46
Wissenschaftszentrum Weihenstephan der Technischen Universität München Versuchsfeldführer 2012 der AG Spezieller Pflanzenbau LS Ökologischer Landbau und Pflanzenbausysteme Versuchsstation Lange Point Leitung: Dr. F. -X. M a i d l Dipl. Ing. (FH) W. H e e r TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012

Versuchsstation Lange Point - oekolandbau.wzw.tum.deoekolandbau.wzw.tum.de/fileadmin/Dokumente/Versuchsfeldfuehrer2012.pdf · Reni 8 2 Fridericus 3 6 Highlight 4 6 Merlot 6 6 Yokohama

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Wissenschaftszentrum Weihenstephan der

Technischen Universität München

Versuchsfeldführer 2012

der AG Spezieller Pflanzenbau

LS Ökologischer Landbau und Pflanzenbausysteme

Versuchsstation Lange Point

Leitung: Dr. F. -X. M a i d l Dipl. Ing. (FH) W. H e e r

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012

Inhaltsübersicht:

Vers.-Nr Kultur Standort Versuchsvorhaben Seite

12 Wintergerste Dürnast 4 Sortenversuch 3

13 Wintergerste Dürnast 4 N-Optimierung 6

20 Winterweizen Dürnast 2 Pflanzenbauliches Experiment 9

21 Sommergerste Dürnast 8 N-Optimierung 11

22 Sommergerste Dürnast 8 Sortenversuch 13

23 Sommerweizen Dürnast 8 Sortenversuch 15

24 Sommerweizen Dürnast 8 N-Optimierung 17

25 Winterweizen Mitterfeld Wachstumsregulator 19

26 Sommerweizen Thalhausen Kroberg N-Düngung Hoch/Niedrigertrag 22

27 Wintergerste Thalhausen Sieblerfeld N-Düngung Hoch/Niedrigertrag 26

28 Körnerraps Dürnast 3 N-Düngung Hoch/Niedrigertrag 30

38 Winterroggen Dürnast 2 Sortenversuch 34

39 Winterroggen Dürnast 2 N-Optimierung 37

40 Wintertriticale Dürnast 2 Sortenversuch 39

41 Wintertriticale Dürnast 2 N-Optimierung 42

1

Flächenplan Station Thalhausen

Projekt 26 Projekt 27

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

2

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Projekt 20

Projekt 28

Projekt 41

Projekt 40

Projekt 39

Projekt 38

Projekt 13

Projekt 25

Projekt 12

Projekt 24

Projekt 23

Projekt 22

Projekt 21

Flächenplan Stationen Dürnast/Lange Point

t

3

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Versuch-Nr. 12 Sortenversuch Wintergerste Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag Dürnast 4 Boden L 5D-57/51 Vorfrucht Körnerraps Versuch Zielsetzung Ermittlung der sortentypischen und düngungsbedingten

Differenzierung der Pflanzen beim Einsatz berührungsloser Sensorik (Spektrometer).

Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 240 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 2,0 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 7168 m² Körner/m² mehrzeilig 300, zweizeilig 350 Versuchsfaktoren 1. jeweils fünf Sorten mit unterschiedlichem Habitus der zwei- und

mehrzeiligen Ährentypen (Tab. 1) 2. zwei N-Stufen (Tab. 2)

4

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Tab. 1: Wintergerstensorten D4 2012 Sorte Nummer Zeilen

Duet 1 2 Finesse 2 2

Manureva 5 2 Metaxa 7 2

Reni 8 2 Fridericus 3 6 Highlight 4 6

Merlot 6 6 Yokohama 9 6

Zzoom 10 6 Tab. 2: N-Varianten Wintergerste Sortenversuch (kg N/ha) 2012

VB EC 32 EC 49 Summe N1 40 30 40 110 N2 70 90 40 200

5

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Abb. 1: Versuchsplan Sortenversuch Wintergerste 2012

PaNr Sorte PaNr Sorte PaNr Sorte PaNr SorteRand Rand Rand Rand

1 Manureva 41 Manureva 81 Merlot 121 Merlot1 Manureva 41 Manureva 81 Merlot 121 Merlot2 Manureva 42 Manureva 82 Merlot 122 Merlot3 Reni 43 Reni 83 Fridericus 123 Fridericus3 Reni 43 Reni 83 Fridericus 123 Fridericus4 Reni 44 Reni 84 Fridericus 124 Fridericus5 Metaxa 45 Metaxa 85 Zzoom 125 Zzoom5 Metaxa 45 Metaxa 85 Zzoom 125 Zzoom6 Metaxa 46 Metaxa 86 Zzoom 126 Zzoom7 Finesse 47 Finesse 87 Highlight 127 Highlight7 Finesse 47 Finesse 87 Highlight 127 Highlight8 Finesse 48 Finesse 88 Highlight 128 Highlight9 Duet 49 Duet 89 Yokohama 129 Yokohama9 Duet 49 Duet 89 Yokohama 129 Yokohama10 Duet 50 Duet 90 Yokohama 130 Yokohama11 Finesse 51 Finesse 91 Highlight 131 Highlight11 Finesse 51 Finesse 91 Highlight 131 Highlight12 Finesse 52 Finesse 92 Highlight 132 Highlight12 Metaxa 52 Metaxa 92 Zzoom 132 Zzoom13 Metaxa 53 Metaxa 93 Zzoom 133 Zzoom14 Metaxa 54 Metaxa 94 Zzoom 134 Zzoom15 Duet 55 Duet 95 Yokohama 135 Yokohama15 Duet 55 Duet 95 Yokohama 135 Yokohama16 Duet 56 Duet 96 Yokohama 136 Yokohama17 Manureva 57 Manureva 97 Merlot 137 Merlot17 Manureva 57 Manureva 97 Merlot 137 Merlot N18 Manureva 58 Manureva 98 Merlot 138 Merlot19 Reni 59 Reni 99 Fridericus 139 Fridericus19 Reni 59 Reni 99 Fridericus 139 Fridericus

112 m 20 Reni 60 Reni 100 Fridericus 140 Fridericus21 Manureva 61 Manureva 101 Merlot 141 Merlot21 Manureva 61 Manureva 101 Merlot 141 Merlot22 Manureva 62 Manureva 102 Merlot 142 Merlot23 Metaxa 63 Metaxa 103 Zzoom 143 Zzoom23 Metaxa 63 Metaxa 103 Zzoom 143 Zzoom24 Metaxa 64 Metaxa 104 Zzoom 144 Zzoom25 Finesse 65 Finesse 105 Highlight 145 Highlight25 Finesse 65 Finesse 105 Highlight 145 Highlight26 Finesse 66 Finesse 106 Highlight 146 Highlight27 Reni 67 Reni 107 Fridericus 147 Fridericus27 Reni 67 Reni 107 Fridericus 147 Fridericus28 Reni 68 Reni 108 Fridericus 148 Fridericus29 Duet 69 Duet 109 Yokohama 149 Yokohama29 Duet 69 Duet 109 Yokohama 149 Yokohama30 Duet 70 Duet 110 Yokohama 150 Yokohama31 Finesse 71 Finesse 111 Highlight 151 Highlight31 Finesse 71 Finesse 111 Highlight 151 Highlight32 Finesse 72 Finesse 112 Highlight 152 Highlight33 Metaxa 73 Metaxa 113 Zzoom 153 Zzoom33 Metaxa 73 Metaxa 113 Zzoom 153 Zzoom34 Metaxa 74 Metaxa 114 Zzoom 154 Zzoom35 Duet 75 Duet 115 Yokohama 155 Yokohama35 Duet 75 Duet 115 Yokohama 155 Yokohama36 Duet 76 Duet 116 Yokohama 156 Yokohama37 Manureva 77 Manureva 117 Merlot 157 Merlot37 Manureva 77 Manureva 117 Merlot 157 Merlot38 Manureva 78 Manureva 118 Merlot 158 Merlot39 Reni 79 Reni 119 Fridericus 159 Fridericus39 Reni 79 Reni 119 Fridericus 159 Fridericus40 Reni 80 Reni 120 Fridericus 160 Fridericus

Rand Rand Rand Rand

64 m

6

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Versuch-Nr. 13 N-Optimierung Wintergerste Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D4 Boden L 5D-57/51 Vorfrucht Körnerraps Versuch Zielsetzung Ableitung von Strategien für eine sensorgesteuerte Düngung

(Spektrometer) Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 168 Saatlänge 20 m Parzellenlänge 14,00 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 5376 m² Körner/m² 350 Versuchsfaktoren vierzehn N-Stufen (Tab. 3)

7

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Tab. 3: N-Stufen N-Optimierung Wintergerste (Duet) 2012

N-Stufen VB(EC 25) EC 32 EC 49 Summe N1 0 0 0 0 N2 40 30 0 70 N3 40 30 40 110 N4 40 60 40 140 N5 70 30 40 140 N6 70 30 70 170 N7 70 60 40 170 N8 70 60 70 200 N9 70 90 40 200 N10 40 90 40 170 N11 40 90 70 200 N12 40 120 0 160 N13 70 90 0 160 N14 40 120 40 200

8

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Abb. 2: Versuchsplan N-Optimierung Wintergerste 2012

PaNr N -St PaNr N -St PaNr N -St

Rand 4 Rand 4 Rand 4

1 2 41 5 81 13

1 2 41 5 81 13

2 2 42 5 82 13

3 9 43 3 83 7

3 9 43 3 83 7

4 9 44 3 84 7

5 6 45 13 85 1

5 6 45 13 85 1

6 6 46 13 86 1

7 10 47 11 87 4

7 10 47 11 87 4

8 10 48 11 88 4

9 7 49 11 89 6

9 7 49 11 89 6

10 7 50 11 90 6

11 13 51 5 91 14

11 13 51 5 91 14

12 13 52 5 92 14

13 1 53 13 93 5

13 1 53 13 93 5

14 1 54 13 94 5

15 14 55 14 95 12

15 14 55 14 95 12

16 14 56 14 96 12

17 1 57 1 97 8

17 1 57 1 97 8

18 1 58 1 98 8

19 3 59 4 99 14

19 3 59 4 99 14112 m 20 3 60 4 100 14

21 11 61 3 101 7

21 11 61 3 101 7

22 11 62 3 102 7 N23 5 63 8 103 9

23 5 63 8 103 9

24 5 64 8 104 9

25 8 65 6 105 12

25 8 65 6 105 12

26 8 66 6 106 12

27 2 67 12 107 11

27 2 67 12 107 11

28 2 68 12 108 11

29 10 69 2 109 6

29 10 69 2 109 6

30 10 70 2 110 6

31 9 71 3 111 2

31 9 71 3 111 2

32 9 72 3 112 2

33 4 73 10 Rand 4

33 4 73 10 Rand 4

34 4 74 10 Rand 4

35 10 75 9 Rand 4

35 10 75 9 Rand 4

36 10 76 9 Rand 4

37 8 77 7 Rand 4

37 8 77 7 Rand 4

38 8 78 7 Rand 4

39 12 79 4 Rand 4

39 12 79 4 Rand 4

40 12 80 4 Rand 4

Rand 4 Rand 4 Rand 4

48 m

9 Versuch-Nr. 20 Modellgestützte Bestandesführung, Demonstrationsanbau, differenzierte N-Düngung, Herbizide, Wachstumsregulatoren, Fungizide Projektleitung: Hülsbergen, Maidl, Reents, Hausladen Projektbearbeiter: W. Heer, Studenten Standort Dürnast Schlag D2 Boden L 4 D-63/58 Vorfrucht Wintergerste Versuch Zielsetzung Führung und Optimierung eines zugewiesenen Weizenbestandes

über die Vegetationszeit durch Studenten Untersuchungen Bodenbeprobungen, Biomasseschnitte, SPAD-Meter Messungen,

Ertragstrukturschnitt, TKG, RP, N-Aufnahme Biomasse, Mähdrusch Parzellenzahl siehe Versuchsplan Saatlänge 12,00 m Parzellenlänge 10,00 m Parzellenbreite 1,50 m Reihenabstand 12,50 cm Parzellenfläche 15,00 m² Versuchsfläche 5280 m² Sorte siehe Versuchsplan Saatstärke 350 Körner/m²

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

10

Abb.3: Modellgestützte Bestandesführung und Demonstrationsanbau Winterweizen 2012 PaNr Variante Wdh Sorte PaNr Variante Wdh Sorte PaNr Variante Wdh Sorte PaNr Variante Wdh Sorte

N1 1 Akteur 16 1 Asano 31 2 Akteur 46 2 Asano2 1 Kerubino 17 1 Hermann 32 2 Kerubino 47 2 Hermann3 1 Meister 18 1 Erasmus 33 2 Meister 48 2 Erasmus4 1 Asano 19 1 Akteur 34 2 Asano 49 2 Akteur5 1 Hermann 20 1 Kerubino 35 2 Hermann 50 2 Kerubino6 1 Erasmus 21 1 Meister 36 2 Erasmus 51 2 Meister Studenten7 1 Akteur 22 1 Asano 37 2 Akteur 52 2 Asano8 1 Kerubino 23 1 Hermann 38 2 Kerubino 53 2 Hermann9 1 Meister 24 1 Erasmus 39 2 Meister 54 2 Erasmus10 1 Asano 25 1 Akteur 40 2 Asano 55 2 Akteur11 1 Hermann 26 1 Kerubino 41 2 Hermann 56 2 Kerubino12 1 Erasmus 27 1 Meister 42 2 Erasmus 57 2 Meister13 1 Akteur 28 1 Asano 43 2 Akteur 58 2 Asano14 1 Kerubino 29 1 Hermann 44 2 Kerubino 59 2 Hermann15 1 Meister 30 1 Erasmus 45 2 Meister 60 2 Erasmus1 1 Akteur 15 2 Potential 29 3 Hermann 43 4 Julius2 1 Asano 16 2 Norin 30 3 Florian 44 4 Kerubino3 1 Cubus 17 2 Muskat 31 3 Erasmus 45 4 Manager4 1 Erasmus 18 2 Mulan 32 3 Cubus 46 4 Meister5 1 Florian 19 2 Meister 33 3 Asano 47 4 Mulan

97,2 m 6 1 Hermann 20 2 Manager 34 3 Akteur 48 4 Muskat Sortendemo7 1 Julius 21 2 Kerubino 35 3 Potential 49 4 Norin8 1 Kerubino 22 2 Julius 36 3 Norin 50 4 Potential9 1 Manager 23 2 Hermann 37 3 Muskat 51 4 Akteur10 1 Meister 24 2 Florian 38 3 Mulan 52 4 Asano11 1 Mulan 25 2 Erasmus 39 3 Meister 53 4 Cubus12 1 Muskat 26 2 Cubus 40 3 Manager 54 4 Erasmus13 1 Norin 27 2 Asano 41 3 Kerubino 55 4 Florian14 1 Potential 28 2 Akteur 42 3 Julius 56 4 Hermann1 1 1 Kerubino 6 2 2 Kerubino 11 3 3 Kerubino 16 4 4 Kerubino2 2 1 Kerubino 7 3 2 Kerubino 12 4 3 Kerubino 17 5 4 Kerubino N-Düngung3 3 1 Kerubino 8 4 2 Kerubino 13 5 3 Kerubino 18 1 4 Kerubino4 4 1 Kerubino 9 5 2 Kerubino 14 1 3 Kerubino 19 2 4 Kerubino5 5 1 Kerubino 10 1 2 Kerubino 15 2 3 Kerubino 20 3 4 Kerubino1 1 1 Asano 13 2 2 Asano 25 3 3 Asano 37 4 4 Asano2 1 1 Kerubino 14 2 2 Kerubino 26 3 3 Kerubino 38 4 4 Kerubino3 2 1 Asano 15 3 2 Asano 27 4 3 Asano 39 5 4 Asano4 2 1 Kerubino 16 3 2 Kerubino 28 4 3 Kerubino 40 5 4 Kerubino5 3 1 Asano 17 4 2 Asano 29 5 3 Asano 41 6 4 Asano6 3 1 Kerubino 18 4 2 Kerubino 30 5 3 Kerubino 42 6 4 Kerubino Fungizid7 4 1 Asano 19 5 2 Asano 31 6 3 Asano 43 1 4 Asano8 4 1 Kerubino 20 5 2 Kerubino 32 6 3 Kerubino 44 1 4 Kerubino9 5 1 Asano 21 6 2 Asano 33 1 3 Asano 45 2 4 Asano10 5 1 Kerubino 22 6 2 Kerubino 34 1 3 Kerubino 46 2 4 Kerubino11 6 1 Asano 23 1 2 Asano 35 2 3 Asano 47 3 4 Asano12 6 1 Kerubino 24 1 2 Kerubino 36 2 3 Kerubino 48 3 4 Kerubino1 1 1 Potential 7 4 1 Potential 13 1 2 Potential 19 4 2 Potential2 1 1 Kerubino 8 4 1 Kerubino 14 1 2 Kerubino 20 4 2 Kerubino3 2 1 Potential 9 5 1 Potential 15 2 2 Potential 21 5 2 Potential Wachstumsregler4 2 1 Kerubino 10 5 1 Kerubino 16 2 2 Kerubino 22 5 2 Kerubino5 3 1 Potential 11 6 1 Potential 17 3 2 Potential 23 6 2 Potential6 3 1 Kerubino 12 6 1 Kerubino 18 3 2 Kerubino 24 6 2 Kerubino

48 m

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

11

Nr. 21 N-Optimierung Sommergerste Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D8 Boden L 3 D-67/60 Vorfrucht Körnerraps Versuch Zielsetzung Ableitung von Strategien für eine sensorgesteuerte Düngung

(Spektrometer). Ergänzende N-Stufen zu Versuch Nr. 22 Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 48 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 1440 m² Körner/m² 400 Versuchsfaktor vier N-Stufen (Tab. 4) Tab. 4: N-Stufen N-Optimierung Sommergerste 2012

N-Stufen Zur Saat EC 25 Summe 5 60 0 60 6 60 40 100 7 80 60 140 8 80 80 160

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

12

Abb. 4: Versuchsplan N-Optimierung Sommergerste 2012 Parz Art Sorte N-Stufe

Rand 1 51 Bep 1 51 Bep 1 52 MD 1 53 Bep 1 63 Bep 1 64 MD 1 65 Bep 1 75 Bep 1 76 MD 1 77 Bep 1 8 N7 Bep 1 88 MD 1 8

m 9 Bep 1 6

90 9 Bep 1 610 MD 1 611 Bep 1 711 Bep 1 712 MD 1 713 Bep 1 813 Bep 1 814 MD 1 815 Bep 1 515 Bep 1 516 MD 1 517 Bep 1 717 Bep 1 718 MD 1 719 Bep 1 819 Bep 1 820 MD 1 821 Bep 1 521 Bep 1 522 MD 1 523 Bep 1 623 Bep 1 624 MD 1 625 Bep 1 825 Bep 1 826 MD 1 827 Bep 1 527 Bep 1 528 MD 1 529 Bep 1 629 Bep 1 630 MD 1 631 Bep 1 731 Bep 1 732 MD 1 7

Rand 1 5

16 m

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

13

Nr. 22 Sortenversuch Sommergerste Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D8 Boden L 3 D-67/60 Vorfrucht Körnerraps Versuch Zielsetzung Ableitung von Strategien für eine sensorgesteuerte Düngung

(Spektrometer) Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 192 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 4608 m² Körner/m² 400 Versuchsfaktoren 1. vier Sorten Auriga 1

Braemar 2 Power 3 Simba 4

2. vier N-Stufen (Tab. 5)

Tab. 5: N-Stufen Sortenversuch Sommergerste

N-Stufen Zur Saat EC 25 Summe 1 0 0 0 2 40 - 40 3 80 - 80 4 80 40 120

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

14

Abb. 5: Versuchsplan Sortenversuch Sommergerste 2012

Parz Sorte N-Stufe Parz Sorte N-Stufe Parz Sorte N-Stufe Parz Sorte N-StufeRand 4 Rand 4 Rand 4 Rand 4

1 1 1 33 2 2 65 3 1 97 4 31 1 1 33 2 2 65 3 1 97 4 32 1 1 34 2 2 66 3 1 98 4 33 2 2 35 3 4 67 4 2 99 1 43 2 2 35 3 4 67 4 2 99 1 44 2 2 36 3 4 68 4 2 100 1 45 3 3 37 4 1 69 1 3 101 2 45 3 3 37 4 1 69 1 3 101 2 46 3 3 38 4 1 70 1 3 102 2 47 4 4 39 1 2 71 2 3 103 3 37 4 4 39 1 2 71 2 3 103 3 38 4 4 40 1 2 72 2 3 104 3 39 2 3 41 3 1 73 4 3 105 1 19 2 3 41 3 1 73 4 3 105 1 110 2 3 42 3 1 74 4 3 106 1 111 3 4 43 4 2 75 1 4 107 2 111 3 4 43 4 2 75 1 4 107 2 112 3 4 44 4 2 76 1 4 108 2 113 4 1 45 1 3 77 2 4 109 3 413 4 1 45 1 3 77 2 4 109 3 4

72 m 14 4 1 46 1 3 78 2 4 110 3 415 1 2 47 2 3 79 3 2 111 4 415 1 2 47 2 3 79 3 2 111 4 416 1 2 48 2 3 80 3 2 112 4 417 3 1 49 4 3 81 1 1 113 2 217 3 1 49 4 3 81 1 1 113 2 218 3 1 50 4 3 82 1 1 114 2 2 N19 4 2 51 1 4 83 2 1 115 3 119 4 2 51 1 4 83 2 1 115 3 120 4 2 52 1 4 84 2 1 116 3 121 1 3 53 2 4 85 3 3 117 4 121 1 3 53 2 4 85 3 3 117 4 122 1 3 54 2 4 86 3 3 118 4 123 2 4 55 3 2 87 4 4 119 1 223 2 4 55 3 2 87 4 4 119 1 224 2 4 56 3 2 88 4 4 120 1 225 4 3 57 1 1 89 2 2 121 3 225 4 3 57 1 1 89 2 2 121 3 226 4 3 58 1 1 90 2 2 122 3 227 1 4 59 2 1 91 3 4 123 4 227 1 4 59 2 1 91 3 4 123 4 228 1 4 60 2 1 92 3 4 124 4 229 2 1 61 3 3 93 4 1 125 1 329 2 1 61 3 3 93 4 1 125 1 330 2 1 62 3 3 94 4 1 126 1 331 3 2 63 4 4 95 1 2 127 2 331 3 2 63 4 4 95 1 2 127 2 332 3 2 64 4 4 96 1 2 128 2 3

Rand 4 Rand 4 Rand 4 Rand 4

64 m

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

15

Versuch-Nr. 23 Sortenversuch Sommerweizen Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D8 Boden L 3 D-67/60 Vorfrucht Körnerraps Versuch Zielsetzung Ableitung von Strategien für eine sensorgesteuerte Düngung

(Spektrometer) Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 96 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 2880 m² Körner/m² 400 Versuchsfaktoren 1. zwei Sorten Taifun 1

Triso 2 2. vier N-Stufen (Tab. 6)

Tab. 6: N-Stufen Sortenversuch Sommerweizen 2012

N-Stufen zur Saat EC 32 EC 49 Summe1 0 0 0 0 2 30 30 40 100 3 60 60 40 160 4 90 90 40 220

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

16

TUM, Versuchsstation Lange Point

Abb. 6: Versuchsplan Sortenversuch Sommerweizen 2012 PaNr Sorte N-Stufe PaNr Sorte N-StufeRand 1 4 Rand 1 4

1 1 1 33 1 11 1 1 33 1 12 1 1 34 1 13 2 2 35 2 23 2 2 35 2 24 2 2 36 2 25 1 3 37 1 35 1 3 37 1 36 1 3 38 1 37 2 4 39 2 47 2 4 39 2 48 2 4 40 2 49 1 2 41 1 29 1 2 41 1 210 1 2 42 1 211 2 3 43 2 311 2 3 43 2 312 2 3 44 2 313 1 4 45 1 413 1 4 45 1 414 1 4 46 1 415 2 1 47 2 1

90 m 15 2 1 47 2 116 2 1 48 2 1 N17 2 3 49 1 317 2 3 49 1 318 2 3 50 1 319 1 4 51 2 419 1 4 51 2 420 1 4 52 2 421 2 1 53 1 121 2 1 53 1 122 2 1 54 1 123 1 2 55 2 223 1 2 55 2 224 1 2 56 2 225 2 4 57 1 425 2 4 57 1 426 2 4 58 1 427 1 1 59 2 127 1 1 59 2 128 1 1 60 2 129 2 2 61 1 229 2 2 61 1 230 2 2 62 1 231 1 3 63 2 331 1 3 63 2 332 1 3 64 2 3

Rand 1 4 Rand 1 4

32 m

Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

17

Versuch-Nr. 24 N-Optimierung Sommerweizen Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D8 Boden L 3 D-67/60 Vorfrucht Körnerraps Versuch Zielsetzung Ableitung von Strategien für eine sensorgesteuerte Düngung

(Spektrometer) Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 192 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 5760 m² Körner/m² 400 Sorte Taifun Versuchsfaktoren 16 N-Stufen (Tab. 7)

Tab. 7: N-Stufen N-Optimierung Sommerweizen 2012

zur Saat EC30 EC32 EC49 Summe N1 - - - - 0 N2 40 - - - 40 N3 30 - 30 - 60 N4 40 - 40 - 80 N5 30 - 30 40 100 N6 40 - 40 40 120 N7 60 - 40 40 140 N8 60 - 60 40 160 N9 60 40 40 40 180

N10 60 40 60 40 200 N11 60 - 60 80 200 N12 90 - 90 40 220 N13 60 40 60 80 240 N14 90 40 90 40 260 N15 90 40 90 80 300 N16 60 - 120Entec - 180

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

18

Abb. 7 Versuchsplan N-Optimierung Sommerweizen 2012

PaNr N-Stufe PaNr N-Stufe PaNr N-Stufe PaNr N-StufeRand 5 Rand 5 Rand 5 Rand 5

1 1 33 16 65 2 97 51 1 33 16 65 2 97 52 1 34 16 66 2 98 53 2 35 12 67 3 99 73 2 35 12 67 3 99 74 2 36 12 68 3 100 75 3 37 8 69 16 101 45 3 37 8 69 16 101 46 3 38 8 70 16 102 47 4 39 9 71 6 103 157 4 39 9 71 6 103 158 4 40 9 72 6 104 159 5 41 11 73 10 105 129 5 41 11 73 10 105 1210 5 42 11 74 10 106 1211 6 43 15 75 4 107 311 6 43 15 75 4 107 312 6 44 15 76 4 108 313 7 45 10 77 5 109 8 N13 7 45 10 77 5 109 814 7 46 10 78 5 110 815 8 47 3 79 15 111 915 8 47 3 79 15 111 9

90 m 16 8 48 3 80 15 112 917 9 49 1 81 14 113 1017 9 49 1 81 14 113 1018 9 50 1 82 14 114 1019 10 51 13 83 8 115 119 10 51 13 83 8 115 120 10 52 13 84 8 116 121 11 53 14 85 12 117 221 11 53 14 85 12 117 222 11 54 14 86 12 118 223 12 55 7 87 13 119 623 12 55 7 87 13 119 624 12 56 7 88 13 120 625 13 57 2 89 1 121 1625 13 57 2 89 1 121 1626 13 58 2 90 1 122 1627 14 59 6 91 9 123 1327 14 59 6 91 9 123 1328 14 60 6 92 9 124 1329 15 61 4 93 7 125 1129 15 61 4 93 7 125 1130 15 62 4 94 7 126 1131 16 63 5 95 11 127 1431 16 63 5 95 11 127 1432 16 64 5 96 11 128 14

Rand 5 Rand 5 Rand 5 Rand 5

64 m

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

19

Versuch-Nr. 25 IKB-Dürnast Sortenversuch Winterweizen Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Vötting Schlag Mitterfeld Boden Vorfrucht Körnersenf Versuch Zielsetzung Bedeutung sortentypischer und düngungsbedingter

Differenzierungen von Pflanzen beim Einsatz von berührungslosen Sensoren (Spektrometer) zur Beschreibung des N-Status

Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 288 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 6566 m² Sorte Kerubino (K), Potential (P) Körner/m² 350 Versuchsfaktoren 1. 2 Winterweizensorten 2. 3 N-Stufen (Tab. 8) 3. 6 Wachstumsregulatorstufen (Tab. 9)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

20

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

VB EC 32 EC 49 Summe N1 30 30 40 100 N2 60 60 40 160 N3 90 90 40 220

1 CCC 50%2 CCC 100%3 CCC 150%4 CCC 100% Moddus 50%5 CCC 100% Moddus 100%6 CCC 100% Moddus 150%

Tab. 9: Wachstumsreglerstufen Winterweizen 2012

Tab. 8 N-Stufen Winterweizen 2012

PaNr N-Stufe WR Var Art Sorte PaNr N-Stufe WR Var Art Sorte PaNr N-Stufe WR Var Art Sorte PaNr N-Stufe WR Var Art Sorte PaNr N-Stufe WR Var Art Sorte PaNr N-Stufe WR Var Art Sorte PaNr N-Stufe WR Var Art Sorte PaNr N-Stufe WR Var Art SorteRand K Rand K Rand K Rand K Rand K Rand K Rand K Rand K

1 1 1 Bep K 37 3 2 Bep K 73 2 3 Bep P 109 2 4 Bep P 145 1 5 Bep K 181 3 6 Bep K 217 2 1 Bep P 253 2 2 Bep P2 1 1 Md K 38 3 2 Md K 74 2 3 Md P 110 2 4 Md P 146 1 5 Md K 182 3 6 Md K 218 2 1 Md P 254 2 2 Md P3 2 1 Bep P 39 2 2 Bep P 75 1 3 Bep K 111 3 4 Bep K 147 2 5 Bep P 183 2 6 Bep P 219 1 1 Bep K 255 3 2 Bep K4 2 1 Md P 40 2 2 Md P 76 1 3 Md K 112 3 4 Md K 148 2 5 Md P 184 2 6 Md P 220 1 1 Md K 256 3 2 Md K5 3 1 Bep K 41 1 2 Bep K 77 3 3 Bep P 113 1 4 Bep P 149 3 5 Bep K 185 1 6 Bep K 221 3 1 Bep P 257 1 2 Bep P6 3 1 Md K 42 1 2 Md K 78 3 3 Md P 114 1 4 Md P 150 3 5 Md K 186 1 6 Md K 222 3 1 Md P 258 1 2 Md P7 2 2 Bep P 43 2 3 Bep P 79 1 4 Bep K 115 3 5 Bep K 151 2 6 Bep P 187 2 1 Bep P 223 1 2 Bep K 259 3 3 Bep K8 2 2 Md P 44 2 3 Md P 80 1 4 Md K 116 3 5 Md K 152 2 6 Md P 188 2 1 Md P 224 1 2 Md K 260 3 3 Md K9 3 2 Bep K 45 1 3 Bep K 81 3 4 Bep P 117 1 5 Bep P 153 3 6 Bep K 189 1 1 Bep K 225 3 2 Bep P 261 1 3 Bep P10 3 2 Md K 46 1 3 Md K 82 3 4 Md P 118 1 5 Md P 154 3 6 Md K 190 1 1 Md K 226 3 2 Md P 262 1 3 Md P11 1 2 Bep P 47 3 3 Bep P 83 2 4 Bep K 119 2 5 Bep K 155 1 6 Bep P 191 3 1 Bep P 227 2 2 Bep K 263 2 3 Bep K12 1 2 Md P 48 3 3 Md P 84 2 4 Md K 120 2 5 Md K 156 1 6 Md P 192 3 1 Md P 228 2 2 Md K 264 2 3 Md K13 3 3 Bep K 49 1 4 Bep K 85 3 5 Bep P 121 1 6 Bep P 157 3 1 Bep K 193 1 2 Bep K 229 3 3 Bep P 265 1 4 Bep P14 3 3 Md K 50 1 4 Md K 86 3 5 Md P 122 1 6 Md P 158 3 1 Md K 194 1 2 Md K 230 3 3 Md P 266 1 4 Md P15 1 3 Bep P 51 3 4 Bep P 87 2 5 Bep K 123 2 6 Bep K 159 1 1 Bep P 195 3 2 Bep P 231 2 3 Bep K 267 2 4 Bep K16 1 3 Md P 52 3 4 Md P 88 2 5 Md K 124 2 6 Md K 160 1 1 Md P 196 3 2 Md P 232 2 3 Md K 268 2 4 Md K17 2 3 Bep K 53 2 4 Bep K 89 1 5 Bep P 125 3 6 Bep P 161 2 1 Bep K 197 2 2 Bep K 233 1 3 Bep P 269 3 4 Bep P

68,4 m 18 2 3 Md K 54 2 4 Md K 90 1 5 Md P 126 3 6 Md P 162 2 1 Md K 198 2 2 Md K 234 1 3 Md P 270 3 4 Md P19 1 4 Bep P 55 3 5 Bep P 91 2 6 Bep K 127 2 1 Bep K 163 1 2 Bep P 199 3 3 Bep P 235 2 4 Bep K 271 2 5 Bep K20 1 4 Md P 56 3 5 Md P 92 2 6 Md K 128 2 1 Md K 164 1 2 Md P 200 3 3 Md P 236 2 4 Md K 272 2 5 Md K21 2 4 Bep K 57 2 5 Bep K 93 1 6 Bep P 129 3 1 Bep P 165 2 2 Bep K 201 2 3 Bep K 237 1 4 Bep P 273 3 5 Bep P22 2 4 Md K 58 2 5 Md K 94 1 6 Md P 130 3 1 Md P 166 2 2 Md K 202 2 3 Md K 238 1 4 Md P 274 3 5 Md P23 3 4 Bep P 59 1 5 Bep P 95 3 6 Bep K 131 1 1 Bep K 167 3 2 Bep P 203 1 3 Bep P 239 3 4 Bep K 275 1 5 Bep K24 3 4 Md P 60 1 5 Md P 96 3 6 Md K 132 1 1 Md K 168 3 2 Md P 204 1 3 Md P 240 3 4 Md K 276 1 5 Md K25 2 5 Bep K 61 2 6 Bep K 97 1 1 Bep P 133 3 2 Bep P 169 2 3 Bep K 205 2 4 Bep K 241 1 5 Bep P 277 3 6 Bep P26 2 5 Md K 62 2 6 Md K 98 1 1 Md P 134 3 2 Md P 170 2 3 Md K 206 2 4 Md K 242 1 5 Md P 278 3 6 Md P27 3 5 Bep P 63 1 6 Bep P 99 3 1 Bep K 135 1 2 Bep K 171 3 3 Bep P 207 1 4 Bep P 243 3 5 Bep K 279 1 6 Bep K28 3 5 Md P 64 1 6 Md P 100 3 1 Md K 136 1 2 Md K 172 3 3 Md P 208 1 4 Md P 244 3 5 Md K 280 1 6 Md K29 1 5 Bep K 65 3 6 Bep K 101 2 1 Bep P 137 2 2 Bep P 173 1 3 Bep K 209 3 4 Bep K 245 2 5 Bep P 281 2 6 Bep P30 1 5 Md K 66 3 6 Md K 102 2 1 Md P 138 2 2 Md P 174 1 3 Md K 210 3 4 Md K 246 2 5 Md P 282 2 6 Md P31 3 6 Bep P 67 1 1 Bep P 103 3 2 Bep K 139 1 3 Bep K 175 3 4 Bep P 211 1 5 Bep P 247 3 6 Bep K 283 1 1 Bep K32 3 6 Md P 68 1 1 Md P 104 3 2 Md K 140 1 3 Md K 176 3 4 Md P 212 1 5 Md P 248 3 6 Md K 284 1 1 Md K33 1 6 Bep K 69 3 1 Bep K 105 2 2 Bep P 141 2 3 Bep P 177 1 4 Bep K 213 3 5 Bep K 249 2 6 Bep P 285 2 1 Bep P

N 34 1 6 Md K 70 3 1 Md K 106 2 2 Md P 142 2 3 Md P 178 1 4 Md K 214 3 5 Md K 250 2 6 Md P 286 2 1 Md P35 2 6 Bep P 71 2 1 Bep P 107 1 2 Bep K 143 3 3 Bep K 179 2 4 Bep P 215 2 5 Bep P 251 1 6 Bep K 287 3 1 Bep K36 2 6 Md P 72 2 1 Md P 108 1 2 Md K 144 3 3 Md K 180 2 4 Md P 216 2 5 Md P 252 1 6 Md K 288 3 1 Md K

Rand K Rand K Rand K Rand K Rand K Rand K Rand K Rand K

96 m

21

Abb. 8 Versuchsplan Wachstumsreglerversuch Winterweizen 2012

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

22

Versuch-Nr. 26 N-Optimierung Sommerweizen Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Thalhausen Schlag Kroberg Boden L 4 D-62/56 lS 4 D-43/40 Vorfrucht Körnerraps Versuch Zielsetzung Ableitung teilflächenspezifischer Produktionsfunktionen sowie von

Algorithmen für eine teilflächenspezifische N-Düngung. Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl im Hoch- und Niedrigertrag je 128 Parzellen Saatlänge 11,94 m Parzellenlänge 10,00 m Parzellenbreite 1,25 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 13,13 m² Versuchsfläche jeweils 5364 m² Sorte Taifun Saatstärke 350 Körner/m Versuchsfaktor 16 N-Stufen (Tab.10)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

23

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Tab. 10: N-Stufen N-Optimierung Sommerweizen 2012

VB EC30 EC32 EC49 Summe N1 - - - - 0 N2 40 - - - 40 N3 30 - 30 - 60 N4 40 - 40 - 80 N5 30 - 30 40 100 N6 40 - 40 40 120 N7 60 - 40 40 140 N8 60 - 60 40 160 N9 60 40 40 40 180

N10 60 40 60 40 200 N11 60 - 60 80 200 N12 90 - 90 40 220 N13 60 40 60 80 240 N14 90 40 90 40 260 N15 90 40 90 80 300 N16 60 - 120Entec - 180

24

Abb. 9: Versuchsplan N-Optimierung SW Hoch-Niedrigertrag (Hochertrag 2012) Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ

1 1 Bep 17 8 Bep 33 11 Bep 49 16 Bep 65 8 Bep 81 16 Bep 97 4 Bep 113 12 Bep2 1 MD 18 8 MD 34 11 MD 50 16 MD 66 8 MD 82 16 MD 98 4 MD 114 12 MD3 2 Bep 19 7 Bep 35 10 Bep 51 15 Bep 67 6 Bep 83 14 Bep 99 2 Bep 115 11 Bep4 2 MD 20 7 MD 36 10 MD 52 15 MD 68 6 MD 84 14 MD 100 2 MD 116 11 MD5 9 Bep 21 16 Bep 37 6 Bep 53 2 Bep 69 14 Bep 85 4 Bep 101 12 Bep 117 6 Bep6 9 MD 22 16 MD 38 6 MD 54 2 MD 70 14 MD 86 4 MD 102 12 MD 118 6 MD7 10 Bep 23 15 Bep 39 7 Bep 55 4 Bep 71 16 Bep 87 3 Bep 103 10 Bep 119 5 Bep

27 m 8 10 MD 24 15 MD 40 7 MD 56 4 MD 72 16 MD 88 3 MD 104 10 MD 120 5 MD N9 5 Bep 25 4 Bep 41 12 Bep 57 14 Bep 73 3 Bep 89 15 Bep 105 8 Bep 121 10 Bep10 5 MD 26 4 MD 42 12 MD 58 14 MD 74 3 MD 90 15 MD 106 8 MD 122 10 MD11 6 Bep 27 3 Bep 43 9 Bep 59 13 Bep 75 1 Bep 91 13 Bep 107 5 Bep 123 9 Bep12 6 MD 28 3 MD 44 9 MD 60 13 MD 76 1 MD 92 13 MD 108 5 MD 124 9 MD13 11 Bep 29 14 Bep 45 3 Bep 61 5 Bep 77 15 Bep 93 8 Bep 109 9 Bep 125 2 Bep14 11 MD 30 14 MD 46 3 MD 62 5 MD 78 15 MD 94 8 MD 110 9 MD 126 2 MD15 12 Bep 31 13 Bep 47 1 Bep 63 7 Bep 79 13 Bep 95 7 Bep 111 11 Bep 127 1 Bep16 12 MD 32 13 MD 48 1 MD 64 7 MD 80 13 MD 96 7 MD 112 11 MD 128 1 MD

96 m

Rand

Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand

Rand Rand Rand RandRand Rand Rand

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

25

Abb. 10 Versuchsplan N-Optimierung WW Hoch-Niedrigertrag (Niedrigertrag 2012) Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ

1001 12 Bep 1017 13 Bep 1033 1 Bep 1049 7 Bep 1065 13 Bep 1081 7 Bep 1097 11 Bep 1113 1 Bep1002 12 MD 1018 13 MD 1034 1 MD 1050 7 MD 1066 13 MD 1082 7 MD 1098 11 MD 1114 1 MD1003 11 Bep 1019 14 Bep 1035 3 Bep 1051 5 Bep 1067 15 Bep 1083 8 Bep 1099 9 Bep 1115 2 Bep1004 11 MD 1020 14 MD 1036 3 MD 1052 5 MD 1068 15 MD 1084 8 MD 1100 9 MD 1116 2 MD1005 6 Bep 1021 3 Bep 1037 9 Bep 1053 13 Bep 1069 1 Bep 1085 13 Bep 1101 5 Bep 1117 9 Bep1006 6 MD 1022 3 MD 1038 9 MD 1054 13 MD 1070 1 MD 1086 13 MD 1102 5 MD 1118 9 MD1007 5 Bep 1023 4 Bep 1039 12 Bep 1055 14 Bep 1071 3 Bep 1087 15 Bep 1103 8 Bep 1119 10 Bep

27 m 1008 5 MD 1024 4 MD 1040 12 MD 1056 14 MD 1072 3 MD 1088 15 MD 1104 8 MD 1120 10 MD N1009 10 Bep 1025 15 Bep 1041 7 Bep 1057 4 Bep 1073 16 Bep 1089 3 Bep 1105 10 Bep 1121 5 Bep1010 10 MD 1026 15 MD 1042 7 MD 1058 4 MD 1074 16 MD 1090 3 MD 1106 10 MD 1122 5 MD1011 9 Bep 1027 16 Bep 1043 6 Bep 1059 2 Bep 1075 14 Bep 1091 4 Bep 1107 12 Bep 1123 6 Bep1012 9 MD 1028 16 MD 1044 6 MD 1060 2 MD 1076 14 MD 1092 4 MD 1108 12 MD 1124 6 MD1013 2 Bep 1029 7 Bep 1045 10 Bep 1061 15 Bep 1077 6 Bep 1093 14 Bep 1109 2 Bep 1125 11 Bep1014 2 MD 1030 7 MD 1046 10 MD 1062 15 MD 1078 6 MD 1094 14 MD 1110 2 MD 1126 11 MD1015 1 Bep 1031 8 Bep 1047 11 Bep 1063 16 Bep 1079 8 Bep 1095 16 Bep 1111 4 Bep 1127 12 Bep1016 1 MD 1032 8 MD 1048 11 MD 1064 16 MD 1080 8 MD 1096 16 MD 1112 4 MD 1128 12 MD

96 m

Rand Rand Rand RandRand Rand Rand Rand

Rand Rand Rand RandRand Rand Rand Rand

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

26

Versuch-Nr. 27 N-Optimierung Wintergerste Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Thalhausen Schlag Sieblerfeld Boden L 4 D-62/56 lS 4 D-43/40 Vorfrucht Winterweizen Versuch Zielsetzung Ableitung teilflächenspezifischer Produktionsfunktionen sowie von

Algorithmen für eine teilflächenspezifische N-Düngung. Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl im Hoch- und Niedrigertrag je 128 Parzellen Saatlänge 11,94 m Parzellenlänge 10,00 m Parzellenbreite 1,25 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 13,13 m² Versuchsfläche jeweils 2292 ,48 m² Sorte Highlight Saatstärke 300 Körner/m Versuchsfaktor 16 N-Stufen (Tab. 11)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

27

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Tab. 11: N-Stufen N-Optimierung Hoch-Niedrigertrag Wintergerste 2012

N-Stufen VB EC 32 EC 49 Summe 1 0 0 0 0 2 40 30 0 70 3 40 30 40 110 4 40 60 40 140 5 70 30 40 140 6 40 120 0 160 7 70 90 0 160 8 70 30 70 170 9 70 60 40 170

10 70 60 70 200 11 70 90 40 200 12 40 90 70 200 13 40 120 40 200 14 90 90 40 220 15 70 120 40 230 16 40 90 40 170

28

Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ ParznrN-St Typ ParznrN-St Typ ParznrN-St Typ ParznrN-St Typ

1 1 Bep 17 8 Bep 33 11 Bep 49 16 Bep 65 8 Bep 81 16 Bep 97 4 Bep 113 12 Bep2 1 MD 18 8 MD 34 11 MD 50 16 MD 66 8 MD 82 16 MD 98 4 MD 114 12 MD3 2 Bep 19 7 Bep 35 10 Bep 51 15 Bep 67 6 Bep 83 14 Bep 99 2 Bep 115 11 Bep4 2 MD 20 7 MD 36 10 MD 52 15 MD 68 6 MD 84 14 MD 100 2 MD 116 11 MD5 9 Bep 21 16 Bep 37 6 Bep 53 2 Bep 69 14 Bep 85 4 Bep 101 12 Bep 117 6 Bep6 9 MD 22 16 MD 38 6 MD 54 2 MD 70 14 MD 86 4 MD 102 12 MD 118 6 MD7 10 Bep 23 15 Bep 39 7 Bep 55 4 Bep 71 16 Bep 87 3 Bep 103 10 Bep 119 5 Bep

27 m 8 10 MD 24 15 MD 40 7 MD 56 4 MD 72 16 MD 88 3 MD 104 10 MD 120 5 MD N9 5 Bep 25 4 Bep 41 12 Bep 57 14 Bep 73 3 Bep 89 15 Bep 105 8 Bep 121 10 Bep10 5 MD 26 4 MD 42 12 MD 58 14 MD 74 3 MD 90 15 MD 106 8 MD 122 10 MD11 6 Bep 27 3 Bep 43 9 Bep 59 13 Bep 75 1 Bep 91 13 Bep 107 5 Bep 123 9 Bep12 6 MD 28 3 MD 44 9 MD 60 13 MD 76 1 MD 92 13 MD 108 5 MD 124 9 MD13 11 Bep 29 14 Bep 45 3 Bep 61 5 Bep 77 15 Bep 93 8 Bep 109 9 Bep 125 2 Bep14 11 MD 30 14 MD 46 3 MD 62 5 MD 78 15 MD 94 8 MD 110 9 MD 126 2 MD15 12 Bep 31 13 Bep 47 1 Bep 63 7 Bep 79 13 Bep 95 7 Bep 111 11 Bep 127 1 Bep16 12 MD 32 13 MD 48 1 MD 64 7 MD 80 13 MD 96 7 MD 112 11 MD 128 1 MD

96 m

Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand

Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand

Abb. 11: Versuchsplan N-Optimierung WG Hoch-Niedrigertrag (Hochertrag 2012)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

29

Abb. 12: Versuchsplan N-Optimierung WG Hoch-Niedrigertrag (Niedrigertrag 2012)

Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ Parznr N-St Typ

1001 12 Bep 1033 1 Bep 1065 13 Bep 1097 11 Bep1002 12 MD 1034 1 MD 1066 13 MD 1098 11 MD1003 11 Bep 1035 3 Bep 1067 15 Bep 1099 9 Bep1004 11 MD 1036 3 MD 1068 15 MD 1100 9 MD1005 6 Bep 1037 9 Bep 1069 1 Bep 1101 5 Bep1006 6 MD 1038 9 MD 1070 1 MD 1102 5 MD1007 5 Bep 1039 12 Bep 1071 3 Bep 1103 8 Bep1008 5 MD 1040 12 MD 1072 3 MD 1104 8 MD1009 10 Bep 1041 7 Bep 1073 16 Bep 1105 10 Bep1010 10 MD 1042 7 MD 1074 16 MD 1106 10 MD1011 9 Bep 1043 6 Bep 1075 14 Bep 1107 12 Bep1012 9 MD 1044 6 MD 1076 14 MD 1108 12 MD1013 2 Bep 1045 10 Bep 1077 6 Bep 1109 2 Bep1014 2 MD 1046 10 MD 1078 6 MD 1110 2 MD1015 1 Bep 1047 11 Bep 1079 8 Bep 1111 4 Bep

51 m 1016 1 MD 1048 11 MD 1080 8 MD 1112 4 MD1017 13 Bep 1049 7 Bep 1081 7 Bep 1113 1 Bep N1018 13 MD 1050 7 MD 1082 7 MD 1114 1 MD1019 14 Bep 1051 5 Bep 1083 8 Bep 1115 2 Bep1020 14 MD 1052 5 MD 1084 8 MD 1116 2 MD1021 3 Bep 1053 13 Bep 1085 13 Bep 1117 9 Bep1022 3 MD 1054 13 MD 1086 13 MD 1118 9 MD1023 4 Bep 1055 14 Bep 1087 15 Bep 1119 10 Bep1024 4 MD 1056 14 MD 1088 15 MD 1120 10 MD1025 15 Bep 1057 4 Bep 1089 3 Bep 1121 5 Bep1026 15 MD 1058 4 MD 1090 3 MD 1122 5 MD1027 16 Bep 1059 2 Bep 1091 4 Bep 1123 6 Bep1028 16 MD 1060 2 MD 1092 4 MD 1124 6 MD1029 7 Bep 1061 15 Bep 1093 14 Bep 1125 11 Bep1030 7 MD 1062 15 MD 1094 14 MD 1126 11 MD1031 8 Bep 1063 16 Bep 1095 16 Bep 1127 12 Bep1032 8 MD 1064 16 MD 1096 16 MD 1128 12 MD

48 m

Rand Rand Rand Rand

Rand Rand Rand Rand

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

30

Versuch-Nr. 28 N-Optimierung Körnerraps Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D3 Boden L 4D-63 Vorfrucht Winterweizen Versuch Zielsetzung Ableitung teilflächenspezifischer Produktionsfunktionen sowie von

Algorithmen für eine teilflächenspezifische N-Düngung. Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl im Hoch- und Niedrigertrag je 128 Parzellen Saatlänge 11,94 m Parzellenlänge 10,00 m Parzellenbreite 1,25 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 13,13 m² Versuchsfläche jeweils 2292 ,48 m² Sorte NK_Fair Saatstärke 60 Körner/m Versuchsfaktor 16 N-Stufen (Tab. 12)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

31

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Tab. 12: N-Stufen N-Optimierung Hoch-Niedrigertrag Körnerraps 2012

N-Stufe Herbst VB EC 30 EC 37-51 Summe

1 0 0 0 0 0 2 0 60 60 0 120 3 0 60 90 0 150 4 0 60 120 0 180 5 0 120 60 0 180 6 20 60 120 0 200 7 20 120 60 0 200 8 0 100 100 0 200 9 20 80 100 0 200 10 40 60 100 0 200 11 40 0 160 0 200 12 40 0 0 160 200 13 40 60 120 0 220 14 40 120 60 0 220 15 20 80 160 0 260 16 40 160 0 0 200

32

Abb. 13: Versuchsplan N-Optimierung KR Hoch-Niedrigertrag (Hochertrag 2012) PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ

1 1 Bep 17 8 Bep 33 11 Bep 49 16 Bep 65 8 Bep 81 16 Bep 97 4 Bep 113 12 Bep2 1 MD 18 8 MD 34 11 MD 50 16 MD 66 8 MD 82 16 MD 98 4 MD 114 12 MD3 2 Bep 19 7 Bep 35 10 Bep 51 15 Bep 67 6 Bep 83 14 Bep 99 2 Bep 115 11 Bep4 2 MD 20 7 MD 36 10 MD 52 15 MD 68 6 MD 84 14 MD 100 2 MD 116 11 MD5 9 Bep 21 16 Bep 37 6 Bep 53 2 Bep 69 14 Bep 85 4 Bep 101 12 Bep 117 6 Bep6 9 MD 22 16 MD 38 6 MD 54 2 MD 70 14 MD 86 4 MD 102 12 MD 118 6 MD7 10 Bep 23 15 Bep 39 7 Bep 55 4 Bep 71 16 Bep 87 3 Bep 103 10 Bep 119 5 Bep

27 m 8 10 MD 24 15 MD 40 7 MD 56 4 MD 72 16 MD 88 3 MD 104 10 MD 120 5 MD9 5 Bep 25 4 Bep 41 12 Bep 57 14 Bep 73 3 Bep 89 15 Bep 105 8 Bep 121 10 Bep N10 5 MD 26 4 MD 42 12 MD 58 14 MD 74 3 MD 90 15 MD 106 8 MD 122 10 MD11 6 Bep 27 3 Bep 43 9 Bep 59 13 Bep 75 1 Bep 91 13 Bep 107 5 Bep 123 9 Bep12 6 MD 28 3 MD 44 9 MD 60 13 MD 76 1 MD 92 13 MD 108 5 MD 124 9 MD13 11 Bep 29 14 Bep 45 3 Bep 61 5 Bep 77 15 Bep 93 8 Bep 109 9 Bep 125 2 Bep14 11 MD 30 14 MD 46 3 MD 62 5 MD 78 15 MD 94 8 MD 110 9 MD 126 2 MD15 12 Bep 31 13 Bep 47 1 Bep 63 7 Bep 79 13 Bep 95 7 Bep 111 11 Bep 127 1 Bep16 12 MD 32 13 MD 48 1 MD 64 7 MD 80 13 MD 96 7 MD 112 11 MD 128 1 MD

96 m

Rand

Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand Rand

Rand Rand Rand RandRand Rand Rand

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

33

PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ PaNr N-St Typ

1001 12 Bep 1013 2 Bep 1025 15 Bep 1037 9 Bep 1049 7 Bep 1061 15 Bep 1073 16 Bep 1085 13 Bep 1097 11 Bep 1109 2 Bep 1121 5 Bep1002 12 MD 1014 2 MD 1026 15 MD 1038 9 MD 1050 7 MD 1062 15 MD 1074 16 MD 1086 13 MD 1098 11 MD 1110 2 MD 1122 5 MD1003 11 Bep 1015 1 Bep 1027 16 Bep 1039 12 Bep 1051 5 Bep 1063 16 Bep 1075 14 Bep 1087 15 Bep 1099 9 Bep 1111 4 Bep 1123 6 Bep1004 11 MD 1016 1 MD 1028 16 MD 1040 12 MD 1052 5 MD 1064 16 MD 1076 14 MD 1088 15 MD 1100 9 MD 1112 4 MD 1124 6 MD1005 6 Bep 1017 13 Bep 1029 7 Bep 1041 7 Bep 1053 13 Bep 1065 13 Bep 1077 6 Bep 1089 3 Bep 1101 5 Bep 1113 1 Bep 1125 11 Bep1006 6 MD 1018 13 MD 1030 7 MD 1042 7 MD 1054 13 MD 1066 13 MD 1078 6 MD 1090 3 MD 1102 5 MD 1114 1 MD 1126 11 MD

21 m 1007 5 Bep 1019 14 Bep 1031 8 Bep 1043 6 Bep 1055 14 Bep 1067 15 Bep 1079 8 Bep 1091 4 Bep 1103 8 Bep 1115 2 Bep 1127 12 Bep1008 5 MD 1020 14 MD 1032 8 MD 1044 6 MD 1056 14 MD 1068 15 MD 1080 8 MD 1092 4 MD 1104 8 MD 1116 2 MD 1128 12 MD1009 10 Bep 1021 3 Bep 1033 1 Bep 1045 10 Bep 1057 4 Bep 1069 1 Bep 1081 7 Bep 1093 14 Bep 1105 10 Bep 1117 9 Bep1010 10 MD 1022 3 MD 1034 1 MD 1046 10 MD 1058 4 MD 1070 1 MD 1082 7 MD 1094 14 MD 1106 10 MD 1118 9 MD1011 9 Bep 1023 4 Bep 1035 3 Bep 1047 11 Bep 1059 2 Bep 1071 3 Bep 1083 8 Bep 1095 16 Bep 1107 12 Bep 1119 10 Bep1012 9 MD 1024 4 MD 1036 3 MD 1048 11 MD 1060 2 MD 1072 3 MD 1084 8 MD 1096 16 MD 1108 12 MD 1120 10 MD

N

Rand Rand RandRand Rand Rand RandRand Rand Rand Rand

Rand Rand RandRand Rand Rand RandRand Rand Rand Rand

Abb. 14: Versuchsplan N-Optimierung KR Hoch-Niedrigertrag (Niedrigertrag 2012)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

34

Versuch-Nr. 38

Sortenversuch Winterroggen Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D2 Boden L 4 D-63/58 Vorfrucht Wintergerste Versuch Zielsetzung Ermittlung der sortentypischen und düngungsbedingten

Differenzierung der Pflanzen beim Einsatz berührungsloser Sensorik (Spektrometer).

Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 96 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 2765 m² Körner/m² Linie 300, Hybride 250 Versuchsfaktoren 1. jeweils vier Sorten mit unterschiedlichem Habitus (Tab. 13) 2. zwei N-Stufen (Tab. 14)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

35

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Tab. 13: Winterroggensorten 2012

Sorte lfdNr Recrut 1 Visello 2 Askari 3

Matador 4 Tab. 14: N-Varianten Winterroggen Sortenversuch (kg N/ha) 2012

VB EC 32 EC 49 Summe N1 40 30 40 110 N2 70 90 40 200

36

PaNr. Art Sorte N-Stufe PaNr. Art Sorte N-Stufe PaNr. Art Sorte N-Stufe PaNr. Art Sorte N-StufeRand Recrut 2 Rand Recrut 2 Rand Recrut 2 Rand Recrut 2

1 Bep Recrut 1 17 Bep Matador 1 33 Bep Askari 2 49 Bep Visello 11 Bep Recrut 1 17 Bep Matador 1 33 Bep Askari 2 49 Bep Visello 12 MD Recrut 1 18 MD Matador 1 34 MD Askari 2 50 MD Visello 13 Bep Visello 2 19 Bep Askari 1 35 Bep Recrut 2 51 Bep Matador 23 Bep Visello 2 19 Bep Askari 1 35 Bep Recrut 2 51 Bep Matador 24 MD Visello 2 20 MD Askari 1 36 MD Recrut 2 52 MD Matador 25 Bep Matador 2 21 Bep Recrut 1 37 Bep Visello 1 53 Bep Askari 15 Bep Matador 2 21 Bep Recrut 1 37 Bep Visello 1 53 Bep Askari 16 MD Matador 2 22 MD Recrut 1 38 MD Visello 1 54 MD Askari 17 Bep Visello 2 23 Bep Askari 2 39 Bep Matador 1 55 Bep Recrut 27 Bep Visello 2 23 Bep Askari 2 39 Bep Matador 1 55 Bep Recrut 2

43,2 m 8 MD Visello 2 24 MD Askari 2 40 MD Matador 1 56 MD Recrut 29 Bep Askari 2 25 Bep Recrut 2 41 Bep Matador 2 57 Bep Visello 29 Bep Askari 2 25 Bep Recrut 2 41 Bep Matador 2 57 Bep Visello 210 MD Askari 2 26 MD Recrut 2 42 MD Matador 2 58 MD Visello 211 Bep Recrut 1 27 Bep Visello 1 43 Bep Askari 1 59 Bep Matador 111 Bep Recrut 1 27 Bep Visello 1 43 Bep Askari 1 59 Bep Matador 112 MD Recrut 1 28 MD Visello 1 44 MD Askari 1 60 MD Matador 113 Bep Visello 1 29 Bep Matador 2 45 Bep Recrut 1 61 Bep Askari 113 Bep Visello 1 29 Bep Matador 2 45 Bep Recrut 1 61 Bep Askari 114 MD Visello 1 30 MD Matador 2 46 MD Recrut 1 62 MD Askari 115 Bep Matador 1 31 Bep Askari 2 47 Bep Visello 2 63 Bep Recrut 215 Bep Matador 1 31 Bep Askari 2 47 Bep Visello 2 63 Bep Recrut 216 MD Matador 1 32 MD Askari 2 48 MD Visello 2 64 MD Recrut 2

Rand Recrut 2 Rand Recrut 2 Rand Recrut 2 Rand Recrut 2

N 64 m

I

II

III

IV

Abb. 13: Versuchsplan Sortenversuch Winterroggen 2012

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

37

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Versuch-Nr. 39 N-Optimierung Winterroggen Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D2 Boden L 4 D-63/58 Vorfrucht Wintergerste Versuch Zielsetzung Ableitung von Strategien für eine sensorgesteuerte Düngung

(Spektrometer) Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 180 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 5440 m² Körner/m² Linie 300, Hybride 250 Sorte: Recrut Versuchsfaktoren zehn N-Stufen (Tab.15)

38 Abb. 14: Versuchsplan N-Optimierung Winterroggen 2012

PaNr. Art N-Stufe PaNr. Art N-Stufe PaNr. Art N-Stufe PaNr. Art N-StufeR 5 R 5 R 5 R 51 Bep 1 31 Bep 15 61 Bep 8 91 Bep 31 Bep 1 31 Bep 15 61 Bep 8 91 Bep 32 MD 1 32 MD 15 62 MD 8 92 MD 33 Bep 2 33 Bep 10 63 Bep 5 93 Bep 83 Bep 2 33 Bep 10 63 Bep 5 93 Bep 84 MD 2 34 MD 10 64 MD 5 94 MD 85 Bep 3 35 Bep 7 65 Bep 11 95 Bep 45 Bep 3 35 Bep 7 65 Bep 11 95 Bep 46 MD 3 36 MD 7 66 MD 11 96 MD 47 Bep 4 37 Bep 6 67 Bep 14 97 Bep 157 Bep 4 37 Bep 6 67 Bep 14 97 Bep 158 MD 4 38 MD 6 68 MD 14 98 MD 159 Bep 5 39 Bep 3 69 Bep 10 99 Bep 99 Bep 5 39 Bep 3 69 Bep 10 99 Bep 9

10 MD 5 40 MD 3 70 MD 10 100 MD 9 N11 Bep 6 41 Bep 1 71 Bep 4 101 Bep 1311 Bep 6 41 Bep 1 71 Bep 4 101 Bep 1312 MD 6 42 MD 1 72 MD 4 102 MD 1313 Bep 7 43 Bep 14 73 Bep 9 103 Bep 513 Bep 7 43 Bep 14 73 Bep 9 103 Bep 5

85 m 14 MD 7 44 MD 14 74 MD 9 104 MD 515 Bep 8 45 Bep 9 75 Bep 1 105 Bep 615 Bep 8 45 Bep 9 75 Bep 1 105 Bep 616 MD 8 46 MD 9 76 MD 1 106 MD 617 Bep 9 47 Bep 11 77 Bep 2 107 Bep 717 Bep 9 47 Bep 11 77 Bep 2 107 Bep 718 MD 9 48 MD 11 78 MD 2 108 MD 719 Bep 10 49 Bep 2 79 Bep 13 109 Bep 1119 Bep 10 49 Bep 2 79 Bep 13 109 Bep 1120 MD 10 50 MD 2 80 MD 13 110 MD 1121 Bep 11 51 Bep 12 81 Bep 6 111 Bep 1421 Bep 11 51 Bep 12 81 Bep 6 111 Bep 1422 MD 11 52 MD 12 82 MD 6 112 MD 1423 Bep 12 53 Bep 8 83 Bep 7 113 Bep 1223 Bep 12 53 Bep 8 83 Bep 7 113 Bep 1224 MD 12 54 MD 8 84 MD 7 114 MD 1225 Bep 13 55 Bep 5 85 Bep 3 115 Bep 125 Bep 13 55 Bep 5 85 Bep 3 115 Bep 126 MD 13 56 MD 5 86 MD 3 116 MD 127 Bep 14 57 Bep 4 87 Bep 15 117 Bep 227 Bep 14 57 Bep 4 87 Bep 15 117 Bep 228 MD 14 58 MD 4 88 MD 15 118 MD 229 Bep 15 59 Bep 13 89 Bep 12 119 Bep 1029 Bep 15 59 Bep 13 89 Bep 12 119 Bep 1030 MD 15 60 MD 13 90 MD 12 120 MD 10R 5 R 5 R 5 R 5

64 m TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

39

Versuch-Nr. 40 Sortenversuch Wintertriticale Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D2 Boden L 4 D-63/58 Vorfrucht Wintergerste Versuch Zielsetzung Ermittlung der sortentypischen und düngungsbedingten

Differenzierung der Pflanzen beim Einsatz berührungsloser Sensorik (Spektrometer).

Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 96 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 2995 m² Körner/m² 300 Versuchsfaktoren 1. jeweils vier Sorten mit unterschiedlichem Habitus (Tab.16) 2. zwei N-Stufen (Tab. 17)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

40

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

Tab. 16: Wintertriticalesorten 2012

Sorte lfdNr Talentro 5 Benetto 6 Grenado 7 Versus 8

Tab. 17: N-Varianten Wintertriticale Sortenversuch (kg N/ha) 2012

VB EC 32 EC 49 Summe N1 40 30 40 110 N2 70 90 40 200

Abb. 115: Versuchsplan Sortenversuch Wintertriticale 2012 PaNr. Art Sorte N-Stufe PaNr. Art Sorte N-Stufe PaNr. Art Sorte N-Stufe PaNr. Art Sorte N-StufeRand Talentro 2 Rand Talentro 2 Rand Talentro 2 Rand Talentro 2

1 Bep Talentro 1 17 Bep Tulus 1 33 Bep Grenado 2 49 Bep Benetto 11 Bep Talentro 1 17 Bep Tulus 1 33 Bep Grenado 2 49 Bep Benetto 12 MD Talentro 1 18 MD Tulus 1 34 MD Grenado 2 50 MD Benetto 13 Bep Benetto 2 19 Bep Grenado 1 35 Bep Talentro 2 51 Bep Tulus 23 Bep Benetto 2 19 Bep Grenado 1 35 Bep Talentro 2 51 Bep Tulus 24 MD Benetto 2 20 MD Grenado 1 36 MD Talentro 2 52 MD Tulus 25 Bep Tulus 2 21 Bep Talentro 1 37 Bep Benetto 1 53 Bep Grenado 15 Bep Tulus 2 21 Bep Talentro 1 37 Bep Benetto 1 53 Bep Grenado 1

46,8 m 6 MD Tulus 2 22 MD Talentro 1 38 MD Benetto 1 54 MD Grenado 17 Bep Benetto 2 23 Bep Grenado 2 39 Bep Tulus 1 55 Bep Talentro 27 Bep Benetto 2 23 Bep Grenado 2 39 Bep Tulus 1 55 Bep Talentro 28 MD Benetto 2 24 MD Grenado 2 40 MD Tulus 1 56 MD Talentro 29 Bep Grenado 2 25 Bep Talentro 2 41 Bep Tulus 2 57 Bep Benetto 29 Bep Grenado 2 25 Bep Talentro 2 41 Bep Tulus 2 57 Bep Benetto 210 MD Grenado 2 26 MD Talentro 2 42 MD Tulus 2 58 MD Benetto 211 Bep Talentro 1 27 Bep Benetto 1 43 Bep Grenado 1 59 Bep Tulus 111 Bep Talentro 1 27 Bep Benetto 1 43 Bep Grenado 1 59 Bep Tulus 112 MD Talentro 1 28 MD Benetto 1 44 MD Grenado 1 60 MD Tulus 113 Bep Benetto 1 29 Bep Tulus 2 45 Bep Talentro 1 61 Bep Grenado 113 Bep Benetto 1 29 Bep Tulus 2 45 Bep Talentro 1 61 Bep Grenado 114 MD Benetto 1 30 MD Tulus 2 46 MD Talentro 1 62 MD Grenado 115 Bep Tulus 1 31 Bep Grenado 2 47 Bep Benetto 2 63 Bep Talentro 215 Bep Tulus 1 31 Bep Grenado 2 47 Bep Benetto 2 63 Bep Talentro 216 MD Tulus 1 32 MD Grenado 2 48 MD Benetto 2 64 MD Talentro 2

Rand Talentro 2 Rand Talentro 2 Rand Talentro 2 Rand Talentro 2

64 mN

41

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

42

Versuch-Nr. 41 N-Optimierung Wintertriticale Projekt: Precision Farming Projektleitung: F.-X. Maidl Projektbearbeiter: A. Kern, A. Spicker Standort Dürnast Schlag D2 Boden L 4 D-63/58 Vorfrucht Wintergerste Versuch Zielsetzung Ableitung von Strategien für eine sensorgesteuerte Düngung

(Spektrometer) Untersuchungen Biomasseschnitte in EC 30, EC 32, EC 49, EC 65, parallel dazu

Spektrometer- und SPAD-Metermessungen, Ertragsstruktur, Kornertrag, N-Aufnahme Pflanze, Korn und Stroh

Parzellenzahl 180 Saatlänge 16 m Parzellenlänge 10 m Parzellenbreite 1,5 m Reihenabstand 12,5 cm Parzellenfläche 15 m² Versuchsfläche 5440 m² Körner/m² 300 Sorte: Talentro (Sortennummer 5) Versuchsfaktoren zehn N-Stufen (Tab.18)

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

43

Tab. 18: N-Stufen N-Optimierung Wintertriticale

N-S

tufe

VB

EC

32

EC

49

insg

esam

t

1 0 0 0 0

2 40 30 30 100

3 40 30 50 120

4 40 50 30 120

5 40 50 50 140

6 80 30 30 140

7 80 30 50 160

8 80 50 30 160

9 80 50 50 180

10 60 30 30 120

11 60 30 50 140

12 60 50 30 140

13 60 50 50 160

14 60 50 0 110

15 60 80 0 140

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012

44

Abb. 16: Versuchsplan N-Optimierung Wintertriticale 2012 PaNr. Art N-Stufe PaNr. Art N-Stufe PaNr. Art N-Stufe PaNr. Art N-Stufe

R 5 R 5 R 5 R 51 Bep 1 31 Bep 15 61 Bep 8 91 Bep 31 Bep 1 31 Bep 15 61 Bep 8 91 Bep 32 MD 1 32 MD 15 62 MD 8 92 MD 33 Bep 2 33 Bep 10 63 Bep 5 93 Bep 83 Bep 2 33 Bep 10 63 Bep 5 93 Bep 84 MD 2 34 MD 10 64 MD 5 94 MD 85 Bep 3 35 Bep 7 65 Bep 11 95 Bep 45 Bep 3 35 Bep 7 65 Bep 11 95 Bep 46 MD 3 36 MD 7 66 MD 11 96 MD 47 Bep 4 37 Bep 6 67 Bep 14 97 Bep 157 Bep 4 37 Bep 6 67 Bep 14 97 Bep 158 MD 4 38 MD 6 68 MD 14 98 MD 159 Bep 5 39 Bep 3 69 Bep 10 99 Bep 99 Bep 5 39 Bep 3 69 Bep 10 99 Bep 9

10 MD 5 40 MD 3 70 MD 10 100 MD 911 Bep 6 41 Bep 1 71 Bep 4 101 Bep 1311 Bep 6 41 Bep 1 71 Bep 4 101 Bep 13 N12 MD 6 42 MD 1 72 MD 4 102 MD 1313 Bep 7 43 Bep 14 73 Bep 9 103 Bep 513 Bep 7 43 Bep 14 73 Bep 9 103 Bep 5

85 m 14 MD 7 44 MD 14 74 MD 9 104 MD 515 Bep 8 45 Bep 9 75 Bep 1 105 Bep 615 Bep 8 45 Bep 9 75 Bep 1 105 Bep 616 MD 8 46 MD 9 76 MD 1 106 MD 617 Bep 9 47 Bep 11 77 Bep 2 107 Bep 717 Bep 9 47 Bep 11 77 Bep 2 107 Bep 718 MD 9 48 MD 11 78 MD 2 108 MD 719 Bep 10 49 Bep 2 79 Bep 13 109 Bep 1119 Bep 10 49 Bep 2 79 Bep 13 109 Bep 1120 MD 10 50 MD 2 80 MD 13 110 MD 1121 Bep 11 51 Bep 12 81 Bep 6 111 Bep 1421 Bep 11 51 Bep 12 81 Bep 6 111 Bep 1422 MD 11 52 MD 12 82 MD 6 112 MD 1423 Bep 12 53 Bep 8 83 Bep 7 113 Bep 1223 Bep 12 53 Bep 8 83 Bep 7 113 Bep 1224 MD 12 54 MD 8 84 MD 7 114 MD 1225 Bep 13 55 Bep 5 85 Bep 3 115 Bep 125 Bep 13 55 Bep 5 85 Bep 3 115 Bep 126 MD 13 56 MD 5 86 MD 3 116 MD 127 Bep 14 57 Bep 4 87 Bep 15 117 Bep 227 Bep 14 57 Bep 4 87 Bep 15 117 Bep 228 MD 14 58 MD 4 88 MD 15 118 MD 229 Bep 15 59 Bep 13 89 Bep 12 119 Bep 1029 Bep 15 59 Bep 13 89 Bep 12 119 Bep 1030 MD 15 60 MD 13 90 MD 12 120 MD 10R 5 R 5 R 5 R 5

64 m

TUM, Versuchsstation Lange Point Versuchsfeldführer 2012 Heer 10.03.2012