Download pdf - Der Fund von Čadjavica

Transcript
Page 1: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 1/12

D E R F U N D V O N Č A D J A V I C A(Tafeln H í-V)

Kroatien nnd. das be nac hba r te Dalm atien hab en n iancbe wer tvol le Alter -í i imer aus der spätavar ischen, bzw. postavar ischen Zei t f'iir die fr iihmitíelalier-Jiche Vorgeschichte geliefert. Die geschichtliche Bedeutung derselben f'iir diegesamte os tenrpäische Vorgeschichte kann n icht genug eingeschätzt werden.

Nim ka m ein hochbede u tender Fun d aus der f r t ihes ten Ava renzei t im KreisDolnji Miholjac (ehem. Gespanschaft Virovitica) , siidlich vom Dorf 'e Čađavicu,

in der N ähe des Bächleins B ran ji ska bei E rda rbe ite n im Ja hre 1929 znm Vor-schein , Es so l len zwei Me nsch ensk elet te in e ine r Tiefe von 180 cm gefundenwo rden se in . D ie en td eck te n S i lberg egen s tänd e wu dren du rch Pro feso r Ho l -í i l l e r an Or t und S te l le zusammengekauf t . Wei te re Ausgrabungen konn tenaber aus techn ischen Gr i inden n ich t mehr vo rgenommen werden . D ie gesam-ten Fun do bj ek te , d ie h ier an i Taf. 111—V abg ebild et s ind . we rde n i n i Kroa t i-schen a rcheo log ischen S taa tsmuseum in Zagreb au fbewahr t .

Beschreibung der Fundobjekte1. Siiberne Riemenzunge (Taf. III, 1—la). Stark beschädigt (vielleicht beini

Auff inden) . Sta rke Abiiu tz i ingsspuren . Besteht ans zwei Si lberp lat ten nndeinem S eitenstreifen . Die Te chn ik d er G rav ier nn g JäJBt sich an f dem Bilde kla rcrkennen. Die einget ief ten Lin ien wnrden mit Hilfe d icht nebeneinander e ingc-schlagener Punkte gestärk t . An Haupttei len des Musters kommen anBerdemaucl i g rôBere Punk te in Re im angebrach t vo r . Oben beg renzen das Mus te rdrei Lin ien . Senkrecht an i d ieselben s tehen drei Paare von k leinen Linien . DieRiicksei te war urspr i ingl ich g lat t . Die i inregelmäBigen Einkratzimgen anf der selben haben keine Bedevitiing. Der eingelassene Riemen war mit einem Nietbefes t ig t worden.

2. Siiberne Ruck platí e einer älnilichen Riemenzunge (Taf. III, 2—2a).S t a r k e A b n u tz u n g s s p u r e n . E b e n f a l l s u n r e g e lm ä B ig e E in k r a t z u n g e n . E in

Nagelloch .3 . Eine gnt erhal tene, siiberne Riemenzunge ohne s ta rké Abn i i tznngsspnren

(Taf. III , 3— 3a). Besteht ans zwei Pl att en nnd einem Seitenstreifen , die sehrsorgfäl t ig znsammengestel l t und ver lo tet s ind . Pnnktierung der Lin ien , wie beiNr . 1 . Auch Begrenznng des St i ickes oben, wie bei derselben . Riickplat te л

го 11-

kommen glat t . Ein Nagelloch.

4. Silberschnalle (Taf. Ill , 4— 4a). Ho hlgnB . D ie einge tieften L inien am

Sc hna llenk orp er sind pu nk tier t , wie bei Nr. 1 un d 3. An der Riickseite sind

z we i a us e i ne m ka n ne l i e r t e n Ba nd e he rge s t e l l t e Oseň gelo tet . Die Enden

Page 2: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 2/12

5 6 N á n d o r F e t t í c h

dieser Oseň s ind s tark abgenii tz t . Auch sonst s ind Abnutzungsspuren fes t-zus te l len .

5. Silberne Giirteloerzierung (Pseudoíibel) (Taf. I ll , 5—5a). HohlguB. Ander R i ickse i te d re i Oseň (d ie mi t t le r e abgebrochen) , aus kanne l ie r tem Band ge-1'ormt. Die Enden der vorhandenen Oseň etwas abgenii tz t . Auch sonst z iemlichs t a r k é A b n u tz u n g s s p u r e n .

6. Silberne Armbänder, ein Pa ar (Taf. IV). Sorgfältige Arb eit. Das reich au s-geb i lde te S te rnmus te r bes teh t aus Ze l len , d ie mi t gekerb tem Drah t verbundensind . Ch arak ter is t i sch is t dabei , daB zwischen den hohen, schmalen Kästc hender äuBers ten iso l ier t s tehenden Glaseifassungen, uzw. an der Sei tenwand j ler -selben k lein e, ge ke rbt e D rah ts t i ick e s i tzen (s iehe Taf. IV, 2) . Sonst so l i noch d ieSch arnie rkon struk t ion des Bii gels , bezw . des Sternes besonde rs erw ähn t we rden .Die Kopfe d ieser K ons tn ik t ion , bes tehend aus kan ne l ie r tem Band , werden du rche in merk wurd ig es , zusammengebogenes S i lberbändchen zusamm engeha l ten .Dieses Bändchen hat einen halbkiigelformigen Kopf (Taf. IV, 2a). Die groBeZelle in der Mitte Taf. IV, 2—2a, hat noch die gelb-braune Glaseinlage. In denkleinen runden Zel len am Rande des Sternmusters s i tzen b laue Glasein lagen.Au ch die U- formigen Zellen im Ste rnm ust er h at te n iirspriinglich hell e Gla seinlage n, die a ber bis au f einige heraus gef alien oder gebroc hen sind. — De rBiigel des Armringes ist leer . An beiden Seiten hat er eine Einfassung in Formeines gekerb ten Drah tes . D ie be iden Enden des B i ige ls s ind mi t j e e inemk a n n e l i e r t e n B a n d a b g e s c h lo s s e n .

7. Silberne Ohrgehänge, ein P a a r (Taf. III , 6—7, 6a— 7a). Am unt ere n

Teile des Ringes bef inden s ich zwei Nodi mit Einfassungen, le tz tere aus gekerbtem Draht bestehend. Unten eine reich ausgebildete Sternkomposi t ion , bes tehend aus Granu la t ion und gekerb tem Drah t (Mus te r und Gegenmus te r ) . A lsBindeglied zum Ring d ienen zwei grof iere Kugeln , mit gekerbtem Draht e in-gefaBt.

8. Kleine Silberscheibe mit Ose (Taf . I I I , 8—8a) . Fragmentar isch erhal ten .Ornamen t ik e ingepreBt . Abnu tzungsspuren .

9. GroBer, massiver silberner Hahring (Taf. V). GroBter Du rchm esse r 22.4 cm.Sein Muster am Korper tei le besteht aus einget ief ten Rhomben, mit e inem Kii-gelchen in ihrer Mit te . Ch arak ter is t i sch ist d ie sch ach tbret ta r t ige A nord nun gdieser Rhomben. An der ver f lachten Kopfplat te s ind symmetr isch geordnete ,

einfach gravier te Muster angebracht . Am Rande der Kopfplat te s ind k leineDoppelkreise in einer Reihe eingeschlagen. AuBerdem fanden an der Kopfplat tedrei groBe Nägel mit s tark auslad ende m , sechseckig gebi ldetem Kopfe (zweikleinere und ein groBerer in der Mitte) Verwendung. Es ist die eigenartige, drei--te i l ige Bildung der ganzen Kopfplat te zu beachten .

Zeitstellung und kulturgeschichtliche Zugehôrigkeit des Fundes

Vor zehn Jahren , a ls der Fund zum Vorschein kam, ware es recht schwier iggewesen, uber d ie Bed eutun g desselben zu sp reche n. Sei t ab er du rch meine

Page 3: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 3/12

Der Fund von Čađavica 57

a r c h ä o l o g i s c h e n S i u d i e n i n d e r U d S S R d e r K u l t u r k r e i s d i e s e r S i l b e r f i m d e e n f -d e c k t u n d h i s t o r i s c h e r k l ä r t w u r d e , s t e h t a u c h d e r Č a d a v i c a - F u n d n i c h t m e h rso i so l i e r t d a . E s h a n d e l t s ic h h i e r u m d i e so g . M a r t i n o v k a - K u l t u r , g e n a n n tn a c h d e m F u n d o r t e d e s g r o B t e n u n d v i e ll e ic h t b e d e u t e n d s t e n S i l b e r s c h a t z e sd i e s e r K u l t u r i n d e r U k r a i n e , d e m D o r f e Martinooka, B e z i r k K a n e w i m e h e m .G o u v . K i j e w 1 ) . B e z e i c l m e n d f i i r d i e s e K u l t u r , d e r e n T r ä g e r A b k ô m m l i n g e d e sK e r n v o l k e s d e r l l u n n e n u n d d e r u r a l t e n g r e k o - s k y t h i s c h e n u n d s a r m a t i s c h e nB e v o l k e r u n g d e r m i t t l e r e n D n e p e r - G e g e n d w a r e n , is t e i n e i n h o c h s t e m G r a d ed u r c h g e f u h r i e A b s t r a k t ů m d e r a l t e n p o n t i s e h e n K u n s t m o t i v e , j a s o g a r d e rv e r s c h i e d e n s t e n A u s r i i s t u n g s g e g e n s t ä n d e , w i e S c h n a l l e n , F i b e l n , B e s c h l ä g e( P s e u d o s c h n a l l e n ) , P s e u d o f i b e l n u s w . ) , w i e es a u c h im F u n d e v o n Č a đ a v i c a a mk l a r s t e n z u m A u s d r u c k k o m m t . G h a r a k t e r i s t i s c h e r s c h e i n t a u c h , d a B F i l i g r a nu n d Z e l l e n te c h n i k d e r v o r a n g e h e n d e n H u n n e n z e i t i m n e u e n M a t e r i a l d i e s e rK u l t u r , i n S i l b e r , i h r e w e i t e r e V e r w e n d u n g l i n d e n . U r a l t e T r a d i t i o n e n d e rs i i d r u B i s c h e n M e t a l l k u n s t s p i e g e l n s i c h i n d i e s e n S i l b e r g e g e n s t ä n d e n w i e d e r .ja s o g a r i n d e n F u n d k o m b i n a t i o n e n d e r S c h ä t z e u n d G r a b f u n d e d i e s e r K u l t u r ,w o h l a u c h e t h n o l o g i s c h b e g r i i n d e t , w i e e s i n a l i e n S t e p p e n k u l t u r e n d e r F a l l z i is e in p f l e g t. U b e r d ie E n t s t e h u n g u n d B e d e u t u n g d i e se r m e r k w i i r d i g e n , a b s t r a -h i e r t e n B e s c h l a g t y p e n b i t t e i n m e i n e m e r w ä h n t e n B u c h , K a p i t e l X (Der Kullur-kreis der »Pseudoschnallen«), S . 2 8 0 ff. n a c h z u l e se n .

M i t d e m F u n d e v o n Č a đ a v i c a b e s c h ä f t i g t e s i c h A . A l f o l d i i m Minns Volumed e r Z e i t s c h r i f t E S A , B d . IX , H e l s i n k i , 19 3 4 , S . 3 0 0 f. E i n e A n a l y se d e r F u n d -o b j e k t e f e h lt b e i i h m v o l l k o m m e n . D e n S i n n o d e r d i e E n t s t e h u n g d e r m e r k

w i i r d i g e n K u n s t m o t i v e u n d K u n s t f o r m e n u n b e a c h t e t l a s s e n d , w i e s e r a u f d i eP a r a l l e lf u n d e h i n u n d b e s t i m m t e d ie B e d e u t u n g d e r g a n z e n F u n d g r u p p e d a h i n ,» d a B s ie f o r m a l e u n d m o t i v i s c h e V o r a u s s e t u n g e n f i ir d i e s o g . H a c k s i l b e r f u n d ei n s i c h b i i r g t . D i e B r i i c k e z i i d i e s e r s p a t e r e n F u n d k l a s s e b i l d e t d e r b e d e u t e n d eS i l b e r s c h a t z v o n Z a l e s i e ( G a l i z i e n , Č o r t k o w e r K r e i s ) i m W i e n e r K u n s t h i s t o -r i s c h e n M u s e u m , d e r m i t d e m S i l b e r s c h a t z — a u c h d a s M a t e r i a l i s t h i e r n i c h tg l e i c h g i i l t i g — v o n Č a đ a v i c a е щ е V e r k n i i p f i m g e n a u f w e i s t . . . «

S o w e i t i c h d i e F a c h l i t e r a t u r i i b e r b l i c k t e n k a n n , i s t d i e s d i e e i n z i g e M e i n u n g

i i b e r d e n F u n d v o n Č a đ a v i c a . L e i d e r f e h l t b e i d e r s e l b e n d i e f a c h m ä B i g e A u f -n a h m e , B e s c h r e i b u n g u n d A n a l y s e d e r e i n z e ln e n F u n d o b j e k t e v o l l k o m m e n , w i ea u c h i m F a l l e d e s F u n d e s v o n Z a le s i e, d e r z w e i f e ll o s z u d e n b e d e u t e n d s t e n

P a r a l l e l e n z u m Č a đ a v i c a f u n d e g e z ä h l t w e r d e n k a n n . B e i d e r w e i t e r e n A r b e i th e l f e n a l s o v o r a l l e m d i e e i n z e l n e n F u n d o b j e k t e v o n Č a đ a v i c a s e lb s t . D e s h a l bs c h a u e n w i r u n s a l s o z u e r s t d i e s e l b e n n ä h e r a n .

S c h o n d ie g r a n u l i e r t e n O h r g e h ä n g e ( T af . I l l , 6— 7) u n d d i e A r m r i n g e m i td e r k o m p l i z i e r t e n Z e l l e n t e c h n i k (T a f . IV ) w e i se n a u f e i n e so l i d e , g u t a u s -g e b a u t e W e r k s t a t t - T ä t i g k e i t d e r Ze it h i n . E i n e A n a l y s e d i es e r w i r k i m g s v o l la u s g e s t a t t e t e n S c h m u c k s a c h e n , d i e i c h h i e r i n i h r e n k l e i n s t e n E i n z e l h e i t e n

J) Die erste Besprechun g dieser Kultur in Archaeologia Hu nga rica, Bd. XXI, S. 282 ffmeinem Werk, Metallkunst der Altungaren,

Page 4: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 4/12

58 N á n d o r F e 11 i c h

i i ich t vorf i ihren kann, erg ib t d ie engste Verwandtschaf t d ieser Technik mit denProdukten der pontischen Goldsehmiedewerkstät ten . Es is t sogar ganz verbliif-

fend, wie diese alte technische Tradition in einem so sproden Metali, wie esdas Si lber is t , t ro tz der groBten teclmischen Schwier igkei ten , beibehal ten werdenkonn te. Diese beiden Arbei ten er in nern uns an d ie besten Goldsacl ien derGoten- nnd Himnenzei t Si idruss lands . Hente s ieht man anch scl ion d ie l i is to-r ische Begr i indung der Verwendimg dieses fur fe ine Schmucksachen wenigergeeigneten Metal ls . Nac h der K atas troph e des Hu nne nreic hes b rac h au ch dasganze wirtschaftliche System dieses r iesigem Reiches f iir eine kurze Zeit zu-sammen. Bald ents tand aber auf Grund desselben Systems eine nene Ordnungdes Wir tschaf ts lebens sowohl in Si idruBland, wie in den wicht igeren Gegendendes Hunnenreiches . An Stel le des Goldes t r i t t mm das b i l l igere Edelmetal l , dasSilber , das s ich als Tauschmater ial f i i r Lebensmit te l nnd verschiedene Rohpro-

dukte in groBen Massen aus dem ostromischen Reiche und aus Pers ien bezieheulieB. So ents tand eine neuar t ige Metal lkunst und bald anch eine neue Technikneben der a l ten , t rad i t ionel len Goldschmiedeteclmik . Die Ohrgehänge und Arm-r inge von Čađavica bewahren also noch d ie a l te Technik .

Die neue Welt k i indet s ich aber in den Beschlägen (Taf . I l l , 4—5) , Riemcn-zum gen (Taf. IIT, 1, 3) nn d im groBen Halsr ing (Taf. V) am klar ste n. Bei E rjdii-rung derselben so l i zuers t das ziemlich k lar erhal tene Tiermotiv der Riemen-zunge Taf . I I I , 3 betra chte t werd en. Drei inal un tere inan der is t h ier das be kan nte»Tierpaar« der Himnenzei t aus Kertsch2), als Ziermotiv verwendet . Das Gold-s t i ick von Ker tsch s tammt aus der Hunnenzei t . Sein Tiermotiv is t scl ion inderselben symmetr ischen Komposi t ion gehal ten , wie auf unserer Riemenzungc.

Die einzelnen Formen seines Tierkorpers s ind aber weniger s t i l is ier t : s ie lassensich t ro tz Goldzel lentechnik besser erkenenn. Man s ieht k lar , daB es s ich h ieru in d ie Wiedergabe des an t iken Gre i f en hande l t . An unsere r R iemenzungcläBt sich die A rt des T ieres nich t me hr bes tim m en. Na tur i i ch sind a u ch diebeiden Ziermotive der anderen Riemenzunge von Čađavica (Taf . I I I , 1 ) a lsI iere zu betrachten . Es handel t s ich bei a l ien so lchen symmetr isch angeordnetenľ ierkomposi t ionen um die ausgebrei te te Dars tel lung eines einzigen Tieres ,wobei imnier d ie beiden Sei ten desselben Tieres abgebildet werden. Diese merk-л vurdige Darste l lungsw eise ents tand Bei den a l ten Stepp env olkern Si idruBlands,

a ls e ine der be l iebtesten Abst rakt ionen der ant iken Tierbi lder . Das Tiermot iv

Taf. I l l , 1 ist so star k ab stra hier t , daB die Fo rm en des t ierischen Leibes nicht

mehr e rkennbar s ind. Nur sovie l läBt sich vermuten, daB oben die beiden Seitendes Tierkopfes, unten dagegen der Korper dargestel l t sein sol i .

Au ch der groBe H alsrin g (Taf. Y) ha t auf seiner Kop fpla t te ä hnlic he sy m-

metr i sche Tierkomposi t ionen aufzuweisen. Nur die Darste l lung i s t h ie r noch

mehr ause inandergefa l len . In der Form dieser Kopfpla t te e rbl ickt man le icht

die Vere infachung von zwei symmetr i sch angeordneten Tierkbpfen, in der Art .

2) Ba y e, Les tombeaux des Goths en C r i- Paris, 1908 Fig. 3.

mée, Mém. de la Soc. d . Ant iquaires , LXVII,

Page 5: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 5/12

Der Fund von Čađav ica 59

vvie etw a an den ber i ihm ten goldenen Ar m ban dern des hunnenze i t l ichen Fun desvon Puazta Bakoď). Die drei groBen sechseckigen Knop f e am Ha lsring vonČađavica s ind Rudimente der groBen Steinein lagen, d ie symmetr ische, e ingra-v ier te Ornamentik dagegen ein Zeichen des zoomorphen Charakters . Nati i r l ichmuB auch der auBerordentl ich sorgfäl t ig bearbei te te Ring als Tierkorper ( Imi-t ierung des Fel les) angesehen werden. Das ganze Stuck b i ldet e inen einhei t-l ichen Organismus, der s ich auf ural te Uber l ieferung der Metal lkunst in Si id-ruBland zuriickfiihren UiBt.

Was nun d ie beiden Beschläge (Taf . I l l , 4 , 5) anbelangt , is t der zoomorpheCharakter bei denselben auf den ers ten Blick kaum erkennbar . Ein ige Einzel-hei ten derselben verraten aber den eigent l ichen Sinn d ieser merkwiird igen ,sonst vol lkommen unvers tändlichen Formen. Die Schnal le hat e ine fas t gänzl ichgeometr is ier te Form, d ie ich besser abstrahier t nennen mochte. Eine lange Reihevon verwandten Schnal len und Beschlägen, d ie h ier n icht vorgef i ihr t werdenkan n, beweis t , daB diese Schnal le e ine Tier f igur in Oben ansic ht vera nsch au-l ic l ien wil l . Ohne Heranziehen der mehr organisch gehal tenen ähnlichen Tier schnallen ist es fast unmoglich, diese Schnalle in alien ihren Einzelheiten zuanalysieren . Es geni ig t zu sagen, daB der Schnal lenr ing dem Tierkopfe, derBeschlagtei l dem t ier ischen Korper entsprechen wil l . Rudimente des Fl i igelss ind an beiden Sei ten , zwischen Kopf und Korper zu sehen. Auch d ie Ohrensind oben, in Form von je einer dreieckigen Eintiefung an den beiden Seitender Ril le f i i r den Schnal lendorn , angedeutet . Die Endigung des Beschlagtei lesist breit und spitzig gebildet. Ein Yergleich dieser Einzelheit mit anderen verwandten Tierschnal len ermit te l t uns den Sinn derselben: es handel t s ich h ierum die in d iesem Kunstkreise i ib l iche St i l is ierung des Schwanzes . Am Beschlag-stiicke Taf. I ll , 5 ist dieselbe Einzelheit in einer f iir uns besser ver stän dlic henPropor t ion gehal ten . Der t ier ische Charakter d ieses Beschlagst i ickes kann nachder je tz t durchgef i ihr ten Analyse der Tierschnal le n icht mehr problematischerscheinen. Es handel t s ich h ier um die Kombinat ion von Pseudof ibel , wieetwa der jenigen von Kiskoros , Grab 94) und von Lyra- formigen Tierschnal len ,wie z . B . den jen igen von Pécs -Gyárváros 5 ) .

Ke hren wir nun z um erw ähn ten F un d von Zales ie zur i ick . Im Ja nu ar 1941hatte ich in Wien Gelegenhei t , d iesen sei t a l ten Zei ten bekannten , aber immerunr icht ig beur tei l ten Fund, wohl e inen der a l lerwicht igs ten f i i r d ie s i idost-

eu ropä ische \r

orgeschichte , e iner gr i indl ichen Untersuchung zu unterziehen6

) .3) H a mp e l , Alterthumer d. frulien Mittel- antiken Gold — und Silber — Monumente des

alters in Vngarn, Braunschweig, 1905, ITÍ. K. K. Milnz-und Antiken-Cabinettes inTaf. 2, 2. Wien, Wien, 1850. S. 80. ff. Nr. 101—116, Ta-

4) AH , XXI, Taf. CXX VI, 11—16, 17—18. fel S. V I I I - X . Sacke n-Ken ner, Die Sammlun-5) ESA, IX, Helsinki, 1934, S. 299, Taf. IIľ, gen des K. K. Miinz- und Antiken-Cabinetes,

1. un d 3. W ien, 1866, S. 33 1, Nr . 2—4; S. 334, 28 c, 29,°) J. G. Seidl, Chronik der archäologischen 33, 36, 37; S. 338, Nr. 106—108; S. 339, Nr. 161;

Funde in der Osterr. Monarchie, I, (1840— S. 340, Nr . 211, 213, 214. Fii r die giitig e M it-1845), Wien, 1846, S. 21—23. J . Arne th , Die tei lung dieser l i terarischen Daten, sowie f i i r

Page 6: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 6/12

60 N á n d o r F e t t í c h

I n e i n e r M o n o g r a p h i e , d i e v o r l ä u f i g e r s t i m M a n u s k r i p t v o r l i e g t , h a b e i c h d i ez e i t l i c h e , g e s c h i c h t l i c h e , s o w i e e t h n o l o g i s c h e S t e l l u n g d e s s e l b e n h e r ä u s g e a r -

b e i te t . E s e r g a b e n s i c h d a r a u s fi ir d e n Č a đ a v i c a - F u n d f o l g e n d e F e s t s t e l l i m g e n :D i e b e i d e n F u n d e v o n Č a đ a v i c a u n d Z a l e s i e s i n d v o l l k o m m e n g l e i c h z e i t i g u n dg e h o r e n i n d e n s e l b e n K u l t u r k e i s . S i e s t a m m e n a u s d e r Z e i t u m 5 5 0 n . C h r .u n d s i n d s i i r u s s i s c h e A r b e i t e n a u s d e m K r e i s e d e r M a r t i n o v k a - K u l t u r . D i ee r s t e B e a r b e i t u n g d e r S c h a l e ( d e r O m p h a l o s ) g e h t n o c h i n d a s 2 . — 3 . J a h r z e h n td e s V I . Jh - s z u r i i c k (Konstantinopler Arbeit). D i e s t a r k s t i l i s i e r t e M u s t e r u n gu m d e n O m p h a l o s s t a m m t d a g e g e n a u s d e r P o n t u s g e g e n d , w a h r s c h e i n l i c h a u sKertsch (Pantikapaion), w o a u c h n o c h m e h r e r e S t i i c k e , z . B . d i e g r a n u l i e r t eK e t t e h e r g e s t e l l t z u s e i n s c h e i n e n . D i e s e K e t t e m i t i h r e r G r a n u l a t i o n u n d Z e l l e n -t e c h n i k l ä u f t m i t d e n O h r g e h ä n g e n u n d A r m b ä n d e r n d e s Č a đ a v i c a - F u n d e sv o l l k o m m e n p a r a l l e l . H i e r m u B e i n e g e m e i n s a m e W e r k s t a t t v o r a u s g e s e t z t

w e r d e n . D b r i g e n s h ä n g t d i e M e h r z a h l d i e s e r F u n d e u n d d i e e i g e n t u m l i c h eF u n d k o m b i n a t i o n m i t d e n A b k o m m l i n g e n d e r H u n n e n , d i e d i e l o k a l e n V o l k s -c l e m e n t e d e s m i t t l e r e n D n e p e r g e b i e t e s , A b k o m m l i n g e d e r a l t e n S k y t h e n u n dS a r m a t e n w i r t s c h a f t l i c h , g e w i B a u c h p o l i t i s c h n e u o r g a n i s i e r t h a t t e n , e n g s t e n sz u s a m m e n . D i e H a c k s i l b e r f u n d e s t a m m e n a u s e i n e r v i e l s p ä t e r e n ( e t w a h a l b -t a u s e n d J a h r e s p ä t e r e n ) Z e it u n d k o n n e n m i t d i e s e r t y p i s c h k u t r i g u r i s c h e nM i n t e r l a s s e n s c h a f t n i c h t i n e i n e d i r e k t e V e r b i n d u n g g e b r a c h t w e r d e n . M a r t i -n o v k a , Z a l e s i e u n d Č a đ a v i c a , a l s F u n d o r t e v o n e n g v e r w a n d t e n g r o B e n S i l b e r -f u n d e n d e s V I . Jl i- s l a s s e n u n s d e n g e s c h i c h t l i c h e n V o r g a n g v e r g e g e n w ä r t i g e n ,d e m d i e E n t s t e h u n g d i e s e r s u d r u s s i s c h e n s p ä t h u n n i s c h e n K u l t u r u n d i h r e A n s -b r e i t u n g n a c h W e s t e n z u v e r d a n k e n i s t . D u r c h d i e s e r e i c h e n F u n d e w i r d e i n

l i e l l e s L i c h t a u f d i e Z u s t ä n d e i n S i i d r u B l a n d i m A u g e n b l i c k e d e r V e r e i n i g u n gd e r m o n g o l i s c h e n P s e u d o - A v a r e n u n d d e r H u n n e n , b e z w . i n d e r Z e i t d e s g e m e i n -s a m e n E i n z u g e s i n d a s K a r p a t h e n b e c k e n , w o b e i H a u p t s t e l l e n d e r O p e r a t i o n e nS i e b e n b i i r g e n u n d d i e G e g e n d e n a n d e n F li i ss e n D r a u u n d S a v e w a r e n , g e w o r -f e n . E i n e B e a r b e i t u n g d e s g e s a m t e n e i n s c h l ä g i g e n M a t e r i a l s , w i e i c h s i e i nm e i n e m Z a l e s i e - B u c h v o r g e n o m m e n h a b e , w i r d u b e r d i e E i n z e l h e i t e n d i e s e sg e s c h i c h t l i c h e s B i l d e s w e i t e r e A u f s c h l i i s s e b r i n g e n k o n n e n . W a s d e n F u n d v o nČ a đ a v i c a a n b e l a n g t , g e n i i g t e s h i e r a u f d i e s e n g e s c h i c h t l i c h e n H i n t e r g r u n dh i n g e w i e s e n z u h a b e n . W i e t i e f g e h e n d a b e r e t h n o l o g i s c h e P r o b l e m e b e i s o l ch e nF u n d e n e r f a B t w e r d e n k o n n e n u n d m i i s s e n , k a n n u n s d a s V o r k o m m e n e i n e ss c h e i n b a r g a n z u n b e d e u t e n d e n F u n d o b j e k t e s v o n Č a đ a v i c a : T a f . I l l , 8 z e i g e n .

I e c h n i s c h , w i e s t i l i s t i s c h s e h e i n t e s a u s d e m G e s a m t b i l d e d e s F u n d e s h e r a u s -z u f a l l e n . D i e v e r w a n d t e n F u n d e e n t h a l t e n a b e r d i e s e p r i m i t i v e n F a b r i k a t e , w i ee s s i c h i n E S A , IX , T a f . I I I , 9 a u f K . 2 9 9 , o d e r A rh a e o l o g i a i É r t e s i t o X L V H( 19 3 4) , A b b . 6 1 , 6 — 8 , 1 0 u n d i n a n d e r e n V e r o f f e n t l i c h u n g e n f i n d e n l ä B t , z i e m l i c hg e w o h n l i c h . S o l i e s s i c h h i e r n u n u m e i n » W e i t e r l e b e n d e s G e s c h m a c k e s d e ri l l y r i s c h e n V o l k s s c h i c h t « — w i e K a t h a r i n a P o l l - M á r k i s c h r e i b t ( a . a . O . S . 6 1 )

die l i ebenswurd ige Unters t i i t zung meiner For -schungen im Kuns th i s to r i schcn Museum b in

i c h H e r n D i r e k t o r E i c h l e r s e h r z u m D a n k everpfl ichtet .

Page 7: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 7/12

Der Fund von Čađavica 61

h a n d e l n , o d e r m i l s s e n h i e r b o d e n f e s t e G r i m d l a g e n f i i r d a s w e i t e r e B l i i h e n v o ns o l c h e n p r ä h i s t o r i s c h e n K n n s t r i c h t u n g e n v o r a u s g e s e t z t w e r d e n ? D i e g e s c h i c h t -

l i c h e B e h a n d l u n g d i e s e s P r o b l e m s f ä l lt a u s d e m R a h m e n d i e s e r e i n f a c h e nB e s p r e c h u n g d e s Č a d a v i c a - F n n d e s a u s . E i n e g r i i n d l i c h e B e h a n d l u n g d e r m i ld e m Č a d a v i c a - F u n d e e n g v e r w a n d t e n F u n d e w i r d a b e r a u c h d i e s b e z i i g l i c h d e me t h n o l o g i s c h e n F a k t o r R e d l i n i n g ( r a g e n m i i s s e n .

B U D A P E S T N Á N D O R F E T T I C H

Page 8: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 8/12

Page 9: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 9/12

VJESTNIK HRVATSKOGA ARHEOLOŠKOGA DRUŠTVA N. S. XXII-XXI11. 1941/42. TAFEL HI

Nándor Fettich: Der Fund von Čađavica

Page 10: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 10/12

VJESTNIK HRV ATSKO GA ARHEO LOŽKOGA DRU ŽTVA N. S. XXII-XXI1I 1941/42. TAFE L IV

la 2a

Nándor Fettich: Der Fund von Čađavica

Page 11: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 11/12

Page 12: Der Fund von Čadjavica

8/3/2019 Der Fund von Čadjavica

http://slidepdf.com/reader/full/der-fund-von-cadjavica 12/12

VJESNIK HRV ATSKO GA A RHEOLOŠKOG A DR UŠTV A N. S. XXII-XX III 1941/42. TAFEL V

lb

Nándor Fettich: Der Fund von Čađavica


Recommended