Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
LUKAS
1
Verfasser: De Lukas, em Aposchdel Paulus sei Kamerad
Ort: Cäsarea òder Rom
Zeit: Zwische 60 un 65 n. Chr.
De Lukas war Dogder vón Beruf un és mém Aposchdel Paulus gerääst. Er hat sei
Evangelium fa de Theophilus geschreeb, der wo wahrscheinlich e griechischer
Volkszugehehrischer met Bildung war. De Lukas wolldem Theophilus weise, wie
Jesus és un wasser gemacht hat. Deshalb ésser met großer Sorschfalt vòrgang un
hat sich Mieh gebb, fa meechlicht vee Auezeie se fròhe un die schriftliche
Berichde iwwer Jesus allegar sesammesedrahn. Aam Aanfang vón seim Buch
verzehlder ausfiehrlich dòdriwwer, wie Jesus óf die Welt komm és un was sich
én dem Sesammehang alles zugedrah hat. Er bericht aach dòdriwwer, wie de
Johannes, der wo gedaaft hat, gewirkt hat. De Lukas erwähnt e ganzer Haufe
Äänzelhääde, die womer sónschtwo nét fénnd, un ordnet se én die Geschicht vón
de dòmòlisch Zeit én. Er weist, dass Gott selwer én Raum un Zeit Mensch wòòr
és. Die Botschaft gilt awwer nét nóór dene Mensche, die wo unmiddelbar óm
Jesus eróm ware. Se gilt de ganz Welt! De Lukas hat noch e anneres Buch vóm
Neie Teschdament geschreeb: die Aposchdelgeschicht.
Ófbau
De Lukas grießt de Theophilus: 1,1-4
De Lukas verzehlt, wie Jesus óf die Welt
komm un greeßer wòòr és: 1,5-2,52
De Lukas beschreibt, wie Jesus sei
Wirge vòrbereit wòòr és: 3,1-4,13
De Lukas bericht dòdevón, wie Jesus én
Galiläa gewirkt hat: 4,14-9,50
De Lukas verzehlt, wie Jesus vón Galiläa
nò Jerusalem gezòh és: 9,51-19,27
De Lukas beschreibt die letschde Daache,
die wo Jesus én Jerusalem verbróng hat: 19,28-21,38
De Lukas bericht dòdevón, wie Jesus gestorb
un óferstann és: 22,1-24,53
LUKAS
2
DE LUKAS GRIESST DE THEOPHILUS: 1,1-4
Schónn e ganzer Haufe Leit hann sich dòdrahn gebb, fa e Bericht iwwer das
se schreiwe,a was sich ónner óns zugedrah hat.b 2 Se hann nerrergeschreeb,
was óns diejeenische iwwerliwwert hann, die wos vón Aanfang aan gesiehn un
dann verbräät hann, was Gott gesaht hat.c 3 Deshalb bin aach ich allem vón
Grónd óf sorschfäldich nògangd un hann beschloss, fas fa dich, hochverehrdere
Theophilus, de Reih nò ófseschreiwe. 4 Du sollscht erkenne, wie zuverlässisch
alles és, én dem womer dich ónnerricht hat.f
2: 1Joh 1,1-4 * 3: Apg 1,1; Kol 4,14
DE LUKAS VERZEHLT, WIE JESUS ÓF DIE WELT KOMM UN
GREESSER WÒÒR ÉS: 1,5-2,52
E Engel kinnischt aan, dass de Johannes óf die Welt kommt
5 Én der Zeit, én der wo de Herodes* Keenich vón Judäa war, hat dort e
Brieschder* geläbt, der wo Zachariasg gehääscht hat. Der hat zu de
Brieschderabdäälung vóm Abijah gehehrt. Sei Fraa war e Nòkommei vóm Aaronj
un hat Elisabethk gehääscht. 6 Die zwää ware gerechtl vòr Gott un hann nò allem
geläbt, was de Herr gebott un aangeordnetm hodd, ohne dass ebbes aussesetze
geween wär. 7 Se hodde awwer kä Kénner, weils Elisabeth kän hat kénne grien,
un jétz ware se allezwää schónn én vòrgeréckdem Alder. 8 Dann hat de Zacharias noch emòò sei Dienscht als Brieschder vòr Gott
versiehn, weil sei Abdäälung dòdemet aan de Reih war. 9 Er és nò
brieschderlichem Brauch dorchs Los dòdezu bestémmt wòòr, fa én de Tembel*
a1:1 Òder: iwwer das absefasse b1:1 Òder: was ónner óns sei Erfillung gefónn hat òder: vón dem womer voll un ganz iwwerzeicht sénn. c1:2 Wertlich: die wo vón Aanfang aan Auezeie un Diener vóm Wort ware. d1:3 Òder: Deshalb bin aach ich allem fa e längeri Zeit sorschfäldich nògang e1:3 Òder: hochgeachder f1:4 Òder: wie zuverlässisch alles és, wasmerder metgedäält hat. g1:5 Hebräisch Sacharja. Das bedeit: De Herr dénkt drahn (vgl. Lk 1,54.72) h1:5 Seit de Zeit vóm David war die israeliddisch Brieschderschaft én 24 Abdäälunge gegliedert. De Abija war nò 1. Chronik 24,10 un Nehemia 12,12 es Owwerhaupt vón ääner vón dene Abdäälunge. Zwäämòò ém Jòhr ware die Abdäälunge fa e ganzi Woch aan de Reih, fa ehr Dienscht ém Tembel se verrichde. i1:5 Wertlich: war vón de Dechder j1:5 De Aaron war de Bruder vóm Mose un de eerschde owwerschde Brieschder vóm Volk Israel (vgl. 2Mo 28,1). k1:5 Hebräisch Elischewa. Das bedeit: Mei Gott és vollkomme. l1:6 Òder: rechtschaffe m1:6 Òder: vòrgeschreeb
1
LUKAS
3
se gehn, der wo em Herr geweiht war, uns Raachopfer darsebrénge. 10 Én der
Stónn, én der wo a es Raachopfer dargebróng hat, hann die Leit allegar drauß
gestann un hann gebäd. 11 Dò éssem Zacharias e Engel erschien, dene wo de Herr geschickt hodd. Der
hat rechts vóm Raachopferaldar gestann. 12 Wie de Zacharias dene Engel gesiehn
hat, dò ésser verschrock un hats met de Angscht se duun grétta. 13 Awwer der
Engel hat zum gesaht: „Du brauchst kä Angscht se hann, Zacharias! Gott hat dei
Gebäd erhehrt. Es Elisabeth, dei Fraa, schenkder e Bub. Dene sollscht du
Johannesb nenne. 14 Du bischt dann voll Freidc un iwwerglicklich, un noch e
ganzer Haufe annere Leit freie sich emòò, weiler óf die Welt komm és. 15 De
Johannes és én de Aue vóm Herr nämlich emòò groß! Wein un starge Gedrängge
dréngder nét, un schónn ém Módderleib werrderd mém Heilische Geischt erfillt. 16 Er fiehrt e ganzer Haufe Israelidde* bei de Herr, ehr Gott,e seréck. 17
Ausgestatt mém Geischt un met der Kraft, die wof de Elija hodd, gehder vòrm
Herr här,g fas Herz vón dene, die wo Vadder sénn, ehre Kénner zusewenne un fa
diejeenische, die wo nét gehorsam sénn, zu de Gesinnungh vón de Gerechde se
fiehre un so e Volk se forme, das wo fa de Herr bereit és.“ 18 De Zacharias hat zu dem Engel gesaht: „Aan was soll ichen erkenne, dass
das wòhr és? Ich bin doch e alder Mann, un mei Fraa és aach schónn ém
vòrgeréckde Alder.“ 19 Dò haddem der Engel zur Antwort gebb: „Ich bin de
Gabriel, un ich stehn vòr Gott. Gott hat mich geschickt, fa met dehr se schwätze
un fadder dò die gudd Nòricht se brénge. 20 Awwer horsch jétz emòò här: Du
werrscht stumm un bréngscht kä Wort meh eraus bis zu dem Daach, aan dem
wo das alles éntrefft. Du hascht nämlich dem, was ich gesaht hann, nét geglaabt.
Es geht awwer én Erfillung, wann die Zeit dòdefòr komm és.“ 21 Die Leit hann óf de Zacharias gewart un hann sich gewónnert, dasser so
lang ém Tembel gebleeb és. 22 Wie a dann endlich erauskomm és, dò hadder
némeh met ne schwätze kénne. Dò hann se gemerkt, dasser ém Tembel e
Erscheinungi hodd. Er hat ne nóór met de Hand Zääche gebb, hat awwer kä Wort
meh erausbrénge kénne. 23 Wie sei Dienschtzeit dann eróm war, dò ésser noch
emòò hääm gang. 24 Nét lang dòdenò war beim Elisabeth, seiner Fraa, e Kénd ónnerwägs. Dò
hat sichs Elisabeth fénnef Monade lang ganz seréckgezòh un hat gesaht: 25 „Das
a1:12 grétt = griet b1:13 Hebräisch Jochanan. Das bedeit: De Herr és gnädisch. c1:14 Òder: Der Bub macht dich emòò froh d1:15 Òder: un wanner óf die Welt kommt, werrder schónn e1:16 bei de Herr, ehr Gott = zum Herr, eeam Gott f1:17 Òder: Ausgestatt met der geischtlich Kraft, die wo òder: Ausgestatt met dem kraftvolle Geischt, dene wo g1:17 Òder: gehder em Herr vòraus h1:17 Òder: Weishäät i1:22 Òder: e Vision
LUKAS
4
dò hat de Herr fa mich gemacht. Én dò dene Daache hadder e Au óf mich
geschméss, fa mich vón der Schann se befreie, met der wo ich én de Aue vón de
Mensche belad bin.“
5: 1Chr 24,7-19 * 9: 2Mo 30,7-8 * 13: 1Mo 17,19; Lk 1,60.63 * 15: 4Mo 6,3; Ri 13,4-5; Lk 7,33 * 17: Mal 3,1.23-24; Mt 17,10-13; Mk 9,13; Joh 1,21 * 18: 1Mo 17,17; 18,11 * 19: Dan 8,16 * 25: 1Mo 30,23
De Engel Gabriel kinnischt aan, dass Jesus óf die Welt kommt
26 Wies Elisabeth ém sechsde Monat war, dòa hat Gott de Engel Gabriel én e
Stadt én Galiläa geschickt, die wo Nazaret hääscht. 27 Er hat ne bei e jóngi,
unberehrdi Fraab geschickt,c die wo meddeme Mann verlobt war,d der wo Josefe
gehääscht hat un aus de Nòkommeschaft vóm Keenich David gestammt hat. Die
jóng Fraa hat Mariaf gehääscht. 28 Der Engelg és bei seh éns Haus gang un hat gesaht: „Ich grieße dich!i De
Herr hadder Gnad geschenkt un és medder! Dich hat Gott geseeschend, meh wie
all die annere Weibsleit!“j 29 Wies Maria dene Engel gesiehn un gehehrt hat,
wasser gesaht hat, dò ésses verschrock, unk es hat sich gefròht, was der Gruß
bedeide soll. 30 Der Engel hat awwer zum gesaht: „Du brauchscht kä Angscht se
hann, Maria! Du hascht nämlich Gnad bei Gott gefónn. 31 Awwer horsch emòò
här: Du kommscht én annere Ómstänn un bréngscht e Bub óf die Welt. Dem
sollscht du de Name Jesusl genn. 32 Der és emòò groß un werrd ‚Sohn vóm
Heegschde’ genennt. Gott, de Herr, gebdem de Thron vóm David, seim
a1:26 Òder: Sechs Monade späder b1:27 bei e jóngi, unberehrdi Fraa = zu era jóng, unberehrt Fraa c1:27 Wertlich: Er hat ne bei e [zu era] Jóngfraa geschickt d1:27 Wann sich zu der Zeit jemand verlobt hat, war das e rechtliches Verspreche óf die Eh. e1:27 Josef bedeit: Er (Gott) soll noch meh debei duun. Geménnt sénn noch meh Kénner. f1:27 Hebräisch: Mirjam. Das bedeit: Bidderkäät òder Betriebnis. g1:28 NA: Er h1:28 bei se = zu a i1:28 Òder: Frei dich! j1:28 NA losst aus: Dich hat Gott geseeschend, meh wie all die annere Weibsleit. k1:29 NA: Es Maria és iwwer das, was der Engel gesaht hat, verschrock un l1:31 Hebräisch Jeschua, òder én seiner älder Form Joschua bzw. Jehoschua. Das bedeit: De Herr rett bzw. De Herr és de Redder òder: De Herr és die Reddung. Der Name war én seiner hebräisch un én seiner griechisch Form weit verbräät ónner de Judde.
LUKAS
5
Stammvadder.a 33 Er herrscht dann fa émmer iwwer die Nòkomme vóm Jakob,b
un sei Herrschaft hehrt nie meh óf.“ 34 „Wie sollen das zugehn?“, hats Maria dò dene Engel gefròht. „Ich hann
doch noch gar kä Mann.“c 35 Der Engel haddem zur Antwort gebb: „De Heilische
Geischt kommt iwwer dich, un die Kraft vóm Heegschde deckt dich met eeam
Schadde zu. Deshalb és aach das Kénd, das wo du óf die Welt bréngscht,d heilisch
un werrd ‚Sohn vón Gott’ genennt.e 36 Gugg emòò: Es Elisabeth, das wo medder
verwandt és, és aach én annere Ómstänn un gréttf noch én seim Alderg e Bub.
Vóm Elisabeth hääschts, dasses kä Kénner grien kann, awwer jétz ésses schónn
ém sechsde Monat. 37 Fa Gott és nämlich nix unmeechlich!“ 38 Dò hats Maria gesaht: „Gudd, ich binnem Herr sei Maat. Was du gesaht
hascht, soll medmer basseere.“ Dòdrófhien és der Engel noch emòò vóm Maria
fortgang.
27: Mt 1,16.18 * 31: 1Mo 17,19; Jes 7,14; Mt 1,21-23; Lk 2,21; Apg 4,12 * 32-33: 2Sam 7,13.16; Jes 9,6 * 32: Mt 20,30-31 * 33: Dan 7,14 * 35: Mt 1,18-20; Lk 4,18 * 37: 1Mo 18,14; Hiob 42,2; Mt 19,26; Mk 10,27; Lk 18,27
Es Maria macht e Besuch beim Elisabeth
39 Nét lang dòdenò hat sichs Maria óf de Wääch gemacht un és eilisch én e
Stadt ém Berschland vón Judäa gang. 40 Dort ésses éns Haus vóm Zacharias
gang un hats Elisabeth gegrießt. 41 Wies Elisabeth dene Gruß vóm Maria gehehrt
hat, dò hat sich das Kénd én seim Kerber läbhaft beweht. Dòdrófhien ésses
Elisabeth mém Heilische Geischt erfillt wòòr 42 un hat laut geruf: „Dich hat Gott
geseeschend, meh wie all die annere Weibsleit, un das Kénd én deim Kerber
hadder aach geseeschend! 43 Awwer wie komm ich zu der Ehr,h dass mich die
Módder vómeim Herr besuche kommt? 44 Gugg emòò, én dem Moment, én dem
wo ich gehehrt hann, wie du mich gegrießt hascht, hat sich das Kénd émeim
Kerber vòr lauder Freid läbhaft beweht. 45 Du bischt glicklich se nenne, weil du
a1:32 Òder: Gott, de Herr, macht ne zu me Keenich, genau so wies de David, sei Stammvadder, war. Òder: Gott, de Herr, losst ne die Keenichsherrschaft vóm David, seim Stammvadder, weiderfiehre. b1:33 Òder: iwwers Volk Israel, wertlich: iwwers Haus vóm Jakob c1:34 Òder: Ich hann doch noch nie meddeme Mann geschlòft òder: Ich hodd doch noch nie Geschlechtsverkehr, wertlich: Ich erkenne jò kä Mann. d1:35 NA: das wo óf die Welt kommt e1:35 Òder: Deshalb werrd aach das Heilische, das wo du óf die Welt bréngscht, ‚Sohn vón Gott’ genennt. f1:36 grétt = griet g1:36 Òder: óf sei alde Daache h1:43 Òder: Awwer wer bin ich
LUKAS
6
geglaabt hascht. Wasder de Herr sahn gelosst hat, geht nämlich én Erfillung.“a
45: Lk 11,27-28
Es Maria lobt de Herr
46 Dò hats Maria gesaht: „Mei Seel riehmt de Herr, 47 un mei Geischt freit
sich iwwer Gott, der wo mich rett. 48 Er hat nämlich wohlwollend dòdróff
geguggt, wie niedrich sei Maat és. Jò, vón jétz aan nennt mich jedi Generation
glicklich! 49 Gott, der wo mächdisch és, hat nämlich Großes aamer geduun. Sei
Name és heilisch, 50 un vón Generation zu Generation gilt sei Erbarme dene, die
wo Reschbekt vòrm hann. 51 Met seim Arm hadder mächdische Tade vollbróng.b
Er hat diejeenische ausenanner gedreeb, die wo iwwerheblich sénn un groß vón
sich déngge. 52 Die Mächdische hadder vóm Thron gestoßt un die Niedrische
hochgehob. 53 Wer Hónger hat, dem hadder reichlich fasse esse gebb, un die
Reiche hadder met lääre Hénn fortgeschickt.c 54 Er haddem Volk Israel*, das wo
em dient, geholf un hat nét vergess, fa barmherzisch se sénn. 55 So hodders
ónsere Vòrfahre - em Abraham un seine Nòkomme - fa émmer zugesaht.“ 56 Es Maria és ungefähr drei Monade beim Elisabeth gebleeb. Dann ésses
noch emòò häämgang.
46-55: 1Sam 2,1-10 * 47: Jes 43,3; Hab 3,18 * 48: 1Mo 30,13; 1Sam 1,11 * 49: 5Mo 10,21; Ps 111,9 * 50: Ps 103,13.17 * 51: 1Mo 11,8; 5Mo 5,15; 26,8; Ps 89,11 * 52: Hiob 5,11; 12,19; Ps 75,8; 147,6; Hes 21,31; Mt 23,12; Jak 4,6.10 * 53: Ps 34,11; 107,9 * 54: Ps 98,3; Jes 41,8-9; 55: 1Mo 17,7; 18,18; 22,17; 2Sam 22,51; Mi 7,20
De Johannes, der wo gedaaft hat, kommt óf die Welt
57 Dòdenò és fas Elisabeth die Zeit komm, fa sei Kénd se grien,d un es hat e
klääner Bub óf die Welt gebróng. 58 Sei Nochbare un Verwande hann gehehrt,
dass de Herr arisch barmherzisch meddem war un hann sich meddem gefreit. 59 Wie das Kénd dann acht Daache alt war, dò sénn se sesammekomm, fas se
beschneide*. Se wolldes Zacharias nenne, weil sei Vadder aach so gehääscht hat. 60 Awwer sei Módder hat weddersproch. „Nä“, hat se gesaht, „der soll Johannes
a1:45 Òder: weil du geglaabt hascht, dass én Erfillung geht, wasder de Herr sahn gelosst hat. b1:51 Òder: Met seim Arm hadder machtvoll gehannelt òder: Met seim Arm hadder Macht demonschtriert. Annere Iwwersetzer iwwersetze die Verse 51 bis 54 én de Gäewartsform: Er vollbréngt, dreibt ausenanner, stoßt, hebt hoch, macht satt, schickt fort, helft. c1:53 Òder: un die Reiche hadder läär ausgehn gelosst. d1:57 Òder: Dòdenò és fas Elisabeth die Zeit fasse entbénne komm
LUKAS
7
hääsche.“ 61 „Awwer es gebt doch nimand éna deiner Verwandtschaft, der wo so
hääscht!“, hann die Leit dò zum Elisabeth gesaht. 62 Dann hann se em Vadder
vón dem Kénd met de Hand Zääche gebb, fasse erfahre, wie der das Kénd nenne
wollt. 63 Dò hat de Zacharias nò me Schreibtäfelcheb verlangt un hat dort
drófgeschreeb: „Der Bub hääscht Johannes!“ Dò hann sich die Leit allegar
gewónnert, 64 un ém selwe Aueblick hat de Zacharias sei Mund un sei Zóng noch
emòò gebrauche kénne. Er hat geschwätzt un Gott gelobt. 65 Dòdrófhien hann die Leit, die wo óm de Zacharias un óms Elisabeth eróm
gewohnt hann, allegar e Schreck gréttc, un ém ganze Berschland vón Judäa hann
die Mensche iwwer alles geschwätzt, was sich zugedrah hodd. 66 Un jeder, der
wo dòdevón gehehrt hat, hat sich Gedangge dòdriwwer gemachtd un hat gesaht:
„Was aus dò dem Kénd wohl emòò werrd?“ Die Hand vóm Herr war nämlich
meddem.
59: 1Mo 17,12-13 * 60: Lk 1,13
De Zacharias lobt Gott
67 Dòdrófhien és de Zacharias, de Vadder vón dem Kénd, mém Heilische
Geischt erfillt wòòr un hat prophedisch gesaht: 68 „Kommend, mehr lowe de
Herr, de Gott vóm Volk Israel*! Der és nämlich komm un hat sei Volk erleest. 69
Ausem Keenichshaus vóm David, der wo em gedient hat, hadder óns e starger
Redder hervòrgehn gelosst,e 70 so wie as schónn vón je härf dorch de Mund vón
seine heilische Prophede aangekinnischt hodd. 71 Er hat óns vón ónsere Feinde
un aus de Handg vón all dene gerett, die wo óns hasse.h 72 Met ónsere Vòrfahre
warer barmherzisch un hat sei heilischer Bund nét vergess, 73 das, wasser em
Abraham, ónserm Stammvadder, geschwehrt un zugesaht hodd. Er hat óns
geschenkt, 74 dassmer aus de Handi vón ónserej Feinde erleest werre un ehm so
ohne Angscht dòdedorch diene, 75 dassmer ónser ganzes Läwe lang heilisch un
a1:61 NA: aus b1:63 E klääni Tafel, óf der wo Wachs war un óf die wo die Schrift éngekratzt wòòr és. c1:65 grétt = griet d1:66 Òder: Un jeder, der wo dòdevón gehehrt hat, hats ém Gedächtnis bahall òder: Un jeder, der wo dòdevón gehehrt hat, war dief beéndruckt e1:69 Wertlich: hadder óns e Horn vón de Reddung erweckt. Ém Alde Teschdament sénn Herner vón Diere oft e Simbol fa e großi Kraft. f1:70 Òder: schónn vòr langer Zeit g1:71 Òder: Gewalt h1:71 Òder: Mehr sollde vón ónsere Feinde un aus de Hand vón all dene gerett werre, die wo óns hasse òder: Er hat versproch, fa óns vón ónsere Feinde un aus de Hand vón all dene se redde, die wo óns hasse. i1:74 Òder: Gewalt j1:74 NA: de
LUKAS
8
gerecht vòr ehm sénn. 76 Un du, Kénd, werrscht emòò ‚Prophet vóm Heegschde’
genennt. Du gehscht nämlich vòrm Herr här,a fa em sei Wääche se bahne. 77 Du
bréngscht sei Volk zu der Énsicht, dasses gerett werrd, weilem Gott sei Sinde
vergebt. 78 Ónser Gott és nämlich gudd un barmherzisch!b Deshalb és aach de
helle Mòajeglanz aus de Heh beic óns komm,d 79 fa dene Licht se brénge, die wo
én de Dónggelhäät un ém Schadde vóm Dood läwe un fa ónser Fieß óf dene
Wääch se lengge, der wo zum Friede fiehrt.“ 80 Das Kénd és gewachs, un sei Geischt és stark wòòr.e Bis zu dem Daach, aan
dem wo de Johannes effentlich én Israel ófgedräht és, hadder én de Wildnis*
geläbt.
68: Ps 41,14; 72,18; 106,48; 111,9; Lk 4,18-21; 7,16; 19,44; 24,21 * 69: Ps 18,3; 132,17; 1Sam 2,10; Mt 20,30-31 * 70: Rem 1,2; Jes 9,1-6; Mi 5,1-3; Offb 10,7 * 71: Ps 106,10 * 72: 1Mo 17,7; 2Mo 2,24; 3Mo 26,42; Ps 105,8-9; 106,45 * 73: 1Mo 22,16-18; Jer 11,5; Mi 7,20 * 74-75: Tit 2,12.14 * 76: 2Mo 23,20; Mal 3,1; Mt 11,10; Mk 1,2; Lk 7,27 * 77: Jer 31,34 * 78: 2Mo 34,6; Jes 60,1-2; Sach 6,12; Mal 3,20 * 79: Ps 107,10; Jes 9,1.5; 42,6-7; 59,8; Mt 4,16; Lk 2,14; Rem 3,17 * 80: Mt 3,1
Jesus kommt óf die Welt
(Mt 1,18-25)
Én dene Daache hat de Kaiser Auguschdus* Order gebb,f dass sich die Leit
ém reemische Reich allegar regischtriere losse sollde.g 2 Es war es eerschde
Mòò, dass so e Regischtrierung dorchgefiehrt wòòr és. Zu der Zeit war de
Quirinius Gouverneer* vón Sirie.h
a1:76 Òder: Du gehscht nämlich em Herr vòraus b1:78 Òder: Ónser Gott és nämlich unwahrscheinlich barmherzisch! c1:78 bei = zu d1:78 NA: kommt aach de helle Mòajeglanz aus de Heh bei [zu] óns, das hääscht de Sónneófgang òder de Ófgang vóm Mòajestern. Das és e Bild fas Komme vóm Messias (vgl. Jes 9,2; 60,1-3; Mal 3,20; 2Petr 1,19; Offb 22,16). e1:80 Òder: Das Kénd és greeßer wòòr, un de Heilische Geischt hats stark gemacht. f2:1 Òder: hat de Kaiser Auguschdus e Edikt erloss òder: hat de Kaiser Auguschdus e Dekret erloss òder: hat de Kaiser Auguschdus e Erloss erausgebb g2:1 Wertlich: dass sich die ganz bewohnt Welt regischtriere losse sollt. h2:2 Òder: Es war die eerscht Regischtrierung, die wo dorchgefiehrt wòòr és, wie de Quirinius Gouverneer vón Sirie war. De Quirinius war vón ungefähr 12 v. Chr. bis 9 n. Chr. mòßgeblich aan de reemisch Polidik ém Nahe Oschde bedäälischt. Én seiner Amtszeit als Gouverneer vón Sirie - es Gebiet vón Israel éngeschloss - hat én de Jòhre 6 bis 9 n. Chr. die Volkszehlung stattgefónn, die wo én Apg 5,37 erwähnt werrd. Außerbiblische Hienweise losse awwer die Aannahm zu, dass de Quirinius schónn frieher, un zwar én de Jòhre 6 bis 4 v. Chr., met de Verwaldung vón de Provinz Sirie betraut war. Die Ereichnisse, die wo ém Kabiddel 2 vóm Lukasevangelium bericht werre, falle én die eerscht Amtsperiod vóm Quirinius. Iwwer die és sónscht nix Genaues bekannt.
2
LUKAS
9
3 Dò és jeder én die Stadt gang, aus der wo a här war,a fa sich dort
regischtriere se losse. 4 Aach de Josef és losgezòh. Der hat nämlich zu de Famillje
un Nòkommeschaft vóm David gehehrt un és deshalb vón seim Wohnortb
Nazaret én Galiläa nò Bethlehem én Judäa, én die Stadt vóm David, gang. 5 Dort
wollder sich mém Maria regischtriere losse. Es Maria war meddem verlobtc un
sollt ball Módder werre. 6 Wie se én Bethlehem ware, dò és die Zeit komm, wo
em Maria sei Kénd komme sollt. 7 Dò hats sei eerschder Bub gréttd un hat ne én
Wénnele gewiggelt un én e Fuddergribb geleht. Én der Ónnerkunfte war nämlich
kä Platzf fasse.
4-7: Mt 2,1 * 4: Joh 7,42 * 7: Mt 1,25
Engel un Schòfhieder verkinnische, dass de Messias óf die Welt
komm és
8 Én der Geeschend dort ware Schòfhieder óffem Feld. Die hann naachts óf
ehr Härd ófgebasst. 9 Óf äämòò és e Engel bei seg komm, dene wo de Herr
geschickt hodd, un die Herrlichkäät vóm Herr hat óm se här geleicht. Dò hann
ses arisch met de Angscht se duun grétth. 10 Awwer der Engel hat zu ne gesaht:
„Ehr brauche kä Angscht se hann! Horchend gudd zu: Ich verkinnische eich e
großi Freid, die wo em ganze Volk zudääl werrd.i 11 Fa eich és nämlich heit én de
Stadt vóm David derjeenische óf die Welt komm, der wo eich rett. Der és de
Messiasj* un de Herrk! 12 Un das dò soll eich als Zääche diene: Ehr fénne e Kénd,
das wo én Wénnele gewiggelt és un én era Fuddergribb leiht.“ 13 Óf äämòò war bei dem Engel e großes himmlisches Heer. Das hat Gott
gelobt un gesaht: 14 „Gott én de Heh werrd geehrt, un óf de Ärd kommt Friede
un Freindlichkäät ónner die Mensche.“l 15 Wie die Engel die Schòfhieder dann noch emòò allään gelosst hann un én
a2:3 Wertlich: Dò sénn se allegar, jeder én sei eischeni Stadt, gang b2:4 Wertlich: vón de Stadt c2:5 Vgl. die Aanmergung zu Kap.1,27. d2:7 Òder: Dò hats sei eerschdes Kénd - e Bub - grétt [griet] e2:7 Òder: Pangsjoon f2:7 Òder: sónscht kä Platz g2:9 bei se = zu ne h2:9 grétt = griet i2:10 Òder: Ich brénge eich e guddi Nòricht, die wo emòò es ganze Volk erfreit. j2:11 Òder: Grischdus k2:11 Herr és én de Septuaginda, de griechisch Iwwersetzung vóm Alde Teschdament, die wo vón de griechisch-spròchische Judde un de eerscht Gemään benutzt wòòr és, die Bezäächnung fa Gott. l2:14 NA: un óf de Ärd kommt Friede ónner die Mensche, aan dene wo Gott Gefalle hat òder: un óf de Ärd kommt Friede ónner die Mensche, die wo Gott gefalle.
LUKAS
10
de Himmel seréckgang sénn, dò hann die Schòfhieder zu enanner gesaht:
„Kommend, mehr gehn nò Bethlehem un gugge óns die Sach aan, die wo sich
dort zugedrah hat un die wo óns de Herr bekannt gemacht hat.“ 16 Dò hann se sich eilischa óf de Wääch gemacht un hanns Maria un de Josef
un aach das Kénd gefónn, das wo én der Fuddergribb geläh hat. 17 Un wie sesb
gesiehn hodde, dò hann se iwwerallc bekannt gemacht, was ne der Engel iwwer
das Kénd gesaht hodd. 18 Un jeder, der wos gehehrt hat, hat sich iwwer das
gewónnert, wassem die Schòfhieder dò verzehlt hann. 19 Es Maria hat dò die
Sache awwer allegar én seim Herz bahall un hat émmer werrer dòdriwwer
nògedénkt. 20 Die Schòfhieder sénn dann noch emòò seréckgang un hann Gott
fa alles geriehmt un gelobt, wasse gehehrt un gesiehn hodde. Es war alles genau
so, wies ne der Engel gesaht hodd.
11: Mt 20,30-31; Joh 4,42; Apg 5,31; 13,23; 2Petr 1,11 * 13: Ps 103,20-21 * 14: 4Mo 6,26; Jes 57,19; Mt 10,13.34; Mk 9,50; Lk 1,79; 10,5-6; 12,51; 19,38.42; 24,36; Joh 14,27; Apg 10,36; Eph 2,14.17 * 19: Lk 2,51
Jesus werrd beschneet un Gott ém Tembel dargebróng
21 Wie acht Daache späder die Zeit komm war, fa das Kéndd se beschneide*,
dò hannem sei Eldere de Name Jesus gebb. Dene Name hodd der Engel schónn
genennt, eebs Maria én annere Ómstänn war. 22 Un wie die Daache vòrbei ware, die wos Gesetz* vóm Mose em Mariae
vòrgeschreeb hat, fa noch emòò rein* se werre, dò hann se das Kénd nò
Jerusalem gebróng, fas em Herr darsebrénge. 23 Én dem Gesetz, das wo de Herr
gebb hat, steht nämlich geschreeb: Alles, was männlich és un was als eerschdes
óf die Welt kommt, soll em Herr geweiht werre.f 24 Se sénn aach nò Jerusalem
komm, fa e Opfer darsebrénge, so wies das Gesetz, das wo de Herr gebb hat,
vòrschreibt: e Turdeldauwepaar òder zwää jónge Dauwe.g
21: 1Mo 17,12; Lk 1,31.59 * 22-24: 3Mo 12,1-8; 4Mo 18,15-16 * 23: 2Mo 13,2.12.15 * 24: 3Mo 12,6-8
a2:16 Òder: dabber b2:17 Òder: Un wie se die drei c2:17 NA losst iwwerall aus. d2:21 NA: fanne e2:22 NA: de Eldere f2:23 Vgl. 2Mo 13,2 g2:24 Vgl. 3Mo 12,8
LUKAS
11
De Simeon uns Hanna
25 Én Jerusalem hat zu der Zeit e Mann geläbt, der wo Simeon gehääscht hat.
Der war gerechta un hat Gott geacht. De Heilische Geischt hat óffem geruht, un
er hat dòdróff gewart, dass Israel* gedreescht werrd. 26 Vóm Heilische Geischt
hodder zugesahtb gréttc, dasser nét sterwe däd, bisser de Messias* gesiehn hätt,
dene wo de Herr schigge däd. 27 Jétz hat ne de Heilische Geischt én de Tembel*
gefiehrt, un wie die Eldere de klääne Jesus erenngebróng hann, fa meddem se
mache, wasses Gesetz* vòrschreibt,d 28 dò hat de Simeon das Kénd én seie Arme
gehòlf un hat Gott gelobt un gesaht: 29 „Herr, jétz loscht du dei Diener ém Friede
gehn,g wie du gesaht hoscht. 30 Met meine eischene Aue hann ich nämlich die
Reddung gesiehn, die wo vón dehr kommt 31 un die wo du gemacht hascht, dasse
jedes Volk siehn kann. 32 Se és e Licht, das wo die Mensche erleicht, die wo kä
Judde sénn,h un das wo deim Volk Israel Herrlichkäät bréngt.“ 33 De Josef un die Módder vón Jesusi hann sich iwwer das gewónnert, was de
Simeon dò iwwer Jesus gesaht hat. 34 Dann hat se de Simeon geseeschend un
hat zum Maria, de Módder vón Jesus, gesaht: „Horsch emòò här! Der dò és
dòdezu bestémmt, dass e ganzer Haufe Leit én Israel dorch ne zu Fall komme
òder ófstehn. Er muss aach e Zääche sénn, dem wo weddersproch werrd. 35
Dòdedorch soll aans Licht komme, was e ganzer Haufe Mensche ém Geheime
déngge.j Dehr selwer stecht de Schmerz awwer emòò wie e Schwärt dorch die
Seel.“ 36 Ém Tembel war aach e Prophedin, die wo Hanna gehääscht hat. Die war e
Dochder vóm Penuel ausem Stamm Ascher. Se war schónn én zémlich
vòrgeréckdem Alder. Als jóngi Fraa hodd se geheirat un siwwe Jòhr met eeam
Mann sesammegeläbt. 37 Jétz war se e Witwe un ungefähr viereachtzisch Jòhr
alt. Se hat sich aandauernd ém Tembel ófgehall,k un Daach un Naacht hat se Gott
gedient un dòdebei gefascht un gebäd. 38 Es Hanna és én dem Moment
debeikomm, wie Jesus dargebróng werre sollt, un haddem Herrl dangge gesaht.m
a2:25 Òder: rechtschaffe b2:26 Òder: offebart c2:26 grétt = griet d2:27 Òder: fa meddem se mache, was nòm Gesetz ieblich war òder: fa meddem se mache, was nòm Gesetz Brauch war e2:28 NA: die f2:28 gehòl = geholl = genómm g2:29 Òder: jétz kannscht du dei Diener ém Friede sterwe losse h2:32 Òder: Se és e Licht, das wo dich dene Mensche offebart, die wo kä Judde sénn i2:33 NA: De Vadder un die Módder vón Jesus j2:35 Òder: Dòdedorch solle die geheime Gedangge vómme ganzer Haufe Mensche aans Licht komme. k2:37 Òder: Se és némeh ausem Tembel fortgang l2:38 NA: Gott m2:38 Òder: un hat de Herr gelobt.
LUKAS
12
Es hat aach zu all dene iwwer das Kénd geschwätzt, die wo én Jerusalem dòdróff
gewart hann, dasse erleest werre.a 39 Wie de Josef uns Maria alles gemacht hodde, wasses Gesetz* vòrschreibt,
das wo de Herr gebb hat, dò sénn se noch emòò én die Stadt Nazaret én Galiläa
seréckgang, wo se gewohnt hann. 40 Dort és das Kénd gewachs, un sei Geischt
ésb stark wòòr.c Gott hats met Weishäät erfillt, un sei Gnad hat óffem geruht.
25: 1Mo 49,18 * 30: Jes 40,5 * 31: Jes 52,10 * 32: Jes 42,6; 46,13; 49,6 * 34: Jes 8,14; Lk 20,17-18; Apg 28,22; 1Kor 1,23; 1Petr 2,8 * 35: Joh 19,25 * 37: Mt 6,16-17; 1Tim 5,5 * 38: Jes 52,9
Jesus és ém Alder vón zwellef Jòhr noch emòò ém Tembel
41 Jesus sei Eldere sénn jedes Jòhr ófs Passafescht* nò Jerusalem gang. 42
Wie Jesus zwellef Jòhr alt war, sénn se noch emòò nò Jerusalemd gang, so
wiesem Feschtbrauch entsproch hat. 43 Un wie die Feschtdaache zu Enn ware,
dò hann se sich óf de Häämwääch gemacht. De jónge Jesus és awwer én
Jerusalem gebleeb, ohne dasses de Josef un die Módder vón Jesuse gemerkt
hann. 44 Se hann geménnt, er wär irschendwo bei dene, die wo met ne ónnerwägs
ware,f un sénn e Daachesstreck weit gerääst. Dann hann se ne bei ehre Verwande
un Bekannde gesucht. 45 Wie se ne nét gefónn hann, dò sénn se noch emòò nò
Jerusalem seréckgang un hanne dort gesucht. 46 Drei Daache späderg hann se ne
ém Tembel* gefónn. Er hat midde ónner de Lehrer gehóggt un hat ne
zugehorscht un se ausgefròht. 47 Un jeder, der wo ne gehehrt hat, hat dòdriwwer
gestaunt, dasser so gudd verstann un Antwort gebb hat. 48 Wie ne sei Eldere gesiehn hann, dò ware se ganz außer sich. „Kénd“, hat
sei Módder zum gesaht, „fa was hasche óns das dò nóór aangeduun? Gugg emòò,
dei Vadder un ich hann dich voll Angscht gesucht!“ 49 Dò hadder zu ne gesaht:
„Fa was hanner mich dann gesucht? Hanner dann nét gewésst, dass ich mich óm
die Aangeläehääde vómeim Vadder kémmere muss?“h 50 Se hann awwer nét
verstann, wasser ne dòdemet sahn wollt. 51 Dòdenò ésser met ne nò Nazaret seréckgang un war ne gehorsam.i Sei
a2:38 NA: die wo dòdróff gewart hann, dass Jerusalem erleest werrd. b2:40 NA: Dort és das Kénd gewachs un c2:40 Òder: Dort és das Kénd greeßer wòòr, un de Heilische Geischt hats stark gemacht. d2:42 NA losst nò Jerusalem aus. e2:43 NA: ohne dasses sei Eldere f2:44 Òder: er wär irschendwo én der Rääsegesellschaft òder: er wär irschendwo én der Pilscherschar g2:46 Òder: Aam drédde Daach h2:49 Òder: dass ich ém Haus vómeim Vadder sénn muss? i2:51 Òder: un hat sich ne ónnergeordnet.
LUKAS
13
Módder hat dò die Sache awwer allegar én eeam Herz bahall.
41: 2Mo 12,1-27; 23,14-17; 5Mo 16,1-8 * 42: 2Mo 12,15.18 * 49: Joh 2,16 * 51: Lk 2,19
Jesus sei Juchendzeit
52 Jesus és älder wòòr un hodd émmer meh Weishäät,a un bei Gott un bei de
Mensche hadder émmer meh Gefalle gefónn.
52: 1Sam 2,26
DE LUKAS BESCHREIBT, WIE JESUS SEI WIRGE VÒRBEREIT
WÒÒR ÉS: 3,1-4,13
De Johannes, der wo gedaaft hat, breddischt
(Mt 3,1-12; Mk 1,1-8; Joh 1,19-28)
Es war es fóffzehnde Jòhr, én dem wo de Kaiser Tiberiusb regiert hat. De
Pontius Piladus war Gouverneer* vón Judäa,c de Herodesd* hat iwwer
Galiläa geherrscht, de Philibbus, sei Bruder, iwwer Ituräa uns trachonidische
Land, un de Lisanias iwwer Abilene. 2 Owwerschde Brieschder* ware de Hannas
un de Kaiphas.e
Dò hat Gott zum Johannes, em Sohn vóm Zacharias, én de Wildnis*
geschwätzt.f 3 De Johannes és dòdrófhien én die Geeschend aam Jordan gang un
hat dort iwwerall gebreddischt: „Bekehrend eich,g un lossend eich daafe! Dann
vergebt eich Gott eier Sinde!“ 4 So és én Erfillung gang, was de Prophet Jesaja
én seim Buch geschreeb hat. De Jesaja saht:h E Stémm ruft én de Wildnis*:
Richdend de Wääch vóm Herr, un machend sei Stròße grad. 5 Jedes Daali soll
ófgefillt un jeder Bersch un Hiwwel abgedrah werre. Was grómm és, soll gradj
a2:52 Òder: Jesus hat aan Weishäät un Alder zugeleht b3:1 De Tiberius war de Nòfolscher vóm Auguschdus un vón 14 bis 37 n. Chr. Kaiser én Rom. Demnò hat de Johannes sei Dienscht óms Jòhr 28 n. Chr. aangefang. c3:1 Vón 26 bis 36 n. Chr. d3:1 Das hääscht de Herodes Andipas. e3:2 De Hannas war vòrm Jòhr 15 n. Chr. de owwerschde Brieschder. Dòdenò hadder sei Énfluss ónnerm Kaiphas, seim Nòfolscher, ausgeiebt. Der war de Mann vón seiner Dochder un vón 18 bis 36 n. Chr. ém Amt. f3:2 Òder: Dò hat Gott em Johannes, em Sohn vóm Zacharias, én de Wildnis e Botschaft aanvertraut. g3:3 Òder: Kehrend óm h3:4 NA losst aus: De Jesaja saht i3:5 Òder: Jedi Schlucht j3:5 Òder: begradischt
3
LUKAS
14
werre, un was unäwea és, soll zume äwene Wääch werre. 6 Die Mensche siehn
dann allegar,b dasse Gott redde dudd.c d 7 Die Leit sénn én großer Zahl bei dee Johannes gang, fa sich vóm daafe se
losse. Dò hat de Johannes zu ne gesaht: „Ehr Schlangebrut! Wer hat eich dann
óf dene Gedangge gebróng, ehr kénnde dem Gerichtf entgehn, das wo kommt? 8
Bréngend Frucht hervòr, die wo weist, dassner eich bekehrt hann,g un fangend
nét aan, fa bei eich selwer se sahn: ‚De Abraham és jò ónser Vadder.’ Ich sahn
eich: Gott kann aus dò dene Stään Kénner fa de Abraham mache. 9 Die Ax és
schónn aan die Wòrzel vón de Bääm geleht, un jeder Baam, der wo kä guddi
Frucht hervòrbréngt, werrd abgehackt un éns Feier geschméss.“ 10 Dò hann die Leit de Johannes gefròht: „Was sollemern jétz mache?“ 11 De
Johannes hat ne zur Antwort gebb: „Wer zwää Hémde* hat, soll ääns dem genn,
der wo käns hat, un wer ebbes fasse esse hat, solls genau so mache.“ 12 Die Zellnerh* sénn aach bei nei komm, fa sich daafe se losse, un hanne
gefròht: „Määschder, was solle mehr dann mache?“ 13 „Verlangend nét meh,
wiener vòrgeschreeb gréttj hann!“, hat ne de Johannes zur Antwort gebb. 14 „Un mehr“, hanne die Soldade gefròht, „was solle mehr mache?“ De
Johannes hat zu ne gesaht: „Pressend aus nimand met Drohungek òder falsche
Aanschuldischunge Geld eraus, un gennt eichl met eierm Sold sefreere!“ 15 Es Volk war voll Erwardung, un die Leit hann sich allegar ém Stillem
gefròht, ob de Johannes nét villeicht selwer de Messias* wär.n 16 Awwer de
Johannes hat ne allegar zur Antwort gebb: „Ich daafe eich meto Wasser. Es
kommt awwer jemand, der wo stärger wie ich és, un ich bins nét wärt, fa sei
Schuggebénnel ófseknibbele. Der daaft eich emòò mémp Heilische Geischt un
met Feier. 17 Die Schibb* hadder schónn én de Hand, un er trennt die Sprau vóm
a3:5 Òder: holprich b3:6 Òder: Die ganz Menschhäät sidd dann c3:6 Òder: wie Gott die Reddung bréngt. d3:4-6 Vgl. Jes 40,3-5. e3:7 bei de = zum f3:7 Wertlich: Zorn g3:8 Òder: dassner ómgekehrt sénn h3:12 Òder: Steiereéndreiwer i3:12 bei ne = zum j3:13 grétt = griet k3:14 Òder: met Gewalt l3:14 Òder: Ehr solle nimand misshannele un kä falsche Aanklaache erheewe! Gennt eich òder: Ehr solle nimand ausrauwe un nimand erpresse! Gennt eich m3:15 Wertlich: én eeam Herz n3:15 Òder: un jeder hat sich ém Stille gefròht: „És de Johannes nét villeicht selwer de Messias?“ o3:16 Òder: ém p3:16 Òder: ém
LUKAS
15
Wääza un sammelt de Wääz én sei Scheier.b Die Sprau verbrennder awwer
meddeme Feier, das wo nie ausgeht.“c 18 Met noch emme ganzer Haufe annere Worde hat de Johannes es Volk
ermahnt un haddem die Gudd Nòricht gebreddischt. 19 Er hat aach de Herodes*,
der wo iwwer Galiläa geherrscht hat, serechtgewéss, weiler es Herodias, die Fraa
vón seim Bruder Philibbusd, geheirate un aach sónscht e ganzer Haufe beese
Sache aangestellt hodd. 20 Zu all dem hadder aach noch das dò gemacht: Er hat
de Johannes éns Gefängnis schmeiße gelosst.
3-6: Mt 2,1-6; Mk 1,2-6 * 2: Hes 1,3; Hos 1,1 * 3: Lk 24,47; Joh 1,19-23; Apg 13,24; 19,4 * 4-6: Jes 40,3-5 * 6: Lk 2,30-31; Apg 28,28 * 7-9: Mt 3,7-10 * 7: Lk 21,5-36 * 8: Lk 1,54-55 * 9: Mt 7,19 * 15-17: Mt 3,11-12; Mk 1,7-8 * 15: Joh 1,24-28 * 16: Lk 4,18; Apg 1,5; 11,16; 13,25; 19,2-4 * 19-20: Mt 14.3-4; Mk 6,17-18
Jesus werrd gedaaft
(Mt 3,13-17; Mk 1,9-11)
21 Wie sich die Leit allegar daafe gelosst hann, dò és Jesus aach gedaaft wòòr.
Un wie a gebäd hat, dò hat sich de Himmel ófgeduun, 22 un de Heilische Geischt
és én leibhafdischer Gestalt wie e Daub óf ne erónner komm. Dann hat e Stémm
vóm Himmel här gesaht: „Du bischt mei liewer Sohn. Aan dehr hann ich mei
Freid!“
21-22: Mt 3,13-17; Mk 1,9-11; Joh 1,29-34 * 21: Mt 3,16; Lk 5,16 * 22: 1Mo 22,2; Ps 2,7; Jes 42,1; Mt 3,17; Lk 4,18; 9,35; 20,13
Jesus sei Vòrfahre
(Mt 1,1-17)
23 Jesus war ungefähr dreißisch Jòhr alt, wie a met seim Dienscht aangefang
hat. Er war de Sohn vóm Josef - so hann die Leit geménnt -, un de Josef war de
a3:17 Òder: un er macht sei Dreschplatz grindlich sauwer b3:17 NA: Die Schibb hadder schónn én de Hand, fa die Sprau vóm Wääz se trenne un de Wääz én sei Scheier se sammele. c3:17 Òder: das wo nimand ausmache kann. Jesus trennt emòò die gudde Mensche vón de schlechde Mensche. Die Gudde komme bei ne én de Himmel un die Schlechde én die Hell. d3:19 NA losst Philibbus aus. e3:19 De Herodes hat met seiner Schwächerin sesamme geläbt, die wo de Philibbus hógge gelosst hodd.
LUKAS
16
Sohna vóm Eli, 24 de Eli de Sohn vóm Mattat,b de Mattat de Sohn vóm Levi, de
Levi de Sohn vóm Melchi, de Melchi de Sohn vóm Jannai, de Jannai de Sohn
vóm Josef, 25 de Josef de Sohn vóm Mattitja, de Mattitja de Sohn vóm Amos, de
Amos de Sohn vóm Nahum, de Nahum de Sohn vóm Hesli, de Hesli de Sohn vóm
Naggai, 26 de Naggai de Sohn vóm Mahat, de Mahat de Sohn vóm Mattitja, de
Mattitja de Sohn vóm Schimi, de Schimi de Sohn vóm Josef, de Josefc de Sohn
vóm Joda, 27 de Joda de Sohn vóm Johanan, de Johanan de Sohn vóm Resa, de
Resa de Sohn vóm Serubbabel, de Serubbabel de Sohn vóm Schealtiel, de
Schealtiel de Sohn vóm Neri, 28 de Neri de Sohn vóm Melchi, de Melchi de Sohn
vóm Addi, de Addi de Sohn vóm Kosam, de Kosam de Sohn vóm Elmadam, de
Elmadam de Sohn vóm Er, 29 de Er de Sohn vóm Jose, de Josed de Sohn vóm
Elieser, de Elieser de Sohn vóm Jorim, de Jorim de Sohn vóm Mattat, de Mattat
de Sohn vóm Levi, 30 de Levi de Sohn vóm Simeon, de Simeon de Sohn vóm
Juda, de Juda de Sohn vóm Josef, de Josef de Sohn vóm Jonam, de Jonam de
Sohn vóm Eljakim, 31 de Eljakim de Sohn vóm Melea, de Melea de Sohn vóm
Menam, de Mename de Sohn vóm Mattata, de Mattata de Sohn vóm Natan, de
Natan de Sohn vóm David, 32 de David de Sohn vóm Isai, de Isai de Sohn vóm
Obed, de Obed de Sohn vóm Boas, de Boas de Sohn vóm Salmon, de Salmon de
Sohn vóm Nachschon, 33 de Nachschon de Sohn vóm Amminadab, de
Amminadab de Sohn vóm Aram, de Aramf de Sohn vóm Hezron, de Hezron de
Sohn vóm Perez, de Perez de Sohn vóm Juda, 34 de Juda de Sohn vóm Jakob, de
Jakob de Sohn vóm Isaak, de Isaak de Sohn vóm Abraham, de Abraham de Sohn
vóm Terach, de Terach de Sohn vóm Nahor, 35 de Nahor de Sohn vóm Serug, de
Serug de Sohn vóm Regu, de Regu de Sohn vóm Peleg, de Peleg de Sohn vóm
Eber, de Eber de Sohn vóm Schelach, 36 de Schelach de Sohn vóm Kenan, de
Kenan de Sohn vóm Arpachschad, de Arpachschad de Sohn vóm Sem, de Sem
de Sohn vóm Noah, de Noah de Sohn vóm Lamech, 37 de Lamech de Sohn vóm
Methusalah, de Methusalah de Sohn vóm Henoch, de Henoch de Sohn vóm
Jered, de Jered de Sohn vóm Mahalalel, de Mahalalel de Sohn vóm Kenan, 38 de
Kenan de Sohn vóm Enosch, de Enosch de Sohn vóm Set, de Set de Sohn vóm
Adam, un de Adam war de Sohn vón Gott.g
a3:23 Sohn kann én jiedische Abstammungslischde manchemòò aach Enggel òder e noch weider entfernder Nòkomme bedeide. b3:23-24 Wertlich: Er war de Sohn vóm Josef - so hann die Leit geménnt -, der war de Sohn vóm Eli, 24 der war de Sohn vóm Mattat. So gehts entsprechend weider bis aans Enn vón der Lischt. c3:26 NA: vóm Josech, de Josech d3:29 NA: vóm Josua, de Josua. Ém Griechische hat der Name die Form Jesus. e3:31 NA: vóm Menna, de Menna f3:33 NA: de Amminadab de Sohn vóm Admin, de Admin de Sohn vóm Arni, de Arni g3:23-38 Dò das Geschlechtsregischder ónnerscheid sich von dem ém Matthäusevangelium dòdedorch, dasses réckwärts laaft. E ganzer Haufe Ausleher siehn dòdrenn die leiblich Abstammung vón Jesus iwwers Maria. Dem gäiwwer stellt Matthäus 1,1-17 die Abstammung vóm Josef dar. Jesus war de rechtliche Erwe vóm
LUKAS
17
23: Lk 4,22 * 27: 1Chr 3,17; Esr 3,2 * 31-33: 1Chr 2,1-14; Rut 4,17-22 * 31: 2Sam 5,14 * 33-38: 1Mo 5,1-32; 11,10-26; 21,2-3; 25,19-26; 29,35
Jesus werrd óf die Pròb gestellt
(Mt 4,1-11; Mk 1,12-13)
Erfillt vóm Heilische Geischt és Jesus vóm Jordan seréckkomm.
Dòdrófhien hat ne de Heilische Geischt én die Wildnis* gefiehrt,a 2 wo a
verzisch Daache lang vóm Deiwel óf die Pròb gestellt wòòr és.b Die ganz Zeit
iwwer hadder nix gess. Un aam Schluss,c wie die verzisch Daache vòrbei ware,
hodder Hónger. 3 Dò hat de Deiwel zum gesaht: „Wann du de Sohn vón Gott
bischt, dann sah doch zu dò dem Stään, er soll zu Brot werre.“ 4 Jesus haddem
awwer zur Antwort gebb: „Es steht geschreeb: De Mensch läbt nét nóór vóm
Brot, sondern vón allem, was Gott gesaht hat.“d 5 Dòdrófhien hat ne de Deiwele óf e hocher Berschf gefiehrt un haddem émme
äänzische Aueblick jedes Reich gewéss, das wos óf de Welt gebb hat. 6 Dann
hadder zum gesaht: „Dehr genn ich die ganz Macht un Herrlichkäät vón dò dene
Reiche. Se és mehr nämlich iwwerdrah wòòr, un ich genn se, wem ich wéll. 7
Wann du mich aanbädscht, és das alles dein!“ 8 Jesus haddem awwer zur
Antwort gebb: „Mach, dass du fortkommscht, du Deiwel!g Es steht nämlichh
geschreeb: Du sollscht de Herr, dei Gott, aanbäde un ehm allään diene.“i 9 Dòdrófhien hat ne de Deiwel nò Jerusalem gefiehrt un hat ne óf de
heegschde Punkt vóm Tembel* gestellt. „Wann du de Sohn vón Gott bischt“,
hadder zum gesaht, „dann schmeiß dich dochj vón dò enónner! 10 Es steht
nämlich geschreeb: Wä dehr gebt Gott seine Engel Order, fa dich se beschitze. 11 Un: Se drahn dich óf ehre Hénn, dass du met deim Fuß nét aan e Stään stoße
duscht.“k 12 „Es hääscht awwer aach: Du sollscht de Herr, dei Gott, nét
erausfordere!“,l haddem Jesus zur Antwort gebb.
Josef un hat deshalb vón de menschlich Seit här gesiehn Aanspruch óf de Thron vóm David. a4:1 NA: én de Wildnis erómgefiehrt b4:1-2 Òder: Dòdrófhien hat ne de Heilische Geischt verzisch Daache lang én die Wildnis gefiehrt, wo a vóm Deiwel óf die Pròb gestellt wòòr és. c4:2 NA losst aam Schluss aus. d4:4 Vgl. 5Mo 8,3. NA losst aus: sondern vón allem, was Gott gesaht hat. e4:5 NA: hadder ne f4:5 NA: hoch enóff g4:8 NA losst aus: Mach, dass du fortkommscht, du Deiwel. h4:8 NA losst nämlich aus. i4:8 Vgl. 5Mo 6,13 j4:9 Òder: dann sterz dich doch òder: dann spréng doch k4:11 Vgl. Ps 91,11-12 l4:12 Vgl. 5Mo 6,16
4
LUKAS
18
13 Wie de Deiwel met all seine Versuchunge ferdisch war, dò hadder ne e
zeitlang én Ruh gelosst.a
1-13: Mt 4,1-11; Mk 1,12-13 * 1-2: Mt 6,16-17; Lk 4,18; Hebr 4,15 * 4: 5Mo 8,3 * 6: Mt 28,18; Joh 12,31 * 8: 5Mo 5,9; 6,13 * 10-11: Ps 91,11-12 * 12: 5Mo 6,16 * 13: Lk 22,3.31; Hebr 4,15
DE LUKAS BERICHT DÒDEVÓN, WIE JESUS ÉN GALILÄA
GEWIRKT HAT: 4,14-9,50
Jesus dräht es eerschde Mòò effentlich én Galiläa óf
(Mt 4,12-17; Mk 1,14-15)
14 Erfillt met de Kraft vóm Heilische Geischt és Jesus nò Galiläa seréckkomm,
un sei Ruf hat sich rónd eróm én de ganz Geeschend ausgebräät.b 15 Er hat én dec
Sinagooche* gelehrt, un die Leit hanne allegar geriehmt.
14-15: Mt 4,12.17; Mk 1,14-15 * 14: Lk 4,18.37; 5,15
Jesus werrd én Nazaret abgelehnt
(Mt 13,53-58; Mk 6,1-6)
16 So ésser aach nò Nazaret komm, wo a groß wòòr és. Aam Sabbat* ésser wie
gewehnt én die Sinagooch* gang un és ófgestann, fa aus de Heilisch Schrift
vòrseläse.d 17 Dò haddem de Sinagoochediener die Buchroll vóm Prophet Jesaja
gebb. Wie a die ófgerollt hat, dò hadder die Stell gefónn, én der wos hääscht: 18
Der Geischt, dene wo de Herr gebt, ruht ófmer, weil mich de Herr gesalbte hat:
Ich soll de Arme die Gudd Nòricht verkinnische. Er hat mich geschickt, fa
diejeenische se hääle, die wo e gebrochenes Herz hann,f fa de Gefangene se
breddische, dasse frei sénn solle, un de Blinde, dasse noch emòò siehn kénne, fa
diejeenische, die wo ónnerdréckt werre, se befreie, 19 un fa das Gnadejòhr
ausserufe, das wo de Herr gewährt.g 20 Dann hat Jesus die Buchroll noch emòò
sesammegerollt un hat se em Sinagoochediener seréckgebb un sich hiengehóggt.
a4:13 Òder: dò hadder ne én Ruh gelosst, bis sich e anneri Geläehäät ergenn däd. b4:14 Òder: un schónn ball hann die Leit én de ganz Geeschend dort vóm geschwätzt. c4:15 Wertlich: ehre d4:16 Émme Sinagoochegoddesdienscht hat jeder Judd dòdezu ófgeruf werre kénne, fa ausem Alde Teschdament vòrseläse. e4:18 Die Salwung bedeit, dass jemand én e Dienscht fa Gott éngesetzt wòòr és (vgl. 2,Mo 40,13; 1Sam 16,13). Jesus és derjeenische, dene wo Gott gesalbt hat. f4:18 NA losst aus: fa diejeenische se hääle, die wo e gebrochenes Herz hann. g4:18-19 Vgl. Jes 61,1-2
LUKAS
19
Die Leit én de Sinagooch hanne allegar ganz gespannta aangeguggt. 21 Dò hadder
aangefang, fa zu ne se schwätze: „Heit és dò der Abschnitt aus de Heilisch Schrift,
dene woner grad gehehrt hann, én Erfillung gang!“ 22 Die Leit hann Jesus allegar zugestémmt un hann sich dòdriwwer
gewónnert, dasser so begnad geschwätzt hat. Se hann awwer aach gefròht: „És
das dann nét em Josef sei Sohn?“ 23 Jesus hat ne zur Antwort gebb: „Ehr
hallemer bestémmt dò das Sprichwort vòr:b ‚Dogder, mach dich selwer gesónd!’
un sahn dann zumer: ‚Wann du én Kapernaum so große Sache gemacht hascht,
wiemer gehehrt hann, dann mach se doch aach én dò der Stadt, én der wo du
dehääm bischt!’“ 24 „Das ääne sahn ich eich“, hat Jesus weider gesaht, „kä Prophet gilt ebbes
én der Stadt, én der wo a dehääm és.c d 25 Ich sahn eich awwer die Wòhrhäät:e Én
de Daache vóm Elija hats én Israel* e ganzer Haufe Witwe gebb, wies drei Jòhr
un sechs Monade lang nét geränt hat un wie e großi Hóngersnot iwwers ganze
Land komm és. 26 Gott hat de Elija awwer bei käänif vón dene geschickt wie nóór
bei eg Witwe én Zarbat ém Gebiet vón Sidon. 27 Un én de Zeit vóm Prophet Elisa
hats én Israel e ganzer Haufe Aussätzische* gebb. Awwer Gotth hat kääner vón
dene gehäälti wie nóór de Naamann aus Sirie.“ 28 Wie die Leit én de Sinagooch das gehehrt hann, dò sénn se allegar wiedisch
wòòr 29 un sénnj ófgespróng. Se hann Jesus aus de Stadt enausgedreebk un aan
de Abhangl vón dem Bersch gefiehrt, óf dem wo ehr Stadt gebaut war. Dort
wollde se ne enónnersterze, 30 awwer er és midde dorch se dorchgang un weider
gezòh.
16-30: Mt 13,54-58; Mk 6,1-6 * 18-21: Lk 1,68 * 18-19: Jes 29,18; 42,7; 58,6; 61,1-2; Mt 11,5; Lk 7,22 * 18: Mt 1,18.20; 3,11.16; 4,1; 12,18.28.31-32; 28,19; Mk 1,8.10.12; 3,29; Lk 1,35; 3,16.22; 4,1.14; 10,21; 24,49; Apg 1,2.5.8; 2,4.17-18 * 19: 3Mo 25,10 * 22: Lk 3,23; Joh 6,42 * 24: Joh 4,44 * 25: 1Keen 17,1-16; Jak 5,17 * 26: 1Keen 17,8-24 * 27: 2Keen 5,1-27
a4:20 Òder: hanne allegar erwardungsvoll b4:23 Òder: Ehr zidieremer ganz bestémmt dò das Sprichwort c4:24 Òder: én der Stadt, aus der wo a stammt òder: én der Stadt, én der wo a groß wòòr és. d4:24 Òder: kä Prophet werrd én der Stadt aanerkannt, én der wo a dehääm és. e4:25 Òder: Ich versichere eich awwer f4:26 bei kääni = zu kääner g4:26 bei e = zu era h4:27 Òder: Awwer de Elisa i4:27 Wertlich: gereinischt j4:28-29 Òder: dò hat se allegar die Wut gepackt, 29 un se sénn k4:29 Òder: enausgestoßt òder: enausgezerrt òder: enausgeschlääft l4:29 Òder: Steilhang òder: Rand
LUKAS
20
Jesus dreibt én de Sinagooch vón Kapernaum e Dämon aus
(Mk 1,21-28)
31 Dòdenò és Jesus nò Kapernaum enónner gang - das és e Stadt én Galiläa -
un hat die Leit dort aam Sabbat* gelehrt. 32 Dò ware die Leit vón dem, wasser
gelehrt hat,a dief beéndruckt.b Er hat nämlich met Vollmacht gebreddischt. 33 Én der Sinagooch* war aach e Mann, der wo vómme beesec, dämonische
Geischt besess war.d Der hat lauthals gegrésch: 34 „Loss óns én Ruh! Was
hammehr met dehr se duun, Jesus vón Nazaret? Bischt du komm, fa óns éns
Verderwe se sterze?e Ich wääß, wer du bischt! Du bischt derjeenische, der wo
heilisch és un dene wo Gott geschickt hat.“ 35 Dò hat Jesus dem beese Geischt
gedrohtf un hat zum gesaht: „Sei rujsch un fahr vón dem Mann aus!“ Dòdrófhien
hat der Dämon dene Mann midde én de Sinagooch óf de Boddem geschméssg un
és vóm ausgefahr, ohne dasserm hat kénne schade. 36 Dò sénn die Leit allegar
verschrock, un ääner hat de annere gefròht: „Was éssen das, was der dò saht?h
Der dudd de beesei Geischder met Vollmacht un Kraft gebiede,j un die fahre aus.“ 37 Dòdrófhien hat sich sei Ruf aan jedem Ort én der ganz Geeschend
ausgebräät.k
31-37: Mk 1,21-28 * 31: Mt 4,13; Joh 2,12 * 32: Mt 7,28-29; Joh 7,46 * 34: Mt 8,29; Mk 3,11; 5,7; Lk 8,28; Joh 2,4 * 36: Mt 7,29 * 37: Lk 4,14; 5,15
E ganzer Haufe Leit werre gesónd
(Mt 8,14-17; Mk 1,29-34)
38 Dann és Jesus aus der Sinagooch* gangl un ém Haus vóm Simon
éngekehrt. Em Simon sei Schwehrmódder hodd awwer hoches Fiewer, un die
Leit ém Hausm hann aan Jesus aangehall, er sollder helfe. 39 Dò hadder sich
a4:32 Òder: vón der Art, wie a gelehrt hat b4:32 Òder: arisch betroff òder: ganz außer sich òder: iwwerwäldischt. c4:33 Wertlich: unsauwere. Analooch én Vers 35. d4:33 Òder: dene wo e beeser, dämonischer Geischt beherrscht hat. e4:34 Òder: Du bischt doch nóór komm, fa óns éns Verderwe se sterze! f4:35 Òder: Dò hat Jesus dene beese Geischt aangeherrscht g4:35 Òder: Dòdrófhien hat der Dämon dene Mann midde ónner die Leit geschméss h4:36 Òder: un hann zuenanner gesaht: „Was éssen dò los? òder: un hann zuenanner gesaht: „Was gehden dò ab? òder: un hann zuenanner gesaht: „Was fòr e Wort! i4:36 Wertlich: unsauwere j4:36 Òder: Der kommandiert die beese Geischder met Vollmacht un Kraft k4:37 Òder: Un schónn ball hann die Leit aan jedem Ort én der ganz Geeschend vóm geschwätzt. l4:38 NA: vón der Sinagooch fortgang m4:38 Òder: un die Jinger
LUKAS
21
iwwer se gebickt un haddem Fiewer gebott, fa fortsegehn. Dò ésses Fiewer
fortgang, un se és óf de Stell ófgestann un hat fasse gesòajt. 40 Wie die Sonn ónnergang war, dò hann die Leit ehr Grangge beia Jesus
gebróng, die wo all meechliche Krankhääde hodde.b Dene hadder allegar die
Hénn ófgeleht un hat se gesónd gemacht. 41 Vón vee sénn aach Dämone
ausgefahr un hann gegrésch: „Du bischt de Messias*,c de Sohn vón Gott!“ Awwer
Jesus hat ne gedrohtd un hat se nét schwätze gelosst. Se hann nämlich gewésst,
dasser de Messias és.
38-39: Mt 8,14-15; Mk 1,29-31 * 40-41: Mt 8,16; Mk 1,32-34 * 41: Mt 8,29; Mk 3,11-12
Die Botschaft, die wo Jesus breddischt, soll all Mensche erreiche
(Mk 1,35-39)
42 Wies Daach wòòr és, dò és Jesus enausgange un aan e abgelähnerf Platz
komm. Die Leit hanne awwer gesucht un hann sichem noch emòò aangeschloss.
Se wollde ne dòdrahn hénnere, fa vónne fortsegehn, 43 awwer er hat zu ne gesaht:
„Ich muss aach de annere Städt die Gudd Nòricht vón dem Reich breddische,
das wo Gott ófricht! Dòdefòr hat mich Gott nämlich geschickt.“ 44 So hadder dann én de Sinagooche* vón Galiläag gebreddischt.
42-44: Mk 1,35-39 * 43: Lk 11,2 * 44: Mt 4,23
Jesus ruft die eerschde Jinger
(Mt 4,18-22; Mk 1,16-20)
Wie Jesus äänes scheenes Daaches aam Ufer vóm See Genezareth gestann
hat, dò hann sich die Leit óm ne eróm gedrängelt, fasse hehre, was Gott
gesaht hat.i 2 Dò hadder zwää Boode aam Ufer leie gesiehn. Die Fischer ware aus
ne ausgesteh un hann grad ehr Netze gewäscht. 3 Ääns vón dene Boode haddem
Simon gehehrt. Én das és Jesus éngesteh un hat de Simon gefròht, obber nét e
a4:40 bei = zu b4:40 Die Leit hann gewart, bis die Sónn ónnergang war, fa die Grangge se brénge. De Sabbat war nämlich eerscht nò Sonneónnergang vòrbei, un aam Ruhedaach wars verbott, fa die Grangge se brénge. c4:41 NA losst de Messias aus. d4:41 Òder: Awwer Jesus hat se aangeherrscht e4:42 Òder: dò és Jesus ausem Haus gang òder: dò és Jesus aus de Stadt gang f4:42 Òder: äänsamer g4:44 NA: Judäa h5:1 De See Genezaret werrd aach See vón Galiläa genennt. i5:1 NA: un wollde hehre, was Gott gesaht hat.
5
LUKAS
22
Stick weit vóm Land eweggfahrea däd. Dann hadder sich hiengehóggt un hat die
Leit vóm Boot aus gelehrt. 4 Wie a met seiner Aanspròòch ferdisch war, dò hadder zum Simon gesaht:
„Fahr óf de See enaus, un loss die Netze dort sesamme met deine Leit éns Wasser
enónner, fa Fisch se fange!“ 5 De Simon haddemb awwer zur Antwort gebb:
„Määschder, mehr hann die ganz Naacht hart geschafft un nix gefang. Awwer
wann dus sahscht, loss ich es Netzc noch emòò enónner.“ 6 Wie se das dann
gemacht hann, dò hann se so vee Fisch gefang, dass ehr Netz aangefang hatd
fasse verreiße. 7 Deshalb hann se ehre Kolleeschee ém annere Boot zugewunk, se
sollde komme unne helfe. Die sénn dann komm, un sesamme hann se die zwää
Boode so voll gemacht, dasse fascht ónnergang sénn. 8 Wie de Simon Petrus das gesiehn hat, dò ésser vòr Jesus óf die Knie gefall
un hat gesaht: „Geh fort vómmer, Herr! Ich bin e sindischer Mensch!“ 9 Er un all
die annere, die wo beim ware, ware nämlich verschrock, weil se so vee Fisch
gefang hodde. 10 Em Jakobus unnem Johannes ésses genau so gang. Das ware
em Zebedäus sei Buwe, die wo mém Simon sesammegeschafft hann.
Dòdrófhien hat Jesus zum Simon gesaht: „Du brauchscht kä Angscht se
hann! Vón jétz aan fangschtf du Mensche!“ 11 Dò hann die Mannsleit ehr Boode
aan Land gezòh un hann alles stehn- un leiegelosst un sénn met Jesus gang.
1-11: Mt 4,18-22; Mk 1,16-20; Joh 1,35-51; 21,1-11 * 8: Lk 18,13 * 11: Mt 8,21-22
E Aussätzischer werrd gesónd
(Mt 8,1-4; Mk 1,40-45)
12 Wie Jesus én ääner vón dene Städt war, dò és e Mann komm, der wo aam
ganze Kerber Aussatz* hodd. Wie der Jesus gesiehn hat, dò hadder sich vòrm óf
de Boddem geschméss un hat ne aangebeddelt: „Herr, wann du wéllscht,
kannscht du mich gesóndg mache!“ 13 Dò hat Jesus sei Hand ausgestreckt un hat
ne berehrt.h „Ich wéll!“, hadder gesaht, „du sollscht gesónd sénn!“ Dò és de
Aussatz óf de Stell vón dem Mann verschwónn. 14 Dòdenò haddem Jesus
ófgedrah: „Sah nimand ebbes dòdevón! Geh awwer, un weis dichem
a5:3 Òder: abstoße b5:5 NA: hat c5:5 NA: die Netze d5:6 NA: dass ehr Netze aangefang hann e5:7 Òder: Geselle òder: Partner òder: Kompanjongs f5:10 Òder ohne Bild iwwersetzt: gewénnscht g5:12 Wertlich: sauwer òder: rein. Genau so én Vers 13. h5:13 Die Berehrung war fa die Judde vón großer Bedeidung. Gemäß 3Mo 13,45-46 és nämlich jeder unrein wòòr, der wo e Aussätzischer berehrt hat.
LUKAS
23
Brieschder*.a Bréng als Beweis fa die Leitb es Reinischungsopfer dar, so wies de
Mose vòrgeschreeb hat.“ 15 Jesus sei Ruf hat sich awwer émmer weider ausgebräät, so dass die Leit én
großer Zahl sesammegelaafc sénn. Se wollde ne hehre un vón ehmd vón ehre
Krankhääde gehäält werre. 16 Er hat sich awwere én die Äänsamkäät seréckgezòh
un hat dort gebäd.
12-16: Mt 8,2-4; Mk 1,40-45 * 14: 3Mo 13,49; 14,2-32; Mk 7,36; Lk 17,14 * 15: Lk 4,14.37 * 16: Mt 14,22-23; 26,36-46; Mk 1,35; 6,46; Lk 3,21; 6,12; 9,18.28-29; 11,1; Apg 1,14; 2,42; 6,4; 12,5
Jesus macht e Gelähmder gesónd
(Mt 9,1-8; Mk 2,1-12)
17 Wie Jesus dann äänes scheenes Daaches die Leit noch emòò gelehrt hat, dò
hann aach Pharisäer* un Mannsleit, die wos Gesetz* vóm Mose gelehrt hann,
ónner seine Zuhehrer gehóggt. Die ware aus de Derfer vón ganz Galiläa un Judäa
un aus Jerusalemf komm. Die Kraft, die wo de Herr schenkt, hat Jesus dòdezu
gedrängt, fa die Grangge se hääle.g 18 Dò hann e paar Mannsleit e Mann óf era
Britschh gebróng, der wo gelähmt war. Se hann versucht, fa dene Mann éns Haus
se drahn uni vòr Jesus hienselehe. 19 Weil se awwer wä dene veele Leit kä
Meechlichkäät hodde, fanne enénnsebrénge, sénn se ófs flache Dachj gesteh un
hann e paar Zischel abgedeckt. Dann hann se dene Mann óf seiner Britsch midde
ónner die Leit enónner gelosst, genau vòr Jesus hien. 20 Un wie Jesus gesiehn
hat, dasse geglaabt hann, dò hadder zu dem Mannk gesaht: „Dei Sinde sénnder
vergebb, mei Liewer!l 21 Dò hann die Schriftgelehrde* un die Pharisäer aangefang, fa sich Gedangge
se mache un se sahn: „Was éssen das dò fòr ääner, der wo so läschdert? Wer
kann Sinde vergenn wie nóór Gott?“ 22 Jesus hat awwer gemerkt, wasse gedénkt
a5:14 Nòm Gesetz vóm Mose hat e Brieschder offiziell bestädische misse, dass jemand vóm Aussatz òder vón era aansteggend Hautkrankhäät gehäält wòòr és (vgl. 3Mo 14,1-32; 5Mo 24,8). b5:14 Òder: fa die Brieschder òder: fa die fiehrende Leit vóm Volk c5:15 sesammegelaaf = sesammegeloff d5:15 NA losst aus: vón ehm e5:16 Òder: Er hat sich awwer émmer werrer f5:17 Òder: aus de Derfer vón ganz Galiläa un aus Judäa un Jerusalem g5:17 NA: fasse hääle. h5:18 Òder: Draachbahr òder: Matt. Analooch én de Verse 19, 24 un 25. i5:18 NA: unne j5:19 Die Dächer vón de Heiser ware én de Zeit vón Jesus flach, un die Mensche hann iwwer e Trepp ófs Dach komme kénne. k5:20 NA losst zu dem Mann aus. l5:20 Wertlich: Mensch!
LUKAS
24
hann, un hat se gefròht: „Was dénggener dann dò én eierm Herz? 23 Was éssen
leichder? Fasse sahn: ‚Dei Sinde sénnder vergebb?’ òder fasse sahn: ‚Steh óf un
geh dò eróm?’ 24 Ehr solle awwer erkennea, dass de Menschesohnb* Vollmacht
hat, fa dò óf de Ärd Sinde se vergenn.“ Dòdenò hadder zu dem Gelähmde gesaht:
„Ich sahnder: Steh óf, hòlc dei Britsch un geh hääm!“ 25 Dò és der Mann óf de
Stell vòr ehre Aue ófgestann un hat die Britsch gehòld, óf der wo a geläh hodd,
un és hääm gang un hat Gott gelobt. 26 Dò sénn die Leit allegar vòr lauder Staune
ganz außer sich geròt un hann Gott aach gelobt. „Heit hammer ebbes
Unglaablichese gesiehn“, hann se voll Ehrfurcht gesaht.
17-26: Mt 9,1-8; Mk 2,1-12 * 20: Mt 9,2; Lk 7,48 * 21: Ps 130,4; Jes 43,25; Lk 7,49 * 24: Joh 5,36
Jesus beruft de Levi un esst met de Zellner
(Mt 9,9-13; Mk 2,13-17)
27 Dòdenò és Jesus fortgang un hat e Zellner*f aan de Zollstellg hógge gesiehn,
der wo Levih gehääscht hat. Zu dem hadder gesaht: „Komm medmer!“ 28 Dò és
de Levi ófgestann un hat alles stehn- un leiegelosst un és met Jesus gang. 29 Dòdenò hat de Levi én seim Haus e großes Feschtesse fa Jesus gebb. E
ganzer Haufe Zellneri un annere Gäscht hann sesamme met Jesus un seine
Jinger aam Disch gehóggt.j k 30 Dò hann die Schriftgelehrde* un die Pharisäer*l
gemeggert un hann zu Jesus seine Jinger gesaht: „Wie kénne ehr nóór sesamme
metm Zellner un Sindern esse un dréngge?“ 31 Jesus hat ne zur Antwort gebb:
„Die Gesónde brauche kä Dogder, sondern die Grangge! 32 Ich bin nét komm, fa
a5:24 Òder: wésse b5:24 Menschesohn és e Bezäächnung fa de Messias (vgl. 1Mo 3,15; Dan 7,13; Joh 1,14; Phil 2,7; 1Tim 3,16; Hebr 2,14-18). c5:24 hòl = holl = némm d5:25 gehòl = geholl = genómm e5:26 Òder: Bemergenswärdes f5:27 Òder: Steiereéndreiwer g5:27 Òder: aan de Zollstation òder: aam Zollheisje h5:27 Levi és e annerer Name fa de Matthäus (vgl. Mt 9,9). E ganzer Haufe Leit hodde én de Zeit vón Jesus meh wie ääner Name. i5:29 Òder: Steiereéndreiwer. Genau so én Vers 30. j5:29 Òder: hann sesamme met Jesus un mém Levi aam Disch gehóggt. k5:29 Òder: E ganzer Haufe Zellner un annere, die wos met ne gehall hann, hann aam Disch gehóggt. l5:30 NA: die Pharisäer un ehr Schriftgelehrde m5:30 NA: met de n5:30 Òder: un annere, die wo aach nét relischjees sénn òder: un annere, die wo genau so e schlechder Ruf hann
LUKAS
25
die Gerechde, sondern fa die Sinder se rufe, dasse sich bekehre solle.“a
27-32: Mt 9,9-13; Mk 2,13-17 * 28: Mt 8,21-22 * 29: Mt 9,10; 11,19; Lk 15,1-2 * 30: Lk 7,34; 19,7 * 32: Lk 19,10
Die Faschdefròh
(Mt 9,14-17; Mk 2,18-22)
33 Dòdrófhien hann die Schriftgelehrde* un Pharisäer*b Jesus gefròht: „Fa
was faschde dann em Johannesc sei Jinger un genau so die vón de Pharisäer so
oft un bäde,d awwer dei Jinger esse un dréngge?“ 34 „Kénnener dann die
Hochzeitsgäscht faschde losse, so lang wie de Breidigam noch bei ne és?“,e hat
ne Jesus zur Antwort gebb. 35 „Es kommt awwer emòò die Zeit, én der wo se de
Breidigam eweggehòltf grien. Én dene Daache faschde se dann.“ 36 Dann hat ne Jesus e Gleichnis verzehlt: „Nimand nähtg e Stigg vómme neie
Klääd óf e aldes Klääd,h sónscht verreißder das neie Klääd, un zu dem alde Klääd
basst das Stigg vón dem neie nét. 37 Es fillt aach nimand neier Wein én alde
Schleich,i sónscht reißt se der neie Wein én Stiggerj un laaft aus,k un die Schleich
werre unbrauchbar.l 38 Nä, neier Wein sollmer én neie Schleich fille! Dann
bleiwe se allezwää erhall.m 39 Es wéll aach nimand gleichn neier Wein, wanner
alder gedrónk hat. Er saht nämlich: ‚Der alde Wein és bessero.’“
33-39: Mt 9,14-17; Mk 2,18-22 * 33: Mt 6,16-17; 11,18-19; Lk 7,33-34
a5:32 Òder: dasse ómkehre solle. b5:33 Òder: Dòdrófhien hann e paar Leit c5:33 De Johannes, der wo gedaaft hat. d5:33 NA: Em Johannes sei Jinger un genau so die vón de Pharisäer faschde oft un bäde e5:34 Òder: Kénnener dann die Freinde vóm Breidigam faschde losse, so lang wie a noch bei ne és? f5:35 eweggehòlt = eweggeholl = eweggenómm g5:36 Òder: flickt h5:36 NA: Nimand schneid vómme neie Klääd e Stigg ab un nähts dann óf e aldes Klääd i5:37 Schlauchardische Behälder aus Ledder, én dene wo zu der Zeit Wein ófgehob wòòr és. j5:37 Òder: sónscht bréngt se der neie Wein zum Blatze k5:37 Òder: un werrd verschutt l5:37 Òder: un die Schleich gehn verlòr. m5:38 NA losst aus: Dann bleiwe se allezwää erhall. n5:39 NA losst gleich aus. o5:39 NA: gudd
LUKAS
26
Die Sabbatfròh
(Mt 12,1-8; Mk 2,23-28)
Aame Sabbat*, der wo de zwädd-eerschde genennt wòòr és,a és Jesus emòò
dorch dieb Kòrefelderc gang,d un sei Jinger hann Ähre abgerobbt un met de
Hénn verreeb. Dòdenò hann se se gess. 2 Dò hann e paar vón de Pharisäer* zu
nee gesaht: „Was mache ehrn dò? Das se machef és doch aam Sabbat nét erlaabt!“ 3 Jesus hat de Pharisäer zur Antwort gebb: „Hanner dann nie geläst, was de
David gemacht hat, wie er un diejeenische, die wo beim ware, Hónger hodde? 4
Wie a én das Haus gang és, das wo Gott geweiht war, un das Brot gehòlg hat, das
wo dort ausgeleht war,h das wo doch nimand esse derf wie nóór die Brieschder*?
Un wie as gess hat un aachi dene dòdevón gebb hat, die wo beim ware?“ 5 Außerdem hat Jesus noch zu de Pharisäer gesaht: „De Menschesohn* és
aachj Herr iwwer de Sabbat.“
1-5: Mt 12,1-8; Mk 2,23-28 * 1: 5Mo 23,25 * 2: 2Mo 20,8-10 * 3-4: 1Sam 21,2-7 * 4: 3Mo 24,5-9
Jesus macht e Mann aam Sabbat gesónd
(Mt 12,9-14; Mk 3,1-6)
6 Aame annere Sabbat* és Jesus én die Sinagooch* gang un hat die Leit
gelehrt. Dort war e Mann, der wo e vergribbeldi rechtsi Hand hodd. 7 Die
Schriftgelehrde* un Pharisäer* hann ófgebasst, obber aach aam Sabbat jemand
gesónd mache däd. Se hann nämlich e Grónd gesucht, fanne aanseklaache. 8
Jesus hat awwer gewésst, wasse gedénkt hann, un hat zu dem Mann met der
vergribbelt Hand gesaht: „Steh óf un stell dich emòò dò hien.“ Dò és der Mann
ófgestann un nò vorre komm.k 9 Dòdrófhien hat Jesus zu de Schriftgelehrde un
a6:1 Meechlicherweis de zwädde Sabbat nòm Passafescht òder de zwädde Sabbat nòm Aanfang vóm relischjeese Jòhr. NA: Aame Sabbat b6:1 NA losst die aus. c6:1 Kòrefelder = Kornfelder d6:1 Óffeme ordeliche Wääch, der wo dorch die Felder gang és. e6:2 NA losst zu ne aus. f6:2 NA losst se mache aus. g6:4 gehòl = geholl = genómm h6:4 Òder: uns heilische Brot gehòl hat i6:4 NA losst aach aus. j6:5 NA losst aach aus. k6:8 Òder: „Steh óf un stell dich emòò dò midde én die Sinagooch.“ Dò és der Mann ófgestann un hat sich dort hiengestellt.
6
LUKAS
27
Pharisäer gesaht:a „Ich wéll eich ebbes fròhe!b Was éssen aam Sabbat erlaabt:
Guddes se duun òder Beeses, e Läwe se redde òder jemand zugrónn gehn se
losse?“c 10 Dann hadder se allegar de Reih nò aangeguggt un hat zu dem Mann
gesaht: „Streck dei Hand aus!“ Dò hat der das gemacht, un sei Hand és noch
emòò härgestellt wòòr un war gesónd wie die anner.d 11 Dò sénn die Schriftgelehrde un Pharisäer wie vón Sinne wiedisch wòòr un
hann metenanner dorchgeschwätzt, wasse Jesus aanduun kénnde.e
6-11: Mt 12,9-14; Mk 2,27-28; 3,1-6; Lk 14,1-6 * 11: Joh 5,16.18
Jesus wählt sich zwellef Aposchdel aus
(Mt 10,1-4; Mk 3,13-19)
12 Én dene Daache és Jesus óf e Bersch gang,f fasse bäde, un és die ganz
Naacht iwwer ém Gebäd zu Gott gebleeb. 13 Wies Daach wòòr és, dò hadder sei
Jinger beig sich geruf un hat zwellef vónne ausgewählt, die wo a aach Aposchdel*
genennt hat. 14 Das ware: de Simon – dene wo a aach Petrus genennt hat -, un
de Andreas, em Simon sei Bruder, dann de Jakobus un de Johannes, de
Philibbus un de Bardolomäush, 15 de Matthäus un de Thomas, de Jakobus, der
wo em Alphäus sei Sohn war, un de Simon, der wo aach Zeloti genennt wòòr és, 16 de Judas - em Jakobus sei Sohn -j un de Judas Ischariot, der wo ne späder
verròtk hat.
12-16: Mt 10,1-4; Mk 3,13-19 * 12: Mt 14,23; Mk 1,35; 6,46; Lk 5,16 * 13-16: Mt 10,2-4; Joh 1,40-44; Apg 1,13 * 13: Mk 6,30; Lk 9,10; 11,49; 17,5; 22,14; 24,10; Apg 1,2.21-22.26; 2,42
a6:9 Òder: Dòdrófhien hat Jesus zu de Leit gesaht. Wertlich: Dòdrófhien hat Jesus zu ne gesaht b6:9 NA: Ich fròhe eich c6:9 Òder: e Läwe se redde òder jemand éns Verderwe se sterze? Òder: e Läwe se redde òder zugrónn se richde? d6:10 NA losst aus: un war gesónd wie die anner. e6:11 Òder: wasse gä Jesus ónnernémme kénnde. f6:12 Òder: óf de Bersch gang òder: éns Berschland gang g6:13 bei = zu h6:14 Bardolomäus bedeit ém Aramäische Sohn vóm Tolmai. Das és wahrscheinlich e annerer Name fa de Nadanael, der wo én Johannes 1,45 erwähnt werrd. i6:15 Die Zelode hann zu era milidant nationalisdich jiedisch Richdung gehehrt, die wo gä die Reemer gekämpft hann. Der Name Zelot bedeit Eiferer. j6:16 Dò der Judas werrd én Matthäus 10,3 un Markus 3,18 Thaddäus genennt. k6:16 Òder: ausgeliwwert
LUKAS
28
Jesus lehrt die Leit un macht se gesónd
(Mt 4,23-25)
17 Dòdenò és Jesus met seine Aposchdel* dene Bersch noch emòò enónner
gang un és óffeme äwene Platz stehn gebleeb. Dort hodd sich e großi Aanzahl
vón seine Jinger un noch meh Leit aus ganz Judäa un Jerusalem un ausem
Kischdegebiet vón Tirus un Sidona versammelt. 18 Se ware komm, fa Jesus se
hehre un vón ehre Krankhääde gehäält se werre. Aach Mensche, die wo vón
beeseb Geischder geplaacht ware, hann Häälung gefónn. 19 Die Leit hann allegar
versucht, fa Jesus se berehre. Es és nämlich e Kraft vóm ausgang unc hat se
allegar gesónd gemacht.
17-19: Mt 4,23-25; 12,15-16; Mk 3,7-12 * 19: Mt 9,20; 14,36; Lk 8,44
DIE FELDREDD: 6,20-49
Wer és glicklich se nenne?
(Mt 5,1-12)
20 Dò hat Jesus sei Jinger aangeguggt un hat gesaht: „Glicklich sénn ehr se
nenne, die woner arm sénn! Eich gehehrt nämlich das Reich, das wo Gott ófricht! 21 Glicklich sénn ehr se nenne, die woner jétz Hónger hann! Ehr werre emòò satt!
Glicklich sénn ehr se nenne, die woner jétz heile! Ehr lache emòò! 22 Glicklich
sénn ehr se nenne, wann eich die Mensche wä mehr, em Menschesohn*, hasse
un ausschließed un wann se iwwer eich schelle un eier Name én de Dreck ziehe!e 23 Freiend eich aan dem Daach un machend vòr lauder Freid Luftspréng! Das
Ääne és nämlich sicher: Ém Himmel wart e großi Belohnung óf eich! Genau so
sénn die Vòrfahre vón dò dene Leit met de Prophede aach ómgang.“f 24 „Awwer weh eich, die woner reich sénn! Ehr hann dòdemet nämlich
schónn gréttg, was eich dreeschde dudd!h 25 Weh eich, die woneri satt sénn! Ehr
hann emòò Hónger! Weh eich,j die woner jétz lache! Ehr klaache un heile emòò! 26 Weh eichk, wann die Mensche allegar gudd vón eich schwätze! Genau so sénn
a6:17 Òder: un aus de Kischdestädt Tirus un Sidon b6:18 Wertlich: unsauwere c6:19 Òder: un er d6:22 Òder: ausstoße òder: absondere òder: boykoddiere òder: meide e6:22 Òder: un behaupde, ehr wäre bees òder: un eich diffamiere òder: un eich én Verruf brénge! f6:23 NA: Es selwe hann die Vòrfahre vón dò dene Leit met de Prophede aach gemacht. g6:24 grétt = griet h6:24 Òder: Ehr hann nämlich kä Drooscht meh se erwarde! i6:25 NA: die woner jétz j6:25 NA losst eich aus. Én dem Fall wär wehe se iwwersetze. k6:26 NA losst eich aus. Én dem Fall wär wehe se iwwersetze.
LUKAS
29
die Vòrfahre vón dò dene Leit met de falsche Prophede aach ómgang.“a
20-49: Mt 5-7 * 20-23: Mt 5,3-12 * 20: Jak 2,5 * 21: Ps 126,5; Jes 61,3; Jer 31,25; Offb 7,16-17 * 22: Mt 5,11; Joh 15,18-19; 16,2; Apg 5,41; 1Petr 4,14 * 23: Mt 5,12 * 24: Mt 19,23-24; Jak 5,1 * 25: 1Kor 4,8 * 26: Jer 5,31; Jak 4,4
Wiemer die Mensche lieb hann unne vergenn soll
(Mt 5,38-48; 7,12a)
27 „Eich, die woner zuhehre, sahn ich awwer: Ehr solle eier Feinde lieb hann
un dene Guddes duun, die wo eich hasse! 28 Seeschnend diejeenische, die wo
eich verfluche, unb bädend fa die, die wo eich beleidischec! 29 Schlahder jemand
aan de ääne Bagge, dann hallem de annere aach noch hien, un wannder jemand
de Mandel ewegghòltd, dann verwehrem aach es Hémd* nét!e 30 Gebb jedem, der
wo ebbes vónder hann wéll, un wannder jemand ewegghòltf, was dein és, dann
verlangs nét seréck! 31 Behannelend die Mensche so, wie ehr vón ehne aachg
behannelt werre wolle!“ 32 „Wanner nóór diejeenische lieb hann, die wo eich Lieb entgä brénge, dann
hanner dòdefòr doch kä Dankh se erwarde, òder doch? Sindische Mensche hann
nämlich diejeenische, vón dene wo se Lieb erfahre, aach lieb. 33 Un wanner nóór
dene Guddes duun, die wo eich Guddes erweise, dann hanner dòdefòr doch aach
kä Dank se erwarde, òder doch? Das mache sindische Mensche nämlich aach. 34
Un wanner nóór dene ebbes lehne, vón dene woners seréck se grien hoffe, dann
hanner dòdefòr aach kä Dank se erwarde, òder doch? Sindische Mensche lehne
sindische Mensche nämlich aach én der Hoffnung, dasse allesi noch emòò seréck
grien. 35 Nä, ehr solle eier Feinde lieb hann un Guddes duun! Ehr solle lehne,
ohne dòdróff se hoffe, dassner noch emòò ebbes seréck grien! Óf eich wart dann
e großi Belohnung, un ehr sénn Kénner vóm heegschde Gott. De heegschde Gott
és nämlich aach gudd zu dene, die wo undankbar un bees sénn.“ 36 „Ehr solle alsoj barmherzisch sénn, genau so wie eier Vadder barmherzisch
és!“
a6:26 NA: Es selwe hann die Vòrfahre vón dò dene Leit met de falsche Prophede aach gemacht. b6:28 NA losst un aus. c6:28 Òder: verletze òder: misshannele òder: schiganiere d6:29 ewegghòlt = ewegghollt = eweggnémmt e6:29 Òder: dann lossem aach es Hémd! f6:30 ewegghòlt = ewegghollt = eweggnémmt g6:31 NA losst aach aus. h6:32 Òder: Aanerkennung òder: Belohnung. Analooch én de Verse 33 bis 34. i6:34 Òder: die voll Summ j6:36 NA losst also aus.
LUKAS
30
27-36: Mt 5,38-48 * 28: 1Kor 4,12 * 29: Rem 12,17; 1Kor 6,7 * 31: Mt 7,12 * 34: 5Mo 15,7-8 * 35: 3Mo 25,33-36
Nimand soll sei Nägschder verurdääle
(Mt 7,1-5)
37 „Speelend eich nét zum Richder iwwer annere óf, dann richt eich Gott aach
nét! Verurdäälend nimand, dann fällt Gott aach kä Urdääl iwwer eich! Vergennd,
dann vergebt Gott eich aach!a 38 Gennt ab, dann gebt eich Gott aach ab: E volles,
gudd enónnergedréggdes un sesammegeschiddeldes Mòß, das wo iwwerlaaft,
griener én de Schoß geschutt. Es selwe Mòß,b met dem wo ehr bei de annere
messe, gebraucht Gott bei eich nämlich aach.“c 39 Jesus hat noch e Vergleich gebraucht un hat zu seine Jinger gesaht: „Kann
dann jemand, der wo blind és, jemand anneres, der wo aach blind és, fiehre?
Nadeerlich nét, sónscht falle se allezwää én e Grawed! 40 E Jinger steht nét iwwer
seime Määschder, awwer jeder Jinger, der wo gudd ausgebild és,f és so weit wie
sei Määschder.g 41 Wie kommts nóór, dass du de Schliwwerh ém Au vón deim
Bruder sischt un merkscht nix vón dem Balge én deim eischene Au? 42 Òderi wie
kannscht du zu deim Bruder sahn: ‚Hall emòò still, Bruder! Ich wéllder de
Schliwwer ausem Au ziehe’ - un dene Balge én deim eischene Au sischt du nét?
Du Scheinheilischer! Zieh se-eerscht dene Balge aus deim Au! Dann sischt du
klar un kannscht de Schliwwer ausem Au vón deim Bruder ziehe.“
37-42: Mt 7,1-5 * 37: Mt 6,14-15; Mk 11,25-26 * 38: Mk 4,24 * 39: Mt 15,14 * 40: Mt 10,24-25; Joh 13,16; 15,20
a6:37 Òder: Speelend eich nét zum Richder iwwer annere óf, dann richde eich die annere Mensche aach nét! Verurdäälend nimand, dann fälle die annere Mensche aach kä Urdääl iwwer eich! Vergennd, dann vergenn eich die annere Mensche aach! b6:38 NA: Das Mòß c6:38 Òder: Gennt ab, dann genn eich die annere Mensche aach ab: E volles, gudd enónnergedréggdes un sesammegeschiddeldes Mòß, das wo iwwerlaaft, griener én de Schoß geschutt. Es selwe Mòß, met dem wo ehr bei de annere messe, gebrauche die annere Mensche bei eich nämlich aach. d6:39 Òder: Grub òder: Loch òder: Kuhl e6:40 NA: iwwerm f6:40 Òder: der wo ausgelehrt [ausgelernt] hat òder: der wo alles gelehrt [gelernt] hat g6:40 Òder: E Schieler steht nét iwwer seim Lehrer, awwer jeder Schieler, der wo gudd ausgebild és, és so weit wie sei Lehrer. h6:41 Òder: Splidder. Analooch én Vers 42. i6:42 NA losst òder aus.
LUKAS
31
E Baam erkenntmer aan seiner Frucht
(Mt 7,16-20; 12,33-35)
43 „Aame guddea Baam és kä faulib Frucht, un aame faulec Baam és kä guddi
Frucht. 44 Jeder Baam erkenntmer aan seiner Frucht. Die Leit bligge vón de
Dòrestreicherd kä Feische, un vóm Gestripp läse se kä Drauwe ab. 45 Aus emme
gudde Mensch kommt eraus, was gudd és, weil seie Herz met Guddem voll és, un
aus emme beese Menschf kommt eraus, was bees és, weil sei Herz met Beesem
voll és. Iwwer die Libbe kommt das, vón dem wos Herz iwwerlaaft.“
43-45: Mt 7,16-21; 12,33-35
Ófs Fundament kommts aan!
(Mt 7,24-27)
46 „Fa was nennener mich dann aan ääner Turg ‚Herr‘ un mache doch nét,
was ich eich sahn? 47 Ich wéll eich weise, wem jeder gleicht, der wo bei michh
kommt un hehrt, was ich sahn, un dann dòdenò hannelt.i 48 So e Mensch és wie
e Mann, der wo e Haus gebaut un dòdebei dief ausgeschacht uns Fundament óf
e Felse geleht hat. Wies dann Hochwasserj gebb hat, dò hann die Wassermassek
gä das Haus geschlah,l awwer se hanns nét erschiddere kénne. Es war nämlich
óf e Felse gebaut.m 49 Wer awwer hehrt, was ich sahn, un nét dòdenò hannelt,n
der és wie e Mann, der wo sei Haus ohne Fundament äänfach óf die Ärd gebaut
hat. Wie die Wassermasseo dann gä das Haus geschlah hann,p dò ésses sofort
sesammegefallq un tòdal zerstehrt wòòr.“
46: Mal 1,6; Mt 7,21 * 47-49: Mt 7,24-27
a6:43 Òder: gesónde b6:43 Òder: schlechdi c6:43 Òder: grangge òder: schlechde d6:44 Òder: Dòrebisch òder: Dòrepitsch e6:45 NA: weils f6:45 NA losst Mensch aus. g6:46 Òder: dann émmer òder: dann dauernd h6:47 bei mich = zumer i6:47 Òder: un sich dann dòdenò richt. j6:48 Òder: e Iwwerschwemmung k6:48 Òder: Flutwelle l6:48 Òder: dò sénn die Wassermasse gä das Haus geprallt m6:48 NA: Es war nämlich solid gebaut. n6:49 Òder: un sich nét dòdenò richt o6:49 Òder: Flutwelle p6:49 Òder: Wie die Wassermasse dann gä das Haus geprallt sénn q6:49 NA: dò ésses sofort én sich sesamme gefall
LUKAS
32
Jesus macht de Diener vómme reemische Hauptmann gesónd
(Mt 8,5-13)
Wie Jesus ferdisch war, fa de Leit das dò alles se sahn, dò ésser nò
Kapernaum gang.a 2 Dort hodd e reemischer Hauptmann* e Diener, dene
wo a arisch geschätzt hat. Der Diener war awwer krank un hat ém Sterwe geläh. 3 Wie der Hauptmann vón Jesus gehehrt hat, dò hadder e paar vón de jiedische
Äldschde* bei neb geschickt, fanne se fròhe, obber komme un sei Diener gesónd
machec däd. 4 Die Mannsleit sénn beid Jesus gang un hann ernschtlich aam
aangehall fasse komme. „Der ésses wärt, dass du em helfscht“, hann se gesaht. 5
„Der hat ónser Volk nämlich lieb un hat óns sogar die Sinagooch* gebaut.“ 6 Dò és Jesus met dene Mannsleit gang. Un wie a némeh weit vóm Haus vón
dem Hauptmann entfernt war, dò hat der em e paar Freinde entgä geschickt
unnem ausrichde gelosst: „Bemieh dich nét, Herr! Ich bins nét wärt, dass du
émei Haus kommscht!e 7 Ich hammich deshalb aach nét fa wirdisch gehall, fa
selwer bei dichf se komme. Awwer sah nóór e Wort, dann werrd mei Diener
gesónd.g 8 Ich bin jò selwer aach e Mann, der wo em Befehl vón Vòrgesetzde
ónnersteht,h un hann selwer Soldade ónnermer. Wann ich zu ääm sahn: ‚Geh!’,
dann gehder, un wann ich zu me annere sahn: ‚Komm!’, dann kommder. Wann
ich zu meim Diener sahn: ‚Mach emòò das un das!‘, dann machder das.“ 9 Wie Jesus das gehehrt hat, dò hadder sich iwwer dene Mann gewónnert.
Dann hadder sich erómgedräht un hat zu dene Leit, die wo em nògelaafi sénn,
gesaht: „Ich versichere eich: Nét emòò én Israel* hann ich so e großer Glaawe
gefónn!“ 10 Wie die Mannsleit, die wo der Hauptmann geschickt hodd, éns Haus
seréckkomm sénn, dò hann se dene Diener, der wo krank war,j gesónd
aangetroff.
1-10: Mt 8,5-13; Joh 4,46-53 * 1: Mt 7,28
a7:1 Òder: Die Leit hann allem zugehehrt, was Jesus gesaht hat. Wie a ferdisch war, dò ésser nò Kapernaum gang. b7:3 bei ne = zum c7:3 Wertlich: redde d7:4 bei = zu e7:6 Wertlich: dass du ónner mei Dach kommscht! f7:7 bei dich = zuder g7:7 NA: dann muss mei Diener gesónd werre. h7:8 Òder: der wo emme Kommando ónnersteht òder: der wo heherem Befehl ónnersteht i7:9 nògelaaf = nògeloff j7:10 NA losst aus: der wo krank war
7
LUKAS
33
Én Nain werrd e jónger Mann noch emòò lewennisch
11 Aam nägschde Daacha és Jesus én e Stadt gang, die wo Nain gehääscht hat.
E ganzi Reih vón seine Jingerb un noch e ganzer Haufe annere Leit sénn meddem
gang. 12 Wie a ófs Stadtdòr zukomm és, dò és grad e Dooder enausgedrah wòòr.
Das war de äänzischde Sohn vón seiner Módder, un die war e Witwe. E ganzer
Haufe Leit aus der Stadt hanner es Geläät gebb. 13 Wie de Herr die Fraa gesiehn
hat, dò hodder Metlääd medder.c „Heil nét!“, hadder zu a gesaht. 14 Dann ésser
näher komm un hat die Bahr berehrt. Dò sénn die Leit, die wo se gedrah hann,
stehn gebleeb. Dòdrófhien hat Jesus gesaht: „Jónger Mann, ich gebiededer: Steh
óf!“ 15 Dò hat sich der Doode ófgehóggt un hat aangefang fasse schwätze, un
Jesus hat ne seiner Módder seréckgebb. 16 Dò hann die Leit allegar Reschbekt gréttd un hann Gott gelobt un gesaht:
„E großer Prophet és ónner óns ófgedräht.e Gott és bei seif Volk komm.“ 17 Die Nòricht vón dem, was Jesus gemacht hat, hat sich iwwerall én Judäa
un ém ganze Gebiet dò dróm eróm ausgebräät.
12: 1Keen 17,17 * 14: Mk 5,41 * 15: 1Keen 17,22-23; 2Keen 4,36 * 16: Mt 15,14; 16,14; 21,11.46; 26,68; Mk 6,15; 8,28; 14,65; Lk 1,68; 7,39; 9,8.19; 19,44; 22,64; 24,19; Joh 4,19; 6,14; 7,40; 9,17
És Jesus de Messias? De Johannes fròht, un Jesus gebt Antwort
(Mt 11,2-6)
18 Dorch sei Jinger hat aach de Johannes vón allem erfahr, was sich zugedrah
hat. Dò hadder zwää vón seine Jinger beig sich geruf 19 un hat se beih Jesusi
geschickt unne fròhe gelosst: „Bischt du derjeenische, der wo komme soll, òder
missemer noch óf jemand anneres warde?“ 20 Wie die zwää Mannsleit beij Jesus komm sénn, dò hann se gesaht: „De
Johannes, der wo gedaaft hat, hat óns bei dichk geschickt un losst dich fròhe:
‚Bischt du derjeenische, der wo komme soll, òder missemer noch óf jemand
a7:11 NA: Nét lang dòdenò b7:11 NA: Sei Jinger c7:13 Òder: dò hadder sich iwwer se erbarmt. d7:16 Òder: Dò hanns die Leit allegar met de Angscht se duun grétt [griet] òder: Dò hann die Leit allegar e Schreck grétt [griet] e7:16 NA: óferweckt wòòr. f7:16 bei sei = zu seim g7:18 bei = zu h7:19 bei = zu i7:19 NA: bei de [zum] Herr j7:20 bei = zu k7:20 bei dich = zuder
LUKAS
34
anneres warde?’“ 21 Zu der Zeit hat Jesus grad e ganzer Haufe Leit vón ehre
Krankhääde un vón dem, wasse geplaacht hat, gehäält. Er hat se aach vón beese
Geischder frei gemacht, un era ganz Reih Blinder hadder es Auelicht geschenkt. 22 Dò hadder em Johannes seine Jinger zur Antwort gebb: „Gehnd un sahndem
Johannes, wasner gesiehn un gehehrt hann: Die Blinde siehn, die Lahme kénne
gehn, un diejeenische, die wo aussätzisch* sénn, werre gesónda. Leit, die wo daab
sénn, kénne hehre, die Doode werre lewennisch gemacht,b un die Arme grien die
Gudd Nòricht gebreddischt. 23 Un glicklich és der se nenne, der wo sich nét
iwwer mich eiert.“c
18-23: Mt 11,2-6 * 22: Jes 26,19; 29,18; 35,5-6; 61,1; Lk 4,18-19
Jesus un de Johannes, der wo gedaaft hat
(Mt 11,7-19)
24 Wie die zwää, die wo de Johannes geschickt hodd, fortgang ware, dò hat
Jesus aangefang, fa zu de Leit iwwer de Johannes se schwätze: „Was hanner
dann eischentlich siehn wolle, wiener én die Wildnis* gang sénn? E
Schilfstängel, der wo vóm Wind hien- un härbeweht werrd?d 25 Òder was hanner
sónscht siehn wolle, wiener dort hiengang sénn? E Mann én feine Klääder? Ehr
wésse doch: Leit, die wo vòrnehm aangezòh sénn un ém Luxus läwe,e fénndmer
én de Paläschtf vón de Keeniche. 26 Was hanner also siehn wolle, wiener én die
Wildnis gang sénn? E Prophet? Jò, ich sahn eich: Ehr hann meh wie e Prophet
gesiehn! 27 De Johannes és derjeenische,g vón dem wos én de Heilisch Schrift
hääscht: Bass emòò óf: Ich schigge mei Botschafder vòrder här. Der soll de
Wääch vòrder härrichde.h i 28 Ich sahn eich: Ónner all dene Mensche, die wo
jemòls óf die Welt komm sénn, gebts kä greeßerer Prophet wie de Johannes, der
wo gedaaft hat.j Un trotzdem és de Kläänschde én dem Reich, das wo Gott
ófricht, greeßer wie er.“ 29 Die Leit, die wo Jesus zugehehrt hann, un sogar die Zellnerk*, hann Gott
a7:22 Wertlich: rein b7:22 Òder: die Doode werre óferweckt òder: die Doode stehn óf c7:23 Òder: der wo wä mehr nét ófgebt. Òder: der wo wä mehr nét abfallt. Òder: der wo sich wä mehr nét abwennt. Òder: der wo aamehr nét err werrd. d7:24 Òder: der wo ém Wind schwankt? e7:25 Òder: un ibbisch läwe òder: un ém Iwwerfluss läwe f7:25 Òder: fénndmer aan de Heef g7:26-27 Òder: Jò, ich sahn eich: De Johannes és meh wie e Prophet! 27 Er és derjeenische h7:27 Òder: Der soll de Wääch vòrder här bahne. i7:27 Vgl. Mal 3,1 j7:28 NA: és nimand greeßer wie de Johannes. k7:29 Òder: Steiereéndreiwer
LUKAS
35
allegar Recht gebba un hann sich vóm Johannes daafe gelosst. 30 Nóór die
Pharisäer* un die Mannsleit, die wos Gesetz* vóm Mose gelehrt hann, hann dene
Plan abgelehntb, dene wo Gott met ne hodd. Se hann sich nämlich nét vóm
Johannes daafe gelosst.c 31 De Herr hat weider gesaht:d „Met wem soll ichen die Mensche vón dò der
Generatione vergleiche? Wem sénn se ähnlich?f 32 Se sénn wie Kénner, die wo
óffem Marktplatz hógge un enanner zurufe: ‚Mehr hann eich óf de Fleet
gespeelt,g un ehr hann nét gedanzt. Mehr hann eichh Klaachelidderi gesóng, un
ehr hann nét geheilt.’ 33 De Johannes, der wo gedaaft hat, és komm un hat kä
Brot gess un kä Wein gedrónk, dò sahner: ‚Der és vómme Dämon besess’.j 34 De
Menschesohn* és komm un esst un drénkt, dò sahner: ‚Guggend emòò dò! Der
fresst un sauft un és e Freind vón de Zellnerk un Sinder!’l m 35 Awwer die gettlich
Weishäät hat trotzdem vón all dene Recht gréttn, die wo se aannémme!“o
25-35: Mt 11,7-19 * 26: Lk 1,76 * 27: 2Mo 23,20; Mal 3,1; Mk 1,2; Lk 1,76 * 28: Lk 1,15 * 29: Mt 21,32; Lk 3,7.12 * 30: Apg 13,46 * 33-34: Mt 9,14; Mk 2,18; Lk 5,33 * 33: Mt 3,4; Lk 1,15 * 34: Mt 9,10-11; Lk 5,30; 15,1-2; 19,7 * 35: 1Kor 1,24-30
E Fraa wäscht Jesus die Fieß
36 Dòdenò hat e Pharisäer* Jesus éngelad, fa meddem se esse. Dò és Jesus
éns Haus vón dem Pharisäer gang un hat sich aan de Disch gehóggt.p 37 Én der
a7:29 Òder: hann allegar aanerkannt, dass Gott gerecht és b7:30 Òder: verworf c7:29-30 Manche Ausleher siehn die zwää Verse nét als Énschub aan, sondern als Dääl vón dem, was Jesus gesaht hat. Én dem Fall misst Vers 29 so aanfange: Die Leit, die wo em Johannes zugehehrt hann... d7:31 NA losst aus: De Herr hat weider gesaht e7:31 Òder: vón dò dem Geschlecht òder: vón dò der Art f7:31 Òder: Wem gleiche se? Òder: Was fòr Bild trefft óf se zu? g7:32 Òder: Mehr hann eich ófgespeelt òder: Mehr hann eich Hochzeitslidder gespeelt h7:32 NA losst eich aus. i7:32 Òder: Trauerlidder j7:33 Òder: E Dämon beherrscht ne. k7:34 Òder: Steiereéndreiwer l7:34 Òder: un annere, die wo aach nét relischjees sénn òder: un annere, die wo genau so e schlechder Ruf hann. m7:34 Òder: Guggend emòò dò! Was fòr e Schlemmer un Séffer, dò der Kumpan vón de Zellner un Sinder! n7:35 grétt = griet o7:35 Wertlich: Awwer die Weishäät hat trotzdem vón all ehre Kénner Recht grétt [griet]. p7:36 Wertlich: geleht. Bei feschtliche Aanläss hann die Leit óf Polschder geläh, die wo óm e niedrischer Disch eróm grubbiert ware. Dòdebei hann se sich óf de lénkse Ellebòe gestitzt un met de rechts Hand zugelangt. Die Fieß ware nò hénne vóm Disch ewegg
LUKAS
36
selwe Stadt war awwer aach e Fraa, die wo e sindisches Läwe gefiehrt hat. Wie
die metgrétta hat, dass Jesus bei dem Pharisäer ém Haus aam Disch gehóggt hat,
dò hat se e Alabaschderfläschjeb voll Salbeel gehòlc un és dort hiengang. 38 Dann
hat se sich vón hénne aan Jesus sei Fieß gestellt un hat geheilt. Dòdebei hat se
aangefang, fa sei Fieß met ehre Träne nass se mache un met ehre Hòòr
absedróggele. Dann hat se se gekisst un met dem Eel gesalbt. 39 Wie der
Pharisäer, der wo Jesus éngelad hodd, das gesiehn hat, dò hadder bei sich selwer
gedénkt: „Wann der werklich e Prophet wär, dann däder wésse, wer ne dò
berehrt un was das fòr e Fraa és. Er däd aach wésse, dasse e sindisches Läwe
fiehrt.“ 40 „Simon, ich hannder ebbes se sahn!“, hat Jesus dò zu dem Pharisäer
gesaht. „Schwätz, Määschder!“, hat der zur Antwort gebb. 41 Jesus hat gesaht:
„Zwää Mannsleit hodde emòò Schulde bei jemand, der wo annere Geld lehnt.
Der ääne haddem 500 Denared geschuld un der annere fóffzisch. 42 Awwer
kääner vón dene zwää hat sei Schulde seréck bezahle kénne. Dò hat ne der Mann,
der wo ne sei Geld gelehnt hodd, ehr Schulde erloss. Sahmere: Wer vón dene
zwää hat dene Mann wohl aam meischde lieb?“ 43 „Ich némme aanf derjeenische,
dem wo a aam meischde erloss hat!“, hat de Simon zur Antwort gebb. Dò hat
Jesus zum gesaht: „Richdisch!“g 44 Dann hadder sich zu der Fraa erómgedräht
un hat zum Simon gesaht: „Sischt du die Fraa dò? Ich bin én dei Haus komm, un
du haschtmer kä Wasser gebb, fammerh die Fieß se wäsche, awwer dò die Fraa
hat mei Fieß met ehre Träne nass gemacht un met ehre Hòòr abgedróggelt. 45
Du haschtmer kä Begrießungskuss gebb, awwer dò die Fraa hat gar nét
ófgehehrt, fa mei Fieß se kisse, seitdem wo ich erennkomm bin. 46 Du haschtmer
de Kobb nét emòò met gewehnlichem Eeli gesalbt, awwer dò die Fraa hat mei
Fieß met koschtbarem Salbeel gesalbt. 47 Deshalb sahn ichder: Se hat ehr Sinde
- un das ware vee - vergebb grétt.j Deshalb hat se aach vee Lieb gewéss. Wer
awwer nóór wenisch vergebb gréttk, der liebt aach nóór wenisch.“ 48 Dòdenò hat Jesus zu der Fraa gesaht: „Dei Sinde sénnder vergebb!“ 49 Dò hann die Leit, die wo met Jesus sesamme aam Disch gehóggt hann,
ausgestreckt. a7:37 metgrétt = metgriet b7:37 Alabaschder és e marmorähnlicher Gips, der wo sich leicht forme un gudd poliere losst. Die Leit hanne deshalb gäre zu Gescherr ohne Hänggel verarweit, fa Salwe dòdrenn ófsehewe. c7:37 gehòl = geholl d7:41 Ääner Denar war de dorchschnittliche Lohn fa die Arwet vón ääm Daach. e7:42 NA losst aus: Sahmer f7:43 Òder: Ich vermude g7:43 Wertlich: Du hascht richdisch geurdäält. h7:44 NA: fa i7:46 Wertlich: met Olive-eel j7:47 grétt = griet k7:47 grétt = griet
LUKAS
37
aangefang, fa bei sich selwer se sahn:a „Wer éssen das dò, dasser sogar Sinde
vergebt?“ 50 Jesus hat awwer zu der Fraa gesaht: „Dei Glaawe hat dich gerett!
Geh ém Friede fort!“
36-50: Mt 26,6-13; Mk 14,3-9; Joh 12,3-8 * 36: Lk 11,37 * 37-38: Mt 26,6-7; Mk 14,3 * 39: Lk 7,16 * 42: Mt 18,27 * 44: 1Mo 18,4; 1Tim 5,10 * 45: Rem 16,16 * 48: Mt 9,2; Mk 2,5; Lk 5,20 * 49: Lk 5,21 * 50: Mt 9,22; Mk 5,34; 10,52; Lk 8,48; 17,19; 18,42
Weibsleit, die wo Jesus gedient hann
Én de Zeit dòdenòb és Jesus vón Stadt zu Stadt un vón Dorf zu Dorf gezòh
un hat gebreddischt un die Gudd Nòricht vón dem Reich, das wo Gott
ófricht, weider gesaht. Sei zwellef Jinger ware beim 2 un noch e paar Weibsleit,
die wo a vón beese Geischder un Krankhääde gehäält hodd: es Maria, das wo
aach es Maria vón Magdala genennt wòòr és - aus dem ware siwwe Dämone
ausgefahr -, 3 es Johanna, em Chusa sei Fraa - de Chusa war ääner vóm Herodes*
seine Beamdec -, es Susanna un noch e ganzer Haufe annere. Dò die Weibsleit
hann Jesusd allegar met dem gediente, was se hodde.
2-3: Mt 27,55-56.61; 28,1.8-10; Mk 15,47; 16,1.8; Lk 23,55-56; 24,1-10 * 2: Mk 16,9; Lk 23,49; Joh 20,1.11-18 * 3: Mk 15,40-41; Lk 24,10
Es Gleichnis vómme Bauer, der wo Sòmekäre ausgestraut hat
(Mt 13,1-9; Mk 4,1-9)
4 Wie die Leit én großer Zahl sesammegelaaff sénn un sich aus jeder Stadt óm
Jesus versammelt hodde, dò hadder én Form vómme Gleichnis gesaht: 5 „E
Bauer és emòò ófs Feld gang, fa sei Sòme aussestraue. Un wie a gesät hat, dò és
e Dääl vón de Sòmekäre óf de Wäächg gefall. Dort hann die Leit die Käre platt
gedräht, un die Veeschel ónnerm Himmel hann se ófgepickt. 6 E annerer Dääl és
óf e stäänischer Gróndh gefall. Dort sénn die Käre zwar ófgang, awwer die
Plänzjer sénn verdróggelt, weil ne die Feischdischkäät gefählt hat. 7 Noch e
annerer Dääl és midde éns Dòregestribb gefall, un die Dòre sénn sesamme mém
Sòme ófgewachs un hanne verstiggt. 8 De Rescht és ófi e gudder Boddem gefall
a7:49 Òder: fa sich se fròhe b8:1 Òder: Nét lang dòdenò c8:3 Òder: Verwalder d8:3 NA: Jesus un seine Jinger e8:3 Òder: ónnerstitzt f8:4 sesammegelaaf = sesammegeloff g8:5 Òder: aan de Rand vóm Wääch h8:6 Felsischer Ónnergrónd met era dénn Ärdschicht dróff. i8:8 NA: én
8
LUKAS
38
un és ófgang un hat hunnertfach Frucht hervòrgebróng.“
Wie Jesus das gesaht hodd, dò hadder geruf: „Wer Ohre hat fasse hehre, der
soll hehre!“
4-8: Mt 13,1-9; Mk 4,1-9 * 8: Mt 11,15
De Zweck vón de Gleichnisse
(Mt 13,10-17; Mk 4,10-12)
9 Dòdenò hann die Jinger Jesus gefròht, was das Gleichnis bedeide soll.a 10
Dò hat Jesus gesaht: „Ehr hann die Fähischkäät gréttb, fa die Geheimnisse vón
dem Reich, das wo Gott ófricht, se erkenne. De annere Leit werre se awwer nóór
én Form vón Gleichnisse verzehlt.c Se solle nämlich siehn un doch nét siehn. Se
solle hehre un doch nét verstehn.“d
9-10: Mt 13,10-17; Mk 4,10-12 * 10: Jes 6,9-10; Mt 13,13-15; Joh 12,40; Apg 28,26
Was das Gleichnis vón dem Bauer bedeit
(Mt 13,18-23; Mk 4,13-20)
11 „Das dò és de Sinn vón dem Gleichnis: Der Sòme és das, was Gott gesaht
hat. 12 Óf de Wääche és de Sòme bei dene gefall, die wo zwar hehre, was Gott
gesaht hat, awwer dann kommt de Deiwel un hòltsf vón eeam Herz ewegg, so
dasse nét zum Glaawe komme un nét gerett werre. 13 Óf e stäänischer Grónd és
de Sòme bei dene gefall, die wo die Botschaft met Freid aannémme, wann se se
hehre. Se hann awwer kä Wòrzele! E zeitlang glaawe se, awwer wann se óf die
Pròb gestellt werre, falle se ab.g 14 Éns Dòregestribb és de Sòme bei dene gefall,
die wo die Botschaft zwar hehre, awwer dann gehn se fort un verstigge én de
Sòaje, ém Reichtum un ém Genuss vóm Läwe. Se brénge kä reifi Frucht hervòr. 15 Óf e gudder Boddem és de Sòme bei dene gefall, die wo die Botschaft meddeme
gudde un ófrichdischeh Herz hehre un feschthallei un die wo dorch ehr Ausdauer
a8:9 Òder: Dòdenò hann die Jinger Jesus gefròht: „Was sollen das Gleichnis bedeide?“ b8:10 grétt = griet c8:10 Òder: Zu de annere Leit schwätz ich awwer nóór én Form vón Gleichnisse. d8:10 Vgl. Jes 6,10 e8:12 Òder: Aan de Rand vóm Wääch f8:12 hòlts = hollts = némmts g8:13 Òder: genn se óf. Òder: wenne se sich ab. h8:15 Òder: edle òder: feine i8:15 Òder: die wo die Botschaft hehre un meddeme gudde un ófrichdische Herz feschthalle
LUKAS
39
Frucht brénge.“
11-15: Mt 13,18-23; Mk 4,13-20 * 14: 1Tim 6,9-10 * 15: Apg 16,14
Vóm richdische Hehre
(Mk 4,21-25)
16 „Nimand steckt e Eellamp aan un deckt se dann meddeme Kiwwela zu òder
stellt se ónners Bett. Er stellt se veemeh óf e Stänner, dasse die Leit, die wo
erennkomme, leichde siehn. 17 Es gebt nämlich nix Versteggeldes, was nét aans
Licht kommt, un nix Geheimes, was nét bekannt werrd un aan de Daach kommt. 18 Bassend also óf, dassner richdisch zuhehre! Wer nämlich ebbes hat, der gréttb
noch debei. Wer awwer nix hat, der gréttc aach das noch abgehòld, wasser se
hann ménnt.“
16-18: Mk 4,21-25 * 16: Mt 5,15; Lk 11,33 * 17: Mt 10,26; Lk 12,2; 1Kor 4,5 * 18: Mt 13,12; 25,29; Lk 19,26
Wer és met Jesus verwandt?
(Mt 12,46-50; Mk 3,31-35)
19 Äämòò és die Módder vón Jesus un sei Brieder bei nee komm. Weil sich
awwer e ganzer Haufe Leit óm ne eróm versammelt hodde, hat sei Módder un
sei Brieder nét bis bei nef dorchkomme kénne. 20 Dò hat jemand zum gesaht:
„Dei Módder un dei Brieder stehn drauß un wolle dich siehn.“ 21 Jesus hat de
Leit awwer zur Antwort gebb: „Mei Módder un mei Brieder sénn diejeenische,
die wo hehre, was Gott saht, un dòdenò hannele.“
19-21: Mt 12,46-50; Mk 3,31-35 * 21: Lk 11,28
De Sturm óffem See Genezaret
(Mt 8,23-27; Mk 4,35-41)
22 Äänes scheenes Daaches és Jesus met seine Jinger én e Boot gesteh un hat
a8:16 Òder: Hawe òder: Äämer òder: Behälder b8:18 grétt = griet c8:18 grétt = griet d8:18 abgehòl = abgeholl = abgenómm e8:19 bei ne = zum f8:19 bei ne = zum
LUKAS
40
zu ne gesaht: „Kommend, mehr fahre aans annere Ufer vóm See.“ Dò sénn se
losgefahr. 23 Óf de Iwwerfahrt és Jesus awwer éngeschlòft. Dò hats óffem See óf
äämòò e großer Sturm gebb. Die Welle hann éns Boot geschlah, un es és
gefährlich fa die Mannsleit wòòr. 24 Dò hann sich die Jinger aan Jesus gewennt
un hanne wach gemacht. „Määschder, Määschder, mehr komme óm!“, hann se
geruf. Dòdrófhien és Jesus ófgestanna un haddem Wind un de stirmische Welle
gedroht.b Dò hann se sich geleht, un es és ganz rujsch wòòr. 25 „Wo bleibden eier
Glaawe?“, hat Jesus sei Jinger dò gefròht. Dò hann ses met de Angscht se duun
gréttc un hann sich gewónnert. „Was éssen das dò fòr e Mensch, dass sogar de
Wind uns Wasser óf sei Befehl hehre?“, hann se zuenanner gesaht.d
22-25: Mt 8,18.23-27; Mk 4,35-41 * 24: Ps 89,11
Jesus macht én Gadara e Mann frei, der wo besess war
(Mt 8,28-34; Mk 5,1-20)
26 Dòdrófhien sénn se éns Gebiet vón de Gadarenere gefahr. Das leit óf de
anner Seit vóm See, Galiläa gäiwwer. 27 Un wie Jesus aan Land gang és, dò éssem
e Mann aus de Stadt entgä komm, der wof schónn seit längerem vón Dämone
besess war.g Der hodd kä Klääder meh aanh un hat sich némeh émme Haus
ófgehall, sondern én de Grabhehle. 28 Wie der Mann Jesus gesiehn hat, dò
hadder ófgegrésch un és vòrm nerrergefall. „Was hann ichen met dehr se duun,
Jesus, du Sohn vóm heegschde Gott?“, hadder lauthals gegrésch. „Ich bidde
dich: Queel mich nét!“ 29 Jesus hodd dem beesei Geischt nämlich schónn gebott,
fa vón dem Mann aussefahre.
Der Geischt hodd dene Mann schónn längerj én seiner Gewalt,k un die Leit
hodde ne met Kedde un met Eise aan de Fieß gefesselt un gefang gehall, awwer
er hodd die Fessele émmer werrer verréss un war vón dem Dämon én die
a8:24 Òder: Dòdrófhien és Jesus wach wòòr b8:24 Òder: un hat de Wind un die stirmische Welle aangefahr. c8:25 grétt = griet d8:25 Òder: un hann sich gewónnert. „Wer éssen dò der Mann?“, hann se zuenanner gesaht. „Der däält sogar em Wind unnem Wasser Befehle aus, un se hehre óf ne.“ e8:26 NA: Gerasener f8:27 Òder: dò éssem e Mann entgä komm, der wo aus der Stadt gestammt hat un g8:27 Òder: dene wo Dämone schónn seit längerem beherrscht hodde. h8:27 NA: der wo vón Dämone besess war. Der hodd schónn seit längerem kä Klääder meh aan i8:29 Wertlich: unsauwere j8:29 Òder: schónn e langi Zeit k8:29 Òder: Der Geischt hodd dene Mann schónn oft én sei Gewalt grétt [griet]
LUKAS
41
Wildnis*a gedreebb wòòr. 30 „Wie hääschden du?“, hat Jesus dene Mann dò gefròht. „Legion“c, hat der
zur Antwort gebb. Es ware nämlich vee Dämone énne gefahr. 31 Dann hann die
Dämone Jesus aangefleht, er sollt ne nét befehle, fa én de Abgróndd se fahre. 32 Es war awwer dort grad e großi Härd Schweine aame Berschhang óf de
Wääd. Dò hann die Dämone Jesus aangebeddelt, er sollt ne doch erlaawe, fa én
die Schweine se fahre, un Jesus hat ne das erlaabt. 33 Dò sénn se aus dem Mann
erauskomm un én die Schweine enénngefahr, un die Härd hat sich de Abhang
enónner én de See gesterzt un és versóff. 34 Wie die Leit, die wo die Schweine gehiet hodde, gesiehn hann, was sich
zugedrah hat, dò sénn se fortgelaafe un hann die Neijischkääde én de Stadt un óf
de Derferf verzehltg. 35 Dòdrófhien sénn die Leit enausgang, fasse gugge, was
vòrgefall war. Se sénn beih Jesus komm un hann dene Mann gefónn, vón dem
wo die Dämone ausgefahr ware. Der hat näwe Jesus óffem Boddemi gehóggt un
war aangezòh un bei Verstand. Dò hann se Angscht gréttj, 36 un diejeenische, die
wo alles gesiehn hodde, hanne verzehlt, wie der Mann, der wo vón dene Dämone
besess war, gerettk wòòr és. 37 Dòdrófhien hann die Leit, die wo ém Gebiet vón
Gadaral gewohnt hann, Jesus allegar ófgefordert, er sollt vónne fortgehn. Se
hoddes nämlich ordelich met de Angscht se duun gréttm. Dò és Jesus éns Boot
gesteh un hat sich óf de Réckwääch gemacht.n 38 Der Mann, vón dem wo die Dämone ausgefahr ware, hat Jesus awwer
aangebeddelt, fa beim bleiwe se derfe, awwer Jesus hat ne fortgeschickt un hat
gesaht: 39 „Geh häämo un verzehl alles, was Gott aander geduun hat.“ Dò ésser
fortgang un hat iwwerall én de Stadt bekannt gemacht,p was Jesus fanne geduun
hat.
a8:29 Òder: én eede Geeschende òder: én äänsame Geeschende b8:29 Òder: gehetzt c8:30 E Legion war e Äänhäät vón de reemisch Armee, die wo aus 6.000 Mann bestann hat. An dò der Stell werrd das Wort ém iwwerdrahne Sinn fa e großi Zahl vón Dämone gebraucht. d8:31 E diefes Loch ohne Boddem òder Enn. Manche Iwwersetzer iwwersetze Hell òder ewischi Dónggelhäät. Es hannelt sich óm dene Ort, an dem wo die Dämone gestròft werre. e8:34 fortgelaaf = fortgeloff. Òder: dò sénn se óf un devón f8:34 Òder: un óf de Heef òder: un óf de Felder òder: un óffem Land g8:34 Òder: verbräät h8:35 bei = zu i8:35 Wertlich: näwe Jesus seine Fieß j8:35 grétt = griet k8:36 Òder: gesónd òder: gehäält l8:37 NA: Gerasa m8:37 grétt = griet n8:37 Òder: Dò és Jesus éns Boot gesteh, fa seréck se fahre. o8:39 Òder: Geh bei dei [zu deiner] Famillje seréck p8:39 Òder: proklamiert òder: verkinnischt òder: gebreddischt
LUKAS
42
26-39: Mt 8,28-34; Mk 5,1-20 * 28: Mk 1,24; 3,11; Lk 4,34.41; Joh 2,4
Jesus machdem Jairus sei Dochder noch emòò lewennisch un e
granggi Fraa gesónd
(Mt 9,18-26; Mk 5,21-43)
40 Wie Jesus nò Galiläaa seréckkomm és, dò hanne die Leit freindlich
ófgenómm.b Se hodde nämlich schónn allegar óf ne gewart. 41 Óf äämòò és e
Mann komm, der wo Jairus gehääscht hat. Der war e Vòrsteher vón de
Sinagooch* un és vòr Jesus seine Fieß nerrergefall. Dann hadder Jesus
aangefleht, er sollt én sei Haus komme. 42 Sei äänzischdes Kénd, e Mädche vón
ungefähr zwellef Jòhr, hat nämlich ém Sterwe geläh.
Wie sich Jesus dann óf de Wääch gemacht hat, dò hann sich die Leit schwär
óm ne eróm gedrängelt. 43 Ónner dene Leit war aach e Fraa, die wo schónn seit
zwellef Jòhr met Bluddunge se duun hodd. Alles, was se fasse läwe hodd, hodd
se fa die Dogdere ausgebb, awwer nimand hat se gesónd mache kénne. 44 Jétz
hat se sich vón hénne aan Jesus drahngeschafft un hat de Saum vón seim Klääd
berehrt. Dò hann ehr Bluddunge óf de Stell ófgehehrt. 45 „Wer hat mich
berehrt?“, hat Jesus dòdrófhien gefròht. Wies nimand hat wolle geween sénn,c
dò hat de Petrus un diejeenische, die wo beim ware,d gesaht: „Määschder, die
Leit drängele sich vón all Seide óm dich eróm un stoße dich, un dò fròhscht du
noch: ‚Wer hat mich berehrt?’“e 46 Jesus hat zur Antwort gebb: „Irschend jemand
hat mich berehrt! Ich hann nämlich gespiert, dass e Kraft vómmer ausgangf és.“ 47 Wie die Fraa gemerkt hat, dasse sich némeh versteggele hat kénne,g dò ésse
komm un hat geziddert. Se és vòr Jesus nerrergefall un haddem vòrh all de Leit
verzehlt, fa wasse ne berehrt hat un wie se ém selwe Aueblick gesónd wòòr és. 48
„Nóór Mut,i mei Dochder“, hat Jesus dòdrófhien zu a gesaht, „dei Glaawe hadder
geholf!j Geh ém Friede fort.“ 49 Wie Jesus noch geschwätzt hat, dò és jemand komm, der wo zum Haus
vóm Sinagoochevòrsteher gehehrt hat. Der hat zum Jairusk gesaht: „Dei Dochder
és gestorb. Bemieh de Määschder némeh weider.“ 50 Jesus hat das gehehrt un
a8:40 Òder: aans annere Seeufer b8:40 Òder: freindlich begrießt òder: begeischdert emfang. c8:45 Òder: Wies jeder abgestrétt hat d8:45 NA losst aus: un diejeenische, die wo beim ware e8:45 NA losst aus: un dò fròhscht du noch: ‚Wer hat mich berehrt?’ f8:46 Òder: ausgestrehmt g8:47 Òder: dasse nix meh verheimliche hat kénne òder: dass nét unbemerkt gebleeb és, wasse gemacht hat h8:47 NA: un hat vòr i8:48 NA losst aus: Nóór Mut j8:48 Òder: hat dich gesónd gemacht òder wertlich: hat dich gerett! k8:49 NA losst aus: zum Jairus
LUKAS
43
hat zu dem Sinagoochevòrsteher gesaht:a „Du brauchscht kä Angscht se hann!
Glaab nóór, dann werrd dei Dochder gerett.“ 51 Wie Jesus dann aam Haus
aankomm és, dò hadder nimand metb enénngelosstc wie nóór de Petrus, de
Jakobus un de Johannesd un de Vadder un die Módder vón dem Kénd. 52 Die
Leit hann allegar geheilt un óm das Mädche getrauert.e „Heilend nét!“, hat Jesus
dò gesaht. „Es ésf nét dood! Es schlòft nóór!“ 53 Dò hann se ne ausgelacht. Se
hann nämlich gewésst, dasses doch gestorb war. 54 Jesus hat die Leit awwer
allegar enausgeschickt. Dann hadder das Mädcheg aan de Hand gehòlh i un hat
geruf: „Kénd, steh óf!“ 55 Dò ésses noch emòò lewennisch wòòr un ésj direkt
ófgestann. Dòdrófhien hat Jesus Order gebb, ma solldem ebbes fasse esse genn. 56 Sei Eldere hann nóór so gestaunt, awwer Jesus hat ne ófgedrah, fa nimand se
verzehle, was sich zugedrah hat.
40-56: Mt 9,18-26; Mk 5,21-43 * 43: 3Mo 15,25-27 * 44: Mt 9,20; 14,36; Lk 6,19 * 48: Mt 9,22; Mk 10,52; Lk 7,50; 17,19; 18,42 * 51: Mt 17,1 * 52: Lk 7,13; Joh 11,11-13 * 54: Mk 5,41 * 56: Mk 7,36; Lk 5,14
Jesus schickt sei zwellef Jinger aus
(Mt 10,5-15; Mk 6,7-13)
Dòdenò hat Jesus seik zwellef Jingerl sesammegeruf un hat ne Kraft un
Vollmacht gebb, fa jeder Dämon aussedreiwe un Krankhääde se hääle. 2 Er
hat se met dem Ófdraach enausgeschickt, fa das Reich se breddische, das wo Gott
ófricht, un fa die Grangge gesónd se mache. 3 „Némmend nix met óf de Wääch“,
hadder zu ne gesaht, „kä Wannersteggem un kä Vòrratsdasch, kä Brot un kä Geld.
Es soll aach nimand zwää Hémde* bei sich hann. 4 Wanner én e Haus gehn, dann
bleiwend dort, bisner aus dem Dorf fortgehn. 5 Un wann eich die Leit én era Stadt
nét ófnémme wolle, dann gehnd weider un schiddelend als Warnung fasse de
a8:50 Òder: un hat zum Jairus gesaht b8:51 NA: met sich c8:51 Òder: Wie Jesus dann éns Haus komm és, dò hadder nimand met bei das [zu dem] Mädche enénngelosst d8:51 NA: de Petrus, de Johannes un de Jakobus e8:52 Òder: un die Doodeklaach iwwer dem Mädche gehall. f8:52 NA: Es és nämlich g8:54 NA: Jesus hats awwer h8:54 gehòl = geholl = genómm i8:54 Nòm jiedische Gesetz werrd jemand, der wo e Dooder berehrt, unrein (vgl. 4Mo 19,11-22). Das és awwer ém Fall vón Jesus nét basseert, weil Jesus Macht iwwer de Dood hat un so die Unreinhäät beseidischt, die wo de Dood verursacht. j8:55 Wertlich: Dò és sei Geischt seréckkomm, un es és k9:1 NA: die l9:1 NA losst Jinger aus. m9:3 Wannerstegge és ém Griechische én de Mehrzahl (Plural). NA: Äänzahl (Singular).
9
LUKAS
44
Staab vón eiere Fieß ab.“a 6 Dò hann sich die Zwellef óf de Wääch gemacht un sénn vón Dorf zu Dorf
gezòh. Dòdebei hann se iwwerall die Gudd Nòricht gebreddischt un die Grangge
gesónd gemacht.
1-6: Mt 10,1.5-14; Mk 6,7-13; Lk 10,1-12 * 2: Lk 11,2 * 3: Lk 22,35 * 5: Apg 13,51
Was de Herodes iwwer Jesus gedénkt hat
(Mt 14,1-12; Mk 6,14-29)
7 De Herodes*, der wo iwwer das Gebiet dort geherrscht hat, hat vón allem
gehehrt, was Jesus gemacht hat.b Er hat awwer nét gewésst, wasser dòdevón
halle sollt. Die ääne hann nämlich gesaht: „De Johannes és vón de Doode
óferstann!“c 8 un die annere: „De Elija és noch emòò erschien.“ Noch annere
hann geménnt: „Ääner vón de alde Propheded és óferstann.“ 9 Dò hat de Herodes
gesaht: „De Johannes hann ich e Kobb kerzer mache gelosst. Awwer wer éssen
dò der Mann, vón dem wo ich so Sache hehre?“ Er hätt Jesus gäre emòò gesiehn.
7-9: Mt 14,1-2; Mk 6,14-16 * 7: Mt 16,14; Lk 9,19 * 9: Lk 23,8
Jesus gebt 5.000 Leit ebbes fasse esse
(Mt 14,13-21; Mk 6,30-44; Joh 6,1-13)
10 Wie die Aposchdel* noch emòò seréck komm sénn, dò hann se Jesus alles
verzehlt, wasse gemacht hodde. Dòdrófhien hat se Jesus metgenómm un hat sich
aan e abgelähnere Platz seréck gezòh, fa met ne allään se sénn. Der Platz war én
de Näh vón era Stadt, die wo Betsaida hääscht.f 11 Wie die Leit das erausgefónn
hann,g dò sénn se’m nògang. Jesus hat se bei sichh komme gelossti un hat iwwer
a9:5 De Stab vón seine Fieß abschiddele war e simbolischer Hienweis dòdróff, dassmer sich met dene Leit, bei die [zu dene] womer komm war, némeh beschädische däd un dasses Gericht schónn óf se wart. b9:7 NA: was sich zugedrah hat. c9:7 NA: óferweckt wòòr! d9:8 Òder: Ääner vón dene Prophede aus friehere Zeide òder: Ääner vón dene Prophede, die wo vòr langer Zeit geläbt hann e9:10 Òder: äänsamer f9:10 NA: un hat sich én die Näh vón era Stadt seréckgezòh, die wo Betsaida hääscht, fa met ne allään se sénn. g9:11 Òder: Wie die Leit das metgrétt [metgriet] hann òder: Wie die Leit dòdevón erfahr hann h9:11 bei sich = zu sich i9:11 Òder: Jesus hat se freindlich ófgenómm òder: Jesus hat se nét abgewéss
LUKAS
45
das Reich, das wo Gott ófricht, zu ne geschwätzt. Un diejeenische, die wos
needisch hodde, fa gehäält se werre, hadder gesónd gemacht. 12 Wies óf de Òmet zugang és,a dò sénn die zwellef Jinger beib Jesus komm
un hann zum gesaht: „Schick die Leit fort, dasse én die Derfer un óf die Heef dò
ém Ómkrääs gehn kénne. Se solle sich e Platz fasse iwwernaachde un ebbes fasse
esse suche. Mehr sénn dò nämlich aame abgelähnec Platz.“ 13 „Gennt ehr ne doch
ebbes fasse esse!“, hat ne Jesus zur Antwort gebb. Dò hann se gesaht: „Mehr
hann nóór fénnef Brode un zwää Fisch. Òder sollemer fortgehn un fa dò das
ganze Volk Esse kaafe?“ 14 Es ware nämlich aan die 5.000 Mannsleit
versammelt.
Dò hat Jesus zu seine Jinger gesaht: „Sòajend dòdefòr, dass sich die Leit én
Grubbe zu jeweils fóffzischd sesamme hógge.“ 15 Dò hann die Jinger gemacht,
wasser ne gesaht hat un hann veraanlosst, dass sich die Leit allegar hiengehóggt
hann. 16 Dann hat Jesus die fénnef Brode un die zwää Fisch gehòle un hat én de
Himmel enóff geguggt un Gott dòdefòr dangge gesaht.f Er hat se dorchgebroch
un seine Jinger gebb, dass die se de Leit ausdääleg sollde. 17 Dò hann se allegar
gess un sénn satt wòòr.h Was aan Brògge iwwerich gebleeb és, hann die Jinger
ófgeläst - zwellef Kerb voll.
10-17: Mt 14,13-21; 15,32-39; Mk 6,30-44; 8,1-10; Joh 6,1-13 * 10: Lk 6,13; 10,17
De Petrus bekennt sich zu Jesus, un Jesus kinnischt zum eerschde
Mòò aan, dasser Schwäres dorchmache un sterwe muss
(Mt 16,13-20; Mk 8,27-31)
18 Wie Jesus emòò allään war un gebäd hati un wie nóór sei Jinger beim ware,
dò hadder se gefròht: „Was sahnen die Leit eischentlich, wer ich bin?“j 19 „Se
sahn: Du bischt de Johannes, der wo gedaaft hat“, hann se zur Antwort gebb.
„Annere sahn: Du bischt de Elija, un noch annere: Ääner vón de alde Prophedek
a9:12 Òder: Wie der Daach langsam zu Enn gang és b9:12 bei = zu c9:12 Òder: äänsame d9:14 NA: zu jeweils fóffzisch ungefähr e9:16 gehòl = geholl = genómm f9:16 Òder: un se geseeschent. g9:16 Òder: serviere òder: vòrsetze h9:17 Òder: Dò hann se gess un sénn allegar satt wòòr. i9:18 Òder: Wie sich Jesus emòò fasse bäde seréck gezòh hodd j9:18 Òder: Fa wene halle michen die Leit eischentlich? k9:19 Òder: Ääner vón dene Prophede aus friehere Zeide òder: Ääner vón dene Prophede, die wo vòr langer Zeit geläbt hann
LUKAS
46
és óferstann!“a 20 Dò hadder se gefròht: „Un ehr, was sahn ehr, wer ich bin?“b
„Du bischt de Messias*, dene wo Gott geschickt hat!“, hat de Petrus zur Antwort
gebb. 21 Dòdrófhien hat ne Jesus strickt verbott, fa irschend jemand ebbes dòdevón
se verzehle. 22 „De Menschesohn* muss nämlich vee dorchmache un vón de
Ròtsäldschde* un vón de Hohebrieschder* un Schriftgelehrde* verstoßtc
werre!“, hadder gesaht. „Er muss ómgebróng werre un aam drédde Daach noch
emòò óferstehn!“
18-22: Mt 16,13-21; Mk 8,27-31 * 17: 2Keen 4,43-44 * 18: Mk 1,35; Lk 5,16 * 19: Lk 1,17; 7,16; 9,7-8 * 20: Mt 16,16; Lk 22,67; Joh 11,27 * 21: Lk 9,36 * 22: Mt 17,22-23; 20,18-19; 26,2; Mk 9,31; 10,32-34; Lk 9,44-45; 17,25; 18,31-34; 24,6-7
Vóm richdische Läwe met Jesus
(Mt 16,24-28; Mk 8,34-9,1)
23 Dòdenò hat Jesus zu all de Leitd gesaht: „Wer mehr nòkomme wéll,e der
soll sich selwer verleischnef un soll sei Greiz jede Daach óf sich némmeg un
medmer komme! 24 Wer nämlich sei Läwe redde wéll, der verlierts. Wer awwer
sei Läwe wä mehr verliert, der dudds redde. 25 Was nutzts dann schónn emme
Mensch, wanner die ganz Welt gewénnt un sich dòdebei selwer verliert òder
schädischt? 26 Wer awwer nét zu mehr un zu dem, was ich sahn, steht, zu dem
steht de Menschesohn* dann aach nét, wanner én seiner Herrlichkäät un én de
Herrlichkäät vóm Vadder un vón de heilische Engel kommt. 27 Das ääne sahn
ich eich: Vón dene, die wo dò stehn, sterwe e paar nét,h bisse das Reich gesiehn
hann, das wo Gott ófricht.“
23-27: Mt 16,24-28; Mk 8,34-9,1 * 23: Mt 8,22; 10,38-39; Lk 14,27; 1Petr 2,21 * 24: Mt 10,39; 16,25; Lk 17,33; Joh 12,25 * 26: Mt 10,33; Lk 12,9; 2Tim 1,8; 2,12 * 27: Mt 10,23; 16,28; 24,34
a9:19 Òder: „Se halle dich fa de Johannes, der wo gedaaft hat“, hann se zur Antwort gebb. „Annere halle dich fa de Elija, un noch annere sahn, ääner vón de alde Prophede wär óferstann!“ b9:20 Òder: Dò hadder se gefròht: „Un ehr, fa wene halle ehr mich?“ c9:22 Òder: verworf d9:23 Òder: zu all seine Jinger. Wertlich: zu ne all e9:23 Òder: Wer mei Jinger sénn wéll f9:23 Òder: ófgenn g9:23 Das hääscht, der soll bereit sénn, fa aach Schwäres fa Jesus dorchsemache un sogar fanne se sterwe. h9:27 Wertlich: schmagge e paar de Dood nét
LUKAS
47
Jesus werrd verwannelt
(Mt 17,1-8; Mk 9,2-8)
28 Ungefähr acht Daache, nòdem wo Jesus das gesaht hodd, hadder de
Petrus, de Johannes un de Jakobus metgenómm un és óf e Bersch gang, fasse
bäde. 29 Un wie a gebäd hat, dò hat sich es Aussiehn vón seim Gesicht verännert,
un sei Klääder sénn strahlend weiß wòòr. 30 Óf äämòò hann zwää Mannsleit
meddem geschwätzt. Das ware de Mose un de Elija.a 31 Die sénn én himmlischem
Glanz erschien un hann met Jesus dòdriwwer geschwätzt, wie a én Jerusalem
sterwe un so sei Ófdraach ausfiehre däd.b 32 De Petrus un die zwää, die wo beim
ware, sénn vóm Schlòf iwwermannt wòòr, awwer wie se wach wòòr sénn, dò
hann sec gesiehn, wie herrlich Jesus war. Se hann aach die zwää Mannsleit
gesiehn, die wo bei Jesus gestann hann.d 33 Wie die sich grad vón Jesus trenne
wollde,e dò hat de Petrus zu Jesus gesaht: „Määschder, es és gudd, dassmer dò
sénn. Mehr wolle drei Heisjer baue,f ääns fa dich, ääns fa de Mose un ääns fa de
Elija!“ Er hat awwer nét gewésst, wasser dò gesaht hat. 34 Wie a noch dòdevón geschwätzt hat, dò és e Wolk kommg un hat ehr
Schadde óf se geschméss.h Un wie de Mose un de Elija én die Wolk komm sénn,
dò hanns die Jingeri met de Angscht se duun gréttj. 35 Aus der Wolk és awwer e
Stémm komm, die wo gesaht hat: „Das dò és mei liewer Sohn.k Óf dene sollener
hehre!“ 36 Wie die Stémm verhallt war, dò hat Jesus noch emòò allään dort
gestann. Die drei Jinger ware awwer still un hann én dene Daache nimand ebbes
vón dem verzehlt, was se gesiehn hodde.
28-36: Mt 17,1-9; Mk 9,2-8; 2Petr 1,16-18 * 28-29: Lk 5,16 * 29-36: 2Petr 1,16-18 * 31: Lk 9,22; 13,33 * 32: Joh 1,14 * 35: 5Mo 18,15; Ps 2,7; Jes 42,1; Mt 3,17; Lk 3,22 * 36: Lk 9,21
a9:30 De Mose hoddem Volk es gettliche Gesetz gebb, un de Elija és als de greeschde Prophet aangesiehn wòòr. Die zwää repräsendiere de alde Bund. b9:31 Wertlich: un hann iwwer sei Ausgang geschwätzt, dene wo a én Jerusalem erfille sollt. c9:32 Òder: sénn vóm Schlòf fascht iwwermannt wòòr, awwer se hann sich wach gehall un hann d8:32 Òder: dò hann se Jesus én strahlendem Licht gesiehn un die zwää Mannsleit, die wo beim gestann hann. e9:33 Òder: Wie die grad vón Jesus fortgehn wollde f9:33 Òder: drei Zelde ófschlahn g9:34 Òder: dò hat sich e Wolk gebild òder: dò és e Wolk ófgezòh h9:34 Òder: un hat se éngehillt. i9:34 NA: Un wie die Jinger én die Wolk komm sénn, dò hann ses j9:34 grétt = griet k9:35 NA: Das dò és mei Sohn, dene wo ichmer ausgewählt hann.
LUKAS
48
E Bub, der wo besess és, werrd frei
(Mt 17,14-21; Mk 9,14-29)
37 Wie Jesus aam nägschde Daach met seine drei Jinger noch emòò vón dem
Bersch erónner gang és, dò sénnem e ganzer Haufe Leit entgä komm. 38 Óf
äämòò hat e Mann, der wo ónner dene Leit war, laut geruf: „Määschder, ich
bidde dich: Gugg emòò nò meim Bub! Der és mei äänzischdes Kénd. 39 E Geischt
grétta ne vón Zeit zu Zeit én sei Gewalt. Dann greischder óf äämòò óf un werrd
vón dem Geischt so hien un här geréssb, dasser Schaum vòr de Mund gréttc. Der
Geischt losst ne fascht némeh los un queelt ne schrecklich.d 40 Ich hann schónn
dei Jinger gefròht, fanne aussedreiwe, awwer se hanns nét gekénnt.“ 41 Dò hat Jesus gesaht: „Ach, was sénner doch fòr e ungleiwischi un verkehrdi
Generation!e Wie lang muss ich noch bei eich sénn un eich noch ausstehn? Bréng
dei Bub emòò dò här!“ 42 Wie der Bub dann óf Jesus zukomm és,f dò hat ne der
Dämon óf de Boddem geschméss un hien un här geréssg. Jesus hat dem beeseh
Geischt awwer gedroht. Dann hadder dene Bub gesónd gemacht un seim Vadder
seréckgebb. 43 Dò hann die Leit allegar gestaunt, dass Gott so e großi Macht hat.i
37-43a: Mt 17,14-21; Mk 9,14-29 * 42: Lk 7,15
Jesus kinnischt zum zwädde Mòò aan, dasser Schwäres dorchmache
un sterwe muss
(Mt 17,22-23; Mk 9,30-32)
Wie sich noch jeder iwwer alles gewónnert hat, was Jesus gemacht hat, dò
hat Jesus zu seine Jinger gesaht: 44 „Schreiwend eich hénner die Ohre,j was ich
eich jétz sahn: De Menschesohn* werrd de Gewalt vón de Mensche
ausgeliwwert!“ 45 Awwer die Jinger hann nét verstann, wasser dò gesaht hat. Es
war ne nét klar,k so dasses nét hann kénne begreife. Se hann sich awwer aach nét
getraut, fa Jesus se fròhe, wasser dòdemet ménnt.
a9:39 grétt = griet b9:39 Òder: gezerrt òder: geschiddelt c9:39 grétt = griet d9:39 Òder: un richt ne noch ganz zugrónn òder: un reibt ne ganz óf òder: un macht ne ganz ferdisch. e9:41 Òder: ungleiwisches un verkehrdes Geschlecht òder: ungleiwischi un verkehrdi Art! f9:42 Òder: Wie der Bub dann näher komm és g9:42 Òder: gezerrt òder: geschiddelt h9:42 Wertlich: unsauwere i9:43 Òder: Dò ware die Leit allegar dòdevón iwwerwäldischt, wie groß Gott és. j9:44 Òder: Mergend eich emòò genau òder: Horschend emòò gudd zu k9:45 Òder: Es war ne e Rätsel
LUKAS
49
43b-45: Mt 17,22-23; Mk 9,30-32 * 44: Lk 9,21-22; 17,25; 18,31-34 * 45: Lk 18,34; 24,45
Wer és de Greeschde?
(Mt 18,1-5; Mk 9,33-37)
46 Dòdenò és ónner de Jinger die Fròh ófkomm,a wer wohl de Greeschde
vónne és. 47 Jesus hat gewésst, wasse bei sich gedénkt hann.b Deshalb hadder e
Kénd gehòlc un hats näwe sich gestellt. 48 „Wer dò das Kénd émeim Name
ófnémmt, der némmt mich óf!“, hadder dann zu seine Jinger gesaht. „Un wer
mich ófnémmt, der némmt aach dene óf, der wo mich geschickt hat. Wer
nämlich de Kläänschde vón eich allegar és, der és späder emòò groß!“d
46-48: Mt 18,1-5; Mk 9,33-37 * 46: Lk 22,24-26 * 48: Mt 10,40; 20,26-27; Mk 10,43-44; Lk 10,16; 22,26; Joh 13,20
Der Unbekannde, der wo ém Name vón Jesus Dämone ausgedreeb
hat
(Mk 9,38-40)
49 „Määschder“, hat de Johannes dò gesaht, „mehr hann gesiehn, wie jemand
én deim Name diee Dämone ausgedreeb hat. Dò hammer versucht, fanne
dòdrahn se hénnere, weiler kääner vón óns és.“ 50 „Hénnerend ne nét dòdrahn!“,
haddem Jesus zur Antwort gebb. „Wer nämlich nét gä ónsf és, der és fa ónsg.“
49-50: Mk 9,38-41 * 50: Mt 12,30; Lk 11,23; Phil 1,18
DE LUKAS VERZEHLT, WIE JESUS VÓN GALILÄA NÒ JERUSALEM
GEZÒH ÉS: 9,51-19,27
E samariddisches Dorf lehnt Jesus ab
51 Wie die Zeit näher komm és, én der wo Jesus én de Himmel ófgenómm
werre sollt, dò hadder sich fescht vòrgenómm, fa nò Jerusalem se gehn. 52 Er hat
a9:46 Òder: Dòdenò és ónner de Jinger die Diskussion ófkomm òder: Dòdenò hat sich bei de Jinger der Gedangge éngeschlich b9:47 Òder: Jesus hat gewésst, was én eeam Herz vòr sich gang és. Wertlich: Jesus hat de Gedangge vón eeam Herz gesiehn. c9:47 gehòl = geholl = genómm d9:48 NA: der és groß! e9:49 NA losst die aus. f9:50 NA: eich g9:50 NA: eich
LUKAS
50
e paar Leit vòr sich här geschickt, die wo e Botschaft iwwerbrénge sollde. Die
Leit sénn óf ehrer Rääs én e Dorf én Samarie* komm un wollde dort e
Ónnerkunft fanne vòrbereidea.b 53 Awwer die Leit én dem Dorf hann Jesus nét
ófgenómm, weiler vòr hodd, fa nò Jerusalem se gehn.c 54 Wie seid Jinger, das
hääscht de Jakobus un de Johannes, das gehehrte hann, dò hann se gesaht:
„Herr, sollemer de Befehl genn, dass Feier vóm Himmel fallt un se verbrennt, so
wies de Elija aach gemacht hat?“f 55 Dò hat sich Jesus erómgedräht un hat se
serecht gewéss. „Ehr wésse wohl nét, was fòr Geischt eich bestémmt?“, hadder
gesaht. 56 „De Menschesohn* és nét komm, fas Läwe vón de Mensche se
vernichde, sondern fas se redde.“g Se sénn dann én e anneres Dorf gang.
51: Mt 19,1; Mk 10,1.32; Lk 24,50-51; Apg 1,9 * 52: Lk 10,33 * 53: Joh 4,9 * 54: 2Keen 1,10-12
Es koscht ebbes, wammer met Jesus läwe wéll
(Mt 9,10-22)
57 Wie se weider gezòh sénn, dò hat jemand zu Jesus gesaht: „Ich wéll medder
komme, wo du aach hien gehscht, Herrh!“ 58 Jesus haddem zur Antwort gebb:
„Die Fichs hann ehr Baui un die Veeschel ónnerm Himmel ehr Näschder, awwer
de Menschesohn* hat nirschenswo e Platz, wo a sich ausruhe kann.“j 59 Zu jemand annerem hat Jesus gesaht: „Komm medmer!“ Der hat awwer
zur Antwort gebb: „Herr, erlaabmer, dass ich se-eerscht häämgehn un mei
Vadder begrawe.“ 60 Dò hat Jesus zum gesaht: „Loss doch die Doodek ehr Doode
begrawe! Du awwer geh un verkinnisch das Reich, das wo Gott ófricht!“ 61 Noch jemand anneres hat gesaht: „Ich wéll medder komme, Herr! Awwer
erlaabmer se-eerscht, dass ich meine Leit dehääm wiedersehn sahn.“ 62 Dem hat
a9:52 Òder: besòaje b9:52 Òder: Die Leit hann sich óf de Wääch gemacht un sénn én e Dorf vón Samarie komm, fa dort e Ónnerkunft fanne vòrsebereide. c9:53 Die Samaridder ware schónn seit Jòhrhunnerde Feinde vón de Judde. Se wollde nét, dass Pilscher vón Galiläa óffem Wääch nò Jerusalem dorch ehr Gebiet ziehe. d9:54 NA: die e9:54 Wertlich: gesiehn f9:54 NA losst aus: so wies de Elija aach gemacht hat? g19:55-56 NA losst aus: „Ehr wésse wohl nét, was fòr Geischt eich bestémmt?“, hadder gesaht. 56 „De Menschesohn és nét komm, fas Läwe vón de Mensche se vernichde, sondern fas se redde.“ h9:57 NA losst Herr aus. i9:58 Òder: Die Fichs hann ehr Hehle j9:58 Wertlich: wo a de Kobb hienlehe kann. k9:60 Òder wenischer wertlich iwwersetzt: Loss doch die Mensche, die wo nét nò Gott fròhe
LUKAS
51
Jesus zur Antwort gebb: „Wer aanfangt, fa sei Feld erómsezaggerea un dann nò
hénne guggt, der és nét brauchbarb fa das Reich, das wo Gott ófricht!“
57-60: Mt 8,18-22 * 61: 1Keen 19,20 * 62: Lk 11,2; Phil 3,13
Jesus schickt sibzisch Jinger aus
Dòdenò hat de Herr noch annere sibzischc Jinger beófdraachtd un hat
se zu zwädde vòr sich här én jedi Stadt un én jedi Ortschaftf geschickt,
wo a selwer aach hienkomme wollt.g 2 „Die Ernt és groß!“, hadder zu ne gesaht,
„es sénn awwer nóór wenisch Leit dò, fasse énsebrénge. Biddend deshalb de
Herr, dem wo die Ernt gehehrt, dasser noch meh Leit óf sei Erndefeld schickt. 3
Machend eich óf de Wääch, awwer bassend óf: Ich schigge eich wie Schäf midde
ónner die Welf! 4 Némmend kä Geldbeidel met, aach kä Vòrratsdasch un kä
Schuhh,i un hallend eich ónnerwägs nét dòdemet óf, fa die Mensche lang se
grieße.j 5 Wanner én e Haus gehn, dann sahnd als Eerschdes: ‚Mehr winsche dò
dem Haus Friede!’ 6 Un wann dort e friedliebender Mensch wohnt,k dann bleibt
der Friede, dene wonerm winsche, óffem. Annerefalls kommder noch emòò bei
eichl seréck. 7 Bleiwend én dem selwe Haus, un essend un drénggend, was eich
die Leit dort aanbiedem. Wer schafft, hat nämlich e Recht óf sei Lohn. Gehnd nét
vón Haus zu Haus! 8 Wanner én e Stadt komme un die Leit némme eich óf, dann
essend, wasner vòrgesetzt grien. 9 Machend die Grangge gesónd, die wo dort
sénn, un sahnd de Leit: ‚Das Reich, das wo Gott ófricht, és ganz nah bei eichn
komm.’ 10 Wanner awwer én e Stadt komme un die Leit dort némme eich nét óf,
dann gehnd dorch die Stròße un rufend: 11 ‚Selbscht de Staab vón eierer Stadt,
a9:62 Wertlich: Wer sei Hand aan de Bluch leht b9:62 Òder: qualifiziert c10:1 NA: zwääesibzisch. Gemäßem eerschde Buch Mose hats óf de Ärd aam Aanfang 70 verschiedene Velger gebb. Die alt griechisch Iwwersetzung vóm Alde Teschdament hat die Zahl 72 aanstatt 70. Jesus hat meechlicherweis so e großi Aanzahl Jinger ausgewählt, fa se weise, dass sei Botschaft jedem Volk óf de Ärd gilt. d10:1 Òder: bestémmt òder: ausgewählt òder: ausgesucht e10:1 NA: zu zwää un zwää f10:1 Òder: un én jedes Dorf g10:1 Òder: die wo a selwer aach ófsuche wollt. h10:4 Òder: Sandale i10:4 Òder: kä zwäddes Paar Schuh j10:4 Wertlich: un grießend ónnerwägs nimand. k10:6 Òder: Un wann dort jemand bereit és, fa de Friede aansenémme òder: Un wann dort jemand wohnt, der wo fa de Friede bereit és l10:6 bei eich = zu eich m10:7 Òder: vòrsetze òder: genn n10:9 bei eich = zu eich
10
LUKAS
52
der wo sich aan ónsa gehéngt hat, streifemerb óf eich ab.c Ehr solle awwer wésse:
Das Reich, das wo Gott ófricht, és ganz nah beid eiche komm.’ 12 Ich sahn eich
awwerf: Die Leit vón Sodom werre aam Daach vóm Gericht wenischer gestròft
wie so e Stadt!“g
1-12: Mt 10,7-16; Mk 6,8-11; Lk 9,1-6 * 1: Mk 6,7; Lk 6,13-16; 9,1 * 2: Mt 9,37-38; Joh 4,35 * 4: 2Keen 4,29; Lk 22,35 * 5-6: Lk 2,14 * 5: Joh 20,19 * 7: 1Kor 9,6-14; 1Tim 5,18 * 9: Mt 4,17; Lk 11,2 * 11: Apg 13,51; 18,6 * 12: 1Mo 19,1-29; Mt 10,15
Wer nét hehre wéll, muss fiehle!
(Mt 11,20-24)
13 „Weh dehr, Chorazin! Weh dehr, Betsaida! Wann én Tirus un Sidon die
Wónner basseert wäre, die wo bei eich basseert sénn, dann hädde sich die
Mensche dort schónn léngscht bekehrt. Se hädde Sackklääder aangezòh un sich
én die Äsche gehóggt, fasse weise, dasse sich bekehrt hann.h 14 Tirus un Sidon
werrd ém Gericht awwer emòò wenischer gestròft wie ehr.i 15 Un du,
Kapernaum, das wo du bis aan de Himmel enóff gehob wòòr bischt, du werrscht
bis éns Doodereich*j enónner geschméss!“k 16 „Wer óf eich hehrt, der hehrt óf mich, un wer eich ablehntl, der lehnt mich
ab. Wer mich awwer ablehnt, der lehnt aach dene ab, der wo mich geschickt hat.“
13-15: Mt 11,20-24 * 13-14: Jes 23,1-16 * 15: Jes 14,13.15 * 16: Mt 10,40; 18,5; Mk 9,37; Lk 9,48; Joh 5,23; 13,20
a10:11 NA: aan ónser Fieß b10:11 Òder: schiddelemer òder: wischemer òder: schlahmer c10:11 De Stab vón sich abschiddele war e simbolischer Hinweis dòdróff, dassmer met dene Leit, bei die [zu dene] womer komm war, nix meh se duun hann wollt (vgl. Lk 9,5). d10:11 bei = zu e10:11 NA losst bei [zu] eich aus. f10:12 NA losst awwer aus. g10:12 Òder: Die Leit vón Sodom sénn aam Daach vóm Gericht besser drahn wie so e Stadt! òder: Die Leit vón Sodom werre aam Daach vóm Gericht wenischer rigoros behannelt wie so e Stadt! h10:13 Òder: dann wäre die Mensche dort schónn léngscht ómgekehrt. Se hädde Sackklääder aangezòh un sich én die Äsche gehóggt, fasse weise, dasse ómgekehrt sénn. i10:14 Òder: Tirus un Sidon és ém Gericht awwer emòò besser drahn wie ehr òder: Tirus un Sidon werrd ém Gericht awwer emòò wenischer rigoros behannelt wie ehr. j10:15 Òder: bis én die Hell k10:15 NA: Un du, Kapernaum, ménnscht du villeicht, du werrscht bis én de Himmel enóff gehob? Bis éns Doodereich fahrscht du enónner! l10:16 Òder: abweist. Analooch ém gesamde Vers.
LUKAS
53
Die sibzisch Jinger versammele sich noch emòò bei Jesus
17 Die sibzischa Jinger sénn dann voll Freid noch emòò seréckkomm. „Herr“,
hann se gesaht, „sogar die Dämone ordne sich óns ónner,b wammer óns óf dei
Name berufe!“c 18 Dò hat Jesus zu ne gesaht: „Ich hann gesiehn, wie de Deiwel
wie e Blitz vóm Himmel gefall és. 19 Es és wòhr,d ich genn eich die Vollmacht,e fa
óf Schlange un Skorpione se drähe un met de ganz Macht vóm Feind ferdisch se
werre. Nix kann eich schade.f 20 Awwer freiend eich nét dòdriwwer, dass sich
eich die Geischder ónnerordne. Freiend eich veemeh dòdriwwer,g dass eier
Name ém Himmel nodiert sénn.“h
17: Mk 6,30-31; Lk 9,10 * 18: Joh 12,31; Offb 12,8-9 * 19: Ps 91,13; Mk 16,18 * 20: 2Mo 32,32; Jes 4,3; Phil 4,3; Offb 3,5
Jesus freit sich un saht Gott dangge
(Mt 11,25-27; 13,16-17)
21 Én der selwe Stónn hat sich Jesus ém Geischt gefreit un hat gesaht:i
„Vadder, du bischt de Herr vóm Himmel un vón de Ärd. Ich lowe dich,j weil du
das dò alles vòr dene versteggelt hascht, die wo Weishäät un Bildungk hann, un
weil dus de äänfache Leitl offebart hascht. Jò, Vadder, so hadders gefall.“ 22 Zu de Jinger hiengewend hat Jesus gesaht:m „Mei Vadder hadmer alles
iwwergebb, un nimand wääß, wer de Sohn és wie nóór de Vadder. Es wääß aach
nimand, wer de Vadder és wie nóór de Sohn un derjeenische, dem wosn de Sohn
offebare wéll.“ 23 Wie Jesus met seine Jinger noch emòò allään war, dò hadder sich zu ne
a10:17 NA: zwääesibzisch b10:17 Òder: misse óf óns hehre òder: sénn óns gehorsam. Analooch én Vers 20. c10:17 Wertlich: Sogar die Dämone ordne sich óns én deim Name ónner. d10:19 Wertlich: Guggend e10:19 NA: ich hann eich die Vollmacht gebb f10:19 Òder: Er kann eich met nix schade. g10:20 Òder: Freiend eich liewer dòdriwwer h10:20 Òder: dass eier Name ém Himmel verzäächent sénn òder: dass Gott eier Name ém Himmel regischdriert hat. i10:21 NA: Én der selwe Stónn hat de Heilische Geischt Jesus met Freid erfillt, un Jesus hat gesaht j10:21 Òder: Ich sahnder dangge k10:21 Òder: Verständnis l10:21 Wertlich: de klääne Kénner òder: de Unmindische m10:22 NA losst aus: Zu de Jinger hiengewend hat Jesus gesaht n10:22 Òder: un diejeenische, dene wos
LUKAS
54
erómgedräht un hat gesaht:a „Glicklich sénn die Mensche,b die wo siehn, was ehr
siehn! 24 Ich sahn eich nämlich: E ganzer Haufe Prophede un Keeniche hädde
gäre gesiehn, was ehr siehn, awwer se hanns nét gesiehn. Se hädde aach gäre
gehehrt, was ehr hehre, awwer se hanns nét gehehrt.“
21-22: Mt 11,25-27 * 21: Jes 29,14; Lk 4,18; 1Kor 2,7 * 22: Mt 11,27; Joh 10,15 * 23-24: Mt 13,16-17 * 24: 1Petr 1,10-12
Es Gleichnis vóm barmherzische Samaridder
25 Óf äämòò és e Mann ófgestann, der wos Gesetz* vóm Mose gelehrt hat, un
wollt Jesus óf die Pròb stelle.c „Määschder“, hadder gesaht, „was muss ichen
mache, fas ewische Läwe se grien?“d 26 Jesus hat ne gefròht: „Was stehden ém
Gesetz geschreeb? Wase läscht du dort?“ 27 Der Mann hat zur Antwort gebb: „Du
sollscht de Herr, dei Gott, vón ganzem Herz un vón ganzer Seel, met deiner
ganz Kraft un met all deine Gedangge lieb hann.f Un: Du sollscht dei Nägschder
genau so lieb hann wie dich selwer.“g 28 „Richdisch!“,h hat Jesus dò zum gesaht.
„Mach das, dann läbscht du!“ 29 Der Mann wollt sich awwer rechtferdische. Deshalb hadder Jesus gefròht:
„Un wer és mei Nägschder?“ 30 Jesus hat zur Antwort gebb: „E Mann és emòò vón Jerusalem nò Jericho
enónner gangi un Reiwerj én die Hénn gefall.k Die hannem die Klääder vóm Leib
geréssl un hanne sesammegeschlah. Dann sénn se abgehau un hanne halbdood
dort leie gelosst. 31 Zufällisch és e Brieschder* de selwe Wääch enónner gang.
Wie der dene Mann gesiehn hat, dò ésser óf de anner Seit vóm Wääch aam vòrbei
gang. 32 Genau so hats aach e Levitm gemacht. Wie der aan die Stell komm és,
a10:23 Wertlich: Dann hat sich Jesus zu de Jinger allään erómgedräht un hat gesaht b10:23 Wertlich: die Aue c10:25 Òder: un wollt Jesus e Fall stelle òder: un wollt Jesus erennlehe òder: un wollt Jesus erausfordere. d10:25 Wertlich: se erwe e10:26 Wertlich: Wie f10:27 Vgl. 5Mo 6,4-5 g10:27 Vgl. 3Mo 19,18 h10:28 Wertlich: Du hascht richdisch Antwort gebb. i10:30 Jericho leiht 27 km vón Jerusalem entfernt. Fa die Streck seréck se lehe, mussmer e Heheónnerschied vón 540 Mäder iwwerwénne. Das Gebiet war ém eerschde Jòhrhunnert als gefährlich bekannt, weil de Wääch dorch äänsame Gebiede gang és. Dort hats Hehle gebb, én dene wo sich Reiwer gudd versteggele hann kénne. j10:30 Òder: Bandidde k10:30 Òder: un és vón Reiwer iwwerfall wòòr. l10:30 Òder: Die hannem alles abgehòl [abgeholl] òder: Die hanne ausgeplindert m10:32 Die Levidde ware Glieder vóm Stamm Levi, die wo de jiedische Brieschder bei ehrer Arwet ém Tembel assischdiert hann (vgl. 1Chr 23,24-32).
LUKAS
55
wo der Mann geläh hat un wie a ne gesiehn hat, dò ésser aach óf de anner Seit
vòrbei gang. 33 Dòdenò és e Mann aus Samarie*,a der wo ónnerwägs war, dort
anne komm. Wie der dene Mann gesiehn hat, dò hodder Metlääd meddem. 34 Er
és bei neb gang, hat sei Wónne met Eel un Wein behannelt un hat se verbónn.
Dann hadder dene Mann óf sei Reitdier gehob un én e Gaschthaus gebróng un
hat fanne gesòajt.c 35 Wie a aam nägschde Daach weidergerääst és, dò hadderd
zwää Denaree aus seim Beidel gehòlf un hat se em Wert gebb. ‚Sòaj fanne!’,g
hadder zum Werth gesaht, ‚un wann du noch meh fanne brauchscht, dann bezahl
ichders,i wann ich seréck komme.’“ 36 „Was ménnscht du? Wer vón dene drei hat sich dem gäiwwer als
Nägschder erwéss, der wo dene Reiwerj én die Hénn gefall war?“ 37 Der Mann,
der wos Gesetz vóm Mose gelehrt hat, hat zur Antwort gebb: „Derjeenische, der
wo barmherzisch aam gehannelt hat!“ Dò hat Jesus zum gesaht: „Dann geh un
machs genau so!“
25-28: Mt 22,35-40; Mk 12,28-34 * 25: Mt 19,16; Mk 10,17; Lk 18,18-20 * 27: 3Mo 19,18; 5Mo 6,5; Mt 5,43; Rem 13,9; Gal 5,14 * 28: 3Mo 18,5; Mt 19,17; Joh 13,17; Rem 10,5; Gal 3,12 * 29: 3Mo 19,16-18 * 33: Mt 10,5; Lk 9,52; 17,11.16; Joh 4,9.39-40; Apg 1,8; 8,1.5.14-17.25 * 37: Joh 13,17
Jesus besuchts Maria uns Marda
38 Wie Jesus met seine Jinger weider gezòh és, dò ésser én e Dorf komm, un
e Fraa, die wo Marda gehääscht hat, hat ne én ehr Hausk ófgenómm. 39 Es Marda
hodd noch e Schweschder, die wo Maria gehääscht hat. Es Maria hat sich vòr
Jesusl seine Fieß hiengehóggt un hat dem zugehorscht, was Jesus gesaht hat. 40
Es Marda dòdegä war ganz dòdevón én Aanspruch genómm,m fa sei Gäscht se
bediene. Deshalb ésses bein Jesus gang un hat gesaht: „Herr, ésder das dann
a10:33 Aach Samaridder genennt. Die Samaridder ware e Mischvolk, das wo zum Dääl aus Judde un zum Dääl aus Aangehehrische vón annere Velger bestann hat. Judde un Samaridder hann sich gäeseidisch nét ausstehn kénne. b10:34 bei ne = zum c10:34 Òder: un hat ne gefleecht. d10:35 NA: Aam nägschde Daach hadder e10:35 Ääner Denar war de Dorchschnittslohn fa die Arwet vón ääm Daach. f10:35 gehòl = geholl = genómm g10:35 Òder: Fleech ne! h10:35 NA losst zum Wert aus. i10:35 Òder: un was du sónscht noch fanne ausgebscht, erstatt ichder j10:36 Òder: Bandidde k10:38 NA losst én ehr Haus aus. l10:39 NA: vòrm Herr m10:40 Òder: Es Marda dòdegä hodd all Hénn voll se duun n10:40 bei = zu
LUKAS
56
egal,a dass mich mei Schweschder die ganz Bedienung allään mache losst? Sah a
doch, se sollmer helfe!“ 41 Dò hat Jesusb em Marda zur Antwort gebb: „Marda,
Marda,c du machschder Sòaje un Unruh wä veelem, 42 awwer nóór ääns és
needisch. Es Maria hat sich das Dääl ausgewählt, das wo gudd és,d un das solls
nét abgehòle grien.“
38-42: Joh 11,1-2; 12,1-3 * 42: Mt 6,33
Jesus lehrt sei Jinger bäde
(Mt 6,9-13)
Äämòò hat Jesus irschendwo gebäd, un wie a dòdemet ferdisch war, dò
hat ääner vón seine Jinger zum gesaht: „Herr, lehr óns bäde - so, wies
de Johannesf sei Jinger aach gelehrt hat.“ 2 Dò hat Jesus zu ne gesaht: „Wanner
bäde, dann sahnd: Ónserg Vadder ém Himmel!h Loss dei Name heilisch gehall
werre!i Loss dei Reich komme! Loss dò óf de Ärd basseere, was du wéllscht,
genau so wies ém Himmel aach basseert!j 3 Gebb óns jede Daach, wasmer fasse
läwe brauche!k 4 Un vergebb óns ónser Sinde. Mehr vergenn nämlich selwer aach
jedem, der wo óns ebbes schuldisch és.l Un fiehr óns nét én Versuchung,m
sondern erlees óns vóm Beese.“n
1-4: Mt 6,9-13 * 1: Lk 6,12
a10:40 Òder: ésder das dann äänduun òder: machtsder dann nix aus b10:41 NA: de Herr c10:41 Òder wenischer wertlich iwwersetzt: Dò hat Jesus em Marda zur Antwort gebb: „Marda, mei lieb Maad d10:42 Òder: Es Maria hat sich ausgewählt, was aam beschde és e10:42 abgehòl = abgeholl = abgenómm f11:1 Geménnt és de Johannes, der wo gedaaft hat. g11:2 NA losst ónser aus. h11:2 NA losst ém Himmel aus. i11:2 Òder e bissje freier weddergebb: Ónser Vadder ém Himmel. Du bischt heilisch. Mach, dass die Mensche dich allegar ehre. j11:2 NA losst aus: Loss dò óf de Ärd basseere, was du wéllscht, genau so wies ém Himmel aach basseert! k11:3 Òder: Gebb óns jede Daach, wasmer fa de nägschde Daach fasse läwe brauche! Òder: Gebb óns Daach fa Daach ónser Esse! l11:4 Òder: der wo aan óns schuldisch wòòr és. m11:4 Òder: Un setz óns nét de Versuchung aus n11:4 Òder: rett óns vóm Beese òder: beschitz óns vòrm Beese. Mém Beese és das, was schlecht és ém allgemääne, òder de Beese, de Deiwel, geménnt. NA losst aus: sondern erlees óns vóm Beese.
11
LUKAS
57
Wer Gott óm das bidde dudd, wasser brauch, dem gebts Gott
(Mt 7,7-11)
5 Dòdenò hat Jesus zu seine Jinger gesaht: „Aangenómm, jemand vón eich
hat e Freind, un er geht midde én de Naacht bei nea un saht zum: ‚Freind,
lehnmer mòò drei Leib Brot. 6 E Freind vómmer, der wo ónnerwägs és,b és grad
bei michc komm, un ich hann nix, was ichem aanbiede kann.’ 7 Aangenómm, der
Freind drenn gebt zur Antwort: ‚Loss mich én Ruh!d Die Deer és schónn
zugesperrt, un mei Kénner sénn beimer ém Bett.e Ich kann jétz nét ófstehn under
ebbes genn.’ 8 Ich sahn eich: Wanner schónn nét ófsteht unnem ebbes gebt,
weiler sei Freind és, dann stehder doch óf un gebdem, wasser brauch, weiler so
unverschämt drängelt.“f 9 „Aach ich sahn eich: Biddend Gott óm das, wasner brauche, dann gebders
eich! Suchend dòdenò, dann fénneners! Globbend aan de Deer aan, dann
machder se eich óf. 10 Wer Gott óm ebbes bidde dudd, der gréttsg nämlich. Wer
dòdenò sucht, der fénnds, un wer aan de Deer aanglobbt, dem machder se óf.h 11
Wer vón eich, die woner Vadder sénn, gebt seim Bub schónn e Stään, wann der
fròht, obber Brot hann kann? Òder wer gebdem aanstell vómme Fusch e
Schlang?i 12 Òder e Skorpion, wanner fròht, obber e Aj hann kann? 13 Wann ehr
also, die woner bees sénn, die Fähischkäät hann, fa eiere Kénner gudde Sachej
se genn, wiffel meh gebt de Vadder ém Himmelk dann de Heilische Geischt dene,
die wo ne dòdróm bidde!“
9-13: Mt 7,7-11 * 9: Mk 11,24; Joh 14,13-14; 15,7; 16,24 * 7-8: Lk 18,5 * 10: Lk 13,25
a11:5 bei ne = zum b11:6 Òder: der wo óf de Dorchrääs és c11:6 bei mich = zumer d11:7 Òder: Stehr mich nét! òder: Machmer kä Mieh! òder: Machmer kä Unruh! e11:7 Zu der Zeit hat die ganz Famillje óf era groß Matt ém selwe Raum geschlòft, òder die Bedde hann allegar ém selwe Raum gestann. f11:8 Òder: weiler sei Gesicht nét verliere wéll òder: weiler seim gudde Ruf nét schade wéll. g11:10 grétts = griets h11:9-10 Wertlich: 9 Aach ich sahn eich: Biddend, dann griener! Suchend, dann fénnener! Globbend aan, dann werrd eich ófgemacht! 10 Jeder, der wo bidde dudd, der grétt [griet] nämlich. Wer sucht, der fénnd, un wer aanglobbt, dem werrd ófgemacht. i11:11 NA: Wer vón eich, die woner Vadder sénn, gebt seim Bub schónn e Schlang, wann der fròht, obber e Fusch hann kann? j11:13 Wertlich: Geschengge k11:13 Òder: de Vadder vóm Himmel här òder: eier himmlischer Vadder
LUKAS
58
Kann sich de Deiwel selwer ausdreiwe?
(Mt 12,22-30; Mk 3,20-27)
14 Äämòò hat Jesus e Dämon ausgedreeb, der wo nét schwätze hat kénne. Wie
der Dämon ausgefahr war, dò hat der Mann, der wo bis dòhien kä Wort
erausgebróng hat, geschwätzt. Dò hann sich die Leit dòdriwwer gewónnert. 15 E
paar vónne hann awwer gesaht: „Der dreibt die Dämone dorch de Belzebuba, de
Owwerschde vón de Dämone, aus.“ 16 Annere wollde Jesus óf die Pròb stelleb un
hann e Zääche vóm Himmel vóm verlangt. 17 Jesus hat awwer gewésst, wasse gedénkt hann. Deshalb hadder zu ne
gesaht: „Jedes Reich, das wo met sich selwer nét äänisch és,c werrd verwiescht,
un e Famillje, die wo gä sich selwer schafft, fallt ausenanner.d 18 Wann also de
Deiwel met sich selwer nét äänisch és, wie kann dann sei Reich weiderbestehn?
Ehr sahn doch,e ich däd die Dämone dorch de Belzebub ausdreiwe. 19 Wann ich
die Dämone tatsächlich dorch de Belzebub ausdreiwe, dorch wene dreiwe se’n
dann eier eischene Leitf aus? Eier eischene Leit sénn deshalb emòò diejeenische,
die wo eich richde! 20 Wann ich awwer die Dämone met der Kraft ausdreiwe, die
wo Gott schenkt,g dann és das Reich, das wo Gott ófricht, beih eich komm.“ 21 „So lang wie e starger Mann, der wo gudd bewaffnet és, sei Hausi bewacht,
és alles, wasser hat, én Sicherhäät.j 22 Wanne awwer jemand aangreift un
besieschtk, der wo stärger wie er és, dann hòltl der em sei Waffe allegar ab, óf die
wo a sich verloss hat, un däält aus, wasser ergaddert hat.“ 23 „Wer nét óf meiner Seit steht, der és gä mich, un wer die Schäf nét medmer
sammelt, der dreibt se ausenanner.“m
14-23: Mt 12,22-30; Mk 3,22-27 * 14-15: Mt 9,32-34 * 15: Mt 9,34; 10,25 * 16: Mt 16,1-4; Mk 8,11-13; Lk 11,29-32; Joh 6,30; 1Kor 1,22 * 20: 2Mo 8,15; Ps 8,4; Lk 17,21 * 21: Jes 49,24 * 22: Kol 2,15; 1Joh 4,4 * 23: Mk 9,40; Lk 9,50
a11:15 Griechisch Beelzebul. Das és e annerer Name fa de Deiwel òder de Owwerschde vón de Dämone. b11:16 Òder: Annere wollde Jesus e Fall stelle òder: Annere wollde Jesus erennlehe c11:17 Òder: das wo én sich gespalt és òder: das wo met sich selwer ém Streit leiht. Analooch én Vers 18. d11:17 Òder: un ääni Famillje fallt iwwer die anner här òder: un ään Haus óms annere fallt sesamme. e11:18 Òder: Ich sahn das, weilner behaupde f11:19 Òder: eier Exorzischde. Wertlich: eier Kénner g11:20 Wertlich: Wann ich awwer die Dämone dorch de Fénger vón Gott ausdreiwe h11:20 bei = zu i11:21 Òder: sei Palascht òder: sei Schloss. Wertlich: sei Hof j11:21 Wertlich: én Friede. k11:22 Òder: iwwerwäldischt l11:22 hòlt = hollt = némmt m11:23 Wertlich: Wer nét fa mich és, der és gä mich, un wer nét medmer sammelt, der straut ausenanner.
LUKAS
59
Was basseert, wann e beeser Geischt seréck kommt
(Mt 12,43-45)
24 „Wann e beesera Geischt vómme Mensch ausgefahr és, dann ziehder dorch
Geeschende, én dene wos kä Wasser gebt, un sucht Ruh. Awwer weiler kä Ruh
fénnd, sahder sich:b ‚Ich gehn noch emòò émei Haus seréck, aus dem wo ich
fortgang bin.’ 25 Un wanner dann kommt, dann fénnder das Haus sauwer
gekehrt un scheen serecht gemachtc vòr. 26 Dann gehder un hòltd siwwe annere
Geischder, die wo noch schlémmer wie er selwer sénn. Sesamme ziehe se dann
én un wohne dort. So werrds met dem Mensch aam Enn schlémmer wie vòrhär.“
24-26: Mt 12,43-45 * 26: Joh 5,14; 2Petr 2,20
Wer werklich glicklich és
27 Wie Jesus so geschwätzt hat, dò haddem e Fraa, die wo ónner dene Leit
war, zugeruf: „Glicklich és die Fraa, die wo dich ausgedrah un gestillt hat!“e 28
„Jò“, hat Jesus zur Antwort gebb, „awwer noch glicklicher sénn diejeenische, die
wo hehre, was Gott saht, un dòdrahn feschthalle!“
27: Lk 1,28.48 * 28: Lk 8,15.21
Es Zääche vóm Prophet Jona
(Mt 12,38-42)
29 Wie émmer meh Leit sesammegelaaf sénn, dò hat Jesus gesaht:f „Dò die
Generationg és bees!h Se verlangt e Zääche, awwer se grétti kä anneres Zääche
wie nóór es Zääche vóm Prophetj Jona.k 30 Wie de Jona nämlich e Zääche fa die
a11:24 Wertlich: unsauwerer b11:24 NA: Wanner awwer kä Ruh fénnd, dann sahder sich c11:25 Òder: un ófgeraumt d11:26 hòlt = hollt = némmt e11:27 Wertlich: Glicklich és der Kerber, der wo dich gedrah hat, un die Bruscht, an der wo du gedrónk hascht! f11:29 Òder: Wie sich émmer meh Leit óm Jesus erómgedrängelt hann, dò hadder gesaht g11:29 Òder: Dò das Geschlecht òder: Dò die Art. Analooch én de Verse 30-32. h11:29 NA: és e beesi Generation! i11:29 grétt = griet j11:29 NA losst Prophet aus. k11:29 Die drei Daache, die wo de Prophet Jona ém Bauch vómme große Fusch war, sénn wie die drei Daache, die wo Jesus ém Grab geläh hat (vgl. Mt 12,40).
LUKAS
60
Mensche vón Ninive war, so és aach de Menschesohn* emòò e Zääche fa dò die
Generation. 31 Ém Gericht steht die Keenichin ausem Siedea emòò gä die
Mannsleit vón dò der Generation óf un verurdäält se. Se és nämlich vóm Enn
vón de Ärd komm, fasse hehre, was de Salomo Schlaues se sahn hodd. Dò és
awwer jemand, der wo greeßer wie de Salomo és! 32 Ém Gericht stehn aach emòò
die Mannsleit vón Ninive gä dò die Generation óf un verurdääle se. Se hann sich
nämlich bekehrt,b wie de Jona gebreddischt hat. Dò és awwer jemand, der wo
greeßer wie de Jona és!“
29-32: Mt 12,38-42; Mk 8,11-12 * 29: Mt 16,1-4; Lk 11,16; Joh 6,30 * 30: Jona 2,1 * 31: 1Keen 10,1-10; 19,1-10 * 32: Jona 3,5
Vóm Licht un vón de Dónggelhäät. Es Gleichnis vóm Au
(Mt 5,15; 6,22-23)
33 „Nimand steckt e Eellamp aan un stellt se dann aan e geheimer Platzc òder
ónner e Kiwweld. Ganz ém Gäedääl! Er stellt se óf e Stänner, dasse die Leit, die
wo erennkomme, scheinee siehn.f 34 Esg Au gebt deim Kerber Licht. Wann dei
Au klar és, dann és aach dei ganzer Kerber voll Licht. Wanns awwer driebh és,
dann és dei Kerber voll Dónggelhäät.i 35 Bass deshalb óf, dasses Licht in dehr kä
Dónggelhäät és! 36 Wann also dei ganzer Kerber voll Licht és un wann kä Dääl
aam dónggel és, dann ésser ganz erleicht, wie wann dich e Lamp met eeam
Schein aanstrahlt.“j
33: Mt 5,15; Mk 4,21; Lk 8,16 * 34-36: Mt 6,22-23
a11:31 Die Keenichin vón Saba. Saba leit ém siedliche Arabie un war seinerzeit es Enn vón de bekannt Welt (vgl. 1Keen 10,1-3). b11:32 Òder: Se sénn nämlich ómgekehrt c11:33 NA: én de Keller d11:33 Òder: Scheffel. Das war e Gefäß aus Ton, én dem wo Frucht abgemesst wòòr és. e11:33 NA: leichde f11:33 Òder: dass die Leit, die wo erennkomme, ebbes siehn kénne. g11:34 NA: Dei h11:34 Wertlich: bees i11:34 Òder e bissje freier weddergebb: Wann dei Aue gesónd sénn, dann kannscht du gudd siehn. Wann se awwer nét gesónd sénn, dann kannscht du nét gudd siehn. Òder: Wann du gudde Aue hascht, dann hascht du all das Licht, das wo du brauchscht. Wann du awwer schlechde Aue hascht, dann és alles dónggel. j11:36 Òder e bissje freier weddergebb: Wann du ganz vóm Licht dorchdróng bischt un nix meh dónggel énder és, dann és das so, wie wann dich e Lamp met eeam Schein aanstrahlt: Alles steht ém Licht.
LUKAS
61
Jesus geht met de Pharisäer un met dene Mannsleit, die wos Gesetz
vóm Mose lehre, éns Gericht
(Mt 23,1-36; Mk 12,38-40)
37 Jesus war noch aam schwätze, wie ne e bestémmdera Pharisäer* éngelad
hat,b fa beim se Meddaach se esse. Dò és Jesus bei dem Pharisäer éns Haus gang
un hat sich aan de Disch gehóggt. 38 Der Pharisäer hat sich awwer gewónnert,
wie a gesiehn hat,c dass sich Jesus vòrm Esse nét als eerschdes gewäscht hat.d 39
Dò hat de Herr zum gesaht: „Ò ehr Pharisäer! Ehr halle zwar eier Becher un
Schésselee auße sauwer, awwer énne sénner voll Raub un Boshäätf. 40 Wie dómm
vón eich! Gott, der wo gemacht hat, was auße és, der hat doch aach gemacht, was
énne és, òder nét? 41 Gennt liewer als Almose, was én eierm Becher un én eierer
Schéssel és,g dann és fa eich allesh riduell rein*!“ 42 „Awwer weh eich, ehr Pharisäer! Ehr genn de zehnde Dääl vón eiere
Minzblanzei un Raudesteckj un vón sämtliche Gemiessordek, awwer es Recht un
die Lieb zu Gott ómgehnerl. Ma sollt awwer das ääne mache un das annere nét
ónnerlosse! 43 Weh eich, ehr Pharisäer! Ehr wolle én de Sinagooche* gäre die
vòrderschde Plätzm hann un óf de Marktplätzn gegrießt werre. 44 Weh eich, ehr
Schriftgelehrde* un Pharisäer, ehr Scheinheilische!o Ehr sénn wie Gräwer, die
womer némeh sidd.p Die Mensche gehn iwwer se, ohne dasses merge.“q 45 Dòdróff haddem jemand vón dene, die wos Gesetz* vóm Mose gelehrt
hann, zur Antwort gebb: „Määschder, met dem, was du dò sahscht, beleidischt
du aach óns!“r 46 Jesus hat awwer weider geschwätzt: „Weh aach eich, die woner
es Gesetz vóm Mose lehre! Ehr lade de Mensche Laschde óf, die wo se fascht nét
a11:37 NA losst bestémmder aus. b11:37 Òder: Wie Jesus ófgehehrt hodd fasse schwätze, dò hat ne e bestémmder Pharisäer éngelad c11:38 Òder: Wie der Pharisäer das gesiehn hat, dò hodder sich gewónnert d11:38 Sich vòrm Esse se wäsche war e relischjeeser jiedischer Brauch, dene wo die Pharisäer fa wichdisch gehall hann. e11:39 Òder: Deller f11:39 Òder: Schlechdischkäät g11:41 Òder: Gennt liewer vón dem, wasner hann, Almose h11:41 Òder: jedes Gescherr i11:42 Minz és e kläänes Kraut. j11:42 Raut és e Kraut, das wo émmer grien és un als Gewerz benutzt wòòr és. k11:42 Òder: Gardegreider l11:42 Òder: ignorierener òder: vernòlässischener m11:43 Òder: die beschde Plätz òder: die wichdischde Plätz òder: die Ehreplätz n11:43 Òder: un óf de effentliche Plätz o11:44 NA losst aus: ehr Schriftgelehrde un Pharisäer, ehr Scheinheilische! p11:44 Òder: die wo nét markiert sénn òder: die wo unkenntlich wòòr sénn. q11:44 Dòdedorch hann sich die Judde relischjees verunreinischt. Gräwer sénn deshalb gekennzäächent wòòr. r11:45 Òder: stooscht du aach óns vòr de Kobb òder: greifscht du aach óns aan!
LUKAS
62
drahn kénne, selwer machener awwer kä Fénger dòdefòr grómm. 47 Weh eich!
Ehr baue Grabmäler fa die Prophede, die wo eier Vòrfahre ómgebróng hann. 48
Dòdemet bestädischener, was eier Vòrfahre gemacht hann, un billisches. Eier
Vòrfahre hann die Prophede nämlich ómgebróng, un ehr baue ne Grabmäler. 49
Deshalb hat Gott én seiner Weishääta aach gesaht: ‚Ich schigge Prophede un
Aposchdel* bei se.b E paar vónne brénge se óm, un annere verfolsche se.’c 50
Deshalb werrd aach emòò vón dò der Generationd es Bludd vón all de Prophede
gefordert, das wo verschutt wòòr és,e seitdem wo Gott die Welt gemacht hat, 51
aangefang vóm Bludd vóm Abel bis hien zum Bludd vóm Sacharja,f g der wo
zwischem Brandopferaldar unnem Tembel* ómkomm és. Jò, ich sahn eich: Vón
dò der Generation werrd das ganze Bludd emòò gefordert!“ 52 „Weh eich, die woner es Gesetz vóm Mose lehre! Ehr hann dene Schléssel
eweggehòlh, met dem womer die Deer zum Haus vón de Erkenntnis ófsperre
kann. Selwer sénner nét enénngang, un diejeenische, die wo enénn wollde,
hanner dòdrahn gehénnert.“ 53 Wie Jesus das zu de Leit gesaht hodd, die wo én dem Haus dort sesamme
ware,i dò hann die Schriftgelehrde un Pharisäer aangefang, fa em hart zusesetze
un fanne iwwer vee Sache aussefròhe. 54 Dòdemet hann se’m ófgelauert un
versucht,j fa ebbes aus seine Worde ófseschnabbe, met dem wo se ne aanklaache
kénnde.k
37: Lk 7,36; 14,1 * 38: Mt 15,2; Mk 7,2; Kol 2,21-22 * 39-52: Mt 23,1-36 * 41: Lk 12,33 * 42: Mt 23,33; Lk 18,12; Joh 5,42 * 43: Mk 12,38-39; Lk 14,7; 20,46 * 47: Apg 7,52 * 49: Lk 6,13 * 51: 1Mo 4,8-10; 2Chr 24,20-22 * 52: Mt 16,19 * 53-54: Lk 20,20
a11:49 Gott én seiner Weishäät. Wertlich: die Weishäät, die wo Gott hat. Manche Ausleher vermude, dasses sich dòdebei óm de Tiddel vómme Buch òder óm e Stell émme Buch hannelt. b11:49 bei se = zu ne c11:49 Òder: E paar vónne verfolsche se un brénge se óm. Manche Ausleher sénn der Määnung, dass das Zidat eerscht én Vers 51a met de Worde: der wo zwischem Brandopferaldar unnem Tembel ómkomm és zu Enn geht. d11:50 Òder: vón dò dem Geschlecht òder: vón dò der Art. Analooch én Vers 51. e11:50 Òder: Deshalb werrd aach emòò dò die Generation fa de Dood vón all de Prophede verantwortlich gemacht, die wo ermord wòòr sénn f11:51 Ém hebräische Alde Teschdament és de Abel de eerschde un de Sacharja de letschde Prophet, der wo ómgebróng wòòr és (vgl. 1Mo 4,1-16; 2Chr 24,20-21). g11:51 Òder: aangefang vóm Mord aam Abel bis hien zum Mord aam Sacharja h11:52 eweggehòl = eweggeholl = eweggenómm i11:53 NA: Wie Jesus vón dort fortgang és j11:54 NA losst un versucht aus. k11:54 NA losst aus: met dem wo se ne aanklaache kénnde.
LUKAS
63
Jesus warnt vòr de Scheinheilischkäät vón de Pharisäer
(Mt 10,26-27)
Én de Zwischezeit sénn die Mensche zu Dausende sesammegelaafa, so
dasse sich gäeseidisch óf die Fieß gedräht hann.b Dò hat Jesus
aangefang, fa én eerschder Linjec zu seine Jinger se sahn: „Némmend eich vòrm
Sauerdääch vón de Pharisäer*,d das hääscht vòr de Scheinheilischkäät, én acht.e 2 Es és nämlich nix verdeckt, was nét emòò ófgedeckt werrd,f un es és nix
versteggeltg, was nét bekannt werrd. 3 Deshalb hehrtmer aach emòò aam
hellischde Daach alles, wasner ém Dónggele sahn, un wasner hénner zune Deere
pischbere,h werrd vón de Hausdächeri gebreddischt.“
1: Mt 16,6; Mk 8,15 * 2-3: Mt 10,26-27 * 2: Mk 4,22; Lk 8,17
Vòr wemer werklich Angscht hann sollt
(Mt 10,28-33)
4 „Eich awwer, meine Freinde, sahn ich: Ehr brauche kä Angscht vòr dene se
hann, die wo eier Kerber ómbrénge, awwer dòdenò nix meh mache kénne. 5 Ich
wéll eich awwer weise, vòr wem dassner Angscht hann solle: Vòr Gott missener
Angscht hann, der wo die Macht hat, fa eier Kerber ómsebrénge un eich dann én
die Hell* se schmeiße.j Jò, ich sahn eich: Vòr dem missener Angscht hann! 6
Werre nét fénnef Spatze fa e paar Centk verkaaf? Un trotzdem vergesst Gott nét
ääner vónne! 7 Awwer bei eich hadder sogar jedes Hòòr óffem Kobb gezehlt.
Deshalbl brauchener kä Angscht se hann. Ehr sénn vee meh wärt wie e ganzer
Haufe Spatze.“ 8 „Ich sahn eich: Jeder, der wo sich vòr de Mensche zu mehr bekennt, zu dem
a12:1 sesammegelaaf = sesammegeloff b12:1 Òder: so dasse ófenanner gedräht hann. c12:1 Òder: fa hauptsächlich òder: fa se-eerscht nóór d12:1 Òder: Dò hat Jesus aangefang, fa zu seine Jinger se sahn: Némmend eich vòr allem vòrm Sauerdääch vón de Pharisäer e12:1 NA: Némmend eich vòrm Sauerdääch, das hääscht vòr de Scheinheilischkäät vón de Pharisäer, én acht. f12:2 Òder: Es és nämlich nix verhillt, was nét emòò enthillt werrd g12:2 Òder: geheim h12:3 Òder: un wasner jemand hénner zune Deere leis aanvertraue i12:3 Òder: Dachterasse j12:5 Òder: Vor Gott missener Angscht hann, der wo eich nét nóór ómbrénge kann, sondern aach die Macht hat, fa eich én die Hell se schmeiße. k12:6 Wertlich: fa zwää Assaria. E Assarion wars zwäddkläänschde reemische Geldstick, das wo zu der Zeit ém Ómlaaf war. l12:7 NA losst deshalb aus. Én dem Fall wär se iwwersetze: Ehr brauche kä Angscht se hann.
12
LUKAS
64
bekennt sich aach de Menschesohn* emòò vòr dene Engel, die wo Gott diene. 9
Wer mich awwer vòr de Mensche abweist, der werrd aach vòr dene Engel
abgewéss, die wo Gott diene.“ 10 „Jeder, der wo ebbes gä de Menschesohn saht, grétta das vergebb. Wer
awwer de Heilische Geischt läschdert, dem vergebt Gott nét!“ 11 „Wanner vòr die Sinagoochegerichdeb un vòr diejeenische geschläft werre,
die wo herrsche un die Macht hann, dann machend eich kä Sòaje dòdriwwer, wie
òder met wasner eich verteidische òder wasner sahn solle. 12 Én der selwe Stónn
lehrt eich de Heilische Geischt nämlich, wasner sahn solle.“
4-12: Mt 10,28-33 * 5: Hebr 10,31; 12,29 * 7: Lk 21,18 * 9: 1Sam 2,30; Mk 8,38; Lk 9,26 * 10: Mt 12,32; Mk 3,28-29 * 11-12: Mt 10,17-20; Mk 13,11; Lk 21,12-15 * 11: Mk 13,11
Jesus warnt dòdefòr, fa nóór ófs Geld aus se sénn
13 Dòdrófhien hat jemand, der wo ónner dene Leit war, zu Jesus gesaht:
„Määschder, sah doch meim Bruder, er soll die Erbschaft medmer dääle!“ 14
Jesus haddem zur Antwort gebb: „Liewer Mann, wer hat mich dann als Richder
iwwer eich éngesetzt òder dòdezu, fa eier Erbschaft se verdääle?“c 15 Dòdenò hat
Jesus zu de Leitd gesaht: „Bassend óf un némmend eich dòdefòr én acht, fa
émmer meh hann se wolle.e Es Läwe vómme Mensch héngt nämlich nét dòdevón
ab,f dasser alles ém Iwwerfluss hat.“
14: 2Mo 2,14 * 15: Pred 5,9; 1Tim 6,9-10
Es Gleichnis vómme reiche Bauer, der wo verkehrt gehannelt hat
16 Dòdezu hat Jesus de Leit e Gleichnis verzehlt: „Óffem Land vómme reiche
Mann hat emòò e guddi Ernt gestann. 17 Dò hat sich der Mann gefròht:g ‚Was soll
ichen jétz mache? Ich hann nét genunk Platz, fa mei Frucht ónnersebrénge.’ 18
Schlussendlich hadder gesaht: ‚Ich wääß, was ich mache! Ich reiße mei Scheiere
ab un baue greeßere. Dort bréng ich dann alles, wasmer gewachs és,h un mei
a12:10 grétt = griet b12:11 NA: én die Sinagooche c12:14 Òder: wer hat mich dann als Richder òder Schiedsmann iwwer eich éngesetzt? d12:15 Òder: zu seine Jinger. Genau so én Vers 16. e12:15 NA: Bassend óf un némmend eich vòr jeder Art vón Gewénnsucht én acht. f12:15 Òder: Es Läwe vómme Mensch besteht nämlich nét dòdrenn òder: E Mensch gewénnt sei Läwe nämlich nét dòdedorch g12:17 Òder: Dò hat der Mann hien un här iwwerleht h12:18 Òder: all mei Produkde
LUKAS
65
Vòrrat ónner.a 19 Un dann sahn ichmer: Mei Liewer, du hascht jétz e großer
Vòrrat gespeichertb, der wo fa e ganzer Haufe Jòhre langt. Ruh dich aus!c Ess,
drénk, un genießes Läwe!’d 20 Awwer Gott hat zum gesaht: ‚Wie dómm vón dehr!
Noch én dò der Naacht werrd dei Läwee vónder gefordert. Wem gehehrden dann
alles, was duder aangeheift hascht?’“ 21 „So geht’s emòò jedem, der wo fa sich selwer Reichtimer aansammelt,
awwer vòrf Gott nét reich és.“
19-20: Ps 49,17-21 * 21: Mt 6,20
Machend eich kä unneedische Sòaje!
(Mt 6,25-34)
22 Dòdrófhien hat Jesus zu seine Jinger gesaht: „Aus dem Grónd sahn ich
eich: Machend eich kä Sòaje iwwer eier Läweg un dòdriwwer, wasner esse solle,
aach nét iwwer eier Kerber un iwwer das, wasner aanziehe solle. 23 Es Läwe és
nämlich wichdischer wies Esse un de Kerber wichdischer wie die Klääder. 24
Guggend eich doch nóór emòò die Rawe aan: Die sähe nix un ernde nix. Se hann
aach kä Speicherh un kä Scheiere, un trotzdem ernährt se Gott. Un ehr sénn so
vee meh wärt wie die Veeschel! 25 Wer vón eich kann dòdedorch, dasser sich
Sòaje macht, sei Läwe aach nóór óm e äänzischi Stónni verlängere?j 26 Wanner
also nét emòò so ebbes Kläänes ferdisch brénge, fa was machener eichen dann
Sòaje wä all dem annere? 27 Guggend eich doch nóór emòò aan, wie die Lillje
wachse! Die schaffe nixk un nähe sich aach kä Klääder, awwer ich sahn eich:
Sogar de Salomo war én all seiner Pracht nét so scheen aangezòh wie ääni vón
ehne. 28 Wann Gott awwer schónn es Gras so scheen aanzieht, das wo heit óffem
Feld steht un mòaje én de Oowe geschméss werrd,l wiffel meh gebder eich dann
Klääder, die woner nóór so wenisch Glaawe hann!m 29 Fròhend deshalb nét
a12:18 NA: Dort bréng ich dann die ganz Frucht un mei Vòrrat ónner. b12:19 Òder: éngelaachert c12:19 Òder: Gennder Ruh! d12:19 Òder: un amisier dich! e12:20 Wertlich: Seel. Genau so én de Verse 22 un 23. f12:21 Òder: ém Blick óf òder: én Bezuuch óf g12:22 NA: iwwers Läwe h12:24 Òder: Vòrratskammere i12:25 Òder: óm e klääni Zeitspann j12:25 Òder: seiner Kerbergreeß aach nóór e äänzischi Ell dezu duun? Òder: sei Kerbergreeß aach nóór óm e paar Zendimäder verlängere? k12:27 Òder: Die miehe sich nét ab òder: Die mache sich kä Mieh l12:28 Die Mensche én Israel hodde zu der Zeit nóór wenisch Feierholz. Deshalb hann se aach es verdróggelde Gras als Brennmaderial benutzt. m12:28 Òder: die woner nóór so wenisch vertraue!
LUKAS
66
dòdenò,a wasner esse òderb wasner dréngge solle, un beunrujschend eich nét!c 30 Hénner all dem sénn die Mensche én de Welt här,d die wo Gott nét kenne.e
Eier Vadder wääß, dassner das alles brauche. 31 Eich musses awwer óm das Reich
gehn, das wo Gott ófricht!f Dann gebt eich Gott all das annere noch debei.“
22-31: Mt 6,25-33; Lk 11,3 * 24: Ps 147,9 * 27: 1Keen 10,1-29 * 28: Mt 14,31
Wo eier Schatz és, dò és aach eier Herz
(Mt 6,19-21)
32 „Ehr brauche kä Angscht se hann, weilner nóór e klääni Härd sénn! Eierm
Vadder gefallts nämlich, fa eich sei Reich se genn. 33 Verkaafend, wasner hann,
un gennts Geld de Arme! Machend eich Geldbeidel, die wo nét alt werre, das
hääscht: Lehend eich e Schatz ém Himmel aan, der wo nét abnémmt! Ém
Himmel kommt nimand, der wo ebbes klaue wéll, aan dene Schatz, un die
Modde kénne ne nét fresse. 34 Wo eier Schatz és, dò és nämlich aach eier Herz.“
32: Jes 41,14; Lk 22,29 * 33-34: Mt 6,19-21 * 33: Mt 6,19-20; 19,21; Lk 11,41; 18,22; Apg 2,45; 4,34-37; Kol 3,1-2
Wardend dòdróff, dass Jesus noch emòò kommt!
(Mt 24,43-44)
35 „Hallend eich bereit, fa Gott se diene,g un lossend eier Lichder brenne!h 36
Ehr misse wie Mensche sénn, die wo dòdróff warde, dass ehr Herr vón era
Hochzeit seréck kommt. Wanner kommt un aan de Deer aanglobbt, dann sollem
sei Diener nämlich sofort ófmache kénne. 37 Glicklich sénn die Diener se nenne,
die wo ehr Herr wach vòrfénnd, wanner kommt. Das ääne sahn ich eich: Er
bénnt sich e Scherz óm un weist ne e Platz aam Disch aan. Dann kommder un
bedient se. 38 Villeicht kommder awwer eerscht midde én de Naacht òder sogar
eerscht, wanns schónn fascht hell werrd. Wanner se dann aach noch wach
a12:29 Òder: Machend eich deshalb kä Kobbzerbreche dòdriwwer b12:29 NA: un c11:29 Òder: un lossend eich nét nerwees mache! d12:30 Òder: Met all dem plaache sich die Mensche én de Welt e12:30 Òder: Hénner dem sénn die Mensche én de Welt allegar här, die wo Gott nét kenne. f12:31 NA: óm sei Reich gehn! g12:35 Wertlich: Lossend de Gerdel óm de Bauch geschnallt h12:35 Naachts hann die Leit zu der Zeit gäre e Eellamp brenne gelosst, weils Feiermache schwierisch war. Jesus wéll dòdemet sahn, dassmer émmer bereit sénn solle.
LUKAS
67
vòrfénnd,a dann sénn se glicklich se nenne!“
35: 2Mo 12,11; Mt 25,1-13; 1Petr 1,13 * 36: Offb 3,20 * 39-46: Mt 24,43-51; Mk 13,33-37
E Vergleich meddeme Hausherr, der wo gudd ófbasst
39 „Bedénggend: E Hausherr kann nét wésse, zu was fòr me Zeitpunktb
jemand kommt, der wo ebbes klaue wéll. Wanner das wésse däd, dann däder
wach bleiwe unc nét zulosse, dass én sei Haus éngebroch werrd. 40 Aus dem
Grónd misse ehr eich aach bereit halle! De Menschesohn* kommt nämlich zu me
Zeitpunkt, aan dem wonerd nét dòdemet rechene.“
39: Mt 24,43; 1Thess 5,2; 2Petr 3,10 * 40: Mt 24,42
E Vergleich meddeme treie un meddeme untreie Diener
(Mt 24,45-51)
41 Dò hat de Petrus Jesuse gefròht: „Herr, ménnscht du met dò dem Gleichnis
nóór óns Aposchdel òder aach all die annere?“ 42 De Herr hat zur Antwort gebb:
„Wer éssen der treie un énsichdische Verwalder, dene wo de Herr iwwer sei
Dienerf énsetzt, dasser ne rechtzeidischg das Esse gebt, das wo ne zusteht? 43
Wann de Herr kommt un feschtstellt, dass sei Knecht macht, wasserm ófgedrah
hodd, dann és der Knecht glicklich se nenne. 44 Das ääne sahn ich eich: Sei Herr
macht ne dann zum Verwalder vón allem, wasser hat. 45 Awwer aangenómm, der
Knecht saht sich: ‚Mei Herr kommt noch lang nét!’, un fangt aan, fa vóm
Dienschtpersonal Mannsleit wie Weibsleit se schlahn. Un aangenómm, er esst
un drénkt un gebt sich em Wein hien.h 46 Dann kommt sei Herr aame Daach,
aan dem wo a nét óf ne wart, un zume Zeitpunkt, dene woi a nét kennt. Sei Herr
hackt ne dann én Stiggerj un losst ne sei Schicksal met dene dääle, die wo nét
a12:38 Wertlich: Un wanner én de zwädd Naachtwach òder én de drétt Naachtwach kommt un se so vòrfénnd. Én de Zeit vóm Neie Teschdament és die Naacht bei de Reemer én vier Naachtwache ófgedäält wòòr. Jedi hat drei Stónne gedauert. Die Judde hann die Naacht én drei Naachtwache zu jeweils vier Stónne ófgedäält. b12:39 Wertlich: én was fòrer Stónn c12:39 NA losst aus: wach bleiwe un d12:40 Wertlich: én era Stónn, én der woner e12:41 NA losst Jesus aus. f12:42 Òder: Personal g12:42 Òder: pinktlich òder: zu gegäwener Zeit h12:45 Òder: un besauft sich òder: un losst sich voll laafe. i12:46 Wertlich: un én era Stónn, die wo j12:46 Òder: Sei Herr bestròft ne dann schwär
LUKAS
68
glaawe.“a 47 „Wann e Knecht wääß, was sei Herr wéll, un sich nét bereit halltb un aach
nétc macht, was sei Herr wéll, dann grédderd vee Schlä! 48 Wann e Knecht awwer
nét wääß, was sei Herr wéll un ebbes macht, was Schlä verdient, dann gréddere
wenisch Schlä! Bei jedem, dem wo Gott vee gebb hat, suchtmer nämlich vee, un
vón demjeenische, dem wo a vee aanvertraut hat, verlangtmer óm so meh.“
42-44: Lk 19,17-19 * 44: Mt 25,21.23 * 47: Jak 4,17
Jesus verursacht Trennunge
(Mt 10,34-36)
49 „Ich bin komm, fa Feier óf die Ärd se brénge,f un wie froh wär ich, wanns
schónn brenne däd! 50 Ich muss awwer noch era Daaf ónnerzòh werre,g un was
ésmer das e schwäri Lascht,h bis se vollzòh és!i 51 Ménnener werklich, ich wär
komm, fa Friede óf die Ärd se brénge? Nä, sahn ich eich, ich bin nét komm, fa
Friede se brénge, sondern Trennung! 52 Vón jétz aan sénn nämlich én era
Familljej fénnef Leit unäänisch metenanner. Drei sénn gä zwää un zwää gä drei.k 53 De Vadder és gä de Sohnl un de Sohn gä de Vadder, die Módder gä die Dochder
un die Dochder gä die Módder, die Schwehrmódder ésm gä ehr Schwehrdochder
un die Schwehrdochder gä ehrn Schwehrmódder.“
49-53: Mt 10,34-36 * 50: Mt 20,22; 26,38; Mk 10,38-39; Lk 18,31 * 51: Lk 2,14 * 52-53: Mt 24,10; Mk 13,12; Lk 14,26; 21,16 * 53: Mi 7,6
a12:46 Òder: die wo nét trei sénn. b12:47 Òder: un sich nét dòdróm kimmert c12:47 NA: bereit hallt òder nét d12:47 grédder = grieder e12:48 grédder = grieder f12:49 Òder: fa Feier óf die Ärd se schleidere òder: fa óf de Ärd e Feier aansestegge g12:50 Òder: Ich muss awwer noch e Daaf bestehn òder: Ich muss awwer noch e Daaf óf mich némme h12:50 Òder: un was bin ich bedréckt òder: un was stehn ich ónner Stress òder: un wie schwär ésmers Herz i12:50 Jesus schwätzt dòdriwwer, dasser ball Schwäres dorchmache muss. j12:52 Òder: émme Haus k12:52 Òder: Vón jétz aan gehts nämlich so zu: Wann fénnef Mensche én era Famillje sesamme läwe, dann stelle sich drei gä zwää un zwää gä drei. l12:53 Òder: De Vadder stellt sich gä de Sohn m12:53 Òder: stellt sich n12:53 NA: die
LUKAS
69
Die Zääche vón de Zeit
(Mt 16,2-3)
54 Dòdenò hat Jesus zu de Leit gesaht: „Wanner vóm Weschde hära
Bewelgung ófkomme siehn, dann sahner sofort: ‚Es gebt Rän!’ Un so kommts
dann aach. 55 Un wann de Siedwind weht,b dann sahner: ‚Es werrd hääß!’ Un
aach das trefft én. 56 Ehr Scheinheilische! Es Aussiehn vóm Himmel un vón de
Ärdc kénnener beurdääle, awwer wie kommts nóór, dassner dò die Zeit nét
beurdääle kénne?“
54-56: Mt 16,2-3
Mach rechtzeidisch Friede met deim Gäschner!
(Mt 5,25-26)
57 „Fa was beurdäälener dann nét vón eich selwer aus, was richdisch és? 58
Wann du met jemand vòr Gericht gehscht, der wo ebbes gä dich hat,d dann
gebder noch ónnerwägs Mieh, fa äänisch mém se werre,e sónscht schlääfder dich
vòr de Richder, un de Richder iwwergebt dich em Gerichtsdiener, un de
Gerichtsdienerf schmeißt dich éns Gefängnis. 59 Ich sahnder: Dort kommscht du
nét eraus, bis du dei Schuld bis óf de letschde Centg bezahlt hascht.“
58-59: Mt 5,25-26
Ómkehre òder ómkomme
Zu der Zeit sénn e paar Leit beih Jesus komm un hannem vón dene
Galiläer verzehlt,i die wo de Piladusj ómbrénge gelosst hat, wie se grad
Opfer dargebróng hann. Ehr Bludd hat sich met dem vón ehre Opferdiere
a12:54 NA: Wanner ém Weschde b12:55 Òder: Un wanner merge, dass de Wind vón Siede weht c12:56 NA hat vóm Himmel un vón de Ärd én ómgekehrder Reiefolsch. d12:58 Òder: Wann du met deim Prozessgäschner vòr Gericht gehscht e12:58 Òder: fa dich meddem se arrangiere. Wertlich: fa vóm los se komme f12:58 Òder: em Vollzuuchsbeamde, un de Vollzuuchsbeamde òder: em Gefängniswärder, un de Gefängniswärder g12:59 Wertlich: de letschde Lepton. Das wars kläänschde Geldstick, das wo zu der Zeit ém Ómlaaf war. h13:1 bei = zu i13:1 Òder: Zu der Zeit ware e paar Leit bei Jesus, die wo em vón dene Galiläer verzehlt hann j13:1 De Piladus war vón 26 bis 36 n. Chr. de reemische Gouverneer vón Judäa.
13
LUKAS
70
vermischt.a 2 Dò hat Jesus zu dene Leit, die wo em das verzehlt hann, gesaht:
„Ménnener villeicht, dò die Galiläer wäre schlémmere Sinder geween wie all die
annere Galiläer, weil ne das zugestoßt és? 3 Nä, sahn ich eich, awwer wann ehr
eich nét bekehre,b dann kommener allegar aach so óm! 4 Òder die achtzeh
Mensche, óf die wo de Schiloacher Turmc gefall és un se én de Dood geréss hatd e - ménnener, die hädde meh Schuld óf sich gelad gehaat wie all die annere Leit,
die wo én Jerusalem wohne? 5 Nä, sahn ich eich, awwer wann ehr eich nét
bekehre, dann kommener allegar aach so óm!“
2: Joh 9,2 * 3: Ps 7,13
Es Gleichnis vómme unfruchtbare Feischebaam
6 Dòdenò hat Jesus dò das Gleichnis verzehlt: „E Mann hodd emòò e
Feischebaam, der wo én seim Weinbersch geblanzt war. Er és komm un hat
Frucht aam gesucht, awwer er hat kääni gefónn. 7 Dò hadder zum Weingärtner
gesaht: ‚Gugg emòò, jétz komm ich schónn drei Jòhrf un suche Frucht aan dò
dem Feischebaam, awwer ich fénne kääni. Hau neg óm! Fa was sollern de
Boddem noch länger aussauche?’h 8 ‚Herr’, haddem de Weingärtner dò zur
Antwort gebb, ‚loss ne noch das dò Jòhr stehn. Ich grawe de Boddem óm ne eróm
óf un dinge ne. 9 Villeicht bréngder doch noch Frucht. Wann nét, kannsche ne
émmer noch ómhaue.’“i
6: Mt 21,19; Mk 11,13 * 8: 2Petr 3,9.15 * 9: Lk 3,9
Jesus macht aame Sabbat e vergribbeldi Fraa gesónd
10 Aame Sabbat* hat Jesus emòò én era Sinagooch* gelehrt, 11 én der wo e
Fraa war, die wo vómme Geischt besess war. Der Geischt hodd se schónn achtzeh
a13:1 Wertlich: un hannem vón dene Galiläer verzehlt, dene ehr Bludd wo de Piladus met dem vón ehre Opferdiere vermischt hat. b13:3 Òder: awwer wann ehr nét ómkehre. Analooch én Vers 5. c13:4 De Schiloacher Turm hodd én de Näh vóm Schiloacher Weiher gestann, ganz ém Siede vón Jerusalem. d13:4 Òder: un se erschlah hat e13:4 Òder: Òder die achtzeh Mensche, die wo ómkomm sénn, wie de Schiloacher Turm óf se erónner gesterzt és f13:7 NA: seit drei Jòhr g13:7 NA: Hau ne jétz h13:7 Òder: Fa was sollern noch länger Platz eweggnémme? i13:9 NA: Villeicht bréngder én Zukunft doch noch Frucht. Wann nét, kannsche ne ómhaue.
LUKAS
71
Jòhr lang krank gemacht. Ehr Bóggel war grómm, un se hat némeh grad stehn
kénne. 12 Wie Jesus die Fraa gesiehn hat, dò hadder se beia sich geruf un hat zu
a gesaht: „Fraa, du bischt vón deiner Krankhäät erleest!“ 13 Dann hadder ehr die
Hénn ófgeleht. Dò ésse óf de Stell grad wòòr un hat Gott gelobt. 14 De
Sinagoochevòrsteher és awwer bees wòòr, weil Jesus aam Sabbat jemand gesónd
gemacht hat. Er hat zu de Leit gesaht: „Es gebt sechs Daache, die wo fasse schaffe
dò sénn. Aan dene kénnener komme un eich gesónd mache losse, awwer nét aam
Sabbat.“ 15 De Herr haddem zur Antwort gebb: „Du Scheinheilischer!b Bénnt nét
jeder vón eich aam Sabbat sei Ochs òder sei Esel vóm Fudderplatzc los un fiehrt
ne aans Wasser?d 16 Un dò die Fraa, die wo doch e Nòkommee vóm Abraham és
un die wo de Deiwel ganze achtzeh Jòhr lang gefesselt gehall hodd - solldmer die
nét aam Sabbat vón ehrer Fessel frei mache derfe?“ 17 Wie Jesus das gesaht hat, dò hat sich jeder schame misse, der wo gä ne war.
Die Leit hann sich awwer allegar iwwer all die herrliche Sache gefreit, die wo
Jesus gemacht hat.
10-17: Mk 2,27-28; Lk 6,6-11 * 14: 2Mo 20,9-10 * 15-16: Mt 12,11-12 * 15: Lk 14,5 * 16: Lk 1,54-55.73; 3,8; 19,9
Es Gleichnis vóm Sénéftkäre
(Mt 13,31-32; Mk 4,30-32)
18 Dòdenò hat Jesus gesaht: „Wem éssen das Reich ähnlich, das wo Gott
ófricht? Met was soll ichsen vergleiche? 19 Es gleicht emme Sénéftkäref, dene wo
e Mann gehòlg un én sei Garde gesät hat. Der Käre és ófgang un zume großeh
Baami wòòr, un die Veeschel ónnerm Himmel hann ehr Näschder én seine
Zweische gebaut.“
18-19: Mt 13,31-32; Mk 4,30-32 * 19: Hes 17,23; Dan 4,8-9.18
a13:12 bei = zu b13:15 NA: Ehr Scheinheilische! c13:15 Òder: vón de Fudderkripp d13:15 Òder: un fiehrt ne enaus, fa em Wasser se genn? e13:16 Wertlich: Dochder f13:19 Geménnt és wahrscheinlich de „Schwarze Sénneft“ (Brassica nigra). E Sòmekäre dòdevón és 1 Millimäder groß un war deshalb én Israel sprichwertlich. g13:19 gehòl = geholl = genómm h13:19 NA losst große aus. i13:19 Verglich met dem klääne Sòmekäre war die Planz, wann se ausgewachs war, wie e großer Baam. Es hat én Israel zwää Arde gebb, vón dene wo die ään bis zu 3 Mäder un die anner bis zu 7,50 Mäder groß wòòr és.
LUKAS
72
Es Gleichnis vóm Sauerdääch
(Mt 13,33)
20 Dòdenò hat Jesus noch emòò gesaht: „Met was soll ich das Reich
vergleiche, das wo Gott ófricht? 21 Es gleicht Sauerdääch, dene wo e Fraa gehòla
un heimlich ónner e halwer Sackb Mähl gemischt hat, bis das Ganze dorchseiert
war.“
20-21: Mt 13,33 * 21: 1Kor 5,6; Gal 5,9
Die eng Deer
(Mt 7,13-14.21-23)
22 Óffem Wääch nò Jerusalem és Jesus vón Stadt zu Stadt un vón Dorf zu
Dorf gezòh un hat gelehrt. 23 Äämòò hat ne jemand gefròht: „Herr, werre nóór
wenisch Mensche gerett?“ Dò hadder zu de Leit gesaht: 24 „Bemiehend eich met
ganzer Kraft,c fa dorch die eng Deer én das Reich se gehn, das wo Gott ófricht!
Ich sahn eich nämlich: E ganzer Haufe Leit versuche emòò, fa enénn se komme,
awwer se brénges nét ferdisch. 25 Wann de Hausherr emòò ófgestann és un die
Deer zugesperrt hat, dann stehner drauß un globbe aan de Deer aan un rufe:
‚Herr, Herr,d mach óns óf!’ Awwer de Hausherr gebt eich dann zur Antwort: ‚Ich
kenne eich nét un wääß aach nét, woner här sénn.’ 26 Dann fangener aan fasse
sahn: ‚Mehr hann doch medder gess un gedrónk, un du hascht óf ónsere Stròße
gelehrt.’ 27 De Hausherr gebt eich dann zur Antwort: ‚Ich sahn eich: Ich kenne
eich néte un wääß aach nét, woner här sénn! Machend, dassner fortkomme,f ehr
allegar, die woner ungerecht hannele.’ 28 Drauß vòr de Deer heilener dann un
mache eich biddere Vòrwirf,g wanner de Abraham, de Isaak un de Jakob un all
die Prophede én dem Reich siehn, das wo Gott ófricht, un feschtstelle, dassner
selwer ausgeschloss sénn. 29 Die Mensche komme emòò vóm Oschde un vóm
Weschde un vóm Norde un vóm Siede un hógge sich én dem Reich, das wo Gott
ófricht, aan de Disch. 30 Dann sénn manche vón de Letschde die Eerschde un
manche vón de Eerschde die Letschde.“
a13:21 gehòl = geholl = genómm b13:21 Wertlich: ónner drei Sada. Das sénn ungefähr 22 Lidder, nò era anner Berechnung ungefähr 40 Lidder. c13:24 Òder: Setzend alles dòdrahn òder: Gennt eier Beschdes òder: Réngend dòdróm òder: Strengend eich aan d13:25 NA losst Herr äämòò aus. e13:27 NA: De Hausherr gebt eich dann noch emòò zur Antwort: ‚Ich kenne eich nét f13:27 Òder: Fort met eich g13:28 Wertlich: un klabbere met de Zénn
LUKAS
73
24: Mt 7,13-14 * 25: Mt 25,10-12 * 26-27: Mt 7,22-23 * 27: Ps 6,9; 2Tim 2,19 * 28-29: Mt 8,11-12 * 29: Lk 14,15 * 30: Mt 19,30; 20,16; Mk 10,31
Jesus losst sich nét vón seim Ófdraach abbrénge
31 Aam selwe Daacha sénn e paar Pharisäer* komm un hann zu Jesus gesaht:
„Mach dich óf de Wääch, un sieh zu, dass du vón dò fort kommscht! De Herodes*
wéll dich nämlich ómbrénge.“ 32 Jesus hat ne zur Antwort gebb: „Gehnd un
sahnd dem Fuchs: ‚Ääns muscht du wésse: Ich dreiwe heit un mòaje Dämone
aus un mache Grangge gesónd. Eerscht aam drédde Daach bin ich aam Ziel.’b 33
Awwer heit un mòaje un iwwermòaje muss ich noch mei Wääch gehn. Es kann
nämlich nét sénn,c dass e Prophet außerhalb vón Jerusalem ómkommt.“
Jesus klaacht iwwer Jerusalem
(Mt 23,37-39)
34 „Jerusalem, Jerusalem! Du bréngscht die Prophede óm un stäänischt
diejeenische, die wo Gott bei dichd schickt. Wie oft wollt ich dei Kénner schónn
sammele, so wie e Gluck ehr Biebelcher ónner ehr Flidde sammelt, awwer ehr
hann nét gewollt. 35 Guggend nóór! Eier Hause bleibt verwiescht seréck!f Das
ääne sahn ich eich:g Ehr siehmich némeh, bis die Zeit kommt, én der woner sahn:
‚Geseeschend és derjeenische, der wo ém Name vóm Herr kommt.’“h
34-35: Mt 23,37-39 * 34: Lk 19,41-44 * 35: Ps 69,26; 118,26; Jer 12,7; 22,5; Hes 10,18-19; Mt 21,9; Mk 11,9
Jesus macht aame Sabbat e Mann gesónd, der wo die Wassersucht
hat
Aame Sabbat* és Jesus emòò éns Haus vómme hochrangische
Pharisäer* gang, fa dort se esse. Die Leit aam Disch hanne genau
a13:31 NA: Én der selwe Stónn b13:32 Òder: Eerscht aam drédde Daach bréng ich mei Werk zum Abschluss òder: Eerscht aam drédde Daach werr ich vollend. c13:33 Òder: Es és nämlich undenkbar òder: Es és nämlich unmeechlich òder: Es geht nämlich nét aan d13:34 bei dich = zuder e13:35 Geménnt és entweder de Tembel òder die Stadt Jerusalem selwer. f13:35 NA: Eier Haus werrd eich iwwerloss! g13:35 NA: Ich sahn eich h13,35 Vgl. Ps 118,26
14
LUKAS
74
beòwacht. 2 Óf äämòò hat e Mann vòrm gestann, der wo die Wassersucht hodd.a 3 Dò hat sich Jesus aan die Mannsleit, die wos Gesetz* vóm Mose gelehrt hann,
un aan die Pharisäer gewennt un hat se gefròht: „Ésses erlaabt, fa aam Sabbat
jemand gesónd se mache?“b 4 Die Mannsleit, die wos Gesetz vóm Mose gelehrt
hann, un die Pharisäer hannem awwer kä Antwort gebb. Dò hat Jesus dene
Mann gehòlc un hat ne gesónd gemacht un gehn gelosst.d 5 Dòdenò hadder zu
dene Mannsleit, die wos Gesetz vóm Mose gelehrt hann, un zu de Pharisäer
gesaht: „Wann ääm vón eich e Esele òder e Ochs én de Brónne fallt, dann ziehder
ne doch óf de Stell noch emòò eraus, aach wann grad Sabbat és, òder nét?“ 6
Aach dòdróff hann sem käf Antwort genn kénne.
1-6: Mk 2,27-28 * 1: Lk 6,6-11; 11,37 * 5: Mt 12,11; Lk 13,15-16
E gudder Ròt fa Gäscht
7 Wie Jesus gemerkt hat, wie sich die Gäscht die beschde Plätz ausgesucht
hann, dò hadder das als Vergleich benutzt un hat zu ne gesaht: 8 „Wann dich
jemand óf e Hochzeitg énlad, dann hógg dich nét óf de beschde Platz. Es kénnt
nämlich jemand éngelad sénn, der wo noch meh Aansiehn wie du hat.h 9 Dann
misst derjeenische, der wo eich zwää éngelad hat, komme un zuder sahn: ‚Gebb
dei Platz dò dem Gascht!’ Dann dädscht du dich schame un mischt dich óf de
letschde Platz hógge. 10 Nä, wann du éngelad werrscht, dann geh un hógg dich
gleich óf de letschde Platz. Wann dann derjeenische kommt, der wo dich éngelad
hat, dann kanner zuder sahn:i ‚Freind, réck weider dò enóff!’ Das bréngder dann
Ehr bei denej én, die wo medder aam Disch hógge. 11 Jeder, der wo sich selbscht
erheht, werrd nämlich erniedrischt, un wer sich selbscht erniedrischt, der werrd
erheht.“
7: Mt 23,6; Lk 20,46 * 8-10: Spr 25,6-7 * 11: Mt 23,12; Lk 18,14; Jak 4,6.10
a14:2 Das és e Krankhäät, die wo de Kerber émmer meh aanschwelle losst. b14:3 NA: gesónd se mache, òder nét? c14:4 gehòl = geholl = genómm d14:4 Òder: un fortgeschickt. e14:5 NA: Kénd. Wertlich: Sohn f14:6 NA: Aach dòdróff hann se kä g14:8 Òder: zume Feschtesse òder: zume Bankett h14:8 Òder: der wo noch vòrnehmer wie du és òder: der wo noch meh geschätzt és wie du. i14:10 NA: dann sahder zuder j14:10 NA: bei all dene
LUKAS
75
E gudder Ròt fa Leit, die wo jemand énlade
12 Dòdenò hat Jesus zu dem Mann, der wo ne éngelad hodd, gesaht: „Wann
du meddaachs òder òmets e Esse gebscht, dann lad nét dei Freinde òder dei
Brieder un aach nét dei Verwande òder reiche Nochbare én, sónscht lade die dich
aach noch emòò én, un dòdemet bischt du dann entlohnt. 13 Nä, lad Arme,
Gribbel, Lahme un Blinde én, wann du e Esse gebscht. 14 Dann bischt du glicklich
se nenne. Diejeenische, die wo arm, vergribbelt, lahm un blind sénn, hann
nämlich nix, fadder seréck se genn. Gott gebder awwer emòò e Belohnung
dòdefòr, wann die Gerechde óferstehn.“
13-14: 5Mo 14,29 * 14: Apg 24,15; 1Kor 15,23
Es Gleichnis vóm große Feschtesse
(Mt 22,1-10)
15 Wie ääner vón dene, die wo met Jesus sesamme aam Disch gehóggt hann,
das gehehrt hat, dò hadder zum gesaht: „Glicklich és, wer én dem Reich, das wo
Gott ófricht, aam Feschtesse däälnémme derf!“a 16 Jesus haddem dòdróff zur
Antwort gebb: „E Mann hat emòò e großes Esseb vòrbereit un e ganzer Haufe
Leit éngelad. 17 Wies Feschtc aanfange sollt, dò hadder sei Diener losgeschickt,
fa de Gäscht ausserichde: ‚Kommend, es steht schónn alles bereit!’d 18 Awwer
ääner nòm annere hate aangefang, fa sich se entschuldische. Der Eerschde hat
zu dem Diener gesaht: ‚Ich hann grad e Feldf kaaf un muss unbedingt hiengehn,
fammers aansegugge.g Bidde entschuldisch mich!’ 19 E annerer hat gesaht: ‚Ich
hann fénnef Ochsegespanneh kaaf un bin grad óffem Wääch, fasse
ausseprobeere.i Bidde entschuldisch mich!’ 20 Noch e annerer hat gesaht: ‚Ich
hann grad eerscht geheirat. Deshalb kann ich nét komme.’“ 21 „Dòdrófhien és der Diener seréck gang un hat seim Herr alles verzehlt,
a14:15 Wertlich: wers Brot én dem Reich esst, das wo Gott ófricht! b14:16 Òder: Bankett c14:17 Òder: Wie das Bankett d14:17 Òder: Kommend, es és schónn alles härgericht! NA losst alles aus. Ohne das Wort kénndmer iwwersetze: Kommend, es Esse steht schónn bereit! òder: Kommend, es Esse és schónn härgericht! e14:18 Òder: Awwer se hann allegar ohne Ausnahm òder: Awwer se hann allegar ääner wie de anner f14:18 Òder: e Stick Land g14:18 Òder: fas se besichdische òder: fas se beguddachde. h14:19 Der Mann war reich. E normaler Bauer én Israel hodd zu der Zeit nóór ään òder zwää Ochsegespanne. i14:19 Òder: fasse se inspiziere.
LUKAS
76
wasser gesaht grétta hat.b Dò és de Hausherr bees wòòr un hat zu seim Diener
gesaht: ‚Geh schnellc óf die Stròße un Gasse vón de Stadt un hòld diejeenische
erenn, die wo arm, vergribbelt, lahm un blinde sénn.’ 22 Nét lang dòdenò hat der
Diener gemellt: ‚Dei Ófdraach és ausgefiehrt, Herr, awwer mehr hann émmer
noch Platz.’ 23 ‚Dann geh óf die Landstròße un aan die Zein’, hat de Herr zu dem
Diener gesaht, ‚un bréng die Leit dòdezu, fa erenn se komme! Mei Haus soll voll
werre! 24 Ääns sahn ich eich awwer: Vón dene Mannsleit, die wo ich se-eerscht
éngelad hodd, gréttf kääner ebbes vómeim Disch se esse!’“g
15-24: Mt 22,1-10 * 15: Lk 13,29 * 20: 1Kor 7,33 * 24: Lk 22,30
Wasses koscht, wammer met Jesus läwe wéll
(Mt 10,37-38)
25 Wie emòò e ganzer Haufe Leit met Jesus gezòh sénn, dò hat sich Jesus
erómgedräht un hat zu de Leit gesaht: 26 „Wann jemand bei michh kommt un
hat sei Vadder un sei Módder, sei Fraa un sei Kénner un sei Brieder un
Schweschdere, jò sogar sei eischenes Läwe, liewer wie mich,i dann kanner nét
mei Jinger sénn. 27 Un wer sei Greizj nét draht un nét hénnermer härkommt, der
kann aach nét mei Jinger sénn.“ 28 „Aangenómm, jemand vón eich wéll e Turm baue. Hóggt der sich nét se-
eerscht hien un iwwerschlahtk die Koschde, fasse siehn, obber genunk Geld hat,
fanne aach ferdisch se stelle? 29 Wanner das nét macht, dann lehder es
Fundament un kann dene Turm dòdenò villeicht gar nét ferdisch baue. Jeder,
der wo das sidd, fangt dann aan, fa iwwer ne se spodde.l 30 ‚Der dò hat aangefang
fasse baue’, sahder, ‚awwer er hats nét geschafft, fa ferdisch se werre!’“ 31 „Òder aangenómm, e Keenich wéll éns Feld ziehe, fa gä e annerer Keenich
Kriech se fiehre. Hóggt der sich nét se-eerscht hien un iwwerleht, obber sich met
seine zehdausend Mann dem entgä stelle kann, der wo met zwansischdausend
a14:21 grétt = griet b14:21 Òder: un hat seim Herr Bericht erstatt. c14:21 Òder: dabber d14:21 hòl = holl = némm e14:21 NA hat lahm un blind én ómgekehrder Reiefolsch. f14:24 grétt = griet g14:24 Òder: kommt kääner én de Genuss vómeim Feschtesse. h14:26 bei mich = zumer i14:26 Òder: Wann jemand bei mich [zumer] kommt un zieht sei Vadder un sei Módder, sei Fraa un sei Kénner un sei Brieder un Schweschdere, jò sogar sei eischenes Läwe, mehr vòr j14:27 NA: Wer sei eischenes Greiz k14:28 Òder: kalguliert l14:29 Òder: fa sich iwwer ne luschdisch se mache òder: fanne ausselache.
LUKAS
77
gä ne ófmarschiert? 32 Wanner das nét kann, dann schickder e Abordnung,a
solang wie der annere Keenich noch weit fort és, un sucht óm
Friedensverhandlunge nò.“b 33 „So kann also nimand vón eich mei Jinger sénn, wanner sich nét vón allem
lossaht,c wasser hat.“
26-27: Mt 10,37-38 * 26: 5Mo 33,9; Lk 12,51-53; 18,29-30; 1Kor 7,29 * 27: Mt 16,24; Mk 8,34; Lk 9,23 * 33: Lk 9,62
Vóm Salz
(Mt 5,13; Mk 9,50)
34 „Es Salz és ebbes Guddes. Wanns Salz awwerd sei Geschmack verliert, met
was sollmerm dann sei Werzkraft seréck genn?e 35 Ma kanns dann némeh fas
Ärdreich un aach némeh fa de Komposchthaufe gebrauche. Die Leit schmeißes
fort.“
„Wer Ohre hat fasse hehre, der soll hehre!“
34-35: Mt 5,13; Mk 9,50 * 35: Mt 11,15
Es Gleichnis vómme Schòf, das wo verlòr gang és
(Mt 18,12-14)
Dòdenò hann sich die Zellnerf* un Sinderg allegar óm Jesus eróm
versammelt,h fanne se hehre. 2 Awwer die Pharisäer* un Schriftgelehrde*
hann gemeggert. „Der dò gebt sich met Sinder ab un esst sogar met ne!“, hann
se gesaht. 3 Dò hat ne Jesus dò das Gleichnis verzehlt: 4 „Aangenómm, jemand vón eich
hat hunnert Schäf un verliert ääns dòdevón. Losst der nét die 99 annere Schäf
óffem Feldi seréck un geht dem nò, das wo verlòr gang és? Suchders nét so lang,
bissers fénnd? 5 Un wanners gefónn hat, dann freider sich un lehts óf sei
a14:32 Òder: dann schickder e Gesandtschaft òder: dann schickder e Delegation òder: dann schickder Ónnerhändler b14:32 Òder: un hannelt Friedensbedingunge aus. c14:33 Òder: wanner sich nét vón allem verabschied òder: wanner nét alles ófgebt d14:34 NA: Wann awwer aach es Salz e14:34 Òder: met was kammern dann noch werze? f15:1 Òder: Steiereéndreiwer g15:1 Òder: un annere, die wo aach nét relischjees ware òder: un annere, die wo genau so e schlechder Ruf hodde h15:1 Òder: Dòdenò sénn die Zellner un Sinder allegar bei [zu] Jesus komm i15:4 Wertlich: én de Wildnis
15
LUKAS
78
Schullere. 6 Wanner hääm kommt, rufder sei Freinde un Nochbare sesamme un
saht zu ne: ‚Freiend eich medmer! Ich hammei Schòf gefónn, das wo verlòr war.’ 7 Ich sahn eich: Genau so és aach emòò ém Himmel meh Freid iwwer ääner
äänzischer Sinder, der wo sich bekehrt, als wie iwwer 99 Gerechde, die wos nét
needisch hann, fa sich se bekehre.“a
1: Mt 9,10-11; Mk 2,15-16; Lk 5,29-30; 7,34; 19,7 * 4-7: Mt 18,12-14; Joh 10,11-15 * 4: Hes 34,11-12.16; Lk 19,10
Es Gleichnis vómme wertvolle Geldstick, das wo e Fraa verlòr un
noch emòò gefónn hat
8 „Òder aangenómm, e Fraa hat zeh Geldstigger aus Silwerb un verliert ääns
dòdevón. Steckt die nét e Lamp aan un kehrts ganze Haus un sucht
sorschfäldichc, bis se das Geldstick fénnd? 9 Un wann se’s gefónn hat, dann ruft
se ehr Freindinne un Nochbarinne sesamme un saht: ‚Freiend eich medmer! Ich
hammei Geldstick gefónn, das wo ich verlòr hodd.’ 10 Ich sahn eich: Genau so
freie sich aach die Engel, die wo Gott diene, iwwer ääner äänzischer Sinder, der
wo sich bekehrt.“d
Es Gleichnis vómme Vadder un seine zwää Buwe
11 Dòdenò hat Jesus gesaht: „E Mann hodd emòò zwää Buwe, 12 vón dene wo
der Jéngere zu seim Vadder gesaht hat: ‚Babba, gebbmer dene Dääl vón allem,
wasmer hann, der womer zusteht!’ Dò hat der Vadder ónner ne ófgedäält, wasser
hodd.e 13 Nét lang dòdenòf hat der jéngere Bub alles sesammegepackt un és weit
fort én e anneres Land gerääst. Dort hadder én Saus un Braus geläbtg un alles
a15:7 Òder: der wo ómkehrt, als wie iwwer 99 Gerechde, die wos nét needisch hann, fa ómsekehre. b15:8 Wertlich: zeh Drachme. E Drachme entsprecht emme Denar. Das és das, was zu der Zeit jemand pro Daach verdient hat. Jedi Fraa én Israel, die wo noch nét verheirat war, hat so lang gespart, bis se zeh Drachme sesamme hodd. Die hat se dann als Gäewärt fa ehr Hochzeit zu era Halskett sesamme gebónn. So verstann hat de Verluscht vón so me Geldstick nét nóór e wertschaftlicher, sondern noch meh e simbolischer Wert dargestellt. c15:8 Òder: unermiedlich d15:10 Òder: der wo ómkehrt. e15:12 Es Erbdääl schónn se verlange, eeb de Vadder gestorb war, war zu der Zeit zwar erlaabt, hat sich awwer nét gehehrt. f15:13 Òder: E paar Daache späder g15:13 Òder: Dort hadder liederlich geläbt òder: Dort hadder großspurisch geläbt
LUKAS
79
drófgebótzta, wasser hodd. 14 Un wie a alles ausgebbb hodd, dò és én dem Land
e großi Hóngersnot ausgebroch, un schónn ball éssesem schlecht gang.c 15 Dò
ésser beid jemand gang, der wo én dem Land gewohnt hat, un hat sich dem
ófgedrängt. Der hat ne dòdrófhien óf sei Felder geschickt, fa die Schweine se
hiede.e 16 Er wär froh geween, wanner sich aan dene Fudderscheelef, die wo die
Schweine gefresst hann, satt esse hätt kénne, awwer nimand haddem ebbes
dòdevón gebb. 17 Dò ésser én sich gang un hat gesaht: ‚Wiffel Leit, die wo bei
meim Vadder schaffe, hann meh wie genunk fasse esse, un ich komme dò noch
óm vòr lauder Hónger! 18 Ich mache mich óf de Wääch un gehn bei meig Vadder
un sahn zum: Babba, ich hammich aam Himmelh un aan dehr versindischt. 19
Ich bins némeh wärt, dass mich jemand dei Bub nennt. Behannel mich wie ääner
vón dene Leit, die wo beider schaffe.’ 20 Dòdrófhien hadder sich óf de Wääch
gemacht un és bei seii Vadder gang.“
„Wie a awwer noch weit fort war, dò hat ne sei Vadder schónn gesiehn un
hodd Metläädj meddem. Er éssem entgä gelaafk un óm de Hals gefall un haddem
e Kuss gebb. 21 ‚Babba’, hat der Bub dò zum gesaht, ‚ich hammich aam Himmell
un aan dehr versindischt. Ich bins némeh wärt, dass mich jemand dei Bub
nennt.’ 22 Sei Vadder hat awwer zu seine Knechde gesaht: ‚Bréngend emòòm es
beschde Klääd här, un ziehendsem aan! Steggendem aach e Réng aan sei Fénger,
un genndem Schuh fa sei Fieß!n 23 Un hòlend das Kalb, das womer gemäscht
hann, un schlachdends! Mehr wolle esse un e Fescht feiere!o 24 Mei Bub war
nämlich dood un és noch emòò lewennisch wòòr! Er war verlòr, un ich hanne
noch emòò gefónn!’ Dòdenò hann se aangefang fasse feiere.“ 25 „Der äldere Bub vón dem Vadder war awwer noch óffem Feld. Wie der
häämgang un én die Näh vóm Haus komm és, dò hadder Danzmussik gehehrt. 26 Dò hadder ääner vón dene Knechde geruf un hat gefròht, was das bedeide
soll.p 27 Der Knecht haddem zur Antwort gebb: ‚Dei Bruder és komm, un dei
a15:13 Òder: verjuwelt òder: verschwend òder: verschleidert b15:14 Òder: ófgebraucht c15:14 Òder: un schónn ball hodder némeh genunk fasse läwe. d15:15 bei = zu e15:15 Ófs Feld geschickt se werre, fa die Schweine se hiede, war fa e Judd ebbes Entehrendes, weil Schweine zu de unreine Diere gehehrt hann (vgl. 3Mo 11,7). f15:16 Die Fruchthilse vóm Johannisbrotbaam. Die hann e sießlicher Geschmack. Arme Mensche hann se zu der Zeit vermutlich aach gess. g15:18 bei mei = zu meim h15:18 Òder: aan Gott i15:20 bei sei = zu seim j15:20 Òder: Erbarme k15:20 gelaaf = geloff l15:21 Òder: aan Gott m15:22 NA: Schnell, bréngend òder: Jétz awwer hopp, bréngend n15:22 Òder: Steggendem aach e Réng aan die Hand, un ziehendem Schuh aan! o15:23 Òder: Mehr wolle e Fescht feiere un óns amisiere! p15:26 Òder: un hat gefròht: ‚Was éssen dò los?’ òder: un hat gefròht: ‚Was gehden dò
LUKAS
80
Vadder hat das Kalb schlachde gelosst, das womer gemäscht hann, weiler ne
gesónd seréck grétta hat.’ 28 Dò és der äldere Bub bees wòòr unb wollt nét éns
Haus gehn. Awwer sei Vadder és erauskomm un haddem gudd zugeschwätzt. 29
Dò hadder seim Vadder zur Antwort gebb: ‚So vee Jòhre schaff ich jétz schónn
wie e Sklave fa dich un hammich nie dem weddersetzt, was dumer ófgedrah
hascht, awwer du haschtmer noch nie aach nóór e Bock gebbc, dass ich met
meine Freinde e Fescht hätt kénne feiere.d 30 Un jétz, wo der dò seréck komm és,
dei Bub, der wo dei Geld met Hure drófgebótzt hat, jétz hascht du schónn das
Kalb fanne schlachde gelosst, das womer gemäscht hann!’ 31 ‚Kénd’, haddem sei
Vadder zur Antwort gebb, ‚du bischt doch émmer beimer, un alles, was mein és,
és aach dein. 32 Mehr hann óns doch freie un e Fescht feiere misse!e Dei Bruder
war nämlich dood un és noch emòòf lewennisch wòòr. Er war verlòr, un ich
hanne noch emòò gefónn.’“
11: Mt 21,28 * 13: Spr 29,3 * 16: Spr 23,21 * 18: Ps 51,6; Jes 3,12-13 * 24: Eph 2,5 * 28-32: Mt 20,15
Es Gleichnis vómme unehrliche Verwalder
Dòdenò hat Jesus zu seineg Jinger gesaht: „E reicher Mann hodd emòò e
Verwalder, der wo bei dem reiche Mann beschuldicht wòòr és, er däd
veruntreieh, was seim Herr gehehrt. 2 Dò hat der reiche Mann dene Verwalder
rufe gelosst un hat zum gesaht: ‚Was hehrich dò vón dehr? Lehmer die
Abrechnung vón deiner Verwaldertädischkäät vòr! Du kannscht némeh länger
mei Verwalder sénn!’ 3 Dò hat sich der Verwalder gesaht: ‚Was soll ichen jétz
mache? Mei Herr entziehdmer die Verwaldung. Fa e Feld erómsegrawe bin ich
nét stark genunk,i un fasse beddele scham ich mich. 4 Doch! Jétz wääß ich, was
ich mache muss, dass mich die Leit én ehr Heiser ófnémme, wann ich als
Verwalder abgesetzt bin!’ 5 Dòdrófhien hadder ääner nòm annere vón dene, die
wo bei seim Herr Schulde hodde, bei sichj geruf. ‚Wiffel bischen du meim Herr
ab?’ a15:27 grétt = griet b15:28 Òder: Dò és dem äldere Bub die Gall iwwergelaaf [iwwergeloff], un er c15:29 Òder: spendiert d15:29 Òder: dass ich mich met meine Freinde hätt kénne amisiere. e15:32 Òder: Du hätscht dich doch met freie un e Fescht met feiere misse! f15:32 NA losst noch emòò aus. g16:1 NA: de h16:1 Òder: verschleidere òder: verschwende òder verjuwele i16:3 Òder: Fa ém Grawe se schaffe bin ich nét stark genunk òder: Fa de Diefbau bin ich nét stark genunk òder: Fa schwäri Arwet bin ich nét geeischent j16:5 bei sich = zu sich
16
LUKAS
81
schuldisch?’, hadder de Eerschde gefròht. 6 ‚Hunnert Fassa Olive-eel’, hat der zur
Antwort gebb. Dò hat der Verwalder zum gesaht: ‚Dò hasche dei Schuldschein!
Hógg dich jétz gleich dò hien, un schreib fóffzisch!’b 7 Dann hadder de Nägschde
gefròht: ‚Un du, wiffel bischt du em schuldisch?’ ‚Hunnert Sackc Wääz’, hat der
zur Antwort gebb. Dò hat der Verwalder zum gesaht: ‚Dò hasche dei
Schuldschein! Schreib achtzisch!’“d 8 De Herre hat dene unehrliche Verwalderf gelobt, weiler so schlau gehannelt
hat.g
„Die Mensche, die wo nóór fa dò die Welt läwe, sénn nämlich ém Ómgang
met ehresgleiche schlauer wie die Mensche, die wo zum Licht gehehre.“
8: Eph 5,8-9
Wiemer mém Geld ómgehn sollt
9 „Ich sahn eich: Machend eich Freinde met eierm Geldh, aan dem wo so vee
Unrecht kläbt, dassner én die ewische Wohnungei ófgenómm werre, wann eich
es Geld ausgeht!“j 10 „Wer én de kläänschde Aangeläehääde zuverlässisch és, der és aach
zuverlässisch, wanns óm vee geht, un wer bei de kläänschde Sache unehrlich és,
der ésses aach, wanns óm vee geht. 11 Wanner also ém Ómgang mém ungerechde
Geld nét zuverlässisch sénn, wer vertraut eichen dann de werkliche Reichtum
aan? 12 Un wanner ém Ómgang met dem, was jemand annerem gehehrt, nét
zuverlässisch sénn, wer gebt eichen dann das, was eich zusteht?“k 13 „Kä Haussklave kann zwää Herre diene. Entweder hassder dene ääne un
hat dene annere gäre, òder er hallt zu dem ääne un veracht dene annere. Ehr
kénne nét Gott unnem Geld diene.“
a16:6 Wertlich: Bat. E Bat sénn ungefähr 37 Lidder. b16:6 Òder: un nodier fóffzisch òder: un drah fóffzisch én! c16:7 Wertlich: Kor. E Kor sénn ungefähr 370 Lidder. d16:7 Òder: Nodier achtzisch òder: Drah achtzisch én! e16:8 Mém Herr kann aanstatt vón Jesus aach der reiche Mann vón Vers 1, also de Chef vón dem Verwalder, geménnt sénn. Én dem Fall misst der ganze Vers én die wertlich Redd vón Jesus enénngenómm werre. f16:8 Òder: dene Gauner vón Verwalder g16:8 Nòm dòmòlische Brauch war der Verwalder dòdezu berechdischt. h16:9 Ém griechische Gróndtext steht das hebräisch-aramäische Wort Mammon. Das és e Ausdruck fa Geld un Reichtum. Aan dò der Stell werrd der Ausdruck als personifizierdi Macht gebraucht. i16:9 Wertlich: Zelde j16:9 Òder: wanns met eich zu Enn geht. k16:12 Òder: was fa eich bestémmt és òder: was eich zugedénkt és?
LUKAS
82
9: Mt 6,20; 19,21; Lk 14,14 * 10: Mt 25,21-23; Lk 19,17-19 * 13: Mt 6,24
Die Pharisäer un das Gesetz, das wo Gott gebb hat
(Mt 11,12-13; 5,31-32; Mk 10,11-12)
14 Das alles hann aacha die Pharisäer* gehehrt, die wo arisch ófs Geld aus
ware.b Dò hann se abfällisch iwwer Jesus geschwätzt.c 15 Awwer Jesus hat zu ne
gesaht: „Ehr stelle eich selwer vòr de Mensche als gerecht hien,d awwer Gott
kennt eier Herz! Was bei de Mensche Éndruck macht,e verabscheit Gott
nämlich.“ 16 „Bis én die Zeit vóm Johannesf hats Gesetz* vóm Mose un die Schrifde vón
de Prophede alles bestémmt,g awwer seit der Zeit werrd das Reich, das wo Gott
ófricht, gebreddischt, un jeder drängelt sich met Gewalt enénn.h 17 Awwer eher
vergeht de Himmel un die Ärd, wie dass aach nóór de kläänschde Buschdawei
vóm Gesetz eweggfallt!“ 18 „Wer sich vón seiner Fraa schääde losstj un e anneri heirat, der geht fremd,k
un wer e Fraa heirat, die wo vón eeam Mann geschied és,l der geht aach fremd.“m
15: Mt 23,28; Lk 18,9-14 * 16: Mt 11,12-13 * 17: Mt 5,18 * 18: Mt 5,32; 19,9; Mk 10,11-12; 1Kor 7,10-11
De reiche Mann un de arme Lazarus
19 „Es hat emòò e reicher Mann geläbt, der wo deiere Klääder aus rodem un
a16:14 NA losst aach aus. b16:14 Òder: die wo arisch aam Geld gehónk hann. c16:14 Òder: Dò hann se sarkasdische Bemergunge iwwer Jesus gemacht òder: Dò hann se sich iwwer Jesus luschdisch gemacht òder: Dò hann se iwwer Jesus gelacht. d16:15 Òder: Ehr schwätze de Leit én, dassner gerecht sénn òder: Ehr wolle de Leit weismache, dassner gerecht sénn òder: Ehr wolle vòr de Leit dene Éndruck erwegge, dassner gerecht sénn e16:15 Òder: Was die Mensche fa großardisch halle òder: Was én de Aue vón de Mensche groß és f16:16 De Johannes, der wo gedaaft hat. Der hat de Leit gebreddischt, dass de Messias komme däd (vgl. Mt 3, Lk 3,1-22). g16:16 Òder: Bis én die Zeit vóm Johannes wars Gesetz vóm Mose un die Schrifde vón de Prophede én Kraft òder: Bis én die Zeit vóm Johannes hodde die Mensche nóór es Gesetz vóm Mose un die Schrifde vón de Prophede h16:16 Òder: un jeder vergreift sich drahn. i16:17 Òder: e äänzisches Strichelche òder: e I-Punkt òder: e Komma j16:18 Òder: Wer sich vón seiner Fraa trennt òder: Wer sei Fraa fortschickt k16:18 Òder: der geht näwenaus òder: der brecht die Eh l16:18 Òder: die wo vón eeam Mann fortgeschickt wòòr és m16:18 Òder: der geht aach näwenaus òder: der brecht aach die Eh.
LUKAS
83
weißem Stoff aangezòh un daachaus daachén e Läwe óf großem Fuß gefiehrt
hat.a 20 Vòr dem seiner Hausdeer hat e armer Mann geläh, der wo Lazarusb
gehääscht hat. De Lazarus war voll Geschwiere 21 un hätt sich gäre aan dene
Abfällc satt gess, die wo vón dem Disch gefall sénn,d aan dem wo der reiche Mann
gess hat. Sogar die Hunde sénn komm un hann aan seine Geschwiere geleckt.“ 22 „Dann és der arme Mann gestorb, un die Engel hanne óf de Ehreplatz
näwem Abrahame gedrah. Dòdenò és aach der reiche Mann gestorb, un die Leit
hanne begrab. 23 Ém Doodereich*,f wo a schreckliche Quale dorchgestann hat,
hadder ófgeguggt un hat weit fort de Abraham un de Lazarus aan seiner Seitg
gesiehn. 24 Dò hadder geruf: ‚Vadder Abraham, erbarm dich iwwer mich, un
schickmer de Lazarus! Loss ne sei Féngerspitz éns Wasser tóngge un dòdemet
mei Zóng kiele! Ich mache nämlich e furchbari Pein én dò dem Feier dorch.’ 25
Awwer de Abraham hat zur Antwort gebb: ‚Bedénk, mei Kénd: Du hascht schónn
zu deine Läbzeide alles Gudde grétth. De Lazarus hat awwer nóór grétt, was
schlecht war. Jétz werrd de Lazarus dò gedreescht, un du werrscht gequeelt. 26
Außerdem leit zwische óns un eich e diefer Abgrónd.i Nimand kann vón óns aus
beij eich eniwwer gehn, selbscht wanner das wollt, un aach vón eich aus kann
nimand beik óns eriwwer komme.’ 27 ‚Dann bitt ich dich, Vadder: Schick de
Lazarus bei diel Familljem vómeim Vadder!’, hat der reiche Mann dò gesaht. 28
‚Ich hann nämlich noch fénnef Brieder. De Lazarus soll se warne, dasse nét aach
noch aan dò dene Ort komme, aan dem womer nóór gequeelt werrd.’ 29 De
Abraham haddemn zur Antwort gebb: ‚Dei Brieder hanns Gesetz* vóm Mose un
die Schrifde vón de Prophede. Loss se doch óf die hehre!’ 30 ‚Nä, Vadder
Abraham’, hat der reiche Mann dò gesaht, ‚es misst jemand vón de Doode bei seo
komme. Dann däde se sich bekehre.’p q 31 Awwer de Abraham haddem zur
Antwort gebb: ‚Wann se nét óf de Mose un nét óf die Prophede hehre, dann losse
se sich aach nét iwwerzeiche, wann jemand vón de Doode ófersteht!’“
a16:19 Òder: un daachaus daachén ém Luxus geläbt hat. b16:20 Lazarus, hebräisch Eleasar, bedeit Gott helft. c16:21 Òder: klääne Brògge òder: kimmerliche Reschde d16:21 NA: aan dem satt gess, was vón dem Disch gefall és e16:22 Wertlich: én de Schoß vóm Abraham f16:23 Òder: Én de Hell, das hääscht aan dem Ort ém Jenseits, aan dem wo sich die Doode bis zu de Óferstehung ófhalle. g16:23 Wertlich: én seim Schoß h16:25 grétt = griet i16:26 Òder: e großi Kluft òder: e riesischer Grawe. j16:26 bei = zu k16:26 bei = zu l16:27 bei die = zu de m16:27 Òder: éns Haus n16:29 NA: De Abraham hat o16:30 bei se = zu ne p16:30 Òder: Dann däde se ómkehre. q16:30 Òder: Nóór wann jemand vón de Doode bei se kommt, bekehre se sich.
LUKAS
84
25: Lk 6,24 * 29: 2Tim 3,16
Jesus warnt vòr de Verfiehrung
(Mt 18,6-7.21-32; Mk 9,42)
Dòdenò hat Jesus zu dea Jinger gesaht: „Es és nét se vermeide, dass Sache
basseere, dorch die wo Mensche verfiehrt werre. Awwerb weh dem, der
wo dòdrahn Schuld és!c 2 Fa dene wärs besser, wammerm e Miehlestään óm de
Hals héngge unne dòdemet éns Meer schmeiße däd, als wie dasser ääner vón dò
dene Klääne zum Beese verfiehrt. 3 Siehnd eich also vòr!“
„Wann sich dei Bruder aanderd versindischt, dann weis ne serecht. Un
wannsem lääd dudd, dann vergebbem. 4 Selbscht wanner sich siwwemòò aam
Daach aander versindischt un siwwemòò aam Daache noch emòò bei dichf
kommt un saht: ‚Es duddmer lääd’, sollscht du em vergenn!“
1-2: Mt 18,6-7; Mk 9,42 * 3: 3Mo 19,17; Mt 18,15.21-22
Wie groß és ónser Glaawe?
5 Dòdenò hann die Aposchdel* zum Herr gesaht: „Gebb óns noch meh
Glaawe!“ 6 De Herr hat zur Antwort gebb: „Wann eier Glaawe aach nóór so groß
wie e Sénéftkäre wär, dann kénndener zu dò dem Maulbeerfeischebaam sahn:
‚Heb dich metsamt deine Wòrzele ausem Boddem, un verblanz dich éns Meer!’
Er wär eich dann gehorsam.“
5: Lk 6,13 * 6: Mt 13,31; 17,20; 21,21; Mk 11,23
Bereit, fa bedingungslos se diene?
7 „Aangenómm, jemand vón eich hat e Sklave, der wo zaggert òder die Schäf
hiet. Wann der Sklave vóm Feld häämkommt, dann saht sei Herr doch nét
gleich:g ‚Komm un hógg dich emòòh aan de Disch!’, òder doch? 8 Er saht doch
a17:1 NA: seine b17:1 NA: Nóór c17:1 Òder: der wo se verursacht! d17:3 NA losst aander aus. e17:4 NA losst aam Daach aus. f17:4 bei dich = zuder g17:7 NA: nét zum h17:7 NA: Komm un hógg dich gleich
17
LUKAS
85
veemeh zum: ‚Machmer es Òmetesse ferdisch un bénnder e Scherz óm! Bedien
mich, bis ich gess un gedrónk hann! Dòdenò kannscht du aach ebbes esse un
dréngge.’ 9 Sahder dem Sklave villeicht noch dangge dòdefòr, dasser gemacht
hat, wasser ófgedrah grétta hat? Ich glaab als ganz nét.b 10 So solls bei eich aach
sénn! Wanner alles gemacht hann, wasner ófgedrah gréttc hann, dann sahnd:
‚Mehr sénn unwirdisched Sklavee un hann nóór gemacht, was ónser Flicht war.’“f
10: 1Kor 9,16-17
Jesus macht zeh Aussätzische gesónd
11 Óf seimg Wääch nò Jerusalem és Jesus dorchs Grenzgebiet vón Samarie*
un Galiläa gezòh.h 12 Un wie a én e Dorf gehn wollt, sénnem zeh aussätzische*
Mannsleit entgä komm. Die sénn én gebierendem Abstand stehn gebleeb 13 un
hann laut geruf: „Jesus, Määschder, erbarm dich iwwer óns!“ 14 Wie Jesus die
Aussätzische gesiehn hat, dò hadder zu ne gesaht: „Gehnd, un weisend eich de
Brieschder*!“ Dò hann se sich óf de Wääch gemacht un sénn ónnerwägs gesóndi
wòòr. 15 Wie ääner vónne gemerkt hat, dasser gesónd wòòr és, dò ésser seréck
komm un hat Gott met lauder Stémm gelobt. 16 Er hat sich vòr Jesus seine Fieß
óf de Boddem geschméss un haddem dangge gesaht. Un das war e Mann aus
Samarie. 17 Jesus hat awwer gesaht: „Die Zeh sénn doch allegar gesónd wòòr,
òder nét? Wo sénnen die annere nein? 18 Hats sónscht nimand fa needisch
gefónn, fa seréck se komme un Gott die Ehr se genn wie nóór dò der Fremde?“ 19 Dòdrófhien hat Jesus zu dem Mann gesaht: „Steh óf un geh! Dei Glaawe hat
dich gerett!“j
11: Mk 9,30; Lk 9,51; 13,22 * 12: 3Mo 13,45-46 * 13: 3Mo 13,49; 14,2-32; Lk 5,14 * 14: Mt 8,4; Mk 1,44 * 16: Lk 10,33 * 19: Mt 9,22; Mk 5,34; 10,52; Lk 7,50; 8,48; 18,42
a17:9 grétt = griet b17:9 NA losst aus: Ich glaab als ganz nét. c17:10 grétt = griet d17:10 Òder: nutzlose e17:10 Òder: Mehr sénn Sklave, die wo kä besonneri Aanerkennung verdiene f17:10 Òder: wasmer fasse mache schuldisch ware. g17:11 NA: Óffem h17:11 Òder: és Jesus midde dorch Samarie un Galiläa gezòh. i17:14 Wertlich: sauwer òder: rein. Genau so én Vers 17. j17:19 Òder: hat dich gesónd gemacht òder: hadder geholf!
LUKAS
86
Wies és, wann Jesus noch emòò kommt
(Mt 24,23-28.37-41)
20 Wie die Pharisäer* Jesus emòò gefròht hann, wann das Reich kommt, das
wo Gott ófricht, dò hadder ne zur Antwort gebb: „Das Reich, das wo Gott ófricht,
kommt nét so, dassmers beòwachde kann.a 21 Ma kann aach nét sahn: ‚Guggend
emòò, dò ésses!’ òder: ‚Guggendb, dort ésses!’ Mergend eich: Das Reich, das wo
Gott ófricht, és schónn midde ónner eich.“c 22 Dòdenò hat Jesus zu seine Jinger gesaht: „Es kommt emòò die Zeit, én der
woner eich dòdenò sehne, fa aach nóór ääner Daach vóm Menschesohn* se
erläwe, awwer ehr erläwe ne nét. 23 Die Leit sahn dann zu eich: ‚Guggend emòò,
dòd és de Menschesohn!’ òder: ‚Guggend, dorte ésser!’ Gehnd nét hien, un
laafend ne nét nò! 24 So wie de Blitz nämlich ófzuckt un de Himmel vón ääm Enn
bis aans annere hell macht, genau so és aachf emòò de Menschesohn aan dem
Daach, aan dem wo a kommt. 25 Se-eerscht musser awwer noch vee dorchmache
un vón dò der Generationg verworf werre.“ 26 „Én dene Daache, én dene wo de Menschesohn kommt, gehts emòò so zu
wie én de Zeit vóm Noah. 27 Dòmòls hann die Mensche gess un gedrónk, se hann
geheirat un sénn verheirat wòòrh - bis zu dem Daach, aan dem wo de Noah én
das große Schiff gang és. Dann és die Flut komm un hat se allegar ómgebróng. 28 Genau so ésses aachi én de Zeit vóm Lot zugang. Die Mensche hann gess un
gedrónk, se hann Sache kaaf un verkaaf, un se hann geblanzt un Heiser gebaut. 29 Awwer aan dem Daach, aan dem wo de Lot vón Sodomj fortgang és, hats Feier
un Schwefel vóm Himmel erónner geräntk un hat se allegar ómgebróng. 30
Genau so ésses emòò aan dem Daach, aan dem wo sich de Menschesohn
offebart.“ 31 „Wer aan dem Daach óffem Dachl és un sei Sache ém Haus hat, der soll
némeh enónner gehn, fasse se hòle, un wer óffem Feld és, soll aach némeh seréck
a17:20 Òder: dassmers aan eißere Zääche erkenne kann. b17:21 NA losst guggend aus. c17:21 Òder: midde én eich. d17:23 NA: dort e17:23 NA: dò f17:24 NA losst aach aus. g17:25 Òder: vón dò dem Geschlecht òder: vón dò der Art h17:27 Òder: Dòmòls hann die Mensche gess un gedrónk, un Mannsleit wie Weibsleit hann geheirat i17:28 NA losst aach aus. j17:29 Sodom war e Stadt, die wo Gott zerstehrt hat, weil die Mensche dort dorch un dorch verdorb ware (vgl. 1Mo 19,1-29). k17:29 Òder: hat Gott Feier un Schwefel vóm Himmel erónner räne gelosst l17:31 Òder: óf de Dachterass. Én Israel hann die Heiser Flachdächer, óf dene womer sich ófhalle kann.
LUKAS
87
gehn.a 32 Dénggend aan die Fraa, die wo mém Lot verheirat war! 33 Wer sei Läwe
reddeb wéll, der verlierts, un wersc verliert, der gewénnts.d 34 Ich sahn eich: Vón
zwää Menschee, die wo én der Naacht émme Bett leie, werrd ääner metgenómm
un der annere seréck gelosst. 35 Vón zwää Weibsleit, die wo sesamme Kòref
mòhle, werrd ääni metgenómm un die annerg seréck gelosst. 36 Un vón zwää
Mannsleit, die wo óffem Feld schaffe, werrd ääner metgenómm un der annere
seréck gelosst.“h 37 Dò hann die Jinger Jesus gefròht: „Wo basseerden das emòò, Herr?“ Jesus
hat ne zur Antwort gebb: „Wo ebbes Doodes leit,i dò sammelej sich aach die
Geier.“
20: Joh 18,36 * 21: Mt 12,28; Lk 11,2.20 * 22: Lk 21,7-36 * 23: Mt 24,23-27; Mk 13,21-23 * 25: Lk 9,21-22.44; 18,32 * 26: 1Mo 6,9-7,23; Mt 24,37-39 * 27: 2Petr 2,5 * 28: 1Mo 18,20 * 29: 1Mo 19,15.23-25; 2Petr 2,7 * 31: Mt 24,17-18; Mk 13,15-16 * 32: 1Mo 19,26 * 33: Mt 9,24; 10,39; 16,25; Mk 8,35; Lk 9,24; Joh 12,25 * 35: Mt 24,41 * 37: Hiob 39,30; Mt 24,28
Es Gleichnis vón era Witwe un emme ungerechde Richder
Dòdenò hat Jesus seine Jinger dorch e Gleichnis gesaht,k dassmer
émmer bäde un dòdemet nét nòlosse sollt:l m 2 „Én era Stadt hat emòò e
Richder geläbt, der wo kä Reschbekt vòr Gott hodd un óf kä Mensch Récksicht
genómm hat. 3 Én der selwe Stadt hat awwer aach e Witwe geläbt, die wo émmer
werrer bei denen Richder gang és un gesaht hat: ‚Verhelfmer ém Streit met meim
Gäschner zu meim Recht!’ 4 Der Richder wollt lang nét dòdróff éngehn. Danno
hadder sich awwer gesaht: ‚Ich hann zwar kä Reschbekt vòr Gott un némme óf
kä Mensch Récksicht, 5 awwer weil mich dò die Witwe nét én Ruh losst,p verhelf
a17:31 Òder: soll sich aach némeh nò dem erómdräe, wasser seréck losst. b17:33 NA: erhalle c17:33 NA: Wers awwer d17:33 Òder: Wer sei Seel redde wéll, der verliert se, un wer se verliert, der verhelfder zum Läwe. e17:34 Òder: Mannsleit f17:35 Kòre = Korn g17:35 NA: metgenómm, awwer die anner werrd h17:36 NA losst dene Vers aus. i17:37 Òder: Wos Aas leiht òder: Wo de Leichnam leiht j17:37 NA: versammele k18:1 Òder: Dòdenò hat Jesus seine Jinger e Gleichnis gesaht, fanne se weise l18:1 Òder: un sich nét entmudische losse sollt m18:1 NA: dasse émmer bäde un dòdemet nét nòlosse sollde n18:3 bei dene = zu dem o18:4 Òder: Schlussendlich p18:5 Òder: awwer weilmer dò die Witwe óf die Geischt geht
18
LUKAS
88
icher zu eeam Recht! Sónscht kommt se aandauernd gelaafa un raubdmer noch
de letschde Nerv.’“b 6 Dòdrófhien hat de Herr gesaht: „Horschend, was der ungerechdec Richder
saht! 7 Verhelft Gott dò dene Mensche, die wo a sich ausgewählt hat un die wo
Daach un Naacht zum rufe, nét eerscht recht zu eeam Recht?d Sollder se lang
warde losse?e 8 Ich sahn eich: Er verschafft ne schnellf ehr Recht! Awwer fénnd
de Menschesohn* emòò de Glaawe óf de Ärd vòr, wanner noch emòò kommt?“
1: Lk 11,2; Rem 12,12; Phil 4,6; Kol 4,2; 1Thess 5,17 * 5: Lk 11,7-8
Es Gleichnis vómme Pharisäer un emme Zellner
9 Dòdenò hat Jesus e paar Leit, die wo dòdevón iwwerzeicht ware, dasse
gerecht sénn un óf die annere erónner geguggt hann,g dò das Gleichnis verzehlt: 10 „Zwää Mannsleit sénn emòò én de Tembel* gang, fasse bäde. Der ääne war e
Pharisäer* un der annere e Zellnerh*. 11 Der Pharisäer hat sich vorre hiengestellt
un hat bei sich selwer gebäd: ‚Ich danggeder, Gott, dass ich nét so bin wie die
annere Mensche. Ich bin kä Reiwer un nét ungerecht un gehn nét fremd,i un ich
bin nét so wie dò der Zellner. 12 Ich faschde zwäämòò én de Woch un genn de
zehnde Dääl vón allem, was ich verdiene.’j 13 Der Zellner és awwer én
gebierendem Abstand stehn gebleeb un hat sich noch nét emòò gedraut, fa
ófsegugge. Er és veemeh én sich gangk un hat gesaht: ‚Gott, sei mehr Sinder
gnädisch!’“ 14 „Ich sahn eich: Der Zellner és als Gerechder én sei Haus seréck gang, der
Pharisäer nét!l Jeder, der wo sich selbscht erheht, werrd nämlich erniedrischt,
un wer sich selbscht erniedrischt, der werrd erheht.“
a18:5 gelaaf = geloff b18:5 Òder: Sónscht kommt se aam Enn noch un schlahdmer éns Gesicht òder: Sónscht kommt se aam Enn noch un kratztmer die Aue aus. c18:6 Òder: korrupde d18:7 NA: Sollt Gott dò dene Mensche, die wo a sich ausgewählt hat un die wo Daach un Naacht zum rufe, nét eerscht recht zu eeam Recht verhelfe? e18:7 Òder: zu eeam Recht, aach wanner se lang warde losst? òder: zu eeam Recht - er, der wo wä ehne so vee Geduld aan de Daach leht? f18:8 Òder: prompt òder: ém Nuh g18:9 Òder: un die annere veracht hann h18:10 Òder: Steiereéndreiwer. Analooch én de Verse 11 bis 14. i18:11 Òder: un gehn nét näwenaus òder: un breche nét die Eh j18:12 Òder: was ich énnémme òder: was ich hann. k18:13 Wertlich: fa sei Aue zum Himmel se erheewe. Er hat sich veemeh aan die Bruscht geschlah l18:14 Òder: Der Zellner és als Gerechder én sei Haus seréck gang - ganz ém Ónnerschied zu dem Pharisäer!
LUKAS
89
9: Rem 10,3 * 11-12: Jes 58,2-3 * 12: Mt 6,16-17; 23,23; Lk 11,42 * 13: Ps 51,3.19; Lk 5,8 * 14: Ps 51,19; Mt 21,31; 23,12; Lk 14,11
Jesus seeschend die Kénner
(Mt 19,13-15; Mk 10,13-16)
15 Die Leit hann aach die klääne Kénner beia Jesus gebróng un wollde, dasser
ne die Hénn óflehe däd.b Wie die Jinger das gesiehn hann, dò hann se die Leit
schroff abgewéss.c 16 Awwer Jesus hat die Kénner bei sichd geruf un hat gesaht:
„Lossend doch die Kénner bei miche komme, un hénnerend se nét dòdrahn! So
Mensche gehehrt nämlich das Reich, das wo Gott ófricht. 17 Das ääne sahn ich
eich: Wer das Reich, das wo Gott ófricht, nét so aannémmt wie e Kénd, der
kommt nét enénn!“
15-17: Mt 19,13-15; Mk 10,13-16 * 17: Mt 18,3
E reicher Mann fròht nòm ewische Läwe
(Mt 19,16-26; Mk 10,17-27)
18 Dòdenò hat ääner vón de Owwerschde Jesus gefròht: „Gudder Määschder,
was muss ichen mache, fas ewische Läwe se grienf?“ 19 „Fa was nennsche mich
dann gudd?“, haddem Jesus zur Antwort gebb. „Gudd és nóór Gott, sónscht
nimand!g 20 Du wääscht doch, was Gott gebott hat: Geh nét näwenaus,h bréng
nimand óm, klau nét, lieh nét,i un ehr dei Vadder un deij Módder.“k 21 Dò hat
der Mann gesaht: „Das hann ich alles vón Kénd aan éngehall.“ 22 Wie Jesus das
gehehrt hat, dò hadder zum gesaht: „Ääns fählder awwer noch! Verkaaf alles,
was du hascht, un verdääl de Erlees aan die Arme. Dann hascht du e Schatz ém
Himmel. Un dann komm, un geh medmer.“ 23 Wie der Mann das gehehrt hat,
dò ésser ganz traurisch wòòr. Er war nämlich zémlich reich. 24 Wie Jesus gesiehn hat, dasser ganz traurisch wòòr és, dò hadder gesaht:
a18:15 bei = zu b18:15 Wertlich: un wollde, dasser se berehrt. c18:15 Òder: dò hann se die Leit getadelt. d18:16 bei sich = zu sich e18:16 bei mich = zumer f18:18 Wertlich: erwe g18:19 Òder: Nóór ääner és gudd: Gott! Òder: Nóór Gott allään és gudd! Òder: Nimand és gudd außer ääm: Gott! h18:20 Òder: Geh nét fremd òder: Brech nét die Eh i18:20 Òder: mach kä falsche Aussaache j18:20 NA: die k18:20 Vgl. 2Mo 20,12-16; 5Mo 5,16-20
LUKAS
90
„Wie schwär ésses doch fa Leit, die wo vee hann, fa én das Reich se komme,a das
wo Gott ófricht! 25 Es és leichder fa e Kameel, fa dorchs Loch vón era Nòdel se
gehn als wie fa e Reicher, fa én das Reich se komme, das wo Gott ófricht!“ 26 Dò
hann die Leit, die wo das gehehrt hann, gefròht: „Wer kannen dann iwwerhaupt
noch gerett werre?“ 27 Jesus hat zur Antwort gebb: „Was bei de Mensche
unmeechlich és, das és bei Gott meechlich!“b
18-27: Mt 19,18-26; Mk 10,17-27 * 18: Lk 10,25-28 * 19: 5Mo 6,4 * 20: 2Mo 20,12-16; 5Mo 5,16-20 * 22: Mt 6,20; 8,21-22; Lk 12,33 * 24: Lk 19,9 * 27: 1Mo 18,14; Hiob 42,2 Sach 8,6; Lk 1,37
Vóm Lohn, dene wo die grien, die wo ehr Wääch met Jesus gehn
(Mt 19,27-30; Mk 10,28-31)
28 Dòdrófhien hat de Petrus gesaht: „Gugg emòò, mehr hann alles stehn- un
leiegelosstc un sénn medder gang.“ 29 „Das ääne sahn ich eich“, hat ne Jesus zur
Antwort gebb, „jeder, der wo wä dem Reich, das wo Gott ófricht, sei Haus òder
sei Eldere, sei Brieder òder sei Fraad òder sei Kénner seréck losst, 30 der grétte
én dò der Zeit schónn e Veelfaches seréck,f un én der Welt, die wo noch kommt,
grédderg es ewische Läwe.“
28-30: Mt 19,27-30; Mk 10,28-31 * 29: Mt 10,37; Lk 14,26
Jesus kinnischt zum drédde Mòò aan, dasser Schwäres dorchmache
un sterwe muss
(Mt 20,17-19; Mk 10,32-34)
31 Dòdenò hat Jesus die Zwellef óf die Seit gehòlh un hat zu ne gesaht:
„Horchend emòò här! Mehr gehn jétz nò Jerusalem. Dort geht alles én Erfillung,
was die Prophede iwwer de Menschesohn* geschreeb hann: 32 Er werrd Leit*
a18:24 NA: énsegehn b18:27 Òder: Was fa Mensche unmeechlich és, das és fa Gott meechlich òder: Was menschlich gesiehn unmeechlich és, das és bei Gott meechlich! c18:28 Òder: mehr hann alles seréck gelosst òder: mehr hann alles ófgebb. NA: mehr hann stehn- un leiegelosst, wasmer hodde òder: mehr hann ónser Dehääm seréck gelosst d18:29 NA hat die Satzglieder én dò der Reiefolsch: sei Haus òder sei Fraa, sei Brieder òder sei Eldere e18:30 grétt = griet f18:30 Òder: schónn alles veelfach seréck g18:30 grédder = grieder h18:31 gehòl = geholl = genómm
LUKAS
91
ausgeliwwert, die wo kä Judde sénn. Die verspodde un misshannelea ne dann.
Se spauze óf ne, 33 un wann se ne gegääschelt hann, brénge se ne óm, awwer aam
drédde Daach dudder noch emòò óferstehn.“ 34 Die Jinger hann das alles awwer
nét verstann. De Sinn vón dene Worde war ne e Rätsel. Se hann nét begréff, vón
was Jesus geschwätzt hat.
31-34: Mt 20,17-19; Mk 10,32-34; Lk 9,21-22 * 31: Jes 52,13-53,12 * 32: Lk 9,22.44; 17,25 * 33: Lk 24,6-7 * 34: Lk 9,45; 24,45
Der Blinde vón Jericho
(Mt 20,29-34; Mk 10,46-52)
35 Wie Jesus én die Näh vón Jericho komm és, dò hat dort e Blinder aam
Wääch gehóggt un hat gebeddelt. 36 Der hat gehehrt, dass Leit vòrbei gang sénn,
un hat gefròht: „Was hadden das se bedeide?“b 37 „Jesus vón Nazareth kommt
vòrbei“, hannem die Leit dò erklärt. 38 Dò hadder geruf: „Jesus, du Sohn vóm
David,c erbarm dich iwwer mich!“ 39 Die Leit, die wo vòr Jesus härgang sénn,
hanne dòdrófhien aangefahrd un hannem gebott, fa rujsch se sénn, awwer er hat
nóór noch lauder gegrésch: „Du Sohn vóm David, erbarm dich iwwer mich!“ 40
Dò és Jesus stehn gebleeb un hat de Leit Order gebb, se sollde ne mòò bei nee
brénge. Wie der Mann näher komm és, dò hat ne Jesus gefròht: 41 „Was soll
ichen fa dich mache?“f „Herr, ich wéll siehng kénne!“, hadder zur Antwort gebb. 42 „Du sollscht siehn kénne!“, hat Jesus dò zum gesaht. „Dei Glaawe hat dich
gerett!“ 43 Un ém selwe Aueblick hadder siehn kénne. Dò ésser hénner Jesus
härgang un hat Gott die Ehr gebb. Un all die Leit, die wo das gesiehn hann, hann
Gott gelobth.
35-43: Mt 9,27-31; 20,29-34; Mk 10,46-52 * 42: Mt 9,22; Mk 5,34; Lk 7,50; 8,48; 17,19
Jesus un de Zachäus
Dòdenò és Jesus nò Jericho komm un és dorch die Stadt gang. 2 Én
Jericho hat e Mann gewohnt, der wo Zachäus gehääscht hat. Der war de
a18:32 Òder: entehre b18:36 Òder: Was éssen dò los? Òder: Was gehden dò ab? c18:38 Das és e Bezäächnung fa de Messias. d18:39 Òder: aangeschnauzt e18:40 bei ne = zum f18:41 Wertlich: Was wéllschen, dass ichder duun soll? g18:41 Òder: noch emòò siehn. Genau so én de Verse 42 un 43. h18:43 Òder: geriehmt
19
LUKAS
92
owwerschde Zellnera* un reich. 3 De Zachäus wollt gäreb siehn, wer Jesus és,
awwer er hat nét iwwer die Leit gugge kénne, weiler klään vón Personc war.d 4
Dò ésser vorrenause gelaaff un óf e Maulbeerfeischebaamg gegrawwelt, fa Jesus
se siehn. Aan der Stell sollt Jesus nämlich dorchkomme. 5 Wie Jesus dann aan
die Stell komm és, dò hadder nò owwe geguggt un hat de Zachäus gesiehn.
„Zachäus“, hadder dò zum gesaht,h „komm schnelli dò erónner! Heit muss ich
nämlich én deim Haus zu Gascht sénn.“ 6 Dò és de Zachäus schnell erónner
gegrawwelt un hat Jesus voll Freid ófgenómm. 7 Wie die Leit das gesiehn hann,
dò hann se allegar gemeggert. „Beime Sinder ésser fasse iwwernaachde
éngekehrt!“, hann se gesaht. 8 De Zachäus és awwer ófgestann un hat zum Herr gesaht: „Gugg emòò, Herr!
Die Hälft vón allem, was ich hann, genn ich de Arme, un wann ich ebbes vón
jemand erpresst hann,j dann genn ichem viermòò so vee seréck.“ 9 Dò hat Jesus
zumk gesaht: „Heit hat dò das Haus Reddung erfahr,l weil dò der Mann aach e
Nòkomme vóm Abraham és. 10 De Menschesohn* és nämlich komm, fasse suche
un se redde, was verlòr és.“
7: Mt 9,10; Lk 5,30; 7,34; 15,2 * 8: 2Mo 21,37; Hes 33,14-16 * 9: Lk 2,33-36; 13,16 * 10: Hes 34,16; Mt 9,13; Mk 2,17; Lk 5,32; 1Tim 1,15
Es Gleichnis vóm aanvertraude Geld
(Mt 25,14-30)
11 Weil Jesus schónn én de Näh vón Jerusalem war, hann die Leit, die wo das
gehehrt hann, geménnt, das Reich, das wo Gott ófricht, däd jétz gleich
erscheine.m Deshalb hat ne Jesus noch e Gleichnis verzehlt. 12 Er hat gesaht: „E
vòrnehmer Mannn és emòò én e weit entferndes Land gerääst, fa sich dort zum
a19:2 Òder: Steiereéndreiwer b19:3 Òder: unbedingt c19:3 Òder: Gestalt d19:3 Òder: awwer das éssem nét geglickt, weiler klään war un weilem die Leit die Sicht versperrt hann. e19:4 NA: nò vorre f19:4 gelaaf = geloff g19:4 E Maulbeerfeischebaam hat aach ónne große Äscht. Deshalb kammer leicht óf ne grawwele. Er werrd bis zu 15 Mäder groß. h19:5 NA: dò hadder nò owwe geguggt un hat zum Zachäus gesaht: „Zachäus i19:5 Òder: dabber. Genau so én Vers 6. j19:8 Òder: un wann ich jemand irschendwie iwwers Ohr gehau hann k19:9 Òder: ém Blick óf ne l19:9 Òder: Heit hat Gott die Mensche gerett, die wo én dò dem Haus wohne m19:11 Òder: aanbreche. n19:12 Òder: E Mann aus era vòrnehm Famillje òder: E Edelmann
LUKAS
93
Keenich kreene se lossea un dann noch emòò seréck se komme. 13 Er hat zeh vón
seine Diener geruf un Geld ém Wärt vón zeh Mieneb ónner ne verdäältc un hat
zu ne gesaht: ‚Machend Geschäfde dòdemet, bis ich noch emòò seréck komme.’ 14 Sei Landsleit hanne awwer gehasst un hann e Abordnungd hénnerm
härgeschickt un ausrichde gelosst: ‚Dò dene Mann wollemer nét als Keenich
iwwer óns hann.’“e 15 „Er és awwer trotzdem zum Keenich gekreent wòòr.f Un wie a häämkomm
és, dò hadder die Diener beig sich rufe gelosst, dene wo a das Geld gebb hodd. Er
wollt wésse, was fòr Gewénn dass jeder dòdemet erwertschaft hat.h 16 Dò és der
eerschde komm un hat gesaht: ‚Herr, dei Mien hat zeh annere Miene
éngebróng.’i 17 ‚Ausgezäächent!’,j haddem der Keenich dò zur Antwort gebb. ‚Du
bischt e gudder Diener. Weil du ém Kläänschde treik warscht, sollscht du Herr
iwwer zeh Städt sénn.’l 18 Dòdenò és der zwädde komm un hat gesaht: ‚Herr, dei
Mienm hat fénnef annere Miene éngebróng.’n 19 Dem hat der Keenich zur
Antwort gebb: ‚Du sollscht iwwer fénnef Städt herrscheo.’ 20 Jétz és e annererp
Diener komm un hat gesaht: ‚Dò hasche dei Mien seréck, Herr. Ich hann seq én
e Duch gewiggelt un ófgehob. 21 Ich hodd nämlich Angscht vòrder, weil du e
strenger Mann bischt. Du hebscht ab, was du nét énbezahlt hascht,r un erndscht,
was du nét gesät hascht.’ 22 Dò haddem der Keenichs zur Antwort gebb: ‚Met
deine eischene Wordet richt ich dich, du schlechderu Diener! Du hascht also
gewésst, dass ich e strenger Mann bin? Dass ich abhewe, was ich nét énbezahlt
a19:12 Òder: fa sich dort de Keenichstiddel se hòle [holle] b19:13 E Mien war e griechischi Rechnungsäänhäät un hat 100 Denare entsproch. Ääner Denar war de dorchschnittliche Lohn fa die Arwet vón ääm Daach. c19:13 Òder: un zeh Goldbarre ónner ne verdäält d19:14 Òder: Gesandtschaft òder: Delegation e19:12-14 Jesus speelt meechlicherweis aan Ereichnisse vón seiner Zeit aan: Wie de Herodes de Große gestorb war, és nämlich sei Sohn, de Herodes Archelaus, nò Rom gerääst, fa sich aan seiner Stell zum Keenich kreene se losse. Dòdrófhien hannem die Judde e Delegation nògeschickt, fa sich dem Aansinne entgä se stelle. f19:15 Òder: Er hat awwer trotzdem de Keenichstiddel grétt [griet]. g19:15 bei = zu h19:15 Òder: was fòr Gewénn dass jeder bei seine Geschäfde erzielt hat. i19:16 Òder: dei Goldbarre hat zeh annere Goldbarre éngebróng. j19:17 Òder: Hervòrraachend òder: Prima òder: Gudd gemacht! k19:17 Òder: zuverlässisch l19:17 Òder: sollscht du Vollmacht iwwer zeh Städt hann. m19:18 NA: Dei Mien, Herr n19:18 Òder: dei Goldbarre hat fénnef annere Goldbarre éngebróng. o19:19 Òder: bestémme p19:20 NA: der annere q19:20 Òder: Dò hasche dei Goldbarre seréck, Herr. Ich hanne r19:21 Òder: Du hòlscht hollscht, némmscht], was nét dein és. Analooch én Vers 22. s19:22 NA: Der Keenich haddem t19:22 Wertlich: Aus deim Mund u19:22 Òder: beeser òder: nixnutzischer òder: wärtloser
LUKAS
94
hann, un ernde, was ich nét gesät hann? 23 Fa was haschen dò mei Geld nét óf
diea Bank gebróng?b Dann hätt ichs met Zinse abhewec kénne, wann ich seréck
komme!’ 24 Dòdrófhien hat der Keenich zu dene annere Diener, die wo dort
erómgestann hann, gesaht: ‚Hòlendemd die Mien ab, un gennt se dem, der wo
die zeh Miene hat.’e 25 ‚Awwer Herr’, hann die Diener dò zum gesaht, ‚der hat
doch schónn zeh Miene!’f 26 Der Keenich hat zur Antwort gebb: ‚Ich sahn eich:
Wer ebbes hat, der gréttg noch debei. Wer awwer nix hat, der grétth aach noch
das abgehòli, wasser hat.“ 27 „Awwer jétz zu meine Feinde, die wo nét wollde, dass ich ehr Keenich
werre: Bréngend se mòò dò här, un schlahnd se vòr meine Aue dood!’“j
11-27: Mt 25,14-30 * 14: Joh 1,11; Apg 4,17; 5,28; 13,44-46; 28,25-28 * 17-19: Lk 12,42-44 * 17: Mt 24,45-47; 25,21; Lk 16,10 * 26: Mt 13,12; 25,29; Mk 4,25; Lk 8,18
DE LUKAS BESCHREIBT DIE LETSCHDE DAACHE, DIE WO JESUS
ÉN JERUSALEM VERBRÓNG HAT: 19,28-21,38
Jesus kommt én Jerusalem aan
(Mt 21,1-11; Mk 11,1-11; Joh 12,12-19)
28 Wie Jesus das gesaht hodd, dò ésser óffem Wääch nò Jerusalem enóff
weider gang. 29 Un wie a én die Näh vón Betfage un Bedanie komm és, aan dene
Bersch, der wo Eelbersch hääscht, dò hadder zwää vón seinek Jinger
fortgeschickt 30 un hat gesaht: „Gehnd emòò én das Dorf, das wo dò vòr eich
leiht!l Wanner enénnkomme, fénnener e jónger Esel, der wo dort aangebónn és.
Óf dem hat noch nie e Mensch gerétt. Bénnend ne los, un bréngend ne dò här! 31
Un wann eich jemand fròht: ‚Fa was bénne ehr dann dene Esel dò los?’, dann
sahndem:m ‚De Herr brauch ne.’“ 32 Dò hann sich die zwää óf de Wääch gemacht un hann alles so vòrgefónn,
a19:23 NA: e b19:23 Òder: nét óf de Bank aangeleht? c19:23 Òder: énziehe d19:24 Hòlendem = Hollendem = Némmendem e19:24 Òder: Hòlendem dene Goldbarre ab, un gennt ne dem, der wo die zeh Goldbarre hat. f19:25 Òder: der hat doch schónn zeh Goldbarre! g19:26 grétt = griet h19:26 grétt = griet i19:26 abgehòl = abgeholl = abgenómm j19:27 Òder: un machend se vòr meine Aue nerrer! òder: un richdend se vòr meine Aue hien! k19:29 NA: de l19:30 Òder: Gehnd emòò én das Dorf dò iwwe! Òder: Gehnd emòò én das Dorf dò vorre! m19:31 NA: dann sahnd
LUKAS
95
wies ne Jesus gesahta hodd. 33 Wie se dene jónge Esel dann losgemacht hann, dò
hann die Leit, dene wo a gehehrt hat, zu ne gesaht: „Fa was bénne ehr dann dene
Esel dò los?“b 34 „De Herr brauch ne!“, hann se zur Antwort gebb. 35 Dann hann
se dene jónge Esel beic Jesus gebróng un hann ehr Klääder óf ne geleht un Jesus
ófsteie gelosst.d 36 Wie Jesus dann weider gezòh és, dò hann die Leite ehr Klääder
óffem Wääch ausgebräät. 37 Un wie a schónn én die Näh vón der Stell komm és,f aan der wo de Wääch
de Eelbersch enónner geht, dò hann die Jinger allegar aangefang,g fa sich se freie
un Gott met lauder Stémm wä all dene Wónner se lowe, die wo se meterläbt
hodde. 38 „Geseeschend és der Keenich, der wo ém Name vóm Herr kommt!“,h
hann se geruf. „Ém Himmel és Friede un Herrlichkääti én de Heh!“ 39 Dò hann
e paar Pharisäer*, die wo ónner dene Leit ware, zu Jesus gesaht: „Määschder,
verbiet deine Jinger, fa so se schwätze!“j 40 Awwer Jesus hat nek zur Antwort
gebb: „Ich sahn eich: Wammei Jinger nix sahn däde, dann däde die Stään
greische!“l
28-40: Mt 21,1-9; Mk 11,1-10; Joh 12,12-19 * 36: 2Keen 9,13 * 38: Ps 118,26; Lk 2,14 * 40: Hab 2,11
Jesus heilt iwwer Jerusalem
41 Wie Jesus näher komm és un die Stadt gesiehn hat, dò hadder iwwer se
geheilt 42 un hat gesaht: „Wann doch aach du gemerkt hätschtm - wenischdens
aan heit dem Daach -,n wasdero Friede bréngt!p Awwer es és jétz versteggelt. Du
sischts nét. 43 Fa dich kommt awwer emòò die Zeit, én der wo dei Feinde e Wall
óm dich eróm ófschidde un dich énkrääseq un vón jeder Seit én die Zang
a19:32 Òder: beschreeb b19:33 Òder: Fa was bénne ehr dann ónser Esel los? c19:35 bei = zu d19:35 Òder: un Jesus enóff geholf. e19:36 Òder: die Jinger f19:37 Òder: Un wie a schónn én die Näh vón Jerusalem komm és, aan die Stell g19:37 Òder: dò hat der ganze Pulk vón seine Jinger aangefang h19:38 NA: Geseeschend és derjeenische, der wo ém Name vóm Herr kommt, de Keenich. Vgl. Ps 118,26. i19:38 Òder: Ehr j19:39 Òder: weis emòò dei Jinger serecht! òder: bréng emòò dei Jinger zur Vernunft! k19:40 NA losst ne aus. l19:40 NA: Wammei Jinger de Mund halle, dann greische die Stään! m19:42 Òder: merge dädscht n19:42 NA: Wann doch aach du aan heit dem Daach gemerkt hätscht o19:42 NA: was p19:42 Òder: was zu deim Friede dient! q19:43 Òder: ómzingele òder: belaachere
LUKAS
96
némme.a 44 Se mache dich em Ärdbòamb gleich un brénge die Mensche énder
óm. Se losse aach kä Stään én dehr óffem annere, weil du nét óf die Zeit geacht
hascht, én der wo dich Gott redde wollt.“c
41-44: Lk 21,20-24 * 42: 5Mo 32,29; Mt 13,13-14; Lk 2,14; 13,34; Apg 28,26-27; Rem 11,8.10 * 44: Ps 137,9; Mt 24,2; Mk 13,2; Lk 1,68; 21,6
Jesus schmeißt die Händler ausem Tembel
(Mt 21,12-17; Mk 11,15-19; Joh 2,13-22)
45 Dòdenò és Jesus én de Tembel* gang un hat aangefang, fa die Händler un
die Leit, die wo dene ehr Sache ém Tembel kaaf hann,d enausseschmeiße. 46 Er
hat zu ne gesaht: „Én de Heilisch Schrift steht: Mei Haus és e Bädhaus.e Ehr
awwer hann e Reiwerhehl dòdraus gemacht.“f 47 Jesus hat die Leit jede Daach ém Tembel gelehrt, awwer die
Hohebrieschder* un Schriftgelehrde* un die annere Fiehrerg vóm Volk hann nò
era Meechlichkäät gesucht, fanne ómsebrénge. 48 Se hann awwer nét gewésst,
wie ses aanfange sollde. Es ganze Volk hat nämlich aam gehónk un haddem
zugehehrt.h
45-46: Mt 21,12-13; Mk 11,15-17; Joh 2,13-16 * 46: Jes 56,7; Jer 7,11 * 47-48: Mk 11,18 * 47: Mt 26,55; Mk 14,49; Lk 20,19; 21,37; 22,2; 22,53; Joh 18,20
Die Schriftgelehrde fròhe Jesus nò seiner Vollmacht
(Mt 21,23-27; Mk 11,27-33)
Wie Jesus aan ääm vón dene Daache es Volk ém Tembel* gelehrt un
die Gudd Nòricht gebreddischt hat, dò sénn die Hohebrieschder* un
die Schriftgelehrde* sesamme met de Ròtsäldschde* bei nei komm 2 un hanne
gefròht: „Sah óns: Met was fòrm Recht machschen du das alles? Òder wer hadder
die Vollmacht dòdezu gebb?“ 3 „Ich wéll eich aach ebbes fròhe!“, hat ne Jesus zur Antwort gebb.
a19:43 Òder: un vón jeder Seit énenge. b19:44 Ärdbòam = Ärdboddem c19:44 Òder: én der woder Gott begääne wollt òder: én der wo Gott beider éngreife wollt òder: én der woder Gott helfe wollt. d19:45 NA losst aus: un die Leit, die wo dene ehr Sache ém Tembel kaaf hann e19:46 NA: Mei Haus soll e Bädhaus sénn. f19:46 Vgl. Jes 56,7; Jer 7,11 g19:47 Òder: Wirdeträcher h19:48 Òder: un hat sich kääns vón seine Worde entgehn gelosst. i20:1 bei ne = zum
20
LUKAS
97
„Sahndmer: 4 Die Daaf vóm Johannes, war die vóm Himmel òder vón de
Mensche?“a 5 Dò hann se iwwerleht un hann zuenanner gesaht:b „Wammer sahn:
‚Vóm Himmel!’,c dann sahder: ‚Fa was hannern em Johannes dannd nét
geglaabt?’ 6 Un wammer sahn: ‚Vón de Mensche!’, dann stäänischt óns es ganze
Volk. Das és nämlich dòdevón iwwerzeicht, dass de Johannes e Prophet war.“ 7
Se hann dann zur Antwort gebb, se däde nét wésse, vón wo em Johannes sei Daaf
war. 8 „Dann sahn ich eich aach nét, met was fòrm Recht dass ich das alles
mache!“, hat Jesus dò zu ne gesaht.
1-8: Mt 21,23-27; Mk 11,27-33 * 5: Lk 7,29-30 * 6: Mt 14,5
Es Gleichnis vón de schlechde Weinbauere
(Mt 21,33-46; Mk 12,1-12)
9 Dòdenò hat Jesus aangefang, fa em Volk dò das Gleichnis se sahn: „E Mann
hat emòò e Weinbersch aangeleht un aan Weinbauere verpacht. Dann ésser fa e
langi Zeit éns Ausland gerääst. 10 Zu gegäwener Zeite hadder dann e Knecht bei
dief Weinbauere geschickt, fa sich sei Aandääl vón de Frucht vóm Weinbersch
vónne genn se losse. Die Weinbauere hanne awwer geschlah un met lääre Hénn
fortgeschickt.g 11 Dò hat der Mann e annerer Knecht geschickt. Dene hann se
aach geschlah. Se hanne entehrt un met lääre Hénn fortgejaht. 12 Dòdrófhien
hadder noch e drédder geschickt. Dene hann se bluddisch geschlah un
enausgeschméss. 13 Dò hat sich der Mann, dem wo der Weinbersch gehehrt hat,h
gefròht: ‚Was soll ichen jétz mache? Ich schigge mei Sohn, dene wo ich lieb hann.
Wann se dene siehn, werre se doch wohl Reschbekt hann!’i 14 Wie die
Weinbauere sei Sohn gesiehn hann, dò hann se metenanner iwwerleht un hann
gesaht: ‚Der dò erbt emòò dene Weinbersch! Kommend, dene bréngemer óm,
dass die Erbschaft ónser werrd!’ 15 Dò hann se ne ausem Weinbersch
enausgeschméss un ómgebróng.“
„Was machden jétz der Mann, dem wo der Weinbersch gehehrt, met ne? 16
a20:4 Òder wenischer wertlich iwwersetzt: Wer hodden de Johannes geschickt, fasse daafe? Gott òder die Mensche? Òder: Vón wem hodden de Johannes dene Ófdraach, fasse daafe? Vón Gott òder vón de Mensche? Òder: Hat de Johannes ém Ófdraach vón Gott òder ém Ófdraach vón de Mensche gedaaft? b20:5 Òder: Dò hann se metenanner debaddiert un hann gesaht c20:5 Òder wenischer wertlich iwwersetzt: Wammer sahn: ‚Gott hodd ne geschickt!’ òder: Wammer sahn: ‚Vón Gott’ òder: Wammer sahn: ‚Ém Ófdraach vón Gott’ d20:5 NA losst dann aus. e20:10 Òder: Wies Zeit war f20:10 bei die = zu dene g20:10 NA: Die Weinbauere hanne awwer met lääre Hénn fortgeschickt un geschlah. h20:13 Wertlich: Dò hat sich de Herr vón dem Weinbersch. Analooch én Vers 15. i20:13 NA: Vòr dem werre se doch wohl Reschbekt hann!
LUKAS
98
Er kommt un bréngt die Weinbauere óm un vertraut dene Weinbersch annere
Pächder aan!“
Wie die Leit das gehehrt hann, dò hann se gesaht: „Nóór das nét!“a 17 Awwer
Jesus hat se aangeguggt un hat gefròht: „Was bedeiden das dò, was én de
Heilisch Schrift steht: Der Stään, dene wo die Bauleit als unbrauchbar
fortgeschméss hann, és zum Eckstäänb wòòr?c 18 Jeder, der wo óf dene Stään
fallt, brecht sich de Hals,d un óf wene der Stään fallt, dene zermalmder zu Staab!“ 19 Dòdrófhien hädde die Hohebrieschder* un die Schriftgelehrde*e Jesus gäre
noch én der selwe Stónn verhaft, awwer se hodde Angscht vòrm Volk. Se hann
gemerkt, dass Jesus sie met dem Gleichnis geménnt hat.f
9-19: Mt 21,33-46; Mk 12,1-12 * 9: Jes 5,1-2 * 10-12: 2Chr 36,15-16 * 13: Lk 3,22 * 16: Lk 21,20-24 * 17: Ps 118,22 * 18: Dan 2,34-35.44-45; 1Petr 2,8 * 19: Lk 19,47-48; 22,2
Die Fròh vón de Steiere
(Mt 22,15-22; Mk 12,13-17)
20 Dòdenò hann die Hohebrieschder un die Schriftgelehrde Jesus ófgelauertg
un hann Spitzelh losgeschickt. Die sollde sich stelle,i wie wann se redlich wäre,
fa ebbes vón dem, was Jesus saht, ófseschnabbe. Se wollde ne nämlich de Macht
un de Gewaltj vóm Gouverneer* ausliwwere. 21 Die Spitzel hann Jesus gefròht:
„Määschder, mehr wésse, dass du ófrichdisch schwätscht un lehrscht.k Du
machscht kä Ónnerschied zwische de Mensche,l sondern lehrscht werklich,
wiemer nò dem, was Gott wéll, läwe soll.m 22 Ésses óns erlaabt, fa em Kaiser
a20:16 Òder: Das kommt iwwerhaupt nét én Fròh! b20:17 Òder: Schlussstään òder: wichdischde Stään. Das és der Stään, der wo e Gebeide draht un sesammehallt. c20:17 Vgl. Ps 118,22 d20:18 Òder: spréngt én 1.000 Stigger òder: werrd zerschmeddert e20:19 NA hat die Hohebrieschder un die Schriftgelehrde én ómgekehrder Reiefolsch. f20:19 Òder: Dòdrófhien hann die Hohebrieschder un die Schriftgelehrde nò era Meechlichkäät gesucht, wie se Jesus noch én der selwe Stónn verhafde kénnde. Es war ne nämlich klar, dass Jesus das Gleichnis óf sie geminzt hodd. Se hodde awwer Angscht vòrm Volk. g20:20 Òder: nògestellt h20:20 Òder: Spione òder: Geheimagende òder: Ófbasser. Analooch én de Verse 21 un 26. i20:20 Òder: Die sollde sich de Aanschein genn òder: Die sollde so duun j20:20 Òder: Se wollde ne nämlich de Gerichtsbarkäät k20:21 Òder: dass das, was du sahscht un lehrscht, richdisch és. l20:21 Òder: Du behannelscht die Mensche nét ónnerschiedlich òder: Du bevòrzuuchscht nimand òder: Du bischt nét pardeiisch m20:21 Òder: sondern lehrscht werklich, wiemer nò dem, was Gott wéll, én Iwwerénstémmung met de Wòhrhäät läwe soll.
LUKAS
99
Steiere se bezahle òder nét?“ 23 Jesus hat awwer ehr Hénnerlischt dorchschaut un hat zu ne gesaht: „Fa
was stellenermer dann e Fall?a 24 Weisendmer mòò e Denar! Wem sei Bild un
wem sei Ófschrift éssen dò dróff?“ „Es Bild un die Ófschrift vóm Kaiser!“, hann
se zur Antwort gebb. 25 Dò hat ne Jesus gesaht:b „Dann genndem Kaiser, wassem
Kaiser gehehrt, un Gott, was Gott gehehrt!“ 26 Die Spitzelc hann vón dem, was Jesus effentlich gesaht hat, nix ófschnabbe
kénne. Iwwer sei Antwort hann se sich gewónnert un hann dann nix meh
gesaht.d
20-26: Mt 22,15-22; Mk 12,13-17 * 20: Lk 11,53-54; 23,2 * 25: Rem 13,1.7
Die Fròh vón de Óferstehung vón de Doode
(Mt 22,23-33; Mk 12,18-27)
27 Aach vón de Sadduzäer*, die wo behaupde, es däd kä Óferstehung genn,e
sénn e paar beif Jesus komm. Die hanne gefròht: 28 „Määschder, de Mose hat
óns vòrgeschreeb: Wann jemand sterbt, der wo e Fraa, awwer kä Kénner hat,
dann soll sei Bruder die Fraa heirade un fa Nòkomme fanne sòaje.g 29 Jétz ware
dò mòò siwwe Brieder. Der eerschde hat e Fraa geheirat un és gestorb, ohne
Kénner se hann. 30 Dò hat der zwädde die Fraa geheirat. Awwer der és aach
gestorb, ohne Kénner se hann. 31 Dòdenò hat der drédde die Fraa geheirat,h un
genau so die annere bis zum sibde. Se hann allegar kä Kénner hénnerloss, wie se
gestorb sénn. 32 Zuletscht vónne alli és aach die Fraa gestorb. 33 Wem sei Fraa
ésse dann jétz, wann die Doode óferstehn? Die siwwe ware doch allegar medder
verheirat.“ 34 Jesus hat ne zur Antwort gebb:j „Nóór én dò der Welt heirade die Mensche
un werre verheirat. 35 Awwer diejeenische, die wo Gott fa wirdisch hallt, fa vón
a20:23 NA losst aus: Fa was stellenermer dann e Fall? b20:25 NA: Dò hat Jesus zu ne gesaht c20:26 Òder: Die Hohebrieschder un die Schriftgelehrde d20:20-26 Ém Jòhr 6/7 n. Chr. és de Zensus, die reemisch Kobb- un Gróndsteier, aach en Judäa un Samarie éngefiehrt wòòr. Die jiedische Fromme, vòr allem die sogenannde Zelode, hanns Bezahle vón Steiere als e Verròt aan Gott aangesiehn. Óffem reemische Silwerdenar war zu der Zeit e Bild vóm Kaiser Tiberius (14-37 n. Chr.) un die Ófschrift: „De Tiberius, de Cäsar, em gettliche Auguschdus sei Sohn, de Auguschdus“. e20:27 Òder: die wo abstreide, dasses e Óferstehung gebt òder: die wo abstreide, dass die Doode emòò óferstehn f20:27 bei = zu g20:28 Vgl. 5Mo 25,5 h20:30-31 NA: Dò hat der zwädde 31 un dòdenò der drédde die Fraa geheirat i20:32 NA losst aus: vónne all j20:34 NA: Jesus hat zu ne gesaht
LUKAS
100
de Doode ófse-erstehn un aan der anner Welt däälsehann, heirade dann némeh
un werre aach nét verheirat. 36 Se kénne dann nämlicha némeh sterwe, sondern
sénn wie die Engel un Kénner vón Gott, weil se óferstann sénn. 37 Dass awwer
die Doode óferstehn, hat schónn de Mose én de Geschicht vóm Dòrestrauchb
aangedeit.c Dort nennder de Herr de Gott vóm Abraham, de Gott vóm Isaak un
de Gott vóm Jakob.d 38 Er és awwer doch nét e Gott vón de Doode, sondern
derjeenische vón de Lewennische. Fa ehne sénn se nämlich allegar lewennisch.“e 39 Dòdrófhien hann e paar Schriftgelehrde* gesaht: „Määschder, du hascht e
guddi Antwort gebb!“f 40 Es hat sich awwerg nimand meh gedraut, fa Jesus noch
ebbes se fròhe.
27-38: Mt 22,23-33; Mk 12,18-27 * 27: Apg 4,1-2; 23,6-8 * 28: 1Mo 38,8; 5Mo 25,5-6 * 36: 1Joh 3,1-2 * 37: 2Mo 3,2.6 * 38: Rem 14,8 * 39: Mk 12,32 * 40: Mt 22,46; Mk 12,34
Em David sei Sohn òder em David sei Herr?
(Mt 22,41-46; Mk 12,35-37)
41 Dòdenò hat Jesus die Leit, die wo zugehehrt hann, gefròht: „Wie kénnen
die Schriftgelehrde behaupde,h dass de Messias* e Sohn vóm David és? 42 De
David saht doch selwer ém Buch vón de Psalme: ‚De Herr hat zu meim Herr
gesaht: Hógg dich dò rechts vómmer hien, 43 bis ich dei Feinde zum Schemel
vón deine Fieß gemacht hann.’i 44 De David nennt ne also Herr! Wie kannern dò
sei Sohn sénn?“
41-44: Mt 20,30-31; 22,41-45; Mk 12,35-37a * 42-43: Ps 110,1; Apg 2,33-35
Jesus warnt vòr de Schriftgelehrde
(Mt 23,1-36; Mk 12,38-40)
45 Die Leit hann allegar noch zugehehrt, wie Jesus dann zu seine Jinger
gesaht hat: 46 „Némmend eich vòr de Schriftgelehrde* én acht! Die gehn gäre én
a20:36 NA: nämlich aach b20:37 Òder: Dòrebusch òder: Dòreputsch c20:37 Òder: deitlich gemacht òder: bekannt gemacht d20:37 Vgl. 2Mo 3,6 e20:38 Òder: Fa ehne läwe se nämlich allegar òder: Ehm läwe se nämlich allegar. f20:39 Òder: Määschder, das war e guddi Antwort! g20:40 NA: nämlich h20:41 Òder: Dòdenò hat Jesus die Schriftgelehrde gefròht: „Wie kénnen die Leit behaupde i20:42-43 Vgl. Ps 110,1
LUKAS
101
lange Kläädera dò eróm un losse sich óf de Marktplätz besonnerscht grieße. Se
wolle aach én de Sinagooche* óf de vòrderschde Plätzb hógge un bei jedem
Feschtesse die Ehreplätz hann. 47 Se brénge die Witwe óm ehr Heiser un sahn
zum Schein lange Gebäde. So Leit werre emòò óm so härder bestròft!“
45-47: Mt 23,1-5.14; Mk 12,37b-40 * 46: Lk 11,43; 14,7
E Witwe gebt e großes Opfer
(Mk 12,41-44)
Dòdenò hat Jesus ófgeguggt un hat gesiehn, wie die reiche Leit ehr
Spende én de Opferkaschde geschméss hann. 2 Er hat awwer aachc e
armi Witwe gesiehn, die wo zwää klääne Geldstigger enénngeschméss hat.d 3 Dò
hadder gesaht: „Das ääne sahn ich eich: Dò die arm Witwe hat meh gebb wie all
die annere. 4 Die hann nämlich allegar nóór ebbes vón eeam Iwwerfluss zu de
Spende fa Gotte beigedrah, awwer dò die Fraa, die wo kaum es Needischde fasse
läwe hat, hatf alles gebb, was se hodd, ehr ganzer Läwensónnerhalt.“
1-4: Mk 12,41-44 * 1: 2Keen 12,10 * 4: 2Kor 8,12
Jesus kinnischt aan, dass de Tembel zerstehrt werrd
(Mt 24,1-2; Mk 13,1-2)
5 Wie e paar Jingerg dann dòdriwwer geschwätzt hann, dass de Tembel* met
scheene Stään un Opfergawe geschmickt és, dò hat Jesus gesaht: 6 „Es kommt
emòò die Zeit, én der wo vón dem, wasner dò siehn, kä Stään óffem annere
bleibt! Es werrd alles nerrergeréssh!“
5-6: Mt 24,1-2; Mk 13,1-2 * 6: Lk 19,44
a20:46 Òder: én wallende Klääder òder: ém Talar b20:46 Òder: óf de beschde Plätz òder: óf de wichdischde Plätz òder: óf de Ehreplätz c21:2 NA losst aach aus. d21:2 Wertlich: die wo zwää Lepda enénngeschméss hat. e21:4 NA losst fa Gott aus. f21:4 Wertlich: awwer dò die Fraa hat aus eeam Mangel g21:5 Òder: Leit h21:6 Òder: zerstehrt òder: demoliert
21
LUKAS
102
Iwwers Enn vón de Welt
(Mt 24,3-14; Mk 13,3-13)
7 Dò hann die Jingera Jesus gefròht: „Määschder, wann basseerden das, un
aan was fòrm Zääche kammer erkenne, dasses aanfangt?“ 8 „Bassend óf, dassner nét verfiehrt werre!“, hat Jesus zur Antwort gebb. „So
manch ääner kommt nämlich emòò émeimb Name un behaupt: ‚Ich bin de
Messias*!’ un: ‚Die Zeit és dò.’ Laafend ne nét nò! 9 Wanner vón Krieche un
Unruhec hehre, dann verschreggend nét! Das muss se-eerscht basseere! Awwer
das és noch nét grad es Enn.“d 10 Dòdenò hat Jesus zu seine Jingere gesaht: „Ään Volk erhebt sich emòò gäs
annere un ään Reich gäs annere. 11 Es gebt schwäref Ärdbeewe én verschiedene
Geeschende un Hóngersneetg un Seicheh. Schreckliche Sachei un große Zääche
stelle sich vóm Himmel här én. 12 Awwer noch eeb das alles basseert, werrener
verhaft un verfolscht. Wä meim Name werrener de Sinagoochegerichde
iwwergebb un éns Gefängnis geschméss un vòr Keeniche un Gouverneere
gefiehrt. 13 Das gebt eich dannj die Geläehäät, fa als Zeie fa mich ófsedrähe. 14
Némmend eich awwer fescht vòr,k fa eich nét ém vòraus serechtselehe, wiener
eich verteidische solle. 15 Ich genn eich nämlich e Fähischkäät fasse schwätze un
e Weishäät, gä die wo all eier Gäschner nix sahn un gä die wo se nét aankomme
kénne.l 16 Sogar eier Eldere un Geschwischderm un eier Verwande un Freinde
verròde eich emòò. Dann werre manche vón eich ómgebróng, 17 un wä meim
Name werrener vón all de Mensche gehasst. 18 Trotzdem geht kä Hòòr vón eierm
Kobb verlòr.n 19 Gewénnend eier Läwe,o éndem dassner dorchhalle!“
7-24: Lk 17,22-24 * 7-19: Mt 10,17-22.30; 24,3-14; Mk 13,3-13 * 9: Dan 2,28 * 10: Jes 19,2; Mk 13,8 * 12: Lk 12,11-12; Joh 16,1-4; Apg 12,1-4; 18,12-17; 24-26 * 14-15: Lk 12,11-12 * 15: Apg 6,10 * 16: Mi 7,6; Mt 10,35; Lk 12,52-54 * 18: 1Sam 14,45; Mt 10,30; Lk 12,7 * 19: Offb 13,10
a21:7 Òder: Leit b21:8 Òder: ónner meim c21:9 Òder: Revolutione òder: Ófstänn òder: Tumulde òder: Rebellione d21:9 Òder: Awwer es Enn kommt noch nét so ball. e21:10 Òder: zu de Leit f21:11 Òder: gewaldische g21:11 NA: Es gebt schwäre Ärdbeewe un én verschiedene Geeschende Hóngersneet h21:11 Òder: Epidemije i21:11 Òder: Phänomene j21:13 NA losst dann aus. k21:14 Wertlich: Némmend eich awwer zu Herz l21:15 NA: gä die wo all eier Gäschner nét aankomme un gä die wo se nix sahn kénne. m21:16 Wertlich: Brieder n21:18 E Sprichwort. Das kann ém iwwerdrahne Sinn aach bedeide: Trotzdem werrd eich kä Hòòr gekrimmt òder: Awwer das kann eich alles nix aanhann. o21:19 Wertlich: eier Seele
LUKAS
103
Jerusalem werrd zerstehrt
(Mt 24,15-21; Mk 13,14-19)
20 „Wanner siehn, dass Jerusalem vón feindliche Heerea ómzingeltb werrd,
dann kénnener dòdrahn erkenne, dass die Stadt ball verwiescht werrd. 21 Dann
solle die Leit, die wo én Judäa wohne, én die Bersche flichdec. Wer én de Stadt
és, soll enausgehn, un wer sich óffem Land ófhallt, soll nét én die Stadt komme. 22 Das sénn dann nämlich Daache, aan dene wo Gott Vergeldung iebt un aan
dene wo alles én Erfillung geht, was geschreeb steht. 23 Weh awwerd dene
Weibsleit, die wo én dene Daache én annere Ómstänn sénn òder e Kénd aan de
Bruscht hann. Es herrscht dann nämlich e großi Not ém Land,e un dò das Volk
werrd gestròft. 24 Die Mensche werre mém Schwärt ómgebróngf òder als
Gefangene ónner all Velger verschleppt. Fremde Velger trambele Jerusalem
nerrer,g bis die Zeit vón de Velger abgelaafh és.“i
20-24: Mt 22,7; 24,15-22; Mk 13,14-20; Lk 19,41-44; 20,16 * 22: 5Mo 32,35; Hos 9,7 * 24: Jes 63,18; Sach 12,3; Rem 11,25; Offb 11,2
Vóm Komme vóm Menschesohn
(Mt 24,29-31; Mk 13,24-27)
25 „Aan de Sónn, aam Mond un aan de Sterne erscheine dann Zääche, un die
Velger óf de Ärd hann Angscht un wésse kä Ròt meh,j weils Meer so tobt un tost. 26 Die Mensche vergehn vòr lauder Angscht un Warde óf das, was noch iwwer
die Ärd kommt, weil die Kräfde vóm Universum dòajnanner geròde.k 27 Dòdenò
siehn se de Menschesohn* dann met großer Macht un Herrlichkäät óf era Wolk
komme.l 28 Wann das alles awwer aanfangt fasse basseere, dann stehnd óf,m un
fassend Mut:n Eier Erleesung és dann nämlich nah!“
a21:20 Òder: Trubbe b21:20 Òder: belaachert c21:21 Òder: abhaue d21:23 NA losst awwer aus. e21:23 Òder: óf de Ärd f21:24 Òder: Die Mensche werre nerrergemetzelt g21:24 Òder: Fremde Velger besetze Jerusalem h21:24 abgelaaf = abgeloff i21:24 Òder: bis die Zeit vón de Velger vòrbei és. j21:25 Òder: un wésse némeh én noch aus k21:26 Òder: weil die Kräfde vóm Universum erschiddert werre òder: weil die Kräfde vóm Universum ausem Gleichgewicht geròde òder: weil die Himmelskerber éns Schleidere komme. Vgl. Jes 13,10; 34,4 l21:27 Vgl. Dan 7,13 m21:28 Òder: dann guggend óf n21:28 Wertlich: heewend eier Kobb hoch
LUKAS
104
25-28: Mt 24,29-31; Mk 13,24-27 * 25: Ps 46,3-4; Jes 13,10; 34,4; Joel 2,10; Offb 6,12-13 * 26: Hag 2,6.21; 2Petr 3,10 * 27: Dan 7,13; Mt 26,64; Mk 14,62; Offb 1,7 * 28: Phil 4,4-5
E Vergleich meddeme Feischebaam
(Mt 24,32-35; Mk 13,28-31)
29 Dòdenò hat Jesus seine Jingera e Gleichnis gesaht: „Guggend eich emòò de
Feischebaam un all die annere Bääm aan: 30 Wanner siehn, dasse Blädder
dreiwe,b dann wéssener ganz vón selwer, dasses ball Sommer werrd. 31 Genau so
ésses aach, wanner siehn, dass das alles éntrefft. Dann wéssener, dass das Reich,
das wo Gott ófricht, nah és. 32 Das ääne sahn ich eich: Dò die Generationc vergeht
nét, bis das alles basseert. 33 De Himmel un die Ärd vergehn, awwer was ich
sahn, das vergeht nét!“
29-33: Mt 24,32-35; Mk 13,28-32 * 32: Mt 16,28; Mk 9,1; Lk 9,27
Bleiwend wach!
34 „Némmend eich én acht, dass eier Herz nét met iwwermäßischem Esse un
Dréngge un met de Sòaje vóm Alldaachd beschwärt werrd un dass eich der
Daach, aan dem wo de Menschesohn kommt, nét unverhofft iwwerrascht.e 35 So
wie e Fall zuschnappt, fallder nämlichf iwwer jeder Mensch här, der wo óf de Ärd
wohnt. 36 Ehr misse alsog émmerh wach sénn un bäde, dassner fa wirdisch
befónn werre,i fa all dem se entkomme,j was noch basseere soll, un fa vòrm
Menschesohn* se stehn.“ 37 Daachsiwwer war Jesus ém Tembel* un hat die Leit gelehrt, awwer òmets
ésser enaus aan dene Bersch gang, der wo Eelbersch hääscht, un hat dort
iwwernaacht. 38 Mòajns frieh sénn die Leit dann allegar bei nek én de Tembel
a21:29 Òder: de Leit b21:30 Òder: dasse ausschlahn c21:32 Òder: Dò das Geschlecht òder: Dò die Art. Geménnt és wahrscheinlich es Volk Israel òder die Menschhäät. d21:34 Das hääscht die Sòaje óms nadeerliche Läwe un óm de Läwensónnerhalt. e21:34 Òder: un dass der Daach, aan dem wo de Menschesohn kommt, nét unverhofft iwwer eich erennbrecht. f21:34-35 NA: un dass eich der Daach, aan dem wo de Menschesohn kommt, nét unverhofft iwwerrascht, 35 so wie e Fall zuschnappt. Er fallt nämlich g21:36 NA: awwer h21:36 Òder: zu jeder Zeit i21:36 NA: dassner émstann sénn òder: dassner die Kraft hann j21:36 Òder: fa all das dorchsestehn k21:38 bei ne = zum
LUKAS
105
komm, fanne se hehre.a
34-35: Jes 24,17; 1Thess 5,1-3 * 34: Mk 4,19 * 36: Mt 24,42; 25,13; Mk 13,35; Offb 6,17 * 37: Lk 19,47; 22,39.53
DE LUKAS BERICHT DÒDEVÓN, WIE JESUS GESTORB UN
ÓFERSTANN ÉS: 22,1-24,53
De Hohe Ròt trefft die Entscheidung, fa Jesus ómsebrénge
(Mt 26,1-5; Mk 14,1-2; Joh 11,45-53)
Es Fescht vóm ungeseierde Brot, das wo aach Passafescht* genennt
werrd, és näher geréckt. 2 Dò hann die Hohebrieschder* un die
Schriftgelehrde* nò era Meechlichkäät gesucht, wie se Jesus ómbréngeb kénnde.
Se hodde awwer Angscht vòr de Leit.
1-2: Mt 26,3-5; Mk 14,1-2 * 1: 2Mo 12,1-20 * 2: Lk 19,47-48; 20,19
De Judas verròt Jesus
(Mt 26,14-16; Mk 14,10-11)
3 Dò és de Deiwel én de Judas gefahr, der wo aachc Ischariot genennt wòòr és
un ääner vón de zwellef Jinger war. 4 De Judas és fortgang un hat met de
Hohebrieschder* un met de Hauptleitd vón de Tembelwach geschwätzt, fasse
siehn, wie a Jesus aan se ausliwwere kénnt. 5 Dò hann die sich gefreite un hann
versproch,f fa em Geld se genn. 6 Dòdemet war de Judas énverstann un hat vón
dò aan nò era ginschdisch Geläehäät gesucht, fa Jesus aan se ausseliwwere, ohne
dass die Leit ebbes dòdevón metgrien sollde.g
3-6: Mt 26,14-16; Mk 14,10-11 * 3: Lk 4,2.13; 10,18; 22,31.53; Joh 13,2.27
a21:38 Òder: Mòajns frieh sénn die Leit dann allegar bei ne [zum] komm, fanne ém Tembel se hehre. b22:2 Òder: beseidische c22:3 NA losst aach aus. d22:4 NA: un Hauptleit e22:5 Òder: Dò hann die sich geschlaut òder: Dò ware die hoch erfreit òder: Dò sénn die froh wòòr òder: Dò hann die sich die Hénn gereeb f22:5 Òder: un sénn meddem iwwerénkomm g22:6 Òder: ohne dass die Leit sesammelaafe däde.
22
LUKAS
106
Es Passalamm werrd vòrbereit
(Mt 26,17-25; Mk 14,12-21; Joh 13,21-30)
7 So és der Daach vóm ungeseierde Brot komm, aan dem wos Passalamm*
geschlacht hat werre misse. 8 Dò hat Jesus de Petrus un de Johannes én die Stadt
geschickt. „Gehnd emòò“, hadder gesaht, „un bereidend es Passalamm fa óns
vòr, dassmers esse kénne.“ 9 „Wo sollemers dann vòrbereide?“, hanne die Zwää
dò gefròht. 10 Jesus hat ne zur Antwort gebb: „Horchend emòò här: Wanner én
die Stadt komme, begähnt eich dort e Mann, der wo e Wassergruuch draht.
Gehnd hénner dem här bis én das Haus, én das wo a enénn geht, 11 un sahndem
Hausherr dort: ‚De Määschder losst dich fròhe: Wo éssen das Zémmer, én dem
wo ich met meine Jinger es Passalamm esse kann?’ 12 De Hausherr weist eich
dann ém eerschde Stock e großi Stubb, die wo met Polschdera ausgeleht és.
Bereidend dort alles vòr.“ 13 Dò hann sich die zwää Jinger óf de Wääch gemacht
un hann alles so vòrgefónnb, wies ne Jesus gesaht hodd. Dòdrófhien hann se es
Passalamm ferdisch gemacht.
7-13: Mt 26,17-19; Mk 14,12-16 * 7: 2Mo 12,6.14-20 * 13: Lk 19,32
Jesus setzt es Naachtmòhl én
(Mt 26,20-30; Mk 14,22-26; 1Kor 11,23-25)
14 Wies Zeit war, fa met de Feier aansefange,c dò hat sich Jesus met de
zwellefd Aposchdel* aan de Disch gehóggt. 15 Dann hadder zu ne gesaht: „Wie
hann ich mich doch dòdenò gesehnt, fa dò das Passalamm* met eich se esse, eeb
ich vee Schwäres dorchmache muss! 16 Ich sahn eich nämlich: Én Zukunft ess
ich némeh dòdevón,e bisses sei Erfillung én dem Reich fénnd, das wo Gott
ófricht.“ 17 Dòdenò hat Jesus def Kelch gehòlg h un hat Gott dangge dòdefòr
gesaht. „Hòlendi dò dene Wein, un verdäälend ne ónner eich“, hadder gesaht. 18
„Ich sahn eich nämlich: Ich dréngge jétz némehj vón de Frucht vóm Weinstock,
bis das Reich kommt, das wo Gott ófricht.“
a22:12 Òder: met allem Needische b22:13 Òder: aangetroff c22:14 Wertlich: Wie die Stónn komm war d22:14 NA losst zwellef aus. e22:16 NA: Ich esses némeh f22:17 Òder: e g22:17 gehòl = geholl = genómm h22:17 Òder: Dòdenò hat sich Jesus de Kelch genn gelosst i22:17 Hòlend = Hollend = Némmend j22:18 NA: Vón jétz aan drénk ich némeh
LUKAS
107
19 Dann hadder es Brot gehòla b un hat Gott dangge dòdefòr gesaht. Er hats
dorchgebroch un seine Aposchdel gebb un hat gesaht: „Das dò és mei Leib, der
wo fa eich härgebb werrd. Machend das, fa eich aamich se erinnere!“ 20 Genau
so hadder nòm Esse aach de Kelch gehòlc d un hat gesaht: „Dò der Kelch és de
neie Bund. Der werrd met meim Bludd besieschelt, das wo fa eich verschutt
werrd.“ 21 „Awwer guggend nóór, die Hand vón dem, der wo mich ausliwwert, és
medmer óffem Disch.e 22 De Menschesohn* muss zwar sei Wääch gehn, so wies
Gott beschloss hat. Awwer weh dem Mensch, der wo ne verròt.“ 23 Dò hann die
Aposchdel aangefang, fa enanner se fròhe, wer vón ehne das wohl sénn kénnt,
der wo so ebbes macht.
14-23: Mt 26,20-29; Mk 14,17-25 * 14: Lk 6,13 * 16: Lk 13,29 * 19-20: 1Kor 11,23-25 * 20: 2Mo 24,8; Jer 31,31; Sach 9,11; Rem 11,27; 2Kor 3,6; Gal 4,24; Hebr 8,6; 9,12 * 21-23: Joh 13,2.21-30
Herrsche òder diene?
(Mt 20,25-28; 19,28; Mk 10,42-45)
24 Dòdenò ésses ónner de Aposchdel* noch zume Streit dòdriwwer komm,
wer vón ehne als de Greeschde aangesiehn werre sollt. 25 Dò hat Jesus zu ne
gesaht: „Die Keeniche vón de Velger iewe die Herrschaft iwwer se aus, un ehr
Mächdische losse sich Wohltäder nenne. 26 Awwer bei eich soll das nét so sénn!
Ganz ém Gäedääl! De Greeschde vón eich soll wie de Jéngschdef sénng un de
Aanfiehrer wie de Diener. 27 Wer és dann schónn greeßer: derjeenische, der wo
aam Disch hóggt, òder derjeenische, der wo bedient? Nadeerlich derjeenische,
der wo aam Disch hóggt! Ich awwer bin midde ónner eich wie derjeenische, der
wo bedient.“ 28 „Én all meine Priefungeh hann ehr beimer ausgehall. 29 Deshalb vermach
ich eich aach es Reich, genau so wie mei Vadder mehrs vermacht hat: 30 Ehr solle
émeim Reich aameim Disch esse un dréngge, un ehr solle óf Throne hógge un
die zwellef Stämm richde, aus dene wos Volk Israel* besteht.“
a22:19 gehòl = geholl = genómm. b22:19 Òder: Dann hadder Brot gehòl c22:20 gehòl = geholl = genómm d22:20 Òder: Genau so hadder nòm Esse aach de Kelch seine Jinger gebb e22:21 Die Hand vón dem,... és medmer óffem Disch: Met dem, was Jesus dò saht, kommt e enges Verhältnis vón zwää Mensche zuenanner zum Ausdruck. Wenischer wertlich kénndmer aach iwwersetze: Derjeenische, der wo mich verròt, hóggt medmer aam Disch. f22:26 Òder: de Kläänschde g22:26 Òder: werre h22:28 Òder: Versuchunge
LUKAS
108
24-27: Mt 18,1; 20,24-28; Mk 9,33-34; 10,41-45 Lk 9,46-48 * 26-27: Joh 13,4-17 * 26: Mt 23,11; Mk 9,35; Lk 9,48 * 28: Joh 6,67-68 * 30: Mt 19,28
Jesus kinnischt aan, dass ne de Petrus verleischne dudd
(Mt 26,31-35; Mk 14,27-31; Joh 13,36-38)
31 Dòdenò hat de Herr gesaht:a „Simon, Simon, bass óf! De Deiwel hat
verlangt, dasser eich Aposchdel* so dorchsiewe derf,b wiemer de Wääz siebt. 32
Ich hann awwer fa dich gebäd, dass du dei Glaawe nét verlierscht.c Un wann du
dich späder emòò bekehrscht, dann stärk dei Brieder!“ 33 Dòdróff haddem de
Petrus zur Antwort gebb: „Herr, ich bin sogar bereit, fa medder éns Gefängnis se
gehn un medder se sterwe!“ 34 „Ich sahnder, Petrus“, hat Jesus dò gesaht, „eebd
de Hahn heit kräht, streidscht du dreimòò ab, dass du mich kennscht.“
31-34: Joh 13,36-38 * 31: Mt 16,18; Lk 22,3; Joh 21,15-17; 2Kor 2,11 * 32: Joh 17,11.15-17 * 33-34: Mt 26,34-35; Mk 14,30-31 * 34: Mt 26,75; Mk 14,72; Lk 22,61
Bereit sénn és alles
35 Dòdenò hat Jesus sei Jinger gefròht: „Wie ich eich ohne Geldbeidel, ohne
Vòrratsdasch un ohne Schuhe f losgeschickt hann, hat eich dò ebbes gefählt?“
„Nä!“, hann se zur Antwort gebb. 36 Dòdrófhien hadder zu ne gesaht: „Vón jétz
aan gilt awwer: Wer e Geldbeidel òder e Vòrratsdasch hat, der soll se metnémme,
un wer kä Schwärt hat, soll sei Mandel verkaafe un sich e Schwärt aanschaffe.g 37 Ich sahn eich nämlich: Aamehr muss sich aachh noch das dò erfille, was én de
Heilisch Schrift steht: Er és zu de Verbrecher gezehlt wòòr.i Alles, was iwwer
mich geschreeb steht, geht nämlich én Erfillung.“j 38 Dò hann die Jinger gesaht:
„Gugg emòò Herr, dò sénn zwää Schwärder.“ Awwer Jesus hat ne zur Antwort
gebb: „Genunk jétz dòdevón!“k
a22:31 NA losst aus: Dòdenò hat de Herr gesaht b22:31 Òder: Gott haddem Deiwel erlaabt, fa eich Aposchdel so dorchsesiewe c22:32 Òder: dass du nét ófhehrscht fasse glaawe. d22:34 NA: bis e22:35 Òder: Sandale f22:35 Òder: ohne e zwäddes Paar Schuh g22:36 Òder: un wer kä Geld hat, soll sei Mandel verkaafe un sich dòdefòr e Schwärt aanschaffe. h22:37 NA losst aach aus. i22:37 Vgl. Jes 53,12 j22:37 Alles, was iwwer mich geschreeb steht, geht nämlich én Erfillung òder: Mei Läwe és nämlich ball zu Enn òder: Mei Enn és nämlich nah. k22:38 Òder: Das és genunk.
LUKAS
109
35: Lk 9,2-3; 10,4 * 37: Jes 53,12; Joh 19,28
Ém Garde Getsemane
(Mt 26,36-46; Mk 14,32-42)
39 Dòdenò és Jesus so, wie as gewehnt war, aus de Stadt enaus aan de
Eelbersch gang. Seia Jinger sénn hénnerm härgang. 40 Wie a aam Eelbersch
aankomm és,b dò hadder zu ne gesaht: „Bädend, dassner nét vón de Versuchung
iwwerrómbelt werre!“ 41 Dann hadder sich ungefähr so weit vónne seréck gezòh,
wiemer e Stään schmeiße kann, un hat sich dort hiengekniet un gebäd: 42
„Vadder, wann du wéllscht, dann hòlc dò dene biddere Kelch vómmer fort! Es
soll awwer nét basseere, was ich wéll, sondern was du wéllscht!“ 43 Dò éssem e
Engel vóm Himmel här erschien un haddem Kraft gebb. 44 Én seiner
Doodesangscht hadder awwer noch ernschthafderd gebäd, un sei Schwääß és wie
Bluddsdrobbe wòòr, die wo óf die Ärd gefall sénn. 45 Wie a vóm Gebäd ófgestann un bei seie Jinger seréckkomm és, dò hadder
se gefónn, wie se geschlòft hann, so ferdisch ware se vòr lauder Kummer. 46 „Wie
kénnener dann jétz nóór schlòfe?“, hadder dò zu ne gesaht. „Stehnd óf un
bädend, dassner nét vón de Versuchung iwwerrómbelt werre!“
39-46: Mt 26,30.36-46; Mk 14,26.32-42; Lk 5,16 * 39: Lk 21,37; Joh 18,1-2 * 42: Mt 6,10; 20,22; Mk 10,38; Joh 12,27-28
Jesus werrd verhaft
(Mt 26,47-56; Mk 14,43-50; Joh 18,3-11)
47 Wie Jesus noch debei war fasse schwätze, dò sénn óf äämòò Leit komm, un
derjeenische, der wo Judas gehääscht hat un ääner vón de zwellef Jinger war, és
vòr ne härgang. Er és óf Jesus zugang, fa em e Begrießungskuss se genn. 48 Jesus
hat awwer zum gesaht: „Judas, meddeme Begrießungskuss verròtscht du de
Menschesohn*?“ 49 Die Jinger hann óm Jesus erómgestann. Wie se gemerkt
hann, óf wasses enauslaaft, dò hann se Jesusf gefròht: „Herr, sollemer mém
a22:39 NA: Die b22:40 Òder: Wie a aan der Stell aankomm és, wo a vòr hodd, fa hiensegehn òder: Wie a aan der Stell aankomm és, aan der wo a sich als ófgehall hat c22:42 hòl = holl = némm d22:44 Òder: noch aangespannder òder: noch énbrinschdicher òder: noch énstännischer òder: noch hefdischer e22:45 bei sei = zu seine. NA: bei die bzw. zu de f22:49 NA losst Jesus aus.
LUKAS
110
Schwärt enénnschlahna?“b 50 Dò hat aach schónn ääner vónne óf de Diener vóm
owwerschde Brieschder* éngeschlah un haddem es rechtse Ohr abgehackt. 51
Jesus hat awwer gesaht: „Hehrend óf dòdemet!“c Dann hadder das Ohr vón dem
Mann berehrt un hat ne noch emòò gesónd gemacht. 52 Zu de Hohebrieschder*, zu de Hauptleit vón de Tembelwach un zu de
Äldschde*, die wo gä ne aangeréckt ware, hat Jesus awwer gesaht: „Wie wann
ich e Reiwerd wär, sénner met Schwärder un Knibbel ausgezòh. 53 Daach fa
Daach war ich bei eich ém Tembel*, un ehr hann eich nét gedraut, fa gä mich
vòrsegehn. Das dò és awwer eier Stónn. Jétz hat die Dónggelhäät die Macht.“e
47-53: Mt 26,47-56; Mk 14,43-50; Joh 18,3-11 * 53: Lk 19,47; 21,37; 22,3; Joh 7,30; 8,20; 18,20
De Petrus streit ab, dasser Jesus kennt
(Mt 26,57-58.69-75; Mk 14,53-54.66-72; Joh 18,12-18.25-27)
54 Dòdrófhien hann die Mannsleit Jesus gegréfff un abgefiehrt. Se hanne éns
Haus vóm owwerschde Brieschder* gebróng. De Petrus és awwer vón weidem
hénner ne härgang. 55 Wie die Leit dann midde óffem Énnehof e Feier gemacht
un sich sesammegehóggt hann, dò hat sich de Petrus bei seg gehóggt. 56 E
Dienerin hat ne awwer aam Feierh hógge gesiehn. Dò hat se ne sich genau
aangeguggti un hat gesaht: „Der dò war aach met Jesus sesamme!“ 57 Awwer de
Petrus hat Jesus verleichent.j „Fraa“, hadder gesaht, „ich kenne dene Mann nét!“ 58 Nét lang dòdenòk hat ne jemand anneres gesiehn un hat gesaht: „Du bischt
aach ääner vón dò dene Leit!“ „Mann“, hat de Petrus zur Antwort gebb, „das bin
ich nét!“ 59 Ungefähr e Stónn späder hat noch emòò jemand fescht behaupt:
„Werklich,l der dò war aach met Jesus sesamme. Der és doch aach e Galiläer!“ 60 Awwer de Petrus hat zur Antwort gebb: „Mensch, ich wääß nét, vón was du
schwätscht!“
a22:49 Òder: zuschlahn b22:49 Òder: sollemer vóm Schwärt Gebrauch mache? c22:51 Òder: Lossends dòdebei bewenne! d22:52 Òder: Verbrecher e22:53 Wertlich: un ehr hann die Hénn nét gä mich ausgestreckt. Das dò és awwer eier Stónn un die Macht vón de Dónggelhäät. f15:54 Òder: verhaft g22:55 bei se = zu ne h22:56 Òder: hat ne awwer ém Schein vóm Feier i22:56 Òder: Dò hat se ne gemuschdert òder: Dò hat se ne beòwacht j22:57 NA: Awwer de Petrus hat das abgestrétt. k22:58 Òder: E bissje späder l22:59 Òder: Nadeerlich
LUKAS
111
Ém selwe Aueblick, wie a das noch gesaht hat, hat dea Hahn gekräht. 61
Dòdrófhien hat sich de Herr erómgedräht un hat de Petrus aangeguggt. Dò
éssem Petrus éngefall, was de Herr zum gesaht hodd: „Eeb de Hahn kräht,b
duscht du mich dreimòò verleischne.“ 62 Dò ésser enausgang un hat bidderlich
geheilt.
54-62: Mt 26,57-58.69-75; Mk 14,53-54.66-72; Joh 18,12-18.25-27 * 61: Mt 26,34; Mk 14,30; Lk 22,34 * 62: Ps 51,19
Jesus werrd verspott un geschlah
(Mt 26,67-68; Mk 14,65)
63 Die Mannsleit, die wo Jesus gefang gehallc hann, hanne verspott un
misshanneltd. 64 Se hannem die Aue verbónn un hannem éns Gesicht geschlahe
un nef gefròht: „Du bischt doch e Prophet! Sah óns: Wer hat dich geschlah?“ 65
Se hanne aach noch meddeme ganzer Haufe annere Läschderungeg tiduliert.
63-65: Mt 26,67-68; Mk 14,65 * 64: Lk 7,16
Jesus werrd vóm Hohe Ròt verhehrt
(Mt 26,59-66; Mk 14,55-64; Joh 18,19-24)
66 Wies Daach wòòr és, dò hann sich die Äldschde* vóm jiedische Volk, das
hääscht die Hohebrieschder* un Schriftgelehrde*, versammelt.h Se hann Jesus
eeam Hohe Ròt* vòrfiehre gelosst un hann gesaht: 67 „Wann du de Messias*
bischt, dann sahs óns!“ Jesus hat ne zur Antwort gebb: „Wann ichs eich sahn,
dann glaaweners jò doch nét, 68 un wann ich eich ebbes fròhe, gennermeri kä
Antwort, un loslosse duuner mich aach nét.j 69 Awwer vón jétz aan hóggt de
Menschesohn* rechts vóm allmächdische Gott!“k 70 Dò hann se allegar gesaht:
„Dann bischt du also de Sohn vón Gott?“ Jesus hat ne zur Antwort gebb: „Ehr
a22:60 NA: e b22:61 NA: Eeb de Hahn heit kräht c22:63 Òder: bewacht d22:63 Òder: geschlah e22:64 NA losst aus: un hannem éns Gesicht geschlah f22:64 NA losst ne aus. g22:65 Òder: Diffamierunge h22:66 Òder: dò hann sich die Äldschde vóm jiedische Volk un die Hohebrieschder un Schriftgelehrde versammelt. i22:68 NA losst mer aus. j22:68 NA losst aus: un loslosse duuner mich aach nét. k22:69 Wertlich: rechts vón de Macht vón Gott. Vgl. Ps 110,1
LUKAS
112
selwer sahns - ich bins!“a 71 „Was brauchemer noch Zeieaussaache?“, hann se dò
geruf. „Mehr hann doch selwer gehehrt, wasser gesaht hat.“
66-71: Mt 26,57.63-65; 27,1; Mk 14,53.61-64; 15,1; Joh 18,19-24 * 67: Lk 9,20; Joh 3,12; 10,24-25 * 69: Ps 110,1; Dan 7,13; Apg 7,56 * 70: Lk 1,32.35
Jesus werrd aan de Piladus ausgeliwwert
(Mt 27,1-2.11-14; Mk 15,1-5; Joh 18,28-38)
Dòdrófhien és die ganz Versammlung ófgestann.b Se hann Jesus bei dec
Piladus gebróng 2 un hann aangefang, fa ehr Aanklaache gä ne
vòrsebrénge. „Mehr hann feschtgestellt, dass dò der Mann esd Volk ófhetzt“,e
hann se gesaht. „Er hallt die Leit dòdevón ab, fa em Kaiser Steiere se bezahle un
behaupt, er wär de Messias* un e Keenich.“ 3 Dò hat ne de Piladus gefròht:
„Bischt du de Keenich vón de Judde?“ „So ésses!“,f haddem Jesus zur Antwort
gebb. 4 Dòdrófhien hat de Piladus zu de Hohebrieschder* un zum Volk gesaht:
„Ich kann kä Schuld bei dò dem Mann fénne!“g 5 Se hann awwer dòdróff bestann
un hann gesaht: „Der hetzt es ganze Volk óf un verbräät sei Lehr iwwerall én
Judäa. Én Galiläa hadder aangefang, un jétz ésser schónn dò bei óns.“
1-5: Mt 27,2.11-14; Mk 15,1-5; Joh 18,28-38 * 2: Lk 20,20-26; Apg 24,5
De Herodes dudd Jesus verspodde
6 Wie de Piladus ebbes vón Galiläa gehehrt hat,h dò hadder gefròht: „És der
Mann e Galiläer?“ 7 Un wie a erfahr hat, dass Jesus ausem Herrschaftsgebiet
vóm Herodes* stammt, dò hadder ne bei dei Herodes brénge gelosst. Der war én
dene Daache nämlich aach grad én Jerusalem.j 8 De Herodes war hoch erfreit, wie a Jesus zu Gesicht gréttk hat. Er hodd sich
a22:70 Òder: Ehr selwer sahn, dass ichs bin! b23:1 Òder: Dòdrófhien ésses ganze Tribunal ófgestann òder: Dòdrófhien és de ganze Hohe Ròt ófgestann c23:1 bei de = zum d23:2 NA: ónser e23:2 Òder: verfiehrt f23:3 Òder: Du selwer schwätschts aus! òder: Das sahscht du! g23:4 Òder: Ich fénne kä Grónd fa e Aanklaach gä dò dene Mann! òder: Ich fénne kä Grónd, fa dò dene Mann se verurdääle! h23:6 NA: Wie de Piladus das gehehrt hat i23:7 bei de = zum j23:7 Òder: Der hat sich én dene Daache nämlich aach grad én Jerusalem ófgehall. k23:8 grétt = griet
23
LUKAS
113
nämlich schónn langa gewinscht, fanne emòò se siehn. Émmerhien hodder
schónn veeb vóm gehehrt. Jétz hadder gehofft, er däd siehn, wie Jesus e Wónnerc
dudd. 9 Deshalb hadder ne e ganzer Haufe Sache gefròht,d awwer Jesus haddem
kä Antwort gebb. 10 Die Hohebrieschder* un die Schriftgelehrde* hann debei
gestann un hann schwäre Beschuldischunge gä Jesus vòrgebróng.e 11 Aach de
Herodes un sei Soldade hodde nóór Verachdung fa Jesus iwwerich. Se hann ehr
Spott mém gedreeb un hannem e Prachtgewand ómgehónk.f So hat ne de
Herodes dann noch emòò bei deg Piladus seréck geschickt. 12 Vòr der Zeit hann
sich de Piladus un de Herodesh nét ausstehn kénne, awwer aan dem Daach és
ääner em annere sei Freind wòòr.
7: Lk 3,1 * 8: Lk 9,9 * 11: Mt 27,28; Mk 15,17; Joh 19,2
Es Doodesurdääl werrd gefällt
(Mt 27,15-26; Mk 15,6-15; Joh 18,39-19,16)
13 De Piladus hat die Hohebrieschder* un die Owwerschde metsamdem Volk
sesammegeruf 14 un hat zu ne gesaht: „Ehr hammer dò dene Mann dòhär
gebróng un hann behaupt, er däds Volk ófhetzei. Ich selwer hanne verhehrt,
wiener debei ware. Ich hanne awwer én käm vón dene Aanklaachepunkde fa
schuldisch befónn, die woner gä ne vòrbrénge. 15 De Herodes* iwwerichens aach
nét. Ich hodd eich nämlich bei dej Herodes geschickt.k Ehr siehn also: Der Mann
hat nix gemacht, óf dem wo die Doodesstròf steht. 16 Deshalb loss ich ne jétz
gääschelel un genne dann frei.“ 17 Zum Passafescht* hat de Piladus em Volk émmer e Gefangener frei genn
misse.m 18 Dò hann die Leit allegar wie aus ääm Mund gegrésch: „Fort met dem
dò! Gebb óns de Barrabas frei!“ 19 De Barrabas war awwer wä me Ófstand, dene
wos én de Stadt gebb hodd, un weiler jemand ómgebróng hodd, éns Gefängnis
komm. 20 Dò hat de Piladus noch emòò óf die Leit éngeschwätzt, weiler Jesus
a23:8 NA: schónn seit langer Zeit b23:8 NA losst vee aus. c23:8 Wertlich: Zääche d23:9 Òder: Deshalb hadder ne alles meechliche gefròht e23:10 Òder: un hann Jesus vehement verklaacht. f23:11 Òder: un hannem e Keenichsmandel aangezòh. g23:11 bei de = zum h23:12 NA hat de Piladus un de Herodes én ómgekehrder Reiefolsch. i23:14 Òder: verfiehre j23:15 bei de = zum k23:15 NA: Der hat ne nämlich bei [zu] óns seréck geschickt. l23:16 Òder: Deshalb loss ichem jétz e Lektion erdääle òder: Deshalb loss ich ne jétz zischdiche m23:17 NA losst dene Vers aus.
LUKAS
114
freilosse wollt. 21 Awwer se hann gegrésch: „Duune greizische, duune
greizische!“a 22 De Piladus hats noch e dréddes Mòò versucht un hat zu de Leit
gesaht: „Was hadder dann Beeses geduun?b Ich hann nix beim gefónn, fa wasser
de Dood verdient hätt. Deshalb loss ich ne jétz gääschelec un genne dann frei!“ 23 Die Leit hann de Piladus awwer met eeam laude Gegrääsch én die Eng
gedreebd un hann verlangt, dass Jesus gegreizischt werrd. Ehr Gegrääsch un das
vón de Hohebrieschdere hat iwwerhand genómm.f 24 Dò hat de Piladus entschied, dass ehr Forderung erfillt werre sollt. 25 Er
hat neg dene Mann frei gebb, dene wo se gefordert hann un der wo wä me
Ófstand un weiler jemand ómgebróng hodd ém Gefängnis gehóggt hat. Jesus
hadder awwer ehrer Willkiehr preisgebb.
18-25: Mt 27,20-26; Mk 15,11-15; Joh 18,38-19,1 * 18: Apg 3,13-14 * 21: Joh 19,15
Jesus werrd gegreizischt
(Mt 27,32-44; Mk 15,21-32; Joh 19,17-27)
26 Wie die Soldade Jesus dann abgefiehrt hann, dò hann se e Mann aangehall,
der wo aus Zireneh gestammt un Simon gehääscht hat. Der és grad vóm Feld
komm. Se hann dem Mann es Greiz ófgelad, un er hats hénner Jesus härdrahn
misse. 27 Aach e ganzer Haufe annere Leit sénn hénner Jesus härgang, énschließlich
Weibsleit, die wo iwwer ne geklaacht un geheilt hann. 28 Dò hat sich Jesus zu
dene Weibsleit erómgedräht un hat gesaht: „Ehr Weibsleiti vón Jerusalem,
heilend nét iwwer mich! Heilend veemeh iwwer eich selwer un iwwer eier
Kénner! 29 Es kommt nämlich emòò die Zeit, én der wo die Leit sahn: ‚Glicklich
sénn die Weibsleit, die wo kä Kénner grien kénne un die wo nie ääns óf die Welt
gebróng un aan de Bruscht dréngge gelosst hann.’j 30 Die Leit fange dann aach
a23:21 Òder: Aans Greiz meddem! Aans Greiz meddem! b23:22 Òder: Was hadder dann verbroch? c23:22 Òder: Deshalb loss ichem jétz e Lektion erdääle òder: Deshalb loss ich ne jétz zischdiche d23:23 Òder: Die Leit hann de Piladus awwer met eeam laude Gegrääsch ónner Druck gesetzt òder: Die Leit hannem Piladus awwer met eeam laude Gegrääsch zugesetzt e23:23 NA losst aus: un das vón de Hohebrieschder f23:23 Òder: Met eeam Gegrääsch un met dem vón de Pharisäer hann se sich dorchgesetzt. g23:25 NA losst ne aus. h23:26 Zirene hat én Nordafrika geläh, dort, wo heit Tripolis és. i23:28 Wertlich: Dechder j23:29 Wertlich: Glicklich sénn die Unfruchtbare un die Kerber, die wo kä Kénner óf die Welt gebróng hann, un die Brischt, die wo nét gestillt hann.
LUKAS
115
aan, fa zu de Bersche se sahn: ‚Fallend óf óns!’,a un zu de Hiwwele sahn se:
‚Deggend óns zu!’b c 31 Wammer mém griene Holz schónn so verfahrt, was
basseerden dann emòò mém derre?“d 32 Sesamme met Jesus sénn noch zwää annere Mannsleit, zwää Verbrecher,e
abgefiehrt wòòr, fa meddem hiengericht se werre. 33 Wie die Soldade óf dene Platz komm sénn, der wo „Doodekobbplatz“f
hääscht, hann se Jesus dort metsamt dene zwää Verbrecher gegreizischt, dene
ääne rechts un dene annere lénks vón Jesus. 34 Jesus hat awwer gesaht: „Vadder,
vergebb ne! Se wésse nét, wasse mache!“ Dòdrófhien hann die Soldade sei
Klääder verdäält, éndem se iwwer ne gelost hann.g 35 Die Leit hann dort gestann un hann zugeguggt, un ehr Owwerschde hann
sesamme met neh gespott.i „De annere hadder geholf“, hann se gesaht. „Soller
sich doch jétz selwer helfe, wanner de Messias* és, dene wo sich Gott ausgewählt
hat.“j 36 Aach die Soldade hann ehr Spott met Jesus gedreeb. Se sénn bei ne gang
unk hannem Weinessisch* aangebott 37 un gesaht: „Wann du de Keenich vón de
Judde bischt, dann helfder doch selwer!“ 38 Iwwer Jesus hodde die Soldade e Schild feschtgemacht. Óf dem hat én
griechischer, ladeinischer un hebräischer* Schriftl gestann: „Das dò és de
Keenich vón de Judde.“ 39 Ääner vón dene Verbrecher,m die wo dort gehónk hann, hat Jesus
geläschdertn un hat gesaht: „Wann du de Messias bischt, dann helfder doch
selwero un óns aach!“ 40 Dò hat ne der annere Verbrecher serecht gewéss. „Nét
emòò du hascht vòr Gott Reschbekt“,p hadder zum gesaht, „wo du doch genau so
schlémm bestròft werrscht wie er? 41 Mehr zwää werre zu Recht bestròft! Mehr
grien nämlich de Lohn fa das, wasmer aangestellt hann. Awwer der dò hat nix
a23:30 Òder: Fallend óf óns erónner! b23:30 Òder: Begrawend óns! c23:30 Vgl. Hos 10,8 d23:31 Òder wenischer wertlich un ohne Bild iwwersetzt: Wann schónn e Unschuldischer so vee Schwäres dorchmache muss, was hannen dann eerscht die Schuldische se erwarde? e23:32 Òder: Kriminelle òder: Bandidde. Analooch én Vers 33. f23:33 Òder: Schädelheh g23:34 Vgl. Ps 22,19 h23:35 NA losst sesamme met ne aus. i23:35 Òder: un ehr Owwerschde hann sesamme met ne abfällische Bemergunge gemacht òder: un ehr Owwerschde hann sich sesamme met ne iwwer Jesus luschdisch gemacht òder: un ehr Owwerschde hann sesamme met ne iwwer Jesus gelacht. j23:35 NA: wanner Gott sei Messias és, dene wo a sich ausgewählt hat. k23:36 NA losst un aus. l23:38 NA losst aus: én griechischer, ladeinischer un hebräischer Schrift m23:39 Òder: Kriminelle òder: Bandidde. Analooch én Vers 40. n23:39 Òder: diffamiert o23:39 NA: Du bischt doch de Messias, òder nét? Dann helfder selwer p23:40 Òder: Hascht du dann nét emòò vòr Gott Reschbekt
LUKAS
116
Unrechdes geduun.“ 42 Dann hadder zu Jesus gesaht: „Herr,a dénk aan mich,
wann du én deiner Macht als Keenich kommscht!“b 43 Jesus haddem zur Antwort
gebb: „Du kannscht dich dòdróff verlosse:c Heit noch bischt du met mehr ém
Paradies!“d
26-43: Mt 27,31b-44; Mk 15,20b-32; Joh 19,16b-27.29 * 29: Lk 21,23 * 30: Hos 10,8; Offb 6,16; 9,6 * 31: 1Petr 4,17 * 34: Ps 22,19; Jes 53,12; Mt 5,44; Lk 6,28; Joh 19,24; Apg 3,17; 7,59-60 * 35: Ps 22,8 * 36: Ps 69,22 * 37-38: Mt 27,11 * 39: Ps 109,35 * 42: Mt 20,21 * 43: 2Kor 12,3-4
Jesus sterbt
(Mt 27,45-56; Mk 15,33-41; Joh 19,28-30)
44 Es ware ungefähr zwellef Uhr meddaachs,f wies ém ganze Landg óf äämòò
dónggel wòòr és. Dash hat bis óm drei Uhr nómeddaachsi gedauert. 45 Die Sónn
és verdónggelt wòòr,j un de Vòrhang ém Tembel* és én de Midde ausenanner
geréss.k 46 Dann hat Jesus laut geruf: „Vadder, én dei Hénn iwwergenn ich mei
Geischt.“l Un wie a das gesaht hodd, ésser gestorb. 47 E reemischer Hauptmann* hodd die Greizischung beófsichdischt. Wie der
gesiehn hat, was basseert és,m dò hadder Gott gelobt un hat gesaht:
„Wòhrhafdisch, dò der Mann war gerechtn!“ 48 Un die veele Leit, die wo zu dem
Schauspeel sesammekomm ware un gesiehn hann, was sich zugedrah hat,o hann
sich aan ehrp Bruscht geschlah un sénn bedròff häämgang. 49 All die Leit, die wo Jesus gekennt hann,q un die Weibsleit, die wo vón
Galiläa aus meddem gang ware, hann awwer weider fort gestann un hann alles
met aangeguggt.
a23:42 NA: Dann hadder gesaht: „Jesus b23:42 NA: wann du én dei Reich kommscht! c23:43 Òder: Das ääne sahn ichder d23:43 Es Paradies és der Ort, aan dene wo die Erleesde gehn, wann se sterwe. e23:44 NA: Es war schónn f23:44 Wertlich: Es war ungefähr die sechst Stónn g23:44 Òder: én de ganz Geeschend òder: óf de ganz Ärd h23:44 Òder: wie sich óf äämòò e Dónggelhäät ófs ganze Land geleht hat. Die i23:44 Wertlich: bis zu de neint Stónn j12:45 NA: Die Sónn hat ófgehehrt fasse scheine k23:45 Gott hodd em jiedische Volk ófgedrah, fanne ém Tembel én Jerusalem aansebäde. E schwärer, koschtbarer Vòrhang hodds Allerheilischde vóm Rescht vóm Tembelgebeide abgetrennt (vgl. 2Mo 26,31-33; Hebr 6,19-20; 9,6-12; 10,19-22). l23:46 Vgl. Ps 31,6 m23:47 Òder: was sich zugedrah hat n23:47 Òder: unschuldisch o23:48 Òder: was basseert és p23:48 NA: die q23:49 Òder: die wo met Jesus bekannt ware
LUKAS
117
44-49: Mt 27,45-56; Mk 15,33-41; Joh 19,28-30 * 44-45: Am 8,9 * 45: 2Mo 26,31-33; 2Chr 3,14 * 46: Ps 31,6; Apg 7,58-59 * 47: Mt 27,19; Apg 3,14; 7,52; 22,14 * 49: Ps 38,12; Lk 8,2-3
De Josef vón Arimatäa leht Jesus én sei eischenes Grab
(Mt 27,57-61; Mk 15,42-47; Joh 19,38-42)
50 Zu de Metglieder vóm Hohe Ròt* hat e Mann gehehrt, der wo Josef
gehääscht hat un der wo aus Arimatäa, era jiedisch Stadt, gestammt hat. Der war
e gudder un e gerechdera Mann 51 un hat selwer aachb dòdróff gewart, dass das
Reich kommt, das wo Gott ófricht. Dem, was die annere Metglieder vóm Hohe
Ròt beschlossc un gemacht hann, hodder nét zugestémmt. 52 Er és bei ded Piladus
gang un hat gefròht, obber Jesus sei Leich grien kénnt. 53 Dann hadder die Leich
vóm Greiz erónner gehòle un hat se én e Leinduch gewiggelt un én e Grab geleht,
das wo én e Felse gehau war. Én dem Grab hodd bis dòhien noch nimand geläh. 54 Das alles és noch aam Vòrbereidungsdaachf basseert, korz eeb de Sabbat*
aangefang hat. 55 Die Weibsleit, die wo met Jesus aus Galiläa komm ware, sénn hénnerm
Josef härgangg un hann sich es Grab aangeguggt. Se hann aach zugeguggt, wie
Jesus sei Leichnam beigesetzt wòòr és. 56 Dann sénn se én die Stadt seréck gang
un hann Gewerzsalwe un Salbeel vòrbereit. De Sabbat iwwer hann se awwer die
Ruh éngehall, die wos jiedische Gesetz* vòrschreibt.
50-56: Mt 27,57-61; Mk 15,42-47; Joh 19,38-42 * 51: Lk 2,25.38 * 53: Lk 19,30 * 54: 5Mo 21,23 * 56: 2Mo 20,10
Jesus steht vón de Doode óf
(Mt 28,1-10; Mk 16,1-8; Joh 20,1-10)
Aam eerschde Daach vón de Wochh sénn die Weibsleit un met ehne
noch e paar annere Leiti mòajns ganz frieh aans Grab gang. Die
a23:50 Òder: rechtschaffener b23:51 NA losst selwer aach aus. c23:51 Òder: geplant d23:52 bei de = zum e23:53 gehòl = geholl = genómm f23:54 De Vòrbereidungsdaach war e Bezäächnung fa de Freidaach. Aan dem Daach hann sich die Judde óf de Sabbat vòrbereit, der wo freidaachs met Sonneónnergang aangefang hat. g23:55 Òder: hannem es Geläät gebb h24:1 Das és aam Sónndaach. i24:1 NA losst aus: un met ehne noch e paar annere Leit
24
LUKAS
118
Gewerzsalwe, die wo se vòrbereit hodde, hann se metgenómm. 2 Se hann dann
feschtgestellt, dass der Stään vòrm Éngang vón de Grabkammer eweggerollt
war. 3 Dò sénn se én die Kammer gang, awwer de Leichnam vóm Herr Jesus
hann se nét gefónn. 4 Wie se dòdriwwer kä Ròt meh gewésst hann,a hann óf
äämòò zwää Mannsleit bei ne gestann. Die hodde Klääder aan, die wo hell
geleicht hann. 5 Dò sénn die Weibsleit verschrock un hann óf de Boddem
geguggt,b awwer die Mannsleit hann zu ne gesaht: „Fa was suchener dann dene,
der wo läbt, bei de Doode? 6 Jesus és nét dò! Nä, er és óferstann!c Dénggend
emòò aan das, wasser eich gesaht hat, wie a noch én Galiläa war: 7 ‚De
Menschesohn* muss de Gewalt vón sindische Mensche ausgeliwwert un
gegreizischt werre, awwer aam drédde Daach musser noch emòò óferstehn.’“ 8
Dò és de Weibsleit éngefall, was Jesus gesaht hodd. 9 Dòdenò sénn se vóm Grab aus én die Stadt seréck gang un hann de ellef
Aposchdel* un all de annere Jinger alles verzehlt, wasse erläbt hodde. 10 Die
Weibsleit ware es Maria vón Magdala, es Johanna un das annere Maria, em
Jakobus sei Módder, außerdem noch e paar annere Weibsleit, die wo bei ne ware.
Se hann de Aposchdel alles verzehlt, 11 awwer die Aposchdel hann das, was die
Weibsleit gesaht hann, fa lääres Geschwätzd gehall un hanne nét geglaabt. 12 Dò
és de Petrus ófgestann un aans Grab gelaafe. Dort hadder sich nò vorre gebiggt
un hat gesiehn, dass nóór die Leindicher, én die wo Jesus éngewiggelt war, én de
Grabkammer geläh hann.f Dò ésser noch emòò häämgang un hat sich iwwer das
gewónnert, was basseert war.g
1-12: Mt 28,1-8; Mk 16,1-8; Joh 20,1-13 * 7: Lk 9,22.44; 17,25; 18,32-33 * 10: Mk 16,9; Lk 8,2-3 * 12: Joh 20,6-10
Óffem Wääch nò Emmaus
(Mk 16,12-13)
13 Aam selwe Daach sénn zwää vón Jesus seine Jinger én e Dorf gang, das wo
Emmaus gehääscht hat. Emmaus leit ungefähr ellef Kilomäderh vón Jerusalem
entfernt. 14 Ónnerwägs hann se metenanner iwwer alles geschwätzt, was sich
zugedrah hodd. 15 Un wie se sich so ónnerhall un ehr Gedangge ausgedauscht
a24:4 Òder: Wie se némeh gewésst hann, wasse dòdevón halle sollde b24:5 Òder: un hann ónner sich geguggt òder: un hann sich dief verneischt c24:6 Òder: Nä, Gott hat ne óferweckt! d24:11 Òder: fa barer Unsinn òder: fa absurd e24:12 gelaaf = geloff f24:12 NA: un hat nóór die Leindicher, én die wo Jesus éngewiggelt war, én de Grabkammer gesiehn. g24:12 Òder: was sich zugedrah hodd. h24:13 Wertlich: leit 60 Stadie. Das és e Fußwääch vón ungefähr zwää Stónne.
LUKAS
119
hann,a dò hat sich Jesus selwer bei seb gesellt un és met ne gang. 16 Se ware
awwer wie met Blindhäät geschlah, dasse ne nét erkannt hann.c 17 „Was sénnen das fòr Sache, iwwer die woner dò ónnerwägs metenanner
schwätze?“, hat Jesus die zwää dò gefròht. „Un fa was sénner so traurischd?“e 18
Der ääne vónne - Kleopas hadder gehääscht - hat Jesus dòdrófhien zur Antwort
gebb: „Du bischt wohl de Äänzischde, der wo sich grad én Jerusalem ófhallt un
nét wääß,f was sich én de letschde Daache dort abgespeelt hat?“ 19 Jesus hat die
zwää gefròht: „Was dann?“ „Ei das met Jesus vón Nazaret“, hann sem zur
Antwort gebb. „Der war e Prophet, un met dem, wasser vòr Gott un vòrm ganze
Volk gemacht un gesaht hat, hadder sei Macht bewéss. 20 Ónser
Hohebrieschder* un Owwerschde hanne awwer zum Dood verurdääle un
greizische gelosst. 21 Un mehr hodde gehofft, er wär derjeenische, der wo Israel*
erleest. Dòdebei és heitg schónn de drédde Daach, seitdem wo das basseert és.h 22 Zu all dem hann óns aach noch e paar Weibsleit, die wo zu óns gehehre, én
Ófreechung versetzt.i Die ware heit Mòaje schónn frieh aam Grab, 23 awwer sei
Leichnam hann se nét gefónn. Wie se seréckkomm sénn, hann se verzehlt, es
wäre ne Engel erschien un hädde ne gesaht, er däd läwe. 24 Dòdrófhien sénn e
paar vón ónsj aans Grab gang un hann alles so vòrgefónn, wies die Weibsleit
gesaht hodde. Jesus selwer hann se awwer nét gesiehn.“ 25 Dò hat Jesus zu dene zwää gesaht: „Was sénner doch schwär vón Begréff!
Es fallt eich so schwär,k fa alles se glaawe, was die Prophede gesahtl hann! 26 De
Messias* hat doch das alles dorchmache un som én sei Herrlichkäät éngehn
misse, òder nét?“ 27 Dann hadder ne én de ganz Heilisch Schrift erklärt, was sich
óf ne bezieht. Met de Bicher vóm Mose un met sämtliche Schrifde vón de
Prophede hadder aangefang. 28 So sénn se én die Näh vón dem Dorf komm, zu dem wo sen ónnerwägs
ware. Jesus hat gemacht, wie wanner weidergehn wollt, 29 awwer die zwää hanne
a24:15 Òder: un hien un här iwwerleht hann òder: un metenanner debaddiert hann òder: un argumendiert hann b24:15 bei se = zu ne c24:16 Òder: Es war awwer so, wie wanne die Aue zugehall wòòr wäre, dasse ne nét erkannt hann òder: Gott hat se awwer dòdrahn gehénnert, fanne se erkenne òder: Se hanne gesiehn, awwer irschend ebbes hat se dòdrahn gehénnert, fanne se erkenne. d24:17 Òder: nerrergedréckt e24:17 NA: Dò sénn se ganz traurisch stehn gebleeb. f24:18 Òder: un nét erfahr hat g24:21 NA: aach h24:21 Òder: seitdem wo sich das zugedrah hat. i24:22 Òder: Awwer nét nóór das: Aach e paar Weibsleit, die wo zu óns gehehre, hann óns aus de Fassung gebróng. j24:24 Òder: e paar vón ónsere Leit k24:25 Òder: Begreifener dann nét? Wie schwär fallts eich l24:25 Òder: aangekinnischt m24:26 Òder: dann n24:28 Òder: die zwää
LUKAS
120
seréckgehall.a „Bleib doch bei óns!“, hann se gesaht. „Es és schónn Òmet, un
gleich werrds dónggel.“b Dò és Jesus met ne éns Haus gang, fa bei ne se bleiwe. 30 Wie a dann met ne aam Disch gehóggt hat, dò hadder es Brot gehòlc un hat
Gott dangge dòdefòr gesaht.d Dann hadders dorchgebroch un hats ne gebb. 31
Dò ésses dene zwää Jinger wie Schubbe vón de Aue gefall.e Se hann Jesus
erkannt, awwer er és aach schónn vòr ehre Aue verschwónn. 32 Dòdrófhien hat
der ääne zu dem annere gesaht: „Hat nét ónser Herz heher geschlah,f wie a
ónnerwägs met óns geschwätzt un óns die Heilisch Schrift erklärt hat?“ 33 Noch én de selwe Stónn hann sich die zwää ófgemacht un sénn nò
Jerusalem seréckgang. Dort hann se die ellef Aposchdel* un die annere Jinger
versammelt vòrgefónn. 34 Die hann gesaht: „De Herr és werklichg óferstann! Er
éssem Simon erschien.“ 35 Dò hann se selwer aach verzehlt, was sich ónnerwägs
zugedrah hath un wie se de Herri én dem Moment erkannt hann, wie a es Brot
gebroch hat.
13-35: Mk 16,12-13 * 19: Mt 21,11; Lk 7,16 * 21: Lk 1,68; 2,38; Apg 1,6 * 24: Lk 24,12; Joh 20,3-10 * 25-27: Lk 24,45 * 27: 5Mo 18,15; Ps 22; Jes 52,13-53,12; Lk 24,44 * 30: Lk 9,16; 22,19 * 32: Lk 24,45 * 34: Mk 16,7; 1Kor 15,4-5
Jesus erscheint seine Jinger
(Mt 28,16-20; Mk 16,14-18; Joh 20,19-23; Apg 1,6-8)
36 Wie die zwää noch debei ware, fasse verzehle, was basseert war,j dò hat
Jesus óf äämòò selwer midde ónner de Jinger gestann un hat zu ne gesaht: „Ich
winsche eich Friede!“ 37 Dò sénn se verschrock un hanns met de Angscht se duun
gréttk. Se hann nämlich geménnt, se däde e Geischtl siehn. 38 „Fa was sénner
dann so verschrock?“, hat se Jesus dò gefròht. „Un fa was lossener Zweifel én
eierm Herz ófsteie? 39 Guggend eich doch nóór emòò mei Hénn un mei Fieß aan:
Ich bins selwer! Berehrend mich un guggend! E Geischt hat nämlich kä Flääsch
a24:29 Òder: awwer die zwää hann aam gedrängelt òder: awwer die zwää hanne geneedischt. b24:29 Wertlich: Es wéll Òmet werre, un de Daach hat sich geneischt. c24:30 gehòl = geholl = genómm d24:30 Òder: un hats geseeschent. e24:31 Wertlich: Dò sénn ehr Aue ófgemacht wòòr. f24:32 Òder: Hodd ónser Herz nét Feier gefang òder: War ónser Herz nét Feier un Flamm. Wertlich: Hat nét ónser Herz én óns gebrennt g24:34 Òder: tatsächlich h24:35 Òder: wasse ónnerwägs erläbt hodde i24:35 Òder: un wie se Jesus j24:36 Òder: was sich abgespeelt hat k24:37 grétt = griet l24:37 Òder: Gespenst. Analooch én Vers 39.
LUKAS
121
un kä Knoche, awwer ich hann se, wiener siehn.“ 40 Wie Jesus das gesaht hat, dò
hadder nea sei Hénn un sei Fieß gewéss. 41 Dò hann se sich gewónnert. Se hanns
awwer vòr lauder Freid émmer noch nét glaawe kénne. Dòb hat se Jesus gefròht:
„Hanner ebbes fasse esse dò?“ 42 Se hannem e Stick Fusch, der wo gebròtc war,
un e bissje Wawehonichd gebb. 43 Die hat Jesus dò gehòle un hat se vòr ehre Aue
gess.f 44 Dòdenò hadder zu ne gesaht: „Das dò sénn die Sacheg, die wo ich eich
gesaht hodd, wie ich noch bei eich war:h ‚Es muss alles én Erfillung gehn, was
ém Gesetz* vóm Mose, én de Bicher vón de Prophede un én de Psalme iwwer
mich geschreeb steht.’“ 45 Dòdenò hat Jesus de Jinger e Blick dòdefòr gebb,i
dasse die Heilisch Schrift hann kénne verstehn. 46 „So stehts doch geschreeb“,
hadder zu ne gesaht, „un so hat de Messias* vee Schwäres dorchmache un aam
drédde Daach vón de Doode óferstehn misse,j 47 un énk seim Name muss ónner
all de Velgerl gebreddischt werre: ‚Bekehrend eich,m dann vergebt eich Gott eier
Sinde!‘n Én Jerusalem muss das aanfange, 48 un ehr sénn Zeie dòdevón.o 49 Ehr
kénne ganz sicher sénn: Ich schigge eich, was mei Vadder versproch hat!
Bleiwend awwer én de Stadt Jerusalemp, bisner met de Kraft aus de Heh
ausgestattq werre.“
36-53: Mk 16,14-19; Joh 20,19-23 * 36: Lk 2,14; 1Kor 15,5 * 37: Mt 14,26; Mk 6,49 * 40: Joh 20,20 * 41: Joh 21,5.10 * 42: Apg 10,41 * 44: Ps 22,1-32; 69,1-37; Jes 52,13-53,12; Hos 6,2; Mt 16,21; Lk 18,31-33; 24,26-27; Joh 5,39.46; Apg 7,9-10.25-27.35.37-39 * 45: Lk 9,45; 24,25-27.32; Joh 12,16; 20,9 * 46: Hos 6,2; Mt 26,56; Mk 14,49; Lk 9,21-22; Apg 17,2-3; 28,23; 1Kor 15,3-4 * 47: Lk 3,3; Apg 1,8; 2,38; 5,3; 11,18; 17,30-31; 20,21;
a24:40 Òder: Met dene Worde hat ne Jesus b24:41 Òder: Wie se’s awwer vòr lauder Freid un Verwónnerung émmer noch nét glaawe hann kénne, dò c24:42 Òder: gegrillt d24:42 NA losst aus: un e bissje Wawehonich e24:43 gehòl = geholl = genómm f24:42-43 Wammer die NA-Auslossung én Vers 42 ewegg losst, wär se iwwersetze: Se hannem e Stick Fusch gebb, der wo gebròt war. 43 Dò hat Jesus das Stick gehòl un hats vòr ehre Aue gess. g24:44 Wertlich: Worde. NA: mei Worde h24:44 Òder: Dòdenò hadder zu ne gesaht: „Wie ich noch bei eich war, hodd ich eich gesaht i24:45 Wertlich: Dòdenò hat Jesus de Jinger de Verstand ófgemacht j24:46 NA: „So stehts doch geschreeb“, hadder zu ne gesaht: „De Messias muss vee Schwäres dorchmache un aam drédde Daach vón de Doode óferstehn k24:47 Òder: ófgrónd vón l24:47 Òder: Natione m24:47 Òder: Kehrend óm n24:47 NA: un én seim Name muss ónner all de Velger gebreddischt werre, dasse sich bekehre solle, fa die Sinde vergebb se grien. o24:47-48 NA: Vón Jerusalem aus aangefang 48 sollener Zeie dòdevón sénn. p24:49 NA losst Jerusalem aus. q24:49 Òder: ómgebb
LUKAS
122
Rem 15,19 * 48-49: Joh 15,26-27; Apg 5,32 * 48: Apg 1,8.22; 2,32; 3,15; 4,33; 10,39-41; 13,31 * 49: Lk 4,18; Joh 15,26; 16,7; Apg 2,1-4
Jesus werrd én de Himmel ófgenómm
(Mk 16,19-20; Apg 1,9-11)
50 Dòdenò hat Jesus sei Jinger aus de Stadt enaus bis én die Näh vón Bedanie
gefiehrt. Dort hadder sei Hénn hoch gehob un hat se geseeschend. 51 Un wie a
noch debei war, fasse se seeschne, dò hadder sich vónne getrennta un és én de
Himmel enóffgehob wòòr. 52 Dò hanne die Jinger aangebäd un sénn met großer
Freid nò Jerusalem seréckgang. 53 Se sénn die ganz Zeit iwwer ém Tembel*
gebleeb un hann Gott gelobt unb gedankt. Amenc*.
50-51: Mk 16,19; Lk 9,51; Apg 1,9-10; 3,21 * 52: Joh 14,28; 16,22; Apg 1,12 * 53: Apg 2,46; 5,12
© Dieter Zimmer
a24:51 Òder: entfernt b24:53 NA losst aus: gelobt un c24:53 NA losst amen aus.