การผลตขยาย

ศตรธรรมชาต

กล มงานชววธ

สวนบรหารศตรพช

สานกพฒนาคณภาพสนคาเกษตร

เชอราไตรโคเดอรมา

การผลตขยาย

จระเดช แจมสวาง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

กล มงานชววธ สวนบรหารศตรพช สานกพฒนาคณภาพสนคาเกษตร

การผลตขยายเชอราไตรโคเดอรมา

การเตรยมเชอบนอาหารว น

1. ชงอาหาร SDA (Sabouraud

Dextrose Agar ) 65 กรม ใส

นากลน 1 ลตร ตมจนละลายเทใสหลอดแกวเลยงเชอ ประมาณหลอดละ 15 มลลลตร อดดวยสาล นาไปนงฆา

เชอในหมอนงความดนท อณหภม 121 องศาเซลเซยส

ความดน 15 ปอนดตอตารางนว นาน 15-20 นาท แลวนา ออกมาวางเอยงประมาณ 45 องศา ตงทงไวจนอาหารเยน

2. นาเชอราไตรโคเดอรมาเขยใสในหลอดเลยงเชอ

(ควรทาในต เขยเชอ ซงทาความสะอาดและฆาเชอ ดวยแสง UV แลว) บมไวในหองแอรประมาณ 10- 15 วน เชอจะเจรญเตม

ขนตอนการผลตขยายเชอราไตรโคเดอรมา

- นาเมลดขาวฟางลางใหสะอาด แลวแชนาคางคนไว 1 คน

- นาเมลดขาวฟางขนจากนาไปผงใหแหงพอหมาด

-บรรจลงในถงพลาสตกทนรอน ประมาณ 0.5 กก. ปด ปากถงดวยคอขวดและจกดวยสาลปดทบดวย

กระดาษฟรอยด

-นาไปนงฆาเชอในหมอนงความดนทอณหภม 121 องศา เซลเซยส ความดน 15 ปอนดตอตารางนว นาน 25-30

นาท ตงไวใหเยน เขยเชอราไตรโคเดอรมาทอย บนอาหาร ว นในหลอดแกวลงบนเมลดขาวฟางทเตรยมไวแลวนาไปบม

ไวในหองแอร

- เชอราจะเจรญเตบโตและกระจายไปตามเมลดขาวฟาง

เมอไดอาย 5-7 วน ควรเขยาถงหรอใชมอบเพอใหเชอ

กระจายไดทวถง เมอเชอเจรญเตมถงกนาไปใชควบคม

เชอราทเปนสาเหตของโรคพชได

เชอราไตรโคเดอรมาชนดสด

การผลตขยาย

จระเดช แจมสวาง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

หวเชอราไตรโคเดอรมา

ปลายขาว หรอ ขาวสารหมอหงขาวไฟฟา

นายางวง เขม

ถงพลาสตกทนรอนขนาด 8x12 นว

อปกรณขยายเชอสด

ตกขาวขณะรอนใสถง

พบปากถง ปลอยใหขาวอน

เหยาะหวเชอ 1ขวด (50 กรม)ใสได 80 ถง

(ขาวสก20กก.)

รดปากถงเขยาเบาๆเพอใหหวเชอกระจายทวท งถง

รวบถงใหพองบรเวณปากถง

ใชเขมแทง 15-20 ครง/ถง

หลงบมเชอ 2 วน

บบขยาขาวในถงอกครง

หลงบมเชอ 7 วน

เชอราไตรโคเดอรมา

วธการใช

เชอราไตรโคเดอรมาสด (1 กก.)

เชอราไตรโคเดอรมาสด (1 กก.)

ราขาวละเอยด

(4 กก.)

ราขาวละเอยด

(4 กก.)

ปยหมกหรอปยคอกเกา (100 กก.)ปยหมกหรอปยคอกเกา (100 กก.)

ราราขาวละเอยดผสมเชอสดแลวขาวละเอยดผสมเชอสดแลว

ป ยหมกหรอป ยคอกเกาป ยหมกหรอป ยคอกเกา

การผสมเชอราไตรโคเดอรมา

หวาน 50-100 กรม/ตารางเมตร หวานเชอในแปลงปลก

หวานใตทรงพม 50-100 กรม / ตารางเมตร โรยโคนตน 10-20 กรม/ตน

ใสในหลมปลกพช

การหวาน

การคลกเมลด

ละลายนาเพอนาไปฉดพน

การฉดพน

เชอสดเชอสด 1 1 กโลกรมกโลกรม / / นานา 200 200 ลตรลตร

เตมนาแลวกวนเพอเตมนาแลวกวนเพอลางสปอร ลางสปอร

บอเกบนา

ทอดดนาจากบอ

ทอสงนา

ถงผสมเชอรา

ไตรโคเดอรมา

ทอสงนาทตอกบวาลวปด-เปดนา

สายยางจากถงผสมเชอราไตรโคเดอรมา

ทอดดนาจากบอเกบนา

หวจายนาแบบสปรงเกลอร

การใสเชอไปกบระบบการใหนา

เชอบาซลลส ทรงเจนซส

การผลตขยาย

อปกรณ

-เชอบท 250-280 กรม

-นาสะอาด 20 ลตร

-นมขนหวาน 2 กระปอง

-กากนาตาล 1 ลตร

-ถงใสนาขนาด 30 ลตร 1 ใบ

การขยายเชอบท

วธทา

• นานาสะอาดใสถง

• เทหวเชอ บท ลงไปแลวคนใหทว

• เทนมขนหวานลงไปอก 1 กระปอง คนใหเขากนแลวปดฝาถง

• ตองเปดฝาถงแลวคนทกวนจนครบ 3 วน

• เทนมขนหวานลงไปอก 1 กระปองกากนาตาล 1 ลตร แลวคนใหทว

•ตองเปดฝาถงแลวคนทกวนอก จนครบ 3 วน จงนาไปใชได

วธใช

• กอนนาไปใชทกครงตองคนใหเขากนทกครง

• นาไปผสมนา 500-

1,000 เทา (

20-40 ซซ / ลตร) ฉดพนใหทวแปลง

• เมอหนอนไดรบเชอเขาไปจากการกนอาหาร

หนอนจะปวยไมสามารถกนอาหารไดและตาย ภายใน 3-7 วน

การผลตขยาย

เชอราขาว

กล มงานชววธ สวนบรหารศตรพช สานกพฒนาคณภาพสนคาเกษตร

ลาวลย จระพงษ

เตรยมเชอบนอาหารว น

ชงอาหาร SMA ( Sabouraud

Maltose Agar) 65 กรม

ใสนากลน 1 ลตรตมจนละลาย เทใสหลอดแกว

เลยงเชอประมาณหลอดละ 15 มลลลตรอดดวยสาล

นาไปนงฆาเชอในหมอนงความดนทอณหภม 121

องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนดตอตารางนว

นาน 15-20 นาท แลวนาออกมาวางเอยงประมาณ

45 องศา ตงทงไวจนอาหารเยน

นาหวเชอมาเขยใสในหลอดเลยงเชอ (ควรทา ในต เขยเชอ ซงทาความสะอาดและฆาเชอดวย แสง UV แลว) บมไวในหองแอรประมาณ 10-

15 วนวน เชอจะเจรญเตบโตเตมหลอดเลยงเชอ

การผลตขยายเชอราขาว

• นาเมลดขาวโพดลางนาใหสะอาด แลวแชนา

คางคนไว 1 คน

• นาเมลดขนจากนาไปผงใหแหงพอหมาด

• บรรจลงในถงพลาสตกทนรอน ประมาณ 0.5

กก. ปดปากถงดวยคอขวดและจกดวยสาล ปด ทบดวยกระดาษฟรอยด

•นาไปนงฆาเชอในหมอนงความดนทอณหภม

121 องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนดตอ ตารางนว นาน 25-30 นาท ตงทงไวใหเยน เขย

เชอราทอย บนอาหารว นในหลอดแกวลงบนเมลด ขาวโพดทเตรยมไว แลวนาไปบมไวในหองแอร

•เชอราจะเจรญเตบโตและกระจายไปตามเมลด ขาวโพด เมอไดอาย 5-7 วน ควรเขยาถงหรอใช

มอบเพอใหเชอกระจายไดทวถง เมอเชอเจรญเตม ถงกนาไปใชควบคมศตรพชได ใชเวลาประมาณ

25-30 วน

เชอราขาวอาย 7-10 วน

การผลตขยาย

เชอไวรส เอน พ ว

ของเกษตรกรอทย เกตนต กรมวชาการเกษตร

ทพยวด อรรถธรรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กาแพงแสน

หนอนกระท หอม

เกษตรกรสามารถผลตขยายเชอไวรส NPV ได 2

แบบ คอ

1.

การผลตขยายในแปลงพช ขอรบหวเชอจากหนวยงาน

ราชการทเกยวของ นามาพนตดตอกน 2 ครง หางกนครงละ

2

วน ทงไว 4 วน จากนนคอยเกบรวบรวมหนอนทขนมาตาย

อย บนตนพชทกเชาเยนเปนเวลา 4-5 วน ควรเกบหนอนตาย

กอนทาการรดนาพชในแปลง เกบหนอนตายทแสดงอาการตาย

จากเชอไวรสใสขวดทสะอาด นบจานวนหนอนตายไวเตมน

สะอาดลงไปเลกนอย ทงไวระยะหนงกสามารถนามาบดหรอปน

และกรองเอาเฉพาะสวนทเปนของเหลวนาไปใชควบคมหนอน

ตอไปได

การผลตขยายเชอไวรส NPV ของเกษตรกร

2.

การผลตขยายในโรงเรอน เกษตรกรใชหวเชอไวรส NPV ท

ไดรบจากหนวยงานราชการนามาพนลงบนใบพชอาหารของ

หนอนทลางทาความสะอาดและผงลมจนแหงแลว โดยวางอย

บนตะแกรงทบรรจอย ในภาชนะทเกษตรกรสามารถหาได นา

หนอนตวเทาไมขดไฟ (ยาวประมาณ 1.5 เซนตเมตร) ใสลงบน

พชอาหารทจดเตรยมไว ปดปากภาชนะดวยผาขาวบางและรด

ปากดวยหนงยาง วางภาชนะในททมดไมสามารถเขาไปกน

หนอนได หลงจากหนอนกนอาหารพชอาหารแลวประมาณ 5-

7 วน หนอนจะตาย เกบรวบรวมหนอนทแสดงอาการตายจาก

เชอไวรสใสขวดทสะอาด นบจานวนหนอนตายไวเตมนาสะอา

ลงในขวดเลกนอย ทงไวระยะหนงกสามารถนาหนอนตายจาก

เชอไวรสไปบดหรอปนดวยเครองปน และกรองเอาเฉพาะสวนท

เปนของเหลวนาไปควบคมหนอนตอไปได

เกษตรกรผลตเชอไวรส เอน พ ว

อตราการใชเชอไวรส NPV

1.

ใชเชอ NPV เขมขน 2 x 109 ผนก/ มลลลตร จานวน 25-30 มลลลตร/นา 20 ลตร

ผสมสารจบใบ ตามคาแนะนาบนฉลาก หรอ

2.

ใชหนอนทกระท หอมทตายดวยเชอไวรส 2

ตว หรอหนอนเจาะสมอฝาย 1 ตว/นา 1 ลตร

ผสมสารจบใบตามคาแนะนาบนฉลาก

การใชเชอไวรส NPV ควบคมศตรพช

1.

สารวจปรมาณหนอนกระท หอม หนอน กระท ผก หรอหนอนเจาะสมอฝาย ควรใชเชอ

ไวรสฉดพน ในขณะทหนอนยงอย ในวยออน คอ

วยท 1-3

และปรมาณตากวาระดบเศรษฐกจ

2.

การใชเชอไวรสควบคมศตรพช ควรฉด พนในเวลาเยนทมแสงแดดออนๆ เพอปองกน

การเสอมประสทธภาพของเชอไวรส เนองจาก การทาลายของแสงอลตราไวโอเลต

วธการใช

มวนพฆาต

มวนเพชฌฆาต

การผลตขยาย

รศ.ดร. ววฒน เสอสะอาด

ศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต ภาคกลาง

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

การเตรยมวสดอปกรณ

• กลองพลาสตกรปทรงกระบอก ขนาดเสนผาศนยกลาง

5x6 นว เจาะฝาดานบนและดานขางแลวปดดวยตะแกรง

ตาถเพอระบายอากาศ

• กลองพลาสตกขนาด 8x11x3.5 นว ฝาดานบนปดดวย

ตะแกรงตาถสาหรบระบายระบายอากาศ

• สาล

• นาผง

• หนอนผเสอตางๆ หรอหนอนและดกแดมอดราขาวสาล

วธการผลตขยาย

1.เกบมวนพฆาตและมวนเพชฌฆาตตวเตมวยจาก ธรรมชาต คดเลอกตวทสมบรณ และแขงแรงทง

เพศผ และเพศเมยมาเลยงในกลองพลาสตกรป ทรงกระบอกทเตรยมไวจานวน 5 ค ตอกลอง ภายใน

กลองใสหนอนผเสอตางๆ หรอหนอนมอดราขาว สาลประมาณ 3-4 ตวตอมวนพฆาตหรอมวน

เพชฌฆาต 1 ตว และนาหวาน (สาลจ มสารละลาย นาผงพอช ม) ใหเปนอาหาร มวนพฆาตและมวน

เพชฌฆาตจะผสมพนธ และวางไขเปนกล ม

2. ไขของมวนพฆาตหรอมวนเพชฌฆาตจะฟก

ออกเปนตวออนภายในเวลา 5-7 วน หรอ 7-10 วน

ตามลาดบ ตวออนระยะท 1 จะเกาะกล มกนและยงไมม

การเคลอนยาย ในระยะนหามกระทบกระเทอนใหแตก กล มหรอแยกเลยงเพาะจะทาให มวนพฆาตหรอมวน

เพชฌฆาต ตายหมดทงกล มปลอยไดในระยะตวออน วยท 2

3. เมอมวนพฆาตเจรญเตบโตถงวยท 3 หรอมวน เพชฌฆาตวยท 2 ทาการคดตวทสมบรณและแขงแรง

เพอแยกเลยง โดยนาเพศผ และเพศเมยไปเลยงในกลอง พลาสตกขนาด 8x11x3.5 นว จานวน 15 ค ตอกลอง

ใหหนอนผเสอหรอหนอนราขาวสาล ในอตรา 3-4 ตว ตอ มวนพฆาตหรอมวนเพชฌฆาต 1 ตว และนาหวา

เปนอาหาร มวนพฆาตหรอมวนเพชฌฆาตจะผสมพนธ

และวางไข ทาการผลตขยายตอเนองจนไดปรมาณมาก

นาสวนหนงไปใชควบคมแมลงศตรพช อกสวนหนงเกบ ไวขยายพนธ ตอไป

ตวเตมวยมวนพฆาต

ตวออนวย 1 ตวออนวย 2

การผลตขยาย

แมลงหางหนบ

กล มงานชววธ สวนบรหารศตรพช สานกพฒนาคณภาพสนคาเกษตร

◌1.

กลองเลยงทรงกระบอก ขนาด 7 นว สง 2.5

นว

2.

ดนผสม (ใสหนา 2

ซ.ม./กลอง)

3.

กระบอกฉดนา

4.

เครองบดอาหาร

5.

อาหารแมว , เพลยออน

6.

ชอนตกสาร

7.

ต อบดน

วสดอปกรณ

วธผลตขยาย

1.

นาแมลงหางหนบตวเตมวยเพศผ และเพศเมย

อยางละ 50

ตว มาเลยงในกลองพลาสตกทรงกลม

ภายในบรรจดนหนาประมาณ 2

ซ.ม.

พนนาใหดนชน

2.

ใหเพลยออนเปนอาหารโดยเปลยนทกๆ 2 - 3

วน หรอเมออาหารหมดในการเปลยนอาหารจะตอง

เกบอาหารเกาออกกอนแลวจงเอาอาหารใหมใสลงไป

3.

กรณถาใหอาหารโดยใหอาหารใหบดอาหาร

แมวใหละเอยด แลวใสบนถวยขนาดเลกไวให

แมลงหางหนบ หากอาหารเกาขนราใหเปลยน

ภาชนะใหแมลงหางหนบใหม

4.

เมอแมลงหางหนบจบค ผสมพนธ แลวกจะ

วางไขตามซอกดนหลงจากนนประมาณ 2-3 วน

สงเกตพบวากล มไขเปลยนสจากสขาวข นเปน

สคอนขางใส แลวใหแยกกล มไขออกจากตวแม

ไปใสกลองอนบาลจนกระทงฟกออกเปนตวออนซงใชเวลา 2-3 วน ถงจะใหอาหาร หลงจากนน

ประมาณ 7 วน ใหนาไปแยกเลยงในกลองใหมโดย

ใส 50 ตว/กลอง จนถงวย 3

สามารถนาไปปลด

ปลอยเพอจากดศตรพชได หรอเลยงตอไปจน

กระทงเปนพอแมพนธ

สวสด