Pupillentrainer12 08 18-12-2008 11:1811:3 Pagina 1 Januari ... · met een half oog onze spitsen ziet. Dat vinden spelers leuk. Niet alleen hard met ze omgaan maar ze ook proberen

Januari 2009 | Jaargang 3 | € 6,45

de Pu pill entra i n erH é t va k bl a d voor de moderne jeu gd tra i n er

In tervi ews m et o. a . :Arjen Kuin, “Ontwikkelingsgericht voetbal”

AZ: Aloys Wijnker, klein en kwaliteitsrijk

FC Utrecht: Koos van Tamelen, gedreven hoofdjeugdopleidingen

trends • on t wi k kel i n gen • pra k tij k voorbeel den • intervi ews

Pupillentrainer12_08 18-12-2008 11:1811:3 Pagina 1

2

Inhoud

Leeftijdscategorieën België

Debutanten5 jaar

Duiveltjes6 - 8 jaar

Pre Miniemen9 - 10 jaarMiniemen11 - 12 jaar

Knapen13 - 14 jaar

Het abonnement kan op ieder moment ingaan.Opzegging dient schriftelijk te worden ingediendbij de uitgever uiterlijk twee maanden voor het afgelopen van de abonnementsperiode of 6 nummers.

Colofon

Contactde PupillentrainerTel: 0297 - 523 059Fax: 0297 - 523 174E-mail: [email protected]

RedactieHoofdredacteur: Warner de WeerdHans VisserFons van den Brande (Column)Rik OssenkoppelePeter OttevangerStan BosMarcel Wagenhuis

Abonneeservice & VerkoopSylvia VromansDeborah WagenhuisTel: 0297 - 523 059

UitgeverMarcel Wagenhuis

VormgevingMag’s & MediaMJ|dtp

DrukIdema Grafimedia, Medemblik


Vaste rubrieken

VoorwoordMarcel Wagenhuis 4

OefeningenFC Oranje 11Arjen Kuin 16Jonathan Jeugdopleiding 24AZ 31Roel Timmer 38

ColumnFons van den Brande 38

3

Inhoud De Pupillentrainer | Januari 2009

Interviews & onderwerpen

Hans Kraay juniorSuccesvol in eenvoud 5

Hollands Glorie in SpanjeHet buitenlandse FC Oranje 7

Arjen Kuin:Bijna 90-jarige SDZ kiest voor het ONTWIKKELEN van jeugdvoetbal! 13

Koos van TamelenMet sfeer, discipline en kwaliteit naarresultaat 18

Jonathan JeugdopleidingProfessionele opleiding voor ongeselecteerde pupillen 21

AZKlein en kwaliteitsrijk 26

Pupillenvoetbal is booming in NederlandVooral de F-pupillen en het meisjesvoetbalzitten in de lift 33

Roel TimmerNoodkreet om goede jeugdtrainers 34


4

Voorwoord Marcel Wagenhuis

Voorwoord

Geachte abonnee,

Wat is er prettiger om rustig bij de kerstboom uw licht op te steken over de nieuwste ontwikkelingenop het gebied van pupillenvoetbal en daarmee ideeën op te doen voor de tweede helft van het seizoen? Wij van De Pupillentrainer durven te stellen dat wij weer een kwalitatief goed nummer uit-gebracht hebben. Een nummer, waarin u als lezer de opleidingen van twee BVO’s, AZ en FC Utrecht,kunt beoordelen en vergelijken. Een nummer, waarin aan de hand van oud-voetbalprof Roel Timmereen nieuwe voetbalvisie wordt gepresenteerd. Een nummer, waarin ook de amateurclubs niet wordenvergeten: aan bod komen SDZ en VV Jonathan. En dan is er nog een niet alledaags verhaal uit hetbuitenland, uit Spanje, waar Nederlanders onder de treffende naam FC Oranje een eigen club metjeugdopleiding draaiende houden. Verder nog dit: weet u hoeveel pupillen er eigenlijk voetballen inNederland? Op deze en andere vragen vindt u in dit nummer het antwoord. Daarnaast heeft De Pupillentrainer aan iedereen, die voor 1 december 2008 geregistreerd stond alsabonnee, een kerstcadeau geschonken in de vorm van een digitaal trainingsboek met daarin ondermeer de visie en oefenstof van René Meulensteen. Wie het bestand nog niet heeft ontvangen, maardaar wel recht op meent te hebben, kan een mail sturen naar [email protected] ons slechts nog aan alle abonnees veel leesplezier, prettige feestdagen en een gelukkig nieuw-jaar toe te wensen.

Marcel WagenhuisUitgever


5

De Pupillentrainer | Januari 2009Warner de Weerd Hans Kraay junior

Als televisiekijker kennen we de voormalige profvan onder meer NAC, Haarlem en Telstar om zijngepeperde uitspraken als met de riek tussen detanden en tackelen tussen de hunebedden door.Om nog maar niet te spreken van zijn reactienadat zijn club aan Roda JC gekoppeld werd:‘Dit is de meest waardeloze loting ooit’, zo vieler uit zijn mond op te maken. ‘Het is net zo ietsals een strafkamp’ ,,Daarmee bedoelde ik alleenmaar dat we veel liever thuis tegen Roda haddengeloot”, vertelt hij. ,,Of uit tegen clubs uit debuurt zoals Achilles , NEC en de Graafschap.”Aad de Mos, oud-trainer van Vitesse, belde de48-jarige ‘Kraay’ daags na de wedstrijd tegenVitesse op. ,,Hij zei (lachend) tegen me dat ikmet mijn eenvoudige benadering een gevaar benvoor het trainersgilde. Ik heb hem uitgelegd datik , met name in de aanloop voor het duel tegenVitesse, ook uren en uren bezig ben geweest omdie gasten op een zo’n goed mogelijke manierneer te zetten. Maar we moeten het met zijnallen niet moeilijker gaan maken dan het is! Laatik voorop stellen dat ik veel respect heb voormannen als Coerver, Meulensteen, maar ook bijvoorbeeld Ricardo Moniz. Zij hebben kennisvan zaken en maken jonge en oude spelerstechnisch beter. Dat is geweldig. Met name voorechte talentvolle jeugdvoetballers. Maar in dietwee of drie keer anderhalf uur dat wij volwassenkerels trainen in de hoofdklasse heb je je handenvol om ze heel erg fit te krijgen. En om ze in‘jouw’ systeem te laten functioneren.

Derde manDe visie van Hans Kraay junior draait om ‘dederde man’. ,,Ik had er vroeger een hekel aanom als verdedigende middenvelder met mijn rugnaar de tegenstander aangespeeld te worden.Dan moest ik eerst draaien en doen. En daarwas ik niet behendig genoeg voor als midden-velder. Ik vond het veel prettiger wanneer onzecentrale verdedigers mij oversloegen, onze num-mer tien aanspeelden en dat ik dan de ‘derde’man werd. De derde man staat namelijk altijdmet zijn gezicht naar de goal van de tegenstan-der. En volgens mij is het de bedoeling dat iedaar zo vaak mogelijk in moet. Of zie ik dat nouverkeerd? Dus trainen wij uren en uren op de‘derde’ man zoeken. Een krachtige fitte ploeghebben, spelen en doorbewegen, hard inspelenen de ‘derde man zoeken zijn een beetje mijnuitgangspunten. . De kracht van ons voetbal zithem in de eenvoud en de duidelijkheid!” Hans Kraay junior vormt bij FC Lienden een driemanschap met Jan Veldhuizen en Piet deKruif. ,,Jan is de man die me aangeeft hoever we kunnen gaan in conditie trainingen. En hijheeft op de cursus oefenmeester 1 preciesgeleerd wat periodisering in houdt. Ik kan hetwoord nog niet eens spellen…maar Jan geeftwel aan wanneer we aan de duurtraining gaanen wanneer we vol kunnen sprinten.”,,Ik vind het ook heerlijk om onze talentvollerechtsbuiten Frank Hol te helpen hoe te staan,wanneer hij wordt aangespeeld.

Hans Kraay junior, de succestrainer van FC Lienden, houdt voetbal simpelp e a u

Succesvol in eenvoud LIENDEN- De beelden van SBS 6 voorafgaande het bekerduel tegen Vitesse waren veelzeggend.Hans Kraay junior had in de voorbespreking een papiertje op de kleedkamer opgehangen. Er stonden vier zinnen opgeschreven. Oneliners met één kernboodschap: ‘geniet en ga ervoor’.Geen tactische uiteenzetting, geen slimme vondsten, maar twee simpele boodschappen. Het wasgenoeg om negentig minuten later met zijn spelers een geweldige stunt te vieren. Het is momen-teel genoeg om bovenin de hoofdklasse C mee te draaien. Hans Kraay junior lijkt te spotten metmoderne voetbalwetten. Hij lijkt de jongste exponent van een oude voetbalgeneratie. Van eentype als Van Hanegem, maar ook bijvoorbeeld de charismatische Fritz Korbach die inmiddelsgestopt is als hoofdtrainer. De in Utrecht geboren ‘Kraay’ heeft op het oog niets met handelsge-richte of bewegingsgerichte benadering, met Coerver of met Meulensteen. Maar dat is toch niethelemaal waar.


6

Als onze rechtsback de bal had dan stond Frankaltijd vol met zijn rug naar de tegenstander, metals gevolg dat ie die ook nooit zag. Ik verteldehem dat ie opengedraaid , met zijn rug naar dezijlijn moet staan zodat ie en onze back ziet enziet hoe dicht ie gedekt wordt en dat ie ook nogmet een half oog onze spitsen ziet. Dat vindenspelers leuk. Niet alleen hard met ze omgaanmaar ze ook proberen beter te maken.”Hol is zoals dat heet een lastige jongen. ,,Bij Bennekom kon hij niet aarden”, vertelt de‘Kraay’. ,,Ik heb hem met open armen ontvan-gen, want ik hou van lastige jongens. Zij zijnvaak het eerlijkst. Het gaat er alleen om dat jealles wat je tegen je zegt ook met je hart doet.Die jongens hebben het gelijk door wanneer jeals trainer machtspelletjes speelt of hen bedu-velt. Geloof me, ik ben kneiterhard als Hol of wiedan ook slecht gespeeld heeft. Maar als hij heeftgeëxcelleerd, dan prijs ik hem ook en geef hemeen aai over zijn bol.” Hans Kraay junior staat nadrukkelijk tussen zijnspelers: als hij een straftraining geeft, doet hijdaar zelf ook aan mee, omdat hij vindt dat netzo schuldig aan de wanprestatie. En die trainin-gen, die duren vaak lang. ,,Laatst zei een spelertegen me dat het al kwart voor twaalf was. Hadik niet eens in de gaten. Ik vind dat ook niet zobelangrijk. Waarom zou je als trainer van een

amateurclub beperken tot anderhalf uur? Bij FCLienden willen we de beste amateurclub vanNederland zijn. Redden we dat kwalitatief niet,dan willen we de fitste amateurclub vanNederland zijn. Al vind ik het leuk om de spelersook in dat opzicht te verrassen. Dan zeg ik naveertig minuten ‘het is mooi geweest voor van-daag’. Zie je al die verbaasde koppies kijken.”De fitheid van de spelers van FC Lienden vorm-de een belangrijke reden van het succes tegenVitesse. Maar er was meer: de ‘Kraay’ had zijnspelers gewezen op de kwetsbaarheid van hetcentrale duo Sansoni/Sprockel. ,,Ze kunnen hunman afdekken, maar als die er niet is, weten zeniet wat met de ruimte te doen. Toen we daar-naast de ruimtes klein hielden en ze de bal gin-gen passen naar de backs, toen zijn we die opeen ongelooflijke manier gaan afjagen.”Hij weet dat FC Lienden normaal gesproken inde volgende ronde het onderspit delft. ,,Roda uitis natuurlijk normaal dat we daar een paar flinkedraaien om de oren krijgen. Maar ook tegen hengaan we niet met zijn elven in onze eigen zestienstaan om ballen weg te ‘roeien’. Dat hebbenonze jongens niet verdiend dat een trainer zo wilspelen. Zij zijn zover gekomen..en dan moet jeze ook een beetje laten genieten door zo af entoe ook eens op hun helft te komen.Want volgens mij moet ie er daar in…toch?”

Hans Kraay junior Warner de Weerd


7

De Pupillentrainer | Januari 2009Arnold Overhaart FC Oranje

Hollands Glorie in Spanjee a u

Het buitenlandse FC Oranje

ALBIR- Een Hollandse voetbalopleiding in hetbuitenland opzetten valt niet altijd mee. Het verhaal van FC Oranje is in dit verband daarominteressant. Deze club in eerst Benidorm en nu Albir bestaat al ruim twintig jaar. ArnoldOverhaart vertelt namens dit ‘buitenlandse’Oranje over cultuurverschillen, taalproblemenen het verschil in denkwijze over de jeugdop-leiding tussen Nederlanders en Spanjaarden.Een monoloog die soms de wenkbrauwen doetfronzen van verbazing.

,,De voetbalclub FC Oranje bestaat al 23 jaar,ooit begonnen in 1986 als een vriendenploeg die uitkwamen in een competitie zoals wij dievroeger in Nederland als zomeravondcompetitiebetitelde. Verschillende camping- en horecagele-genheden in en om Benidorm vormden huneigen teams en speelden vervolgens tegenelkaar in deze competitie. U kunt er vanuit gaandat rond 1986 bij het ontstaan van FC Oranje devoetballers allemaal rond de twintig jaar waren.In de loop der jaren zijn er wat spelers afgevallenen weer nieuwe spelers bijgekomen. Met hetverstrijken der jaren kwamen er kinderen om de hoek kijken. Aangezien de spelopvatting enomgang met jeugd bij de Spaanse voetbalclubsniet overeenstemt met de Hollandse manier vanvoetbalbeleving werd er in 2003 door FC Oranjebesloten om met een jeugdteam te beginnen. Dit team kwam uit in het seizoen ’03-’04 enheette wat ze in Spanje noemen de Bejamines.In Nederland zouden wij de E-pupillen zeggen.Deze groep werd getraind door goed willendeouders, ooms en opa’s.

NiveauGevoetbald en getraind werd er in het begin opvelden waar je, bij wijze van spreke, niet eens jehond zou uitlaten. Maar er werd geroeid met deriemen die er waren. Ondanks het slechte velden bijhorende resultaten kreeg FC Oranje in het

tweede jaar, het seizoen ’04-’05, voldoende aan-was voor een tweede jeugdteam. Zo begon dejeugd van FC Oranje langzaam maar zeker vormte krijgen. Het spel niveau was laag maar despelvreugde groot! Voor het seizoen ’05-’06 hadFC Oranje een nieuwe trainingslocatie toegewe-zen gekregen en wel bij het kustdorp Albir. Hetgrasveld was een stuk beter, maar het veld wasniet egaal wat de training en balcontrole niet tengoede kwamen. Tijdens de wintermaanden werder door FC Oranje zelf licht aangelegd zodat erin de vroege avond toch getraind kon worden.Ondertussen was de FC Oranje jeugd alweereen stukje gegroeid en had de club een F-, E-,D- en C- team. Het voetbalniveau was nogsteeds laag maar het plezier was nog onveran-derd hoog.

Een nieuw beginDe zomer van 2006 werd de mooiste zomer inde geschiedenis van FC Oranje. In aanloop naarhet nieuwe seizoen ’06-’07 mocht FC Oranjegebruik gaan maken van het nieuw aangelegdkunstgrasvoetbalveld in Albir Playa. Op een oud-Hollandse manier werd er met man enmacht gewerkt om het nieuwe complex eenstukje ouderwetse Hollandse voetbalclubsfeer te geven. Met de ingebruikname van het nieuwevoetbalveld groeide FC Oranje nog sneller danvoorheen en zo kon de club in het seizoen ’06-


8

FC Oranje Arnold Overhaart

’07 beginnen met twee F-, E- en D-teams pluseen C-, B- en A-ploeg en een damesteam welkewij de Lady’s noemen. Naast deze jeugd teamswas FC Oranje ook gegroeid bij de senioren. Declub had naast een seniorenteam ook een vete-ranenploeg.Dat FC Oranje zo snel in ledenaantal is gegroeidis prachtig, maar met groei komen er ook pro-blemen! De nadruk lag vorig seizoen dan ooktevens op de eigen organisatie: nog nooit eerderhad FC Oranje zoveel leden gehad en binnen declub waren ook weinig mensen met voldoendeervaring om de club organisatorisch goed oppoten te zetten. De organisatie op poten zettenis redelijk gelukt. Daarnaast zijn er, in het seizoen ’07-’08, de eer-ste stappen gezet om er voor te zorgen dat dejeugd ook een toekomst zou hebben bij FCOranje. De club is met een nieuw eerste teamgestart dat uitkomt in de tweede klasse regio-naal, vergelijkbaar met ongeveer de tweede ofderde klasse in Nederland. Nu is er naast hetteam dat uitkomt in de Aficionades (vijfde klasse)er een team bijgekomen waarin de wat meergetalenteerde jeugd spelers kunnen doorstro-men. Ook is er vanaf dat seizoen één keer permaand een trainersstafvergadering waarin zovermogelijk alles wordt besproken met alle jeugd-trainers. Langzaam maar zeker zag je de resulta-ten verbeteren van verschillende jeugdteams: depunten komen nu regelmatiger dan voorheen dekant op van FC Oranje.

SelectieBij de jeugd in Spanje begin je pas in de C met11 tegen 11 te spelen. Voor Nederlandse begripis dat laat, aan de andere kant doet al vanaf deeffies de buitenspelregel opgeld met een kleinverschil: de buitenspellijn licht ongeveer gelijkmet de vroege zaalvoetbalschietlijn. Daarnaastkennen ze hier penalty’s toe bij de jongste jeugd.In Spanje is het niet gewoon zoals in Nederlandom bijvoorbeeld tien F-teams te hebben. Bij demeest clubs zijn er in elke sectie twee teams.Dat is wat in Nederland selectie wordt genoemd.In Spanje wordt er dus alleen maar met selectiesgewerkt! Aan het begin van ieder seizoen wor-den er selectiewedstrijden gehouden door deSpaanse clubs en dan moet je voorstellen dathet niet uitmaakt in welke klasse er wordtgespeeld en dat de spelers die de selectiewed-strijden spelen uitgenodigd zijn! Het kan dusgebeuren dat je bijvoorbeeld bij een Spaanseclub al vijf jaar in de jeugd mee speelt, maar dater dan bij de selectie wedstrijden een spelerkomt waarvan de trainer denkt dat hij beter is. Indat geval kan dat spelertje dat al vijf jaar bij dieclub zat op zoek naar een andere club. Ook kanhet zijn dat er maar één van de twee broertjes bijeen club mag voetballen omdat het anderebroertje niet goed genoeg wordt bevonden!.Laatbloeiers bestaan dan ook niet in Spanje: Jekrijgt gewoonweg de kans niet. Wat ook eengroot probleem is: In Spanje kun je van club ver-anderen gedurende het hele jaar. Je weet danpas aan het begin van het seizoen welke spelerser nog zijn.

Andere visieDat houdt mede in dat je in Spanje een anderevisie en een ander stappenplan op na dient tehouden om spelers op te leiden. U zult begrijpendat er bij FC Oranje voornamelijk niet-Spanjaarden voetballen en dat de spelopvattingtotaal anders is dan de Spaanse. Het gevolgdaarvan is dat de trainingscursus die hier inSpanje wordt gegeven totaal afwijkt van ‘de’


9

Arnold Overhaart FC Oranje De Pupillentrainer | Januari 2009

visie van FC Oranje. Het bijna enige wat je ervan leert is hoe alle tegenstanders voetballen: 4-4-2 zonder variatie of gedacht, hier is de bal,daar is het doel en zie maar dat je scoort.De Spaanse clubs trainen, op een manier datlijkt het alsof ze in het circus zitten: Bijna alleszonder bal, door hoepels springen, tussen paal-tjes rennen, over en onder latjes springen, dui-ken enzovoortsBij FC Oranje daarentegen traint de jeugd bijnaalles met de bal aan de voet en krijgen de spelerstrainingsoefeningen voor zowel de linker als re c h-tervoet. Bij FC Oranje pro b e ren wij de kindere nook te leren dat voetballen geen individuele sportis, maar een teamsport. De tegenstander kanindividueel beter zijn, maar een team dat individu-eel zwakker is, maar als team voetbalt, is sterkerdan welke individuele tegenstander dan ook.

De Hollandse potClubliefde, zoals wij dat in Nederland kennen, ishier in Spanje onbekend. Vriendschappelijk wed-strijden kunnen de Spanjaarden ook niet spelen.Het enige wat telt is winnen en het maakt niet uithoe zij winnen als ze maar winnen. Ook al is hetmaar op papier. Natuurlijk doen de teams van

FC Oranje hun uiterste best om de wedstrijdente winnen maar dat gaat niet ten kosten van hetspelplezier! Het sociale aspect is bij FC Oranjenamelijk ook heel belangrijk. Natuurlijk probeertFC Oranje van iedere speler een topspeler temaken, maar mocht een speler een vriendjemeenemen met de vraag of hij kan komen voet-ballen, of een broertje wil ook graag tegen eenbal aan gaan trappen, dan wordt hij zeker nietde deur gewezen. Als je een willekeurige volwas-sen voetballer zou vragen op welke plaats hijmet zijn jeugdteams ieder jaar is geëindigd,weten zij hooguit te herinneren wanneer zij kampioen zijn geworden als ze dat al ooit zijngeweest! Van alle andere jaren zijn ze het verge-ten! Wat ze nog wel weten, zijn de specialemomenten: Een prachtig doelpunt, man of thematch zijn, een familie dag, een toernooi in hetbuitenland, een bepalende trainer enzovoorts.Het bindmiddel bij FC Oranje is dan ook ‘deHollandse Pot’. Je hebt verschillende ingrediën-ten die belangrijk zijn. Die voeg je samen enhusselt ze goed door elkaar, zodat alles gelijk-matig verdeeld is. Het resultaat is een heerlijkeHollandse Pot voetbal dat het publiek voorge-schoteld krijgt!


10


In opbouwFC Oranje is niet alleen een vreemde eend in debijt in Spanje, maar heeft naast het anders willentrainen en voetballen een probleem met de kennisoverdracht. Zo hebben wij bij FC Oranjenatuurlijk Nederlandse trainers, maar ookEngelse, Noorse, Schotse, Franse en niet te ver-geten Spaanse oefenmeesters. Daarbij gaan wijer vanuit dat alle kinderen Spaans spreken, opde nieuwkomers na, maar dat is over het alge-meen binnen een paar maanden ook opgelost.Naast de eigen aangevoerde of ontwikkelde trainingsoefeningen, wordt het noodzaak dat hetook goed gedocumenteerd wordt en voor in detoekomst voor iedere nieuwe trainer inzichtelijkwordt gemaakt in een voor hun begrijpelijk taal.Dat betekend over het algemeen dat bij FCOranje alles minimaal drietalig dient te zijn:Spaans, Nederlands en Engels.Om voor voldoende variatie in de trainingen tebehouden is FC Oranje op zoek gegaan via in-ternet.

Uiteindelijk werd Het jonge vakblad “DePupillentrainer” gevonden. Daar vindt FC Oranjealle trainingsvoorbeelden die zij zich wensenkunnen: Overzichtelijk, in duidelijke voetbaltaal,dus makkelijk te vertalen. Een droom voor iederevoetbaltrainer en zeer belangrijk voor de toe-komstige ontwikkeling van de FC Oranje jeugd!

FC Oranje All StarsAangezien iedereen wil kunnen zeggen dat zetegen ‘Oranje’ hebben gespeeld, komen erregelmatig teams uit Nederland om tegen Oranjete spelen. Na de wedstrijd wordt er gezamenlijkeen barbecue of paella, net als in Asterix &Obelix, aan een lange tafel gegeten. Natuurlijkzou het prachtig zijn als er naast de seniorenook jeugdteams een lang weekend naar Spanjezouden komen om tegen ‘Oranje’ te ballen! Allesis te regelen of af te spreken. Kijk eens op dewebsite, www.fcoranje.com of stuur een emailnaar [email protected].”


11

Arnold Overhaart FC Oranje De Pupillentrainer | Januari 2009


12



13

Hans Visser Arjen Kuin De Pupillentrainer | Januari 2009

Arjen Kuin: bijna 90-jarige SDZ kiest voorhet ONTWIKKELEN van jeugdvoetbal!We kennen de clubs in het gehele land. De verenigingen die zich met afkortingen tooien als NOAD(Nooit Ophouden Altijd Doorgaan), AGOVV (Apeldoornse Geheel Onthouders Voetbal Ve re n i g i n g ) ,DWS (Door Wilskracht Sterk), SDW (Sterk Door Wilskracht), enzovoorts. De club die wij hier aan U voorstellen, is de inmiddels 88-jarige Amsterdamse Voetbal Vereniging Samenspel Doet Zege-vieren, k o rtweg S.D.Z. Niet zomaar een “cluppie”. Zij hebben bewust gekozen het jeugdvoetbaln a d rukkelijk in de breedte te ontwikkelen. Een kweekvijver te zijn, waar pupillen in alle rust en zon-der ongezonde druk van boven - en buitenaf, kunnen worden opgeleid en waar het plezier in hetspelletje en de trainingen, voorop staat. Men heeft dat vervat in een heus protocol, waar de gehelev e reniging zich aan dient te houden. Hiermee kan SDZ een voorbeeld zijn voor vele clubs, die worstelen met hun imago. Dat bleek ons bij nadere beschouwing!

Om alles te weten te komen over het protocol“Ontwikkelingsgericht Jeugdvoetbal”, zoals hetstuk officieel heet, hebben wij een afspraakgemaakt met het Bestuurslid Technische ZakenJeugd (kortweg BTZJ) van SDZ, Arjen Kuin.Deze keer kozen wij voor het Vraag & Antwoord“model”, waarbij de geïnterviewde alle ruimtekrijgt zijn antwoorden te formuleren. Onder hetgenot van een kop koffie, geeft hij als voorzet:“Het jeugdbeleid, van F t/m A inclusief de meis-jes, is er op gericht, dat spelers, maar ook hunouders en verzorgers, het naar de zin hebben bijons. Dat het überhaupt kunnen spelen bij dezeclub, door iedereen als een plezierige en ont-spannende tijdsbesteding wordt ervaren. SDZheeft ook als moderne, hedendaagse ambitie,dat het goed leren beoefenen van het edele spel,tevens een hogere, opvoedende taak, heeft.Waar kinderen in het “echte” leven óók wat aanhebben. Bijvoorbeeld respect te hebben voor de tegenstander en de medespeler die een foutepass geeft. En eerbied te hebben voor “descheids”, ook als je het eens niet eens bent metzijn of haar beslissingen. Dat je, al samenspe-lend, als team tot grotere prestaties komt, maarwaarin ook de talentvolle individualist alle ruimtekrijgt uit te blinken. Deze aspecten komen voorjeugdspelers het best tot hun recht, als hetaccent daarbij wordt gelegd op een principiëlekeuze voor zogenaamd ontwikkelingsgerichtjeugdvoetbal. Wel belangrijk te weten, is, datselectievoetbal hier een belangrijk onderdeel vanuitmaakt, maar ook weer niet het meest belang-

rijk is. Omdat selectievoetbal consequentiesheeft voor teamindelingen en de individuele spe-lertjes, zijn hierover vooraf met iedereen duidelij-ke afspraken gemaakt. Alle regels hebben wijdus vastgelegd in het protocol, zodat hierovergeen misverstanden kunnen ontstaan.”

Wat is “Ontwikkelingsgericht voetbal”?Hij legt uit: “Ontwikkelingsgericht voetbal dientmen dus niet te verwarren met “prestatiegericht”of “resultaatgericht” voetbal. Prestaties willen we natuurlijk allemaal wel neerzetten en bij resul-taatgericht voetbal zou je kunnen denken aanhet altijd maar wìllen winnen. Maar dat is niet hetdoel dat we ten koste van alles willen bereiken.Wij bij SDZ hebben bewust gekozen voor ont-wikkelingsgericht voetbal. Daarmee streven wezoveel mogelijk de ontwikkeling na van de indivi-duele speler. Door hem (geldt uiteraard ook voormeisjes) met spelers van het eigen niveau, ondereen zekere weerstand te laten spelen. De standvan het team in de competitie is leuk meegeno-men. Maar altijd maar winnen van te lichtetegenstanders, draagt niet bij tot de nagestreef-de ontwikkeling van de individuele speler. Bijontwikkelingsgericht voetbal kan ook het wisse-len van posities behoren. Dat gebeurt bij de F-jes méér dan bij de A-junioren. Ook al is ermisschien een natuurlijke voorkeur om te spelenals aanvaller, verdediger of keeper. Training enwedstrijden zijn er op gericht, om verschillendeposities uit te proberen en om erachter te komenof een speler meerdere mogelijkheden heeft.


14

Arjen Kuin Hans Visser

Dat kan hij of zij natuurlijk ook zelf ontdekken.Dat activeren we ook. Spelers die ‘het in zich’lijken te hebben, worden ingedeeld in een selec-tieteam. Als ouders en kinderen dat tenminstewillen, hoor, daarover later meer. Selectieteamstrainen tweemaal per week, zoveel mogelijkonder leiding van een ervaren trainer”.

Waarom vastgelegd in een protocol?“We hebben ervaren dat ontwikkelingsgerichtvoetbal (en daarvan afgeleid het samenstellenvan selectieteams), zowel voor ouders als kinden andere betrokkenen, best spannend is en insommige gevallen sterke emoties kan oproepen.Deze emotie heeft veelal te maken met onduide-lijkheid over wat je als ouder en kind op dit puntvan een club kan verwachten. Ons streven is,door heldere communicatie duidelijk te makenwelke spelregels er op dit punt zijn. Deze staanbeschreven in het protocol. De verantwoorde-lijke instantie bij SDZ voor de D, E en F pupillen,is de TC, de Technische Commissie. Die bestaatuit de Technisch Jeugd Coördinator (TJC), in ditgeval Chris Sloep, de ST’s (SelectieTrainers) vande desbetre ffende selectiegroep en het Bestuurs-l id Technische Zaken Jeugd, mijn persoon. Hetaantal selectieteams kan wisselen, maar voor ditseizoen zijn het bij de pups de D1, D2 en D10,ook wel de E-top. Dat wil zeggen de 9 en 10-jarigen, die spelen als D-tjes op een heel veld en 2x 30 minuten in een speciaal opgezettecompetitie. De E1, E2 en E3, de F1 en F2. Deoverige teams vallen automatisch onder decategorie niet-selectieteams”.

Wanneer kunnen veranderingen in teamsworden doorgevoerd?Na een koffiemoment pikt hij de draad op:“Gedurende een jaar gaan wij uit van twee periodes: de zomervakantie en de winterstop.Tijdens de zomer vindt natuurlijk de grootstehussel plaats. Dan gaan spelers over naar eenandere categorie, de F-jes naar de E-pupillenetc. In de overgang van de E-tjes naar de D-

pupillen betekent logischerwijs, dat E-teamsworden samengevoegd omdat ze van 7 tegen 7,naar teams van 11 tegen 11 gaan. Het echtevoetbal dient zich dan aan. De teamindelingen ineen nieuw seizoen, worden niet individueel door-genomen, maar via mail of clubblad bekendgemaakt. Indeling in een selectieteam betekentniet, dat een speler voor altijd in een selectieteamzit. Een speler kan op een gegeven moment inzijn ontwikkeling stagneren, of een speler uit eenniet- selectieteam kan in zijn ontwikkeling eenselectiespeler verdringen en alsnog in een selec-tieteam worden opgenomen. Dan kan er ookiemand afvallen. De Technische Commissie is inde regel de initiatiefnemer voor de wijzigingen. Erzijn verschillende mogelijkheden om te wisselen.Tussen of binnen de selectieteams kan geduren-de het gehele seizoen worden geschoven. Alsde TJC een spelertje wil laten proefspelen opeen bepaalde positie en dat kan niet in het eigenteam, kan hij die positie in het andere selectie-team gaan bezetten”.

Kalm moment voor vervelende boodschappen“Dit wisselen en schuiven gebeurt niet iedereweek. Zoveel mogelijk proberen wij een teamgedurende een aantal wedstrijden met vastespelers te laten voetballen. De TJC bespreekthet voornemen tot wijziging, met de trainer/coach, vervolgens licht hij de wijziging aanouder en kind toe. De wissels tussen de lagereteams en selecties vinden zoveel mogelijk plaatsin de zomer en de winter. Er gaat altijd overlegtussen Technische Commissie, trainer/coach,ouder en kind aan vooraf. De verantwoordelijk-heid voor de eindbeslissing ligt bij de TC. Deovergang van een lager naar een selectieteamzal niet op bezwaren stuiten. Anders wordt hetbij de overgang van een selectie naar een lagerteam. In de praktijk blijkt dat dàt wel bij oudersen kind tot emoties kan leiden. De TJC stelt bijde F- en E-pupillen altijd als eerste de oudersop de hoogte. Uiteraard met een toelichting opde redenen. Bij de E- en F-pupillen verdient het


15

De Pupillentrainer | Januari 2009Hans Visser Arjen Kuin

aanbeveling dat de ouders vervolgens de bood-schap aan het kind overbrengen. Vanaf de D-pupillen t/m de A-junioren worden de spelersdirect door de TJC ingelicht. De TC, oftrainer/coach, is bereid, ook zelf een toelichtingaan het kind te geven. Over ‘t algemeen geldt,dat dergelijke boodschappen op een rustigmoment en - plek worden overgebracht. Dusniet vlak voor of na een wedstrijd of training.Dan valt het niet goed”.

Hoe worden spelers beoordeeld?“Spelers worden beoordeeld door de leden van de Technische Commissie. Zowel tijdens de trainingen en de wedstrijden op zaterdag.Daarnaast hanteren we binnen SDZ een speler-volg-systeem. (zie afbeelding, redactie De PT)Dan kunnen we spelers op meerdere onderdelenbeoordelen. Deze beoordeling wordt gedaandoor de trainer/coach van het betreffende teamen doorgegeven aan de TC. Overigens wordenbij de jongste jeugd ook regelmatig onderlingetoernooitjes georganiseerd, waarbij internescouts langs de lijn staan om spelers te volgen.De jongens en meisjes worden niet alleen beoor-deeld op basis van technische vaardigheden,maar óók op basis van gedrag en deelname aantrainingen. De meeste kinderen (en ouders) zijnambitieus en vinden het leuk om in een zo hoogmogelijk gekwalificeerd team te spelen. Dat is bijSDZ dan ook het uitgangspunt. Maar ouderskunnen ook aangeven dat zij hun kind niet persé (of per sé niet, dat kan natuurlijk ook en iswezenlijk wat anders) in een selectieteam willenlaten spelen. Die keuze wordt gerespecteerd enhet kind wordt dan niet in zo’n team geplaatst.Het is overigens een keuze die op ieder momentdoor de ouder en kind kan worden herzien”.

Samen spelplezier beleven“Al het voorgaande zou wellicht de indruk kun-nen wekken dat we bij SDZ eenzelfde strenge,kille doorselectie nastreven als in het betaaldevoetbal. Niets is minder waar!! Samenspel Doet

Zegevieren heten wij en voeren wij trots in hetvaandel. Het duidt met name op plezier belevenaan een potje voetbal. Niet-selectieteams probe-ren wij, om die redenen, seizoen na seizoenzoveel mogelijk bijeen te houden. Tussen dezeteams wordt zo min mogelijk met spelersgeschoven. Indien er volgens de trainer/coachesaanleiding is, om grotere wijzigingen door tevoeren (omdat bijvoorbeeld een groep niet goedfunctioneert), wordt dat besproken met deTechnische Commissie, die daar zo mogelijk ookde ouders bij betrekt.

Wat verwacht SDZ van ouders ten aanzienvan deze aanpak?Arjen Kuin haalt adem voor zijn laatste state-ment: “Zoals ik nu verteld heb, is ontwikkelings-gericht voetbal bij SDZ het uitgangspunt. Ominzicht te krijgen in de wensen van de ouders en spelertjes ten aanzien van spelen in selectie-teams, hebben wij reeds in een vroegtijdig stadium iedereen op de hoogte gesteld van het protocol, met een begeleidende brief enantwoordformulier. Van kinderen die het ant-woordformulier terugsturen -en dat zijn er veel!-,kiest 70 tot 80 % bewust voor zo hoog mogelijkvoetballen. En dus graag willen spelen in eenselectieteam. De teruggezonden formulierengaven ook aan, dat de aanpak wordt gerespec-teerd. En met de aangegeven keuzes van deouders en de kids, wordt door ons natuurlijkrekening gehouden. Anders zouden wìj weergeen knip voor de neus waard zijn. In ieder geval hopen wij met dit officiële stuk voldoendeduidelijk gemaakt te hebben wat ontwikkelings-gericht voetbal bij SDZ betekent!”, besluit hij zijn relaas.


16

Arjen Kuin Hans Visser


17

Hans Visser Arjen Kuin De Pupillentrainer | Januari 2009

Foto: Lionne Hietberg


18

FC Utrecht Stan Bos

Koos van Tamelen, gedreven hoofd jeugdopleidingen van FC Utrechte a u

Met sfeer, discipline en kwaliteit naar resultaatBij de jeugdopleiding van FC Utrecht geloven ze heilig in hun visie: als er sfeer, discipline en kwali-teit is, komt het resultaat vanzelf. De Pupillentrainer ging op bezoek bij de club uit de Domstad ensprak met ex-profvoetballer en Hoofd Jeugdopleidingen Koos van Tamelen (51). ,,Soms word ik weleens moe van trainers die over 4-2-3-1 of 1-4-5-1 beginnen. Een paar metertjes naar voren of ach-ter en het is weer 4-3-3.”

De stilte op sportpark Zoudenbalch staat nietsynoniem aan de storm van publiciteit die FCU t recht de afgelopen maanden kreeg te verwer-ken. Het ontslag van de assistent-trainers Johnvan Loen en David Nascimento, conditietrainerRob Druppers en keeperstrainer Maarten Artsleidde tot gefronste wenkbrauwen. Vooral omdathoofdtrainer Willem van Hanegem bleef zitten enconsequent niet over de kwestie wil praten. Hetk rediet van De Kromme is ongekend groot. Geena n d e re trainer was ermee weggekomen.

Begin jaren tachtig speelden Van Hanegem enKoos van Tamelen in het eerste elftal van FCU t recht. Wie in die tijd had gezegd dat de één,Van Hanegem, een generatie later hoofdtraineren de ander, Van Tamelen, HoofdJeugdopleidingen bij de club uit de Domstad zouzijn, was waarschijnlijk voor gek verklaard. To c hzijn de carrières van beide voetballers niet metelkaar te vergelijken. Van Hanegem maakte furo rebij Feyenoord en in het Nederlands elftal, Va nTamelen stond ook nog onder contract FCWageningen. “Na mijn voetballoopbaan was iktrainer van de zevende klasser FC Bilthoven. Metdie club pro m o v e e rde ik. Daarna wilde ik hoofd-trainer worden bij FC De Bilt of jeugdtrainer bijFC Utrecht. Een aanbod van hoofdklasser Huizenom daar trainer te worden, sloeg ik af, omdat ik‘onderweg’ fouten wilde maken. Achteraf heb ikdaar een beetje spijt van. Van het één kwam ver-volgens het ander. Via de C-junioren kwam ik bijde B1 terecht, werd ik assistent HoofdJeugdopleidingen, deed Jong FC Utrecht enw e rd Hoofd Jeugdopleidingen.”

Dat FC Utrecht ervoor kiest vanaf de D-pupillenvoetballers op te leiden, heeft twee oorzaken.

Enerzijds is de Eredivisieclub een besloten ven-nootschap, een rechtsvorm die verbiedt F- en E-pupillen te hebben, maar FC Utrecht is ook mor-dicus tegen om kinderen die de leeftijd van eenF- of E-pupil hebben, op te leiden. “Die jongetjesmoeten lekker in hun eigen omgeving en bij huneigen amateurclub voetballen. Wat heeft het nouvoor zin dat ze meer in een busje zitten om vanen naar de training te komen, dan dat ze bij huneigen amateurclub of op straat kunnen voetbal-len? De KNVB is bezig met een pilot om allebetaald voetbalorganisaties zover te krijgen hunjeugdopleiding vanaf de D-pupillen te latenbeginnen en vanaf de tweedejaars E-pupillen tes c o u t e n . ”

Over de voetbalvisie binnen de jeugdopleidingvan FC Utrecht kan geen misverstand bestaan.“Als de sfeer en de discipline goed zijn en erkwaliteit is, dan komt het resultaat vanzelf”, ver-telt Van Tamelen. “Alle jeugdteams spelen in een4-3-3-systeem, hoewel we daar bij D-pupillen,die net van een amateurclub komen, niet meteende nadruk op leggen. Zij hebben nog veel tel e ren. Bij hen zijn we veel op het technische vlakbezig. Balaanname, rechts en links kappen, datsoort oefeningen. Later in de opleiding beginnenwe ze voorzichtig tactisch het één en ander bij teb rengen, maar op dat moment staan ze nog let-terlijk in de kinderschoenen. In de D1 gaan weeen stap verder en trainen we per linie.” Als voor-beeld noemt Van Tamelen de defensieve linie., , Vier verdedigers en een keeper spelen tegendrie aanvallers. Wij leren ze hoe dat het beste tev e rdedigen is. We leren de verdedigers ook hoeze het beste het middenveld kunnen bere i k e n .Dat doen we altijd in overtalsituaties. De vraag isof je bij de D-pupillen altijd aan alle drie de linies


19

Stan Bos FC Utrecht De Pupillentrainer | Januari 2009

toekomt. Dat is afhankelijk van de groep. De enelichting is beter dan de andere . ”

Alle oefeningen zijn erop gericht om in een 4-3-3-systeem uit de voeten te kunnen. In de D1 word tvan één van de centrale spelers in de defensie bijbalbezit verlangt dat hij doorschuift naar het mid-denveld om extra druk te zetten. Van Ta m e l e ngelooft heilig in 4-3-3. ,,Er is altijd iemand aan-s p e e l b a a r. Elk blok op het veld is bezet, in tegen-stelling tot bijvoorbeeld 4-4-2, omdat dan in aan-vallend opzicht de zijkanten open zijn”, doceertde 51-jarige ex-profvoetballer aan de hand vanmagneten. ,,Soms word ik wel eens moe van trai-ners die over 4-2-3-1 of 1-4-5-1 beginnen. Eenpaar metertjes naar voren of achter en het isweer 4-3-3. Het is interessantdoenerij van trai-ners en clubs.”

Liever praat Van Tamelen over de diversiteit inoefensessies die de club de jonge talenten aan-biedt. De jeugdopleiding kent drie soorten trainin-gen: de re g u l i e re groepstraining onder leiding vane x - p rofvoetballer Robert Roest (D2) en PeterD u s s e n b roek (D1), de specifieke techniektrainingvan Michel Hordijk en de specifieke loop- enc o ö rdinatietraining van Pim Koolwijk. “De pupil-len trainer drie keer per week. Twee keer neemtH o rdijk een deel van de training van zijn re k e-ning, één keer doet Koolwijk dat. Ve rder wordt erin groepsverband met elkaar getraind. Wij leggende nadruk op techniektraining. Hoe hoger eenspeler in de jeugdopleiding komt, hoe meer aan-dacht we aan techniek besteden. Aan het eindevan het traject moet een speler alles beheersen.”

FC Utrecht is niet alleen veeleisend in de spelers-kwaliteiten. Van de trainers wordt verwacht dat zijdwingend coachen. Dat betekent niet dat spelersuitgescholden worden, maar wel zo vaak moge-lijk aanwijzingen vanaf de kant krijgen. “Het isniet de bedoeling dat onze trainers langs de kanthun mond houden, maar ze moeten ook niettwee keer dertig minuten staan te schre e u w e n .

Als een speler de binnenste lijn niet dekt en daar-uit een tegendoelpunt ontstaat, dan wordt daarwat van gezegd. In de rust worden de afsprakennog eens duidelijk herhaald, zodat ze in de twee-de helft de afspraken niet vergeten. Ik noem dathet liefst functioneel dwingend coachen. Er re k e-ning mee houdend dat het nog steeds kindere nzijn, vinden wij dat ze daar tegen moeten kunnen.Al wordt er bij de A-junioren natuurlijk andersgecoacht dan bij de D-pupillen.”

Om zoveel mogelijk, vooral regionaal, talent aanzich te binden heeft FC Utrecht een samenwer-kingsverband met zestig regionale amateurc l u b s ,de RAC. De Domstedelingen verlangen veel voorzo’n samenwerking, maar geven er ook veel voorterug. ,,Wij vragen in elk geval om vrij verkeer.Dat betekent dat de clubs waarmee wij samen-werken geen barrières mogen opwerpen als wijeen talent uitnodigen. Wij vragen ook of zebelangstelling van andere betaald voetbalclubs ineen speler bij ons melden en dat wij de eerstekeuze hebben. Dat lukt niet altijd, maar we vra-gen het wel. Voor 1 oktober moeten de vere n i g i n-gen in hun ogen getalenteerde spelers bij onsmelden. Dan nodigen wij die jongens uit voor eenstageperiode of voor de talentenschool opwoensdagmiddag. De clubs krijgen in ruil daar-voor kaartjes voor wedstrijden van het eerste elf-tal, clinics op hun eigen terrein of bij ons, voor-rang bij oefenwedstrijden of toernooien en hetbijwonen van demonstratietrainingen. Een uitwis-seling van trainers is ook mogelijk. Kortom, eenwin-win-situatie”, aldus Van Tamelen. “Al re a l i-seer ik me goed dat het moeilijk is alle wensen tev e r v u l l e n . ”

Hoewel de samenwerking met de amateurc l u b sbinnen de RAC naar tevredenheid verloopt, gaathet ook wel eens fout. USV Hercules is in Utre c h teen gerespecteerde eersteklasser, maar heefteen samenwerkingsverband met PSV. Dat leidtbij tijd en wijle tot verbaasde gezichten. Tochzegt Van Tamelen dat hij nog steeds graag met


20

FC Utrecht Stan Bos

de stadgenoot had samengewerkt. “Herculeswas ontevreden over de samenwerking. Zonderons ervan in kennis te stellen, kozen ze voorPSV. Toen wij wilden praten, was het pleit albeslecht. Kijk, in een slecht huwelijk kun je in elkgeval als volwassen mensen met elkaar om detafel gaan zitten en de problemen oplossen.Hercules koos ervoor dat niet te doen. Er zijndaar een paar mensen die PSV-minded zijn enhet plan er doorheen hebben gekregen, terwijltachtig procent van de club liever met ons hadsamengewerkt. Ze hebben overigens het volsterecht niet voor ons te kiezen.” Van Tamelen laat zich niet afleiden door dergelij-ke perikelen. Hij heeft belangrijkere zaken aanzijn hoofd. Een gedegen jeugdopleiding runnenkost veel tijd en energie. Met drie evaluatiemo-menten per seizoen krijgt elke speler te horenhoe hij ervoor staat. “Die gesprekken voeren wijaltijd medio oktober en januari. Medio april volgthet eindgesprek. De uitkomst van dat laatstegesprek kan nooit een verrassing zijn. Als eenspeler zich goed ontwikkelt, zeggen we dat,maar we moeten ook slecht-nieuws-gesprekkenvoeren. Dat is niet leuk, maar het hoort er wel

bij. Ja, ik heb huilende kinderen en ouders inm’n kantoor gehad. Zij beginnen met hoge ver-wachtingen aan de opleiding en plotseling is dedroom om profvoetballer te worden voorbij.”

FC Utrecht werkt aan een dagopleidingOm de jeugdopleiding van FC Utrecht verder teprofessionaliseren werkt HoofdJeugdopleidingen Koos van Tamelen aan eenveelomvattend plan. Als het aan de club ligt,komt er vanaf volgend seizoen vanaf de D1-pupillen een dagopleiding. Dat betekent dat despelers van de jeugdopleiding van 15.00 uur tot16.30 uur trainen, op sportcomplex Zoudenbalchkunnen eten en een uur huiswerkbegeleidingkrijgen. “Alles staat nog in de kinderschoenen”,vertelt Van Tamelen. “Daarvoor moeten we eensamenwerkingsverband aangaan met de Loot-scholen (Landelijk Overleg Onderwijs enTopsport, red.), het busvervoer moet wordenaangepast, trainers moeten fulltime worden aan-gesteld en moeten we op zoek naar een studie-begeleider. Dat heeft nogal wat voeten in deaarde, maar als we alles rond krijgen, beginnenwe er komend seizoen mee.”

Bondscoach Bert van Marwijk wil hogere lonen voor jeugdtrainersBert van Marwijk heeft behalve pre s t e ren met het Nederlands elftal nog een belangrijk actiepunt voor 2009. De bondscoach gaat zichvanuit zijn positie bij de KNVB hard maken voor de opwaardering van het vak van jeugdtrainer. “Ik vind dat de trainers van jeugdigNederlands talent moeten worden gesteund en dan bedoel ik letterlijk door hen meer te gaan betalen,” stelt Van Marwijk. De voormalig trainer van Fortuna Sittard, Feyenoord en Borussia Dortmund heeft het onderwerp al aangekaart bij de KNVB. “Wehebben het met elkaar besproken en we gaan Berts opvattingen inbrengen in een aantal vergaderingen over technisch beleid,” re a-g e e rde bondsdirecteur Henk Kesler. Van Marwijk ziet de komende jaren in de jeugdopleidingen een belangrijke rol voor profs die nuin de laatste fase van hun actieve loopbaan zitten of die net zijn gestopt. “Zij behoren tot de laatste lichtingen die in hun jeugd nogzijn opgegroeid met het aloude straatvoetbal,” aldus de bondscoach. “Zij kennen uit eigen ervaring dus nog de wetten van de straat.We vinden in Nederland met z’n allen dat we weer meer winnaars en leiderstypes zouden moeten voortbrengen. Het straatvoetbalt e r u g b rengen, gaat ons niet meer lukken. Maar we kunnen de mentaliteit van de straat, de overlevingsdrang, nog wel overbre n g e nvia oud-profs die met jeugd aan de slag gaat. Daarom moet ook de bestaande cursus voor jeugdcoach opgewaard e e rd word e n . ”


21

Stan Bos Jonathan Jeugdopleiding De Pupillentrainer | Januari 2009

Voor niet-selectiespelers in de lagere pupillen-elftallen geldt bij veel verenigingen hetzelfde. Eenvader of moeder gooit bij de training een bal inhet midden en vijftien voetballertjes rennen erachteraan. Het is alles behalve een ideale situatie,maar door een gebrek aan mankracht zijn veelvoetbalclubs niet in staat capabele trainers opl a g e re jeugdelftallen te plaatsen. Zo ook in hetrecente verleden bij voetbalvereniging Jonathan inZeist. Door de explosieve ledengroei bij de pupil-len besloten de coörd i n a t o ren Sander Pater enGert van der Schaft de handen ineen te slaan.Onder de naam Jonathan Jeugdopleiding be-dachten zij een nieuwe formule waardoor alleniet-selectiespelers onder leiding van gediplo-m e e rde trainers een volwaardige selectietrainingk r i j g e n .

Pater en Van der Schaft wilden vanaf het eerstemoment de trainingen van de lagere pupillen-teams en de vier- t e g e n - v i e r-voetballertjes allemaalop de woensdagmiddagen plannen. Van 13.45uur tot 19.00 uur krijgen alle niet-selectieteamseen volwaardige training. “Jonathan is een gro t ev e reniging met negenhonderd leden”, vertelt

P a t e r, die op woensdag in dienst is bij de Zeisterclub. “We starten vanaf kwart voor twee met dev i e r- t e g e n - v i e r-training. De aanloop daarvoor isinmiddels zo groot dat we de organisatie moetenu i t b reiden. Het is niet meer mogelijk om vier-tegen-vier te spelen, zoveel voetballertjes krijgenwe op de woensdagen.” Om 15.00 uur staan deF-pupillen op het veld, een uur later gevolgd doorde E-pupillen. De lagere D-teams completeren dedag die rond de klok van zeven uur eindigt.

Voordat de trainingen beginnen, wordt op viervelden, inclusief het trainingsveld, het materiaalneergezet, zodat er meteen begonnen kan wor-den. Een heidens karwei, zo laat Van der Schaftweten. “We verdelen de velden in vier delen,zodat er op elk veld vier teams kunnen voetbal-len (voor een visuele opzet, zie elders, red.).Samen met Sander zet ik de vormen uit die opdie dag getraind gaan worden. Voor elk team iser een trainer. We beginnen met een warming-upvan ongeveer twintig minuten waarin dribbelen,drijven, tikspelletjes met de bal, kappen endraaien en overschieten centraal staat. Alle oefe-ningen zijn van A tot Z met de bal. Daarna trai-nen ze twintig minuten op techniek van passen,schieten, passeerbewegingen, balletje hooghou-den, aan- en meenemen. Daar kun je tallozeoefeningen op loslaten. We hanteren een aange-past circuitmodel dat is afgeleid van de Zeistervisie. De laatste twintig minuten spelen tweeteams een eindpartij tegen elkaar.”

De woensdagmiddagtrainingen bij de vier-tegen-vier en de F-pupillen staan onder leiding van eensportklas. Jonathan heeft een samenwerkings-verband met Schoonoord, een middelbareschool op een steenworp afstand van het fraaie

Professionele opleiding voor ongeselecteerdepupillen bij voetbalvereniging JonathanVoor jeugdvoetballers die niet in een selectieteam zitten, is de aandacht vaak miniem. Daar hebbenze bij voetbalvereniging Jonathan uit Zeist iets op gevonden. Speciaal voor de niet-geselecteerd e nbedachten Sander Pater (39) en Gert van der Schaft (47) onder de noemer Jonathan Jeugdop-leiding een bijzondere formule om die voetballertjes toch van een volwaardige training te voorz i e n .“Je ziet aan de ontwikkeling van de technische vaardigheden dat de formule werkt.”


22

Jonathan Jeugdopleiding Stan Bos

sportpark Achter ’t Slot. “Wij vinden het ookbelangrijk maatschappelijk goed bezig te zijn”,zegt Van der Schaft. “Soms is het jammer datwe die jongens maar vijf of zes weken bij onshebben.” Pater: “Niet iedereen heeft een voet-balachtergrond. Dat is soms best lastig. De jon-gens die wel een voetbalachtergrond hebben,doen het doorgaans wat beter.”

Bij de trainingen van de E-pupillen is dat anders.Jonathan kiest er daarbij van hoog tot laag voorjonge jongens die zelf bij Jonathan actief zijn alsvoetballer. “Allemaal mensen met een Jonathan-achtergrond, dat werkt ideaal”, merkt Pater. “Zijhebben zichzelf opgegeven, dus dat loopt alseen trein. Eén keer in de zes weken komen webij elkaar en evalueren we. Die jongens zijn hart-stikke gemotiveerd.” Van der Schaft: “Je ziet aande ontwikkeling van de technische vaardighedendat de formule werkt. Onze pupillenteams win-

nen bijna alle wedstrijden. Dat geldt ook voor deteams waar minder getalenteerde jongetjes inspelen.” Pater: “Het valt niet mee om bij de F-pupillen jongens uit de eigen opleiding voor detrainingen te strikken. Ze zitten rond het tijdstipdat de F’jes trainen nog op school. Het heeftook met materiaal en ruimte te maken. In dewinter moeten we om vijf uur stoppen, omdatwe maar op één veld over verlichting beschik-ken. Volgend seizoen liggen er twee kunstgras-velden en kunnen we op twee verlichte veldentrainen. Dat is een voordeel.” Zoals bij zoveel verenigingen staat plezier voor-op bij de trainingen. Over een goede opkomsthebben ze bij Jonathan zeker niet te klagen. Erstaat dan ook een heldere structuur die voor dui-delijkheid en daardoor voor massaliteit zorgt.“Kinderen voelen dan dat ze serieus wordengenomen”, merkt Van der Schaft. “Ze nemendaardoor de oefenstof snel in zich op. Voor hungevoel staan er echte trainers op het veld. Dat isniet bij alle verenigingen zo die een F15 of F16hebben. Belangrijk is dat je de oefeningen blijftherhalen, waardoor de niet-geselecteerden ookeen hoger niveau krijgen.” De JonathanJeugdopleiding hanteert echter wel drie grada-ties in de wijze waarop elke leeftijdscategoriegetraind wordt:

Vier-tegen-vier-voetbal“Dit zijn jongetjes van vier tot zes jaar”, verteltPater. “Het lijkt soms net kinderopvang. Ze zijnnog zo jong en klein dat ze alleen oog hebbenvoor de bal. Bij hen gaat het erom dat ze zoveelmogelijk balgevoel kweken. Wij zetten over eenhalf veld vier doeltjes met vier oefeningen neer.Het is de bedoeling dat ze vier keer doordraaien,waardoor ze steeds een andere oefening krijgen.Met de vormen kun je eindeloos variëren. Detrainer draait met hetzelfde groepje mee. Eengroepje staat meestal zo’n tien minuten bij ééndoeltje. De laatste tien minuten doen we eenpartijspel en krijgt iedereen een hesje, zodat hetduidelijk is wie bij wie hoort.”


23

Stan Bos Jonathan Jeugdopleiding De Pupillentrainer | Januari 2009

F-pupillen“De lagere F-teams hebben allemaal dezelfdetrainer”, doceert Van der Schaft. “Voor de trai-ning roepen we ze bij elkaar en leggen we uitwat precies de bedoeling is. Iedereen heeft eenvaste stek op het veld. Dribbelen, drijven, afwer-ken, passen, aannemen en verdedigen in ver-schillende vormen zijn daarbij het uitgangspunt.De laatste tien minuten is er ruimte voor eeneindpartij.”

E-pupillenNa de trainingen van de F-pupillen blijft al hetmateriaal op het veld liggen. “Onze eigen trai-ners nemen het dan over”, vertelt Pater. “Ookhier hebben we op elk team een vaste trainerwaarbij het uitgangspunt voor de trainingen nietveel anders is dan bij de oefensessies van de F-pupillen.

Het voordeel voor onze eigen trainers is dat zedoor middel van een KNVB-cursus wordenopgeleid tot pupillentrainer. Dat motiveert diejongens nog eens extra.” Van der Schaft:“Daardoor krijgen ook de ongeselecteerde jon-gens training op selectieniveau.”

Hoewel de formule nog niet perfect is, blijvenPater en Van der Schaft voortdurend werken aanverbetering. Binnen afzienbare tijd wil het duoook de selectietrainers bij de JonathanJeugdopleiding betrekken. “Daarmee willen wede formule beter en sterker maken”, zegt Pater.Van der Schaft: “We zijn nog steeds in ontwikke-ling. Door een strakkere samenwerking met deselectietrainers willen we alle pupillen volgensonze formule opleiden.”


24

Jonathan Jeugdopleiding Oefenstof


25

Oefenstof Jonathan Jeugdopleiding De Pupillentrainer | Januari 2009


26

AZ Warner de Weerd

De eerste belangrijke stap daartoe is gezet. Derechterhand van Wijnker, Marijn Beuker, heeft devisie van AZ op papier gezet. Toch oogt de orga-nisatie ‘klein’. Aloys Wijnker heeft om zich heenvijf fulltime trainers, een parttime trainer, eenparttime techniektrainer, een parttime keeper-strainer en een fulltime inspanningsfysioloog. Te lhierbij op dat AZ zes teams heeft (D2, D1, C2,C1, B1 en A1) en je zou denken: er kan wel watmeer mankracht bij. Kwaliteit gaat echter bovenkwantiteit bij AZ. ,,Wij zijn zeer selectief met demensen die we aannemen”, vertelt de 37-jarigeW i j n k e r. ,,De mensen die hier werken, moeten inkennis en niveau een meerwaarde zijn en verd e rzo betrokken zijn dat ze verder kijken dan huneigen ik of eigen elftal. Elke week houden wetechnisch overleg, waarin we niet alleen de ont-wikkeling van de spelers bespreken. Zo benoe-men we vanaf dit seizoen bij de jeugdafdelingeen speler van de maand. De eerste uitverkore n ehangt nu met zijn foto hier in de gang. Je weetniet hoe die binken daarop re a g e ren. Geweldig.Het is hét gespreksonderwerk in de kleedkamer.

Ook gaan we binnenkort posters ophangen,w a a rop een speler van het eerste van AZ verteltwat de sleutel tot succes is. Dit ter inspiratie vande jeugdspelers. Die posters zijn straks niet al-leen hier op jeugdcomplex ’t Lood te zien, maarook bij amateurverenigingen en scholen.” Succes valt en staat met betrokkenheid, zeker ineen kleine organisatie als die van AZ. De club

weerspiegelt de typisch Noord-Hollandse men-taliteit van ‘hard werken en niet zeuren’.,,Wij letten hier niet op een uurtje meer of min-der”, aldus Wijnker. ,,Ook in ander opzicht is debetrokkenheid groot. Zo assisteert de trainer vande C1 de trainer van de A1 en de trainer van deB1 de trainer van de D1.”Wijnker wil er maar mee zeggen dat ‘eilandvor-ming’ binnen de AZ-organisatie niet mogelijk is.Wie het kantoor van de AZ-medewerkers vanbinnen ziet, valt gelijk de mix van helderheid ensucces op. De helderheid wordt geïllustreerddoor een geplastificeerd papier op A4-formaatop de muur waarop met grote letters ‘kwaliteits-systeem’ prijkt. Op het papier is met pijlen eencirkel getekend. Bij elke pijl staat een kernwoordmet daaronder een korte uitleg hoe de mede-werkers dienen te werken. Van de waarnemingtot de analyse, de wijze hoe te handelen is vanelk fase opgeschreven. Niet toevallig staan naast dit document de suc-cessen van de AZ-jeugdopleiding vermeld: 36p rocent van de jeugdspelers maakt momenteeldeel uit van één van de landelijke jeugdselectiesen in totaal 47 spelers drongen in de laatste driejaar door tot één van de Oranje-elftallen. AZ-medewerkers kijken dagelijks tegen de werkwijzeen de resultaten daarvan aan: dat moet psycho-logisch van invloed zijn, dat kan niet anders. AZzit in een stroomversnelling en dat zichzelf ver-sterkend proces van verandering en ontwikkelingvoelt de hele club.

AZ heeft aan de hand van Aloys Wijnker en Marijn Beuker de jeugdop-leiding in een heldere structuur gegoten, maar houdt vast aan een relatiefkleine organisatie

Klein en kwaliteitsrijk

ALKMAAR- Alles wat AZ doet, is grondig gemotiveerd en geanalyseerd. Zie daar de ziel van watbuitenstaanders omschrijven als Noord-Hollandse nuchterheid. Wel, die nuchterheid staatgewoon op papier. De AZ Voetbalvisie vormt een helder uitgangspunt voor Alkmaarse daden-drang. Een handboek dat een relatief kleine organisatie houvast moet bieden in de steile wegomhoog naar de top. Dat is niet de enige voorw a a rde om de snelle groei beheersbaar te houden.Commitment om maar eens een duur woord te gebruiken, is een tweede vereiste. AZ beloontmensen die zich met hart en ziel voor de organisatie inzetten. Zodoende kreeg Aloys Wijnker dekans op te klimmen in de organisatie en de uitdaging als de Hoofd Jeugdopleiding de pro f e s s i o-naliteit verder door te voeren. Het credo daarbij: meer met weinig. Of anders gezegd: AZ stre e f tnaar een dermate grote kwaliteit in spelersmateriaal en qua trainersstaf dat er met een re l a t i e fkleine organisatie toch een internationaal gewaard e e rd opleidingsinstituut ‘staat’.


27

Warner de Weerd AZ De Pupillentrainer | Januari 2009

ProcesDat proces, dat is al zeker tien jaar aan de gang.Toen Wijnker een decennium terug begon bij AZ,had de club slechts drie jeugdelftallen. ,,Een C1,B1 en A1”, stelt de man die in Anna Paulownanabij Den Helder geboren is en de plaatselijkevoetbalclub ZAP nog altijd een warm hart toe-draagt. ,,Het is daarna hard gegaan. Vijf jaargeleden stond ik tot mijn enkels in de prut trai-ning te geven. Vervolgens zijn we naar dit jeugd-complex (’t Lood, red.) verhuisd en hebben wegewoon goede trainingsvelden gekregen. Dankzijonze inspanningsfysioloog kunnen we verder nugericht aan kracht- en revalidatietraining doen.Ook kunnen we nu videoanalyse toepassen.”Toch is AZ alweer toe aan een nieuw complex.Wijnker: ,,Drie jaar geleden hebben we de D2opgericht. We zouden nog wel verder willeng roeien, ikzelf ben bijvoorbeeld voorstander vaneen apart team onder de zestien, maar hier heb-ben we te weinig ruimte. Vandaar dat AZ op zoekis naar grond voor een nieuw onderkomen.”Wijnker is met de club meegegroeid. Hij wasaanvankelijk parttime in dienst, maar mocht alsnel zowel de C1 en B1 trainen. Sinds 1 juli 2005is hij hoofd jeugdopleidingen. ,,Aanvankelijkcombineerde ik met taken op het veld, maar eenjaar later werd ik van dat laatste vrijgesteld”,aldus de oud-prof van Telstar. ,,Dat is tekenendvoor de ontwikkeling die AZ doormaakt.”

Technisch voetbalAZ wil het technische verzorgde voetbal spelennaar de uitgangspunten van de HollandseVoetbalschool. Het 1-4-3-3 systeem is in dekaasstad als huisstijl omarmd. Maar hoewel deAlkmaarders graag ook in de jeugdopleiding metAjax willen wedijveren, zijn er toch duidelijke ver-schillen. Wijnker: ,,Wij willen als team met eenrecht-door-zee mentaliteit en door hard te wer-ken succes behalen. Tegelijkertijd zijn we, ookomdat we een kleinere jeugdafdeling hebben,meer familiair. Zowel binnen als buiten de clubvormen we een hecht team.”

Toch is de doorstroom van talenten naar het eer-ste elftal gering. Veel geringer dan bij Ajax waarmomenteel spelers als Kenneth Vermeer,Gregory van der Wiel en Urby Emanuelsonnadrukkelijk in de picture staan. ‘Eigen kweek’Jeremain Lens,Kees Luijkx, doelman JordyDeckers, Toni Kolehmainen en Marko Vejinovi_behoren weliswaar tot de selectie van AZ, maardeze talenten krijgen weinig speeltijd. En dat terwijl iemand als Luijkx van de ‘gouden genera-tie’ is die Wijnker getraind heeft. Een foto vandat elftal met Ron Vlaar en Willy Overtoom hangtp rominent op de kamer van Wijnker. ,,Het is jammer dat die jongens nu niet bij AZ spelen,maar je moet niet vergeten dat het niveau van de selectie de laatste jaren ook enorm omhoog isgegaan.” Er is nog een verschil met Ajax: AZ heeftin tegenstelling tot de Amsterdammers geen E- ofF-pupillen. ,,Dat mag ook niet volgens de sta-tuten, omdat we een stichting zijn”, stelt Wijnker.,,Dat wordt misschien anders als de KNVB hetmasterplan volgt. Dan zijn er straks in mijn visienog maar twaalf opleidingscentra in Nederland.De eerste stap daartoe is dit jaar gezet: de jeugd-opleiding van Telstar is in die van AZ geïnte-g re e rd. Aan de andere kant heb ik mijn twijfels ofF-en E-pupillen wel bij een profclub thuishore n .We vinden dat spelers van die leeftijd zich nogprima bij een amateurclub kunnen ontwikkelen.”

ScoutingEen goede voetbalopleiding begint bij een visie,maar om uiteindelijk goede spelers te hebben isin praktisch opzicht de scouting het startpunt.Vandaar dat Wijnker hier veel aandacht aan heeftbesteed. ,,Ze kwamen hier allemaal lichte, wend-bare spelertjes aanbieden van het type Sneijderen Van der Vaart. Maar daar heb ik in de verde-diging helemaal niets aan. Ik heb daar uit dekluiten gewassen jongens nodig die toch snelzijn en aanvoelen hoe ze moeten verdedigen.Daarnaast vind ik dat de scouts hun keuzesmoeten motiveren. Als ik vraag waarom ze een


28

AZ Warner de Weerd

bepaalde jeugdspeler talentvol vinden, wil ik niethoren ‘hij is gewoon goed’. Allemachtig, dat kanmijn oma ook zeggen. ‘Wat versta je ondergoed?’, vraag ik dan door. Waarop ik wel eenshet antwoord kreeg ‘Gewoon, dat is mijngevoel’. Zo kun je natuurlijk nooit het kwaliteits-niveau halen dat je als topclub nastreeft.”AZ heeft daarom scoutingscriteria opgesteld. Via een zogeheten manual spelersvolgsysteembeoordelen de scouts spelers. Daarbij moeten ze na afloop wat betreft bijvoorbeeld de balaan-name de vraag kunnen beantwoorden hoeveelbalcontacten een speler nodig had om ‘hetleder’ onder controle te krijgen. Verder gaan descouts regelmatig een dag op cursus: eerst krij-gen ze theorieles, daarna moeten ze drie wed-strijden ‘in de praktijk’ beoordelen. Na afloopmoeten ze zich verantwoorden waarom ze eenbepaalde speler goed vinden.Het scoutingsformulier van AZ oogt op zich nietanders dan bij andere BVO’s. Bovenaan hetpapier prijken koppen als ‘techniek’ (onder meerdribbelen/drijven, passen en kaatsen) ‘inzicht’(onder meer positie kiezen, handelingssnelheid,creativiteit en taakuitvoering), ‘communicatie’(coaching van andere spelers, de invloed opandere spelers en de omgang met andere spe-lers), ‘fysiek’ (onder meer snelheid en balans),‘mentaal’ (onder meer beleving/plezier, concen-tratie en doorzettingsvermogen) en ‘privé’ (ondermeer leerniveau en voetbalachterg rond). Wiebeter kijkt, merkt echter op dat de scouts van AZt e g e n w o o rdig ook meer op details moetenb e o o rdelen. ‘Schieten binnen of buiten de 16’,‘snelheid eerste vijf meter en snelheid eerste der-tig meter’, en ‘beroep vader en moeder’, het zijnenkele van de meer gedetailleerde aandachts-p unten die ze aan Wijnker moeten overleggen.

AZ Voetbalvisie,,Spelers beoordelen volgens de AZ Voetbalvisiehoudt in ‘geen vrijblijvendheid’, maar er isnatuurlijk wel degelijk ruimte voor eigen interpre-tatie”, stelt de Hoofd Jeugdopleiding.

,,De scouts moeten hun werk doen door de AZ-bril met alle kaders en criteria die we opgesteld hebben, maar intuïtie en het eigen gevoel blijvennatuurlijk ook noodzakelijk om binnen die gestel-de kaders tot een goed oordeel te komen. Wijcontroleren of de persoon, die zij als goede speler beoordelen, voldoet in wat wij vinden wateen talent moet kunnen.”

Niettemin heeft AZ, juist omdat het over eenjeugdopleiding in ontwikkeling beschikt, via deeigen voetbalvisie zoveel mogelijk foute waarne-mingen willen uitbannen. In het document ‘alge-mene positietypering’ staat waar de scouts bijeen bepaald type speler op moeten letten. Zowordt bij een links- of rechtshalf onder het kopjetechniek een goede balaanname als hoogste prioriteit genoemd. Daarna volgt in volgorde vanimportantie het passen, kaatsen, dribbelen/ drijven, zonedekking, het schieten buiten de zestien en het kappen en draaien. Als het gaatom het inzicht is positie kiezen in zowel aanval-lend als verdedigend opzicht het meest belang-rijk. Daarna volgt de handelingssnelheid, hetomschakelen van aanval naar verdediging, deomschakeling van verdediging naar aanval, de taakuitvoering, het storen/druk zetten en deactie na het inspelen. Als het om het fysiekegedeelte gaat, is de duelkracht voor de AZ-jeugdtrainers van het grootste belang op derechts- en linkshalf positie. Daarna volgt dewendbaarheid, de snelheid op de eerste tienmeter en het uithoudingsvermogen. Tenslotte iser de mentale component: concentratie staathier op nummer één, gevolgd door agressiviteit,samenwerking, het doorzettingsvermogen en deemotie na tegenslag.

Ter vergelijking: uiteraard worden aan een aan-vallende middenvelder andere eisen gesteld danaan een linkshalf. Ook hier is balaanname enpositie kiezen het meest belangrijk, maar danwel positie kiezen in aanvallend opzicht. Verderwordt in het rijtje prioriteiten van een aanvallende


29

Warner de Weerd AZ De Pupillentrainer | Januari 2009

middenvelder ook ‘creativiteit’ genoemd. Dat isna het positie kiezen en de handelingssnelheidvoor AZ het belangrijkste ‘inzicht’ dat een num-mer tien moet hebben. Een ander verschil metzijn twee collega’s aan de flanken is dat eenaanvallende middenvelder volgens AZ ook lefmoet hebben. Een eigenschap die hij deelt metde vleugelaanvallers en de spitsen. Met anderewoorden, de halfspelers in Alkmaar moeten vooreen stukje balans zorgen op het middenveldwaar de nummer tien en de andere voorwaart-sen het gogme moeten hebben.

LeidraadHet document ‘algemene positietypering’ ismeer dan alleen een controlemechanisme voorde scouts en een leidraad voor de jeugdtrainers.Het biedt een kijkje in de huiskamer van AZ meteen paar opvallende conclusies. Wat opvalt isdat bij alle middenvelders, niet alleen de rechts-of linkshalf, de duelkracht belangrijker is dan dewendbaarheid of de snelheid op de eerste tienmeter. Dat is wie het frank en vrije AZ ziet spelenop het eerste gezicht een tegenstelling, maarWijnker bestrijdt dit. ,,Je kunt alleen technischvoetbal spelen als je ook body hebt. Aan zaal-voetballers hebben we niets. Die worden zoweggezet.” Dat neemt niet weg dat AZ graagtechnisch voetbal wil spelen. Daarom hebben weCock van Dijk als techniektrainer ingehuurd omonze jeugdspelers en trainers op dat vlak nogbeter te maken.

MentaalWat verder bij de mentale component opvalt isdat zaken als doorzettingsvermogen en emotiena tegenslag op alle posities relatief lage plek-ken bekleden op de ladder van prioriteiten. Ookdaar zit een bewuste gedachte achter. ,,Wij zijnbij AZ van mening dat mentale weerbaarheidvoor een belangrijk deel aangeboren is”, aldusWijnker. ,,Intrinsieke motivatie heet dat. Naarmate een jeugdspeler de opleiding doorloopt,w o rdt het mentale aspect steeds belangrijker.

Alleen, in het begin gaat het ons vooral om detechnische en fysieke ontwikkeling van de D-pupil. Het volgende trainingsstadium is ‘hoe speelje’. Als een speler zich bewust is van zijn tekort-komingen en daaraan actief werkt, is de volgendevraag ‘hoe train ik’. Pas daarna komen aspectenals strijden en winnen aan de orde.” Dat dit oplei-dingsmodel tot uitval van spelers kan leiden,w o rdt door Wijnker beaamd. ,,Een voorbeelddaarvan is Khalid Boulahrouz die bij AZ is opge-leid en het hier uiteindelijk niet redde wegensprivéproblemen en daardoor mentale problemen.Sinds die tijd is hier wel wat veranderd. Waar wekunnen, nemen we spelers bij de hand.”

Dat gebeurt aan de hand van de opleidingsdoel-stellingen. Als er gekeken wordt naar het menta-le aspect wil AZ de jeugdspelers onder meerleren spelen in een team. Verder worden spelersgestimuleerd doordat ze ieder zoveel als moge-lijk een gelijk aantal speelminuten krijgen. Eengreep uit de doelstellingen voor spelers onder dedertien jaar:Techniek- Het verbeteren van het aannemen en verwer-

ken van de bal over de grond en door de luchtmet beide benen

InzichtAanvallenSpelbedoeling: scoren. Het aanleren van de juis-te keuzes (binnenkant voet/ richting ofwreef/snelheid) om te komen tot scoren.VerdedigenSpelbedoeling: veroveren van de bal. Het aanle-ren van het onder druk zetten van je tegenstan-der door vanuit een zoneverdediging vooruit teverdedigen (druk op de bal geven)

Bij AZ wordt er op toegezien dat deze doelstel-lingen gehaald worden. Voor elke training staatminutieus aangegeven waaraan hoeveel aan-dacht moet worden gegeven. Zo staat er voorde dinsdag voor de D1 dertig minuten passen en


30

AZ Warner de Weerd

aannemen, een kwartier positiespel klein en een45 minuten positiespel groot aangegeven. Alleenbinnen dat kader heeft de jeugdtrainer ruimtevoor eigen invulling van de training. Wie voor derest het trainingsschema van de D1 bekijkt zietdat er naast het passen en aannemen en detechniekoefeningen, ook veel aandacht aan hetcoördinatievermogen (waaronder loopvermogen)wordt besteed. Daar is op weekbasis een uurvoor ingeruimd.

ConclusieHeel duidelijk komt in de opleidingsdoelstellin-gen de visie van AZ naar voren: aanvallend spel,maar wel als team operen. Oók of misschien weljuist in verdedigend opzicht waar alleen eenzoneverdediging kan functioneren als het heleteam de defensie ondersteunt. Dat uitgangspunt

zou je met een beetje fantasie ook naar de AZ-organisatie kunnen vertalen. Marijn Beuker heeftonder supervisie van Aloys Wijnker op HBO-wijze de AZ Voetbalvisie opgeschreven in deovertuiging dat AZ in de toekomst als regionaalopleidingscentrum het HBO-niveau overstijgt enzelf als een universitaire opleiding ingerichtwordt. Een universitaire opleiding met als rich-ting het vak van profvoetballer. Maar het is maareen klein groepje mensen dat invulling geeft aandie structuur. AZ is wat dat betreft heel andersdan Ajax, PSV, Feyenoord of zelfs maar Vitesse.Weinig mensen maken een organisatie kwets-baar. Wijnker en medewekers zijn er nietteminvan overtuigd dat de huidige weg die AZ bewandelt ook in de toekomst de juiste weg is.Kwaliteit gaat tenslotte boven kwantiteit.

De spelintenties van AZAanvallendAZ wil dominant, aanvallend en attractief voetbal spelen.

Goed positiespelAZ wil goed positiespel spelen door middel van een goede veldbezetting.

TechnischHet spel van AZ is technisch verzorgd.

PressievoetbalAZ speelt pressievoetbal. AZ geeft druk naarvoren, waarbij getracht wordt de opbouw op de helft van de tegenstander te verstoren metals doel de bal te veroveren.

Enkele sleutelfiguren van de AZ jeugdopleiding in beeld: van links naar rechts Michael Rippens (trainer D-pupillen), Aloys Wijnker (Hoofd Jeugdopleiding) en organisatietalent/creatieve man Marijn Beuker…FOTO: WARNER DE WEERD


31

Oefenstof D-pupillen AZ jeugdopleiding De Pupillentrainer | Januari 2009


32

D-pupillen AZ jeugdopleiding Oefenstof


33

Pupillenvoetbal De Pupillentrainer | Januari 2009

F-pupillenIn het seizoen 1998/1999 speelden 83.762 F-pupillen georganiseerd in teamverband. Het jaardaarop was het magische getal van honderd-duizend al geslecht. In de jaren daarna zou hetaantal F-pupillen blijven groeien tot 137.637leden anno 2008.

E-pupillenHet ‘E-voetbal’ is in vergelijking met tien jaar ge-leden veel minder hard gegroeid in vergelijkingmet de F-pupillen. In het seizoen 1998/1999 hadde KNVB in deze leeftijdsgroep 81.743 leden, nuzijn dat er 95.041. Vanaf de eeuwwisseling toteen jaar of twee geleden schommelde het leden-tal rond de 85.000 leden. Daarna is het dus snelgegaan: wie de laatste twee seizoenen als maat-staf neemt, kan wél concluderen dat deze leef-tijdsgroep flink in de lift zit.

D-pupillenDe ontwikkeling van de D-pupillen in puur nume-riek opzicht is vergelijkbaar met die van de E-pupillen, al is de groei wel iets minder groot. In het seizoen 1998/1998 speelden er 82.270 D-pupillen onder auspiciën van de KNVB, nu zijn dat er 92.077. Ook hiervoor geldt: de laatstetwee jaar is er een grote sprong voorwaartsgemaakt (van pakweg 88.000 D-pupillen naar92.000).

Senioren en juniorenZie je iets van de groeiende jeugdafdelingen ookterug bij de senioren? Het antwoord daarop isvoorlopig nee. Sterker, het seniorenaantal liepsinds 2004 van 525.865 terug tot 511.915 in2007. Dit seizoen heeft zich pas weer een her-

stel aangekondigd. Het aantal leden schoot metruim vijfduizend omhoog naar 516.857.Waarschijnlijk is er sprake van een ‘na-ebbendeffect’. Immers, het duurt even voordat pupillendoorgestroomd zijn. Daarom zijn de cijfers vande junioren een betere maatstaf. Die leren dathet juniorenvoetbal in een opwaartse spiraal zit.Na een dieptepunt omstreeks het millenniummet minder dan 160.000 leden, lopen er nu bijnatweehonderdduizend (199.762) junioren op devoetbalvelden rond. Een positieve ontwikkeling,maar toch nog niet te vergelijken met de jarennegentig. Toen waren er meer dan zeshonderd-duizend senioren (piekjaar seizoen 1993/1994met ruim 614.000 leden) en meer dan tweehon-derdduizend junioren (piekjaar 1996/1997 metruim 240.000 leden).

Meisjes- en vrouwenvoetbalEen apart item binnen de voetbalwereld is hetmeisjes- en vrouwenvoetbal. In het seizoen 1998/1999 waren er 11.508 meisjespupillen, tien jaarlater zijn dat er ruim zeventienduizend meer:28.878. Die ontwikkeling heeft het vro u w e n v o e t-bal als geheel een enorme stimulans gegeven. In het seizoen 1998/1999 waren er 64.610 vro u-w e lijke speelsters, anno 2008 is voor het eerst inde historie de psychologisch belangrijke grensvan honderdduizend geslecht. Jammer is weldat de KNVB in 2005 gestopt is met de tellingper leeftijdscategorie. Daardoor weten we niethoeveel meisjes F-, E- en D-pupillen er in 2006,2007 en 2008 op de velden rondliepen dan welrondlopen. Dat wil zeggen, we weten wel dat hettotaal aantal pupillen in die periode van 19.093naar 28.878 gegroeid is, maar dit cijfer kan niet worden gespecificeerd naar leeftijdscategorie.

Vooral de F-pupillen en het meisjesvoetbal zitten in de lift

Pupillenvoetbal is booming in Nederland

Nederland voetballand. Het wordt bevestigd in de statistieken. Met name het jeugdvoetbal en hetmeisjes- en vrouwenvoetbal is in vergelijking met tien jaar geleden een stuk populairder geword e n .Om met dat laatste te beginnen: voor het eerst in de historie zijn er dit seizoen meer dan honderd-duizend meisjes en vrouwen op de voetbalvelden actief. Als het gaat om het jeugdvoetbal zijn de‘ e ffies’ de grootste groep. De KNVB heeft in die leeftijdscategorie ruim 130.000 leden. Dit alles blijktuit cijfers van de KNVB.


34

Roel Timmer Warner de Weerd

Is dat niet tegenstrijdig? Ervaren kinderen metandere woorden meer discipline niet als verve-lend? Dat hangt er vanaf of je het kind centraalstelt en in het belang van het kind denkt, be-toogt Timmer. Hij zegt uit eigen trainerservaringdat kinderen zijn methode enorm waarderen. Zijn visie heeft de volgende uitgangspunten.

1. Spelers in de leeftijd tussen acht en twaalfjaar zijn het meest ontvankelijk voor het trai-nen van diverse techniekvormen, waaronderde Coerver bewegingen. Dat houdt in dat jedeze spelers in deze leeftijd kan leren debewegingen op een natuurlijke manier uit tevoeren.

2. Het leren van bijvoorbeeld een ‘Ronaldinho’ ofde ‘Zidane-beweging’ op latere leeftijd heeftalleen een positief effect op het algemene bal-gevoel maar de uitvoering van de bewegingzal nooit een natuurlijk karakter krijgen.

Dat klinkt nog redelijk vertrouwd in de oren,maar het is vooral in de verdere uitwerking vanzijn ideeën, waarin Timmer een nieuwe weg in-slaat. Hij heeft de Duitse methodische benade-ring van het trainen van jeugd, zoals hij heeftgeleerd van oud-bondscoach en voormaligKNVB-docent Georg Kessler, gecombineerd metzes door hem geselecteerde Coerver-bewegin-gen en die verwerkt in de dertien delen van zijntechnisch oefenprogramma voor jeugdtrainers.Diszipline derhalve, maar toegepast op een

manier dat de spelers dat niet zo ervaren. ,,Mijnidee is dat je steen voor steen bouwt aan detechnische bagage van een speler”, verklaart devoormalige wereldreiziger. ,,Dat houdt in: alleenin het prille begin is ‘stampwerk’ noodzakelijkom de basis onder de knie te krijgen. Daarnawordt het alleen maar leuk. En daar is het meom te doen. Kinderen op een plezierige maniervoetbalvaardig maken, zodat ze niet omstreekshun pubertijd afhaken. Alleen, dan moeten dejeugdtrainers wel zodanig geschoold zijn dat zeeen leuk en leerzaam trainingspakket aan kun-nen bieden. En aan dat laatste, daar schort hetaan in Nederland.”

De voetbalveteraan verwijst naar ‘hetgeschreeuw’ langs de kant. ,,Stop die bal. Kophem. Laat die bal niet zomaar wegspringen! Datzijn de aanwijzingen langs de kant. Je ziet hetkind in het veld dan vaak hopeloos kijken van‘maar hoe doe je dat dan?’ Jeugdtrainers zijnvergeten dat het niet hun spel is, maar het spelvan de kinderen. Zij moeten er lol in hebben”Timmer denkt de grote uitval van jeugdspelersomstreeks hun veertiende jaar met vele procen-ten te kunnen verminderen.

Een gedurfde uitspraak, maar hij is gegrond opeerdere ervaringen. Na vele Coerver clinics inbinnen- en buitenland besloot Timmer uiteinde-lijk zijn visie uit te proberen op een willekeuriggekozen groep van 26 D-pupillen (10-12 jaar) bijde VV Quick in Den Haag .

Roel Timmer presenteert nieuwe visie om ‘dreigend tekort aan goedetechnisch geschoolde jeugdvoetballers op te vangen’

Noodkreet om goede jeugdtrainers

WASSENAAR- Hij voelt zich vooralsnog een roepende in de woestijn. De woestijn die hem zobekend is. Roel Timmer, oud-prof van ADO Den Haag en Holland Sport, en voormalig HoofdInkoop van het olieconcern Aramco heeft al zijn voetbalervaring gebonden in een nieuwe voetbal-visie. Een concept dat de visie van Wiel Coerver als basis heeft, zich afzet tegen de ‘Zeister visie’en overeenkomsten vertoont met de ideeën van René Meulensteen. Net als de veldtrainer van heteerste team van Manchester United stelt de 72-jarige Timmer afzonderlijke techniektrainingencentraal. Alleen: Timmer heeft ‘Duitse’ invloeden van methodisch werken in zijn programma opge-nomen en vervolgens ook gedetailleerd in een soort stappenplan uitgeschreven hoe de techniekvan kinderen te verbeteren. De man uit Wassenaar is er honderd procent van overtuigd dat dezeDuitse methode met meer discipline ook het spelplezier van de kinderen enorm vergroot.


35

Warner de Weerd Roel Timmer De Pupillentrainer | Januari 2009

Na vier jaar en twee maal per week trainen vol-gens de door hem samengestelde oefenstofwas het resultaat naar eigen zeggen ‘ongelooflijkgoed’ wat mede uit het volgende te concluderenvalt.

1. ,,De groep was enorm naar elkaar toegegroeiddoordat de minderen veel sneller beter wer-den dan die enkelen met een natuurlijke aan-leg en ze mede daardoor hun ‘rangschikking’binnen de groep aanzienlijk zagen verbeteren.Het ‘lulletje’ werd al heel snel niet meer alslaatste gekozen. Dit was bijzonder opmerkelijkin het geval van twee spelertjes die ernstigemotorieke stoornissen vertoonden, maar natwee jaar tot grote verbazing van de behande-lende artsen als gelijkwaardige voetballertjesmeededen. Iets wat misschien wel mijn mooi-ste ‘overwinning’ is geweest in die periode.

2. Het plezier, zowel in trainingen als in wedstrij-den, steeg tot een ongekende hoogte waar-door ze bijvoorbeeld een kwartier voor aan-vang van de training al aan de deur van mijnkleedkamer stonden te rammelen voor desleutels van het ballenhok.

3. Niet één speler is in die vier jaar afgehaakt eneen groot aantal is later leider geworden en/ofhebben andere organisatorische taken in declub opgepakt.

4. Deze ontwikkeling was natuurlijk ook ideaalvoor de fase daarna omdat die trainers nietmeer zoveel aandacht hoefden te bestedenaan technische vaardigheden en zich vaker opfysieke en tactische aspecten konden richten.

5. Veel spelers zijn later doorgestroomd naar heteerste en tweede senioren elftal en twee naarhet betaalde voetbal.

6. Het was verrassend te constateren hoe spe-lers met het verbeteren van hun coördinatie

tussen lichaam en bal tevens hun zelfvertrou-wen met sprongen vooruit zagen gaan en er al‘persoonlijkheidjes’ gingen ontstaan.”

De basis van zijn visie wordt volgens Timmergevormd door de volgende Coerver-bewegin-gen:

1. Coerver-beweging nummer één (kapbewegingmet de binnenkant wreef voor het lichaamlangs

2. Coerver-beweging nummer twee (kapbewe-ging in tegenovergestelde richting)

3. Coerver-beweging nummer drie (passeerbe-weging, de schaar)

4. Coerver-beweging nummer vier (kapbewegingachter het standbeen langs)

5. Coerver-beweging nummer vijf (passeerbewe-ging, snelle acte binnenkant wreef)

6. Coerver-beweging nummer zes (doe alsof jeschiet, maar kap de bal voor het lichaamlangs)

,,Ik heb een verkort en volledig programma ont-wikkeld”, verklaart de man uit Wassenaar. ,,Als ikhet volledige programma als uitgangspunt neem:dat is bedoeld voor spelers in de leeftijd vanacht tot en met twaalf jaar. Ik ben daarbij uitge-gaan van een gemiddeld aantal trainingen vantwee tot drie per week van ieder één uur en vijf-tien minuten waarbij dertig tot veertig minutenper training besteed wordt aan de oefenstof vol-gens mijn programma. Dit over een periode vanveertig weken per jaar, met een herhaling om detwee of drie weken. In totaal zijn er in het volle-dig programma 220 tekeningen/oefeningen ver-werkt welke onderverdeeld zijn in de kleurengroen (geen weerstand), blauw (met weerstand),violet (spel en wedstrijdvormen) en rood voor hetonderdeel ‘wie kan?’ om de creativiteit te stimu-leren. Belangrijk is dat de herhalingen wordenopgefleurd met een nieuw aspect, zodat kinde-ren nieuwsgierig en gemotiveerd blijven. En letop: er blijft gedurende een training voldoende


36

Roel Timmer Warner de Weerd

tijd over voor een trainer om zijn eigen ideeëntoe te passen.” De 13 delen zijn onderling ookweer methodisch gerangschikt zodat bijvoorbeeldhet stoppen van de bal op diverse maniere n b e-handeld wordt na de uitleg met oefenstof overhet passen. Het dribbelen komt als eerste aan deo rde, omdat dit onderdeel, hoe simpel het ookmag lijken, de basis is voor de techniekoefe-ningen. En dan de Coerver bewegingen in het b i j z o n d e r.( Zie bijgaande eenvoudige basisoefe-ningen van het onderdeel Dribbelen als voor-beeld). Uiteindelijk zullen alle aparte onderd e l e nin elkaar gaan overvloeien waarbij het accentvooral gelegd wordt op het afronden op het doel.

SnoepTimmer gebruikte zelf vaak snoep als beloningals een speler een bepaalde techniek het besteuitvoerde. ,,Zowel voor de technisch meest vaar-dige speler als degene die het hardst zijn besthad gedaan. Op die manier kneed je evenwichtin de groep. Ze zien dat niet alleen talent, maarook hard werken beloond wordt. Verder heb ik in mijn oefenstof tijd ingeruimd voor een telkensterugkerende oefening ‘wie kan’. Dat bevordertde creativiteit en de motivatie van de spelers.Om iets simpels te noemen: wie kan de Coerver1 en 2 achter elkaar uitvoeren?”De wedstrijden zijn in de visie van Timmerondergeschikt. Althans de resultaten daarvan.De oefeningen en daarbij vooral de hierbovengenoemde Coerver-bewegingen één, twee envier ziet hij wel graag terugkomen in de wedstrij-den. Op zich is dat alles in overeenstemmingmet moderne voetbalovertuigingen. In tegenstel-ling tot de Zeister visie is Timmer echter vanmening dat je niet alle technieken leert door tevoetballen. ,,Voor de spelers is dat natuurlijk welgoed. Ik sta op één voet met Meulensteen datjeugdvoetballers van tegenwoordig te weinigbalgevoel ontwikkelen. Dat gebeurde vroeger opstraat, op een hobbelige ondergrond waarbij jede bal wel op een ‘creatieve’ manier moest con-troleren. In de sloppenwijken van Rio de Janeiro

gebeurt dat nog steeds. Uit zulke omstandighe-den worden de beste voetballers geboren.” Timmer vindt ook net als Meulensteen dat talent-volle voetballers tegenwoordig te veel in hetkeurslijf van een bepaald clubsysteem wordengeduwd en daardoor te weinig ruimte krijgenvoor creatieve ingevingen. Timmer zegt niets alskinderen een ‘vrij’ partijtje doen. ,,Laat ze spelen.Bemoei je er niet mee. Het is hun spel. Dat zijnmijn uitgangspunten. Op een bepaald momentzie je geleerde trainingsaspecten terugkomen inhun partijtjes en dan weet je dat je op de goedeweg bent. Tijdens de gewone trainingen is hetnatuurlijk anders. Dan stuur je gericht aan als jewil dat iemand bijvoorbeeld een schaar maakt.Alleen: dan nog is de boodschap verpakt in eenleuke spelvorm. Mijn motto is: zo min mogelijkforceren door kinderen op een paar vierkantemeter een oefening te laten doen. Verpak het inleuke oefeningen, waarbij de ene de andere ineen logische volgorde opvolgt.” Daarmee gaathij een stap verder dan Meulensteen. Of lievergezegd: zijn insteek is anders. Het methodischeprogramma is niet alleen bedoeld om kinderentechnisch vaardiger te maken, maar ook omjeugdtrainers een helder handvat te bieden hoezij pupillen kunnen motiveren en technisch kun-nen verbeteren. Zijn ideaal: met zijn visie en dedaaraan gerelateerde oefenstof zoveel mogelijkjeugdtrainers te bereiken, professionele als welbeginnende.


37

Warner de Weerd Roel Timmer De Pupillentrainer | Januari 2009

Kroniek van een wereldreizigerRoel Timmer heeft tussen 1958 en 1964 als voorhoedespeler voor ADO Den Haag gespeeld en werdtoen voor het destijds leuke bedrag van 25.000 gulden aan Holland Sport in Scheveningen verkocht.Na zijn actieve voetballoopbaan heeft hij twintig jaar lang over de hele wereld het Coerver-leerplangedemonstreerd. Onder de opdrachtgevers waren ook de Schotse en Ierse voetbalbond. De man uitWassenaar leerde Coerver begin jaren negentig kennen in Washington waar ze een week lang een cli-nic verzorgden. ,,Die man inspireerde en intrigeerde mij”, vertelt Timmer. ,,Ik kan mij herinneren dat ikmidden in de nacht wakker werd en dat ik hem zag schrijven. ‘Ik heb een oefening in mijn hoofd Roelen die moet eruit’, zei hij tegen mij.” Timmer zelf leerde 72 Coerver-oefeningen in het stoffige Arabiëwaar hij op zijn vrije dag tot in de treuren alles doornam. ,,Zo was ik nu eenmaal”, zegt hij bijna ver-ontschuldigend. ,,Ik weet nog wel dat ik vroeger niet de snelste was en dat ik daarom voor de halvebeker finale tegen Sparta ‘s morgens een uur lang ging sprinten op een open plek in een bos. Want ik moest en zou de sneller worden. Dat was niet verstandig gemeten bij hedendaagse trainingsopvat-tingen maar ik scoorde gelukkig tweemaal zodat we naar de finale gingen”.Zijn eerste trainingservaringen heeft hij ook in Arabië op gedaan. ,,Ik weet nog wel dat we per kameelnaar het veld zijn gegaan. Nou ja veld, het was alleen maar zand. En die Arabieren, die kwamen eenhalf uur of driekwartier later, want het begrip tijd kennen ze daar niet.”Het Hoofd Inkoop van het olieconcern Aramco heeft later nog wel Blauw Zwart in Wassenaargetraind. Na drie jaar moest Timmer echter stoppen. Het viel niet te combineren met zijn werk. Wel ishij later bij Quick in Den Haag zes jaar jeugdtrainer geweest en heeft hij een voetbalschool opgezet.


38

Roel Timmer Oefenstof

Nieuwsgierig geworden hoe het programma is opgebouwd?Kijk daarvoor op de website www.pupillentrainers.com bij de link database.Wie niet kan inloggen, neem even contact op met ons kantoor: 0297 - 523059


39

Oefenstof Roel Timmer De Pupillentrainer | Januari 2009



Documents

Pupillentrainer12 08 18-12-2008 11:1811:3 Pagina 1 Januari ... · met een half oog onze spitsen ziet. Dat vinden spelers leuk. Niet alleen hard met ze omgaan maar ze ook proberen