20
3. Wissenschaftstage des Bundesumweltministeriums 3. Wissenschaftstage des Bundesumweltministeriums zur zur Offshore Offshore - - Windenergienutzung Windenergienutzung 17. und 18. November 2009 / Oldenburg 17. und 18. November 2009 / Oldenburg Meteorologische Messungen Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II auf der Forschungsplattform FINO II Joachim Schwabe / Stefan M Joachim Schwabe / Stefan M ü ü ller ller WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

3. Wissenschaftstage des Bundesumweltministeriums3. Wissenschaftstage des Bundesumweltministeriums

zur zur OffshoreOffshore--WindenergienutzungWindenergienutzung

17. und 18. November 2009 / Oldenburg17. und 18. November 2009 / Oldenburg

Meteorologische MessungenMeteorologische Messungen

auf der Forschungsplattform FINO IIauf der Forschungsplattform FINO II

Joachim Schwabe / Stefan MJoachim Schwabe / Stefan Müüllerller

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Page 2: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

GliederungGliederung

1.1. FFöörderung und Forschungsaufgaben der beteiligten Partnerrderung und Forschungsaufgaben der beteiligten Partner

2.2. Konzept der meteorologischen MessungenKonzept der meteorologischen Messungen

3.3. Planung und Bau der Forschungsplattform an LandPlanung und Bau der Forschungsplattform an Land

4.4. Errichtung der Forschungsplattform FINO II OffshoreErrichtung der Forschungsplattform FINO II Offshore

5.5. Messbetrieb und erste ErgebnisseMessbetrieb und erste Ergebnisse

6.6. AusblickAusblick

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Page 3: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

1.1. FFöörderung und Forschungsaufgaben der beteiligten Partner rderung und Forschungsaufgaben der beteiligten Partner

Förderung:

� Bundesministerium für Umwelt,Naturschutz und Reaktorsicherheit (BMU)vertreten durch

das Forschungszentrum / Projektträger Jülich (PTJ)

� Wirtschaftsministerium Mechlenburg-Vorpommern

Partner:

� Schiffahrtsinstitut Warnemünde e.V. (SIW) / Warnemünde

Projektleitung / Auftragnehmer des PTJ

Bauherr und Betriebsführung FINO II

Untersuchungen zur Schiffssicherheit

Page 4: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

� Institut für Angewandte Ökologie (IfAÖ)Neu Brodersdorf

ökologische Begleitforschung

� WIND-consult (WICO) / Bargeshagen

meteorologische Messungen

weitere Partner mit eigenen FE-Projekten:

� Institut für Ostseeforschung (IOW) / Warnemünde

hydrologische Messungen / MARNET

� Universität Hamburg + Institute/ Hamburg

EU-Projekt SOPRAN

Page 5: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

FINO IISeegebiet

„Kriegers Flak“

Page 6: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

2.2. Konzept der meteorologischen MessungenKonzept der meteorologischen Messungen

� Windmessung in 8 Höhen

(Schalenstern- / Ultraschallanemometer)

� Windrichtung in 7 Höhen

� Lufttemperatur in 5 Höhen

� Wasseroberflächentemperatur

� Luftfeuchte in 3 Höhen

� Luftdruck in 2 Höhen

� Niederschlag in 2 Höhen

� Globalstrahlung

� UVA- und UVB-Strahlung

� Beschleunigung in 2 Höhen

Page 7: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

3.3. Planung und Bau der Forschungsplattform an LandPlanung und Bau der Forschungsplattform an Land

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

März 2005 - Juni 2007

Page 8: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Page 9: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

4.4. Errichtung der Forschungsplattform OffshoreErrichtung der Forschungsplattform Offshore

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Juni 2007

Page 10: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Page 11: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Page 12: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Messtechnikinstallation und Probebetrieb Juli 2007 - April 2008

Page 13: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Page 14: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

6.6. Messbetrieb und erste ErgebnisseMessbetrieb und erste Ergebnisse

Windgeschwindigkeit in 102,5Windgeschwindigkeit in 102,5 m m üü. MSL (August 2007 . MSL (August 2007 –– September 2009)September 2009)

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

1 0 .0 7 1 .0 8 4 .0 8 7 .0 8 1 0 .0 8 1 .0 9 4 .0 9 7 .0 9 1 0 .0 9

A u g u s t 2 0 0 7 b is S e p te m b e r 2 0 0 9

0

5

1 0

1 5

2 0

2 5

3 0

Win

dg

esch

win

dig

ke

it in

102

.5m

ü. S

KN

[m

/s]

Blitzschaden / April 2008

Page 15: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

G eneral Statistics

Site: FINO II (S0)

wind speed Vector 102,5m (s0W G1025AVEV) in [m /s] / Average

1-M inute-Values in 10-M inutes-Values

Rem ark: W ICO/SS0/13.154/55.007/0

Period Nom inal Actual Average M inim um M axim um Range Sum Stdev

01/08/2007 - 31/08/2007 4464 3104 9.4 0.4 20.5 20.1 - 3.983

01/09/2007 - 30/09/2007 4320 4320 11.0 0.2 23.7 23.5 - 4.497

01/10/2007 - 31/10/2007 4464 4401 7.9 0.3 19.1 18.8 - 3.865

01/11/2007 - 30/11/2007 4320 3198 11.4 0.3 26.5 26.2 - 4.569

01/12/2007 - 31/12/2007 4464 3290 9.0 0.7 23.6 22.9 - 4.817

01/01/2008 - 31/01/2008 4464 4464 13.8 2.0 26.5 24.4 - 3.976

01/02/2008 - 29/02/2008 4176 3888 13.2 1.3 26.4 25.1 - 4.776

01/03/2008 - 31/03/2008 4464 3419 12.3 0.2 27.1 26.9 - 5.127

01/04/2008 - 30/04/2008 4320 2253 9.7 1.0 21.1 20.1 - 4.364

01/05/2008 - 31/05/2008 4464 4464 6.8 0.3 18.8 18.4 - 3.831

01/06/2008 - 30/06/2008 4320 4320 9.4 0.8 20.3 19.5 - 3.762

01/07/2008 - 31/07/2008 4464 4464 8.4 0.4 16.7 16.4 - 3.009

01/08/2008 - 31/08/2008 4464 4194 9.7 0.4 24.7 24.2 - 4.436

01/09/2008 - 30/09/2008 4320 3840 9.2 0.6 18.3 17.7 - 3.375

01/10/2008 - 31/10/2008 4464 4464 11.3 0.7 22.6 21.9 - 4.018

01/11/2008 - 30/11/2008 4320 4320 12.2 0.7 23.7 23.0 - 4.371

01/12/2008 - 31/12/2008 4464 4464 8.5 0.3 25.9 25.6 - 4.684

01/01/2009 - 31/01/2009 4464 4319 9.6 0.2 24.0 23.8 - 4.991

01/02/2009 - 28/02/2009 4032 4032 9.6 0.8 20.4 19.5 - 4.261

01/03/2009 - 31/03/2009 4464 4464 9.8 0.2 22.0 21.8 - 4.067

01/04/2009 - 30/04/2009 4320 4243 9.2 0.4 21.5 21.2 - 4.423

01/05/2009 - 31/05/2009 4464 4293 9.4 0.4 22.7 22.3 - 4.158

01/06/2009 - 30/06/2009 4320 4320 9.9 0.5 23.8 23.3 - 4.609

01/07/2009 - 31/07/2009 4464 4455 8.3 0.5 18.9 18.4 - 3.595

01/08/2009 - 31/08/2009 4464 4464 8.7 0.2 17.8 17.6 - 3.582

31/08/2009 - 30/09/2009 4320 4281 10.0 0.3 20.7 20.4 - 4.005

01/08/2007 - 30/09/2009 114048 105738 9.9 0.2 27.1 26.9 - 4.509

Windgeschwindigkeit in 102,5Windgeschwindigkeit in 102,5 m m üü. MSL (August 2007 . MSL (August 2007 –– September 2009)September 2009)

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

mittlere Windgeschwindigkeit (10-Minuten-Mittel): vm = 9.9 m/s

maximale Windgeschwindigkeit (10-Minuten-Mittel): vmax = 27.1 m/s

Page 16: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

Windrichtungsverteilung in 102,5Windrichtungsverteilung in 102,5 m m üü. MSL (August 2007 . MSL (August 2007 -- September 2009)September 2009)

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

30°

60°

90°

120°

150

°

180

°

210°

240°

270°

300°

330

°

00

500

500

1000

1000

1500

1500

2000

2000

2500

2500

3000

3000

Par

.1/P

ar.2

0 -

4 m

/s

4 -

8 m

/s

8 -

12

m/ s

12 -

16

m/s

16 -

20

m/s

20 -

24

m/s

Su

m

0

30

60

90

120

150

180

210

240

270

300

330

140

155

120

124

148

153

122

171

179

187

174

159

293

171

241

332

368

292

245

373

491

552

526

414

220

157

311

664

473

326

279

430

972

1064

610

292

74

38

251

454

183

202

249

508

723

681

445

124

17

4

46

125

93

70

41

144

324

292

183

32

0

0

29

2

7

2

6

19

63

85

35

9

744

525

998

1701

1272

1045

942

1645

2752

2861

1973

1030

Wind roseSite:

S.-No.:

FINO II

S0

meteorological measurement

Germany

01.08.2007 00:30:00

30.09.2009 22:30:00

ZS0-070801_090930

Diagram:

Averaging:

1.

Project:

Country:

Begin:

End:

File:

2.

Hourly Values

Parameter

[m/s]

Unit[°]

Nr.

wind speed Vector 102,5mwind direction 91,8m

Hauptwindrichtungssektoren (Stundenmittel): 210°- 300°

maximale Hauptwindrichtung (Stundenmittel): 270°

Page 17: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

TurbulenzintensitTurbulenzintensitäät in 102,5t in 102,5 m m üü. MSL (August 2007 . MSL (August 2007 -- September 2009)September 2009)

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Mittlere Turbulenzintensität (10-Minuten-Mittel): 5,5 %

0 5 1 0 1 5 2 0 2 5

W in d g e s c h w in d ig k e it 1 0 2 .5 m [m /s ]

0

0 .2 5

0 .5

Turb

ule

nzin

ten

sität [-

]

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

++ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

++

+

+

+

++

+

+

+

++

++

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+++

++++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+ +

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+++

+

+

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+ +

+

+

++

+

++

+++

+

+

+

+

+

+ +++

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

++

+

++

+

+++

+

++++

+++

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+++

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+ +

+++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

++

+ +

+

+

++ ++

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

++ +

+

+

+

+

+

+ ++

+

+

+++

+

+++

+

+

+

+++

+

+

+

+

++

+

+ ++

+ +

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

++

+

++

+

+ +

++

++

++

++

+ +

++ +

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+++

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

++

+ + +

++

+

+

++

++ +

+++

+

+

++

+

++

+

+ +

+++

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

+ +

+

+

+

+

+ ++++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

++

++

+

+

++

++

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+++

+

++

+

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

++

++

+++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ +

+ +

+

++

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ ++ +

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+ ++

+

+++

++ +

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

++++

+++

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+ +

++

+++ + + +

++

+

+

+

++

+

++

++

+

++

+

+ ++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++ ++

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

++

+

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ +

++

+

+

+++

+

+

+

++

+

+

+

+ +

+

++

++ +

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

++

++++

+ +

++

+++

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+ +

++

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

++

++++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+ ++

+

+ +

+

+

+++

+

+ +

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

++

+

+

+

+

+ +

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+

++

+

+

++

+

+ ++

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+ +

+

+

+

++

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+ ++

+++

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+ +

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

++

++

+

++

+

+ ++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

+ +

+

+

+

++++

+

+

+

+

+

+

++ +

++

+

+

+ +

+

+

++

++

+

+

+ ++

+

+ ++

++

++

+

+

+

++

+

+

+ +

+

++

+

+ +

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ + +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+

+

+

+

+

++

+ +

+

+

++

+

+ ++

+

+

++

++

+

+

+ +

+

++

+

+

+

+

+

+++

+ +

+

+

+

+

++

+

++

+++++

+

+

++

++

+

+

+

++

+

+++

++

+

+

+

+

++ ++

+

++

+

+

++

+

++ +

++

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+ +

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+ + +

+

+

+

+

++ +

+++

+ +

++ +

+

+

++

+

+

+

++

+

+

++

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+++

+

+

+ + +

+

+

+ + +

++

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ ++

+ +

++

+

++

++

++

++

+

++

+

++

++

++

+

++

++

+++

+

+

++ +

+

++

+

+ ++

+

+

++

+

+

+

++++

++

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ +

+++

+

+

+

+

+ +

+

++++

++

+

+

+

++

+

+

++

+++

+

++

+

+ +

+

++

++

++

+ + +

+

++

+ +

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

++ ++

+++

++++

++

+

+

+

+

++ +

+

+

+

+

+++

++

+

+

++

+

+++

+

+

++

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+++++ + +

+

+

+

+

+

+

++

+

++ +

+

+

++

+ ++

+ +

++ +

+

+ +

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+++

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+

++

++

+ ++

+

++

+

+

+

+

++

+

++

++

+

+ ++

+

+

+++

+

+

+

+ +

+

+

+

+

++

++

+

+ +

+

+++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

++

+

+

+

+

++

+

+ ++

++

+

+

++

+

+

+

+++ +

+

+

+

++

+

+

+ +

+

+

++

+++

+

+

+

+ +

+ +++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

+

+

++

+

+

+

++

++

+ +++ ++

++

+++

+

+

++

+

+ +

++

+ +

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++++

++

+

++

+++

+ +

+

+

++

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ + +

++ +

+

+++

++

++

+ ++

+

+

+

+

+

+

++

++

+

++

++

+

++

+

+

+ +

+

+

++

++

++++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

+++

+ +

+ ++

+

+

++

++

++ +

+

+

+

+ ++++

+++

+

+

+

+++

++

++++

+

++

++

+ +

++

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ +++

++

+

+

++

+ +

++++

+++

+

+

++

+ + +++

+

+

+

++

+++

+

+

++

+

+

+

++

+

+ ++

+

+

+

++

+

+

+

++

+ +

++

+++

+

+

++++

+

+

++

+

++

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++ ++

+

+

+

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+ ++ ++

+++

+

+

+

++ +

++

+

++

+++

+ + ++

+

+

+

+

+

++

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ ++

+

++

++ ++

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+ +

++

++

++

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

++++ +

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+ ++

+

+ +

+ +

+

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+ + +

+

++

+

++

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+ ++

+

++++

+

+++

++

++ +++

+

+

++

+

+++

+

+

+

+

++

+ +

+

++

+

+ +

+

+ ++

+++

+

++

++

+

+

+

+

+

++

+ +

++

+ +

+

++

+

+

+++

++

++

+

+

+

++

+ ++++

++

++

+ +

+

++ + +++ +

+

+++

++

+

+++++

+ +++

+

+

++

+

+++

+

+

++

+

+

++

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+ ++ ++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+ +++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

++

+

+

+ +

+

+ +

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+++

+ +

+

+

+

+

++

+

++

+ +++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

++

++

+

+

++

++

+++

+

++

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

++

+

++

+

++

++ +

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ ++ +

++ ++

++ +

+ ++

++

++++

+

++ + + +

+

+++

+++

+

+

+

+

+

++

+

++

+++

++

+

+++

+

++ +

+

+

++

+

++

++

+

++

+

++

+ + ++

+

+

++ +

++

+++

+ + ++

+

+

+

++

+ + +++

++++

+

+

++

+

+++

+ +++

+++

+

+

+

++

+

+

+

++

++++

+

+

+

+++

+

++

+ +

++ +

++

+

++

+

+

++

++

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+ +

+

+

+

++++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

+

+

+

+ ++

+

++

+

+

+

+

++

++

+++

+

+

+ ++

+

+

++

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+ + + ++

+

+

+

+

+

++

+

++

++

+

+

+

+

+ +

+

+

++

+

+ ++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

++

++

+

++

++

++

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+ +

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+++

+

+

+

++

+

+

+

+ ++

+

+

++

++

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

++

+

+++

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

++

++ +

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

+ +

+

+

+

+

++

+ +

+

++

+

+

+

++ +

+

+

+

+++

++

++

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++ +

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++ +

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+++

++

+

++

+

+

++

+++

+

++

+

+

++++

+

++

+++

++

+

+++

++

+

+++

+

++

+ +

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+ ++

++

+

+

+++++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

++

++

+

+

+ +

+

+

++

+

+

++ +

+ ++

++

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+++

+

+

+ +

+

+++

+

++

++

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

++

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++

++

+

+

+ +

+ +

++

+++

++

+

++++

+

+

+

+ +

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

++++

++

+ +

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

++

+

++

+

+++

+

+

+

++

+ +

++++

+

+

+

+

++

++

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

++

+

+ +

++

+

+ +

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

++

+++

+ +

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

++

+

++ +

++

+ +

+

+

+

+

+

+

+

++ + +

+

++

++

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+ +

+

++

+++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

+

+

+++ +

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

++

+

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+++

+

+

+

+

+

+ +

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

++

+

+

++++

++

+

++

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+++

+

+ + +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+ +

+

+

+

+ ++

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

+ +

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++ +

++

++

+

+

++ ++++

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+ +

++

++

+

+

++

++

+++

+

+

+

+

++

+

+

++ +

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

++

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

++

+

+

++ + +

+++

+ +++

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+++

++ +

+

+

+

+

+ +

++

++

+

++

+

+

+

+

++

+

++

+

++

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+ +

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

++

+

+

+++

+

++

+

+

+ +

++

++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

++

++

+

+

+

+

+

+

++

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++

++

+

+

+ +

+

+

+

+ +

+

++

+

+

+

+

++

++

+

+

++ +

+ ++

+++

+++

+ ++

+

+

+

++

+

++

+ +

++

+

+

+

+

+

++

++++

++

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+ ++

++

+++ ++

+

+

++ +

+ +

+

+

+ +

+

++

+

+ +

+

+++

++

++

++ +

+

++

++

+

+

++

++

+

+

+

++

+

+

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

++

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ +

+

+

++

+

+

+

+

++

+++ +

+ ++ +

++

++ ++ + +

++

+

+

+ +

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+ +

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

++

+

++

++

+

++

+

+

+

+ +

+

++

+

+

+

+ +

++

+

+

++

+

+

++

+ ++

+

+

++

+

+

++

+

++ ++

+

+ ++

+

++

+

++

+

++

+++

+ ++

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

++

++

++

+

+++

+

+

+

+

+

+ ++

++

+

+ ++

+++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+ +

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

+

++ + +

+

+

+

+

++

++

+++

+

+

++

+

+

+

++

+

++++

+

+ +

++

+

+ ++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+ ++

++

+

+

++

+

+

+

+ +

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

+

+ +

+

+

+

++

+

+

+

++ +

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+++

+++

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

++

+

+

++

+++

+ +

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

++

++

+

+

+

++

+

+ +

+

++

++

+

+

+

+++

++

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++ +

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

++

+

++

+

+++

+

+

+ +

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+ +

+

+

+

+

+++

++ +

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+ +

+ ++

+

+ ++

+

++ ++

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

++

+

+

++

+

+

+ +

++

++

+

++

+

++

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+ ++

+

+++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

++

++

+

+

+

+

+

++

+ ++

+

+ + +

+++

+

+

+

++

++

+

++

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+ +

++

++

+

++

++

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++ +

+

+

+

+++

++

+

+

+

++

+

++

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+

++

+

++

+

+++

+

++

+

++

+

++

+

+

+

+

++

+

+

++ +

+

+

++

++

+

++

+

+

+

++

++

+

+

++

+

++

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

++

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+ ++

++

+

++

++

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+ +

+

+

+

+

+

+++

+

+++

++

+

+

+++

+

+ ++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+ +

+

+ +

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++++

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+++

+

+

+

++

+

++

++

+

+

+

++

+ ++

+

+

+

+

++++

++

++

+

++

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+ ++ + +

+

++

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

++ ++ +

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

++

++

+++

+ +

+

+

+

+

+

+ +

++

++

++

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

++

+

++

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

++

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ ++ +

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++++

+

+

+

++

++

+

++

++

++

+ +

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

++

++

+

++

+

++

++

+

++

+

++ +

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+ + +

++ +++

+

++

++

+

+

++

+

++

+

++

+

+

+++

+

+

++

+

+

++

+

++

+

++

+

++

+

+

+

++

+++

+

+

+

+

++

+++

+ + +

+

++ +

+

+

+++++

++++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++ ++ +

++

++

++

+

+

+

+

+ ++

++

+

++

+

+

+

++

+++

+

+

+

+++

+

++

++

+

+

++

+

+++

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+ +

++

+

++

+

+

++

+

++

++

+

++

+

+

+

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

++

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

+ + +

+

++

+

++

++ +

++

++

++

+

++++

+

+

+

++

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+++

+

++

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ +

++

+

+

+++

+

+

++

+

++

++ +

+

+

+ + +

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++

++

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

++ +

+

++

+

+

+

+++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+++++

+

+

+

++

+

+

++

+

+

++

+

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+ + +++

+

++

+ ++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

++

+

+

++

+++

++ +

+

++

+

++++

++

+

+

+

+

+++

++

+

++

+

+

+

++ ++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ +

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+ +

+ ++

++

+++ + +

++

++ +

++

++++

+

+

++ +

++

+

+

+

++

+

++

++

+

+

+

+

++ ++

+

+

+

+++

+

++

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+ +

+

++

++

+

++

+

++

+ +

+

++

+

+++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ +

+

+

+

++

++

+

++ ++

+ ++ + +

++

++

+

++

+ +

+

+

++

+

++ +

++++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ +

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+ +

+

+

+ +++ ++

++

++ +

+

++

+ ++

+

+

+

++

+++ +

+ +

+

+

++

++

+

++ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+ +

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

+

+

+

++

+++

+

+

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

++

++ +

+

+

+

+

+

+

+ +

++ +

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

++

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+ +

+

+

+

++ + +

+

++

+

+

+++

+

+

+

++

+ +

+

+

++

+ ++

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

++ +

+

+

++ +

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+ +

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+ +

+

++

++

+

+

+

+

++

+

+++

+

+

++

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+ +

++

+

+

+

+

+++

++

+

+

+

+

+ +

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++ +

++

+

+

+

+++

++++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

++

++

+++

+

+

++

+

+ ++

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+ +

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+ ++

+

+

+

+ +

+

+

++

++ +

+

++ +

+

++

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

++

+++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

++

++

+

+

++

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+ +

++

+

+

+

+

+

+ ++

+

++

+++ ++

+++ +

++

++

+

++

+ + +

++

+++

++

+

+

++ +

+

+

++

+

+

+ +

+

++

+

+

++

+

+

+

++

++

+

+++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+++

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ ++

+ +

+

++

++

+

+

++

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++

+

++

++

++

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+++

+

+

+

++

+

++

++

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+++

+

+

++

+

+

++

++

+

+ ++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

++

+ +

+

++

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+ +

+++ +

+ ++

++

+

+

+

++

+

+

+

++

++

+

++

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+ +

++

+

+

+ +

++

+

+

+

+ ++

++

+

++

++

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+ +

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+ +

++

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

++

+

+

+

+

++

+++

+

+ +

++

+

+++

+

+

++

+

+

+

+ +

++

+

+

+

+

+

+++

+++

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+ ++

+

+

+

+

+++

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+

+

+

++

+

+++

+++

+

+

+

+ +

+

++

+ ++

+

+

+

+

++

+

+

+ + ++ +

++ ++

+

++

+++ +

+

+

+ ++

+

++

+

++

++

+

+

+

+

+

++

++

++

+

+

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+ + +

++

+

+

+

++

++

+

++

+

++

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+ + +

++

+

+

+

+

+

+ ++

++

+

++

+

+

+

+

++

++ ++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++ + +++

++

+++

+ +

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+ ++

+

++

++

+

+

+

+

+

+

+

++

++

+

+

++

+

+ +

+

++

+

+

+

+

++

+

+

+++

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

++

+

+++

+

++

++

+

+

+

++ +

++

+

+

+

+ +

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+

+

+

+

+ + ++

+

+

+

+

+

+ ++

+

++

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

++ + +

+

+

+

+

+

+

+ +

+

+

+ +

+

+

+

+

++

+

++

+

+

+

+

+

+ +

+ ++

++

+

+

+

++

+

++

+

+

+

++

++

++ +

+ +

+

++ + +++

+ ++

++

++

+

+

+

+

+

+ +

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

++

+

++

++

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

+ +

+

++

+

++

+

+

+

+ ++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ ++

+

+

+

+ +

++

+

++

+

++

+

+

+

+

+ +

+

+++

+

+

+

++

+

+

+

+ +

++

++

+

+

++

+

+

+++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

++

++

++ +

+ +

+

++

+

+

+

++

+ ++ +

++

+

+

+

+

+

++++

++ +

+

++

+

+

+

+

+

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +++

+

+

+

+

+++ +

+

+

+

++

+

+ ++

+

+

+

++

+

+

+

+

+

++

+

++

++

++

+

++++ +

+

+

+

+

+

+

+

++++

+

+

+ ++

+

++

++

+

+

+

+ +

++

+

++

+

+ +

+

+

++

+ +

++ +

++

+

+

++

+

+

+

++

+

+

++ ++

+

+

+

++

+

+ +

+

++

+

+

+

+

+

+

Page 18: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

HHööhenprofil von 32,4 m bis 102,5 m henprofil von 32,4 m bis 102,5 m ÜÜ. MSL (. MSL (Mai 2008 bis September 2009)Mai 2008 bis September 2009)

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Höhenprofil alle Sektoren

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

8,0 8,5 9,0 9,5

v [m/s]

Höhe

ü. M

SL

[m]

Höhenprofil 240° - 300°

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

9,0 9,5 10,0 10,5

v [m/s]

Höhe

ü.

MS

L [m

]

Page 19: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

Mittlere Windgeschwindigkeit in 102,5Mittlere Windgeschwindigkeit in 102,5 m m üü. MSL (Aug.. MSL (Aug. 2008 bis Sep. 2009)2008 bis Sep. 2009)

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

Verlauf der kummulierten Monatsmittel der Windgeschwindigkeit

9,9 m/s

9,2

9,4

9,6

9,8

10,0

10,2

10,4

10,6

10,8

11,0

11,2

Apr. 07 Aug. 07 Nov. 07 Feb. 08 Jun. 08 Sep. 08 Dez. 08 Mrz. 09 Jul. 09 Okt. 09

v [m

/s]

Langzeiteinordnung WICO

Prognose MIUU-Model (2005)

9,8 m/s

9,0 m/s

Page 20: Meteorologische Messungen auf der Forschungsplattform FINO II · Windrichtungsverteilung in 102,5 m ü. MSL (August 2007 - September 2009) WIND-consult Ingenieurgesellschaft für

6.6. Ausblick Ausblick

WIND-consult Ingenieurgesellschaft für umweltschonende Energiewandlung mbH

� langjährige meteorologische Datenreihen(Datenbank ODIN beim BSH)

� Wind- und Energiepotential für OffshoreWindparks in der südlichen Ostsee

� belastbare Ertragsprognosen Offshore

� Turbulenzuntersuchungen

� Extremwertanalysen / Boenstruktur

� Leistungsmessungen an WEA

� Lastannahmen für Offshore WEA

� Energieerträge und Abschattungsverlustein Offshore-Windparks