

thema -atis n tenniniitio -on is .f themata: serv", ancill-,

oppid-, cet. tenniniitiones: -um, -f.

-am, -ae. cet.

decliniitio -onis .f (decl.)

1. gen. -ae 11. gen. -f III. gen. -is N. gen. -us v. gen. -ef/-ei

SVBSTANTIVA

-a -ae -am -as -ae -iirum -ae -is -ii -is

-us/- -i -urn -6s -i -6rum -6 -is -6 -is -e

-urn -a -urn -a -f -6rum -6 -fs -6 -is

-I-s -es -em -es -is -urn -f -ibus -e -ibus

-er -rlis -or -6rlis -6s -6rlis -6 -in lis -x -glis -ex -iclis

NOMINA SVBSTANTIV A

Decliniitio prima

Genetivus: sing. -ae, pliir. -arum.

Exemplum: fnsulla -ae f. sing. pliir.

nom. fnsulla fnsullae ace. fnsullam fnsullas gen. fnsullae fnsull arum dat. fnsullae fnsullis abl. fnsulla fnsullfs

Decliniitio secunda

Genetivus: sing. -f. pliir. -orum. 1. Nomina masculina Exempla: equlus -f. fiber fibril. puer puerli.

sing. pliir. sing. pliir. nom. equius equlf fiber librl,l ace. equlum equlos librl,um librl,os gen. equlf equlorum fibril librlorum dat. equlo equlis librlo fibrils abl. equlo equlls librlo librlfs voc. equle

CAP. 3-5

sing. pliir. puer puerll puerl urn puerl,os puerl, I puerl,orum puerlo puerl Is puerlo puerl!s

Feminina sunt paucissima, ut hum ius -1. papyri us -1. Aegyptius -f. Rhod[us -f. Nom. sing. -ius, voc. -f: filius, ftlf! Iii/ius, Iulf!

2. Nomina neutra. Exemplum: verblum -f.

sing. pliir. nom. verblum verb! a ace. verb! urn verb! a gen. verb!! verblorum dat. verblo verbl!s abl. verblo verblis

DecliniitiO tertia

Genetivus: sing. -is, pliir. -um/-ium.

[A] Genetivus pliiriilis: -urn. 1. Nomina masculina et reminina. Exempla: sol so/lis m., leo leonlis m., vox voclis f.

sing. pliir. sing. pliir. sing. pliir. nom. sol solles leo leonles vox vocles ace. sollem solles leonlem leonles voclem vocles gen. so/lis sollum leonlis leonlum voclis voclum dat. so/If sollibus Ieoni! leonlibus vocll voclibus abl. solle sollibus Ieonie leonlibus vocle voclibus

[ 1] Nom. -er, gen. -rlis: pater patrlis m., mater miitrlis £ [2] Nom. -or, gen. -orlis: pastor -orlis m. [3] Nom. -os, gen. -orlis: jlosflorlis m. [4] Nom. -0, gen. -inlis: virgo -inlis f., homo -inlis m. [5] Nom. -x, gen. -glis: lex leg! is£, rex reglis m. [6] Nom. -ex, gen. -iclis: index -iclis m.

6

3

4

5

CAP. 6-7

[7] Nom. -s, gen. -tlis: aetas -iitlis f., miles -itlis m. [8] Nom. -s, gen. -dlis: laus laudlis f., pes pedlis m. [9] Nomina anomala: sanguis -inlis m.; coniunx -iuglis m./f.; senex senlis m.; bas bovlis m./f., pl. bovles bourn, dat./abl. bi5buslbubus.

2. Nomina neutra. Exempla: os orlis, corpus corporlis, opus -erlis, nomen nominlis.

sing. pliir. sing. pliir. nom. os orla corpus corporla ace. os orla corpus corporla gen. orlis orlum corporlis corporlum dat. i5rl1 orlibus corporlf corporlibus abl. i5rl e orl ibus corporl e corporl ibus nom. opus operla nomen nominla ace. opus operla nomen nominla gen. operlis operlum nominlis nominlum dat. operll operlibus nominll nominlibus abl. operle operlibus nominle nominlibus Nomina anomala: cor cordlis; caput capitlis; lac lactlis; os osslis (gen. pl. -ium); mel melllis; iter itinerlis; viis vaslis, pl. vas Ia -arum (dec I. II); them a -atlis.

6 [B] Genetlvus pliiralis: -ium.

7

I. Nomina masculina et reminina. Exempla: navlis -is f., urbls -is f., mons montlis m.

sing. pliir. sing. pliir. sing. pliir. nom. niivlis navies urbls urbles mons mantles ace. navl em navl es urbl em urbl es montl em montl es gen. navlis niivlium urblis urblium montlis montlium dat. niivl I niivl ibus urbl I urbl ibus montl I montl ibus abl. navle navlibus urble urblibus mantle montlibus [I] Nom. -is, ace. -im (pl. -Is), abl. -1: pupplis -is f., Tiberi is -ism. [2] Nom. -es, gen. -is: nubles -is f. [3] Nom. -x, gen. -clis: falxfalclis f. [4] Nomina anomala: nox noctlis f.; nix nivlis f.; caro carnlis f.; as asslis m.; vis, ace. vim, abl. vf, pl. virles -ium f.

2. Nomina neutra. Exempla: marie -is, animal -allis.

sing. pliir. sing. pliir. nom. marie marlia animal animiillia ace. marie marlia animal animallia gen. marl is marlium anima/lis animallium dat. marl! marlibus animal! I ani mall ibus abl. marl! marlibus animiilll ani mall ibus

DeclinatiO quarta

Genetivus: sing. -us, pliir. -uum. Exempla: port! us -us m., corn lit -usn.

sing. pliir. sing. pliir. nom. portlus port! us cornlu cornlua ace. portlum port! us cornlu cornlua gen. portliis portluum corn Ius cornluum dat. portluf portlibus cornlu cornlibus abl. portl ii portlibus cornlu cornlibus domlus -us f., abl. -6, pl. domlus -arum (-uum), ace. -os.

7

SVBSTANTIVA

-s -ti is -s -dlis anomalus -a -urn = qui exemplis non convenit

-a -a

-is -um -i -ibus -e -ibus

-ma -mat! is

-(i)s -es -em -es -is -ium -i -ibus -e -ibus

-is, ace. -im, abl. -f -es -is -x -clis

-el- -ia -e/- -ia -is -ium -i -ibus -f -ibus

-us -iis -ii -ua -um -iis -ii -ua -Us -uum -iis -uum -ui -ibus -ii -ibus -ii -ibus -ii -ibus

ADIECTIVA CAP. 8-10

Decliniitio quinta 8 Genetivus: sing. -efl-ef, pliir. -erum.

Exempla: diles -eim. (f.), res rei f. sing. pliir. sing. pliir.

-es -es nom. diles diles res res -em -es ace. dilem diles rem res -eil-ei -erum gen. dilei dilerum rei rerum -eil-ei -ebus dat. dilei dilebus rei rebus -e -ebus abl. dile dilebus re rebus

NOMINA ADIECTIV A 9

DeciiniitiO prima et secunda

[A] Genetivus singuliiris -i -ae -f. -us -a -um Exemplum: bon!us -a -um. -um -am -um singuliiris pliiriilis -i -ae -i masc. rem. neutr. masc. rem. neutr. -a -ae -a nom. bon! us bonia bon!um bonli bon!ae bonia -a -ii -a ace. bon!um bon! am bon!um bon! as bon! as bonia -i

gen. bonli bon!ae bonli bon!orum bon!arum bonlorum -ae -a dat. bonia bon!ae bonia bon lis bon! is bon! is

-as -iis -a abl. bonia bonia bonia bon lis bonl!s bon lis -arum -arum -arum voc. bonle -is -is -is

Exempla: niger -grl a -grl um, fiber -erl a -erl um -is -is -is sing. masc. rem. neutr. masc. rem. neutr.

-er -(e)rla -(e)rlum nom. niger nigrja nigr!um lfber liberia /fber!um ace. nigrjum nigr!am nigrlum lfberlum liber!am liberjum

cet. (ut supra, sed voc. = nom. -er)

[B] Genetivus singuliiris -ius. Exemplum: so~us -a -um. gen. -ius, dat. -f.

masc. rem. neutr. -us -a -um sing. nom. sol! us sol! a so~um pliir. (ut bon! i -ae -a) -um -am -um ace. so~um so~ am sonum -ius -ius -ius gen. sol! ius sol! ius son ius -f -f -f dat. soli! solli soli! -a -ii -a abl. sol! a sol! a sol! a

Deciiniitio tertia 10

[A] Genetivus pliiriilis -ium ( abl. sing. -i). Exemplum: brev!is -e.

singuliiris pliiriilis masc./rem. neutr. masc./rem. neutr.

-is -e -es -ia nom. brevi is brevle brev!es brevlia -em -e -es -ia ace. brevi em brevle brevles brevlia -is -is -ium -ium gen. brevi is brevi is brevlium brevlium -f -f -ibus -ibus dat. brevli brevlf brevjibus brevjibus -f -f -ibus -ibus abl. brevjf brevif brevjibus brevjibus

Exempla: iicer acri is acr! e, celer -erl is -erl e sing. masc. rem. neutr. masc. rem. neutr.

-er -(e)rlis -(e)rle nom. acer acrl is acrl e celer celerlis celerle -(e)rlem -(e)rle ace. acr!em aerie celerlem ce/er!e

cet. ( ut supra) cet. ( ut supra)

8

CAP. 11

Exempla:fili:x, gen. -zclis; ingens, gen. -entlis. masc./tem. neutr. mas c./rem. neutr.

sing. nom. folix folix in gens in gens ace. foliclem fol!x ingentlem in gens gen. feliclis foliclis ingentlis ingentlis

cet. ( ut supra) cet. ( ut supra)

[B] Genetlvus pliiralis -urn (abl. sing. -e). Exempla: prior prius, gen. priori is; vetus, gen. veterlis.

mas c./rem. neutr. masc./rem. neutr. sing. nom. prior prius vetus vetus

ace. priorlem prius veterlem vetus gen. priorlis priori is veterlis veterlis dat. priori! priori! veterli veterli abl. priorle priorle veterle veterle

pliir. nom. priories priori a veterles veterla ace. priories priori a veterles veterla gen. priori urn priori urn veterlum veterlum dat. priorlibus priorlibus veterlibus veterlibus abl. priorlibus priorlibus veterlibus veterlibus

Item pauper (m./f.), gen. -erlis; dives, gen. divitlis.

11 Compariitio

Gradiis comparationis sunt tres: positivus, ut longus, compariiti-vus, ut long!Qr, superliitivus, ut longissimus. Comparatlvus desinit in -ior et declinatur ut prior. Superlatlvus desinit in -issimlus (-imlus) et decllnatur ut bonlus.

[A] Superlatlvus -issimlus. pos. longlus -a -urn brevi is -e folix -icl is comp. longl ior -ius -iorlis brevlior -ius -iorlis foliclior -ius -iorlis sup. longlissimlus-a -um brevlissimlus -a -urn foliclissimlus -a -urn

[B] Superlatlvus -rimlus, -limlus. pos. piger -grla -grlum celer -erlis -erie comp. pigrlior -ius -iorl is celerlior -ius -iolj is sup. pigerlrimlus -a -urn celerlrimlus -a -urn

facillis -e facillior -ius -iorl is facilllimlus -a -urn

[C] Comparatio anomala. positlvus comparatlvus bon Ius -a -urn melior -ius -iorl is mall us -a -urn peior -ius -iorl is magnlus -a -urn miiior -ius -iorl is parvlus -a -urn minor minus -orl is multi urn -i plus p!Urlis multi! -ae -a pluries -a -ium

(infra) inferlus Inferior -ius -iorl is (supra) superlus superior -ius -iorl is (intra) interior -ius -iorl is (extra) exterior -ius -iorlis (citra) citerior -ius -iorlis (ultra) ulterior -ius -iorl is (prae) prior -ius -iorl is (post) posterior -ius -iorl is (prope) propior -ius -iorl is

superlativus optimlus -a -urn pessimlus -a -urn miiximlus -a -urn minimlus -a -urn plurimlum -i p!Urimli -ae -a

infimlus!Tmlus -a -urn supremlus/summlus -a -urn intimlus -a -urn extremlus -a -urn citimlus -a -urn ultimlus -a -urn pr!mlus -a -urn postremlus -a -urn proximlus -a -urn

vetus -erlis vetustior -ius -iorlis veterrimlus -a -urn

9

ADIECTIVA

-s -s -em -s -is -is

-em -is -is -f -f

-e -e

-es -a -es -a -ium -ium -ibus -ibus -ibus -ibus

gradus: positlvus (peR ) comparaiivus ( comp.) superHi.tivus (sup.)

-us -a -um 1-(i)s (-e) -ior -ius -iorlis -issimlus -a -um

-er -illis -(e)rior -ilior -errimlus -illimlus

ADIECTIV A ET ADVERBIA CAP.l2

-e

-iter

-ius -issime

-nter < -ntiter

-6

ADIECTIV A ET ADVERBIA

Adiectiva declinationis 1 /II faciunt adverbia desinentia in -e, ut recti us > recti~.

Adiectiva declinationis III faciunt adverbia desinentia in -iter, ut fortlis > fortliter.

Comparativus adverbii desinit in -ius(= neutrum adiectivi), ut rectifu£ superlativus in -issime (-ime), ut rectlissime.

Adiectivum Adverbium dec I. pos. comp. sup. 1 /n rectius -a -urn recte recti us rectissime

pulcher -chrl a -urn pulchre pulchrius pulcherrime miser -erl a -erl urn misere miserius miserrime

III forti is -e fortiter forti us fortissime iicer iicrl is iicrl e iicriter iicrius iicerrime celer -erl is -erl e celeriter celerius celerrime follx follciter follcius follcissime

Nom. sing. -ns, adverbium -nter: priidens -entlis, adv. priidenter.

Quaedam adiectiva declinationis I/11 faciunt adverbia desinentia in -6, ut certo, falso, necessaria, riiro, subito, tuto, prfmo, postremo (adiectiva: certius, falsi us, necessiirilus, cet.).

Adverbia anomala: bene < bon ius, male < mall us, valde < validlus, facile < facillis, difjiculter < difjicillis, audiicter < audiix.

10

12

CAP. 13 NVMERALIA

13 NOMINA NVMERALIA

Cardinalia Ordinalia Distribiitiva unius -a -um przmius -a -um singuliz -ae -a duio -ae -o secundius bfnif II 2 tries -ia tertii us ternii (trfni i) III 3 quattuor quartius quaterniz IV 4 quinque qufntius qu!nif v 5 sex sextius sen if VI 6 sept em septimius septeniz VII 7 octo octavius octoniz VIII 8 novem non ius noveniz IX 9 decem decimius den if X 10 iin-decim iin-decimius un-deniz XI 11 duo-decim duo-decimius duo-deniz XII 12 tre-decim tertiius decimius terniz deniz XIII 13 quattuor-decim quartius decimius quaterniz den if XIV 14 qufn-decim qu!ntius decimius quzniz den if XV 15 se-decim sextius decimius sen if den if XVI 16 septen-decim septimius decimius septeniz den if XVII 17 duo-de-vfgintf duo-de-vfcesimius duo-de-vfcenif XVIII 18 iin-de-vfginti iin-de-vicesimius iin-de-vicenii XIX 19 vigintf vicesimius vicenii XX 20

viginti unius vicesimius prfmius viceniz singulii XXI 21

lunius et vfginti /unius et vicesimius /singulii et vfcenii XXX 30

triginta trfcesimius tricenii XL 40

quadraginta quadragesimius quadragenii L 50

quinquaginta quinquagesimius quinquageniz LX 60

sexaginta sexagesimius sexagenii LXX 70 septuaginta septuiigesimius septuiigenii LXXX 80 octi5gintii octi5gesimius octo genii XC 90 ni5niigintii ni5niigesimius nonagenii

centum centesimi us centenii c 100

ducentii -ae -a ducentesimius ducenii cc 200

trecentii trecentesimius trecenii CCC 300

quadringentii quadringentesimius quadringenii ecce 400

quingentii quingentesimius quingenif D 500

sescentii sescentesimius sescenii DC 600

septingentii septingentesimius septingenii DCC 700

octingentii octingentesimius octingenii DCCC 800

ni5ngentii ni5ngentesimius nongeniz DCCCC 900

mille millesimius singula milia M 1000

duo milia bis millesimius bina milia MM 2000

[ 1] iinius -a -um decliniitur ut soli us: gen. -!us, dat. -f.

(2] duio -ae -o et tries -ia declinantur sic: masc. rem. neutr. masc./tem. neutr.

nom. duio duiae duio tries triia ace. duios/o duiiis duio tries triia gen. duii5rum duiiirum duiorum triium triium dat. duii5bus duiiibus duiobus triibus triibus abl. duiobus duiabus duiobus triibus triibus

[3] mlliia -ium (n. pl.) decliniitur ut mariia (dec!. III).

II

PRONOMINA

gen. partitivus: nostrum, vestrum

mi=mihi

e\i= i\i

sese=se

e\is =i\is

me\us, voc. sing. mi

eius, eorum, eiirum (gen. prtin. is)

Idem < is-dem -[!-dem < -m-dem eldem = iidem eisdem = iisdem

PRONOMINA

Priiniimina persiiniilia

Persona prima Persona secunda sing. pliir. sing. pliir.

nom. ego nos Iii vos ace. me nos te vos dat. mihi nobis tibi vobis abl. me nobis te vobis

Persona tertia (et pronomen demonstriitivum) singuliiris pliiriilis masc. rem. neutr. masc. rem. neutr.

nom. ils ela ild ill elae ela ace. elum elam ild elos elcis ela gen. eli us eli us elius elorum elarum elorum dat. eli eli eli ilis ilis abl. elo ela elo ilis ilis

Priinomina possessiva

singuliiris pliiriilis pers. 1 pers. 2 pers. 3

melus -a -um noster -tria -trlum tulus -a -um vester -tria -trl um

sulus -a -um (reflexivum)

Priinomina demiinstriitiva

singuliiris pliiriilis [1] masc. rem. neutr. masc.

nom. hie haec hoc hi ace. hunc hanc hoc h6s gen. huius huius huius h6rum dat. huic huic huic his abl. hoc hac hoc his

[2] nom. il~e il~a il~ud ilW ace. illlum illlam illlud il~os

ilis ilis

rem. hae has harum his his

il~ae il~as

CAP. 14-15

pronomen reflexivum

se

sibi se

neutr. haec haec horum his his

illla illla

gen. illlius illlius illlius il~orum il~arum illlorum dat. ilW illli illli illlis illlis illlis abl. illlo illla illlo ill! is ill! is iWs

[3] istie -a -ud dec!Iniitur ut il~e -a -ud.

[4] ipsle -a -um decliniitur ut illle praeter neutrum sing. ipsium.

[5] is ea id, demonstriitivum et personiile: vide supra!

[6] i-dem ea-dem idem(< is ea id + -dem): singuHiris pliiriilis masc. rem. neutr. masc. rem. neutr.

nom. idem eadem idem iidem eaedem eadem ace. eundem eandem idem eosdem ecisdem eadem gen. eiusdem eiusdem eiusdem earundem earundem earundem dat. eidem eidem eidem ifsdem iisdem iisdem abl. eadem eadem eadem iisdem ifsdem iisdem

12

14

15

CAP. 16-17

16 Pronomina interrogiifiva

[I] quis quae quid (subst.); qullquis ... quae ... quod ... (adi.). singularis plUral is mas c. rem. neutr. mas c. tern. neutr.

nom. quis/qul quae quid/quod qui quae quae ace. quem quam quid/quod quos quiis quae gen. cui us cui us cui us quorum quiirum quorum dat. cui cui cui qui bus qui bus qui bus abl. quo quii quo qui bus qui bus qui bus

[2] uter utrla utrjum, gen. utrjlus, dat. utrll (ut so/jus praeter utgr).

Pronomen reliifivum

[I] qui quae quod singularis plUral is masc. tern. neutr. masc. rem. neutr.

nom. qui quae quod qui quae quae ace. quem quam quod quos quiis quae gen. cui us cui us cui us quorum quiirum quorum dat. cui cui cui qui bus qui bus qui bus abl. quo qua quo qui bus qui bus quibus

[2] qui- quae- quod-cumque (indefinitum relativum) = quis-quis quid-quidlquic-quid (subst. indecl.).

17 Pronomina indefinita

[I] nemo, ace. neminjem, dat. neminll.

[2] nihil, neutrum indeclinabile.

[3] iilllus -a -urn et nullius -a -urn declinantur ut so/jus.

[ 4] neuter -tria -trjum et uter-que utrla-que utrjum-que declinantur ut uter: gen. neutrjlus, utrjlus-que.

[5] alter -erla -erlum, gen. -erjlus, dat. -erli:

[6] alijus -a -ud, dat. alijl(gen. alterjfus).

Ut quis/qul declinantur haec:

[7] ali-quisl-qul -qug -quid/-quod et (sf, nisi, ne, num) quislqul qug quid/quod.

[8] quis-quam quid-quamlquic-quam.

[9] qui-dam quae-dam quid-dam/quod-dam, ace. sing. m. que!J.-dam, f. qua!J.-dam, gen. pliir. m./n. quoru!J.-dam, f. quiiru!J.-dam.

[I OJ quis-que quae-que quid-que/quod-que.

[II] qui- quae- quid-/quod-vis= qui- quae- quid-/quod-libet.

13

PRONOMINA

quid subst. quf, quod adi. quis, quae subst. et adi.

nemo < ne- + homo

nfl =nihil

neuter < ne- + uter

n. pl. (ali-)qug

-[!-dam < -m-dam

VERBA

genera: act. pass.

modi: inf. ind. imp. coni.

tempora: praes. imperf. fut. perf. pliisqu. fut. perf.

numeri: sing. pliir.

personae: I 2 3

coniugationes: [I] -iire/-iiri [2] -erel-eri [3] -ere/-i [ 4] -irel-iri

themata: thema praesentis [ -] thema perfecti [ -] thema supini ["']

post consonantem -6 -imus -or -!mur -i.s -i.tis -gris -i.mini -i.t -gnt -i.tur -gntur

CAP. 18

VERBA

Genus et modus

Genera verborum sunt duo: iictivum, ut amat, passivum, ut amiitur. Verba quibus deest genus iictlvum (praeter participia et gerundium), ut coniirf, loquf, deponentia dicuntur.

Modi verborum sunt quattuor: infinitivus, ut amiire, imperiitivus, ut amii, indiciitivus, ut amat, coniunctivus, ut amet.

Tempus, numerus, persona

Tempora verbi sunt sex: praesens, ut amat, futurum, ut amiibit, praeteritum imperfectum, ut amiibat, praeteritum perfectum, ut amiivit, praeteritum plusquamperfectum, ut amiiverat, futurum perfectum, ut amiiverit.

Numeri verborum sunt duo: singularis, ut amat, pluriilis, ut amant.

Personae verborum sunt tres: prima, ut ami5, secunda, ut amiis, tertia, ut amat. Verba quibus desunt personae (praeter tertiam singuliiris), ut licere, pudere, impersoniilia dicuntur.

Coniugationes

ConiugatiOnes verborum sunt quattuor:

[ 1] Coniugiitio prima: inf. -iire, -iirl ut amiire, coniirf.

[2] Coniugiitio secunda: inf. -ere, -erf ut monere, vererf.

[3] Coniugatio tertia: inf. -ere, -f ut Iegere, utf.

[4] Coniugiitio quarta: inf. -fre, -frf ut audfre, partfrf.

Themata

Themata verborum sunt tria:

[1] Thema praesentis, ut amii-, mone-, leg-, audf-.

[2] Thema perfecti, ut amiiv-, manu~. leg-, audfv-.

[3] Thema supini, ut amiit-, monit-, lect-, audit-.

Terminiitiones personates

[ 1] Activum Passivum sing. p!Ur. sing. p!Ur.

pers. 1 -m/-6 -mus -rl-or -mur pers. 2 -s -tis -ris -minf pers. 3 -t -nt -tur -ntur

[2] Terrninationes perfect! indicativi iictivi: sing. pliir.

pers. 1 -f pers. 2 --istf pers. 3 -it

--irnus -is tis -erunt (-ere)

14

18

CAP. 19 VERBA

19 Coniugatio verborum

[A] Activum i'nfinitivus praesens [1,2,4] [3] [1] amtilre [2] monejre [3] legjere [4] aud~re -re -ere perfectum amavjisse monujisse legjisse audfvjisse -isse futUrum amatjurjum esse moniqurjum esse lecqurjum esse audiqurjum esse "''lrl us -a -urn esse

lndicativus praesens [1, 2, 4] [3] sing.1 amlo monel a leglo audilo -o -o

2 amals monels legjis aud~s -s -is 3 amajt monelt legjit audilt -t -it

pliir.1 amajmus monejmus legjimus aud~mus -mus -imus 2 amaltis mone)tis legjitis aud~itis -tis -itis 3 amajnt monejnt legjunt audijunt -{u)nt -unt

imperfectum [1, 2] [3, 4] sing.1 amajbalm monel balm legjebalm audilebalm -balm --ibalm

2 amalbals monelbals legjebals audijebajs -btils --ibtils 3 amajbalt monel bait legjebajt audile bait -bait --ibalt

pliir.1 amalbalmus monelbalmus legjebalmus audijebajmus -btilmus --ibtilmus 2 amalbaltis monelbaltis legjebajtis audilebajtis -btiltis --ibtil tis 3 amajbajnt monelbajnt legjebalnt audilebalnt -balnt --ebalnt

futurum [1, 2] [3,4] sing.1 amalblo monelblo leglalm audilalm -bl6 -aim

2 amalblis mone)blis legje)s audije)s -blis ...£Is 3 amalblit monelblit leglelt audilelt -blit -eit

pliir.1 amalblimus monejbjimus legje)mus audije)mus -blimus ...£1mus 2 amalblitis mone)blitis legleltis audile! tis -blitis --iltis 3 amalblunt monel blunt leglelnt audilelnt -blunt -elnt

perfectum sing.1 amavjf monulf teglf audfvjf -r

2 amavjistf monujistf leglistf audfvjistf -isti 3 amavlit monulit leglit audivlit -it

p1iir.1 amavjimus monujimus legjimus audivlimus -imus 2 amavjistis monujistis legjistis audivjistis -is tis 3 amavjerunt monujerunt legjerunt audfvjerunt -£runt

pliisquamperfectum sing.1 amavjerajm monujeralm legjeralm audivleralm --eralm

2 amtivjertils monujerals legjertils audfvjerals --ertils 3 amtivleralt monujeralt legjeralt audivjeralt -era it

pliir.1 amavjertilmus monujertijmus legjertijmus audfvjerajmus -ertilmus 2 amavjerajtis monujertiltis legjertijtis audfvjerajtis --ertiltis 3 amtivjerajnt monujerajnt legjerajnt audfvjerajnt --eralnt

futiirum perfectum sing.1 amavjerjo monujerjo legierjo audfvjerlo --erj6

2 amtivjerijs monujerils legjerijs audivlerils --erils 3 amavjerilt monujerijt legjerilt audfvjerilt --erilt

pliir.1 amavjerijmus monujerijmus legjerijmus audi'Vjerilmus --erilmus 2 amtivlerijtis monuleriltis legjeriltis audivleriltis --eriltis 3 amtivjerijnt monujerijnt legjerijnt audfvjerilnt --erijnt

15

VERBA CAP.l9

Coniiinctivus [I) [2, 3, 4) praesens (-)elm -a!m sing. I amJeJm moneJalm legJalm audiJaJm (-Je!s --a!s 2 amjejs monejajs legjajs audijajs (-)e!t -a!t 3 amJelt moneJaJt legJaJt audiJalt (-)e!mus --a!mus plur.l amjejmus moneJaJmus legjajmus audijajmus (-Je!tis --a1 tis 2 amJeJtis moneJaJtis legjajtis audiJaJtis (-Je!nt -a!nt 3 amJelnt moneJaJnt legJalnt audiJalnt

[1, 2, 4] [3) imperfectum --re!m -ere!m sing. I amaJrelm monejrelm legjerelm audnrelm --re!s -ere!s 2 amaJrels moneJreJs legjerels audnrels -rei t -ere!t 3 amaJrelt monejrelt legjerelt audnrelt --re!mus -ere!mus plur.I amaJreJmus monelreJmus legJereJmus audnrejmus -rei tis -ere! tis 2 amalreltis monelrejtis legJereJtis audnreJtis --re!nt -ere!nt 3 amajrejnt moneJreJnt legJereJnt audnrejnt

perfectum --eri!m sing. I amavjerilm monujerilm legjerijm audlvjerilm --eri!s 2 amavJerils monuJerils legjerils audlvJeriJs --eri! t 3 amavlerilt monujerilt legJerilt audlvjerilt --eri!mus plur.I amavjerilmus monuJeriJmus legjeriJmus audlvjeriJmus --eri! tis 2 amavJen"ltis monuJeriJtis legJeriJtis audfvjeriJtis --eri!nt 3 amavlerilnt monujerilnt legjerilnt audfvjerijnt

p!Usquamperfectum -isse!m sing. I amavlisselm monuJisseJm legjisselm audfvjisseJm -isseis 2 amavlissels monulissels legjissels audlvlissels -isse!t 3 amavjisselt monujisselt legJisseJt audlvjisselt -isse!mus plur.l amavlisseJmus monuJisseJmus legjisseJmus audfvjissejmus -issei tis 2 amavjissejtis monujisseltis legjisseltis audfvjissejtis -isse!nt 3 amavJisseJnt monujissejnt legJisseJnt audfvjissejnt

Imperativus [I, 2, 4] [3) praesens

-e sing. am a mane legle audl -te -ite p!Ur. amalte monejte legjite audnte

futUrum -to -ito sing. amalto monel to leglito audnto -tote -itote plur. amaJtote monel tote legjitote audntote

Participia [1, 2) [3, 4] praesens -ns -ens amaJns -antlis moneJns -entjis legJens -entjis audilens -entJis -nt!is -ent!is futUrum "'llr!us -a -urn amatJurJus monitJurjus lectlurjus audftlurjus

-a -um -a -um -a -um -a -um

Supina ""lim I amatlum monitJum lectjum audltjum

""" II amatlu monitJu lectlu audftlu

[I, 2] [3, 4) Gerundium -nd!um -end! urn ace. amalndJum monelndJum legJendJum audilendjum -nd!l -end! I gen. amaJndjl moneJndJI legjendjl audilendll -nd!o -end!o abl. amalndJo monelndJo legjendjo audijendjo

16

CAP. 19 VERBA

[B] Passivum

Infinitivus

praesens [1, 2, 4] [3] [1] amajrf [2] monejrf [3] legjf [4] aud~rf --rf --i

perfectum amatjum monitjum lectjum audftjum zus -a -um esse esse esse esse esse

futurum amatjum frf monitjum frf lectjum frf audftjum frf ~mfrl

lndicativus praesens [1, 2, 4] [3] sing.1 amjor monejor legjor audijor -tJr -tJr

2 amajris monejris legjeris aud~ris --ris -eris 3 amajtur monejtur legjitur aud~tur -tur -itur

plur.1 amajmur monejmur legjimur aud~mur -mur -tmur 2 amajminf monejminf legjimini aud~minf -minf -iminf 3 amajntur monejntur legjuntur audijuntur -{u)ntur --untur

imperfectum [1, 2] [3, 4] sing.1 amajbajr monejbajr legjebalr audijebajr --hair -ebair

2 amalbalris monejbajris legjebajris audijebalris --biiiris -ebiiiris 3 amajbajtur monelbaitur legjebajtur audijebajtur --biiitur -ebaitur

plur.1 amalbaimur monejbajmur legjebajmur audijebajmur --biiimur -ebiiimur 2 amalbalmini monelbalminf legjebajminf audijebajminf --biiiminf -ebiiiminf 3 amajbajntur monejbajntur legjebajntur audijebajntur --baintur -ebaintur

futurum [1, 2] [3, 4] sing.1 amajbjor monejbjor legjajr audijajr --bior -air

2 amajbjeris monelbleris legjejris audijejris --bieris -eiris 3 amalblitur monejbjitur legjejtur audijejtur --bi itur -eitur

p1ur.1 amajbjimur monelblimur legjejmur audijejmur --biimur -eimur 2 amajbjiminf monelbliminf legjelminf audilelminf --biiminf -eiminf 3 amaibluntur monelbiuntur leglelntur audileintur --biuntur -eintur

perfectum sing. amatius monitlus lectjus audft!us =s-a (-um)

1 sum sum sum sum sum 2 es es es es es 3 est est est est est

p1ur. amat!i monit!f lectif audftli zf -ae (-a) 1 sum us sum us sum us sum us sum us 2 estis estis estis estis estis 3 sunt sunt sunt sunt sunt

plusquamperfectum sing. amatjus monitjus lectjus audftjus =s-a (-um)

1 eram eram eram eram eram 2 eras eras eras eriis eriis 3 erat erat erat erat erat

p1ur. amatif monit!f lectif audftji zf -ae (-a) 1 eramus eramus eramus eramus eriimus 2 era tis eratis era tis era tis eriitis 3 erant erant erant erant erant

17

VERBA CAP.l9

futUrum perfectum zus -a (-um) sing. amatius monitlus lectius auditlus era 1 ero ero ero ero eris 2 eris eris eris eris erit 3 erit erit erit erit

zT -ae (-a) plilr. amatif monitlf lectif auditlf erimus 1 erimus erimus erimus erimus eritis 2 eritis eritis eritis eritis erunt 3 erunt erunt erunt erunt

Coniiinctivus [I] [2, 3, 4] praesens (-)elr -air sing.1 amlelr monel air leglalr audilalr (-·:)elris -GJris 2 amlelris monelalris leglalris audilalris (-)ejtur -Gitur 3 amleitur monelaltur leglaltur audilaltur (-)ejmur -iilmur pliir.1 amleJmur monelalmur legialmur audilalmur (-)elmini -iii mini 2 amleJminf monelalminf leglalminf audilalminf (-)eJntur -aJntur 3 amlelntur monelalntur legialntur audilalntur

[1, 2, 4] [3] imperfectum -t"elr -erelr sing.1 amalrelr monelrelr leglerelr aud~relr -t"ejris -erelris 2 amalrelris monelrelris leglerelris aud~relris -t"eJtur -erejtur 3 amalreitur monelreltur leglerejtur aud~reJtur -t"ejmur -ereJmur pliir.1 amalrelmur monejreJmur leglereJmur aud~reJmur -t"eJmini -ere! mini 2 amalrelminf moneJreJminf leglereJminf aud~relminf -t"elntur -erelntur 3 amalrelntur monejrelntur leglerelntur aud~relntur

perfectum zus-a (-um) sing. amatius monitlus lee~ us audftius sim 1 sim sim sim sim sis 2 sfs sfs sis sis sit 3 sit sit sit sit

zT -ae (-a) pliir. amatif monitlf tectli auditlf simus I sfmus sfmus sfmus sfmus sitis 2 sftis sftis sftis sftis sint 3 sint sint sint sint

zus -a (-um) pliisquamperfectum

sing. amatius moni~us lectius audit! us essem 1 essem essem essem essem esses 2 esses esses esses esses esset 3 esset esset esset esse!

:::ii -ae (-a) pliir. amatif monitlf lectli audftif essemus I essemus essemus essemus essemus esse tis 2 essetis esse tis esse tis esse tis essent 3 essent essent essent essent

Participium perfectum

zus -a -um amatlus moni~us lec~us audftius -a-um -a-um -a-um -a -um

[1, 2] [3,4] Gerundivum --ndJus -a -endJus -a amalndlus monelndlus /eglendlus audilendlus

-um -um -a -um -a-um -a-um -a -um

18

CAP. 20-21 VERBA

20 Verba deponentia

Infinitivus [1,2,4] [3] praes. conajrf verejri atjz part~ri -ri -i perf. conatjum esse veritjum esse asjum esse partitjum esse ~s -a -um esse fut. conatjurjum veritjurjum usjurjum partftjurjum ~rlus -a -um esse

esse esse esse esse

lndiciitivus praes. conajtur verejtur utjitur part~tur -(i)tur imperf. conajbajtur verejbajtur utjebajtur partijebajtur -{e)baitur fut. conajbjitur verejbjitur utje\tur partijejtur --blitur -ettur perf. conatjus est veritjus est usjus est partitjus est ~s-a-um est pliisqu. conatjus erat veritjus erat usjus erat partftjus erat ~s -a -um erat fut. perf. conatjus erit veritjus erit usjus erit partitjus erit ~s -a -um erit

Coniiinctivus praes. conjejtur verejajtur utjajtur partijajtur ( -)el tur -til tur imperf. comzjrejtur verejrejtur utjerejtur part~re\tur -(e)reitur perf. conatjus sit veritjus sit usjus sit parti~us sit ~s-a -um sit pliisqu. conatjus esset veritjus esset usjus esset partftjus esset ~s -a -um esset

Imperiitivus [1,2,4] [3] sing. conajre vere\re utjere part~re -re -;:re pliir. conajmini verejmini utjiminf part~ mini -mini -imini

Participia [I, 2] [3, 4] praes. conajns verejns utjens partijens -ns -ens perf. conatjus veritjus usjus partitjus ~s-a -um fut. conatjurjus veritjurjus usjurjus partftjurjus ~rlus -a -um

Supina conatjum -u veritjum -u usjum -u partftjum -u ~m ~

Gerundium [I, 2] [3, 4] conajndjum verejndjum utjend\um partijend\um -nd\um -end\um

Gerundivum conajnd\us verejnd\us utjend\us partijend\us -nd\us -a -end\ us -a

-um -um 21 Coniugiitio tertia: thema praesentis -i

Exempla: capere, patf (thema praesentis: capi-, pati-). i> eanter

Infinitivus act. pass. dep. cap~lre < *captlre praesens capejre capjf patjf capi< *cap!li

lndiciitivus pati < *pat!! I praesens

sing. 1 capijo capijor patijor 2 capijs capejris patejris cap~! ris < *capt! ris 3 capijt capijtur patijtur pat~lris < *pat!lris

pliir. 1 capijmus capijmur patijmur 2 capijtis capijminf patijminf 3 capijunt capijuntur patijuntur

imperfectum sing. 1 capijebajm capijebajr patijebajr

2 capijebajs capijebajris patijebajris 3 capijebajt capijebajtur patijebajtur

pliir. I capijebajmus capijebajmur patijebajmur 2 capijebajtis capijebajminf patijebajminf 3 capijebajnt capijebajntur patijebajntur

19

VERBA CAP. 22

futUrum sing. 1 capi/a/m capi/a/r pati/a/r

2 capi/e!s capi/e/ris pati/e/ris 3 capi/e/t capi/e/tur pati/e!tur

pliir. 1 capi/e!mus capi/e/mur pati/e/mur 2 capi/e/tis capi/e/minl pati/e/minl 3 capi/e/nt capi/e/ntur pati/e/ntur

Coniiinctivus praesens

sing. 1 capi/a/m capi/a/r pati/a/r 2 capi/a/s capi/a/ris pati/a/ris 3 capi/a/t capi/a/tur pati/a/tur

pliir. 1 capi/il/mus capi/il/mur pati/a/mur 2 capi/a/tis capi/a/mini pati/a/mini 3 capi/a/nt capi/a/ntur pati/a/ntur

imperfectum capgJrem< *cap!lrem sing. 1 cape/re/m cape/re/r pate/re/r

2 cape/re/s cape/re/ris pate/re!ris 3 capejre/t capejrejtur pate/rejtur

pliir. 1 cape/rejmus cape/re/mur pate/re/mur 2 cape/re/tis cape/re!minl pate/re/mini 3 capejre/nt capejre/ntur pate/re/ntur

Imperat!vus capg < *capt sing. cape patejre

pliir. capi/te pati/minl

Participium praesens capi/ens -en~ is pati/ens -ent/is

Gerundium capi/endjum pati/endjum Gerundivum capi/end/us pati/endjus

Verba anomala 1: thema praesentis 22

er.- ante v6calem 1. Infinitivus esjse (thema es-, er-, s-).

Indicativus Coniiinctivus Imperativus item: praes. imperf. fut. praes. imperf. praes. fut. ab- ad- de- in- inter- sjum er/a/m er/6 s/i/m esjse/m es es/to prae- prod- super-esse es er/il/s er/is s/~s es/se/s esjte es/tote

prod-est pro-sunt es/t er/a/t er/it s/i/t esjse/t prot:/.-e ... pro-s ... s/umus er/u/mus erjimus s/~mus es/se!mus

dr.-est df.-sunt es/tis er/il/tis er/itis s/~tis es/se/tis in-est [n-sunt s/unt er/a/nt erjunt s/i/nt esjse/nt

2. Infinitivus posse. Indicativus Coniiinctivus praes. imperf. fut. praes. imperf.

pot-e ... pos-sum pot-eram pot-era pos-sim possem po~-s ... pot-es pot-eras pot-eris pos-sis posses

pot-est pot-erat pot-erit pos-sit posset pos-sumus pot-erumus pot-erimus pos-simus possemus pot-estis pot-erutis pot-eritis pos-sitis possetis pos-sunt pot-erant pot-erunt pos-sint possent

20

CAP. 22

3. Infinitivus velle, nolle, miille.

Indicativus praes. vollo

vi's vullt vollumus vulltis vollunt

imperf. vollebalm vollebals

fut. vollalm vollels

Coniiinctivus praes. vellilm

vell~s vellilf vell~mus vell~tis vellilnt

imperf. vellelm vel leis vellelt vellelmus velleltis vellelnt

Participium praes. vollens

Imperativus sing. pliir.

4. lnfinitivus ijre.

Indicatlvus praes. imperf. elo ~balm ~s ~bals ilt ~bait ~mus ~balmus ~tis ~baltis elunt ~balnt

fut. ~biO ~blis ~blit ~blimus ~blitis ~blunt

5. lnfinitivusfilerf.

Indicatlvus

noll a non vi's non vult nollumus non vultis nollunt

nollebalm nollebals

noll aim nollels

nollilm noll~s no/lilt noll~mus noll~tis nollilnt

noll elm no !leis nollelt nollelmus nolleltis nollelnt

noll ens

nofli' nolli'te

Coniiinctivus praes. imperf. elalm ~relm elals ~rels elalt ~relt

mall a mavis mavult mallumus mavultis mallunt

mallebalm mallebals

mall aim mallels

matlilm mall~s mallilt mall~mus mallnfis mallilnt

mall elm mallels mallelt mallelmus mallei tis mallelnt

Imperativus praes. fut. 1 ~to ~te ~tote

elalmus ~relmus Participium ilens eluntlis Gerundium elundlum

elaltis ~reltis elalnt ~relnt

Coniiinctivus praes. imperf. fila filebalm fils filebals fil t filebalt filmus filebalmus fil tis filebaltis filunt filebalnt

fut. filalm filels file It filelmus fileltis filelnt

praes. imperf. filalm filerelm filals filerels filalt filerelt filalmus filerelmus filaltis filereltis filalnt filerelnt

21

VERBA

nolle < ne- + velle malle < magis + velle

noli f -fie + in f.

pass. (impersonale) ~rf

~tur ~baitur ~biitur eiaitur ~reitur gerundivum: eiun~um (est)

VERBA

pass. ind. praes. 3 esl tur edl untur

defectivus -a -urn B integer; verbum defectivum: cui de-sunt quaedam modi et tempora

ain ' o:::: ais-ne

6. Infin!tivus: act. ferlre, pass.ferlri:

Indicatlvus act.

praes. ferlo ferls ferlt ferlimus ferltis ferlunt

Coniiinctlvu s praes. ferlalm

ferlals feria It ferlalmus ferlaltis ferlalnt

Imperativus praes. fer ferlte

fut. ferlto -tote

pass. ferlor ferlris ferltur ferlimur ferliminl ferluntur

ferlalr feria Iris ferlaltur ferlalmur ferlalminf ferlalntur

Participium ferlens

act. imperf. ferlebalm

ferlebals

fut. ferlalm ferlels ferlelt

imperf. ferlrelm ferlrels ferlrelt ferlrelmus ferlreltis ferlrelnt

Gerundium ferlendlum

7. Infinitivus: act. eslse, pass. edl!. Indicativus Coniiinctlvus praes. imperf. fut. praes. edlo edlebalm edlalm edlilm (-aim) es edlebals edlels edl~s (-als) eslt edlebalt edlelt edlilt (-ait)

CAP. 22

pass. ferlebalr ferlebalris

ferlalr ferlelris ferleltur

ferlrelr ferlrelris ferlreltur ferlrelmur ferlrelminf ferlrelntur Gerundivum ferlendlus

imperf. eslselm eslsels eslselt

edlimus edlebalmus edlelmus edl~mus (-almus) eslselmus esltis edlebaltis edleltis edl~tis (-altis) eslseltis edlunt edlebalnt edlelnt edlilnt (-alnt) eslselnt Imperativus Participium Gerundium Gerundivum

praes. es eslte edlens edlendlum edlendlus fut. eslto -tote

8. Infinitivus dalre. Thema praesentis da- (a breve): dalre, dalmus, dalbalm. dalblo, dalrelm, cet., praeter da (imp.), dais (ind. praes. 2 sing.), dalns (part.).

Verba defectiva

9. ait Indicatlvus praes. ailo

ails ailt ailunt

10. inquit Indicatlvus praes. inquam

inquis inquit inquiunt

imperf. ailebalm ailebals aile bait

fut. inquies inquiet

II. Verba quibus deest thema praesentis: meminlisse (imperatlvus: memenlto -tote) odlisse

22

ailebalmus ailebaltis ailebalnt

CAP. 23 VERBA

23 Verba anomala II: thema perfect! et supini

ConiugiitiO prima Inf. praes. Inf. perf. part. perf./supinum item:

!. cubiiJre cubuJisse cubitJum ac-cubiire 2. vetiiJre vetuJisse vetitJum 3. im-pliciiJre -pliculisse -plicitJum 4. seciiJre secuJisse sectJum 5. iuviijre iiivjisse iiitjum ad-iuviire 6. laviijre liivlisse lautjum/laviitium 7. stiilre stetlisse 8. con-stiilre -stitJisse prae-stiire 9. dajre dedjisse datjum circum-dare

Coniugatio secunda 10. doceJre docuJisse doctJum II. misceJre miscuJisse mixtJum 12. ten eire tenulisse tentlum 13. con-tinejre -tinuJisse -tentJum abs- re- sus-tinere 14. censelre censuJisse censJum 15. delejre delevjisse de!etlum 16. flelre jlevlisse jletium 17. im-plelre -plevlisse -pletJum com- ex-plere 18. caveJre ciivlisse cautium 19. favelre fovlisse fautJum 20. movelre movlisse motlum per- re-movere 21. sedelre sedjisse sessJum 22. possideJre possedlisse possessJum 23. videJre vrdlisse vfsjum in-videre 24. augelre auxlisse auctlum 25. liicelre liixlisse 26. liigelre liixlisse 27. iubelre iusslisse iussJum 28. rfdelre r!slisse rfslum de-rfdere 29. suiidelre suiislisse suiislum dis- per-suiidere 30. tergeJre terslisse tersJum de-tergere 31. manelre miinslisse miinsJum re-manere 32. re-spondelre -spondJisse -sponslum 33. mordelre momordlisse morslum 34. fatelrf fassJum esse 35. con-fiteirf -fessjum esse 36. solelre solitium esse 37. audejre auslum esse 38. gaudelre gav!slum esse

Coniugatio tertia 39. leglere leglisse !ectium 40. e-liglere -legJisse -lectlum 41. emiere emlisse emptium 42. red-imlere -emjisse -emptjum 43. con-s!dlere -sedlisse 44. eslse edlo edjisse esium 45. agJere eglisse iictjum 46. cogJere co-eglisse co-iictJum 47. caplere -io ceplisse captium 48. ac-cipJere -io -cepjisse -ceptlum re-cipere

23

VERBA CAP. 23

imp.fac! 49. faclere -io foclisse factlum con- ef- inter- per- 50. af-ficlere -io -foclisse :fectlum ficere 51. iaclere -io ieclisse iactlum

ad- e- pro-icere 52. ab-iclere -io -ieclisse -iectlum au- ef-fogere 53. foglere -io foglisse

54. vinclere vfclisse vic~ urn ef-fondere 55. fondlere fodlisse foslum

56. re-linqulere -lfqulisse -lictlum e-rumpere 57. rumplere rnplisse ruptlum

58. franglere freglisse friictlum 59. carpi ere carpslisse carp~um

imp. dfc! diic! 60. diclere diXIisse dictlum ab- e- re-diicere 61. diiclere diixlisse duc~um in-scribere 62. scriblere scripslisse scriptlum

63. niiblere niipslisse nuptlum con- de- pro- su- 64. a-spiclere -io -spexlisse -spec~ urn

spicere 65. al-liclere -io -lexlisse -lectlum 66. reg! ere rexlisse rec~um 67. cor-riglere -rexlisse -rec~um 68. perglere per-rexlisse 69. surglere sur-rexlisse 70. dlliglere dflexlisse dflectlum 71. intelleglere intellexlisse intel/ectlum 72. negleglere neglexlisse neglectlum 73. cinglere cfnxlisse cfnctlum

ad- con- dis-iungere 74. iunglere iiinxlisse iiinctlum 75. coqulere coxlisse coc~um

con- de- re-trahere 76. trahlere traxlisse trac~um ad- in-vehere 77. vehlere vexlisse vectlum

78. fn-strulere -striixlisse -strnc~um fn-jluere 79. flulere fliixlisse part. fut. victliirlus 80. vfvlere vixlisse con-siimere 81. siimlere siimpslisse siimptlum

82. promlere prompslisse promptlum 83. demlere dempslisse demptlum 84. gerlere gesslisse gestlum 85. iirlere usslisse us~um 86. figlere fixlisse jrxlum

in-flect ere 87. jlectlere jlexlisse flexlum ac- dis- pro- re- 88. cedi ere cesslisse cesslum

cedere 89. claudlere clai.tslisse clauslum 90. in-cliidlere -cliislisse -cliislum 91. dividlere divislisse diviSium 92. liidlere liislisse liislum 93. laedlere laeslisse laeslum 94. e-lidlere -lfslisse -liSium 95. p/audlere plauslisse plauslum

ii- ad- df- per- pro- 96. mittlere mfslisse misslum re-mittere 97. quatlere -io quasslum

98. per-cutlere -io -cusslisse -cusslum sub-mergere 99. merglere merslisse merslum

100. sparglere sparslisse sparslum 101. a-sperglere -sperslisse -sperslum 102. premiere presslisse presslum 103. im-primlere -presslisse -presslum

24

CAP. 23 VERBA

104. contemn! ere contempslisse contempt! urn 105. stem! ere stravlisse strati urn 106. cerniere crevlisse cretium 107. seriere seviisse satium 108. arcessiere arcessfvlisse arcessftium 109. cupiere -io cupfvlisse cupftium 110. sapiere -io sapilisse 111. pet! ere petfvlisse petftium 112. quaeriere quaesfvlisse quaesftium 113. re-qufri ere -qufsfvlisse -qufsftium 114. sinlere sfvlisse sitium 115. desinlere desilisse desitium 116. ponlere posulisse positium ap- de- ex- im- prae- re-117. all ere alulisse altium pan ere 118. collere colulisse cultium in-colere 119. deseriere deserulisse desertium 120. rapiere -io rapuiisse raptium 121. e-riplere -io -ripuiisse -reptium sur-ripere 122. tremiere tremulisse 123. fremiere fremulisse 124. ac-cumblere -cubulisse re-cumbere 125. tang! ere tetiglisse tactium 126. cadi ere cecidlisse 127. ac-cidjere -cidlisse oc-cidere 128. caedlere cecfdiisse caesium 129. oc-cfdiere -cfdlisse -cfsium 130. curriere cucurrlisse cursium 131. ac-curriere -currlisse -cur slum ex- oc- per- pro-currere 132. pari ere -io peperlisse partium 133. pel!! ere pepuliisse pulsium 134. parciere peperclisse 135. canlere cecinlisse 136. falliere fefelllisse 137. ad-dlere -didlisse -ditium per- red- tra-dere 138. credlere credidlisse creditlum 139. vendlere vendidlisse 140. con-sistiere -stitlisse de- re-sistere 141. scindjere scidlisse scissium 142. bib! ere biblisse 143. defendlere defendlisse defonsium 144. prehendjere prehendlisse prehenslum ap- re-prehendere 145. a-scendjere -scendjisse -scenslum con- de-scendere 146. ac-cendlere -cendjisse -censlum 147. ostendjere ostendjisse ostentium 148. vert! ere vertiisse versium a- con-vert ere 149. minuiere minulisse minutium 150. statui ere statuiisse statutium 151. con-stituiere -stitulisse -stitiitium 152. induiere indulisse indutium 153. metuiere metuiisse 154. solviere solvlisse so!Utium 155. volviere volvlisse vo!Utium e-volvere 156. quiesciere quievlisse re-quiescere 157. cresciere creviisse 158. erubesciere erubulisse

25

VERBA CAP. 23-24

159. nosclere novlisse 160. ignosclere ignovlisse ignotium 161. cognosclere cognovlisse cognitlum 162. pasclere pavlisse pastlum 163. posclere poposclisse 164. disci ere didiclisse

per- prae- pro- trans- 165. ferlre tullisse latium ferre 166. af-ferlre at-tullisse at-latium

167. au-ferlre abs-tullisse ab-latium 168. efferlre ex-tullisse e-liitlum 169. offerlre ob-tullisse ob-!atium 170. re-ferlre rettullisse re-liitlum 171. tolllere sustullisse sublatlum 172. in-ciplere -io coeplisse coeptium

con-fidere 173. fidlere fislum esse 174. revertif revertlisse reversium

col-loquf 175. loquif lociitlum esse con- per-sequf 176. sequif seciitlum esse

177. querlf questium esse 178. morlf -ior mortuium esse 179. patif -ior passlum esse

pro-gredf 180. e-gredlf -ior -gressium esse 181. iitlf iislum esse 182. complectif complexlum esse 183. lablf lapslum esse 184. niisclf niitlum esse 185. projicfsclf profectium esse 186. oblfvfsclf oblftium esse

Coniugatiii quarta 187. apernre aperulisse apertium 188. opernre operulisse opertium 189. saznre salulisse

circum- pro-silfre 190. de-silnre -silulisse ex-haurfre 191. haurnre hauslisse haustlum

192. vincnre vfnxlisse vfnctium 193. sentnre senslisse senslum

ad- con- in- per- re- 194. vennre venlisse ventlum venire 195. repernre repperlisse repertlum

ab- ad- ex- per- red- 196. nre elo ilisse itlum sub- trans-fre 197. opper~rf oppertlum esse

thema praes. orf-lori- 198. ornrz ortltur ortlum esse

Verba aniimala III 24 lnf. praes. lnf. perf.

199. vellle voila volulisse 200. nollle nolulisse 201. mallie malulisse

inter- prae- super- 202. eslsesum fulisse esse 203. posse pos-sum potulisse

fut. part. futiirlus 204. ab-esse ii-fulisse fut. inf.Jutiirlum esse, 205. ad-esse ad-/as-sum af-fulisse fore 206. de-esse de-sum de-fulisse

207. prod-esse pro-sum pro-folisse 208. filerf fila factlum esse

26

INDEX VERBORVM (CAP. 23)

A co/ere 118 elfogere 53 interficere 50 pergere 68 retrahere 76 abducere 61 colloqui"l75 effundere 55 invehere 77 peri"re 196 reveni"re 194 abesse 204 complecti" 182 egredi" 180 invenlre 194 permittere 96 revertT 174 abicere 52 complere 17 eicere 52 invidere 23 permovere 20 rldere 28 abfre 196 conficere 50 elfdere 94 Ire 196 persequl 176 rumpere 57 abstinere 13 confidere I 73 eligere 40 iubere 27 persuadere 29 accedere 88 confiterT 35 emere 41 iungere 74 perven Ire 194 s accendere 146 coniungere 7 4 eripere 121 iuvare 5 petere Ill salfre 189 accidere 127 conscendere 145 erubescere !58 plaudere 95 sapere 110 accipere 48 ci5nsequT 176 erumpere 57 L ponere 116 scindere 141 accubare I considere 43 esse 202 lab! 183 poscere 163 scrTbere 62 accumbere 124 consistere 140 esse 44 laedere 93 posse 203 secare 4 accurrere 13 I conspicere 64 evolvere 155 lavare 6 possidere 22 sedere 21 addere 137 constare 8 excurrere 13 I Iegere 39 praeesse 202 sentire 193 adesse 205 constituere 151 exhaurTre 191 loquT 175 praeferre 165 sequT 176 adicere 52 consumere 81 exTre 196 lucere 25 praeponere 116 serere 107 adTre 196 contemnere I 04 explere 17 liidere 92 praestare 8 sinere 114 adiungere 7 4 continere 13 exponere 116 lugere 26 prehendere 144 so/ere 36 adiuvare 5 contrahere 76 premere 102 solvere 154 admittere 96 convenTre 194 F M pri5cedere 88 spargere I 00 advehere 77 convertere 148 .facere 49 malle 201 procurrere 131 stare 7 advenTre 194 coquere 75 fallere 136 manere 31 prodesse 207 statuere 150 afferre 166 corrigere 67 faterT 34 mergere 99 proferre 165 sternere I 05 afficere 50 credere 138 favere 19 metuere 153 proficTscT 185 suadere 29 agere 45 crescere !57 ferre 165 minuere 149 pri5gredT 180 subfre 196 a/ere 117 cubiire I fidere 173 miscere II proicere 52 submergere 99 allicere 65 cupere 109 .fieri 208 mittere 96 promere 82 siimere 81 amittere 96 currere 130 .figere 86 mordere 33 promittere 96 superesse 202 aperlre 187 .flectere 87 morT 178 prosi!Tre 190 surgere 69 apponere I 16 D flere 16 movere 20 prospicere 64 surripere 121 apprehendere 144 dare 9 .fluere 79 suspicere 64 arcessere I 08 deesse 206 .frangere 58 N Q sustinere 13 ascendere 145 defen dere 14 3 fremere 123 nascT 184 quaerere 112 aspergere I 0 I de/ere 15 .fugere 53 neglegere 72 quatere 97 T aspicere 64 demere 83 fundere 55 nolle 200 queri 177 tangere 125 audere 37 depi5nere 116 noscere 159 quiescere 156 tenere 12 auferre 167 derTdere 28 G nubere 63 tergere 30 aufugere 53 descendere 145 gaudere 38 R tollere 171 augere 24 deserere 119 gerere 84 0 rapere 120 tradere 137 avertere 148 desillre 190 obllvTscT 186 recedere 88 trahere 76

desinere 115 H occi dere 12 7 recipere 48 transferre 165 B desistere 140 haurlre 191 occldere 129 recumbere 124 transire 196 bibere 142 despicere 64 occurrere 13 I reddere 137 tremere 122

detergere 30 offerre 169 redimere 42 c detrahere 76 iacere 51 operire 188 redTre 196 u cadere 126 dicere 60 ignoscere 160 opperTrTI97 rediicere 61 iirere 85 caedere 128 dTligere 70 imp/ere 17 orTrTI98 referre 170 iitf 181 canere 135 dTmittere 96 implicare 3 ostendere 14 7 regere 66 capere 47 discedere 88 imponere 116 relinquere 56 v carpere 59 discere 164 imprimere I 03 p remanere 31 vehere 77 cavere 18 disiungere 7 4 incipere I 72 parcere 134 remittere 96 velle 199 cedere 88 dissuadere 29 incliidere 90 parere 132 removere 20 vendere 139 censere 14 dlvidere 91 inca/ere 118 pascere 162 reperire 195 venire 194 cernere 106 docere 10 induere 152 pall 179 reponere 116 vertere 148 cingere 73 diicere 61 i11flectere 87 pellere 133 reprehendere 144 vetare 2 circumdare 9 injluere 79 percurrere 131 requiescere 156 videre 23 circumsi!Tre 190 E lnscrTbere 62 percutere 98 requirere I 13 vincere 54 claudere 89 ediicere 61 Tnstruere 78 perdere 137 resistere 140 vincTre 192 cogere 46 efferre 168 intellegere 71 perferre 165 respondere 32 vlvere 80 cognoscere 161 efficere 50 interesse 202 perficere 50 retinere 13 volvere 155

27

INDEX DECLINATIONVM ET CONIVGATIONVM

NOMINA ocellus put/us servus taurus

Deciiniitiii prima oculus rtimus sestertius titulus ostitirius rim us somnus tyrannus

Gen. sing. -ae, pliir. -tirum petasus rivus son us umerus Feminina populus sacculus stilus ventus lila fenestra littera puel/a pugnus saccus taberntirius zephyrus arnica fer a lucerna pugna (nom. sing. -er) amicitia filia luna regula ageragri faber -bri magister -tri puer-eri an cilia forma mamma ripa cutter -tri tiber -bri minister -tri vesper-eri anima fortUna margarita rosa (pliir.) aqua fossa materia sagitta liberi aquila fog a mtitrona scaena Feminina artinea gemma memoria sella humus papyrus Aegyptus Rhodus audticia gena mensa sententia bestia gloria mora silva 2. Nom. sing. -urn, pliir -a catena grammatica Mus a stella Neutra cauda grtitia ntitiira syl/aba aedificium exemplum monstrum scamnum causa hast a navicula tabella aequinoctium factum negotium scutum cena herba nota tabula artitrum flitum odium saeculum cera hOra opera terra argentum ferrum officium saxum charta iactiira Ora toga iitrium .filum oppidum scalpel/urn columna iiinua paeninsula tunica aurum folium orntimentum signum comoedia iniuria piigina turba auxilium forum osculum silentium co pia inopia palma umbra baculum fretum ostium solum culina insula patientia iiva balneum friimentum otium speculum cura invidia patria vena biisium .fUrtum Ovum stipendium de a ira pecunia via bellum gaudium pabulum studium domina lacrima penna victOria beneficium gremium pallium supplicium

epistula laetitia persona vigilia bonum imperium peculium talentum ftibula /tina pi/a villa bracchium impluvium pensum tectum ftima lectica poena vine a coelum ingenium periculum temp/urn familia linea porta virga capitulum initium perisrylum tergum

fomina lingua provincia vita cerebrum instriimentum pi/urn thetitrum

(pliir.) colloquium labrum pi rum triclinium

cunae divitiae n6nae tenebrae collum lignum poculum viillum

deliciae kalendae nugae tibiae consilium /ilium praedium velum

Masculina (/!eminina) convivium lucrum praemium verbum

agricola conviva nauta poet a cubiculum mal~ficium pretium vestigium dictum malum principium vestimentum

auriga incola parricida pirtita donum miilum promissum vinum dorsum men dum responsum vociibulum

Deciiniitiii secunda (pliir.) Gen. sing. -f. pliir. -orum arma-6rum castra -Drum loca -orum viisa -Drum

I. Nom. sing. -us (-r) Deciiniitiii tertia Masculina

a gnus cibus flu vi us /Udus Gen. sing. -is amicus circus fundus lupus I. Gen. pliir. -urn animus cocus gallus maritus Masculina an nus co/onus gladius medicus aer iieris coniunx -iugis grex -egis iinulus delphinus hortus modus amor-Oris cruor-6ris guberntitor -oris asinus deniirius inimicus mundus ariitor -oris dolor -oris homo -inis avunculus deus labyrinth us miirus bOs bovis dux ducis hospes -itis barbarus digitus lacertus nasus calor -oris eques -itis itinitor -oris cachinnus discipulus lectus nidus career -eris .fidicen -inis imperiitor -oris calamus dominus legiitus numerus cardo -inis .flos -oris iuvenis -is calceus equus libel/us nummus cliimor -oris frtiter -Iris labor -oris campus erus Iiberti nus niintius color -oris .fiir.fiiris leo -onis capillus .filius locus oceanus comes -itis gladiiitor -oris merciitor -oris

28

miles -itis praedo -onis senex senis cOnsoniins -antis mars -rtis ratis mOs m6ris princeps -ipis sermO -Onis falx -cis niivis sitis ordo -inis pudor -oris so/so/is fames -is nix nivis urbs -bis passer -eris pulmo -onis spectator -oris foris nox noctis val/is pastor -oris rex regis tibicen -inis frons -on tis niibes -is vestis pater -tris rUmor -Oris timor -Oris gens gentis avis vftis pedes -itis sacerdos -otis victor -Oris mens mentis pars partis vocalis pes pedis sal sa/is merx -;rcis pup pis piscator -oris sanguis -inis (pliir.) (pliir.) fides -ium sordes -ium vfres -ium parentes -urn septentriones -urn Neutra Feminina animal-a/is mare -is rete -is aestas -atis miiter -tris qualitas -atis (pliir.) aetas -iitis menti6 -Onis ratiO -6nis milia -ium moenia -ium arbor -oris merces -edis saliis -iitis condici6 -iinis mulier -eris servitiis -iltis Decliniitio quiirta crux -ucis multitiido -inis significatio -onis Gen. sing. -iis, pliir. -uum cupiditas -atis niirriiti6 -6nis soror -Oris Masculina expugnatio -onis navigatio -onis tempestas -atis affectus cur sus impetus sinus ./effcitas -atis nex necis tranqui/litas -atis arcus equitatus lac us strepitus hiems -mis niitrfx -fcis uxor -Oris imiig6 -inis nux nucis valetiido -inis

cantus exercitus metus tonitrus

laus laudis 6riiti6 -6nis virgO -inis ciisus exitus pas sus tumultus conspectus fliictus portus versus

/egio -onis piixpacis virtiis -iitis currus gradus rfsus vultus lex legis potestas -atis voluntas -atis Feminina libertas -atis patio -onis vorago -inis anus domus manus liix liicis pulchritiido -inis vOx v6cis (pliir.) (pliir.) fdiis -uum friiges -urn opes -urn preces -urn

Neutra Neutra (pliir. niim./acc. -a) cornU genii agmen -inis holus -eris pectus -oris caput -itis iecur -oris pecus -oris Declinatio quinta carmen -inis iter itineris phantasma -atis certtimen -inis iUs iUris praen6men -inis Gen. sing. -eii'-ei(pliir. -erum)

cognOmen -inis lac lactis rUs rUris Feminina cor cordis latus -eris see/us -eris acies -er glacies -ei .fides -ei spes -ei corpus -oris limen -inis semen -inis facies -ei species -ei res rei criis -Uris litus -oris tempus -oris Masculina epigramma -atis mel mel/is thema -atis dies -ei merfdies -er fliimen -inis mUnus -eris vas vasts frigus -oris nOmen -inis ver veris ADIECTIVA fulgur -uris opus -eris vulnus -eris

Decliniitio 1111 genus -eris Os Oris (pliir.) Nom. sing. m. -us, f. -a, n. -urn verbera -um viscera -um acerbus armtitus centfsimus doctus

acUtus asinfnus certus dub ius 2. Gen. pliir. -ium adversus attentus ceterus diirus Masculina aegrotus au reus clarus ebrius amnis hostis orii!ns -entis aequus aviirus claudus egregius as assis ignis orbis a/bus barbarus clausus exiguus cfvis imber -bris pan is alienus beatus contrtirius fa/sus col/is infans -antis pis cis altus bel/us crassus fer reus dens dentis mens is pons pontis amicus bonus cruentus ferns ens is mOns mantis testis amoenus caecus ciinctus fessus finis occidens -entis venter -tris angustus calidus cupidus fidus Feminina antiquus candidus decimus foedus apis avis c/assis apertus ciirus dignus formosus ars artis caedes -is clavis arduus cautus dimidius frigidus a uris carO carnis cohors -rtis argenteus celsus dirus fugitivus

29

futiirus maestus perpetuus sextus Nom. sing. m./f./n. -ns, gen. -ntis gemmatus magnificus perterritus siccus absens deponens in gens priidens gladiatorius magnus pessimus situs amiins dfligens neglegens sapiens gl6ri6sus malus planus sordidus clemens frequens patiens -ns part. gratus maritimus pliinus studiosus c6nstiins impatiens praesens praes. gravidus matiirus poiiticus stultus Nom. sing. m./f./n. -x, gen. -cis horrendus miiximus postriimus summus audax folfx lnjellx igniirus medius praeteritus superbus fa/lax fer ox vii/ox ign6tus mellitus pnivus superus

Nom. sing. -er, f. -(e)ris, n. -(e)re immiitiin;.}· merciitOrius pretii5sus surdus m. iicer iicris celer -eris improbus merus prlmus suus

fmus me us prlviitus tacitus incertus minimus propinquus tantus inconditus mfrus proprius tardus VERBA indignus mise I/ us proximus temeriirius indoctus molestus publicus tenebricosus Coniugatio I industrius mortuus piirus timid us Inf. praes. act. -iire, pass. -lirf lnferus mundus quantus tertius aberrare dare iuviire properare lnfostus mUtus quiirtus togatus accubiire defect are !abo rare pugnare lnjidus miituus quietus tranquillus acciisiire diimonstrare lacrimiire puis are lnfimus necessiirius quintus turbidus adiuviire deslderare liitrare putare inhiimiinus nimius rapidus turgidus ad6nire desperiire laudiire recitiire inimfcus niveus riirus tiitus aedificare devoriire lavare regnare iniiistus n6nus rectus tuus aegrotare dictiire levare remigiire internus nOtus reliquus ultimus aestimiire donare llberare repugnare invalidus novus rldiculus iimidus affirmare dub it are memoriire revociire ioc6sus niibilus R6miinus iiniversus amiire educare mflitare rig are friitus niidus rUsticus urbanus ambuliire errtire m6nstrtire rogtire iUcundus obsciirus saevus vacuus appellare evoliire miittire rogitiire iUstus octiivus salvus valid us apportare excitiire niirriire saliitare laetus optimus siinus varius appropin- excliimiire natiire salvare laevus Otit5sus scaenicus venustus quare exc6gitare niivigiire stiniire !argus pallidus scelestus verus anire excruciiire nectire seciire Latin us paratus secundus vfvus armiire exciisiire negare serviire latus parvulus septimus -issimus biilare exfstimiire n6miniire sign are legionarius parvus serenus sup. canttire exiirniire numeriire significare ligneus peciiniOsus serius -€simus cenare explanare niintiiire spec tare longus perlculosus severos num. certtire expugnare occult are spiirare {plur.) CPS~>r'Jrp exspectiire oppugniire spfriire ceterf paucf sin gull ducentl circum dare fatlgare optare stiire multi pliirl-que bini trecenti clamare flare Oriire suscitiire nonnii//1 pliiriml cet. cet. cogitare gubernare ordiniire turbare Nom. sing. -er -(e)ra -(e)rum com memo- gus tare Orniire ululare aeger -gra -grum niger -gra -grum ruber -bra -brum riire habitiire 6scitiire verberiire titer -tra -trum noster -tra -trum sinister -tra -trum compariire iactiire palpitare vetiire dexter -tra -trum piger -gra -grum vester -tra -trum computare ign6riire pariire vigiliire impiger -gra -grum pulcher -chra llber -era -erum cOnstiire illiistrare perturbare vfttire integer -gra -grum -chrum miser -era -erum conturbare imperiire plpiiire vociire

convociire impliciire pl6rare volare Declinatio III copulare interpel/are portiire voriire Nom. sing. m./f. -is, n. -e cruciiire interrogiire postuliire vulneriire

brevis fertilis levis rudis cubare intnire potiire

circensis fortis mllitaris simi/is ciirtire invoctire praestare

commUnis gracilis mlrabilis talis Deponentia criidelis gravis mol/is tenuis admlrarl fabuliirl luctarl tumultuarf

debilis humilis marta/is terribilis arbitrarl farl miniirf versiirf difficilis immortalis nobilis trfstis comitiirf hortarl mfriirf dulcis incolumis omnis turpis ct5ntirf imitiirf 6scularl facilis inermis qua/is vllis c6ns6/tirf laetarl precarl

30

Copyright © 2006 Hans Ørberg

ISBN 10: 1-58510-223-7ISBN 13: 978-1-58510-223-5

Distributed by Focus Publishing / R Pullins Company, PO Box 369, Newburyport, MA 01950 (www.pullins.com) with permission of Domus Latina. All rights reserved. No part of this publication may be produced, stored in a retrieval system, produced on stage or otherwise performed, transmitted by any means, electronic, mechanical, by photocopying, recording, or by any other media or means without prior written permission of the publisher.

LINGVA LATINAPER SE ILLVSTRATA

Pars I: Familia Romana (1-58510-201-6; hard cover 1-58510-238-5)

Latine Disco: Student’s Manual (1-58510-050-1)Grammatica Latina (1-58510-223-7)Exercitia Latina I (1-58510-212-1)

Latin-English Vocabulary (1-58510-049-8)Lingva Latina: Familia Romana CD-ROM for PC (87-90696-08-5)

Lingua Latina Per Se Illustrata CD-ROM for the MAC (87-90696-13-1)

Pars II:Roma Aeterna (87-997016-8-5)

Exercitia Latina II (87-90696-05-0)Indices (87-997016-9-3)

Instructions for Part II (1-58510-055-2)Latin-English Vocabulary (1-58510-052-8)

Lingva Latina: Roma Aeterna CD-ROM For PC (87-90696-09-3)

Ancillaries:Caesaris: Commentarii De Bello Gallico (87-90696-06-9)

Colloqvia Personarvm (1-58510-156-7)Menaechmi ex Plavti Comoedia (1-58510-051-X)Petronivs: Cena Trimalchionis (87-90696-04-2)

Plavtus: Amphitryo (87-997016-7-7)Sallustius & Cicero: Catilina (87-90696-11-5)

Sermones Romani (97-90696-07-7)Transparency Masters & CD w/ images (Mac/PC) (1-58510-239-3)

For further information on the complete series and new titles,visit www.pullins.com.

Hans H. Ørberg

LINGVA LATINAPER SE ILLVSTRATA

GrammaticaLatina

LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATAby Hans H. Ørberg

Lingva Latina is a graduated, Latin language instructional series that allows students to read and understand Latin immediately. All words and forms are made clear in the context of reading, illustrations, or marginal notes.

Grammatica Latina is an ancillary and study tool that presents a systematic exposition of the morphology introduced in the first book of the series, Familia Romana.

FOREIGN LANGUAGE STUDY | LatinFocus an imprint of Hackett Publishing Company

ISBN-13: 978-1-58510-223-5

9 7 8 1 5 8 5 1 0 2 2 3 5

9 0 0 0 0

Front CoverTitle PageCopyright PageIndex CapitvlorvmPARTES ORATIONISNOMINANOMINA SVBSTANTIV ADeclinatio secundaDeclination tertiaDeclinatio quartaDeclinatio quintaNOMINA ADIECTIVAADIECTIV A ET ADVERBIANOMINA NVMERALIAPRONOMINAVERBAINDEX VERBORVMINDEX DECLINATIONVM ET CONIVGATIONVMNOTAEBack Cover