>2- u te./ · I

Diiicrtatio Politica^J' Dcj>

CON SI LIAR IISQuam_»

B. D. T. O. M.

Ex decreto & unanimi Ampliffimas facultatis Philo*foph'cE confcnfu, in celeberrimahac Sveca-

na, quae c il ad Salam Academia».SUB DIRECTIONE

%EVERENDl ST FRMQLARISS. VIRU

Μ. O L A I UNONIIIn dida Academia Regia, Logices Profet

publici, pr2eceptoris& fautorisaetatemhonorandi.

φ/ΰ grλdu in Philofophia confequendo publicoexamini fuhmittit♦

ANDREAS ERICIIn ^Auditcr'o V£ t. Majori ad dtstn 4. Novemh»

Ojlnm 1648-Eventus docuit ubi%p'ura in Summa fortuna aufpicijs conßl'ji

quam lelts manibiuftgeri» Tac. 1. /3. Annal.UPS ALI

"Tmprimebat Escniitus Matthias,

tj|CCS* ΘΟΦ 9CSX2-QC ^C**30OG©θ&£=£& *

MMMMMSUMMMüMMMMlWS»Admodum Reverendo (ff Excelkntißimo

PIRO A C DOMINO

D*. ERICO GABRIEL IS \EMPORAGRIO S.S. TheologixDodtoriceleberrimo, Regiae Aul« Concionatoriprimario» Mecoenati atque patrono fuo

magno» omni obfervantias &: ho«ooris eultu aeternum pro?

Cequcndp,.* * \

.

Ν £ c· No ν-

l/tris Spejilatiffimü, virtuU tå Prudentia OrtsnttiffimdDn__». J A C O β O ^arfmattJudicij Holm. Sena fo¬

ri graviflimo, fautori fuo jugiter honorando*Dn-ί. JOHANN! Ε R1C1 ejpsdem Judicij-Sc-

natori integerrimo, affini & banefaétori propeafiiF.Ρα_,. JACOBO Civ! Holm. con-·' "

fpicuo» affini femper obfcrvando..Ρίΐ_,. ANDRERE T ΗOM iE ibidem Civi per- Vinduflrio, patruo fuo raaximé colendo»€Aphorijmos host de Conßliarijs pdueißimos} in debitx. reverentiΛ,

* obfernantU ξβgråtitudinis fignum% ac certiffimam/uipro-typtionbßemfubmißi ξβ officio/i offert

Ajuthor & Reijn, ϊ

' ^Ä^^xiK^soe^^soeBOieoe^^se@e®©öeoa©OQ©oe£ßeo9e9©Q©©©eo©w·

Confiliarij in omni ftatu, etiam illi principi quiproprio pollet confilio neeeffarij funt_>.

perium habuiile, dum apud cos vcra coniilia valueruno.Et Bod. dc Rep. lib, 3.,c. i. Nihil tanti ponderis eft ad resagenaas in omni Rcrurop. genere, quam Senatus authori-täte & confilio deccrni; eoq; magis ii dubitetur, utile fitnecneid quod princeps fieri velit. Et profedo non roi-rum, cum in privatis rebus nobis folis iufficere non ροίϊι-mus, muitö minus in publicis, & tam magni momenti ne-gotijs, vices fuas folus magiftratus rede perageat. Hioc e-i loqucctias parens Cicero» non minus Reip. neceilarium1 ' eile Senatum putavit» quam humano corpori ad fuftentaa-dum & ad intelligcndum mentem ac rationem. Sapien-tifTiraus ctiam Rex Salomon neceflltatem & utiiitatcmcoofiliariorum urget, Proverb. 11. v. 14. & cap. 15. v. 22. A-riitocratia ex ipfo Senatu eonfiftit: In Dcmocratia Sena¬tus conflituitur» ut prsecipitantia & furor vuigi tempere-

Aphorifmus Primus.

A ζ tur 9

i.

✓

éuf. Unde Athenis quadringenti Sehatofes tege SoloniajSngulis annis creabantur. Aliqui tarnen inveniuntur, quiprineipem proprio confilio proprijsq; anirx^i dvitibus prae-ditum,confiliarijs nonegere afleruno : Sedquiain admi-niftrationeReip. plurimaoccurrunt adeo pcrplexa, utfo-lius principis prudentiå haud facilé expediri queant, reäiusfacit, Cl viros prudentes ad iuftentanda graviora Reip. o-ncra, qus humeris ejus incumbunt, Hbi allociat, ut DeusMofi praecipit, Nuen. u. v./6, Magna en»m negotia , ma-gnis adjutoribus egent. Sxpé etiam magnum in principe(apientiae argumentum eft, iapientum virorum deleétumhabere, ut eorum coniilijs uti poflit*

Aphorifmus Secundus.Confiiiarias eftperfona idonea, ad juvandas confi¬

lio principis Reipublicaeve res3å iummoMagi-ftratu conilituta-f.

Circa nominis Etymologiam pauca imprirnis notan¬da,Coniiliarius å confilio dicitur, re in omnibus bominumadionibus utiliffiroa. Confilium autem ab eo di&um_-,quod in unam fententiam plurimae mentes confiliant atq;convcniant. Praefidia, quibus ftipatus efle debeat Conii¬liarius, ut falutaria confilia principi iuggercre poilit, par¬tim infita partim acquifica funo; Infita ut irgenium &bonaindoies: Acquiiita Audio vel eXercitio: ut artes, di-fciplina*, virtutes. Nam quemadmodum ingentia pon¬dera, quae nuilis hominum viribusclevari poiiuut, machi-ni$ facilé tolluntur j Ita quod alia fsepé ratione iieri ne-

qiiit, ingenio tarnen & mentis perfpicaciå effici poteftu-Sunt qui Antiquitäten generis & familia? decus ia confilia»rioeligcndo ipeftandum volunt, ut apud Polonos lege Si-gifmundi Auguili cautum legitur, quod nemo Senator 1g-geretur, nifi qui patre nobili natus eilet: verumtamen tu-tius videtur,ex alijs etiam civium ordinibus, fervandse con-corditf caufa, confiliarios deligere. Nam Γι reliqui con-fultationibus penitus excludantur contemni fe fufpican-tur, odium in principem concipiunt & feditiones moliun-tur, Anit. lib. Pol- cap. 3. E/eflionem confiliariorumfumrrii magiilratus eile demonilrat ipfe Befold. de conf.Pol. n. 26. Seilicet in Monarebia principis j In Ariftocratiaoptimatum i & in Democratia populi eil: Sedulo tarnenCivendum principi, ne in initio dum ad fafees imperij per-vencrit, antecefloris fui confiliarios temeré abijeiat,cum hi -multa experientia vaüdi, & longo rerum uiu firmati, fatisfuperq; ea qua* ad R.eip* falutem fpeäantr, cognita & per- xfpeäa habeant. Quid Rchabeam rejedis patris lui conir~liarijs effeceritduculenter ex 2. Reg. cap. 12. conftat.

Aphoriimus Tertiu?..Magi fira tu i mcumbit pios & non å vera religions

alienos deligere confiliaπoΓ^·-Cum Confiliarij vera & non urnbratili poliere debe*

ant prudentiå, ut ex iequenti aphorifmo uiterius patebit ,Ejusautem gubernaculum lex Domini fm& nihil rité, nihilprudenter fine immortalis Dei ope & confilio homo au-fpicari poteil, operae pretium eil, ut prineeps qui ipfe fm-ccfcå ardet gietatci fibi eos» qui pictatis amantes>, quique

A^ l, mentemi

mentem ptsfam » eaflam > & ab 5 roρ ιetat is labe illibatämgerunt, ieligat, nullo cnim yioculo magis in officio con-tinentur , quam religionis fincera? praccipuo : Et con¬tra,qui vitijs fcatent, ijs etiam favcnt, nefeipios in judican*do condemnare videantur* ProptereaPaul, ad Rom. 16,v. i7.elijsq, in locis diligentermonet, ut fugiamus hetero-doxos initar veneni nocenciffimi, nullamq, eura eis ne«ceffitudinem habeamus. Id omnium optimé Rex Davidconfiderans, aditum in aulam improbis prsclufit, imo nein conipe&um eos venire permifit Pfai. zoi. Fr^tcrcamale audit raagifiratus» fi impios in coniilia admittat.

Aphorifmus Quartus.In Coniiliario eligendo jufta aetas,patria>&prii"

dencia fpeClari dsbet.Eleganter admodum Seneca Fpift, 3. deamicoeligea«

do : Diu» inquit, cogita tibi in amicitiam quis recipiendusfit, cum placuerit fieri cum toto pe&ore admitte» & tamauda&er cum Mo Ioquere,quam tecurn. Id fua propria ex-perientiaita cognofcac& perfpiciat princcps, ac fi meri-diana luce folero videat. JEtatetn quod attinet» etfi nontam annorum quam virtutum numero metienda» tarnenroagis prodeft Reip. ex ienioribus deligere confiliarior* 3Quemadmodum Deus Num. Ii, juffit Mofcn congregarefibi viros feptuaginta de fenibus Ifrael. Hi enim proptermuitam rcrum experientiam,quod diu in rebus populi ver*iati promptiores in deliberando,five tempore belli,five pa-cis» judicantur., Coöfiiium ienum ftabiiivit regnum Ro-boami. Apud Romanos more etiam reeeptum fuit ex Se¬

niors-

nicribus coniifiarios coniiitucr?, unde patres Sc ferratcrcrdiäi funt« Nec tarnen ab hoc munere omnino äjienumeft, una cum Senibus juniores admittero, qui fuseindu.-ftrise & probitatis fpecimen edant, atq; ex Seniorum di&lsfadisq, difcant, in pofterum fimilia & diccre Sc confulere.Nam quemadmodum expedit juxta annofas arbores novasplantas inferere, quaj poft interitum vetuitarum in locumearum iuccedantj ita etiam prodeft, ii juniores publicisr*dcliberationibus» ut huic prudeniia; paulatim aflvefcant»interiint. Indigen* quoq; percgrinis potiores habendi ,cum illi patri^amantes, melius ejus falutera procureno,quam fi exteri morumdngeniorum totiuiq; Reip. imperitiprxüciantur. Et ikpé ilomachantur cives, fi fibi extra-neospriefern videant. Sic Alex. Magnus inviius iuisex-titit, poitquam Periis aurcs dare cspit, ut teftatur Curtius,Verum fi ex indigenis idoneus nullus inveniatur, extrane-us admitti poteft juxta exemplum Pharaonis. Jofephunytotius Aigypti fatrapam Sc confiliarium conftituentis. Gen..4/. Exquifita etiam Prudentia in confiliario elucerc de¬bet, ut principi faiutari fuoconfilio adefle poflit. Caput*enim ad confilium de Rep» dandum, eil noice Remp. Scnemo deijs rebus iapienterdiiTerere poteft, quas ipfe connovit. Turpé eft jutis coniulto jus in quo verfatur igno-rare, non minus quam medico, morbos cognofcendi peri-tiacarere. Unde Mofes prudendam in confiiiario maxi-meexigit, obi Deut. 1. /3. colligite, inquit mihi viros iapi*.sntiå & prudentia pra>ftantes.

Aphorifmus Quintus..InEleßofidelitasj candoryConftantia & Silentium

r,equintur.i.Omni.

Omni quidem, ak Plut. de Rcp. gercnd. iludio St pro«tidentiaincurandis Reip. eommodis, certandum eft virocivili» cum quovismagiftratu& liquidem hoiuo aptus eft»qui cum g«rit, monere eum debet» & probe confultata re-dé perficicndi occaiiones fuppeditare , & in Reip: gloriaac utilitate augenda adjuvare. Haje verba luadent ut con«fiiiarius lateri principisaibdens »in d: ndo coniiliopoftha«bita utilitate propria Sc privata, ad bonum publicum refpi-ciar. Hinc eil quod fkpé juramento adigantur, priosquain conölium admittuntur, fe finc privato afFcdiu featenti-am diOuros & Reip. confulturos : quod ii noti fecerint>perjurij bunt. Fidelitatcm hancexc:piat Caedor Sc F^entasyquse inter alias virtutes coniiliario maxime amica eile de¬bet, ut nullo modo decedere vidsatur ab bis» qu# potioraSc Reip magis ialutariafunt. Nihil enim pejus ijs confi-liarijs, qui veritatem reticent, Sc metu vel alia rc dudi fer-monemiuum ad principis voluntatem confbrmare ffu-deot, non aliter quam herba iolaris, qu$ lolis ortum tna«né ipedat, ejusq; itcr ita in iequitur, ut iblem fcroper intu-eri videatur« Libere itaq, Sc non invite ientcntiara fuamdicat,etiamin rebus arduis Sc cum aliquo difcriminc con-jundis. Quid enim prodeft, inquit Hypp· å coli, rerumcognitione earumqj uiu cxcellcre, tumialutaria iludia, ac-ceofumq: bené operandi affedum intus nutriro» Γι cumtempus iilius dcpromendi venit»anirni deficit alacritas,quominus aperteprofiteaturid» quod mentejam eonceperat«Interim tarnen cavendum, nc principem importuno tem¬pore aut intcmpeflivis verbisofFendat vel lacefiat. Hancenim ob cauiam moitem inteotavit Alex. Magn. Clito ScCaliflcni. Plut. in Alex. & Ptoiomasus Ariilomenems pras-ccptorem iuum, venenum bibere coegit, Conßantia o-mnino

Riniaoconfilianoadfit, ne vcl psensmetu vtlfpe ptsmijab honeilis a&ionibus dimoveatur neve mutatio volunta-tis, ut ait Seneca Ep. 55. indieet animum natare aliubi,atq;aüubi apparere pro ut tulit veatus. Abfit tarnen å coniLlijs pervicacia_.) interdum enim utilius& fslutarius eft,mutare ienteßtiam> nonfecus quam prudens gubernator»fi portum tutö tenere non poteft, ventis obiequitur , nenaufragium faciat: Ita oec iapientibus unquam laudata inuna feutsntia, eum de Rcp. deliberatur pertintx perfeve-ratio Bod. de Rep. üb. 3. cap. 1. Siltntium-i omnium re-rum gerendarum tutiffimum vinculum,conßliarij officiummagnopere refpicit, ut feilicetoccultas &fibi conereditasres nullo modo divulget. Narp Γι quis amici confiüum derc privata aperit, omnium meritoodio habendus, quo o-dio dicemusilluoa dignum, quiprineipis fui confilium deReip. falute, contra fidem datam. magno cum damno c-vulgat. Lex iEgyptiorum jubebat abieindi Ulis lingvam»qui arcana Reip. aiicui detexiiTent. Mos etiam Pcrfisfuit, arcana Regum ita roira celare fide ut nec fpes necmetus elicerct vocem» qua proderentur oceulta-,: Vetusdifeiplina Regum filentium vitse periculo ianxerat. Curt.lib. 4. cap. 6. Huciiiud Tob. 12. v. 7· Arcana Regis ab-feondere bonum. Opera autem Dci revclare & coofittrilionorificum eft,

Aphorifmus Scxtus.Affeöus omnes inordinatos vcluti turbamenta bo-

nae mentis åt celeritatem in dando confilioarcemus.

B Priusquam

Priusquam limen confilij attingit Confiliarius, odi-Otnin adverfarios gratiam adverfusamicos, pervicaciara.»& an-ogantiamex feipfo exucre & privatos deniq;omnes®fF £tus cohiberc debet, atq> ea foiumintueri quaead pie.tatem&Reip. commodum fpeåant. Quare prudentcrikbaluAius omneshomines, qui de rebus dubijs coniul-taot ab odio» amicitia, ira atq; raiiericordia-,, vaeuos effedecet. baud facilc animus verum providet ubi iflaoifici-uot. Neq; quisquam omnium libidini fimul & ufui paruit.Prtcipitantia niraia in dando confilio fedulo cavcnda,eumculla res tarn ioimica fit coniilijs quam ceieritas. Celercnim poenitentia Tedcadem(eraatqiinutilis Fequitur, te¬ile Liv. & Tacit. Scelera» impetu, bona confilia morå in-valefcunt. Sapé ctiam videmus praecipitata confilia pef-fimé cadere. Prudcntifllmum idcoq; fuit Augufti CsefarisSymbolum: Eeftina lenté. Alias plura negotia opportu-nitatcoccafionum> quam viribus eile confcdla, non folumhiftorisr» led ctiam ipfa experientia teilatur, Ideocon*iultius eife duxit Hypp. å coli, ut nihil, quo die primumin ienatu proponitur, eodem difputetur, ied in fequentemdifFeratur, ne quis, ubi quod in buccam venerit, temeréciFutierit, ea pofleaexcogitet, quibusdecreta fuatueaturmalitq: idlutis publica?, quam opinionisde fc ja&uram fa-cere. Et quemadmodum Serotiai frudlüs diu affervaripolTunt, qua; vero feilinantius matureicunt, citius fiacce-feunt, & magis putredine obnoxsa iuot, fic confilia prseco-cia parum diuturna j & ut plurimum pcrmtiola eiie cerni-mus« Dithm. üb. 3. led. 2,

Aphorif-

Aphorifmus Septimus.Literarum cognido Confiliario perutilis&necciu-

ria, potiilnnunaantiguitacis & Rerump. diici«plina_s.Quemadmcdum neceflurri eft, infe omnia, regu Iam

fedam efte ut ea quibus applicatur, ad reditud.inem per-ducantur: Ita etiam coafiiiariurn. qui ialutaribus coniiiijsReip. prodeiTe ftudet, dodrinåbonarurn artium imbuturnciTedecct, quaeeft:, tefte Piut. in Corilaudis fundamen-tum: fons veras felicitatis j & utlaurusperpetuoviret, itaeruditionis fama non marcefllt. Hane partim ex iirae-lisfontibus, unde primo haurienda omnis vera iapientiacfo > partim etiam ex Phiioibphia derivare pofeft >quar verum å fallo,hoaeftum å turpi»utiie ab inutili dilfeer-neredocet. Non to, eam, quo?ia nudis & vanis ipecula-tionibusconfiilit j (ed quae uium & exercitatioccm con-jungit· hicintelledam volumus. Undc Piin. Epift. 2. Nul·k laudabilior Phsloiophiar pars eft, quam agera negotiumpublicum, cognoieere, judicare, exercere juftitiam» qua^qjPhiloiophi doceanf,in ufu habere. Phftofophiaro Pradi-eam verianti in confilijs neceftariam eile, nemo inficias i-bit. Ea n. quibus ipia Reip. ftat, quibus civitates optimisinftitutis teroperantur, ex hac manant. Nam fiSeneca,legem vocat vntuternarmatam, utiq> erit booefta, jufta_,,fecuiidum confyetudinem patria?. Ha?c autemomniaprudent"a, quid virtus, quid juftitia» & quid iecuodum na-turam fiat, docet. Necminimum fané altera, qua; in con·templatione cociftftit, homini prudenti & confiliario ufum

pra ita t

prasftai. Ixemplo fit Geometria> fine cujus ope* agri re¬de dividi, urbesaedifieari» arces rouniri , aliarumq$ rerumdimenfiones haberinequeunt. Quomodo quaeio fine A-rithmetics? Cognition«) acceptorum & expenforum ratio«nem habere pofiit ? Ncc honors eft confiiiario, dere-rura naturalium caufis loqui ncicire. lAntiquitatis etiarafivc bifioriarum cognitio iupra omnia feré eommendatconfiliarum .· Cum ut rede ait Phiiofophus lib. z. Rhetor.cap. 2i. resgcitaead confultationem utilitfirns fint, Tan-taro fané copiam earum rerum fuppeditat hifioria» quae adRemp. optimé adminiftrandäpertineot> ut qui eafingularicum attentione & diligentia iegerit, pro ut funt å rerumfcriptoribus pofieritatirclida, is omnilaudisgener© dign^judicatur. Tali igitur Encomio eam celebrat Ceriol. deconi. quod fit vit« human« compendiaria inftrudio» ex-cmplum moru» naturarum» hominum» negotiorum index#certa adionum experientia, prudens atq; fidelis in rebusdubijsconfultatrix, magifira pacis dux belli# portus ac re-quics omnis generis hominibusr*.

CZJlura quidem zäijcipo/Jent» fedpro ratione inßstuti > haccediBa (ufficiant, Angelo magni conftlij, per quem re^esregnant*y iegum conditore* jußa decernunt ,· per quemprincipes imperani& potenter decernunt jußitiam # βt gloria # laue&honor infem-piterna /"eculeu,

V:i s·»