1

Click here to load reader

Stratigraphische Tabelle von Deutschland 2016 STD · PDF file DSK Aachen Münsterland südliches NI, nördl. NW, ST, BB Obere-Gosau-Subgruppe Untere-Gosau-Subgruppe (Gosau-Mergel)

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Stratigraphische Tabelle von Deutschland 2016 STD · PDF file DSK Aachen Münsterland südliches NI, nördl. NW, ST, BB Obere-Gosau-Subgruppe Untere-Gosau-Subgruppe (Gosau-Mergel)

(Sponheim-Formation)

Elbe-Subgruppe

Havel-Subgruppe

Nah

e-S

ubgr

uppe

Gla

n-S

gr.

Bamberg-Formation

0

2,6

252,5

PA

OZ

OI

KU

M

260

270

280

290

310

320

330

340

350

370

380

390

400

410

420

430

440

450

460

470

480

500

510

520

530

541

CHANGHSING. ≈3

CAPITANIUM

WORDIUM ≈ 4

ROADIUM

KUNGURIUM

IUM

IUM

LOP

ING

IUM

WUCHIAPING. ≈5

GZHELIUM

KASIMOVIUM

MOSKOVIUM

BASHKIRIUM

8

SERPUKHOV-IUM

7

VISEUM 19

TOURNAISIUM ≤15

GU

AD

ALU

PIU

MC

ISU

RA

LIU

MP

EN

NS

YL

VA

NIU

M

GELASIUM 0,8

255

265

275

285

305

315

325

335

345

365

375

385

395

405

415

425

435

455

465

475

485

505

515

525

535

MI

SS

IS

SI

PP

IU

M

FAMENNIUM

5

FRASNIUM

15

GIVETIUM

7

EIFELIUM 4

SP

ÄT

ES

D

EV

ON

FR

ÜH

ES

D

EV

ON

MIT

TLE

RE

S D

.

EMSIUM 19

PRAGIUM 3

LOCHKOVIUM 4

PR

I-D

OLI

5

LL

AN

DO

-V

ER

YFU

RO

NG

IUM

TE

RR

EN

EU

VIU

M

418

WE

N-

LOC

K

2

5

DARRIWILIUM

TREMADOCIUM

12

KRYO-GENIUM

CALABRIUM

1,8

STUFE /ALTER

ZE

IT M

a

DA

UE

R M

a

KA

MB

RI

UM

PE

RM

45

Regionale Unterstufe

0,0117

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

66

70

80

90

100

110

120

130

140

150

160

170

180

190

201,5

210

220

230

240

252,5

ZANCLEUM

MESSINIUM

1,7

1,95

TORTONIUM 4,35

SERRAVALLIUM 2,2

LANGHIUM 2,2

BURDIGALIUM 4,4

AQUITANIUM 2,6

CHATTIUM 5,1

RUPELIUM 5,8

PRIABONIUM 4,1

BARTONIUM 3,3

LUTETIUM 6,5

YPRESIUM 8,2

THANETIUM 3,2

SEELANDIUM 2,4

DANIUM 4,4

MAASTRICH-TIUM

CAMPANIUM

SANTONIUM

CONIACIUM

TURONIUM

CENOMANIUM

ALBIUM

APTIUM

BARREMIUM

HAUTERIVIUM

VALANGINIUM

BERRIASIUM

PA

OZ

ÄN

EO

NO

LIG

OZ

ÄN

MI

OZ

ÄN

FR

ÜH

E

KR

EI

DE

SP

ÄT

E

KR

EI

DE

TITHONIUM

KIMME-RIDGIUM

OXFORDIUM

CALLOVIUM

BATHONIUM

BAJOCIUM

AALENIUM

TOARCIUM

PLIENS-BACHIUM

SINEMURIUM

HETTANGIUM

FR

ÜH

ER

J

UR

A

NO

ZO

IK

UM

ME

SO

ZO

IK

UM

23

PIACENZIUM 1,0PLIO-ZÄN

245

235

225

215

205

195

185

175

165

155

145

135

125

115

105

95

85

75

INDUSIUM

OLENEKIUM

ANISIUM

LADINIUM

6

11,5

3

2,5

5

6,5

12,5

12

5

3,5

6

5,5

7

5

6,5

2,5

2

2,5

3,5

9

8

8

2,5

1,5

3,5

6,5

6

KARNIUM

NORIUM

RHAETIUM

FRÜ

HE

TRIA

SM

ITT

LE

RE

TR

IAS

SP

ÄT

E

TR

IA

S

U.

M.

O.

U.

M.

O.

Mit

tle

re

rO

bere

r

Illyrium

Fassan.

Longobardium

Cordevolium

Julium

Tuvalium

Quader-kalk-Fm.

s2 / s3 - Diskordanz= Volpriehausen-Disk.

s5 / s6 - Diskordanz= Hardegsen-Disk.s3 / s4 - Diskordanz= Detfurth-Disk.

MIT

TLE

RE

R J

UR

AS

TE

R J

UR

A

Lotharingium

Carixium

Domerium

UN

TE

RO

BE

RU

NT

ER

MI

TT

EL

OB

ER

UN

TE

RO

BE

RU

NT

ER

MIT

TE

L

Lacium

Alaunium

Sevatium

Rottweil-Fm.

Freuden- stadt-Fm.

Esc

henb

ach-

Fm.

(Mus

chel

sand

stei

n)

Gra

fenw

öhr-

Form

atio

n

Grenzbonebed

VH3 \ VH4 \ VH5 (lokal)Karneol-Dolomit-Horizont (VH2)Violetter Horizont 1 (VH1) (lokal)

Ober-franken

Oberpfalz

SchwarzwaldEifel

Bunt-sand-stein6,3

Muschel-kalk7,0

Keuper38

Röt-Formation

Bernburg- Fm.

Solling-Fm.Hardegsen-Fm.Detfurth-Fm.

Volpriehausen-Fm. Quickborn-Sfm.

Eck-Fm.

Karlstadt-\ Heilbronn-\ Diemel-Formation

Jena-Formation

Warburg-FormationMeißner-FormationTrochitenkalk-Formation

Rüdersdorf-Fm.

Grenzdolomit (zur Erfurt-Fm.+ zu k2)

Gaildorf-Horizont

Beaumont-Horizont

(Obere Folge)Calvörde-Fm. (Untere Folge)

Maastricht-Fm.

Vaals-Fm.

Aachen-Fm.

Pin

swan

g- b

isG

erha

rtrs

eit-

Sch

.

Wang-Sch.

Hachau-Sch.

Amden-Formation

Choltal-Schichten

Seewen-Kalk

Grünten- Sch.

Schratten-kalk

Drusberg-Schichten

Kiesel-kalk

Palfris-Fm.

Altmann-Schichten

Lieb

enst

ein-

Kal

k

Hällritz-Fm.

Pie

senk

opf-

Fm.

Sei

senb

urg-

Fm.

Reisels-berg-Fm.

Oft

er-

schw

ang-

Fm.

Lahn

e- g

rabe

n-Fm

.R

ehbr

eing

rabe

n-Fo

rmat

ion

(Fly

sch-

Gau

lt)Tr

iste

l-Fm

.

Bra

nder

fleck

-For

mat

ion

Tannheim-Formation

Losen-stein-Fm.

Roß

feld

-Fm

.

TR

IA

SJ

UR

AK

RE

ID

EP

AL

ÄO

GE

NT

ER

TI

ÄR

Psilonotenton-Formation

Angulatenton-Formation

Arietenkalk-Formation

Angulatensandstein-Fm.

Obtususton-Formation

Amaltheenton-Formation

Posidonienschiefer-Formation

Costatenkalk-Subformation

Numismalismergel-Formation

Gryphäen-sandstein-Formation

Jurensismergel-Formation

Opalinuston-Formation

Murchisonaeoolith-Fm.

Wedelsandstein-Formation

Eisensandstein-Formation

Hauptrogenstein-Fm.

Variansmergel-Formation

Wutach-Fm.

Kandern-Fm.

Sengenthal-Formation

Gosheim-Fm.

Dentalienton-Formation

Glaukonitsandmergel-Subformation

AncepsoolithRenggeriton

Nerineenkalk-Fm.

Birmenstorf-Subformation

Impressamergel-Formation

Wohl-Lacunosamergel-

Obe

rjur

a-M

asse

nkal

k-Fm

.

Untere Felsenkalk-

Hangende

Obere Felsenkalk-

Zementmergel-Fm.Liegende Bankkalk-Fm.

Dietfurt-Formation

Lochen-Sfm.

Arzberg-Fm.Treuchtlingen-Fm.

Torleite-Fm.

Mörnsheim-Fm.

postjurassisch erodiert

Grundgips-Horizont

Bleiglanz-Bänke

Korallenkalk-Formation

Röt 1 -\ Röt 2-\ Röt 3 -\ Röt 4-Sfm.

k5

k6.1

m9m8m7

s7

s1

s6

m1-3

m4-6

s5s4s3s2

k3

k4

k6.2k6.3

1,2

1,0Leithorizonte

insbesondere SüddeutschlandHaupt-gruppe N o r d d e u t s c h l a n d S ü d d e u t s c h l a n d

Diskordanzen

Gruppe FolgeDauer

1,0

2,1

1,1

3,8

U. k1

Engelhofen-Horizontk2

Neospathodus waageni (Conodont)

Ampfing-

Sst.

Pannonium

Sarmat-ium

Baden-ium

Karpat-iumOttnang.

Eggen-burg-ium

Eger-ium

Kis-cell-ium

Regionale St.Paratethys

Alpen

Ultr

ahel

-ve

tikum

Feu

erst

ät-

ter

Fly

sch

Le

ime

rn-S

ch

ich

ten

Bu

ntm

erg

el-

Se

rie

Ju

ng

ha

ns

en

-Sc

hic

hte

n

Rin

derb

ach-

Sch

.F

euer

stät

ter

San

dste

in

Globigerinen-mergel

Bür

gen-

For

mat

ion

Num

mul

iten-

Sch

icht

enO

bers

tdor

f-G

rüns

ands

tein

Drei-angel-Serie

Kre

ssen

berg

-For

mat

ion

Oic

hing

-For

mat

ion

E

Maßstabswechsel

TELYCHIUM

AERONIUM

RHUDDANIUM

LUDFORDIUM

GORSTIUM

HOMERIUM

SHEINWOOD.

0,012

Maßstabswechsel

Maßstabswechsel

Mitteleuropa Norddeutschland

NE

OG

EN

20

Dy

as

= P

erm

vo

n M

itte

leu

rop

a (

”Pe

rm”)

(Sax

oniu

m)

Zech

stei

n (”

Obe

rper

m”)

Rot

liege

nd (”

Unt

erpe

rm”)

(Aut

uniu

m)

z1

z2z3

z4\ z5\ z6z7

Werra-Formation

Globale Stratigraphische Skala

Heigenbrücken-Sandstein

Volpriehausen-Sst. ≈ Unt. Geröllsst.

Voltziensandst.Zwischensch.Hauptkongl.

Obere Felszone(Karlstal-Sch.)

Trifels-Sch. (inkl.ECKSCHES Kgl.)

Rehberg-Sch.

PfalzRötton

Kristall-Sst.

3 Geröllsandsteine

Badischer Bausandstein

Viol. Horizont 2

Myophoriensch.

Thür. Chiroth.-Sst.

Dickbank-Sst.

Plattensandstein

Unterfranken

Detfurth-Fm.Volprieh.-Fm.Bernburg - Fm.

(Contorta-Sch.)

(Postera-Sch.)

(Triletes-Sch.)

Exter-Fm.

Eoprotrachyc. curionii(Ammonit)

Weißliegendes

PR

OTE

RO

ZOIK

UM

196

0 M

aP

HA

NE

RO

ZOIK

UM

540

Ma

ÄO

N / Ä

ON

OT

EM

ED

IAC

AR

IUM

94

Deutsche Stratigraphische Kommissionwww.stratigraphie.de

DSK

südliches NI, nördl. NW, ST, BBAachen Münsterland

Ob

ere-

Go

sau

-Su

bg

rup

pe

(Gos

au-M

erge

l)U

nter

e-G

osau

-Sub

grup

pe

Örfla-Fm.

Betlis-kalk

Gems-mättli-schicht

Brisi-Sfm.

Bra

un

jura

-Gru

pp

e

We

ißju

ra-G

rup

pe

Schram-bach-Formation(Neokom-Aptychen-Schichten)

W

Heldburg-Horizont

DRUMIUM

Stratigraphische Tabelle von Deutschland 2016STUFE /ALTER

ZE

IT M

a

DA

UE

R M

a

Bay-reuth-Fm.

Langenbrücken-Formation

Achdorf-Formation

Ostreenkalk-Fm.Hamitenton-Formation

Macrocephalenoolith-Sfm.

Flin

tsba

ch-F

m.

Oberjura-Massenkalk-

Fm.

Nördliche Kalkalpen

Sch

eibe

lber

g-Fo

rmat

ion

All

u-F

or

ma

tio

n

Adnet-Formation

Sachrang-Fm.

Str

ubbe

rg-F

orm

atio

n

Taug

lbod

en-F

orm

atio

n

Am

mer

gau-

Form

atio

n

Ste

inm

ühl-

Form

atio

n

Ruhpolding-Formation

Neuburg-Fm.Rennertshofen-Fm.

Usseltal-Fm.

Obe

ralm

-Fo

rmat

ion

Pla

ssen

-For

mat

ion

Klaus-Formation

250

Ornatenton-Fm.

geschichtete Kalke-Fm.Formation

Fm.Fm.

Bankkalk-Fm.

Fran

kena

lb-F

m.

Fran

kena

lb-

Fm.

Mergel- stetten-Fm.

Effingen-Sfm.

Altmühltal-Fm.

Geisental-Formation

Painten-Fm.

Chi

emga

u-S

chic

hten

79

63

FORTUNIUM

STUFE 2

STUFE 3

STUFE 4

STUFE 5

GUZHANGIUM

PAIBIUM

JIANG-SHANIUM

495

490

STUFE 10

8

FR

ÜH

ES

OR

DO

VIZ

IUM

FLOIUM 7

DAPINGIUM

PRIDOLIUM

HIRNANTIUM

KATIUM

SANDBIUM

MIT

TLE

RE

S O

RD

OV.

SP

ÄT

ES

OR

DO

VIZ

IUM

3

9

5

7

2

3

2

3

3

3

LUD

-LO

W

SI

LU

R

26

56

Tangrintel-Formation

355

361

Subherzyn nördl. NI, SH, MV SachsenAußeralpine

Kreide in Bayern

Strehlen-Formation

Räcknitz-FormationBrießnitz-Formation

Schmilka-Fm.

Postelwitz-Formation

Schrammstein-Formation

Meißen-Fm.

Dölzschen-Fm.Oberhäslich-Formation

Nieder-schöna-Fm.

Mobschatz-Fm. Elb

tal-

Gru

pp

e

Da

nu

bis

ch

e K

reid

e-G

rup

pe

Gulpen-Formation

ns

ter-

Gru

pp

eP

län

erk

alk

-Gru

pp

e

Reitbrook-Fm.

Baumberge-Formation

Coesfeld-Formation

Holtwick-Formation

Dülmen-Fm.Haltern-FormationRecklinghausen-Fm. Salzberg-Fm.

Heimburg-Fm.Blankenburg-Fm.

Ilsenburg-Fm.

Heidelberg-Fm.

Ob.

Plä

nerk

alk-

Unt

ergr

uppe

Unt

. Plä

nerk

alk-

Unt

ergr

uppe

Ahlen-Fm.Bottrop-

Fm. Burg-stein-furt-Fm.

Hesseltal-Formation

Essen-Grün-sand-Fm.

Büren-Fm.

Oerlinghausen-Fm.

Salder-FormationErwitte-Formation

Baddeckenstedt-Formation

Herbram-Formation

Leng

eric

h-Fo

rmat

ion

Wül

len-

Form

atio

n

Brochterbeck-Formation

Salder-FormationErwitte-Formation

Emscher-Formation

Nenn-hausen-Fm.

Walbeck-Fm.

Lüne-burg-Fm.

Ahlten-Fm.

Misburg-Fm.

Stem-wede-Fm.

Gehrden-Fm.

Halberstadt-Fm.

Söhlde-Formation

Hoppenstedt-Subformation

Ascheloh-Subformation

Hemmoor-Formation

Kronsmoor-Formation

Dägeling-Formation

Lägerdorf-Formation

Krempe-Fm.

Hesseltal-Fm.

Helgo-land-Fm.

Standard-profilSchreib-kreide

?

Plä

ner

kalk

-Gru

pp

eS

ch

reib

kre

ide

-Gru

pp

e

Beien-rode-Fm.

Grenz-marker in

N-Deutschl.

Top Serpulit

Seewen-Formation

NördlicheKalkalpen

Rhenoda-nub. Flysch

Kalk-graben-Fm.

Perneck-Fm.

Alt

leng

bach

-For

mat

ion

Trat

enba

ch-S

chic

hten

Schutzfels-Formation

Jeding- Fm.

Ro-ding-Fm.

Sand-bach-Fm.

Hellkofen-Formation

Großberg-Fm.

Kagerhöh-Formation

Winzerberg-Fm.

Wel

lhei

m-F

orm

atio

n

Regens-burg-Fm.

Eibrunn-Fm.

Hes

senr

euth

-Fm

.

?Lückendorf-Fm.

Waltersdorf-Formation

Oybin-Formation

Fränkische AlbOberrhein Hochrhein Schwäbische Alb

Emsland, westl. &zentral. Münsterland

Nordwestl. & Zentral-NI, SH, Helgoland

Olfen-Fm.

Hel

golä

nder

-D

üne-

Sfm

.

Wes

terh

ever

-S

ubfo

rmat

ion

Min

de

n-B

rau

ns

ch

we

ig-G

rup

pe

Büc

kebg

.-G

r.

Peine-Formation

Flammen-mergel-Fm.

Alfeld-Formation

Schwicheldt-Sfm.

Rothenberg-Formation

Sarstedt-Sfm.

Kirchrode-Sfm.

Kuh

feld

-For

mat

ion

Hoheneggelsen-Formation

Stadthagen-Formation

Isterberg-Formation(Bückeberg-Formation)(Wealden)

Gildehaus-Formation

Bentheim-Formation

Georgs-dorf-Formation

Nordostdeutschland-nordöstliches NI

Min

de

n-B

rau

ns

ch

we

ig-G

rup

pe

Büc

kebg

.-G

r.

STD 2016Stratigraphic Table of Germany 2016 STG 2016

≈ 56,5

SchaumkalkbänkeTerebratelbänkeOolithbänkeGrenzgelbkalk

HauptterebratelbankCycloidesbankSpiriferinabankHornsteinbankLauffen-HorizontWutha-Karbonat

Schengen-Fm.

Irrel-Formation

Udelfan- gen-Fm.

Ralingen-Fm.

Basis1. Schwarz-schiefer

BeginnmarineFazies

TopFischschiefer

BasisHedbergel-lenmergel

Basis dunkleTonsteine

BasisMergel mit Inoceramen

Kleinen-berg-Fm.

Rüthen-Fm.

Teutoburger Wald,Egge, SE-Münsterland

Oesede-Fm.(Wealden)

Alfeld-Formation

Flammen-mergel-Fm.

Osning-Fm.

Tecklen-burg-Sfm.

Dören-the-Sfm.

Graven-horst-Sfm.

Schier-loh-Sfm.

Bocke-tal-Sfm.

Deister-Fm.(Wealden)

Barsinghau-sen-Sfm.

Oster-wald-Sfm.

Hils-Formation

Alfeld-Formation

Flammenmergel-Formation

Leine-Bergland Subherzyn

Quedlin-burg-Fm.

Salz-gitter-Fm.

Schwicheldt-Subformation

Kirchrode-Subformation

Hoheneggelsen-Formation

Stadthagen-Formation

Peine-Formation

Sarstedt-Sfm.

Wesendorf-Formation

Stadthagen-Formation

Nienhagen-Formation

Fuhse-Formation(Wealden)

unbenan.Einheit

Peine-Fm. Schwi-

cheldt-Sfm.

Kirch-rode-Sfm.

Sarstedt-Sfm.

Schwi-cheldt-Sfm.

Kirch-rode-Sfm.

(Hauptmuschelkalk-Folge)

(Detfurth-Sst.\ -Wechselfolge)0,90,7

0,31,2

(Volpriehausen-Sst.\ -Wechself.\ Avicula-Sch.)

Fränk. Chiroth.-Sst.Karsdorf- \ Gleina- \ Dornbg.-Sfm.Vitzenburg-\ Göschwitz-\ Glockenseck-\

Hannover-Formation

Dethlingen-Formation

Mirow-Fm.

(Mellin-Schichten)

(Peckensen-Schichten)

(Untere Slochteren-Fm.)

Parchim-Fm. (Schneverdingen-Fm.)

(Eldena-Schichten)

(Rambow-Schichten)

Queich-Fm.Sarnstall-Fm.Gräfenhaus.-Fm.

Speyerbach-Fm.Annweiler-Fm.Rothenberg-Fm. Stauf-

FormationLindau-Formation

Schmölln-Fm.Ohre-\ Friesl.-Fm.Leine-\ Aller-Fm.

Settendorf-Formation

Leine-Formation

Friesland-FormationOhre-FormationAller-Formation

Staßfurt-Formation

Fulda-Formation

(Anhydrit-Folge)

(Wellenkalk-Folge)

Hindeodus parvus (Conodont)

Chiosella timorensis(Conodont)

Clarkinawangi(Conodont)

Diemel-Fm.Karlstadt-\ Heilbronn-\ Diemel-Fm.

Meißner-Formation

Trochitenkalk-Formation

Jena-Formation

Daxatina canadensis(Ammonit)

51

Clarkina postbitteri postbitteri(Conodont)

Jinogondolella postserrata(Conodont)

NorddeutschesBecken

Aller-Sulfat

Müritz-Subgruppe(Sedimen-täresAutun)(Saxon I)

Kupferschiefer

Altmark-Subgruppe(Vulkano-genes Autun)

ro1

ro2

ro3

ro4

Ge

rm

an

is

ch

e

Tr

ia

s

52

Osterhagen-Horizont

Lac.

Alaun.

Sevat.

Cordevol.

Jul.

Tuval.

Lehrberg-Horizont

GTS 2012S. 709

Benk-Fm.

Arnstadt-Formation

Grabfeld-Formation

Erfurt-Formation

Stuttgart-Formation

Weser-Formation

(Rote Wand i.e.S.)

Keuper B - Kontinuität

Exter-Fm.

Grabfeld-Formation

Erfurt-Formation

Stuttgart-Formation

Weser-Formation

Löwenstein-Fm. (pars)(Stubensst.≈ Burgsandsst., pars.)

Trossingen-Fm.

Mainhardt-Fm. Hassberge-Fm.

Steigerwald-Fm.

Krustenkalk K1

Krustenkalk K2

Hauptton

Löwenstein-Fm.

Ochsenbach-Horizont

Contorta-Schichten

(Postera-Sch.)

Triletes-Schichten

Hangende Residuallagen

k4 / k5 - Diskordanz= AltkimmerischeHauptdiskordanz= Diskordanz D4

k2 / k3 - Diskordanz= Diskordanz D2

k5 / k6 - Diskordanz= Diskordanz D5

(Triletes-Sch.)(Contorta-Sch.)

zu GTS 2012S. 709

Mühlburg-Horizont

Keuper A - Diskontinuität

Tübingen-Sst.

Arnstadt-Fm. (pars)

Arnstadt-Fm.(pars)

(Rote Wand i.w.S.)

Postera-Sandstein

(Unterer Gipskeuper)

(Schilfsandstein)

(Oberer Gipskeuper)

(Rhätsandstein ≈ Rhätkeuper)

PommerscheBeckenfazies

Arnstadt-Fm. (pars)

k / l-Disk. = Diskordanz D8

D2

D1

D3.1

D3.2

D4

D6

D5

D8

(Kiesel-/ Blasensandstein)

Hardegsen-Fm.

Schlossbg.-Sch. Werfen-Formation

AlpinerBuntsand-stein

Reichenhall-Formation

Virgloria-Fm.

Steinalm-Formation

Guten-stein-Fm.

Reifling-Formation

Wetter-stein-Fm.

Part-nach-Fm.

Plattenkalk

Hauptdolomit

Kös-sen-Fm.

Zlam-bach-Fm.

Dac

hste

inka

lk u

nd -

dolo

mit

Seefeld-Fm.

Ha

llsta

ttka

lke

un

d -

do

lom

ite

Nördliche Kalkalpen

(Salmünster-Folge)(Gelnhausen-Folge)

Lithothamnien-kalk

Naa

b-B

raun

kohl

ente

rtiä

r

Aug

enst

eins

chot

ter

Inne

ralp

ine

M

olas

.

KA

RB

ON

62

R h e i n g r a b e n s y s t e mHessische Senke Wetterau, Hanauer B. Oberrheingraben

Wiesbaden-Formation(Untere Hydrobien-Schichten)

(ObereCerithienschichten)

Staden-FormationPraunheim-Fm.

Cyrenenmergel-Gruppe

Bodenheim-(Rupel-

Stadecken-Formation

N o r d o s t d e u t s c h l a n dRegionale Stufe

Kie

selo

olith

-Fm

. Reuver-Sfm.Rotton-Sch.

Affer-den-Sfm. Nütterden-/

Weeze-Sch.

Uedem-Sfm.

Inden-Fm.

Biemen-horst-Sfm.

Dingden-Sfm.

Bislich-Sfm.

Hoerstgen-Sfm.

Ville-Fm.

Köln-Fm.

Kak

ert-

Sfm

.

Grafenberg-Formation

Lintfort-Sfm.

Bergisch-Gladbach.-Fm.

Ratingen-Sfm.

Walsum-Sfm.

Ratheim-Sfm.

Gereonswei-ler-Sfm.

Dongen-Fm.Burghof-Sfm.

Ant-weiler-Fm.

Houthem-Schichten

Hückelhoven-Schichten

N o r d w e s t d e u t s c h l a n dWNiederrheinS

Oldesloe-Formation(Kaolinsand)

Hod-de-Fm.

Ar-num-Fm.

O. Braunkohlens.

Unt. Braun-kohlen-sande

Neuen-gamme-sand-Fm. Silber-

berg-Fm.

Geh

lber

g-F

m.

Ann

enbe

rg-

Fm

.E

mm

erst

edt-

Fm

.H

elm

sted

t-Fm

.

Glin

de-F

orm

atio

nW

aseb

erg-

Fm

.

Dankalk-Formation

N

Sie

beng

ebirg

e

Ooster-hout-Fm.

(Bergheim- Sfm.)

Hauptkies-Schichten(Erft-Sfm.)

Bre

da

-Fo

rma

tio

nR

up

el-F

m.

Nor

deife

l

Hou

them

-Fm

.

Tongeren-Formation

Eochattium

Rupelium

Gramium

Langen-feldium

Reinbekium

Hemmoor.

Vierlandium

Latdorfium

Morsum.

Syltium

“Scaldisium”

“Kattendijk.”

Neochatt.

Rup

el-

Form

atio

n

P.-Fm. =Piepen-hagen-Fm.

Brand-horst-Fm.

Zechstein-dolomit-Fm.

Langen-thal-Fm.(Schieferletten)

Tigersandstein-Formation

Kirnbach-Formation

P.-Fm.

Höh

ensc

hott

ervo

n W

eser

u. D

iem

elD

öre

ntr

up

-Fo

rma

tio

nN

iehe

im-S

fm.

Dob

erg-

Form

atio

n

Monspe-liensina

Kaolin-

pseudo-tepida-Sch.

sandOb.Glimmer-feinsand

ObererGlimmerton

Twistringen-Schichten

O

b.B

raun

kohl

ensa

nde

Hemmoor-Glaukonit-sande

NW SE

Stätteberg-Fm.

Frankenberg-Fm.

Geismar-Formation

Battenbg.- Fm.

Bruckdorf-Sfm.

Glaukonit-sand-Sfm.

Rupel-Schluff

Zeitz-Sfm.

Unt

. Bra

un-

kohl

ensa

nde

Unt

erer

Glim

mer

ton

PelsoniumBithynium

Aegeum

Rupelton-Formation

Lübtheen-Formation

Quassel-Fm.

Gößlow-Fm.

Laupin-Formation

Pritzier-Formation

Malliß-Formation

Möllin-Formation

Rogahn-Formation

Sülstorf-Formation

Bockup-Fm.

Brook-Sch.

Plate-Fm.

Schöne-walde-Formation

Conow-Formation

Serno-Formation

Dragun-Formation

Marnitz-Formation

Schlieven-Formation

Nassenheide-Formation

Waßmannsdorf-Formation

Wülpen-Formation

Helle-Fm.

Mahl-pfuhl-Fm.

Genthin-Formation

Nedlitz-Formation

Linda-Fm.

Zerb

en-F

orm

atio

n

Greifenhain-Sfm.

Nochten-Sfm.

Klettwitz-Sfm.

Drebkau-Sfm.

Welzow-Sfm.

Buchhain-Sfm.

Grießen-Sfm.

Branitz-Sfm.

Rupel-Basissand Calau-Sch.

Meuro-Formation

Weißwas-ser-Sfm.

Mühl-rose-Sfm.

Rauno-Fm.

Vetschau-Sfm.

Striesa-Sfm.

Lübbenau-Sfm.

Glimmer-sand-Sfm.

Brandis-Sfm.

Breiten-feld-Sfm.

Domsen-Sfm.

Wallen-dorf-Sfm.

Merseburg-Sfm.

Geisel-tal-Fm.

Düben-Sfm.

Bitterfeld-Sfm.

Cottbus-Formation

Spremberg-Formation

Brieske-Formation

Böhlen-Fm.

Espenhain-Zwenkau-Sfm.Gröbers-Sfm.

Borna-Fm.

Profen-Fm.

Zementst.-Fm.

Em-scher-Fm.

Emscher-Fm.

Pachydiscus neubergicus(Ammonit)

Platyceramus undulatoplicatus(Muschel)

Watinoceras devonense(Ammonit)

Thalmanninella (Rotalipora)globotruncanoides(planktonische Foraminifere)

Iridium-Anomalie

Fasciculithus(kalkiges Nannofossil)

Chron C26n

δ13 C-Anomalie

Blackites inflatus(kalkiges Nannofossil)

Hantkenina, Cribrohantkenina(Foraminifere)

Paragloborotalia kugleri(Foraminifere)

Globorotalia miotumida(Foraminifere)

Insolationszyklus 510

Gilbert-Gauss-Umpolung

Söl-lingen-Fm.

Chatt-Fein-sande

Die

khol

zen-

Fm

.

“Ober-eozän”-Ton-Fm.

Elz

-For

mat

ion

“Ober-eozän”-Kalkarenit-Fm.

Untereozän 3

Untereozän1/2

Unter-eozän 4

Ober- paläo- zän- Fm.

ObererGlimmerton

Hamburg-Fm.

Rein-beck-Fm.Katzheide-

Fm.

Chatt-Schluffe

Klin

tingh

oved

-F

orm

atio

n

Ratze-burg-Fm.

unbenannteEinheit

Søvind-Formation

Fehmarn-Formation

Lamstedt-Formation

Basbeck-Fm.

Söhlin-gen-Fm.

Gödrin-gen-Fm.

Pen-ning-sehl-Fm.

Helvetikum

2,6

(Stubensst.≈ Burgsandsst.)(pars)

0,78

1,02

0,65“Ionium”

“Tarantium”

“Nordgrippium”

0,126

0,114

Maßstabswechsel

Gauss-Matuyama-Umpolung

Matuyama-Brunhes-Umpolung

MIS 10

MIS 9

MIS 8

MIS 7

MIS 6

MIS 5e

MIS 5d

MIS 4

MIS 3

MIS 2

MIS 1

MIS 19

MIS 63

MIS 103

HO

LOZÄ

N

Klimatostrat igraphie L i t h o s t r a t i g r a p h i e

Norddeutschland SW-Deutschland

Klimatostratigraphie Lithostratigraphie

Rhein-Main-System Rheingletscher

Subatlantikum

Subboreal

Atlantikum

BorealPräboreal

Oberhol.Spätes H.

Mittelhol.Mittleres H.

Unterhol.Frühes H.

Ober-pleistozänSpätesPleistozän(Jung-Pleistozän)

Mittel-pleistozänMittleresPleistozän

Unter-pleisto-zänFrühesPleisto-zän

Weichsel

Eem

Saale-Komplex

Holstein

Elster

Cromer-Komplex

Bavel-Komplex

Menap-Komplex

Waal-Komplex

Eburon-Komplex

Tegelen-Komplex

Praetegelen-Komplex

Wei

chse

l-K

altz

eit

Saa

le-K

ompl

ex

Holstein-Warmzeit

Eem-Warmzeit

Elster-Kaltzeit

Rhume-Warmzeit

unbenannte Warmzeit

unbenannte Warmzeit

Hunteburg-Warmzeit

Osterholz-Warmzeit

Uetersen-Warmz.

Pinnau-Kaltzeit

Tornesch-Warmzeit

Lieth-Kaltzeit

Ellerhoop-WarmzeitKrückau-KaltzeitNordende-Warmzeit

Ekholt-KaltzeitWarmhörn-WarmzeitKaltenhörn-Kaltzeit

Unt

ere

Saa

leO

bere

Saa

le Warthe-Stadium

Unt

er-W

.M

ittel

-W.

Obe

r-W

eich

sel

Pinneberg-Warmz.Elmshorn-Kaltz.

Dorst-Kaltzeit

Cremnoceramusdeformis erectus (Muschel)

Discoaster kugleri

Sphenolithus heteromorphus

Regionale Stufe

Rheno-danub. Gr.

Ultr

ahel

-ve

tikum

Holstein-Warmzeit

Bavel

Menap

Waal

Tegelen

Prätegelen

Riß-Kaltzeit

Hoßkirch-Kaltzeit

Eem-Warmzeit

Würm-Kaltzeit

Ha

up

tte

rra

sse

n-F

orm

ati

on

en

Mit

telt

err

ass

en

-Fo

rma

tio

ne

nN

ied

ert

err

as

se

n-F

orm

ati

on

en

Mo

sb

ac

h-F

orm

ati

on

Ludw

igsh

afen

-F

m.

Vie

rnhe

im-F

orm

atio

nM

an

nh

eim

-F

or

ma

tio

nIff

ezhe

im-F

orm

atio

nB

reis

ga

u-F

orm

ati

on

Ne

ue

nb

urg

-Fo

rma

tio

n

Rh

ein

gle

tsc

he

r-T

err

as

se

ns

ch

ott

er-

Fo

rma

tio

n

Oberschwaben-Deckenschotter-Formation

Steinental-Formation

Illmensee-Formation

Hasenweiler-Formation

Klimatostratigraphie Lithostratigraphie

Bayern

Riß

Riß \ Würm

Mindel \ Riß

Mindel (i.w.S.)

Günz

Donau

Biber

Würm

Postglazial-terrassenschotter

Spätglazial-terrassenschotter

Nieder-terrassenschotter

Übergangs-terrassenschotter

Hoch-terrassenschotter

JüngereDeckenschotter

Tiefere ÄltereDeckenschotter

Höhere ÄltereDeckenschotter

ÄltesteDeckenschotter

Jüngerer Auenlehm

Mittlerer Auenlehm

Älterer Auenlehm

NW SE

Dünkirchen

Dünkirchen-Transgr.

Flandern-Transgr.Nor

dsee

Ost

see

Littorina-Transgr.

Littorina-Meer

Post-Littorina

Ancylus-See

Yoldia-Meer

Pre

row

-Fm

.

Kar

lsha

gen-

Fm.

Gre

ifsw

alde

rB

odde

n-F

m.

Red

entin

-Fm

.

Osterby-Formation Erm-stedt

Nie

de

rte

rra

sse

n-F

orm

ati

on

en

Ellund-Fm. Warnow-Formation

Laacher-See-Tephra-FormationBaltischer Eissee

Meiendorf“Mecklenburg-Formation”

Hennstedt-Fm.Kuden-Fm.Burg-Fm.

Ehringsdorf-Fm.

Mitt

elte

rras

sen-

For

mat

ione

nH

aupt

terr

asse

n-S

ubfo

rmat

ione

n(n

ur N

ordo

stde

utsc

hlan

d)

Delitzsch-WölkauHamburg-Dockenh.

Goldelund-Fm.Lauenburg-Ton

Rinnen-sequenz

Miltitz-IntervallMarkranstädt-Glaziär-Fm.

Zwickau-Glaziär-Fm.

Lehmzone von Voigtstedt

Muscheltone v. Voigtstedt

Untermaßfeld

Zeuchfeld-Borntal

Rippersroda (II)

Nordhausen

Obe

rter

rass

en-

For

mat

ione

nH

ocht

erra

ssen

-For

mat

ione

n

Raibl-Formation

Schnöll-Fm.

Erz

gebi

rge,

Lau

sitz

Rag

alan

d-G

rup

pe

Cha

lk-

Gr.

Ho

rd

al

an

d-

Gr

up

pe

Nor

dlan

d-G

rupp

eO

ffsho

re

Ost

wes

tf.-

Lipp

e

U. Glimmer- feinsand

UntererGlimmerton(Elmshorn-Fm.)

43

QU

AR

R

2,6

PL

EI

ST

OZ

ÄN

2,6

DE

VO

N

57

OR

DO

VI

ZI

UM

41

L.-Sfm.

L.-Sfm.=Limonitsst.-Sfm.

Ran-tum-Fm.

Nach-tigall

Pritz-walk

Helm-stedt

Gor-leben

Loo-sen-Fm.

Lieth

Hagenow-Fm.(Rinnen-sequenz)

Ornatenton-Fm.

Ostreenkalk-Fm.

Ornatenoolith-Sfm.

Psilonotenton-Formation

Macrocephalenoolith-SubformationPorta-SandsteinAspidoideston-Formation

Angulatenton-FormationWefensleben-Formation

Badeleben-Fm.

“Rotbunte Tonsteine”

Rottorf-Formation

Jurensismergel-Formation

Sonninienton-\Coronatenton-Fm.

Württembergicaton-Fm.Württembergica-SandsteinSchaumburg-Sandstein

Dörnten-Schiefer

Garantianenton-Fm.

Niedersächsishes Becken

Süntel-Formation(”Kimmeridge”)

Eimbeckhausen-Formation

mittlerer / oberer KorallenoolithWiehengebirgequarzit

Heersum-Formation

Nesselberg-Sfm.

Münder-Formation

Humeralisoolith

Holzen-Formation (Gigaskalke)

Grenzsandstein-Sfm.

unterer Korallenoolith

Arietenton-Formation Arietenton-Formation

Obtususton-Formation

Capricornumergel-Formation

Amaltheenton-Formation

Posidonienschiefer-Formation

Dörnten-Schiefer

Opalinuston-Formation

Ludwigienton-Formation

Ornatenton-Formation

Suderbruch-SandsteinParkinsonienton-Formation

Polyplocus-Sandstein

EP

OC

HE

SE

RIE

PE

RIO

DE

SY

ST

EM

ÄR

RA

TH

EM

Deuteriumüberschuss

0,0042

Maßstabswechsel

(kalkiges Nannoplankton)

(kalkiges Nannoplankton)

NördlicheKalkalpen

Nie

ren

tal-

Fo

rma

tio

n

Oad

Hr

Pb

Uab

Uab =Pb =Hr =

Oad =

Unterangerberg-Fm.Paisslberg-Fm.Häring-Fm.Oberaudorf-Fm.

Alpen-vorland

(Steinmergelkeuper)

Ober-rhät-kalk

Selun-Sfm.

Garschella-Formation(Gault-Grün-sandstein-Serie)

Landen-Fm.

Gelinden-Sfm.

Heers-Sfm.

M o l a s s e b e c k e nSubalpine und Vorlandmolasse

Glin

de-F

orm

atio

n

Lille

bælt-

For

mat

ion

Hei

ligen

hafe

n-F

m.

Rie

s-Im

pakt

Illawarra-Umpolung(Reversal)

GTS 2012 STD 2002ESTD 2005

ASSEL-

SAKMAR-

ARTINSKIUM

Hasel-gebirge

unbe-nannteEinheit

unbe-nannteEinheit

unbenan.Einheit

unbe-nannteEinheit

No

rdd

eu

tsc

he

r M

alm

(Do

gg

er)

no

ch u

nb

en

an

nte

Ra

nd

fazi

es

Obtususton-Formation

Amaltheenton-Formation

Posidonienschiefer-Formation

Opalinuston-Formation

Werle-Sandstein

Württembergica-SandsteinPrignitz-Sst.

Suderbruch-Sst.Wuster-husen-Formation

Dörnten-Schiefer

Zagaje-Formation

Capricornumergel-Formation

Ciechocinek-Fm.

(Grüne Serie)

Polyplocus-Sandstein

Parkinsonienton-Formation

Karstädt-Sandstein

Ornatenton-Formation

Arietenton-Formation

Pal

uki-

/ Kcy

nia-

Form

atio

n

Prignitz

Allenstein = Olsztyn-Formation

Suderbruch-Sst.

Mittelplate-Sst.

Elsfleth-Sst.Wöhrden-Sst.

Heersum-Formation

Korallen-oolith-Formation

Süntel-Formation

nochunbenannt

Angulatenton-Formation

Ludwi-gienton-Fm.

Sonninienton

tonschiefer

Bröckel-

Subfurcatenoolith

Mainzer Becken

Zen-nern-Fm.

Hün-feld-Fm.

Vorschütz-Paläoboden

Vogelsberg

Frielen-dorf-Fm.

Kassel-Fm.(KasselerMeeres-sand)

Hom-berg-ohm-Fm.

Ro

cken

ber

g-F

orm

atio

n

Rupelton-Fm.

Epterode-Paläoboden

Schwalm-Formation(Melanienton)

Gießen-Meeressand

Almerode-Formation

Borken-Formation

Roß-dorf-Fm.

Mar-dorf-Erz-Fm.

Bocken-heim-Fm.

Untermain-Basalt

Frankfurt-Formation(Obere Hydrobien-Schichten)

Rüssingen-Formation (Inflata-Schichten)

Hochheim-Formation(Mittlere Cerithienschichten)

Obere Pechelbronn-SchichtenM. Pechelbronn-Sch.

Untere Pechelbronn-Schichten

UntereCerithien-schichten

Vilbel-Kies

limnisch-fluviat. Wech-selfolge

Wölfers-heim-Fm.

Niederrad-Formation

Oberrad-Formation

Oppenheim-Fm.

Arvernensis-SchotterLaubenheim-Fm.

KriegsheimerSand (WeißesMio-Pliozän)

Dorn-Dürkh.-Fm.

Eppels-heim-Fm.(Dinothe-riensand)

Lau-ters-heim- Fm.

Nap

oleo

nshö

he-F

orm

atio

n

Psiloceras spelae tirolicum(Ammonit)

Lochrieaziegleri(Conodont)

Declinognathod.noduliferus(Conodont)

Eoparastaffellasimplex(BenthischeForaminifere)

Siphonodellasulcata(Conodont)

Palmatolepis triangularis(Conodont)

Ancyrodella rotundiloba(Conodont)

Polygnathus hemiansatus(Conodont)

Polygnathus costatus partitus(Conodont)

Monograptus uniformis(Graptolith)

Eognathodus sulcatus(Conodont)

Eocostapolygnathus kitabicus(Conodont)

Metabolograptus(Monograptus) parultimus(Graptolith)

Å Saetograptus leintwardinensis

Saetograptus varians(Graptolith)

Cyrtograptus lundgreni(Graptolith)

Eocoelia curtisi (Brachiopode)

Neocolonograptusausterus sequens

Akidograptus ascensus (Grapt.)

Metabolograptus(Normalograptus) extraordinarius(Graptolith)

Diplacanthograptus caudatus(Graptolith)

Metabolograptus gracilis(Graptolith)

Levisograptus(Undulograptus) austrodentatus

Baltoniodus triangularis(Conodont)

Tetragraptus approximatus(Graptolith)

Iapetognathus fluctivagus(Conodont)

Agnostotes orientalis(Trilobit)

Glyptagnostus reticulatus(Trilobit)

Lejopyge laevigata(Trilobit)

Ptychagnostus atavus(Trilobit)

Treptichnus(Trichophycus)pedum(Spurenfossil)

Haguenau-Fm.

ÄltereEisenbergerTonfolge

Iffezheim-Fm.

Weiter-stadt-Fm.

Groß-Rohr-heim-Fm.

Landau-Formation

Kai

sers

tuhl

Sas

-ba

ch-S

ch.

Bruchsal-Formation

Niederrödern-Formation

Froidefontaine-Formation Lör-

rach- Fm.

Alzey- Fm.

Sulzheim-Fm.

Messel-Fm.

Schliengen-Formation(Siderolith-Schichten)

Bouxwiller-Sfm.

Ode

nwal

d

Küs

tenk

ongl

omer

at-F

m. (

”Ste

inga

ng”)

Wit

tels

he

im-F

orm

ati

on

(S

tein

salz

-Fo

lge

)Pechelbronn-Formation

Rote Leitschicht

Rie

s-S

eeab

-la

geru

ngen

Alb

UM

M U

nt. M

eere

smol

.U

SM

Unt

ere

Süß

was

serm

.O

SM

Ob.

Süß

was

serm

olas

se

Ehin-gen-Sch.

Ulm-Sch.

UM

M U

nter

e M

eere

smol

asse

SN

Buchsw. Kalk

Kra

ich

ga

u

7

3

6

8

7

5

444

Maßstabs-wechsel

560

580

600

620

635

UB

M U

. Bra

ckw

asse

rm.

4

4

4

3

5

4

Vermiceras quantoxenseVermiceras palmeri(Ammoniten)

Bifericeras donovani(Ammonit)

Leioceras opalinum(Ammonit)

Hyperlioceras mundum(Ammonit)

K. keppleri (Ammonit)

EP

OC

HE

SE

RIE

PE

RIO

DE

SY

ST

EM

ÄR

RA

TH

EM

Maßstabswechsel

Cromer

Lithostratigraphie

Dietmanns-Formation

Hoc

hrhe

in-D

ecke

nsch

otte

r-F

orm

atio

n

Kendl-bach-Fm.

Schöneck-Formation(Fischschiefer)

Dynow-Mergel(Heller Mergelkalk)

Tonmergel-Schichten

Bändermergel

Egger-ding-Fm.

Liegende Ton-mergelBaustein-Sch.

Weiß-ach-Sch.

Steig-bach-Sch.

Kojen-Sch.

ObersteCyr.-Sch.

O. Cyr.

Haupt-cyrenen-Sch.

U. Cyr.-Sch.

"Chatt"-Sand

Hang.Tonmerg.

Puc

hkirc

hen-

Ser

ie

Prom-bg.-Sch.

Deutenhausen-Schichten

Aq.-S.-M.-F."Aq."-Fischsch.

Fluviatile Süßw.-Sch.

Nördl. Vollschotter/Quarzrestschotter

Limnische Süßw.-Sch.Ortenbg.- Schott.

"Eggenburg"-Sand- Mergel-Folge

Ortenburg- Meeressande

Luzern-Formation

Hauchen-berg-Sch.

LimnischeUntere Serie

Haldenhof-Mergel

FluviatileUntere Serie

Steinbal-men-Sande

ObereGlimmer-sande

Erolzheim-Sande

Geröllsand-Serie

Südl. Vollschotter

Hangend-SerieObere Serie

OMM Obere Meeresmolasse

OM

M

OBM

Oncophora-Sch.Kirchberg-Fm.Grimmelfingen-Sch.

OBM Obere Brackwassermolasse

GTS 2012S. 5

AlbsteinSteinhöfe-Fm.Baltringen-Fm.Kalkofen-Fm.Heidenlöcher-Sch.

Neuhofen-Fm.Untersimbach-Sch.

Tou

rnai

siu

mV

ise

um

Nam

uri

um

Ivorium

Hastar-ium

Cour-ceyium

Chadium

Arund-ium

Holker-ium

Asbium

Brigant-ium

Moliniac-ium

Livium

War-nantium

Arnsbergium E2

Pendleium E1

Chokierium\ Alportium

Wes

tfal

ium

Stefan. C

Stefanium B

Kantabrium

D Westfalium D

C Bolsovium

B Duckmantium

A Langsettium

Yeadonium G1Marsdenium R2Kinderscoutium

Llandovery

Wenlock

Ludlow

Gedinne

Siegen

Ems

Eifel

Givet

Adorf

Nehden

Hemberg

Wocklum

Dasberg

Din

an

tiu

m =

Un

terk

arb

on

vo

n M

itte

leu

rop

a

Tremadoc

Arenig

Llanvirn

Caradoc

Ashgill

Sil

esiu

m =

Ob

erk

arb

on

vo

n M

itte

leu

rop

a

Regionale historische Stufe

Saar-Nahe Wetterau

Saalesenke LausitzChemnitzOstdeutsche Frühmolassen

R e c h t s r h e i n i s c h e s S c h i e f e r g e b i r g e

Schwarzwald

Vogtland

Mur

gtal

-Gne

isan

atex

it-Fm

.W

iese

-Weh

ra-

Form

atio

n

Trai

schb

ach-

schi

efer

-Fm

.S

chin

delk

lam

m-

schi

efer

-For

mat

ion

Gag

gena

u-E

inhe

it

Ohlsbach-Einheit

Mittel-schwarz-wald-Kerngneis-Gruppe

Schwein-heim-Formation

Elterhof-Formation

Alzenau-Formation

Mömbris-Formation

Hörstein-Huckel-heim-Fm.

De

vil

le-G

ru

pp

e

Wanne-Formation (B)

Venn-Formation (D)La Venn-Formation (B)

Schevenhütte-Formation (D)La Gleize-Formation (B)

Wehebach-Formation (D)Jalhay-Formation (B)

Thönbach-Formation (D)Ottré-Formation (B)

Bihain-Formation (B)

Sa

lm-G

rup

pe

Mo

no

to

ne

G

ru

pp

e

Bu

nt

e

Gr

up

pe

Katzhütte-Gruppe

Arz

ber

g B

un

te G

rup

pe

Wun-siedel-Fm.

Alexan-dersbad-Fm.

Hei

ner

sdo

rf-G

rup

pe

Tiefenbach-Formation

Galgenberg-Formation

Wilden-stein-Fm.

Lipperts-grün-Fm.

Bergleshof-Formation

Trieben-reuth-Fm.

Goldisthal-FormationWarmen-

steinach-Gruppe

Vogten-dorf-Fm.

Leimitz-Fm.

Phycoden-Gruppe

Frauen-bach-Gr.

Griffel-schiefer-Fm.

UntereSchmiede-feld-Formation

Leder-schiefer-Fm.

Döbra-Fm.

Rand-schie-fer-Fm.

Haupt-quarzit-Fm.

Griffel-schiefer-Formation

Leip

zig-

Gru

ppe

Roth-stein-Fm.

Zwethau-Formation

Charlottenhof-Formation

Arenz-hain-Gruppe

Delitzsch-Fm.

Tröbitz-Fm.

Dubrau-quarzit-Fm.

Klitten-Formation

Eichberg-Formation

Po

mm

ern

-Gru

pp

e

Lubm

in-S

ands

tein

-Fm

.S

chw

arbe

-B

unts

chie

fer-

Form

atio

n

Adlergrund-Sandstein-Formation

Laeså-Formation

Südskandi-navischeAlaun-schiefer-Formation

Bjorkås-holmen-Fm.

Varnke-vitz-Sst.-Fm.

Wit

tow

-Gru

pp

e

Komstad-Kalkstein-Formation

Nobbin-Grau-wack-en-Fm.

Arkona-Schwarz-schiefer-Fm.

Dicellograptus-Schiefer-Fm.

Jerrestad-Formation

Hunsrück-Stromberg

Taunus

Eifel (Daun-Prüm)

Eifel

Oberdevon-Schiefer

Adorf-Kalk

Givet-Schiefer

Wissenbach-Schiefer

Stromberg-Kalk

Kieselgallen-Schiefer

Warmsroth-Schichten

Walderbach-Schichten

Singhofen-Sch.

Hun

srüc

k-S

chie

fer-

Gr.

Taunus-quarzit

Hermeskeil-Sch.

BunteSchiefer

Neu-Oos-Cypridinen-Schiefer

Büdesheim- Schwarz- mergel

Büdesheim- Goniatiten- Schiefer

Oos-Plattenkalk

OKWH

UKWH

Geisel-bach-Formation

Etroeungt-Fm.(U. Kohlenkalk)Evieux-Fm.

Montfort-Formation

Esneux-Formation

Cheiloceras-Kalk

Famenne-Schiefer

Matagne-SchichtenSchmidthof-Fm.(Frasne-Knollenkalk u.Knollenschiefer)

Walheim-Fm.(Ob. Massenkalk)Grenzschiefer

Walheim-Fm. (U. Mas-sen-kalk)

Wocklum-Kalk

Annulata-Horizont

Nehden-Sandstein

Nehden-Schichten

Remscheid-Schichten

Hauptkeratophyr K4

Bensberg-Schichten

Siesel-

Sch.

BunteEbbe-Sch.

Brede-neck-Sch.Hüinghau-sen-Sch.

Pasel-Sch.

Hemberg-Schichten

Mas

senk

alk

Kieselgallen-Schiefer

Lahn-Dill

Unterems-Schiefer und-Sandstein

Cep

halo

pode

n-K

alke

Endbach-Formation

Weiters-hausen-Formation

Ulmbach-Formation

Peters-burg-Formation

Michel-bach-

Erb

sloc

h-G

rauw

acke

Sch

ön

au

-Ka

lk

ObereStein-horn-Sch.

U. Steinhorn-Schichten

Ostrakoden-kalk

Wet

zeld

orf-

Gru

ppe

Ang

lmüh

le-E

inhe

it

Kal

ke

Iber

g-F

orm

atio

n(S

trin

goce

phal

en-K

alk)

(Ib

erg-

Kal

k)

Schalker-Teich-Fm.(Calceola-Schiefer)

Kah

lebe

rg-G

rupp

e

Tonschiefer

Kalk-Grauw.

Grapto-lithen-Schiefer inOlistho-stromen

Ockerkalk-Formation

ObereGraptolithenschiefer-Formation

UntereGraptolithenschiefer-Formation

Tentakulitenknollenkalk-Formation

Tentakulitenschiefer-Formation

Schwärzschiefer-Formation

He

rz

yn

ka

lk

Elb

inge

rode

Sch

alst

ein-

For

mat

ion

Haupt-quarzit

Görk-witz-Fm.

rand- bisnichtmarineSand- undSiltsteine,Karbonate

Tonsteine-Siltsteine,Karbonate

Sandsteine

Old Red

Hastière-Fm.(Unt. Dolomit)

Pont d´ Arcole-Formation

Vesdre-Fm.(Ob. Dolomit)

LiegendeAlaunschiefer

HSS

Sch

iffe

lbor

n-Fm

.

Kulm- Grauwacke

Tann

er G

rauw

acke

Rußschiefer

Lauterecken-Fm.Quirnbach-FormationWahnwegen-FormationAltenglan-FormationRemigiusberg-Fm.

Eisenach-Formation

Tambach-Formation

Rotterode-Formation

Oberhof-Formation

Goldlauter-Formation

Manebach-Formation

Illmenau-Fm.(Geh-ren-Sch.)Möhren-

bach-Fm.Georgen-thal-Fm.

Blei-chen-bach-Fm.

Schön-eck-Formation

Wadern-Formation

Ro

den

bac

h-F

orm

atio

n

Dillen-burg-Fm.

Schalstein

Adorf-Schichten

Wissenbach-Schiefer

Fe-Grenzlager

Tongallen- und

Kieselgallen-Schiefer

Rothau-sen-Gr.

Wip

pra

-Gru

pp

eP

isk

ab

orn

-Gru

pp

e Pferdeköpfe-Grünschiefer-Formation

Klippmühle-Quarzit-Formation

Biesenrode-Rotschiefer-Formation

Rammelburg-Phyllit-Quarzit-Formation

Schielo-Grauwacken-Fm.

Fütte-rungsberg-Metagrau-

wacken-Formation

Herscheid-Gruppe

(Tholey-Sch.)

(Le-bach-Sch.)

(Kusel-Sch.)

Standenbühl-Formation

Odernheim-Sfm.

Jeckenb.-Sfm.

Kellerskopf-Formation

Wallersheim-Dolomit

Bolsdorf-SchichtenDreimühlen\Rodert\KerpenLoogh\Cürten\

Junkerberg-FormationAhrdorf-FormationNohn-Formation | SchichtenLauch-Formation | Schichten

Heisdorf-Formation | Schichten

Wetteldorf-Schichten

Wiltz-Schichten

Berlé-Schichten

Klerf-Schichten

Stadtfeld-Schichten

Gefell-Schichten

Saxler-Schichten

Neichnerberg-Schichten

Reudelsterz-Schichten

Eckfeld-Schichten

Freilingen\ Ahbach

Odenspiel-Sch.Wahnbach-Sch.M. Siegen-Sch.

Odersh.-Kalk

Adlergrund,Osteurop.Plattform

Grä

fen

thal

-Gru

pp

e

Hun

dsrü

ck-G

rupp

eV

es

se

r-G

rup

pe

Bad

en-B

aden

-Sch

iefe

r-G

rup

pe

Kiesel-und Ton-schiefer

Flin

zF

linz

Cyp

ridin

en-S

chie

fer

und

Bun

tsch

iefe

r-F

orm

atio

n

Elb

ing

ero

de

-Rif

fka

lk-F

m.

Untere Mosel, Mittelrhein

Reg

iona

leU

nter

stuf

e

Laubach-Schichten

Bendorf-Schichten

Nauort-Sch.Oberbiber-Sch.Deichselbach-Sch.

Hohenrhein-Sch.

Rittersturz-Sch.

Rüscheid-Sch.

Augustenthal-Sch.Leutersdorf-Sch.

Mayen-Sch.

Wissenbach-Schiefer

Kieselgallen-SchieferFlaser-Schiefer

K3

Rastrites-Schiefer-Formation

Toyen-schiefer-Formation

Terwagne-Fm.

Neffe-Fm.

Heiligenhaus-Formation

Dieken- Fm.

Seltersberg-Formation(HangendeAlaunschiefer)

Bromberg-Fm.(kieseligeÜbergangsschichten)

Hardt-Formation(schwarze Kulm-Kiesel-schiefer mit Tuffen)

Kahlenberg-Formation(Liegende Alaunschiefer)

Her-drin-gen-Fm.

Wen-ne-men-Fm.

Becke-Oese-Fm.

Helle-feld-Fm.

Laisa-Formation

Wil

de

ste

in-F

orm

ati

on

Gladen-bach-Formation

Bischoffen-Formation

Elnhausen-Formation

Bal

lers

bac

h-K

alk

un

d G

ün

tero

d-K

alk

in B

icke

n-E

nse

-Fo

rmat

ion

Kam

mqu

arzi

t-Fm

.

Keh

na-G

rauw

acke

n

Jüng

ere

Gie

ßen-

Gra

uwac

ke

Lohr

a-D

ecke

Gie

ßen-

Dec

ke

Magde-burg-Flech-tingen-Fm.

Acker-Bruch-berg

Ka

mm

qu

arz

it

Pla

tte

nsc

hie

fer

Sch

iffel

born

erS

chic

hten

Kulm-

ErdbachII

ErdbachIII

Deck-diabas

Kiesel-schiefer

Gon

iatit

en-

kalk

Elbinge-rode

Alaun-schiefer

Lauten- thal-Sch.

Büc

henb

erg-

Kie

sels

chie

fer

Ahr

enfe

ld-

Kie

sel-

schi

efer

Hangenberg-Schichten

Kohlen-Olis

tost

rom

Bod

etal

“Cyc

lost

igm

en-S

ch.”

Pla

ttens

chie

fer

Lehe-sten-Fm.(Dach-schie-fer)

Ziegenrück-Formation

Leut

enbe

rg-G

rupp

e

Sonne-berg-Gr.

Teuschnitz-Formation

Röttersdorf-FormationKaulsdorf-FormationHasenthal-Formation

Gahlkow-Sch.Loissin-\Parchim-\

Brigantium

LE 21

LE 20

LE18, 19

LE13-17

LE 4

LE 5-11

LE12

LE 1-3

Ko

hle

nka

lk-L

ith

o-E

inh

eit

en

(L

E)

Jasmund-Schichten

Hiddensee-Sch.

Barth-Schichten

Lohme-Schichten

Wiek-Schichten

Trent-Schichten

Dornbusch-Sch.

Mönchgut-Sch.

Rambin-Schichten

Dober-lug-Sgr.

Hau

pt-

grup

pe Grup-pe Folge Ost-

ThüringenN o r d d e u t s c h l a n d SW-Hessen /Baden-WürttembergNW-Hessen Südpfalz Nord-

pfalzOber-

franken

Cornberg-Sst.

Richels-dorfer

GebirgeNördlicheKalkalpen

Leit-horizont

Barruelium (Stefan. A)Ste

-fa

nium

Norddeutsches Becken

Thüringer WaldWerra-FormationNeuenhof-Fm.(Grenzkonglomerat)

Jinogondolella asserrata(Conodont)

Jinogondolella nankingensis(Conodont)

Neostreptognathus pnevi(Conodont)

Mesogondolellabisseli (Conod.)Sweetognathuswhitei (Conod.)

Mesogondolellauralensis (Conod.)Sweetognathusmerrilli (Conodont)

Streptognatho-dus isolatus(Conodont)

Annulata-H.

in spe

in spe

1913

Regionale Stufe

Donners-berg-Fm.291 Ma

OKWH

UKWH

in spe

Con

droz

-Gru

ppe

Rureifel

Mulden-kern-dolo-mit

Fleuth-Schichten

Friesen-rath-Fm.

Vicht-Fm.

Zweifall-Fm.

RureifelAachen

Kalltal-Formation

Finste-rau-Fm.(Siegen-Sch.)

“Ems-Quarzit”

Klerf-Fm.

Mon-schau-Fm.

Rurberg-Fm.

Kon

-de

lLa

u-ba

chLa

hn-

stei

nVa

llen-

dar

Sing-hofen

Ulm

en

Wie

d-G

rupp

e

K1

Sauerland

Müsen-Sch.

Silberg-Formation

Siegen-Sch.

Rimmert-Schichten

Schroers-berg-Schichten

Unt. Kellwasser-H. UKWH

Eichelstück-Schiefer

Katzenelnbogen-Fm.(Taunus-Quarzit)

Oberems-Schiefer undSandstein

Ro

m

ke

rha

lle

-Fm

. (A

do

rfe

r +

Cly

me

nie

nk

alk

)B

iels

tein

-Fo

rma

tio

n

Cep

halo

-po

den-

nich

tbe

kann

t Goslar-Fm. (Wis-senbach-Schiefer)

Borchersweg-Fm.Schalke-Fm.Ramseck-Fm.Giengelsberg-Fm.Heiligenberg-Fm.Pfeifenweg-Fm.Kinderbrunnen-Fm.

Sa

alf

eld

-Gr

up

pe

Annulata-Horizont

Gle

itsc

h-F

orm

atio

n

Bohlen-Fm.

Kahl-leite-Fm.

Vogels-berg-Fm.

Hirten-rangen-Fm.

Sc

hle

iz-G

ru

pp

e

Pfaffen-berg-Sfm.

Obernitz-Sfm.

Resch-witz-Sfm.

Breter-nitz-Sfm.

Mühlfel-sen-Sfm.

sch

itz-

Fo

rmat

ion

Kapfen-berg-Sub-formation

Löh-ma-Sfm.

Röders-dorf-Sfm.

Oberharzinkl. Iberg

Eder, Lahn-Dill, KellerwaldUnterharz

Oberharz Unterharz

OKWH

UKWH

OKWH

UKWH

Thüringen

STD 2002

RügenVorpommern

STD 2002

Hangenberg-Schwarzschiefer HSS HSS

Schlei-den-Fm.

Wüs

te-

bach

-Fm

.

Hei

mba

ch-

Fm.

K.-ka.

Haini-chen-Sgr.

Klitsch-mar-Fm.

Sandersdorf-Fm.

Olis

tost

rom

e H

arzg

erod

e

H a r z

Med

ebac

h-G

rupp

eD

rew

er-G

rupp

e

Bad

enw

eile

r K

on

glo

mer

at-

Fo

rmat

ion

Vu

lka

nit

-Ko

mp

lex

Pro

toca

nite

s-G

rauw

acke

n-Fm

.

Schwarz-wald

Aachen

Refrath-Schichten

Hombach-Schichten

Plattenkalk

Torringen-Schichten

Büchel-Sch.

O.

U.

Sand-Sch.

Ob. Knoppen-bissen-Schichten

UntereKnoppen-bissen-Schichten

Bergisch-Gladbach Etroeungt-Fm.

Oberer Kellwasser-Horizont OKWH

Velbert

Angertal-Sch.

Velbert-Schichten

Hemberg-Schichten

Rützkausen-Formation

Höhe-Sfm.

Wülfrath-Formation(Massenkalk)

Flandersbach- Fm.

Schwarz-bachtal-Kgl.

nicht auf-geschlossen

Hohen-hof-Sch.

Hobräck-Sch.

Mühlen-berg.-Sch.

Branden-berg-Sch.

Honsel-Schichten

Hagen-Balve-Fm.(Massenkalk)

Oestrich-Sch.

F li n

z

Daberg-Uebernthal-Fm.

Styliolinen-Schiefer

Eifel-Quarzit

OKWH

UKWH

Unt erharz

Lo

hra

-Fo

rma

tio

n

O.

M.

U.

Köbbing-hausen-Formation

K2

Ber

ghau

pten

-Fm

.

Hoh

enge

-ro

ldse

ck-F

m.

Gei

sber

g-Fo

rmat

ion

Lich

tent

hal-F

orm

atio

nS

tauf

en-

berg

-Fm

.

HSS

Untere Mosel, Mittelrhein

Zwickau-Fm.

Flöha-Fm.

kalk

Dürrenwald-Dachschiefer

SchieferundGrau-wacken

Her

zynk

alk

Flin

zkal

k

Ton-schiefer)

Crenist.-K.

Dainrode-Fm. (Kulmgrauwacke)

Lelbach-Fm.(Kulmtonschiefer)

Crenistria-Kalkbänke

Saale-senke

STD 2002modifiziert

Jessen-Schichten

Roitzsch-Schichten

Hillers-hau-sen-Fm.(Kulm-Kiesel-kalk)

(Ob. Kohlenkalk)

Oberkirchen-FormationDisibodenberg-Fm.

Meisen-heim-Fm.

Kaub-Fm.Bornich-Fm.Sauerthal-Fm.

Reg.Stufe

Grup-pe

Reg.Serie

Haupt-gr.

GB B

Ob

er

ha

rz

-

(Wissenbach-Schiefer)

Gos-lar-Fm.

Schad-leb.-Fm.

Lange-stal-Fm.

Innerste-Fm.(Schmitzenstreif.-,Bänder-/ Büdes-heimer-Schiefer)

Gr

up

p

e Eck

sber

g-S

ubfo

rmat

ion

(Obe

re C

yprid

inen

schi

efer

)D

ölbe

-Sfm

.(R

otsc

hief

.)

La

uent

hal-S

fm.

(Unt

. Cyp

riden

schi

efer

)

Thüringen

Alb

6

6

5

ª 7

≈5

≈ 3

Luisenthal-Formation

Göttelborn-\ Dilsburg-Fm.

Heiligenwald-Formation

Geisheck-Formation

Rothell-Formation

Sulzbach-Formation

Heusweiler-FormationBreitenbach-Formation

Saar

Saar

Pontium

Dazium

Romanium

Gru

ppe

He

ga

u

Emsquarzit

Nellenköpfchen-Sch.

Franken

Mergelsbg.-Fm.

ErdbachI + II

ErdbachIII

Deck-diabas

Velbert Sauerland

Bra

unj.

jura

-Gr.

Bra

un-

Sc

hw

ar

zju

ra

-Gr

up

pe

(L

ias

)(D

ogge

r)N

ord

de

uts

ch

er

Ma

lm

Thüringen

Amaltheenton-Formation

Posidonien-schiefer-Formation

Numismalis-mergel-Formation

Jurensis-mergel-Fm.

Ari-eten-ton-Fm.

Psilonotenton-Fm.

Angulatenton-Fm.

Gryphäen-sandstein-

Fm.

(Planicosta-Schichten)

Leithorizont

Dia

bas

Kahl-Fm.

Eozäner Basiston

Cyrenen-mergel

Weisenau-Formation

Aq.-S.-M.-F. = Aquitan-Sand-Mergel-Folge

GrüneMergel(Lym-naeen-mergel)

Fm.ton)

Basis-Sst.

(nur Schotter)

Ob

ere

ss

-Fo

rma

tio

nU

nte

re L

ös

s-F

orm

ati

on

Ob

ere

ss

-Fo

rma

tio

nU

nte

re L

ös

s-F

orm

ati

on

Pommern-Formation

Frankfurt (Oder)-Fm.

Brandenburg-Formation

Jüngeres Stadial

Delitzsch-Phase

Dömnitz- / Wacken-Warmzeit

Drenthe-Stadium

Fuhne- =Mehlbek-Kaltzeit

Fuhne-Stadial B Pritzwalk-Interst.Fuhne-Stadial A

Spät-Elster

Früh-Elster

Älteres Stadial

0,115

Rederstall-Stadial

Stadiale und Interstadiale

Weichsel-haupt-verglet-scherung

Alleröd-Interstad.Bölling-Interstad.Meiendorf-Interst.

Jüngere DryasÄltere DryasÄlteste Dryas

Odderade-Interstadial

Herning-StadialBrörup-Interstadial

“Meghalayium”

“Grönlandium”

Hunsrück-Stromberg

Taunus

Stavelot-Venn

Glaukonitsande +Blättermergel

SpessartBayrischer W.Oberpfälzer W.

Sauerland

Orthoceren-kalk

Weiß-elster-

Gruppe

Morgen-stern-Sfm.

Glocken-berg-Sfm.

Grenzler-burg-Sfm.

Holozän

Spä

t-W

.

PaddenluchKrumpa (Geiseltal)

Kön

igsa

ue (

Asc

hers

lebe

n)

Wandelwitz-Formation

Blumenthal- | Bordes-holm- | Brügge-Formation

Harz, Wippraer Zone

Phycoden-Gruppe

Frauenbach-Gruppe

Grä

fen

thal

-Gru

pp

e

Thüringen, Oberfranken,Vogtland

Thüring.-Fränk. Schiefer-gebirge, Fichtelgebirge

Rügen,Vorpommern

WartheJüngere Drenthe

Niedersachsen

Haupt-Drenthe( Ältere Drenthe)

Seyda-FolgeLeipzig-Glaziär-Fm.|Zeitz-Glaziär-Fm.

Hinterste Mühle

Langewie-se-Sch.

Rams-beck-Sch.

Frede-burg-Sch.

Eckergneis-KomplexMagmatischeZirkonalter: 410 ± 10 Ma

Oberharz

296

300

Kam

mqu

arzi

t-D

ecke

Erlen-rode-Fm.

Seffent-Formation

Ziegelschiefer-Fm.

AachenWurmInde Ruhr

Ruh

r-G

rupp

e

Osnabrück-Fm.(Obere Ibben-büren-Fm.)

Lembeck-Fm.

Essen-Formation

Witten-Formation

Kaisberg-Fm.Sprockhövel-Fm.

Walhorn-Formation

Wilhelmine-Fm.Gedau-Fm.

Krebs-Traufe-Fm.

Aussenwerke- Fm.

Breitgang-Fm.

Binnen-werke-Fm.

Neeroeteren-Formation

Hillensberg-Formation

Horst-Fm.

Essen-Fm.

Horst-Formation

Bochum-Formation

Möh

ne-G

rupp

e

Hagen-Formation

Arnsberg-Fm.

Dorsten-Formation

Bochum-Fm.

Sprockhöv.-Fm.Witten-Fm.

Ibbenb. Stefanium A

Stefanium C

Stefanium B

NW-Deutschlandinkl. Ems-Senke

Kulm-Grau-wacke

(Kulm-

Koh

lenk

alk-

Gru

ppe

Richrath-Kalk

Hastière-Fm.(Unterer Dolomit)

Pont d´ Arcole-Formation

Oberkambrium

Mittelkambrium

Unterkambrium

Regionale Serie

Re

vin

-Gru

pp

e

Bellevaux-

Formation (B)

Hour-Formation (B)

Tektonischer Kontakt

(Kei

lber

g-G

rupp

e |

Klín

ovec

-Gru

ppe)

(Th

um

-Gru

pp

e)

(Joa

chim

stha

l-Gr.)

|(J

áchy

mov

-Gr.)

(Fichtelberg-Formation)

(Obermittweida-Formation)

(Raschau-Formation)

(Grießbach-Formation)

(Breiten-brunn-Formation)

(Herold-Fm.)

(Halbmei-le-Fm.)

(Jahns-bach-Fm.)

(Buch-berg-Fm.)

Harz, Wippraer Zone

Vesser

Vesser

Todt

moo

s-G

neis

anat

exit

-Fm

.

Laus

itz-

Gru

ppe

(Osterzgebirge-Gruppe)

(Niederschlag-Gruppe)

(Pre

ßni

tz-G

rupp

e) (Medenec- |Kupferberg-Formation)

(Rusová- |Reischdorf-Formation)

Wee

sens

tein

-

Gru

ppe

Cla

nzsc

hwit

z-

G

rupp

e

Thüring.-Fränk. Schiefer-gebirge, FichtelgebirgeRegionale Serie Stavelot-Venn Schwarzwald Spessart Bayrischer W.

Oberpfälzer W. Erzgebirge allochthon Erzgebirge autochthonSTD 2002, modifiziert NW-Sachsen, Lausitz

Adlergrund,Osteurop.Plattform

Rügen,Vorpommern

OstmecklenburgerKristallinkomplex

Zirkon-Xenokristen inpermischen Rhyoda-ziten und AndesitoidenBhg. Friedland 1/71:1483 Ma,Bhg. Penkun 1/71:1456 Ma

Anorthosite als Xenolithin der Bhg. Schwerin1/87

WestmecklenburgerKristallinkomplex

NW-Sachsen, LausitzHarz

Prettin-Drehna-Gruppe

Siegerland

Hannover-Fm.

Dethlingen-Formation

Mirow-Fm.

Parchim-Fm.

Mür

itz-

Sub

grup

pe

Altmark-Subgruppe

Bebertal-Formation

Föhr-bg.-Fm.

Banne-witz-FormationNieder-häslich-Formation

Döhlen-Formation

Unkersdorf-Formation

Mülsen-Fm.

Leukers-dorf-Fm.

Planitz-Fm.

Härtens-dorf-Fm.

Wurzen-Fm.

Oschatz-Fm.

Rochlitz-Fm.

Kohren-Fm.

Walken-ried-Fm.

Werna-Fm.

Sülzhayn-Fm.

Baumgarten-Fm.

Neustadt-Fm.

Netzkater-Fm.Fuchs-burg-Fm.

Eisleben-Fm.

Hornburg-Formation

Halle-Formation

Man

sfel

d-S

gr.

Gorenzen-Fm.

Rothen-burg-Fm.

Sie-bige-rode-Fm.

Wettin-Fm.

Eisenach-Formation

Tambach-Formation

Rotterode-Fm.

Oberhof-Formation

Goldlauter-Formation

Manebach-Fm.

Illmenau-Fm.

Möhren-bach-Fm.

Georgen-thal-Fm.

Geh

ren

-Sg

r.R

enns

teig

-Sub

grup

peLe

ina-

Sub

grup

pe

Granulit-komplexdes Gra-nulitgeb.

Altenmittlau-Fm.Glauburg-Fm.

Bleichen-bach-Formation

Schöneck-Fm.

Düdelsheim-Fm.Altenstadt-Fm.

Lindheim-Formation

Rod

enba

ch-F

orm

atio

n

Nah

e-S

ub

gru

pp

eG

lan

-Su

bg

rup

pe

Un

terr

otl

ieg

en

dO

be

rro

tlie

ge

nd

IO

berr

otlie

gend

II

Wadern-Formation

Kreuznach-Fm.

Standenbühl-Formation

Remigius- berg-Fm.

Donnersberg-Formation

Breiten-bach-Fm.

Thallichtenberg-Fm.

Meisenheim-Formation

Oberkirchen-Fm.Disibodenberg-Fm.

Lauterecken-Fm.

Quirnbach-Fm.Wahnwegen-FormationAltenglan-Fm.

Saar-Nahe-Becken

Saale-Becken Ilfeld-Becken NW-Sachsen Chemnitz Döhlen Norddeutschland

Thüringer WaldHessen

Sauerland

Sch

war

zwal

d

Düdels-heim-Fm.

Alten-stadt-Fm.

Lind-heim-Fm.

Schwarz-wald

Reb

berg

-For

mat

ion

Mic

helb

ach-

For

mat

ion

Wei

tena

u-F

orm

atio

n

Süplingen-Fm.

Eburon

Oerel

NorddeutschesBecken

ChemnitzSTD 2002

Munster- Breloh

Kittlitz

Klinge

Frasne-Event

Kacák-Event

ˇ

Kalksand-steine

Süd

harz

-S

elke

-Dec

keS

üdha

rz-S

elke

-Q

uarz

itS

üdha

rz-S

elke

-G

rauw

acke

Stie

ge-S

fm.

Prä-planorbis-Schichten200

Ma

lmD

og

ge

rL

ias

Sc

hw

arz

er

Ju

raB

rau

ne

r J

ura

We

iße

r J

ura

No

rd

de

ut

sc

he

r

Ju

ra

dd

eu

ts

ch

er

J

ur

a

STD 2002STDK 2012

Gruppe

Gonolkites convergens (Ammonit)

Dactylioceras(Ammonit)

Holstein-TrögeVorpommern

Lehmbrink-Sfm.(Serpulit)

Thüste-Sfm.

Neuenhof-Fm.

R o t l i e g e n d B , Zeitskala = GTS 2016Rotliegend A, Zeitskala = STD 2002, ESTD 2005; modifiziert

Ott

wei

ler-

Sgr

.S

aar-

Su

bg

rup

pe

Koh

lenk

alk-

Gru

ppe

Schwarz-wald

Hau

ptki

esel

-sc

hief

erB

unts

chie

fer

Hörre-Decke

Wild

este

in-D

.

Bic

ken-

Ens

e-D

ecke

Stein-berg-kalk

Dalma-niten-Sst.

Linden-Schie-fer

Fm.

Lin-denerMark-Decke

Kro

fdor

f-F

orm

atio

lter

e G

ieße

n-G

rauw

acke

armorikanischeDecken

Hörre-Decke

Steinhorn-Decke

Adorf-Sch.

Adorf-Schichten

Nenters-hausen-Schichten

Gefördert durch:Sponsered by:

Pro

tolit

halte

r (m

agm

atis

che

Kris

talli

satio

nsal

ter

des

spät

er m

etam

orph

übe

rprä

gten

Ges

tein

s, E

dukt

alte

r)

Pro

tolit

halte

r (E

dukt

alte

r, m

agm

atis

che

Kris

talli

satio

ns-

alte

r de

s sp

äter

met

amor

ph ü

berp

rägt

en G

este

ins)

R e g i o n a l e S t r a t i g r a p h i s c h e S k a l a R e g i o n a l e S t r a t i g r a p h i s c h e S k a l a

Globale Stratigraphische Skala

N S

Baden-weiler-Lenz-kirch-Schiefer-gruppe

Mitt

elsc

hwar

zwal

d-R

andg

neis

-Gru

ppe

Dill,Kellerwald

VogtlandErzgebirge

N S

Sulzburg-Vöhren-bach-Fm.

BadPeterstalundRiersbach-Einheit

Steinach-Schweig-hausen-Fm.

Mit

tels

chw

arzw

ald-

Ran

dgne

is-G

rupp

e

(Frohnberg-Gruppe)

Pro

tolit

halte

r (m

agm

atis

che

Kris

talli

satio

nsal

ter

des

spät

er m

etam

orph

übe

rprä

gten

Ges

tein

s, E

dukt

alte

r)

Granulit-komplexdes Gra-nulitgeb.

Erzgebirge allochthon

Prä

kam

bris

che,

kam

bris

che,

ord

oviz

isch

e un

d jü

nger

e S

chic

hten

sow

ie c

adom

isch

e un

d pa

läoz

oisc

he In

trus

ione

n; v

aris

zisc

h in

trak

rust

al g

esta

pelt

und

met

amor

phos

iert

Nord-rach-Leptinit-Fm.

Schleswig-H.

Grö-bern

rheno-herzy-nischeDecken

(helle Kulm-Kieselschiefer)

Wes

ter-

w

ald

No

rdh

ess

en

Wes

terw

ald

Jacobsberg-Fm.(Süßwasserschichten)

Meletta-Sch.

laterit.Bildung

Ege

ln-F

orm

atio

n

N S

Roßbach-Fm.

Leuna-Fm.

Schko-pau-Fm.

Oberer Glimmer- feinsand

NE

OP

RO

TER

OZO

IKU

M

Gram-Fm.

GTS 2012 STD 2002ESTD 2005

Leck-Fm.

Warthe

Drenthe

Helvetikum

St. Ingbert-Formation

Neunkirchen-Formation

D2

D3.1

D3.2

D4

D6

D5

D8

Kraak-Fm.

Elster 2

Elster 1

470-500

Leder-schiefer-Fm.

Haupt-quarzit-Fm.

O. Schmie-defeld-Fm.

480-500

(Lettenkohle, Lettenkohlenkeuper, Lettenkeuper)

Neuen-gammesand-Sfm.

E

Dilsburg-Göttel-born-Fm.

Heuswei-ler.-Fm.

Verna-Fm.

UN

TER

T.M

ITT

ELT

RIA

SO

BE

RT

RI

AS

UN

TE

RK

RE

ID

EO

BE

RK

RE

ID

EU

NT

ER

JU

RA

MIT

TE

LJU

RA

OB

ER

JU

RA

FR

ÜH

ES

SP

ÄT

ES

FR

ÜH

ES

SP

ÄT

ES

MIT

TL

ER

ES

FR

ÜH

ES

SP

ÄT

ES

FR

ÜH

ES

OB

ER

SP

ÄT

ES

MIT

TLE

RE

S

SP

ÄT

ES

P.

MIT

TL

ER

ES

PE

RM

FR

ÜH

ES

PE

RM

OB

ER

PE

RM

MIT

TE

LPE

RM

UN

TE

RP

ER

M

SP

ÄT

ES

KA

RB

ON

OB

ER

KA

RB

ON

FR

ÜH

ES

K

AR

BO

N

UN

TE

RK

AR

BO

NO

BE

RD

EV

ON

UN

TE

RD

EV

ON

MIT

TELD

EV

ON

UN

TE

RO

RD

OV

IZIU

MM

ITT

ELO

RD

OV

IZIU

MO

BE

RO

RD

OV

IZIU

M

EP

OC

HE

3

SE

RIE

3

EP

OC

HE

2

SE

RIE

2

südl. Bergi-sches Land

Dam

m-M

ühle

-For

mat

ion

Gre

ifens

tein

-Kal

k

LindenerMark-Decke

Kreuznach-Fm.

noch unbenannt

Dasberg-Wocklum-Schichten

rheno-herzy-nische

D.

Arkose vonWeismes

Subatlantikum

Subboreal

Atlantikum

BorealPräboreal

Subatlantikum

Subboreal

Atlantikum

BorealPräboreal

0,0082

Jakobsweiler-Sfm.Höringen-Sch.Wingertsweilerhof-Sfm.Schallodenbach-Sfm.Schweisweiler-Sfm.

Kaltzeit;glacial

Legende Quartär, Legend Quaternary

Warmzeit;interglacialvorwiegend limnisch, glazilimnisch, telmatisch;mainly limnic, glaciolimnic, telmaticvorwiegend fluviatil;mainly fluvialvorwiegend äolisch, umgelagert;mainly aeolian, redepositedKüstenbildungen (flachmarin), marine Transgression;coastal deposits (shallow marine), marine transgressionvorwiegend glazial (Till, Schmelzwasserbildungen);mainly glacial (till, meltwater deposits)vorwiegend periglazial;mainly periglacialInlandeis- und Gebirgsgletschervorstöße;ice advances

Legende, Legend

nicht interpretiert oder keine zuverlässigenErgebnisse; not interpreted or unreliable resultspelagisch, küstenfern, Tiefschelf, Flysch (Karbon);pelagic, flysch (Carboniferous)flachmarin, Flachschelf, neritisch;shallow marine, neriticbrackisch;brackishlakustrisch-limnisch;lacustrine-limnicterrestrisch-kontinental, grobklastisch;terrestrial-continental, coarse-grainedterrestrisch-kontinental, feinklastisch, Playa;terrestrial-continental, fine-grained, playa

Evaporit (Chlorid, Sulfat);evaporite (chloride, sulphate)Schichtlücke, Hiatus;gap, hiatusDiskordanz; discordanceMisch-Fazies, Misch-Klima;mixed facies, mixed climateparalisch;paralic

Kohle (auch mehrere Flöze);coal (also several coal seams)

Eisenoolith; iron oolite

Profil und Punkt des globalen Grenz-Stratotypus;Global Stratotype Section and Point (GSSP)

globales Stratigraphisches Standard-Alter;Global Standard Stratigraphic Age (GSSA)

Paläoboden;Paleosol

Eisenlager; iron layer

brackisch;brackish

BEGRIFF “chronostratigraphische” Einheit;“chronostratigraphic” unit

Begriff Empfehlung einer Subkommission bzw. in Litholex;recommended by a Germany Subcommission or in Litholex

Begriff herkömmlich; conventional term

Belgien; BelgiumDeutschland; GermanyFolge; FolgeFormation; FormationGruppe; GroupKonglomerat; ConglomerateMittel, Mittlerer; MiddleOber, Oberer; UpperSchicht, Schichten; Schicht, SchichtenSubgruppe; SubgroupSandstein; SandstoneSubformation; Member, SubformationUnter, Unterer; Lower

BDF.

Fm.Gr.

Kgl.M.

O., Ob.Sch.Sgr.Sst.

Sfm.U., Unt.

(Begriff) älterer, obsoleter Begriff; obsolete

Taxa (Gattung), taxa (Art); Taxon (genus), taxon (species)BegriffBEGRIFF Personen-Name; name of a person

informell, formlos, sogenannt; informal, so-called“Begriff”

Begriff Paratethys-Stufen außerhalb Deutschlands;Paratethys stages outside Germany

BEGRIFF geochronologische Einheit, ICS-ratifiziert;geochronological unit, ratified by ICS

Metamorphit (Phyllit, Glimmerschiefer, Gneis,Marmor, Metabasit);metamorphite (phylite, mica schist, gneiss,marble, metabasites)

Glimmerschiefer, Gneis;mica schist, gneiss

Anorthosit als Xenolith;anorthosite as xenolith

radioisotopische Altersbestimmung;radioisotopic age determination

biostratigraphisch relevante Fossilien;biostratigraphic significant fossils

radioisotopische Altersbestimmung an Detritus;radioisotopic age determination on detritus

Position/Alter unsicher/umstritten;position/age questionablePosition/Alter stark unsicher/umstritten;position/age highly questionableZeit der Bodenbildung;time of pedogenesisannähernd; approximate

= |

\

gleichwertige Einheiten;equivalents, corresponding unitsältere Einheit links \ jüngere Einheit rechts;older unit on the left \ younger unit on the right

mafischer Plutonit;mafic plutonite

Rhyolit, Dazit;rhyolite, dacite(Basaltischer) Andesit, Trachyandesit;(basaltic) andesite, trachyandesiteBasalt;basaltgranitoider Plutonit, im Verband mit der dargestelltenEinheit;granitic plutonite, within or close to thestratigraphic unit showngranitoider Plutonit, radioisotopisch datiert, nicht imVerband mit der dargestellten Einheit;granitic plutonite, radioisotopically dated, outsideof the stratigraphic unit shown

Phyllit;phyllite

Institutionender Autoren;

The author´sinstitutions:

Thallichtenberg-Fm.

© Deutsche Stratigraphische Kommission (DSK)ISBN 978-3-9816597-7-12. Auflage Juli 2016: 7. bis 12.TausendDruckerei: Grammlich,Pliezhausen Vertrieb, Sale

STD 2016: Preis, price: 8,00 Euro (zuzüglich Versandkosten, transport costs additionally),GeoForschungsZentrum (GFZ) Potsdam, Bibliothek, Telegraphenberg A17, D-14473 Potsdam, Tel. 00 49 (0) 331 – 288 16 73, e-mail: [email protected]

Redaktion, Koordination & Gestaltung, editing, coordination and layoutM. Menning: Deutsches GeoForschungsZentrum, Telegraphenberg C, 14473 Potsdam,[email protected], A. Hendrich: Deutsches GeoForschungsZentrum, Telegraphenberg C,14473 Potsdam, [email protected]

Autoren, AuthorsQuartär, Quaternary: Alexowsky, W., Bittmann, F., Börner, A., Böse, M., Doppler, G., Ellwanger, D., Grube, A., Hermsdorf, N., Hoselmann, C., Katzschmann, L., Kaufhold, H., Lampe, R., Lenz, Litt, T.,A., Meinsen, J., Merkt, J., Stephan, H.-J., Strahl, J., Terhorst, B., Wansa, S., Weidenfeller, M., Wielandt-Schuster, U., Subkommission QuartärTertiär, Tertiary: Nordwestdeutschland: Janssen, R., Hiss, M., Kaufhold, H., Köthe, A., Salamon, M., Schwarzhans, W., Uffenorde, H.; Nordostdeutschland: Standke, G., Balaske, P., v. Bülow, W., Menning, M., Müller, A., Obst, K., Rascher, J.; Rheingrabensystem: Grimm, M., Radtke, G., Wielandt-Schuster, U., Kadolsky, D.; Molassebecken, Alpen: Doppler, G., Reichenbacher, B.Kreide, Cretaceous: Hiß, M., Niebuhr, B., Teipel, U., Subkommission für KreidestratigraphieJura, Jurassic: Mönnig, E., Arp, G., Blau, J., Bloos, G., Dietl, G., Franz, M. sen., Franz, M. jun., Kment, K., Luppold, F. W., Schweigert, G., Stottmeister, L., Teipel, U., Zimmermann, J.Perm–Trias, Permian–Triassic: Keuper A: Nitsch, E., Friedlein, V., Geyer, G.; Keuper B: Franz, M. jun., Bachmann, G., Barnasch, J.; Muschelkalk: Hagdorn, H., Simon, T., Dittrich, D., Friedlein, V., Geyer, G., Kramm, E., Nitsch, E.; Buntsandstein: Röhling, H.-G., Dittrich, D., Friedlein, V., Käding, K.-C., Lepper, J., Menning, M., Nitsch, E., Freudenberger, W.; Zechstein: Heggemann, H., Paul, J., Dittrich, D., Hug-Diegel, N., Käding, K.-C., Menning, M., Nitsch, E.; Rotliegend A: Menning, M., Boy, J., Gast, R., Schindler, T., von Seckendorff, R., Voigt, Se.; Rotliegend B: Lützner, H., Gebhardt, U., Ehling, B.-C., Kowalczyk, G., Schneider, J. W.; Alpine Permotrias: Teipel, U.; Permokarbon Schwarzwald: Nitsch, E.

Erläuterungen zur STD 2016 in Deutsch und in Englisch sollen 2017 in der ZDGG erscheinen.Explanations to the STG 2016 in German and English will be published in 2017 in ZDGG.

Geologische Zeitskala: (1) Quartär, Tertiär = GTS 2012; (2) Kreide, Jura, Keuper = GTS 2012: Stufenalter auf 0,5 Ma gerundet; (3) Muschelkalk, Buntsandstein, Perm, Karbon = STD 2002, ESTD 2005, Stufenalter auf 0,5 Ma bzw. 1 Ma gerundet; (4) Devon = Menning, Becker, Jansen, Schindler; (5) Silur–Ediacarium = GTS 2012, Stufenalter gerundet auf 1 Ma.Geological Time Scale: (1) Quaternary, Tertiary = GTS 2012; (2) Cretaceous, Jurassic, Keuper = GTS 2012: ages of stages rounded to 0,5 Ma; (3) Muschelkalk, Buntsandstein, Permian, Carbonifeous = STG 2002, ESTD 2005, ages of stages rounded to 0,5 Ma and 1 Ma resp.; (4) Devonian = Menning, Becker, Jansen, Schindler; (5) Silur–Ediacarium = GTS 2012, ages of stages rounded to 1 Ma.

DanksagungSehr herzlich danken wir den namentlich nicht genannten Kolleginnen und Kollegen aus den Subkommissionen sowie denjenigen, die durch Diskussionen und wertvolle Hinweise zur STD 2016 ganz wesentlich beigetragen haben.

Citation:STG 2016 (German Stratigraphic Commission, ed.; editing, coordination and layout: Menning, M. & Hendrich, A.) (2016): Stratigraphic Table of Germany 2016. – Potsdam (German Research Centre for Geosciences). in German, (1) Table plain 100 x 141 cm, (2) Table folded A4orGerman Stratigraphic Commission (ed.; editing, coordination and layout: Menning, M. & Hendrich, A.) (2016): Stratigraphic Table of Germany 2016. Potsdam (German Research Centre for Geosciences).,(1) Table plain 100 x 141 cm, (2) Table folded A4

Zitierweise:STD 2016 (Deutsche Stratigraphische Kommission, Hrsg.; Redaktion, Koordination und Gestaltung: Menning , M. & Hendrich, A.) (2016): Stratigraphische Tabelle von Deutschland 2016. – Potsdam (GeoForschungsZentrum).(1) Tafel plan 100 x 141 cm, (2) gefaltet A4oderDeutsche Stratigraphische Kommission (Hrsg.; Redaktion, Koordination und Gestaltung: Menning , M. & Hendrich, A.) (2016): Stratigraphische Tabelle von Deutschland 2016. Potsdam (GeoForschungsZentrum).(1) Tafel plan 100 x 141 cm, (2) Tafel gefaltet A4

Karbon, Carboniferous: Salamon, M., Amler, M., Buchholz, P., Heggemann, H., Herbig, H.-G., Hüneke, H., Kampe, A., Korn, D., Menning, M., Nesbor, H.-D., Schultka, S., Weller, H., Weyer, D., Wrede, V.Devon, Devonian: Schindler, E., Jansen, U., Salamon, M., Becker, R. T., Brocke, R., Buchholz, P., Hüneke, H., Luppold, F. W., Nesbor, H.-D., Ribbert, K.-H., Weller, H., Weyer, D.Ediacarium–Silur, Ediacarian–Silurian: Kemnitz, H., Ehling, B.-C., Elicki, O., Franzke, H.-J., Kämpf, H., Kroner, U., Linnemann, U., Maletz, J., Plessen, B., Ribbert, K.-H., Rohrmüller, J., Romer, R., Rötzler, J., Rötzler, K., Salamon, M., Sebastian, O., Tichomirova, M., Zedler, H.; Erzgebirge autochthon: Hoth, K., Krentz, O.,Leonhardt, D.

0,300,32

Hüttenrode Ol.