เอกสารการสอนประกอบรายวชา 0606111 ศลปะการละคร 1 : Dramatic Arts 1

อ. สวภทร พนธปภพ

ความรเบองตนเกยวกบการศกษา

และวเคราะหบทละคร

คร งท 1

1) เปนขนตอนเบองตนทผเรยนดานศลปะการแสดงตองศกษา เพราะกอนทจะเขาใจโลกของการ

ละครอยางถองแทนน ผเรยนจะตองท าความเขาใจบทละครซงเปนวตถดบทใชบนทกเรองราว

ของละครเรองนนๆเอาไว

2) บทละครเรองหนงสามารถสะทอนใหเหนวฒนธรรม ความคดโลกทศน ตลอดจนชวทศนของ

นกเขยนทมตอระบบสงคมทนกเขยนผนนด ารงอย และยงเปนแหลงขอมลในการเลาเรองราว

ทจะปรากฏบนเวท เมอน าไปใชสรางสรรคผลงานศลปะการแสดงอกดวย

3) เพอสรางความเขาใจในองคประกอบของละคร เรยนรวธการเขาถงวรรณกรรมการละครทมขนบ

และรปแบบการเขยนตามยคสมยตางๆ เปนเอกลกษณทตางจากงานเขยนประเภทอนๆ

4) เมอมความรพนฐานเกยวกบการศกษาบทละครอยางลกซง มทกษะในการวเคราะหสงเคราะห

และอธบายคณคาของงานบทละครไดอยางเขาใจถองแท กจะสามารถน าผลการวเคราะหตความ

ไปสรางสรรคศลปะการแสดงทมคณภาพได

“บทละคร” คองานประพนธทสรางสรรคขนมรปแบบและโครงสรางทเปนเอกลกษณแตกตางจากงานเขยนอนๆ ไมไดเขยนขนเพออานแตมจดประสงคเพอ

“จดแสดงบนเวท” และเสนอ “เรองราว” (Story) ทประกอบไปดวย

เหตการณทตอเนองกนท าใหเหน “การกระท า” (Action) บคลก และ

พฤตกรรมของตวละครทเปนล าดบต งแตตนจนจบ อาจสอสาร ขอคดหรอสาระ

(Message) ตามความตองการของผประพนธไปสผชมดวย

บทละครจะตองเสนอเรองราวออกมาในรปของ “การกระท า” ไมใชการบรรยาย

ผอานจะตองใชจนตนาการ ใหเหนภาพสงทเกดขนตรงหนา เสมอนวาก าลง

ไปนงชมการแสดงละครเวทเรองนนๆอย >>>เขยนเพอแสดงไมใชเพออาน<<<<

Conflict is the Heart of all Drama!

“Without Conflict there is no Action;

Without Action there is no Character;

Without Character there is no Story”

“การกระท า” ในละครมจดมงหมายเพอบอกเลาเรองราวของละคร

“การกระท า” ในละครจะด าเนนไปอยางเรอยเปอย โดยไมมจดมงหมายปลายทางไมได

“การกระท า” ในละครจะตองมรากฐานมาจากความขดแยง

ความขดแยงนท าให “ตวละคร” ตองพยายามหาทางแกไข หรอฝาฟนอปสรรคทเขามา

ขวางทาง หรออาจจะตองเลอกทางเดนใหม ซงมผลเปลยนแปลงชวตของตวละครไปจาก

ตอนเรมเรอง!

ถาปราศจาก “ความขดแยง” เรองราวของละครกจะไมเกดขน

บทละครคอศลปะแหงการเลอกเฟน (Art of Selection) การเลอกสรรสงตางๆ

มาน าเสนอโดยค านงถงขอจ ากดของเวลา เลอกสรรองคประกอบตางๆมาไวดวยก นอยาง

ลงตว มความหมาย และมคณคาตอสายตาผชม

ผเขยนบทละครท ด จะตองรจกท าใหเรองม “เอกภาพ” (Unity) ดวยการตดสนใจให

แนนอนวา “จดมงหมายของละครทจะเขยนคออะไร ใครเปนตวเอก มความสมพนธกบใคร

บาง” และมงพฒนาเฉพาะความสมพนธระหวางตวเอกและตวละครส าคญ แทนทจะโยนบท

ใหตวละครมากตวเกนไป จนเรองขาดเอกภาพและความลกซง

ละครทดตองสนก ตองตรงคนดไวไดต งแตตนจนจบ ไมควรมค าพดบรรยาย สาธยายมาก

เกนไป ตองมศลปะในการสอดแทรก ใหขอคด อยางแยบยล โดยทท าใหผชม เกดอารมณ

รวม คลอยตามโดยไมรตว มพลงดงดดใจ เนอหาสาระนาตดตาม หรอเทคนคการใชภาพ

และ เสยงในละครแปลกใหม พอจะกระตนและคงระดบความสนใจไวไดตลอดเรอง

เรองราวละครควรจะมจดมงหมายเพอกระตนปฏกรยาตอบโตอยางใดอยางหนงจากคนด

เชน สงสาร กลว ขบขน สมน าหนา ดใจ โกรธ หรอใหคดพจารณา เปนตน

1. การวเคราะหองคประกอบของบทละคร

การแยกแยะองคประกอบของบทละครแตละสวนออกมาพจารณา กเพอความเขาใจ

ในการด าเนนเรอง ลกษณะตวละคร ความหมายของเรอง

องคประกอบของบทละคร คอ

1. โครงเรอง (Plot)

2. ตวละคร (Character)

3. ความคด (Though) / แกนเรอง (Theme)

4. ภาษา (Diction)

5. เสยง (Song)

6. ภาพ (Spectacle)

หมายถง ล าดบของเหตการณในเรองทส าคญตอการเลาเรอง

เปน กระดกสนหลงของบทละคร ทเปนการตอบค าถามวา

“ตวละครหลกของเรองคอใคร? เขาท าอะไรเพอใหไดในสงทเขาตองการ?

อปสรรคหรอความขดแยงทท าใหเขาไมไดอยางทตองการคออะไร?

เขาตอสกบอปสรรคนนอยางไรและพบจดจบทใด?”

มสวนตน กลาง และจบ เปนเหตเปนผลตอเนองกน

*ขอควรระวงเกยวกบการหาโครงเรอง คอเราตองดเฉพาะสวนส าคญของเรองเทานน

รายละเอยดตางๆทเปนตวเสรมจะตองตดทงไป*

“โครงเรอง” ตางจาก “เรองยอ” ตรงทเรองยอเปนการสรปความเหตการณท งหมด

ในเรองแตโครงเรองเปนการรอยเรยงเหตการณทส าคญทผลกดนเรองในเดน ไปขางหนา

Climaxจดสงสดทางอารมณ /จดแตกหก

Exposition

การปเรอง ตวละคร

Falling Action

จดคลคลาย /แกปม

Resolutionบทสรปของเรองราว

Beginning

Conflictความขดแยง

Middle End

Crisisจดวกฤต

ตวละครหลก /ตวเอก (Protagonist)

ตวละครปะทะ /คกรณ (Antagonist)

ลกษณะนสย

ตวละครแบบกลม (Well Rounded Character)

มความซบซอน มความเปนมนษย มท งดานดและดานไมด

ตวละครแบบแบน (Typed /Flat Character)

ไมซบซอน มองเหนดานเดยว ดมาก หรอชวรายมาก

บทบาทหรอบคลกภาพ

ตวละครแบบตายตว (Static Character)

มบคลก และนสยคงทไมมเปลยนตลอดทงเรองต งแตตนจนจบ

ตวละครแบบมพฒนาการ (Dynamic Character)

ปรบเปลยนนสย และทศนคตไปตามประสบการณหรอสภาพจตใจได

วเคราะหความเปนตวละคร

(Characterization)

1. ลกษณะทางกายภาพ

2. ลกษณะทางจตวทยา

3. ภมหลง

วเคราะหไดจากอะไรบาง?

1. ค าบรรยายของนกเขยน

2. ค าพดของตวละครตวนน

3. ค าพดของตวละครตวอน

4. การกระท าของตวละคร

“ตวละครหลก และตวละครปะทะ

จะสะทอนโครงเรองและสาระส าคญของเรองไดชดเจนทสด"

ความคดในละครเปนการตอบค าถามวา “นทานเรองนสอนใหรวา...”

สดทายเมอผชมชมละครเรองนจบ เขาตองไดรบบทเรยนอะไรกลบไป หรอสวนใดชวงใดของ

ละครเรองนกระตนใหคนดไดน าไปคดตอหรอน าไปวเคราะหพจารณาตวเองและคนรอบขาง

โดยปกตผเขยนจะแทรกค าพดหรอเหตการณทสะทอน “แกนของเรอง” เอาไว

เราตองหาสงเหลานนในบทละครใหเจอ และชวยขยายความใหคนดคอยๆเหนความคดใน

เรอง เพอใหคนดไดเรยนรไปพรอมๆกบเราและสรปความคดในตอนทายไดในทสด

ภาษา เปนสอทแสดงใหเหนโครงเรอง ตวละคร และความคด

1) ตองหา “ความหมายโดยตรง (Directly)” และ “ความหมายโดยนย (Subtext)”

2) วเคราะหความเปนรอยแกวรอยกรอง ตองมองใหออกวา “ผเขยนใชภาษาแบบน

ท าไม” ภาษามความส าคญอยางไรตอตวละคร

โดยปกตละครสมยใหมจะระบเสยงในละครไว เชน เมอถงฉากนใหใช เพลง...

หรอก าหนดมาวามเสยงกดกรงประตดงขนประตจงเปดออก

แตส าหรบบทละครบางชนดผเขยนมไดระบมาใหชดเจน เราจะตองวเคราะห

ออกมาใหไดเองจากค าพดของตวละคร

ค าพดของตวละครหรอเหตการณของ

ตวละครชวงใด สะทอนใหเหนภาพใด

ในเรองทจะน าไปสราง “ภาพ” จรง

บนเวทได

2. การวเคราะหประเภทของบทละคร แบงตามยคสมย >>> ละครกรก ละครยคกลาง ละครยคฟนฟศลปวทยา ละครสมยใหม ฯลฯ

แบงตามลกษณะการเขยน >>> ละครรอยแกว ละครรอยกรอง เปนตน

แบงตามบรรยากาศและอารมณของเรอง >>> ละครโศกนาฏกรรม (Tragedy) ละครสขนาฏกรรม

(Comedy) ละครตลกตงตง (Farce) ละครเมโลดรามา (Melodrama) และละครดรามา (Drama)

ละครประเภทตางๆนมลกษณะ แตกตางกนไป แมวาบทละครบางเรองอาจไมสามารถจดเขาอยในประเภทใดได

โดยตรง หรอ บทละครบางเรองอาจมลกษณะของประเภทตางๆมาปะปนกน อยางไรกตาม ลกษณะเฉพาะของละคร

แตละประเภทกอาจใชเปนรากฐานในการวเคราะหและวจารณบทละครได

การจ าแนกประเภทบทละครและวเคราะหไดวา บทละครเรองใดจดอยในประเภทใด

ไมไดท าเพอใหเกดการเลยนแบบแบบแผนของบทละครประเภทนนๆเวลาน าไปสรางเปนงานละคร แตจะท าใหเราม

กรอบส าหรบตนเองไดวา เมอโครงเรองเปนเชนน ตวละครเปนแบบน บรรยากาศของเรองควรเปนอยางไร ควรให

คนดรสกอยางไร และคนดจะไดรบสาระส าคญของเรองในลกษณะใด

3. การวเคราะหแนวทางการน าเสนอของบทละคร (Styles)เปนเหมอนกรอบของการจดแสดงละคร ทก าหนดรปแบบของวธการแสดง การออกแบบฉากการ ออกแบบแสง

และเสอผา คอการก าหนดทศทางของเรองใหเปนไปในรปแบบใดรปแบบหนง

แนวเหมอนชวต (Realism และ Naturalism) คอน าเสนอใหม เหตผลเหมอนจรงทสด

แนวโรแมนตค (Romanticism) น าเสนอโดยใชอารมณเปนตวน าเรอง

แนวซมโบลสม (Symbolism) น าเสนอโดยใชสญลกษณแทนความจรงของชวตมนษย

แนวเอกซเปรสชนนสม (Expressionism) การน าเสนอแบบบดเบยวความจรงภายนอกพลกกลบน าความ

จรงภายในออกมาใหผชมไดเหน

แนวเอพก (Epic Theatre) น าเสนอโดยแยกคนดออกจากละครไมใหคนดรสกคลอยตามตวละครเพอ

วพากษวจารณตวละครอนจะท าใหเหนความจรงของสงคมมากขน

แนวแอบเสรด (Absurdism) คอการน าเสนอแบบแปลกวสยรเหตผลท าใหผชมเหนความสนหวงของชวต

การเลอกแนวทางการน าเสนอทไปดวยกนกบ แกนของเรอง

กจะท าใหสารนนสอไปถงผชมไดชดเจนและเขาใจไดมากขน

และสรางบรรยากาศของ ละครเรองนนใหตรงกบความตองการของบทละครไดดยงขน

1. ไดความรเบองตนกอนจะลงมอวเคราะหบทละครจรงๆ เพอใหไดเหนภาพและเขาใจวาจะตอง

ไดเรยนรอะไรบางเมอตองท าการวเคราะหบทละคร

2. ไดรวาศลปะการละครเปนการบอกเลาประสบการณของมนษยบนเวทตอหนาผชม ซงชวย

สอสารดานอารมณความร และจตวญญาณเพอสรางแรงบนดาลใจ ประโลมใจ ผลกดนใหเกด

การเปลยนแปลงตอผชมในระดบบคคล และระดบสงคม

3. ไดรวาการสรางสรรคละคร จะตองมวตถดบเปนบทละคร ทเปนตวบนทกเรองราวเหลานนเปน

ลายลกษณอกษรเพอส าหรบน าไปใชงานตอ

4. บทละครเปนผลผลตจากการประกอบสรางทางสงคมในแตละยคสมย มแนวคดและการ

ขบเคลอนทางวฒนธรรมทท าใหบทละครมความแตกตางหลากหลาย ท งในแงเนอหาและ

รปแบบ

5. บทละครมหนาทส าคญอะไรบาง ซงหนาทหนงกคอ การสอสารความคดประสบการณชวตและ

โลกทศนของผเขยนบทไปสผชม

6. จะเหนวาการศกษาและวเคราะหบทละครเพอน าไปสรางสรรคงานละครเวทนน ตองศกษา

วเคราะหจากองคประกอบของบทละคร ประเภทของบทละครและแนวทางการน าเสนอ ซงจะ

สามารถน าไปประยกตใชกบหนาทตางๆในโลกของการสรางสรรคละครตามความสนใจตอไป

แบงเปน 4 กลม หาขอมลมารายงานสรปความเขาใจ หวขอดงตอไปน

1. ละครประเภทโศกนาฏกรรม (Tragedy)

2. ละครประเภทตลกขบขน (Comedy)

3. ละครประเภทองนยาย (Romance) /

ละครประเภทเมโลดรามา (Melodrama)

4. ประวตและผลงานของ โซโฟคลส (Sohocles)

ผประพนธบทละครเรอง อดปส