43
1/2016 გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი გამომáƒȘემლები პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜, საპაჱიო áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ჰაინერ ალვარჱი გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს ყოჀილი მოსამართლე, áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ áƒáƒ„áƒĄáƒ”áƒš ბოეჱჱიჼერი პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜, საპაჱიო áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ოთარ გამყრელიძე áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე, პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ნინო áƒ’áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒąáƒáƒ«áƒ” პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ მარჱინ ჰეგერი პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ბერნდ ჰაინრიჼი გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს ყოჀილი ვიáƒȘე პრეზიდენჱი, áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ბურკჰარდ იენკე პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ედვარდ ჹრამი áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უზენაესი სასამართლოს ყოჀილი მოსამართლე, პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ დავით áƒĄáƒŁáƒšáƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒ«áƒ” áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლოს მოსამართლე, პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ მერაბ ჱურავა მთავარი áƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ასისჱენჱი ანრი ოჼანაჹვილი (თსუ), LL.M. (იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი) DEUTSCH-GEORGISCHE STRAFRECHTSZEITSCHRIFT ჹინაარსი წინასიჱყვაობა 1 სჱაჱიები სისჼლისსამართლებრივი სასჯელის áƒȘნება áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ., საპაჱიო დოჄ. (áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš-ამერიკული უნივერსიჱეჱი) ოთარ გამყრელიძე 3 აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ., საპაჱიო დოჄ. (თსუ) ჰაინერ ალვარჱი, იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი 9 აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ანგლო-ამერიკული სისჼლის სამართლის მიჼედვით ასისჱენჱ-áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ. ირინე áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, თსუ 16 გადაწყვეჱილებების კომენჱარები áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირება გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლო (BGH), 2015 წლის 10 ივნისის გადაწყვეჱილება, დოკუმენჱის ნომერი 2 StR 97/14, áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ ჟურნალჹი „სისჼლის სამართლის ადვოკაჱების áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒ›áƒ˜â€ (StraFo), 2015, 509 áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ. ბერნდ ჰაინრიჼი, ჱუბინგენის უნივერსიჱეჱი 21 წიგნების რეáƒȘენზიები ბაჩანა ჯიჹკარიანი, ევროპული სისჼლის სამართლის მნიჹვნელობა და მისი გავლენა áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜ (საერთაჹორისო და ევროპული სისჼლის სამართლის სერია, ჹ. 6), გამომáƒȘემლობა ნომოსი, ბადენ-ბადენი, 283 გვ., 79 ევრო. სამართლის დოჄ. ანნეკე პეჱáƒȘჹე 32 სჼვადასჼვა ანგარიჹი Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ მეორე áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრის ჹესაჼებ: „სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერება გაერთიანებულ ევროპაჹი” ასისჱენჱი ანრი ოჼანაჹვილი (თსუ), LL.M. (იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი) / სამართლის ასესორი მარიო ლუჹáƒȘე 35 „ჱრენერთა ჱრეინინგი” – áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ იურიდიული განათლების მომავლისათვის ჹეჱანილი წვლილი* სამართლის დოჄ. მარჱინ პიაáƒȘენა 40

1/2016 - dgstz.de

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 1/2016 - dgstz.de

1/2016გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი

გამომáƒȘემლებიპროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜, საპაჱიო áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ჰაინერ ალვარჱიგერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს ყოჀილი მოსამართლე, áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ áƒáƒ„áƒĄáƒ”áƒš áƒ‘áƒáƒ”áƒąáƒąáƒ˜áƒźáƒ”áƒ áƒ˜áƒžáƒ áƒáƒ€. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜, საპაჱიო áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ოთარ áƒ’áƒáƒ›áƒ§áƒ áƒ”áƒšáƒ˜áƒ«áƒ”áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე, პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ნინო áƒ’áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒąáƒáƒ«áƒ”áƒžáƒ áƒáƒ€. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ მარჱინ ჰეგერიპროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ბერნდ ჰაინრიჼიგერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს ყოჀილი ვიáƒȘე პრეზიდენჱი, áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ბურკჰარდ იენკეპროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ ედვარდ áƒšáƒ áƒáƒ›áƒ˜áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უზენაესი სასამართლოს ყოჀილი მოსამართლე, პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ დავით áƒĄáƒŁáƒšáƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒ«áƒ”áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლოს მოსამართლე, პროჀ. áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ მერაბ ჱურავა

მთავარი áƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜áƒáƒĄáƒ˜áƒĄáƒąáƒ”áƒœáƒąáƒ˜ ანრი ოჼანაჹვილი (თსუ), LL.M. (იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი)

DEUTSCH-GEORGISCHE STRAFRECHTSZEITSCHRIFT

ჹინაარსი

წინასიჱყვაობა 1

სჱაჱიებისისჼლისსამართლებრივი სასჯელის áƒȘáƒœáƒ”áƒ‘áƒáƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ., საპაჱიო დოჄ. (áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš-ამერიკული უნივერსიჱეჱი) ოთარ გამყრელიძე 3

აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ›áƒáƒœáƒáƒžáƒáƒšáƒ˜áƒáƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ., საპაჱიო დოჄ. (თსუ) ჰაინერ ალვარჱი, იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი 9

აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ანგლო-ამერიკული სისჼლის სამართლის მიჼედვითასისჱენჱ-áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ. ირინე áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, თსუ 16

გადაწყვეჱილებების áƒ™áƒáƒ›áƒ”áƒœáƒąáƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირებაგერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლო (BGH), 2015 წლის 10 ივნისის გადაწყვეჱილება, დოკუმენჱის ნომერი 2 StR 97/14, áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ ჟურნალჹი „სისჼლის სამართლის ადვოკაჱების áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒ›áƒ˜â€ (StraFo), 2015, 509áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ. ბერნდ ჰაინრიჼი, ჱუბინგენის უნივერსიჱეჱი 21

წიგნების რეáƒȘენზიებიბაჩანა ჯიჹკარიანი, ევროპული სისჼლის სამართლის მნიჹვნელობა და მისი გავლენა áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜(საერთაჹორისო და ევროპული სისჼლის სამართლის სერია, ჹ. 6), გამომáƒȘემლობა ნომოსი, ბადენ-ბადენი, 283 გვ., 79 ევრო.სამართლის დოჄ. ანნეკე პეჱáƒȘჹე 32

სჼვადასჼვაანგარიჹი Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ მეორე áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრის ჹესაჼებ: „სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერება გაერთიანებულ ევროპაჹი”ასისჱენჱი ანრი ოჼანაჹვილი (თსუ), LL.M. (იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი) / სამართლის ასესორი მარიო ლუჹáƒȘე 35

„ჱრენერთა ჱრეინინგი” – áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ იურიდიული განათლების მომავლისათვის ჹეჱანილი წვლილი*სამართლის დოჄ. მარჱინ პიაáƒȘენა 40

Page 2: 1/2016 - dgstz.de

áƒĄáƒáƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒȘიო კოლეგიაპროჀ. დოჄ. საპაჱიო დოჄ. ჰაინერ ალვარჱიბრემენის მიწის სასამართლოს კოლეგიის თავმჯდომარე ყოჀილი მოსამართლე, დოჄ. ბერნდ ასბროკიბრემენის რაიონული სასამართლოს ვიáƒȘე-პრეზიდენჱი ელენ ბესჱიგერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს ყოჀილი მოსამართლე, დოჄ. áƒáƒ„áƒĄáƒ”áƒš áƒ‘áƒáƒ”áƒąáƒąáƒ˜áƒźáƒ”áƒ áƒ˜áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე, პროჀ. დოჄ. ნინო áƒ’áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒąáƒáƒ«áƒ”áƒáƒĄáƒáƒȘირებული პროჀ. დოჄ. ირაკლი დვალიძეპროჀ. დოჄ. მარჱინ პაულ ვასმერიასოáƒȘირებული პროჀ. დოჄ. გიორგი თუმანიჹვილი LL.M. (ბერლინი)გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს ყოჀილი ვიáƒȘე პრეზიდენჱი, დოჄ. ბურკჰარდ იენკეადვოკაჱი დავიდ áƒ™áƒáƒœáƒ áƒáƒ“áƒ˜áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უზენაესი სასამართლოს ყოჀილი მოსამართლე, პროჀ. დოჄ. თამარ ლალიაჹვილიასისჱენჱ-პროჀ. დოჄ. ლავრენჱი მა჊ლაკელიძეპროჀ. დოჄ. Ⴤეთევან მჭედლიჹვილი-ჰედრიჼი LL.M. (áƒ€áƒ áƒáƒ˜áƒ‘áƒŁáƒ áƒ’áƒ˜)ასისჱენჱი ანრი ოჼანაჹვილი LL.M. (იენა)დოჄ. ანნეკე პეჱáƒȘლედოჄ. მარჱინ პიაáƒȘენადოჄ. ეროლ პოლრაიჼიადვოკაჱი დოჄ. იოანა áƒ áƒ˜áƒœáƒ©áƒ”áƒáƒœáƒŁ LL.M. (ვაჹინგჱონი)áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უზენაესი სასამართლოს ყოჀილი მოსამართლე, პროჀ. დოჄ. დავით áƒĄáƒŁáƒšáƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒ«áƒ”áƒąáƒ”áƒ áƒ”áƒ–áƒ ჱალჰამერი áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლოს მოსამართლე, პროჀ. დოჄ. მერაბ ჱურავაასოáƒȘირებული პროჀ. მორის ჹალიკაჹვილი LL.M. (ჰამბურგი)პროჀ. დოჄ. ედვარდ ჹრამიასისჱენჱ-პროჀ. დოჄ. თემურ áƒȘáƒ„áƒ˜áƒąáƒ˜áƒšáƒ•áƒ˜áƒšáƒ˜áƒáƒĄáƒ˜áƒĄáƒąáƒ”áƒœáƒą-პროჀ. დოჄ. ლევან ჼარანაული ასისჱენჱი მაკა ჼოდელი LL.M. (áƒ€áƒ áƒáƒ˜áƒ‘áƒŁáƒ áƒ’áƒ˜)ასოáƒȘირებული პროჀ. დოჄ. ბაჩანა ჯიჹკარიანი LL.M. (მიუნჼენი)პროჀ. დოჄ. მარჱინ ჰეგერიპროჀ. დოჄ. ბერნდ ჰაინრიჼი

1/2016გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალიDEUTSCH-GEORGISCHE STRAFRECHTSZEITSCHRIFT

ჟურნალის პირველი გამოáƒȘემის სამუჹაო áƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒ˜áƒ—áƒáƒ áƒ’áƒ›áƒáƒœáƒ˜:ასისჱენჱი თამარ ბერიჹვილი LL.M. (კიოლნი)ჟაჹია თანდილაჹვილი LL.M. (პოჱსდამი)რუსუდან მიჄელალვილი LL.M. (პასაუ)ასისჱენჱი ანრი ოჼანაჹვილი LL.M. (იენა)დავით áƒ©áƒ˜áƒźáƒšáƒáƒ«áƒ” LL.M. (ბერლინი)ასოáƒȘირებული პროჀ. დოჄ. ბაჩანა ჯიჹკარიანი LL.M. (მიუნჼენი)

სამეáƒȘნიერო áƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš ენაზე და თარგმანის áƒ™áƒáƒ áƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒ:ასისჱენჱ-პროჀ. სამართლის დოჄ. თემურ áƒȘáƒ„áƒ˜áƒąáƒ˜áƒšáƒ•áƒ˜áƒšáƒ˜áƒšáƒ”áƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ სისჼლის სამართალჹი იზა áƒ™áƒ”áƒšáƒ”áƒœáƒŻáƒ”áƒ áƒ˜áƒ«áƒ”

სამეáƒȘნიერო áƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒ გერმანულ ენაზე და თარგმანის áƒ™áƒáƒ áƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒ:სამართლის დოჄ. მარჱინ პიაáƒȘენასამართლის ასესორი მარიო ლუჹáƒȘე

პირველ გამოáƒȘემაზე პასუჼისმგებელი პირი და საბოლოო რედაჄáƒȘიული კონჱროლი:ჟურნალის მთავარი áƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜, ასისჱენჱი ანრი ოჼანაჹვილი LL.M. (იენა)

áƒąáƒ”áƒ„áƒœáƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ მჼარდაჭერა: გვანáƒȘა áƒ›áƒáƒźáƒáƒ—áƒáƒ«áƒ”

Page 3: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

1

წინასიჱყვაობა*

áƒ«áƒ•áƒ˜áƒ áƒ€áƒáƒĄáƒ მკითჼველო,

áƒ—áƒ„áƒ•áƒ”áƒœáƒĄ ეკრანებზე, áƒ—áƒ„áƒ•áƒ”áƒœáƒĄ თვალწინ, იჹლება áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš-გერმანული სისჼლის სამართლის ჟურნა-ლის („DGStZ”) პირველი გამოáƒȘემა. ამ ჟურნალის გამომáƒȘემლების მიზანია, Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის იურისჱებს ჹორის ინსჱი-ჹუáƒȘიურად უზრუნველყოს მეáƒȘნიერული და ასე-ვე áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒšáƒ˜ საკითჼების ირგვლივ აზრთა ურ-თიერთგაáƒȘვლა, რომლის მიჩწევა áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ ერთობლივად, ორივე ენაზე პერიოდულად გამო-áƒȘემული და ისეთი áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒ›áƒ˜áƒĄ საჹუალებით, რომლის წაკითჼვა ყველგან – და არა მჼოლოდ ამ ორ Ⴤვეყა-ნაჹი – იჄნება áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜. გერმანელ და Ⴤართ-ველ სისჼლის სამართლის იურისჱებს, და ზოგადად იურისჱებს, ჹორის ჹინაარსობრივი ქაჟიქ ურთიერ-თგაáƒȘვლას ყველა დონეზე დიდი ჼნის ისჱორია გააჩნია. სჱუდენჱური გაáƒȘვლითი სემინარებისა და áƒĄáƒáƒ–áƒáƒ€áƒźáƒŁáƒšáƒ სკოლების დონეზე ურთიერთთანამჹ-რომლობასთან ერთად, უკვე დიდი ჼანია მჭიდრო ურთიერთთანამჹრომლობა ჼორáƒȘიელდება ასევე სწავლების ჹემდგომ áƒĄáƒáƒ€áƒ”áƒźáƒŁáƒ áƒ–áƒ”. ასეთი იურიდი-ული ურთიერთგაáƒȘვლის áƒ—áƒ•áƒáƒšáƒĄáƒáƒ©áƒ˜áƒœáƒ მაგალითს წარმოადგენს DGStZ-იქ ამჟამინდელი მთავრი áƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜ (Schriftleiter). ანრი ოჼანაჹვილი ჩარ-თული იყო სჱუდენჱური გაáƒȘვლის სემინარების ორგანიზებაჹი, რომელიáƒȘ ჼორáƒȘიელდება ბერლი-ნური áƒ„áƒĄáƒ”áƒšáƒ˜áƒĄ – აჩმოსავლეთ-დასავლეთი – Ⴠარგ-ლებჹი ივანე ჯავაჼიჹვილის საჼელობის თბილისის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ უნივერსიჱეჱთან და ჹემდეგ კი, მან დაამთავრა იენის უნივერსიჱეჱის სამაგისჱრო პროგრამა; იგი ამჟამად ამთავრებს თავის áƒĄáƒáƒ“áƒáƒ„-ჱორო პროგრამას ბერლინის ჰუმბოლდჱის უნი-ვერსიჱეჱჹი. ასეთი ქაჟიქ გადაკვეთები არსებობს ასევე DGStZ-იქ გამომáƒȘემლების დონეზე. მერაბ ჱურავამ თავისი დისერჱაáƒȘია ასევე ბერლინჹი დაიáƒȘვა და ჹემდგომ, იგი გერმანიაჹი მოჩვაწეობ-და როგორáƒȘ áƒáƒšáƒ”áƒ„áƒĄáƒáƒœáƒ“áƒ áƒ” Ⴠონ ჰუმბოლდჱის პრო-áƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜. ჰაინერ ალვარჱს – იენიდან, რომელიáƒȘ არიქ Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის იურისჱთა პირველი áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ კონჀერენáƒȘიიქ (Strafrechtslehrertagung) ორგანიზაჱორი და ჏არ-

მოდგენილ პირველ გამოáƒȘემაჹი გერმანული ქჹა-ჹიიქ ავჱორი, ივანე ჯავაჼიჹვილის საჼელობის თბილისის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ უნივერსიჱეჱმა სამი წლის წინ მიანიჭა საპაჱიო áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ˜áƒĄ წოდება.

áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš და გერმანულ სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერებას ურთიერთთანამჹრომლობის უკვე დიდი ჼნის ისჱორია გააჩნია, მიუჼედავად იმისა, რომ ასეთი თანამჹრომლობა, უპირველეს ყოვლისა გერმანიაჹი, არ იყო ყოველთვის áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ›áƒ©áƒœáƒ”áƒ•áƒ˜. ამის მაგალითია მე-20 საუკუნის 80-იან წლებჹი არსე-ბული ინჱენსიური გერმანულ-რუსული áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜-ებები სისჼლის სამართლის áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒšáƒ˜, რომლებჹიáƒȘ, რუსული მჼრიდან áƒ©áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ იყვნენ áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒ˜ თბილისიდან. დასავლეთ-გერმანული ჹეჼედულება იმ წლების „საბჭოთა” სისჼლის სამართალზე, ნიჹ-ნავდა უპირველეს ყოვლისა, ასევე, áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ ქიქ-ჼლის სამართლის მეáƒȘნიერების ჹესაჼებ წარმოდ-გენის არსებობას. მაჹინდელ აჩმოსავლეთ გერმა-ნიაჹი კი, ივანე ჯავაჼიჹვილის საჼელობის თბილი-ქიქ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ უნივერსიჱეჱთან სამეáƒȘნიერო áƒ™áƒáƒœáƒąáƒáƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დამყარების თვალსაზრისით წამყვან ადგილს, უპირველეს ყოვლისა, იკავებდა იენის უნივერსიჱეჱი. სწორედ აჄედან წარმოიჹვა ამ ორ უნივერსიჱეჱს ჹორის დჩემდე არსებული მჭიდრო სამეáƒȘნიერო თანამჹრომლობა. ბერლინური თვალ-თაჼედვით áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ თვალი გადავავლოთ კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ ჹორეულ წარსულს და გავიჼსენოთ დჩემდე áƒ›áƒĄáƒáƒ€áƒšáƒ˜áƒáƒšáƒ˜ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ’áƒáƒœáƒ—áƒ„áƒ›áƒŁáƒšáƒ˜ ბერლინე-ლი áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜ სისჼლის სამართალსა და საერთა-ჹორისო სამართალჹი – ჀრანáƒȘ Ⴠონ ლისჱი, რო-მელმაáƒȘ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ დამო-უკიდებლობის პირველად გამოáƒȘჼადების უაჼლოეს პერიოდჹივე, კერძოდ, 1918 წლის აგვისჱოს თვეჹი დაწერა სამართლებრივი დასკვნა, რომელჹიáƒȘ მან დაასაბუთა თუ რიქ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ” უნდა ეჩიარები-ნა გერმანიის იმპერიას აჼალგაზრდა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ ქა-áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ დამოუკიდებლობა.

წარსულის გაჼსენება წესით საკმარისი უნდა იყოს. აჼალი კი DGStZ-იქ სამომავლო áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹესაჼებ, რომელმაáƒȘ უნდა უზრუნველყოს áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš და გერმანულ სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერებას ჹორის, უპირველეს ყოვლისა, პირადი თუ საუნი-ვერსიჱეჱო Ⴠორმით დჩემდე არსებული ურთიერ-

* წინასიჱყვაობა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒáƒ“ თარგმნა ასისჱენჱმა ანრი ოჼანაჹვილმა.

Page 4: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

2

წინასიჱყვაობა

თგაáƒȘლითი ურთიერთობების გამყარება და მისი ჹემდგომი განვითარებისთვის ინსჱიჱუáƒȘიონა-ლური áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹეთავაზება. წარმოდგენილი პირველი გამოáƒȘემა áƒšáƒ”áƒáƒĄáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ áƒ›áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒŁáƒš áƒ˜áƒ„áƒœáƒáƒĄ იმის პროჱოჱიპად, თუ როგორი სჱილით áƒ˜áƒ€áƒŁáƒœáƒ„-áƒȘიონირებს ჟურნალი სამომავლოდ. დოგმაჱიკურ სჱაჱიებთან ერთად (ამ გამოáƒȘემაჹი დაწყებული áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის საჼელოვანი ჏არ-მომადგენლის ოთარ áƒ’áƒáƒ›áƒ§áƒ áƒ”áƒšáƒ˜áƒ«áƒ˜áƒĄ სჱაჱიით, ჹემდ-გომ აუáƒȘილებელი მოგერიების ჹესაჼებ სჱაჱიებით áƒ’áƒáƒ’áƒ áƒ«áƒ”áƒšáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜, როგორáƒȘ გერმანული ასევე Ⴤარ-თული გადმოსაჼედიდან) გამოჄვეყნდება ყველა იქ ჱიპიური კაჱეგორია, რომელიáƒȘ აჼასიათებს იური-დიულ áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒš ჟურნალებს: წარმოდგენილი იჄნება სასამართლო გადაწყვეჱილებები და მათი ანალიზი, რეáƒȘენზიები და áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜-ებების ჹესაჼებ წერილები და ასევე áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სიაჼლეები. ამდენად, ჟურნალის ამოáƒȘანა იჄნება აგრეთვე, რომ მოაჼდინოს áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš-გერმანული მრავალმჼრივი áƒ™áƒáƒœáƒąáƒáƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹეკავჹირება და ორმ-ჼრივი áƒĄáƒáƒ˜áƒœáƒ€áƒáƒ áƒ›áƒáƒȘიო áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒ›áƒ˜áƒĄ ჹეთავაზება, ვინა-იდან მრავალი ასეთი კავჹირები ერთმანეთის პარა-ლელურად და ნაწილობრივ „ერთმანეთის გვერდის ავლით” ჼორáƒȘიელდება, რაáƒȘ სამწუჼარო ჀაჄჹია.

დაბოლოს, ჩვენ – გამომáƒȘემლებს – გვსურს გუ-ლითადი მადლობა გადავუჼადოთ ყველა იმ პირს, ვინáƒȘ წვლილი ჹეიჱანა წარმოდგენილი პირველი გამოáƒȘემის გამოჄვეყნებალი და რომლებიáƒȘ სამო-მავლოდაáƒȘ იჄნებიან ამ პროáƒȘესჹი áƒ©áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜. ამ გამოáƒȘემის ავჱორებთან და áƒĄáƒáƒ áƒ”áƒ“áƒáƒ„áƒȘიო áƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒ—áƒáƒœ ერთად, განსაკუთრებით მთარგმნელობით áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜-ანობაჹი áƒ©áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სამუჹაო áƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒ˜áƒĄ წევრებთან ერ-თად, ისევე როგორáƒȘ ანრი ოჼანაჹვილი, რომელმაáƒȘ თავისი დაუჩალავი ჹრომით áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ გაჼადა წარმოდგენილი გამოáƒȘემის გამოჄვეყნება, განსა-კუთრებულ აჩნიჹვნას იმსაჼურებს საერთაჹორი-სო სამართლებრივი თანამჹრომლობის გერმანული Ⴠონდი (IRZ), რომელიáƒȘ áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ áƒ€áƒ˜áƒœáƒáƒœáƒĄáƒŁáƒ  მჼარ-დაჭერას აჼორáƒȘიელებს და აგრეთვე ივანე ჯავა-ჼიჹვილის საჼელობის თბილისის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ უნი-ვერსიჱეჱის იურიდიული áƒ€áƒáƒ™áƒŁáƒšáƒąáƒ”áƒąáƒ˜, რომელიáƒȘ იჄნება áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ მჼარდამჭერი. თჄვენ ყველას გიჼდით დიდ მადლობას! DGStZ-ი იჄნება იმის დას-ჹური, რომ იქ áƒ—áƒ„áƒ•áƒ”áƒœáƒĄ გარჯას ნამდვილად იმსაჼუ-რებდა. დიდი სიჼარულით ველოდებით ჟურნალის მკითჼველისგან ჹემოთავაზებებს.

ჟურნალის გამომáƒȘემლები

Page 5: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

3

სისჼლისსამართლებრივი სასჯელის áƒȘნება*

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ., საპაჱიო დოჄ. (áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš-ამერიკული უნივერსიჱეჱი) ოთარ გამყრელიძე**

I. ჹესავალი

საყოველთაოდ áƒȘნობილია, რომ სასჯელი არიქ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ სისჼლის სამართლის კანონით დადგენილი áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ, რომელიáƒȘ დამნაჹავის მიმართ გამოიყენება. სასჯელი, დანა-ჹაულის áƒȘნებასთან ერთად, სისჼლის სამარ თლის ძირითადი áƒȘნებაა. მაგრამ, დანაჹაულის áƒȘნებისა-გან განსჼვავებით, სასჯელის მეáƒȘნიერულად და-მუჹავებული ზოგადი áƒȘნება სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒšáƒ˜1 მოáƒȘემული არა áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ. áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-ლი გვჼვდება მჼო ლოდ სასჯელთა áƒȘალკეული საჼეების ჩამონათვალი და მოáƒȘე მულია მათი გან-საზჩვრებები. წინამდებარე ქჹაჹია სწორედ ქაქ-ჯელის áƒȘნებას ეძ჊ვნება და მოáƒȘემულია აგრეთვე ბრალის, როგორáƒȘ სასჯელის áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒ áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•-ლის, განსაზჩვრებაáƒȘ.

II. სასჯელის áƒȘნება

დანაჹაული და სასჯელი, ეს ორი ურთიერთ-საპირისპირო áƒȘნებებია. ადა მი ა ნი ქჩა დის დანა-ჹაულს, რითაáƒȘ უპირისპირდება საზოგადოებას, áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ, ჼოლო საჼელ áƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ მის მიმართ იყე-ნებს áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ, რომელიáƒȘ დამნაჹავის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”-ბებს ზჩუდავს.

გარდა ამისა, კანონმდებლობით დადგენილია დამნაჹავის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹეზ ჩუდვის მიზნები. ქა-

1 áƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜ ჹემოკლებულია როგორáƒȘ სსკ.

áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ 39-ე მუჼლის თანაჼ მად „სას-ჯელის მიზანია სამართლიანობის აჩდგენა, აჼალი დანაჹაულის თავიდან აáƒȘილება და დამნაჹავის რე-სოáƒȘიალიზაáƒȘია”. როგორáƒȘ აჄედან áƒ©áƒáƒœáƒĄ, ადა მიანის (დამნაჹავის) áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹეზჩუდვა სამ მიზანს ისაჼავს.

პირველი მიზანი სამართლიანობის აჩდგენაა, რომელიáƒȘ წარსულისაკენ არიქ მიმართული. უნდა აჩდგეს იქ მდგომარეობა, რაáƒȘ დამნაჹავემ თავი-ქი ჄáƒȘევით ჹეáƒȘვალა. ეს საკითჼი, რასაკვირველია, პირდაპირი მნიჹვნელობით არ ლეიძლება გავი გოთ. ბევრ ჹემთჼვევაჹი სამართლიანობას იმ მნიჹვნე-ლობით ვეჩარ აჩადგენ, რო გორáƒȘ ეს áƒ©áƒ•áƒ”áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ áƒ˜áƒ• ლეიძლება წარმოიდგინოს ადამიანმა. მაგალითად, მოკ ლულს ვეჩარ გააáƒȘოáƒȘჼლებ, მაგრამ მკვლელის დასჯა, მისთვის ერთგვარი სამა გი ე როს გადაჼდა, მოკლული ადამიანის აჼლობლებისათვის დამჹვი-დების áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒ.

მეორე მჼრივ, მკვლელის დასჯა სიმჹვიდის დამ-კვიდრების áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒĄ áƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ არა მარჱო დაზარა-ლებულის აჼლობლებისათვის, არამედ იქ დადები-თად áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒĄ საზოგადოების სჼვა წევრებზეáƒȘ. დამნაჹავის დაუსჯელობა áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ”áƒĄ áƒŁáƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ მთელ საზოგადოებას, რადგან დაუსჯელობა ათამამებს დამნაჹავეს და აჼალი დანა ჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄáƒáƒ™áƒ”áƒœ áƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ«áƒ’áƒ”áƒ‘áƒĄ არა მარჱო მას, არამედ სჼვასაáƒȘ.

სსკ-იქ 39-ე მუჼლის თანაჼმად დამნაჹავის დას-ჯიქ, სასჯელის გამოყენების მეორე მიზანია აჼალი დანაჹაულის თავიდან აáƒȘილება. როგორáƒȘ აჼლა ვთჄვით, დამნაჹავის დასჯა არა მარჱო ჏არ ქუ ლი-ქა კენ, არამედ მომა ვლისკენაáƒȘ არიქ მიმართული. დამნაჹავის დასჯა áƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ ყველას, რომ და-ნაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ჹემთჼვევაჹი იგი დაუსჯელი არ დარჩება. ამ მჼრივ, ქაქ ჯელის გამოყენება მომა-ვალჹი დანაჹაულებრივი áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გავ რáƒȘე ლების ერთგვარი ჹემაკავებელი áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒáƒ.

სასჯელის მესამე მიზანი 39-ე მუჼლის თანაჼ-მად არიქ დამნაჹავის „რესო áƒȘია ლი ზაáƒȘია”, რაáƒȘ ნიჹნავს დამნაჹავის საზოგადოებაჹი დაბრუნებას. დამნაჹავე, როáƒȘა დანა ჹაულს áƒĄáƒ©áƒáƒ“áƒ˜áƒĄ, უპირისპირ-

* ეს ქჹაჹია წარმოადგენს მოჼსენების გადამუჹავებულ ვერსიას, რომელიáƒȘ 2015 წლის 12 ნოემბერს თინათინ წერეთლისა და ვლადიმერ მაყაჹვილის დაბადების 110-ე წლისთავისადმი მიძ჊ვნილ სამეáƒȘნიერო კონჀერენáƒȘიაზე წავიკითჼე. ქჹაჹიალი გათვალისწინებულია 2015 წლის დეკემბრის ბოლომდე არსებულ საკანონმდებლო მდგო-მარეობა.** ავჱორი არიქ თსუ თინათინ წერეთლის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ და სამართლის ინსჱიჱუჱის სისჼლის სამართლისა და კრიმინოლოგიის áƒ’áƒáƒœáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”áƒšáƒ˜.

Page 6: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

4

ოთარ გამყრელიძე

დება საზოგადოებას, áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒĄ მის ქა჏ი ნააჩ მდე-გოდ. რაáƒȘ მეჱი იჄნება ასეთი დაპირისპირება ქა-ზოგადოების მიმართ, მით áƒŁáƒ€áƒ áƒ სუსჱდება საზო-გადოება, áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ და ვეჩარ ასრულებს თავის დანიჹნულებას. ამი ჱომ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒȘდილობს, რაáƒȘ ლეიძლება ჹეამ áƒȘიროს áƒȘალკეული პიროვ ნებე-ბის მჼრიდან áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒáƒ“áƒ›áƒ˜ დაპი რიქ პირების ჹემ თჼვე ვები. მით უმეჱეს, როáƒȘა ასეთი დაპირის-პირება დანაჹაულის ჩადენით ჼდება.

ქაქ ჯელი ერთ-ერთი იქ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒáƒ, რომელიáƒȘ სისჼლის სამართალჹი გამო იყე ნება. სისჼლის ქა-მართალჹი გვჼვდება აგრეთვე სჼვა ქაჟიქ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜-ებებიáƒȘ, როგო რიáƒȘაა, მაგალითად: 1. აჩმზრდელო-ბითი áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ ჩონის ძიე ბა და 2. სამედიáƒȘინო ჼასიათის áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ. თუმáƒȘა 2007 წლის 3 ივ ლისის კანო ნით იქ კარი, ქა-დაáƒȘ სამედიáƒȘინო ჼასიათის იძუ ლე ბითი მკურ ნა ლო-ბის დანიჹ ვნის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜ (101-ე-107-ე მუჼლებით) იყო გათვა ლის ჏ი ნებული, კოდეჄ სიდან მთლიანად ამო იჩეს. ამ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ერთგვარი ნაჹთი, დამა-ჼინ ჯებული Ⴠორმით, ჹენარ ჩუ ნებული იყო მჼო-ლოდ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ 34-ე მუჼლჹი.

ამ მუჼლის მიჼედვით, „თუ დანაჹაული ჹერაáƒȘ-ჼადმა პირმა ჩაიდინა, მაგრამ იგი áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ დაავადდა áƒ’áƒáƒœáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გამოჱანამდე, რიქ გამოáƒȘ არ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ ანგარიჹი გაუწიოს თავს ან áƒŁáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”-ლოს მას, პირი სასამართლოს მიერ áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒ áƒ“áƒ”áƒ‘áƒŁáƒš სასჯელს გამოჯანმრთელებამდე მოიჼდის ჹესაბა-მის სამედიáƒȘინო (სამკურნალო) დაწესებულებაჹი” (მე-3 ნაწილი).

როგორ ლეიძლება დამნაჹავე, რომელიáƒȘ განაჩე-ნის გამოჱანამდე ისე დაავადდა áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“, რომ „არ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ ანგარიჹი გაუწიოს თავს ან áƒŁáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«-ჩვანელოს მას”, სასჯელს იჼდიდეს. áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ 101-ე მუჼლით, რომელიáƒȘ 2007 წლის 3 ივ-ლისს áƒ’áƒáƒŁáƒ„áƒ›áƒ“áƒ, სასამართლოს ლეეძლო დაენიჹნა სამედიáƒȘინო ჼასიათის áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ, თუ „პირი დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ჹემდეგ Ⴠქი Ⴤი კურად დაავადდა, რაáƒȘ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒĄ ჼდის სასჯელის და-ნიჹვნას ან ა჊ქ რულებას” (იჟ. 1 ნაწილის „გ” პუნ-Ⴤჹი). ასე რომ, სრული უაზრობა იყო სსკ-იქ 34-ე მუჼლის 2007 წლის 3 ივლისის რედაჄáƒȘია.

თუმáƒȘა áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ áƒȘვლილებების პროეჄ ჱით, რომელიáƒȘ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ იუქჹიáƒȘიიქ სამინისჱროს კომისიამ აჼლაჼან ჹეი მუ ჹავა, 34-ე მუჼლის 2007 წლის 3 ივლისის რედაჄáƒȘია ასეთნა-ირად ჹეიáƒȘვალა: „პირს სისჼლისსამართლებრივი

პასუჼისმგებლობა არ დაეკისრება, თუ დანა ლაუ ლი ჹერა áƒȘჼად მა ჩაიდინა, მაგრამ áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ დაავად-და áƒ’áƒáƒœáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გამო ჱანამდე, რიქ გამოáƒȘ არ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«-ლია ანგარიჹი გაუწიოს თავს ან áƒŁáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”áƒšáƒáƒĄ მას” (21 ნაწილი).

სამწუჼაროდ, ამ áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒ— არ არიქ აჩდგენი-ლი áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ მე-6 კარის სჼვა მუჼლე-ბი. განსაკუთრებით გამოვყოჀ 101-ე მუჼლის მე-2 ნაწილს, რომლის მიჼედვით „ამ მუჼლის პირველ ნაწილჹი აჩნიჹნულ პირს სამედიáƒȘინო ჼასიათის áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ ენიჹნება მჼოლოდ მაჹინ, როდესაáƒȘ მისი áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ მდგომარეობა ქაჀრ-თჼეს áƒŁáƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ თვითონ მას ან სჼვას ანდა ჹეიáƒȘავს სჼვაგვარი ზიანის საჹიჹროებას”.

ამ მუჼლის ამოჩება სსკ-დან ყოვლად გაუმართ-ლე ბელი იყო, რადგან იქ დაკავჹირებულია ქიქჟ-ლისსამართლებრივი უმართ ლობის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ქაჀ-რთჼესთან. თუმáƒȘა არა მარჱო ეს მუჼლი, არამედ áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄ ლი უნდა ა჊ დგეს áƒ›áƒ”áƒ”áƒ„áƒ•áƒĄáƒ” კარი მთლიანად, რომელიáƒȘ 2007 წლის 3 ივლისის კანონით ამოიჩეს.

ჹემდეგი „საჼის სისჼლისსამარ თლებრივი ჩო-áƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒâ€, რომელსაáƒȘ სსკ ადგენს, არიქ აჩმზრდე-ლობითი áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ ჩო áƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ. ეს ჩონის ძიება გამოიყენება არასრულწლოვანი დამნაჹავის მიმართ. ქაჄარ თვე ლოს სსკ-იქ 90-ე მუჼლის მიჼედვით „არა სრულ წლო ვანი, რომელმაáƒȘ პირველად ჩაიდინა ნაკლებად მძიმე დანაჹაული, სასამართლომ ლეიძ ლება áƒ’áƒáƒáƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒáƒĄ ქიქჟ-ლისსამართლებრივი პასუჼის მგებ ლობისაგან, თუ áƒ›áƒ˜áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒ•áƒĄ, რომ მისი გამოსწორება მიზანჹეწონილია აჩმზრდელობითი áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ ჩო-áƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გამოყენებით”.

როგორáƒȘ ვჼედავთ, აჄაáƒȘ â€žáƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄâ€ საკითჼია წინ წამოწეული. თუ გავიჼ სე ნებთ 2007 წლის 3 ივ-ლისამდე არსებულ მდგომარეობას, áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒšáƒ˜ იყო გათვა ლის წინე ბული â€žáƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ მკურნალობა”, რაáƒȘ გამოიყენებოდა იმ áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ დაავა დე ბუ-ლის მიმართ, რომელიáƒȘ სისჼლისსამართლებრივ უმართლობას ჩაი დენდა. ასეთსავე â€žáƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄâ€ აუáƒȘილებლობას ვჼედავთ არასრულწლოვანის მი-მართ, რომელმაáƒȘ ნაკ ლებად მძიმე დანაჹაული ჩა-იდინა. ორივე ჹემთჼვევაჹი áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ სისჼლის-სამართლებრივი უმართლობის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ, რაქაáƒȘ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მჼრიდან ადა მიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ იძუ-ლებითი ჹეზჩუდვა მოსდევს.

ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ასეთსავე áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ— ჹეზჩუდვას ვჼედავთ ჩვენ ქაქ ჯე ლის დანიჹვნის

Page 7: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

5

სისჼლისსამართლებრივი სასჯელის áƒȘნება

დროსაáƒȘ. მაგრამ რა განსჼვავებაა áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ აჄ აჩნიჹნულ ჹემთ ჼვე ვებს ჹორის? თუ ერთ ჹემთჼ-ვევაჹი áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ დაავადებულის იძუ ლებით მკურ ნალობასთან, ჼოლო მეორე ჹემთჼვევაჹი არასრულწლოვანის იძუ ლებით ა჊ ზრდას თან áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”, სასჯელის გამოყენების დროს ჼდე-ბა დამ ნა ჹავის დასჯა, რითაáƒȘ მიზანმიმართულად იზჩუდება ადამიანის (დამნაჹავის) áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜. დააჼლოებით ასეა განსაზჩვრული სასჯელის áƒȘნე-ბა თანამედროვე áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სამარ თლებ რივ ლიჱე-რაჹურალი.

„სასჯელი როგორáƒȘ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ განსაკუთრებული áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ – ვკით ჼულობთ 1966 წელს მოსკოვჹი გამოáƒȘემულ სისჼლის სამარ-თლის საჼელ მძ჊ვა ნე ლოჹი – გამოიყენება ქაქა-მართლოს განაჩენით იმ პირის მიმართ, ვინáƒȘ და-ნაჹაული ჩაიდინა, მისი გამოსწორების და აჼალი დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ თავიდან აáƒȘილების მიზ ნით, როგორáƒȘ დამნაჹავის, ისე სჼვების მჼრიდან”.2 რო-გორáƒȘ ვჼედავთ, აჄ ქაქ ჯელის ორი ნიჹანია გამოკ-ვეთილი. პირველი იქ, რომ სასჯელი არიქ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”-ბითი áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ, რომელსაáƒȘ სასაამრთლო იყე-ნებს დამნაჹავის მიმართ. მეორე ნიჹანია ამ ჩონის-áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მიზნები.

კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ ჹეზჩუდულად არიქ განსაზჩვ-რული ეს áƒȘნება áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სამარ თლებ რივ ლიჱერა-ჹურალი. ამის ნიმუჹს წარმოადგენს 2007 წელს გა-მოáƒȘემული „სის ჼლის სამართლის ზოგადი ნაწილი” (áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”áƒšáƒ). აჄ ვკითჼულობთ: „ამრი გად, სასჯელის áƒȘნება áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ—áƒ„áƒ›áƒŁáƒšáƒ˜áƒĄ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ” ლეიძ-ლება ასე განვსაზჩვროთ: სასჯელი არიქ საჼელმ-áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ განსაკუთრებული áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ, რომელიáƒȘ ინიჹნება სასამართლოს განაჩენით და ლეეჀარდება დანაჹაულის ჩამდენ პირს და გამოიჼა-ჱება ამ პირისათვის სსკ-ით გათვალისწინებული áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ და áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჩამორთმევით ან ჹეზჩუდვით”.3

დააჼლოებით ასევე განსაზჩვრავს სასჯელის áƒȘნებას ირაკლი დვალიძეáƒȘ. „ამრი გად, სასჯელი არიქ – წერს იგი – áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ ჩო-áƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ, რომელიáƒȘ ქაჄარ თველოს საჼელით ინიჹ-

2 Д. О. Đ„Đ°Đœ-ĐœĐ°ĐłĐŸĐŒĐ”ĐŽĐŸĐČ, ĐČ ĐșĐœĐžĐłĐ”: ĐżĐŸĐŽ рДЎаĐșцОДĐč Н.И. За-ĐłĐŸŃ€ĐŸĐŽĐœĐžĐșĐŸĐČĐ°, ĐĄ.В. Đ‘ĐŸŃ€ĐŸĐŽĐžĐœĐ°, ĐŁĐłĐŸĐ»ĐŸĐČĐœĐŸĐ” праĐČĐŸ, часть ĐŸĐ±Ń‰Đ°Ń, 1966, стр. 318.3 áƒąáƒ§áƒ”áƒšáƒ”áƒšáƒ˜áƒáƒ«áƒ”, გიორგი, წიგნჹი: სისჼლის სამართლის ზო-გადი ნაწილი, áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”áƒšáƒ, 2007, გვ. 350.

ნება სასამართლოს გამამჱყუნებელი განაჩენით დანაჹაულის ჩადე ნისათვის...”4

რამდენად áƒĄáƒ áƒŁáƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒšáƒ˜áƒ სასჯელის áƒȘნების ასეთი განსაზჩვრება? ქაქ ჯელი რომ áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒáƒ და იქ დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒáƒĄ უკავჹირ-დება, აჄ სადავო არაჀერია. გასარკვევია მჼოლოდ იქ საკითჼი, რით განსჼვავდება ქაქ ჯელი ზემოთ განჼი ლული áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒáƒ’áƒáƒœ, რომლებსაáƒȘ ქაქა-მართლო ადა მიანს განუ საზჩვ რავს სისჼლისსამარ-თლებრივი უმართლობის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ჹემ თჼვევაჹი.

ამ კითჼვაზე, რასაკვირველია, დაუყოვნებლივ გვიპასუჼებენ, რომ სასჯელი ენიჹ ნება მჼოლოდ იმას, ვინáƒȘ დანაჹაული ჩაიდინა. დანაჹაული კი სამი ნიჹნისაგან ჹე დგება. ესენია: 1. სისჼლის სამართ-ლის კანონით გათვალისწინებული Ⴤმედება; 2. მარ-თლწინააჩმდეგობა და 3. ბრალი. აჄ დასაჼელებუ-ლი სამივე ნიჹანი აუáƒȘი ლე ბე ლია იმისათვის, რომ ადამიანის ჄáƒȘევა დანაჹაულად áƒ©áƒáƒ˜áƒ—áƒ•áƒáƒšáƒáƒĄ. თუმ-áƒȘა არიქ ჹემ თჼვე ვები, როáƒȘა პირველი ორი ნიჹანი áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ, მაგრამ არ áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ მესამე ნიჹანი – ბრალი.

სწორედ ბრალი არიქ იქ აუáƒȘილებელი ნიჹანი, რომელიáƒȘ ჩადენილი მართლსა წინააჩმდეგო Ⴤმე-დებისათვის (უმართლობისათვის) სასჯელის გა-მოყენების, დამ ნა ჹავის დასჯის áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒáƒĄ იძლევა. ასე რომ, სასჯელის გამოყენებას ჩადენი-ლი უმართლობისათვის ბრალის áƒȘნებასთან პირდა-პირი კავჹირი áƒáƒ„áƒ•áƒĄ. ამიჱომ აჄ ორიოდე, სიჱყვით ბრალის საკითჼს უნდა ჹევეჼოთ.

როგორáƒȘ áƒȘნობილია, თავდაპირველად ქიქჟ-ლის სამართლის მეáƒȘნიერებაჹი გაბა ჱონებული იყო ბრალის áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒáƒšáƒáƒ’áƒ˜áƒŁáƒ áƒ˜ თეორია, რომელიáƒȘ პირველად სადავო გაჼდა გერმანულ აზროვნებაჹი მე-19 საუკუნის 90-იან წლებჹი. გამოითჄვა მოსაზ-რება, რომ, თუ ბრალი არიქ დამნაჹავის áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ დამოკიდებულება ჹედეგისადმი, მაჹინ აუ áƒȘი ლებე-ლი მოგერიების დროს მომგერიებელს ბრალი ჰჄო-ნია, რადგან თავ დამ სჼმე ლის დაზიანების მიმართ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ დამოკიდებულება – განზრაჼვის Ⴠორმით. ამ სირთულის დაძლევა დაიწყო იმით, რომ ბრალის áƒȘნებაჹი თანდათანობით ჹემოიჱანეს ნორმაჱიული ელემენჱი. ამ თეორიის მიჼედვით ბრალი არიქ ისეთი Ⴠქი áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ დამოკი დე ბულება ჹედეგისადმი, რომელიáƒȘ გასაკიáƒȘჟია (ჹერეული თე-

4 დვალიძე, ირაკლი, სისჼლის სამართლის ზოგადი ნაწი-ლი, სასჯელი და დანაჹაულის სჼვა სისჼლისსამართლებ-რივი ჹედეგები, 2013, გვ. 14.

Page 8: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

6

ოთარ გამყრელიძე

ორია). საბოლოოდ მე-20 ქ. 30-იან წლებჹი გერმა-ნულ აზროვნებაჹი ჩამოყალიბდა ბრალის წმინდა ნორმაჱიული თეორია (ჰ. ველáƒȘელი), რომლის მი-ჼედვით ბრალი არიქ დამნაჹავის გაკიáƒȘჼვა ჩადენი-ლი უმართლობისათვის.

ბრალის ნორმაჱიულმა თეორიამ, მიუჼედავად საბჭოთა კავჹირჹი გაბა ჱო ნე ბული იდეოლოგიური სირთულეებისა, áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš მეáƒȘნიერებაჹიáƒȘ ნელ-ნე-ლა მოიკიდა áƒ€áƒ”áƒźáƒ˜. „ბრალი ნიჹნავს პირის გასაკიáƒȘჟ áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ  დამოკიდებულებას კანონით გათვალის-წინებული საზოგადოებრივად ქალილი áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒáƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ და მისი ჹედე გე ბისადმი”5 – წერდა თინათინ წერე-თელი. მართალია, აჄ ბრალის ჹერეულ თეო რიაქ-თან áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”, მაგრამ საბჭოური იდეოლოგი-ური წნეჼის თანდათანობითი ჹესუსჱების ჹედეგად ბრალის წმინდა ნორმაჱიული თეორიის დამკვიდ-რებას ჩვენლი ჼელს ა჊არაჀერი უჹლიდა. თუმáƒȘა ვერ ვიჱყვით, რომ ბრალის წმინდა ნორმაჱიული თეორია საბოლოოდ დამკვიდრდა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ ქიქჟ-ლის სამართლის მეáƒȘნიერებაჹი.

Ⴤართველმა მეáƒȘნიერებმა ყურადჩება მიაჄáƒȘიეს ერთ მეჱად მნიჹვნელოვან საკითჼს. თუ ბრალი გაკიáƒȘჼვაა, მაჹინ, სად არიქ მისი ადგილი? ვინ ვის კიáƒȘჼავს? თუ ბრალი არიქ „გაკიáƒȘჼვა”, მაჹინ, რო-გორáƒȘ ამას ლაჹა-გიორგი კუჱალია წერს: „ველáƒȘე-ლი ბრალს áƒ”áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒĄ არა დამნაჹავის, არამედ მოსა-მართლეთა áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒáƒšáƒ˜. ვის უნდა áƒ›áƒ˜áƒŁáƒ«áƒŠáƒáƒ“áƒ”áƒĄ ბრა-ლი მოáƒȘემული áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჩადენალი: მოსა მართლეს თუ გან ქაქ ჯელს. áƒȘჼადია, პირველს. და რადგან სინამდვილეჹი სისჼლისსამართლებრივი პასუ ჟიქ-მგებ ლობა ეკისრება არა მოსა მართლეს, ბრა ლის áƒ€áƒ˜áƒœáƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ მოდელი, სჼვა ყოვე ლი ვესთან ერთად, ბრალის სისჼლისსამარ თლებ რივი პასუჼისმგებლო-ბის აუáƒȘი ლებელ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒšáƒáƒ“ áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒáƒȘაა”.6

ამ მოსაზრებაზე დაყრდნობით áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜ გ. ნაჭყებია ასკვნის, რომ „რეა ლურად კი, „ბრა-ლი” დანაჹაულის ჩამდენი პირის თავჹია, როგორáƒȘ საჼელ áƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ წინაჹე მისი უპასუჼისმგებლობის გამოჼაჱულება”...7

5 იჟ. áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ ქქრ სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ კომენჱარები, 1976, გვ. 14.6 კუჱალია, ლაჹა-გიორგი, ნორმაჱივიზმის აჼლებური გა-გების áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ áƒáƒĄáƒžáƒ”áƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜, ქაჄარ თ ველოს აჼალგაზრ-და იურისჱთა ასოáƒȘიაáƒȘია, „ალმანაჼი”, 1998, №16, 12.7 ნაჭყებია, გურამ, áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒšáƒ˜ რეკომენდაáƒȘიები ქაჄარ-თველოს სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ ზოგად ნაწილ-ლი, 2015, გვ. 101.

საბოლოოდ უნდა áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒĄ, რომ გაკიáƒȘჼვის áƒȘნე-ბა მაინáƒȘ არ ლეიძლება ამო ვიჩოთ ქიქ ჟ ლის სამარ-თლის პრობლემაჱიკიდან. საჭიროა მჼოლოდ მო-ინაჼოს მისი ადგილი áƒȘნებათა სისჱემაჹი. მეორე მჼრივ, იქიáƒȘ უნდა ვთჄვათ, რომ, თუ გაკიáƒȘჼვა ბრა-ლის ნიჹანი არ არიქ, მაჹინ როგორ განვსაზჩვროთ ბრალის áƒȘნება?

ამ კითჼვებზე პასუჼის გასაáƒȘემად საჭიროდ მიგვაჩნია, ერთმანეთისაგან გავ მიჯ ნოთ ადამიანთა ორგვარი áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒ. ეს არიქ, ერთი მჼრივ, დამნა-ჹავის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜ ანობა, რომელიáƒȘ áƒĄáƒ©áƒáƒ“áƒ˜áƒĄ დანაჹაულს, ესე იგი სისჼლის სამართლის კანო ნით გათვა ლის-წინებულ, მართლსაწინააჩმდეგო და ბრალეულ áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ, და, მეორე მჼრივ, მოსამართლის ქაჄ-მიანობა, რომელიáƒȘ დამნაჹავეს განუსაზჩვრავს სასჯელს. ამ ორი ქაჟიქ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒ˜áƒ“áƒáƒœ, რომელჹი მოიაზრება გაკიáƒȘჼვა? áƒȘჼადია, ეს áƒȘნება მოიაზრე-ბა მოსამართლის და არა დამნაჹავის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒáƒšáƒ˜. დამნაჹავე თავის თავს ჼომ არ გაკიáƒȘჼავს! ასე რომ, გაკიáƒȘჼვა დამნაჹავის ქაჄ მი ა ნობის áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒ—áƒ˜ ჹე-Ⴠა სებაა და ამას áƒĄáƒ©áƒáƒ“áƒ˜áƒĄ მოსამართლე გამამჱყუნე-ბელი áƒ’áƒáƒœáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გამოჱანით. აჄედან ლეიძლება და-ვასკვნათ, რომ გაკიáƒȘჼვა სასჯელის ნიჹანია და არა დანაჹაულის.

მაგრამ აჼლა ისმება კითჼვა: თუ გაკიáƒȘჼვა არ არიქ დანაჹაულის áƒȘნებაჹი და იქ სასჯელის ნიჹანია, მაჹინ როგორ განვ საზჩვროთ ბრალის áƒȘნება? ბრა-ლის áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒáƒšáƒáƒ’áƒ˜áƒŁáƒ áƒ˜ თეორია, როგორáƒȘ ვნაჼეთ, ალ-კარად მიუჩებელი ა჊მოჩნდა. ბრალის ნორმაჱიულ თეორიასაáƒȘ გამოაჩნდა ქუქჹი მჼარეები. ამიჱომაáƒȘ ამ საკითჼს აჼლებური მიდგომა სჭირდება.

ამ ბოლო დროს áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš იურიდიულ ლიჱერა-ჹურალი გ. ნაჭყებიამ გამოთ Ⴤვა მოსაზრება, რომ „ბრალი არიქ ნორმაჱიულად დადგენილი ვალ დე-ბულე ბი სად მი áƒĄáƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ უპასუჼისმგებლო დამო-კიდებულება, როგორáƒȘ ანჱი საზო გა დოებ რივი Ⴤმე-დების áƒĄáƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ მიზეზი, რომელიáƒȘ ნეგაჱიური პასუჼის მგებ ლობის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒ.”8 თუმáƒȘა რაქ ნიჹ-ნავს ეს უპასუჼისმგებლობა. კერძოდ, რაქ ემყარე-ბა იქ და ვინ ადგენს ამ უპასუჼისმგებლობას, დასა-ჼელებული ნაჹ რო მიდან ნათლად არ áƒ©áƒáƒœáƒĄ.

ჩვენი აზრით, ბრალი არიქ სისჼლის სამართლის კანონით გათვა ლის ჏ი ნებული მართლსაწინააჩმ-დეგო áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ, ესე იგი უმართლობის áƒ©áƒáƒ›áƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ

8 ნაჭყებია, გურამ, სისჼლის სამართალი, ზოგადი ნაწილი, 2011, გვ. 362.

Page 9: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

7

სისჼლისსამართლებრივი სასჯელის áƒȘნება

„სჼვაგვარად ჄáƒȘევის áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒâ€. უმართლო-ბის ჩამდენი მაჹინ áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒĄ ბრალეულად, რო áƒȘა მას ლეეძლო არ ჩაედინა ეს უმართლობა და მან ეს áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ« ლებლობა არ გამო ი ყენა. სწორედ ეს áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«-ლებლობა არიქ სასამართლოს მჼრივ უმართლობის áƒ©áƒáƒ›áƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გაკი áƒȘჼვის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜.9 ეს დებულება პირდაპირ გამომდინარეობს მოჄმედი კანონმდებ-ლობიდან.

áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ 34-ე მუჼლის თავდაპირ-ველი რედაჄáƒȘიიქ თანაჼმად, áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ დაავადე-ბულს ჩადენილი მართლსაწინააჩმდეგო Ⴤმედება არ ჹეერაáƒȘჼება ბრალად, თუ მას ამ áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჩა-დენის დროს „არ ლეეძლო გაეáƒȘნობიერებინა თავისი áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მართლწინააჩმდეგობა ან თუმáƒȘა ლეეძ-ლო მისი გაáƒȘნობიერება, მაგრამ არ ჰჄონდა უნარი ემოჄმედა სჼვაგვარად” (1 ნაწილი). აჄედან პირდა-პირ áƒ©áƒáƒœáƒĄ, რომ ბრალი არიქ ადამიანის „სჼვაგვარად áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ უნარი”, áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ« ლებლობა. მართალია, ეს სიჱყვები 2005 ჏. 16 დეკემბრის კანონით ქრუ-ლიად დაუ საბუთებლად სჼვა სიჱყვებით ჹეáƒȘ ვა-ლეს, მაგრამ ამით არსებითად არაჀერი იáƒȘ ვლება. დჩევანდელი რედაჄáƒȘიით áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ დაავადე-ბული ჹეურაáƒȘჟია იმ ჹემ თჼვევაჹი, როáƒȘა áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ დროს მას „არ ლეეძლო გაეáƒȘნობიერებინა თავისი áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ ჼასიათი ან მართ-ლწინააჩმდეგობა ანდა áƒ”áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”áƒšáƒ მის თვის”. სიჱყვები „ანდა áƒ”áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”áƒšáƒ მისთვის” აზრობ-რივად არაჀრით არ განსჼვავდება ქიჹ ყვე ბი საგან „არ ჰჄონდა უნარი ემოჄმედა სჼვაგვარად”.

ერთი სიჱყვით, მოსამართლეს მჼოლოდ მაჹინ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ გამოიჱანოს გამამ ჹყუ ნებელი განაჩენი, როáƒȘა დაადგენს, რომ უმართლობის áƒ©áƒáƒ›áƒ“áƒ”áƒœáƒĄ ლეეძ-ლო ემოჄმედა სჼვა გვარად და არ ჩაედინა ეს უმარ-თლობა. ასეთ დროს მოსა მარ თ ლე დამნაჹავეს აკის-რებს პასუჼისმგებლობას, რაáƒȘ ნიჹნავს, უპირველეს ყოვ ლისა, მის გაკიáƒȘჼვას. ვინა იდან გაკიáƒȘჼვა მოსა-მართლის მჼრი დან დამნაჹავის ჄáƒȘევის áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒ—áƒ˜ ლეჀა სე ბაა, ეს იმას ნიჹნავს, რომ გაკიáƒȘ ჼვა სასჯე-ლის ერთ-ერთი ნიჹანია, რომელსაáƒȘ áƒ”áƒ€áƒŁáƒ« ნება ქაქ-ჯელის სჼვა ნიჹ ნები.

9 დაწვრილებით ამ საკითჼზე იჟ. გამყრელიძე, ოთარ, ჹე-რაáƒȘჼვის პრობლემა სისჼლის სამართალჹი და ბრალის ნორმაჱიული áƒȘნების დასაბუთების áƒȘდა, ჟურ. „ადამი-ანი და კონსჱიჱუáƒȘია”, 2002, №3, 65-78; დასაჼელებუ-ლი ჟურნალი, 2002, №4, 78-90; ჱურავა, მერაბ, სისჼლის სამართალი, ზოგადი ნაწილი, დანაჹაულის მოძ჊ვრება, 2011, გვ. 411.

ზემოთ ჩვენ ჩამოვაყალიბეთ სისჼლისსამართ-ლებრივი სასჯელის ორი ნიჹანი. ესენია:

1. დამნაჹავის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹეზჩუდვა, რომელიáƒȘ კანონმდებლის მიერ დად გე ნილ წესს ეჄვემდება-რება და 2. ამ áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹეზჩუდვის მიზნები, რომლებიáƒȘ ასევე კანონითაა დადგენილი. თუ ამ ნიჹნებს მოსამართლის მიერ დამნაჹავის გაკიáƒȘჼვის ნიჹანსაáƒȘ მივამაჱებთ, ლეგვიძლია სასჯელის áƒȘნება ასე გან ვ საზ ჩვროთ: „სასჯელი არიქ მოსამართლის მიერ დამნაჹავის გაკიáƒȘჼვა, რომელიáƒȘ მისი (დამნა-ჹავის) áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მიზანმიმართული ჹეზჩუდვის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒâ€. გაკიáƒȘჼვა, საყვედური, ესე იგი დამ-ნაჹავის ჄáƒȘევის áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒ—áƒ˜ áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ სასჯელის აუáƒȘილებელი ნიჹანია. დამნაჹავის დასჯა მისი ჄáƒȘე-ვის გაკიáƒȘჼვაა.

თავის მჼრივ, გაკიáƒȘჼვას გააჩნია ჼარისჼები – დამნაჹავის მეჱად ან ნაკ ლებად გაკიáƒȘჼვა, რაáƒȘ ჩა-დენილ დანაჹაულზეა დამოკიდებული. მჼედველო-ბაჹი მიიჩება აგ რეთვე დამნაჹავის პიროვნება. და-ნაჹაულის და დამნაჹავის პიროვ ნების áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒ—áƒ˜ ჹე áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ, გაკიáƒȘჼვის ჟარიქჟი, მეორე მჼრივ, უკავ-ჹირდება სასჯელის მეორე ნი ჹანს – დამნაჹავის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹეზჩუდვას. რაáƒȘ áƒŁáƒ€áƒ áƒ მეჱია ჩადე-ნილი დანა ლაუ ლის გაკიáƒȘჼვის ჟარიქჟი, მით áƒŁáƒ€áƒ áƒ მეჱი áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ« ლებ ლობა ეძლევა მოსამართლეს, ჹეზ-ჩუდოს დამნაჹავის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜. მოსამართლის ჹე-áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ ასეთ დროს ორ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒĄ ემყარება. ეს არიქ, ერთი მჼრივ, საკანონმდებლო სამართალი და, მეორე მჼრივ, სამოსამართლო სამართალი.

საკანონმდებლო სამართალი ნიჹნავს იმას, რომ კანონმდებელი áƒŁáƒ€áƒ áƒ ჟლი რად თვითონ განსაზჩვ-რავს მოსამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ. მა-გალითად, გან ზრაჼი მკვლელობა „ორი ან მეჱი პი-რისა” რომ áƒŁáƒ€áƒ áƒ მეჱად გასაკიáƒȘჟია, ვიდრე ერთი პირის მკვლელობა, და ამიჱომ áƒŁáƒ€áƒ áƒ მეჱად ზჩუ-დავს დამნაჹავის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒĄ (იჟ. სსკ-იქ 109-ე მუჼ-ლის მე-3 ნაწილი), ამას კანონმდებელი განსაზჩვ-რავს.

მაგრამ საკანონმდებლო სამართალი მთლიანად არ ზჩუდავს სამო ქა მართ ლო ქაჄ მიანობის áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«-ლებლობას; ყოველ áƒȘალკეულ ჹემთჼვევაჹი მოსა-მარ თ ლემ ლეიძ ლება დამოუკიდებლად მიიჩოს ქა-მართლიანი გადაწყვეჱილება.

დავუბრუნდეთ ისევ სასჯელის პირველ ნიჹანს – გაკიáƒȘჼვას. ამ ნიჹანთან დაკავ ჹირებით, მოდით, გადავჼედოთ აჼლა მოჄმედ კანონმდებლობას. 2006 წლის 25 აგვის ჱოს კანონით áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜ პირვე-

Page 10: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

8

ოთარ გამყრელიძე

ლად დაწესდა იურიდიული პირის სის ჼლის სამართ-ლებრივი პასუჼისმგებლობა (იჼ. სსკ-ის მე-6 კარი, 1071-1077 მუჼლები).

ამ ქაჟიქ პასუჼისმგებლობის დაწესება ქიქჟ-ლისსამართლებრივად ისეთ გან ვი თა რებულ Ⴤვეყა-ნაჹი, როგორიáƒȘ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒ, სრულიად წარმო-უდ გე ნელია. იურიდიული პირის სისჼლისსამართ-ლებრივი პასუჼისმგებლობის დაწე სება ლუა საუკუ-ნეების აზროვნების წესისაკენ მიბრუნებას მოასწა-ვებს, როáƒȘა, ადა მიანის გარდა, სჯიდნენ áƒȘჼოველს და უსულო საგანსაáƒȘ კი. áƒȘნობილია, რომ რუსეთჹი 1553 წელს დასაჯეს Ⴤ. áƒŁáƒ’áƒšáƒ˜áƒ©áƒ˜áƒĄ ეკლესიის ზარი, რომელიáƒȘ გადაასაჼლეს áƒȘიმბირჹი, ჹემდეგ ჹეიწყა-ლეს, დააბრუნეს უკან, მაგრამ ეკლესიის სამრეკ-ლოჹი ერთი ქარ თულით დაბლა დაკიდეს. მაგრამ ეს იყო ლუა საუკუნეებჹი. იურიდიული პირის სისჼლის-სამრთლებრივი წესით დასჯა კი ჼდება 21-ე ქაუ კუ-ნის ქაჄარ თველოჹი.

áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ 1071 მუჼლის მე-8 ნაწი-ლის მიჼედვით â€žáƒ€áƒ˜áƒ–áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ პირის áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მიმართ ბრალის ან მართლწინააჩმდეგობის გამომრიáƒȘჼვე-ლი გარემოებების დადგენის ჹემთჼვევაჹი იურიდი-ული პირი თავი ქუჀ ლდება სისჼლისსამართლებრი-ვი პასუჼისმგებლობისგან”. ამ áƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ›áƒ მთლიანად გამო აáƒȘალა áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜ იურიდიული პირის ქიქჟ-ლისსამრთლებრივ პასუ ჟიქ მგებ ლობას. როგორáƒȘ აჄედან áƒ©áƒáƒœáƒĄ, იურიდიული პირი ყოჀილა რეალური სინამდვილის მიჩმა არსებული რა჊აáƒȘ მოვლენა, რომელსაáƒȘ თავისი áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒ˜áƒ™áƒ არ გააჩნია. მას არა áƒáƒ„áƒ•áƒĄ უნარი, áƒ˜áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒáƒĄ სჼვაგვარად. ამიჱომ ქა-სამართლოს არ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ იგი გა კიáƒȘჼოს. გაკიáƒȘჼვა ლეიძლება მჼოლოდ áƒ€áƒ˜áƒ–áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ პირისა.

სსკ-იქ 1071 მუჼლის ზემოთ მოჱანილი áƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ˜áƒĄ მი ჼედ ვით აჹკარად áƒ©áƒáƒœáƒĄ, რომ იურიდიული პირის სისჼლისსამართლებრივი პასუჼის მგებლობის და-წესება ლუა საუკუნეებისათვის დამაჼასიათებელი კოლეჄ ჹი ური პასუ ჟიქ მგებლობის აჩიარებაა. რა-ჼან იურიდიული პირის პასუჼის მგებ ლობა Ⴠიზი-კური პირის პასუჼისმებლობას áƒ”áƒ€áƒŁáƒ«áƒœáƒ”áƒ‘áƒ, იურიდი-ული პირის ლიკ ვი დაáƒȘიიქ ჹემთჼვევაჹი ისჯებიან ამ ორგანიზაáƒȘიიქ სჼვა უდანაჹაულო თანამ ჹრომ ლე-ბიáƒȘ, რომლებიáƒȘ კარ გავენ სამსაჼურს.

საბოლოოდ ლეიძლება დავას კვნათ, რომ ქაჄარ-თველოს სსკ-დან მთლიანად ამო ქა ჩებია áƒ›áƒ”áƒ”áƒ„áƒ•áƒĄáƒ” კარი, რომლითაáƒȘ იურიდიული პირის სისჼლისსა-მართლებრივი პასუჼისმგებლობის საკითჼებია გან-საზჩვრული.

III. დასკვნა

დასკვნის საჼით უნდა áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒĄ, რომ სასჯელი არიქ სსკ-ით გათვალისწინებული áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მართ-ლსაწინააჩმდეგოდ და ბრალეულად ჩამდენი პირის გაკიáƒȘჼვა, მაჹასადამე გაკიáƒȘჼვა არიქ არა ბრალი, არამედ სასჯელი. ბრალი კი, სასჯელის, როგორáƒȘ გაკიáƒȘჼვის, áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒ, რომელიáƒȘ სჼვაგვარად áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒáƒĄ გულისჼმობს. ბრა-ლეულად áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒĄ იქ, ვისაáƒȘ სჼვაგვარად ჄáƒȘევის áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ, მაგრამ ასეთი áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒ-ბა, áƒ€áƒ˜áƒ–áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ პირისგან განსჼვავებით, იურიდიულ პირს არ გააჩნია და ამიჱომ დაუჹვებელია მას ქაქ-ჯელი áƒšáƒ”áƒ”áƒ€áƒáƒ áƒ“áƒáƒĄ.

Page 11: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

9

აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია*

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ., საპაჱიო დოჄ. (თსუ) ჰაინერ ალვარჱი, იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი

I. მოჼსენების მოჱივაáƒȘიიქ ჹესაჼებ

თემის – „აუáƒȘილებელი მოგერიება და საჼელმწი-Ⴠო áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია” – დეჱალურად გან-ჼილვამდე, მინდა დავჀიჄრდე მოჼსენების მომზა-დების მოჱივაáƒȘიაზე. ეს სამეáƒȘნიერო კონჀერენáƒȘია სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერთა ვიწრო გაგებით, სჼდომას წარმოადგენს. ასეთ სჼდომას გერმანულე-ნოვან Ⴤვეყნებლი, გერმანიაჹი, ავსჱრიასა და ჹვეიáƒȘა-რიალი დიდი ჼანია ვიáƒȘნობთ, როგორáƒȘ გაერთიანების áƒȘენჱრალურ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ. ანალოგიური, ნაწილობ-რივ ინსჱიჱუáƒȘიონალიზებული სისჼლის სამართ-ლის მეáƒȘნიერთა კონჀერენáƒȘიები რეგულარულად იმართება. áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜ იგი გაიმართა 2011 წლის 6-9 áƒáƒ„áƒąáƒáƒ›áƒ‘áƒ”áƒ áƒĄ, თბილისჹი. მის ამოსავალ წერჱილს მრავალი ათწლეულის განმავლობაჹი Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერთა ჹორის აზრთა ურთიერთგაზიარება წარმოადგენდა. ჹედე-გად ორი წლის ჹემდეგ მერაბ ჱურავას მიერ ქჹა-ჱიათა კრებული გამოიáƒȘა, რომელიáƒȘ ლავრენჱი áƒ›áƒáƒŠáƒšáƒáƒ™áƒ”áƒšáƒ˜áƒ«áƒ˜áƒĄ მიერ მომზადდა გერმანიის áƒ€áƒáƒšáƒ™áƒĄ-ვაგენის áƒ€áƒáƒœáƒ“áƒ˜áƒĄ áƒ“áƒáƒ€áƒ˜áƒœáƒáƒœáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—. 2013 წელს ერთობ-

ლივი ინჱენსიური áƒ«áƒáƒšáƒ˜áƒĄáƒźáƒ›áƒ”áƒ•áƒ˜áƒ— გამოáƒȘემულ წიგნს კონჀერენáƒȘიიქ სამეáƒȘნიერო ჹედეგების დოკუმენ-ჱირება უნდა მოეჼდინა. ეს კონჀერენáƒȘიიქ მონა-წილეთათვის ისჱორიულ მომენჱს წარმოადგენდა. ჹესაბამისად, áƒŁáƒ€áƒ áƒ მეჱ მნიჹვნელობას áƒ˜áƒ«áƒ”áƒœáƒĄ და აჩიარებას იმსაჼურებს იქ ჀაჄჹი, რომ ოთჼი წლის ჹემდეგ, გერმანიის ჀედერაáƒȘიული რესპუბლიკის საგარეო áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ სამინისჱროს მჼარდაჭერითა და მარჱინ ჰეგერის ინიáƒȘიაჱივით, კონჀერენáƒȘიიქ ჹემ-დგომი გაგრძელება გაჼდა áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜.

სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერთა ინსჱიჱუáƒȘი-ონალიზებულ კონჀერენáƒȘიებს გრძელვადიანი მო-სამზადებელი პერიოდი სჭირდება. რადგან ამ ქა-კითჼს აჄ მოკლედ ვეჼები, აუáƒȘილებელია ვაჼსენო áƒ“áƒ”áƒąáƒšáƒ”áƒ€ კრაუსის საჼელი, რომლის გარეჹეáƒȘ გერ-მანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლისსამართლებრივი დიალო-გი ამ ჟარიქჟლი, როგორჹიáƒȘ იქ დჩეს, საბედნიეროდ, მიმდინარეობს, არ იარსებებდა. ბევრმა თჄვენგანმა იáƒȘიქ, რომ áƒ“áƒ”áƒąáƒšáƒ”áƒ€ კრაუსი მრავალი წლის გან-მავლობაჹი ბაზელის უნივერსიჱეჱჹი, გერმანიის გაერთიანების ჹემდეგ კი ბერლინის ჰუმბოლდჱის უნივერსიჱეჱჹი 25 წლის მანძილზე მოჩვაწეობდა. მაჹინ მე 1993 წლის ბაზელის გერმანულენოვან ქიქ-ჼლის სამართლის მეáƒȘნიერთა კონჀერენáƒȘიაზე მოჼ-სენების წასაკითჼად მიმიწვიეს. ამ სჼდომის ორგა-ნიზაჱორები და პასუჼისმგებელი პირები áƒ“áƒ”áƒąáƒšáƒ”áƒ€ კრაუსი და áƒȘოჱა ჼნის წინ გარდაáƒȘვლილი გიუნთერ ჹჱრაჱენვერთი იყვნენ; ეს უკანასკნელი მთელი მისი áƒȘჼოვრების განმავლობაჹი ბაზელჹი ასწავლიდა.

áƒ“áƒ”áƒąáƒšáƒ”áƒ€ კრაუსმა, ჩემი ჰამბურგჹი áƒȘჼოვრე-ბის პერიოდჹი, კონჀერენáƒȘიამდე დიდი ჼნით ადრე დამირეკა და სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერებების 1993 წლის სჼდომაზე მოჼსენების წასაკითჼად მი-მიწვია. თემად „საწარმოს სისჼლისსამართლებრივი პასუჼისმგებლობა – საწარმოს დამნაჹავიდან დამ-ნაჹავე საწარმომდე” ჹემომთავაზა.1 მანამდე ერთი

1 Alwart, Heiner, Zeitschrift fĂŒr die gesamte Strafrechtswis-senschaft (ZStW) 1993 (Band 105), 752.

* ჹემდგომჹი áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” ეჼება გადამუჹავებულ და განვრáƒȘო-ბილ მოჼსენებას, რომელიáƒȘ 2015 წლის 10 áƒáƒ„áƒąáƒáƒ›áƒ‘áƒ”áƒ áƒĄ, თბილისჹი, áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის მეáƒȘ-ნიერთა კონჀერენáƒȘიაზე წავიკითჼე. მოჼსენებასთან და-კავჹირებით მივიჩე მრავალი ჩირებული და კრიჱიკული ჹენიჹვნა. ჩემი განსაკუთრებული მადლობა ეკუთვნის მოწვეულ დოáƒȘენჱს – დოჄ. ჱობიას რაინბაჼერს. Ⴤვემოთ მოáƒȘემული კაზუსის ჱრადიáƒȘიული, დოგმაჱური კაჱეგო-რიების გარეჹე ამოჼსნის მáƒȘდელობისთვის მჼოლოდ მე ვარ პასუჼისმგებელი. ერთი ჹეჼედვით, ჹემოთავაზებუ-ლი წინადადება „Defences and Excuses” მოდელს áƒŁáƒ€áƒ áƒ მიესადაგება, რიქ გამოáƒȘ მისი საერთაჹორისო გამოყენე-ბაა áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜, მაგრამ ეს არ ნიჹნავს უáƒȘილობლად მისი დამაჯერებლობის სარწმუნოობას. იმედია, მჼიარუ-ლი მეáƒȘნიერება (fröhlichere Wissenschaft) ჩემი იდეის ილუსჱრირებას უკეთ მოაჼდენს, ვიდრე გაბაჱონებული მოსაზრების გადაჭარბებული თვითჄება.ქჹაჹია áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒáƒ“ თარგმნა ჟურნალის სამუჹაო ჯგუ-Ⴠიქ წევრმა დავით áƒ©áƒ˜áƒźáƒšáƒáƒ«áƒ”áƒ›.

Page 12: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

10

ჰაინერ ალვარჱი

აბზაáƒȘიáƒȘ არ მჄონდა ეკონომიკური სისჼლის სამარ-თლის ჹესაჼებ დაწერილი. დჩემდე ბაზელის კონ-ჀერენáƒȘიიქ მეáƒȘნიერების მადლობელი ვარ თემების სწორად áƒáƒ áƒ©áƒ”áƒ•áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ. ამის ჹემდეგ ეკონომიკური სისჼლის სამართალი áƒ©áƒ”áƒ›áƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ განსაკუთრებულად áƒžáƒ áƒáƒ“áƒŁáƒ„áƒąáƒ˜áƒŁáƒš კვლევის áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒ“ იჄáƒȘა. ამ ინჱერეს-მა დროთა განმავლობაჹი იმ მასჹჱაბსაáƒȘ მიაჩწია, რომ კლაუს ჱიდემანი თავისი წიგნის აჼალი გამო-áƒȘემის ზოგად ნაწილჹი „ალვარჱსა და მის იენის სკოლაზე” მოწიწებით მოგვითჼრობს.2 სწორედ ამი-ჱომ, გამოáƒȘდილი მეáƒȘნიერების მითითებებს აჼალ-გაზრდა დამწყები მკვლევარებისთვის განვითარე-ბის დიდი პოჱენáƒȘიალი ლეიძლება áƒáƒŠáƒ›áƒáƒáƒ©áƒœáƒ“áƒ”áƒĄ.

ბაზელის მაჹინდელი კონჀერენáƒȘიიქ თემა „სისჼლის სამართლის საჹუალებებით მომავლის გარანჱირება” იყო. რამდენიმე თვით ადრე, რე-áƒ€áƒ”áƒ áƒ”áƒœáƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜ áƒ€áƒ áƒáƒœáƒ™áƒ€áƒŁáƒ áƒąáƒ˜áƒĄ áƒȘენჱრალური სადგუ-რიქ სიაჼლოვეს მდებარე რესჱორანჹი ჹეიკრიბნენ თემასთან დაკავჹირებული მოსაზრებების გაზი-არებისთვის. ჹეჼვედრის დამთავრებისას ყოველი მათგანი სამუჹაო მაგიდას სამეáƒȘნიერო áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€-ლების იდეით დაუბრუნდა. სისჼლის სამართალმა საზოგადოებრივ áƒȘვლილებებს áƒ€áƒ”áƒźáƒ˜ უნდა აუწყოს. ეს კი გავლენიანი áƒ€áƒ áƒáƒœáƒ™áƒ€áƒŁáƒ áƒąáƒ˜áƒĄ სკოლის წარმო-მადგენლების მეორე და მესამე თაობის პოლიჱი-კურ კონáƒȘეჀáƒȘიაქ არ განეკუთვნება. ჩემი აზრით, კონჀერენáƒȘიიქ მაჹინდელი áƒ›áƒáƒĄáƒžáƒ˜áƒœáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜ თავს ამ იდეასთან დაკავჹირებულად გრძნობდნენ. Ⴠრანკ-Ⴠურჹიქ სკოლის წარმომადნელთა კრედო, დჩემ-დე áƒŁáƒ€áƒ áƒ მეჱად იმას გულისჼმობს, რომ სისჼლის სამართალს áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ თანამედროვე საზოგადოების „პრობლემების” „არა გადაჭრა”, არამედ იგი უნდა ჹეიზჩუდოს კლასიკური პრობლემების არსისგან განსჼვავებულ Ⴤმედებაზე.3 ჹესაბამისად, ბაზელის სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერთა კონჀერენáƒȘიიქ ორგანიზებით ჹჱრაჱენვერთმა და კრაუსმა კო-ლეგიალურ-მეგობრული ურთიერთობები კრიმინა-ლურ-პოლიჱიკურ თანამოაზრეებთან ნაწილობრივ გამოსáƒȘადეს.

იმედია, ამ პაჱარა მოგონებებს მომიჱევებენ. თუმáƒȘა áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒáƒ არსებული ინჀორმაáƒȘია გააზ-

2 Tiedemann, Klaus, Wirtschaftsstrafrecht, EinfĂŒhrung und Allgemeiner Teil, 4. Aufl., 2014, Rn. 156.3 ჹეად. მაგალითად Hassemer, Winfried, in Greive, Wolf-gang, Was taugt das Strafrecht heute?, Loccumer Protokol-le 08/1992, S. 8-25.

რებულ მოჄმედებებლი დაგეჼმაროთ, თუ თჄვენ ქა-Ⴤართველოლი ამ საკითჼებით სამომავლოდ დაინჱე-რესდებით. ასეთი კონჀერენáƒȘიები არ უნდა გაჼდეს იზოლირებული სოლისჱების ჩარჩო-ჹეჼვედრა ან არ უნდა იჄáƒȘეს მეგობრულ ჹეჼვედრებად ან კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ áƒȘუდი – არ წარმოადგენდეს მჼოლოდ ორგა-ნიზაáƒȘიულ ჹეჼვედრებს. იგი უნდა იყოს áƒ˜áƒœáƒąáƒ”áƒšáƒ”áƒ„-ჱუალური გამოწვევების áƒ€áƒáƒ™áƒŁáƒĄáƒ˜. პასუჼისმგებელი ორგანიზაჱორი პირების ყურადჩება აუáƒȘილებლად უნდა მიეჄáƒȘეს კვლევის áƒšáƒáƒœáƒ“áƒšáƒáƒ€áƒąáƒ˜áƒĄ მრავალჀე-როვნებას. ჹედეგად საჼეზე უნდა áƒ’áƒ•áƒ„áƒáƒœáƒ“áƒ”áƒĄ, რო-გორáƒȘ áƒžáƒ áƒáƒ“áƒŁáƒ„áƒąáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ სამეáƒȘნიერო ჹეჼვედრები, ასევე პიროვნული გაáƒȘნობები, რომლებმაáƒȘ საერ-თო áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ ირგვლივ თანამჹრომლობა უნდა გა-ამარჱივოს.

II. აუáƒȘილებელი მოგერიება და მართლზომიერების პრინáƒȘიპი

დროა ჩვენი თემა წინა პლანზე წამოვწიოთ. „აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€-ლების მონოპოლია” იმიჱომ ავირჩიე, რომ იქ სჼვა-დასჼვა საკითჼს კარგად áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒĄ. ერთი მჼრივ, იგი გამოდგება ჩვენი áƒ«áƒáƒšáƒ˜áƒĄáƒźáƒ›áƒ”áƒ•áƒ˜áƒĄ – áƒšáƒ”áƒ˜áƒ„áƒ›áƒœáƒáƒĄ ნა-თელი დეჀინიáƒȘია – სამაგალითო Ⴠორმით ასაჼვი-სათვის. ეს პროáƒȘესი ჭეჹმარიჱ სისჼლის სამართ-ლის დოგმაჱიკოსს განსაკუთრებით აჼასიათებს და იგი არასოდესაა ამოწურული. მეორე მჼრივ, თემა იძლევა დემონსჱრირების საჹუალებას, რომ აუáƒȘილებელი მოგერიების ინსჱიჱუჱი ვერ იჄნება გაგებული და მისი áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ არეალი განმარჱე-ბული, თუ იქ ამოგლეჯილი იჄნება კულჱურული და პოლიჱიკური áƒ™áƒáƒœáƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ˜áƒ“áƒáƒœ, რომელჹიáƒȘ იქ ყოველთვის áƒ©áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜áƒ. აჄედან გამომდინარე, იგი წარმოადგენს Ⴠართო, საერთაჹორისო მნიჹვნელო-ბის მჄონე ინსჱიჱუჱს. თუ რამდენად მოიáƒȘავს იგი თავისი არსიდან გამომდინარე სამართლებრივ წეს-რიგს, აჄ არ უნდა áƒ˜áƒ„áƒœáƒáƒĄ განჼილული. მაჹინაáƒȘ კი, როáƒȘა ვერჱიკალურ ურთიერთობებჹი იურიდიული áƒ€áƒŁáƒœáƒ„áƒȘიიქ მაჱარებელი პირი არ იარსებებდა, ჹესა-ბამის სადავო ჹემთჼვევებჹი áƒȘალკეული მონაწილე პირები მორალურად და ეთიკურად „აუáƒȘილებელი მოგერიებით” მოაჼდენდნენ არგუმენჱირებას.

თავდაპირველად, აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒȘნება ანალიზის ყურადჩების áƒȘენჱრჹი უნდა იყოს. რაქ გულისჼმობს „აუáƒȘილებელი მოგერი-

Page 13: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

11

აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია

ება”? სისჼლის სამართლის Ⴤართველ კოლეგებ-თან ურთიერთთანამჹრომლობის დროს ლემეჄმნა ჹთაბეჭდილება, რომ დოგმაჱურ საკითჼებთან მი-მართებაჹი დისკუსიის სურვილი áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜ áƒŁáƒ€áƒ áƒ დიდია, ვიდრე გერმანიაჹი – Ⴤვეყანალი, რო-მელიáƒȘ áƒȘნებების დიჀერენáƒȘირების ჼელოვნების ძველ ჩემპიონად ლეიძლება მივიჩნიოთ. მიუჼედა-ვად გერმანიაჹი ამ საკითჼთან დაკავჹირებით და-წერილი მრავალი ნაწარმოებისა, იურიდიულ ლი-ჱერაჱურაჹი ეს თემა ნაწილობრივ ჩაკვდა. áƒȘალ-კეული ნაჹრომები მეჱ-ნაკლებად ჩანაáƒȘვლებადად მიმაჩნია. ჹემთჼვევითობას არ წარმოადგენს იქ ჀაჄჹი, რომ სჱუდენჱებმა ყველა სამართლებრივ áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒšáƒ˜ სწავლის დასაწყისიდან „კაზუსის ამოჼს-ნის მეთოდიკა” უნდა ისწავლონ. იგი წმინდა აკადე-მიურ მოსაზრებებს წარმოადგენს, რომლის დრო-ქაáƒȘ არ არიქ ნათელი, იáƒȘავს თუ არა áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ დე áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒ თამაჹის იგივე წესებს. ამავე დროს, ეს ე.჏. „მეთოდიკა” ლეიძლებოდა ერთნაირად ჰარმონიზი-რებული áƒȘნებებისა და თეორიის áƒ©áƒáƒ›áƒáƒ§áƒáƒšáƒ˜áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ საბოლოო áƒžáƒ áƒáƒ“áƒŁáƒ„áƒąáƒ˜ ყოჀილიყო. სისჼლისსამარ-თლებრივად რელევანჱური კაზუსის ამოჼსნისთ-ვის საჭირო წესების áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒŁáƒšáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒ კრიჱიკული აზროვნებითა და ანალიზით, წინაპირობების გარკ-ვევის ჹემდეგ უნდა მოჼდეს. ასეთი კომპრომისული და სიჩრმისეული გააზრება, სამართალგამოყენე-ბის კითჼვის Ⴤველ დაყენება საუნივერსიჱეჱო გა-ნათლებისთვის უნდა áƒ˜áƒ„áƒœáƒáƒĄ მოთჼოვილი, რამაáƒȘ ქა-კუთარი საჼელი უნდა დაიმსაჼუროს. წინააჩმდეგ ჹემთჼვევაჹი სჱუდენჱები ვერ ლეძლებენ, მათთვის აჼსნილი სისჱემა სიმართლესთან მიმართებაჹი გა-დაამოწმონ.

თუ ვეáƒȘდებით აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒȘნე-ბის განმარჱებას, მაჹინ თვალწინ წარმოგვიდება დააჼლოებით ჹემდეგი სურათი: ერთმა პირმა ჭრი-ლობა მიაყენა მეორეს და საკუთარი თავის დასაáƒȘა-ვად ამბობს, რომ აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგ-ლებჹი მოჄმედებდა. თუ áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ§áƒáƒ€áƒĄ არ მოკლავდა, მაჹინ იქ აჼლა áƒȘოáƒȘჼალი ა჊არ იჄნებოდა, მოწინააჩ-მდეგეს მისთვის იარა჊ი უკვე დამიზნებული ჰჄონ-და. áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒšáƒáƒ“ რომ ჹევჼედოთ, აუáƒȘილებელი მოგერიების დროს საჼეზე áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ გამარჯვებისა და დამარáƒȘჼების ქიჹუაáƒȘია. პოლიáƒȘია არ იყო ად-გილზე, რომ დაეáƒȘვა მომგერიებელი. მიუჼედავად ამისა, მან მოაჼერჼა თავდამსჼმელზე გამარჯვება.

საინჱერესოა კითჼვა, გააჩნია თუ არა მომგე-რიებელს áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄáƒ’áƒáƒœ თავდაáƒȘვის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ მა-

ჹინაáƒȘ კი, როáƒȘა მას ჹანსი არ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ დაადასჱუროს, რომ áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ§áƒáƒ€áƒ˜ პირი მას áƒ€áƒ˜áƒ–áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ მოერეოდა. რამდენად იჄნებოდა ეს „თავდაáƒȘვის” áƒȘნებით მო-áƒȘული? არიქ კი აუáƒȘილებელი მოგერიება თავდას-ჼმის მოგერიება? თუ იგი წარმოადგენს მჼოლოდ თავდასჼმის მიმართ წინააჩმდეგობას და გარკვე-ული გარემოებების ჹემთჼვევაჹი, áƒáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒáƒ“ და áƒĄáƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒáƒ“, კონკრეჱული ჹანსებისგან დამო-უკიდებლად, სჼვისი თავდასჼმის áƒšáƒ”áƒ©áƒ”áƒ áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ?

ამ საკითჼთან დაკავჹირებით, ჩემი აზრით,, გუნთენ იაკობსთან ყველაზე უáƒȘნაურ წინადადე-ბებს ვპოულობთ, რომლებიáƒȘ გერმანულენოვან ლიჱერაჱურაჹი აუáƒȘილებელი მოგერიების თემის ჹესაჼებ და ასევე მის áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ გარეთ ამჟამად საერთოდ არ არსებობს. იაკობსი მიდის იმ დასკვ-ნამდე, რომელიáƒȘ, ჩემი აზრით, არა მჼოლოდ ინ-ჹუიáƒȘიაქ ეწინააჩმდეგება, არამედ ვერანაირ კრი-ჱიკულ ანალიზს ვერ áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ: „მოგერიებისთვის არათანაზომიერი áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜ არ არიქ აუáƒȘილე-ბელი და ჹესაბამისად ისინი არ არიქ გამართლებუ-ლი [...]. მოგერიებისთვის ძალიან ქუქჹ მოგერიების მსჼვერპლს არ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ თავდამსჼმელს მინი-მალური ზიანიáƒȘ კი მიაყენოს, რომელიáƒȘ მასზე ოდ-ნავ მაინáƒȘ მოაჼდენს ზეგავლენას. მან თავდასჼმა წინააჩმდეგობის გაწევის გარეჹე უნდა მოითმინოს [...]. აუáƒȘილებელი მოგერიება არ არიქ სასჯელი; áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ§áƒáƒ€ პირს მოგერიების მინიმალური áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ კი არ დაუკარგავს, არამედ აუáƒȘილებელი მოგერი-ება ემსაჼურება დაáƒȘულ სამართლებრივ სიკეთეს და იგი მის გარეჹე დაუჹვებელია”.4

როგორáƒȘ ვჼედავთ, ამჟამინდელი გერმანული სისჼლის სამართლის მოდის მიერ აბსოლუჱურად აჩიარებული თანაზომიერების პრინáƒȘიპი5 სამწუ-ჼაროდ, არა მარჱო ბრალის პრინáƒȘიპის განდევნას ლეიძლება ემსაჼუროს, რომელიáƒȘ áƒ©áƒ•áƒ”áƒœáƒĄ კულჱურის

4 Jakobs, GĂŒnther, Strafrecht, Allgemeiner Teil, 1. Aufl., 1983, Rn. 12/34.5 ჹეად. მაგალითად Kaspar, Johannes, Strafrecht-Allge-meiner Teil, 2015, Rn. 14, 43 ff. და passim. – KĂŒhl, Kris-tian, Strafrecht, Allgemeiner Teil, 7. Aufl., 2012, Rn. 7/97, აჩნიჹნავს Jakobs-თან მიმართებით, რომ „ჹესაბამისო-ბის კრიჱერიუმების” დასკვნები „სუსჱი დამáƒȘველისთვის მკაáƒȘრი ლეიძლება იყოს”, თუმáƒȘა მიაჩნია, რომ თავიდანვე კითჼვა არასწორად ისმევა: „რა არგუმენჱაáƒȘიით უნდა მოჼდეს თავდამსჼმელის მიერ ჹედგებზე პასუჼისგება, რომლებიáƒȘ სამართლებრივი სიკეთისთვის ჹეუსაბამოა?” áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” ეჼება იმას, რომ მსჼვერპლის მიმართ უნდა იყოს სოლიდარობა.

Page 14: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

12

ჰაინერ ალვარჱი

ბაზისს ისედაáƒȘ უნდა მიეკუთვნებოდეს, არამედ იმასაáƒȘ, რომ დიჀერენáƒȘირებული áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ თე-ორია უგულებელვყოთ. ეს არიქ პროჱო სისჼლის სამართლის ძალიან Ⴠართო áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒ, რომელზედაáƒȘ აჄ დიდჼანს არ გავჩერდებით. ამავე დროს ნათე-ლია, რომ გერმანია „სისჼლის სამართლის დოგმა-ჱიკის” დისáƒȘიპლინაჹი თავის ძველ როლს მჼოლოდ მას ჹემდეგ დაიბრუნებს, როáƒȘა მომავალჹი áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«-ლებელი იჄნება áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ და ჹერაáƒȘჼვის თეორიის ჹესაჼებ áƒ€áƒ˜áƒšáƒáƒĄáƒáƒ€áƒ˜áƒŁáƒ áƒ˜ დისკუსიის ჼელაჼალი გაáƒȘოáƒȘჼლება. ამ ადგილას ა჊არ მოჼდება აუáƒȘი-ლებელი მოგერიების áƒȘნების ჹესაჼებ ამ საკითჼის გაჩრმავება.6

იაკობსის აზრით, – თავდასჼმის მოგერიების-თვის „ძალიან სუსჱი” თავდასჼმის მსჼვერპლი, მსჼვერპლის როლს უნდა ჹეეგუოს და თავდაáƒȘვის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ ა჊არ უნდა áƒ’áƒáƒáƒ©áƒœáƒ“áƒ”áƒĄ – არიქ áƒ’áƒáƒŁáƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ˜-ქი „ჹედეგი”. ამ ჹედეგისგან თავის არიდება ძირი-თადად მისი სჼვა ადგილას გამოსწორებით ჼდე-ბა. აუáƒȘილებლობის მასჹჱაბის („ჹესაბამისობა”), რომელიáƒȘ საწინააჩმდეგო áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ თვითმჱკი-áƒȘებისთვის არიქ მიჩებული, სასურველ ჹედეგზე მორგება ჼდება. ჹესაბამისად, თავს ვაჀარებთ ქა-პოლიáƒȘიო სამართლებრივ ex ante ჼედვას. იგივეა საჼეზე იაკობსის ჹემთჼვევაჹიáƒȘ, რომელიáƒȘ წერს, რომ: „რადგანაáƒȘ, როგორáƒȘ წესი, მომგერიებელი მინიმუმ პაჱარა წარმაჱების ჹანსს მაინáƒȘ გამოითვ-ლის, áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒáƒ აჄ ჹემოთავაზებულ აუáƒȘილებლო-ბის განსაზჩვრის áƒ™áƒáƒœáƒĄáƒąáƒ áƒŁáƒ„áƒȘიაქ, áƒĄáƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒáƒ“ და ex-ante áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒšáƒáƒ“, დიდი მნიჹვნელობა არ áƒ’áƒáƒáƒ©áƒœáƒ“áƒ”áƒĄâ€7

ვინáƒȘ პრობლების გადაწყვეჱის ისეთ გზას იყე-ნებს, როგორსაáƒȘ მაგალითად იაკობსი, მას ვერ მოუჼერჼებია აუáƒȘილებელი მოგერიების ელემენ-ჱარული წინაპირობების განმარჱება. იგი ჹეუსა-ბამო, გამოგონილი áƒ€áƒ˜áƒ’áƒŁáƒ áƒ˜áƒĄ ლეჄმნით არასწორ გზაზე დგება. საუბარია გამოგონილ áƒ€áƒ˜áƒ’áƒŁáƒ áƒáƒ–áƒ” – â€žáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒâ€ „იყო მსჼვერპლი”. აჩნიჹნული, აჄამდე, 1945 წლის ჹემდგომ გერმანიის მიერ წარსულის გადამუჹავების რეპერჱუარიდან თუ იყო áƒȘნობი-ლი. რადგანაáƒȘ გერმანელი ერი ბრალეულია, მაჹინ

6 იჟ. Alwart, Heiner, Juristische Schulung (JuS) 1996, 953; Erb, Volker, in MĂŒnchener Kommentar, StGB, 2. Aufl., 2011, § 32 Rn. 150 ff.7 Jakobs, GĂŒnther, Strafrecht, Allgemeiner Teil, 1. Aufl., 1983, Rn. 12/34. Vgl. ferner KĂŒhl, Kristian, Strafrecht, Allge-meiner Teil, 7. Aufl., 2012, Rn. 7/98.

მსჼვერპლის ქჹაჹუქი ჹემდეგ თაობებსაáƒȘ სამუ-დამოდ გადაეáƒȘემა. â€žáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒâ€, „გაჼდე დამნაჹავე”, რაáƒȘ უáƒȘნაურად ისმის, ყველა დროჹი კარგავს არსე-ბობის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒĄ. ისჱორიულ áƒ™áƒáƒœáƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒšáƒ˜ ეს იმას ნიჹნავს, რომ „მორალურად ძალიან დავსუსჱდით”, რათა საკუთარი განსაზჩვრება ლევჄმნათ. აუáƒȘილე-ბელ მოგერიებასთან მიმართებით კი, â€žáƒ€áƒ˜áƒ–áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ“ ძალიან სუსჱი” ვართ, რათა სჼვებისთვის, რომლე-ბიáƒȘ ისედაáƒȘ გაიმარჯვებენ, ზიანის მიყენების უჀ-ლება áƒ’áƒ•áƒ„áƒáƒœáƒ“áƒ”áƒĄ. ყოველ ჹემთჼვევაჹი â€žáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒâ€ „იყო მსჼვერპლი”8 არიქ აზრობრივი ჹეáƒȘდომა, მე-ჱაბაზისი (metĂĄbasis eis ĂĄllo gĂ©nos), რიქ გამოáƒȘ ქა-ჭიროების ჹემთჼვევაჹი ჩვენი მიზნებისთვის არაქ-წორ არგუმენჱებს ლოგიკურად არასწორ კავჹირჹი ვათავსებთ.

III. ბანდების ბრძოლა მჹვიდობიან საზოგადოებაჹი

აუáƒȘილებელი მოგერიების ძირითადი არქი ზე-მოჼსენებული მოსაზრებების საჹუალებით თანა-ზომიერი სამართლებრივი სიკეთის დაáƒȘვის პარა-დიგმისგან მოჹორებით გადაწყდა და ლეგიჱიმური, მოჩვენებით áƒŁáƒ«áƒšáƒŁáƒ áƒ˜ წინააჩმდეგობის იდეით გამ-დიდრდა. ჹემდეგ ნაწილჹი áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ კლასიკუ-რი გამამართლებელი გარემოებების სპეáƒȘიჀიური, უკვე ჼსენებული áƒ™áƒáƒœáƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ˜áƒĄ დამოკიდებულება áƒŁáƒ€áƒ áƒ დაწვრილებით განვიჼილოთ. áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ მთავარ თემასთან, საჼელდობრ, აუáƒȘილებელი მო-გერიების ურთიერთობა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”-

8 იგი წარმოდგება – განმანათლებლური მიზნით – Fried-rich DĂŒrrenmatt, Romulus der Große, 1949. კაიზერი რომ-თან მიმართებით ამბობს – „ჩვენი ისჱორიის áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ”áƒĄáƒ˜ ბრალით ჹელაჼული”. პასუჼის მიჩების გარეჹე იგი ეკით-ჼება რომაელ პაჱრიáƒȘიებს გერმანების ჹემოსევასთან და-კავჹირებით: â€žáƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ კი áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ თავი დავიáƒȘვათ? áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ კი áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ ვიყოთ áƒŁáƒ€áƒ áƒ მეჱი ვიდრე მსჼვერპლი?” Ge-sammelte Werke, Band I, 1996, S. 326. მიგრაáƒȘიიქ კრიზი-სისადმი დჩევანდელ მიდგომასა და აუáƒȘილებელი მოგე-რიებისადმი არასოლიდარული გაგების მსგავსება, რომე-ლიáƒȘ გერმანული წარსულის გადამუჹავების პროáƒȘესით აისაჼება, აჄ განჼილვის საგანი არ უნდა იყოს. იგივე ეჼე-ბა ჹესაბამის áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒáƒšáƒáƒ’áƒ˜áƒŁáƒ  სპეკულაáƒȘიაქ, რომელიáƒȘ მისი წამოჭრის ჹემთჼვევაჹი საზჩვრებს მთლიანად დაან-გრევდა. მე ამ საკითჼის მიმართ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ ჼედვა დამაინ-ჱერესებდა. იქ, რომ სამართალი და áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ ერთ-მანეთს ა჊არ მიეკუთვნებიან, არიქ მჼოლოდ გერმანული ილუზია, რომლის ჹედეგების áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ ვერ მოჼერჼდება.

Page 15: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

13

აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია

ბის მონოპოლიასთან. თავისი მოáƒȘულობის გამო იგი აჄ დაწვრილებით ვერ განიჼილება. სწორედ ამიჱომ ანალიზი კაზუსის განსაკუთრებულ კონს-ჱელაáƒȘიაზე უნდა ჹეიზჩუდოს. ეს კონსჱელაáƒȘია, რომელიáƒȘ აუáƒȘილებელი მოგერიების საზჩვრებს ამსჼვრევს, გერმანიის უზენაესი ჀედერაáƒȘიული ქა-სამართლოს სისჼლის სამართლის მეორე სენაჱის მიერ 2011 წელს იჄნა განჼილული.9

კაზუსი ჩინელმა მაგისჱრაჱურის სჱუდენჱ-მა გამაჼსენა, რომელმაáƒȘ áƒ©áƒ˜áƒœáƒ”áƒ—áƒ˜áƒĄ საჼალჼო რეს-პუბლიკის აუáƒȘილებელი მოგერიების სამართლით დამაინჱერესა.10 áƒ©áƒ˜áƒœáƒŁáƒ áƒ˜ სამართალი არა მარჱო ქიჹუაáƒȘიური, არამედ პერსონალური თვალსაზრი-სით áƒ«áƒ˜áƒ áƒ”áƒŁáƒš განსჼვავებებს იáƒȘნობს. იჄ გარკვეული პირობების გათვალისწინებით, გადამწყვეჱი როლი ენიჭება იმას, áƒ©áƒáƒ“áƒ˜áƒĄ თუ არა პირი, რომელიáƒȘ რაიმე áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ ძალადობით პასუჼობს, ორგანიზებულ დანაჹაულებებს. ზემოჼსენებულმა ჹემთჼვევამ დიდი საჯარო ინჱერესი გამოიწვია, რადგან ბრალ-დებული ჯოჯოჼეთის ანგელოზების (Hells Angels) წევრი იყო, რომელმაáƒȘ პოლიáƒȘიელი ისე მოკლა, რომ არ იáƒȘოდა ვისთან ჰჄონდა მას áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”. წინა ინ-სჱანáƒȘიიქ გადაწყვეჱილებისგან განსჼვავებით, ბრალდებული სასამართლოს მიერ ქიáƒȘოáƒȘჼლის მოსპობის ბრალდებისგან áƒ’áƒáƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ“áƒ.

ჹემთჼვევით არა მარჱო მედია დაინჱერესდა, არამედ იგი როგორáƒȘ áƒ“áƒ˜áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜, ასევე სამეáƒȘ-ნიერო ლიჱერაჱურის განჼილვის საგანი გაჼდა. ეს ჹემთჼვევა ამერიკულ თეორიებთან სამართალ-ჹედარებითი კვლევების áƒ©áƒáƒąáƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒȘ იყო. ადგილის არარსებობის გამო არ არიქ საჭირო áƒ§áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒ€áƒ áƒ˜áƒĄ დოკუმენჱირება. საჭიროების ჹემთ-ჼვევაჹი, საკმარისია რომელიმე áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ წიგ-ნის გადაჹლა და იჄ ლიჱერაჱურის მითითებების მოძიება. ინჱერნეჱის áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ€áƒŁáƒœáƒ„áƒȘიით ადვილად მოინაჼება ასევე ისეთი მოსაზრებები, რომლებიáƒȘ Ⴠართო მასებისთვის და არა იურიდიული პუბლი-კისთვის არიქ განკუთვნილი. არავის გაუკვირდება, რომ უკვე ჼსენებული „კაზუსის ამოჼსნის მეთოდი-კის” áƒ€áƒ”áƒąáƒ˜áƒšáƒ˜ აჄ აჩწერილი ჹემთჼვევის ანალიზს ვერ გაუმკლავდებოდა. ჹედეგად, ამ ჹემთჼვევის კონსჱელაáƒȘია იუქჹიáƒȘიიქ საგამოáƒȘდო სამმართვე-

9 BGH Neue Zeitschrift fĂŒr Strafrecht (NStZ) 2012, 272 – 2 StR 375/11, Urteil vom 2.11.2011.10 Wu, Xiaoyu, Notwehr und Erforderlichkeit, LL.M. Jena, 2014.

ლოს მიერ სისჼლის სამართლებრივი კაზუსის ამო-áƒȘანებისთვის იჄნა გამოყენებული. 11

კერძოდ, საჼეზე გვჄონდა ჹემდეგი Ⴤმედება. Hells Angels წევრი პროსჱიჱუáƒȘიიქ áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒšáƒ˜ ქაჄ-მიანობს, სადაáƒȘ მას მაჩალი როლი უკავია. მისი áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ›áƒáƒĄáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ ორგანიზაáƒȘიალი დისáƒȘიპლინის და წესრიგის áƒšáƒ”áƒœáƒáƒ áƒ©áƒŁáƒœáƒ”áƒ‘áƒáƒ. რადგანაáƒȘ Hells Angels სჼვა წევრმა დაპირისპირებული ორგანიზაáƒȘიიქ Bandidos წევრი მოკლა, ბრალდებული ელოდება ქა-სიკვდილო áƒšáƒŁáƒ áƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ. ერთ დჩეს იგი ჹენიჹნავს, რომ დილით áƒ”áƒ„áƒ•áƒĄ საათზე მის საჼლჹი უáƒȘნობ პი-რებს áƒ©áƒŁáƒ›áƒáƒ“ ჹემოსვლა სურთ. მას ჰგონია, რომ იგი Bandidos მიერ მომზადებული თავდასჼმის მსჼვერ-პლი უნდა გაჼდეს. áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒáƒ“ კი საჼეზეა პოლი-áƒȘიიქ სპეáƒȘიალური áƒ“áƒáƒœáƒáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ წარმომადგენლები, რომელთაáƒȘ მისი საჼლის áƒ’áƒáƒ©áƒźáƒ áƒ”áƒ™áƒ სურთ, ისე რომ მან მის წინააჩმდეგ წარმოებული წინასწარი გამო-áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹესაჼებ არ იáƒȘიქ. ისჱორია მთავრდება იმით, რომ ბრალდებული საჼლის ჹესასვლელთან ესვრის პოლიáƒȘიელს, ისე რომ ვერ ჼვდება, რომ იგი არ არიქ Bandidos წევრი, რომელსაáƒȘ მისი მოკვლა áƒáƒ„áƒ•áƒĄ გან-ზრაჼული, არამედ მის წინაჹეა პოლიáƒȘიელი მოსა-მართლის მიერ დადგენილი áƒ©áƒźáƒ áƒ”áƒ™áƒ˜áƒĄ ბრძანებით.

ბრალის პრინáƒȘიპის მჼედველობაჹი მიჩებით, ერთი ჹეჼედვით გადამწყვეჱი კითჼვა მდგომა-რეობს იმაჹი, თუ რამდენად ლეეძლო მას საჼლჹი ჹემოჭრილის პიროვნებასა და მისი განზრაჼვის ჹესაჼებ ჹეáƒȘდომა აეáƒȘილებინა. თუ ეს ჹეáƒȘდომა გარდაუვალი იყო, მაჹინ იგი არ დაისჯება. ამის ქა-წინააჩმდეგოდ, áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ არ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ მნიჹვნელობა, ეს კითჼვა áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ნებადართუ-ლობასთან დაკავჹირებული ჹეáƒȘდომის Ⴠარგლებ-ლი (Erlaubnistatbestandsirrtums) ისმის (მაჹინ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” გვეჄნებოდა მჼოლოდ áƒ’áƒáƒŁáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ˜áƒ— ჩადე-ნილი დანაჹაულის გამო დასჯადობასთან), თუ აკ-რძალვალი ჹეáƒȘდომის ჹესაჼებ (Verbotsirrtum) Ⴠარ-გლებჹი (ამ დროს საჼეზეა განზრაჼვით ჩადენილი ჹესაბამისი áƒ“áƒ”áƒšáƒ˜áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ გამო დასჯადობა). ჹემდეგი არსებითი წინაპირობა, რომელზეáƒȘ კამათი ნამდვი-ლად ლეიძლება, არიქ იქ, თუ რამდენად იყო პოლი-áƒȘიელების Ⴤმედება – საჼლჹი ჹეჭრა – კანონიერი. ჩემი აზრით, ერთ-ერთი წინაპირობა მდგომარეობს

11 როგორáƒȘ áƒȘნობილია, გერმანიაჹი, სამართალმáƒȘოდნე-ბის სწავლა áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄáƒ’áƒáƒœ განსჼვავებით არ არიქ ბო-ლონიის პროáƒȘესით áƒ áƒ”áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜, არამედ იგი ჯერ კიდევ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ გამოáƒȘდით მთავრდება.

Page 16: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

14

ჰაინერ ალვარჱი

იმაჹიáƒȘ, რომ ბრალდებულის წარმოდგენების გათ-ვალისწინებით, არ არსებობდა სასიკვდილო გას-როლაზე áƒŁáƒ€áƒ áƒ áƒ›áƒĄáƒŁáƒ‘áƒŁáƒ„áƒ˜ თავდაáƒȘვის საჹუალება. აუáƒȘილებელი გარემოების ქიჹუაáƒȘიურობასთან კავჹირის ამჟამინდელი სისჱემის გამო, ბრალდე-ბულის კრიმინალური áƒȘჼოვრების წესი – მისი აჄ-ჱუალურ áƒ™áƒáƒœáƒ€áƒšáƒ˜áƒ„áƒąáƒšáƒ˜ „თანაბრალეულობა” – ჹე-áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ მჼოლოდ გათვალისწინებულ áƒ˜áƒ„áƒœáƒáƒĄ áƒĄáƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ ქიჹუაáƒȘიიქ áƒáƒŠáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ მჼრივ. ლეეძლო თუ არა ბრალდებულს მისი კრიმინალური წარსულის გამო ლეემჩნია, რომ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” ეჼებოდა პოლიáƒȘიელებს, რომლებიáƒȘ მას კვალზე დაადგნენ და არა Bandidos წევრებს, რომელთაáƒȘ მისი მოკვლა სურთ?

თუ მივიჩნევთ, რომ მას საჼლჹი მყოჀი პირის გარჩევა ლეეძლო, მაჹინ როგორáƒȘ უკვე აჩვნიჹ-ნეთ პირი დაისჯება განზრაჼვით ჩადენილი დანა-ჹაულისთვის ან áƒ’áƒáƒŁáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ˜áƒ— ჩადენილი áƒ“áƒ”áƒšáƒ˜áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ. ვინაიდან, ბრალდებულის მჼედ-ველობაჹი მიჩების ჹესაჼებ აუáƒȘილებლობა წინა-პირობების მიჼედვით დაáƒȘული იჄნებოდა, გაბაჱო-ნებული მოსაზრების მიჼედვით (საკანონმდებლო áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜ ამ áƒ™áƒáƒœáƒĄáƒąáƒ áƒŁáƒ„áƒȘიისთვის გერმანიაჹი არ არსებობს) საჼეზე იჄნებოდა „ბრალეული განზრაჼ-ვა” – გამორიáƒȘჼვადი, თავიდან აáƒȘილებადი ჹეáƒȘდომა áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ნებადართულობასთან დაკავჹირებით და ამით áƒ’áƒáƒŁáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ˜áƒ— ქიáƒȘოáƒȘჼლის მოსპობა.

სჼვა თეორიული áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ გვეჄნებოდა საჼეზე, თუ პირის წინარე ისჱორიას აუáƒȘილებელი გარემოების ქიჹუაáƒȘიურ მოძ჊ვრებალი ჩავრთავ-დით. ამ ჹემთჼვევაჹი áƒ©áƒ˜áƒœáƒŁáƒ áƒ˜ აუáƒȘილებელი მოგერი-ების სამართლის, ასევე ამერიკული პოზიáƒȘიების12 გათვალისწინებით, ლეიძლება დავჀიჄრდეთ, რომ აუáƒȘილებელი მოგერიების, ბრალის გამომრიáƒȘჟ-ველი სპეáƒȘიალური ზჩვარი ლეგვეჄმნა. ლეიძლება განვავითაროთ პოზიáƒȘია, რომ კრიმინალური ორგა-ნიზაáƒȘიიქ ან ბანდების წევრები, რომლებიáƒȘ ჹეიარა-ჩებულნი არიან და მჹვიდობიანი საზოგადოების Ⴠარგლებლი სჼვა კრიმინალური ორგანიზაáƒȘიების, ან საჭიროების ჹემთჼვევაჹი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ და ქა-ზოგადოების წინააჩმდეგ (ისეთი გავრáƒȘელებული Ⴠენომენი, როგორიáƒȘაა რეკეჱი ან ადამიანებით

12 დეჱალური გერმანულ-ამერიკული სამართლებრი-ვი ჹედარება თემაზე „აუáƒȘილებელი მოგერიება საჼლის წინასწარ ჹეუჱყობინებელ áƒ©áƒźáƒ áƒ”áƒ™áƒáƒ–áƒ”â€ იჟ. Burchard, Christoph, Höchstrichterliche Rechtsprechung zum Straf-recht (HRRS) 2012, 421, http://www.hrr-strafrecht.de/hrr/archiv/12-10/?sz=7.

ვაჭრობა) სასჱიკ áƒ‘áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ აწარმოებენ, აუáƒȘილე-ბელი მოგერიების áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ“áƒáƒœ ამოვიჩოთ, თუ იქი-ნი კანონიერად მოჄმედ პოლიáƒȘიელებს დაჭრიან. ამ ჹემთჼვევაჹი არ ეჄნებოდა მნიჹვნელობა იმას, ლეეძლო თუ არა პირს áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ არქიქ ჹეáƒȘნობა, თუ იგი in actu უნდა მიმჼვდარიყო. ყველა ჹემთჼვევაჹი პოლიáƒȘიელის „გამოჭერა” მისი მარáƒȘჟია. რადგანაáƒȘ იგი გარკვეულწილად ომს აწარმოებს, მარჼავს ქა-áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლიას და áƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ – in potentia – წინასწარ განჭვრეჱად რისკებს მისთ-ვის და ასევე ძალადობრივი დაპირისპირების დროს პოლიáƒȘიასთან.

ორგანიზებულ დანაჹაულჹი áƒ©áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš პირს არ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ და არ ლეიძლება áƒ’áƒáƒáƒ©áƒœáƒ“áƒ”áƒĄ თავდაáƒȘ-ვასა და მართლზომიერების პრინáƒȘიპზე მიჯაჭვულ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ მიმართებით მოლოდინი, რომ დემოკრაჱიულად და სამართლებრივად ლეგიჱი-მირებული áƒ€áƒŁáƒœáƒ„áƒȘიიქ მაჱარებელი პირი მას ჩიად დაუპირისპირდება. თუ ბრალდებული ვერ ლეამჩ-ნევს, რომ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” ეჼება პოლიáƒȘიელს, რომელიáƒȘ ბი-ნაჹი კანონიერად ჹემოიჭრა, არამედ áƒ›áƒ˜áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒ•áƒĄ, რომ Bandidos აგრესიული წევრი დაჭრა, მაჹინ კონკრე-ჱული ქიჹუაáƒȘიიქ áƒĄáƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ áƒáƒŠáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄáƒ’áƒáƒœ დამო-უკიდებლად საჼეზე იჄნებოდა განზრაჼ ჩადენილი დანაჹაული: მისთვის áƒȘნობილი იყო, რომ იგი სავა-რაუდოდ ადამიანს კლავდა. სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜-კოსისთვის მაჹინ ქიჹუაáƒȘიაზე áƒ€áƒ˜áƒ„áƒĄáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ ბრა-ლის მასჹჱაბი საჭირო ა჊არ იჄნებოდა. ჹეáƒȘდომის აáƒȘილების áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹესაჼებ კითჼვას კონკ-რეჱულ ქიჹუაáƒȘიალი სასჯელის ზომის განსაზჩვ-რიქაქ მიენიჭებოდა მნიჹვნელობა.

მოჄმედ პირსა და (დაუმთავრებელ!) წინარე იქ-ჱორიაზე ორიენჱირებული აუáƒȘილებელი მოგერი-ების (უმართლობის გამომრიáƒȘჼველი) და ბრალის გამომრიáƒȘჼველი მოძ჊ვრება გერმანიაჹი სისჼლის სამართლის დოგმაჱიკაჹი დჩესჩეობით ნაკლებ მჼარდაჭერას მოიპოვებდა. საუკეთესო ჹემთჼვევა-ლი საჯარო მჹვიდობაზე იჄნებოდა მითითებული და იმაზე, რომ ქიჹუაáƒȘია სამომავლოდ დრამაჱულად ლეიძლება ჹეიáƒȘვალოს. ამჟამად კი მნიჹვნელოვანი áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ”áƒ”áƒ‘áƒ˜ არ არსებობს. როკერების კრიმინალუ-რობა ჩვენი áƒȘივილიზაáƒȘიიქ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ მინიმუმ თავს არ ესჼმის, მიუჼედავად იმისა, რომ საჼელმ-áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია როგორáƒȘ ასეთი კითჼვის ნიჹნის Ⴤველ დგება.

áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ ამასთან კავჹირჹი ნათელი გავ-ჼადოთ, რომ áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ  მიგრანჱთა კრიზისჹი

Page 17: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

15

აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია

გერმანიამ ევროკავჹირის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გავ-ლით კორიდორებზე დათანჼმებით, áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ კონჱროლზე ნაწილობრივ უარი განაáƒȘჼადა ან თავისი პასუჼისმგებლობისა და ქუ-ვერენული áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ’áƒáƒœ უკან დაიჼია. აუáƒȘი-ლებელი მოგერიების ჩამოყალიბებამ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლიას მნიჹვნელობა არ უნდა დაუკარგოს. იურიდიული არგუმენჱაáƒȘია არ უნდა მოჼდეს ქალილი ორგანიზაáƒȘიიქ წევრის სასარგებ-ლოდ, რომელიáƒȘ სჼვა ორგანიზაáƒȘიასთან საომარ მდგომარეობაჹი იმყოჀება და კრიმინოლოგიური თვალსაზრისით კრიმინალურად მოჄმედი პირია და რომელმაáƒȘ საბოლოოდ პოლიáƒȘიელი კანონიერი áƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ—áƒ˜ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹესრულებისას მოკლა. ნათლად რომ áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒ©áƒ˜áƒœáƒ“áƒ”áƒĄ, რომ სისჼლის სამართ-ლის დოგმაჱიკა, რომელიáƒȘ აჄ აჩნიჹნულ ჹემთჼვე-ვაჹი დაკავჹირებულია მოჄმედ პირსა და მის მიერ განჼორáƒȘიელებულ წინარე áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ, არ იყენებს ორმაგ სჱანდარჱებს და აჄედან გამომდი-ნარე, არ იმსაჼურებს დასაგმობ „მჱრულ სისჼლის სამართლად” ჹერაáƒȘჼვას, ჩემი მოსაზრებების ძირ-თად არქქ საბოლოოდ კიდევ ერთჼელ ჹევაჯამებ.

IV. აუáƒȘილებელი მოგერიება და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლია – დასკვნა

პირი, რომელიáƒȘ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლიას áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒĄ და გამუდმებით ნაწილობ-რივ საომარ მდგომარეობაჹი იმყოჀება დაპირისპი-რებულ როკერების ბანდებთან, ვინáƒȘ მსჼვერპლის პიროვნების áƒȘოდნის გარეჹე, პოლიáƒȘიელს მის ჏ი-ნააჩმდეგ კანონზომიერად მიმართული ორგანი-ზებული დანაჹაულის áƒ‘áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ დაკავჹირებუ-ლი áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒáƒĄ მოკლავს, არ უნდა გამართლდეს აუáƒȘილებელი მოგერიების გამო. ასევე მას არ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ ისარგებლოს იმ áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ• გარემოებებ-თან თანჼვედრი მოსაზრებების გამო, რომელთა áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ”áƒȘ იგი აუáƒȘილებელი მოგერიებით გა-მართლდებოდა. ასეთი პირი დამამძიმებელი გარე-მოებების გარეჹე განზრაჼ მკვლელობისთვის უნდა დაისაჯოს.

რელაჱიური სამართლიანობისა და სამართ-ლებრივ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ მიმართებით, ასეთი ჼელჹეუვალი აუáƒȘილებელი მოგერიებისა თუ ბრა-ლის გამომრიáƒȘჼველი წინაპირობა áƒ€áƒŁáƒœáƒ„áƒȘიონირებს

მჼოლოდ მაჹინ, როáƒȘა პირის პასუჼისმგებლობა საკმარისად დასაბუთებულია, მიუჼედავად ყველა იმ თავისებურებისა, რომელიáƒȘ კონკრეჱულ ჹემ-თჼვევაჹი ლეიძლება იყოს საჼეზე. წინამდებარე áƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒĄ რა თჄმა უნდა არ ამოუწურავს ყველა ჹე-áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ სადაო საკითჼი. თუმáƒȘა არ უნდა áƒšáƒ”áƒ’áƒ•áƒ”áƒ„áƒ›áƒœáƒáƒĄ წარმოდგენა, რომ ჩემი ჹემოთავაზებით áƒ™áƒáƒšáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜-ური, ორგანიზებული დანაჹაულისკენ მიმართული ჹერაáƒȘჼვით სისჼლის სამართლჹი არსებული ინდი-ვიდუალური პასუჼისმგებლობა იáƒȘვლება. ადგილის ნაკლებობის გამო უარი უნდა ვთჄვა სჼვა დოგმა-ჹურ áƒ€áƒ˜áƒ’áƒŁáƒ áƒ”áƒ‘áƒ—áƒáƒœ ანალოგიების გავლებაზე, რომ-ლებიáƒȘ ერთი მჼრივ áƒ©áƒ”áƒ›áƒĄ მოდელს ემსგავსებიან, მეორე მჼრივ კი იგივე ჹინაარსობრივ áƒ™áƒáƒœáƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒĄ არ განეკუთვნებიან. ესენია: „აუáƒȘილებელი მოგე-რიების პროვოკაáƒȘია”, „actio libera in causa”, „თავის დათრობა დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ მიზნით 323ა გერ-მანიის სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ მიჼედვით”. ამით ჯერჯერობით უარქ ვამბობ იმაზე, რომ ჩემი თეზისის დამაჯერობლობის პოჱენáƒȘიალი ამოვწუ-რო.

ასევე ნათელი უნდა გამჼდარიყო, რომ არ არიქ აჄ საჼეზე áƒáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ ჹერაáƒȘჼვის არასწორი განვი-თარება კერძოდ და ზოგადად, დანაჹაულის ჩათვლა არავითარ ჹემთჼვევაჹი არ არიქ ყოველთვის პრობ-ლემის ზუსჱი გადაწყვეჱა, ისე როგორáƒȘ იგი ქიქჟ-ლისამართლებრივი „კაზუსის განჼილვის მეთოდი-კაჹი” არიქ ინსáƒȘენირებული. ზოგჯერ დანაჹაული ძალიან áƒ™áƒáƒ›áƒžáƒšáƒ”áƒ„áƒĄáƒŁáƒ áƒ˜ áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒœáƒáƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒ, რომელსაáƒȘ ასეთივე რთული მოსაზრებებით უნდა ვებრძოლოთ და მისი ზუსჱი ანალიზისას მჹრალი áƒĄáƒ„áƒ”áƒ›áƒ ნამდვი-ლად ვერ დაგვეჼმარება.

Page 18: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

16

აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ანგლო-ამერიკული სისჼლის სამართლის მიჼედვით*

ასისჱენჱ-áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ. ირინე áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, თსუ

I. ჹესავალი

აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ საკითჼი ყოველთვის áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ áƒáƒ“ განიჼილებოდა ნებისმი-ერი სამართლის სისჱემის áƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ˜áƒĄ სისჼლის სამარ-თალჹი. áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜, მართლწინააჩმდეგობის გამომრიáƒȘჼველი გარემოებების მიმართ ინჱერეს-მა კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ იმაჱა იმ áƒ áƒ”áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒ˜áƒĄ ჹემდეგ, რაáƒȘ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ 1999 წლის აჼალმა სისჼლის სამარ-თლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ›áƒ1 პასუჼისმგებლობისაგან გათავი-áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜, მისი წინამორბედი კოდეჄ-სისგან გასჼვავებით, ერთმანეთისაგან მკვეთრად გამიჯნულ ორ áƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒáƒ“ დაჰყო და წარმოადგინა ისინი მართლწინააჩმდეგობის და ბრალის გამომ-რიáƒȘჼველ გარემოებებად.

საზოგადოდ, პასუჼისმგებლობისგან áƒ’áƒáƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€- ლების áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜ ასევე გამამართლებელ და საპა-ჱიო გარემოებების არსებობას áƒ”áƒ€áƒŁáƒ«áƒœáƒ”áƒ‘áƒ ანგლო-ამერიკულ სამართლის სისჱემაჹიáƒȘ, რომელიáƒȘ მეჱ-წილად განსჼვავდება áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜, ჹესაბამისად, კონ-ჱინენჱალური ევროპის სამართლის სისჱემისგან.

II. აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სისჼლის სამართალჹი

სადჩეისოდ მოჄმედი áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-ქ 28-ე მუჼლის მე-4 ნაწილის მიჼედვით: „აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადაáƒȘილება ნიჹნავს მომ-გერიებლის მიერ თავდაáƒȘვის აჹკარა ჹეუსაბამობას მასზე თავდასჼმის ჼასიათსა და საჹიჹროებასთან.” კანონი პირდაპირ ადგენს აუáƒȘილებელი მოგერი-ების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მოáƒȘულობას. ნორმის მიჼედვით მომგერიებლის მოჄმედება ჩარჩოებლია მოჄáƒȘეული,

1 áƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜ ჹემოკლებულია როგორáƒȘ სსკ.

რაáƒȘ გულისჼმობს, რომ არ უნდა იყოს დარჩვეული თავდასჼმისა და თავდაáƒȘვის თანაჀარდობა.2

აჄ ყურადჩებას იმსაჼურებს უკიდურესობით გამოწვეული áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ საკითჼი. არიქ თუ არა ასეთი მოჄმედება áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ მოგერიები-სათვის გათვალისწინებული აუáƒȘილებელი თავდაáƒȘ-ვითი Ⴤმედება, უნდა განისაზჩვროს ორი კრიჱერი-უმით. ერთი მჼრივ, დაáƒȘვის საჹუალება უნდა იყოს მოწოდებული, áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ მყისიერად და, áƒšáƒ”áƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ-დაგვარად, საბოლოოდ აჩკვეთოს ან, მინიმუმ, ჹე-ასუსჱოს. მეორე მჼრივ, თავდამáƒȘველი áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ›áƒ-სილია, áƒáƒ˜áƒ áƒ©áƒ˜áƒáƒĄ დაáƒȘვის áƒ”áƒ€áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ საჹუალება, ე.ი. მას áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ მისთვის საიმედო ყველაზე ნაკლებად ქალილი საჹუალება გამოიყენოს.3

გასული პერიოდის სისჼლის სამართლებრივ ლიჱერაჱურაჹი აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგ-ლების ორგვარ დარჩვევას მიუთითებდნენ, ესე-ნია: 1) დაáƒȘვითი áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ არადროულობა, ე.჏. „არადროული მოგერიება”, და 2) დაáƒȘვის აჹკარა ჹე-უსაბამობა áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ ჼასიათისა და საჹიჹროები-სადმი, ე.჏. „არათანაზომიერი მოგერიება”.4

„არადროული მოგერიების” áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ და-კაჹვირებით იურიდიულ ლიჱერაჱურაჹი არსებობს ისეთი ჹეჼედულებაáƒȘ, რომლისთვისაáƒȘ მიუჩებელია აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადამეჱე-ბის ერთ-ერთ საჼეობად „არადროული მოგერიების” მიჩნევა, რადგან მისი თვალსაზრისით, â€žáƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”-ლია áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადაáƒȘილება არადროულობას და-ვუკავჹიროთ. ასეთი დაჹვება თვით აუáƒȘილებელი მოგერიების არქქ ეწინააჩმდეგება, რადგან მისი áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადაáƒȘილება მჼოლოდ აუáƒȘილებელი მოგერიების ვითარებაჹია áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜. არადრო-

2 გამყრელიძე, ოთარ, áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სისჼლის სამართ-ლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ განმარჱება, ზოგადი ნაწილი, 2005, გვ. 223.3 ჱურავა, მერაბ, სისჼლის სამართალი, ზოგადი ნაწილის მიმოჼილვა, მე-8 გამ., 2010, გვ. 191.4 áƒšáƒáƒ•áƒ’áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, თამაზ, áƒĄáƒŁáƒ áƒ’áƒŁáƒšáƒáƒ«áƒ”, ლამარა, საზოგადოებ-რივი საჹიჹროების გამომრიáƒȘჼველი გარემოებანი ქიქჟ-ლის სამართლის კანონმდებლობაჹი, 1988, გვ. 118.

* ეს ქჹაჹია წარმოადგენს 2015 წლის 10 áƒáƒ„áƒąáƒáƒ›áƒ‘áƒ”áƒ áƒĄ თბილისჹი გამართულ სისჼლის სამართლის Ⴤართველ და გერმანელ მეáƒȘნიერთა კონჀერენáƒȘიაზე წაკითჼული მოჼ-სენების გადამუჹავებულ ვერსიას.

Page 19: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

17

ირინე áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”

ული მოგერიების დროს კი თვით აუáƒȘილებელი მო-გერიების ვითარება არ არსებობს.”5 აჄ არსებითად, საუბარია აუáƒȘილებელი მოგერიების ე.჏. â€žáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ”áƒœ-ქიურ áƒ”áƒ„áƒĄáƒȘესზე”, რომელიáƒȘ წარმოადგენს ჹეáƒȘდო-მას áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ იმწუთიერობასთან დაკავჹირებით და ისევე როგორáƒȘ ჹეáƒȘდომა მართლწინააჩმდეგო-ბის გამომრიáƒȘჼველ áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ• გარემოებებთან დაკავჹირებით, ანუ ე.჏. მოჩვენებითი (პუჱაჱი-ური) მოგერიება, – áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ, გაჼდეს ბრალის ეჱაპზე ე.჏. ბრალის გამომრიáƒȘჼველი საპაჱიებელი გარემოება. თუმáƒȘა, ზოგადად, იურიდიულ ლიჱე-რაჹურალი, სადავოა áƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ”áƒœáƒĄáƒ˜áƒŁáƒ áƒ˜ áƒ”áƒ„áƒĄáƒȘესის საპა-ჱიებელ გარემოებად áƒ›áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒ•áƒ˜áƒĄ საკითჼი. ამ პრობ-ლემის გადაჭრის ურთიერთსაწინააჩმდეგო გზების Ⴠონზე, გაბაჱონებული ჹეჼედულება ასეთის დაჹ-ვების áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄáƒ™áƒ”áƒœ იჼრება. უჹუალოდ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სისჼლის სამართალთან მიმართებით კი, მისი ანა-ლიზის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ” კეთდება დასკვნა, რომ აჄ, ეჄ-სჱენსიური áƒ”áƒ„áƒĄáƒȘესი არ წარმოადგენს ბრალის გა-მომრიáƒȘჼველ საპაჱიებელ გარემოებას.6

რაáƒȘ ჹეეჼება „არათანაზომიერ მოგერიებას”, ისჱორიულად არათანაზომიერ მოგერიებად ითვ-ლებოდა არა მჼოლოდ იქ ჹემთჼვევები, როდესაáƒȘ თანაჀარდობა áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒáƒĄáƒ და დაáƒȘვას ჹორის დარ-ჩვეულია ინჱენსივობის მჼრივ, არამედ ისეთი ჹემ-თჼვევაáƒȘ, როდესაáƒȘ áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄáƒáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ მიყენებული ზიანი აჹკარად არ ჹეესაბამება იმ ზიანს, რომელიáƒȘ áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒ— მოსალოდნელი იყო, ე.ი. როდესაáƒȘ დარ-ჩვეულია „ინჱერესთა თანაჀარდობა”.7 აჄედან, იმ ჹემთჼვევაჹი, როáƒȘა მომგერიებელი áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄáƒáƒ’áƒáƒœ თავდაáƒȘვის დროს თანაბრად áƒ”áƒ€áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ საჹუალე-ბებიდან áƒáƒ˜áƒ áƒ©áƒ”áƒ•áƒĄ არა ჹედარებით áƒ›áƒĄáƒŁáƒ‘áƒŁáƒ„, არამედ – ჹეგნებულად ქალილ საჹუალებას, როდესაáƒȘ არ არსებობს áƒáƒ áƒ©áƒ”áƒŁáƒšáƒ˜ დაáƒȘვის საჹუალების აუáƒȘი-ლებლობა, საჼეზე იჄნება ე.჏. აუáƒȘილებელი მოგე-რიების ”ინჱენსიური áƒ”áƒ„áƒĄáƒȘესი”, რომლის დროსაáƒȘ სსკ-იქ 28-ე მუჼლიდან გამომდინარე, გამართლე-ბა არ იჄნება áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜. ასეთ „ინჱენსივირე-ბა”, თუ მას მოჰყვა თავდამსჼმელის სიკვდილი,

5 áƒšáƒáƒ•áƒ’áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, თამაზ, áƒĄáƒŁáƒ áƒ’áƒŁáƒšáƒáƒ«áƒ”, ლამარა, საზოგადოებ-რივი საჹიჹროების გამომრიáƒȘჼველი გარემოებანი ქიქჟ-ლის სამართლის კანონმდებლობაჹი, 1988, გვ. 120.6 ჱურავა, მერაბ, სისჼლის სამართალი, ზოგადი ნაწილის მიმოჼილვა, მე-8 გამ., 2010, გვ. 192, 242.7 áƒšáƒáƒ•áƒ’áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, თამაზ, áƒĄáƒŁáƒ áƒ’áƒŁáƒšáƒáƒ«áƒ”, ლამარა, საზოგადოებ-რივი საჹიჹროების გამომრიáƒȘჼველი გარემოებანი ქიქჟ-ლის სამართლის კანონმდებლობაჹი, 1988, გვ. 124.

მიიჩნევა სსკ-იქ 113-ე მუჼლით გათვალისწინე-ბულ აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ გადა-áƒȘილებით ჩადენილი მკვლელობის პრივილეგიურ ჹემადგენლობად.8

რაáƒȘ ჹეეჼება ”ინჱერესების ჹესაბამისობის” ქა-კითჼის გარკვევას, აჄ საკითჼავია, მიყენებულსა და მოსალოდნელ ზიანს ჹორის როგორი აჹკარა ჹეუსა-ბამობა უნდა იყოს, რომ აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები გადაáƒȘილებულად áƒ©áƒáƒ˜áƒ—áƒ•áƒáƒšáƒáƒĄ? ჹეუსა-ბამობის áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒĄáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒáƒ“ ბავჹვის მოკვლის მაგალი-თის მოყვანა, რომელიáƒȘ áƒȘდილობდა ბაჩჹი ვაჹლი მოეწყვიჱა, დასმულ კითჼვაზე პასუჼს ვერ მოგვ-áƒȘემს, ვინაიდან მასჹი აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადაáƒȘილება კი არა, თვით აუáƒȘილებე-ლი მოგერიების áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ არ არსებობს áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ ირელევანჱურობიდან გამომდინარე.9

ამდენად, აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლე-ბის გადაáƒȘილების საკითჼი მჼოლოდ იმ ჹემთჼვევაჹი წამოიჭრება, როდესაáƒȘ áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ მიყენებუ-ლი ზიანი არ იყო საჭირო áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ აქაáƒȘილებლად. დჩესდჩეობით, áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სისჼლის სამართალჹი, აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დადგენა თეორიულ დონეზე დავას არ იწვევს, არამედ პრობ-ლემურია მჼოლოდ სსკ-იქ 28-ე, 113-ე და 122-ე მუჼ-ლების áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒšáƒ˜ გამოყენება, როდესაáƒȘ უნდა მოჼდეს იმ საკითჼის გადაწყვეჱა, მომგერიებელი áƒ’áƒáƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ“áƒ”áƒĄ სისჼლისსამართლებრივი პა-სუჼისმგებლობისაგან აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ— სარგებლობის გამო, თუ მოგერიებისას თავდამსჼმელის სიკვდილი ან ჯანმრთელობის და-ზიანება áƒ©áƒáƒ˜áƒ—áƒ•áƒáƒšáƒáƒĄ აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ გადაáƒȘილებით ჩადენილ დანაჹაულად. ამ მჼრივ, სასამართლო áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ დასაჼვეწია.

III. „არასრული აუáƒȘილებელი მოგერიება” ანგლო-ამერიკულ სამართალჹი

საერთო სამართლის Ⴤვეყნები, áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ჹე-საბმისად, კონჱინენჱალური ევროპის სამართლის სისჱემისგან განსჼვავებით, არ იáƒȘნობენ „აუáƒȘილე-

8 ჱურავა, მერაბ, სისჼლის სამართალი, ზოგადი ნაწილის მიმოჼილვა, მე-8 გამ., 2010, გვ. 191.9 áƒšáƒáƒ•áƒ’áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, თამაზ, áƒĄáƒŁáƒ áƒ’áƒŁáƒšáƒáƒ«áƒ”, ლამარა, საზოგადოებ-რივი საჹიჹროების გამომრიáƒȘჼველი გარემოებანი ქიქჟ-ლის სამართლის კანონმდებლობაჹი, 1988, გვ. 126.

Page 20: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

18

აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ანგლო-ამერიკული სისჼლის სამართლის მიჼედვით

ბელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადაáƒȘილებას”, არა-მედ მის ნაáƒȘვლად იყენებენ „არასრული აუáƒȘილე-ბელი მოგერიების” ინსჱიჱუჱს.10 მოვლენა, რომე-ლიáƒȘ ალლ-ი áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დარჩვევისას განიჼილება, არასრულ აუáƒȘილებელ მოგერიებად იწოდება და მას, როგორáƒȘ áƒšáƒ”áƒ›áƒáƒ›áƒĄáƒŁáƒ‘áƒŁáƒ„áƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ გარემოების დოჄ-ჱრინას, საერთო სამართალჹი áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒ€áƒ”áƒĄáƒ•áƒ”áƒ‘áƒ˜. ჱეჼა-ქიქ სააპელაáƒȘიო სასამართლომ ეს კონáƒȘეჀáƒȘია მკა-Ⴠიოდ განმარჱა áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒšáƒ˜ Reed v. State,11 რაáƒȘ ჹეერ-თებულ ჹჱაჱებჹი არასრული აუáƒȘილებელი მოგე-რიების ინსჱიჱუჱის áƒ„áƒ•áƒáƒ™áƒŁáƒ—áƒźáƒ”áƒ“áƒĄ წარმოადგენს.12

აუáƒȘილებელი მოგერიება áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ ორ კაჱეგორიად დაიყოს: სრული და არასრული აუáƒȘი-ლებელი მოგერიება. ასეთი დაყოჀა მთელი რიგი სასამართლოებისათვის მისაჩები გაჼდა აჩნიჹნულ ”Reed”-იქ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ–áƒ” გადაწყვეჱილების გამოჱანის ჹემდეგ, რომელჹიáƒȘ აჩიარებული იჄნა როგორáƒȘ სრული, ასევე არასრული მოგერიების áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ ქი-áƒȘოáƒȘჼლის წინააჩმდეგ მიმართული დანაჹაულის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ”.13 აუáƒȘილებელი მოგერიება სრულია, როáƒȘა საჼეზეა მისთვის დამაჼასიათებელი ყველა, ანუ ოთჼი ელემენჱი: 1) მომგერიებელი არ არიქ áƒ™áƒáƒœáƒ€áƒšáƒ˜áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ ინიáƒȘიაჱორი; 2) მას სჯეროდა სიკვ-დილის ან სჼეულის მძიმე დაზიანების მყისიერი áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒĄ არსებობა; 3) მას ჰჄონდა ამ ვარაუდის გონივრული áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜; 4) მომგერიებელს არ გა-მოუყენებია იქ ძალა, რომელიáƒȘ გადააჭარბებდა აუáƒȘილებლობის მოთჼოვნას.14 აუáƒȘილებელი მო-გერიება არიქ არასრული, როდესაáƒȘ ბრალდებუ-ლი ვერ დაამჱკიáƒȘებს სრული მოგერიებისათვის

10 áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, ირინე, აუáƒȘილებელი მოგერიება Ⴤარ-თულსა და საერთო (ანგლო-ქაჄქური ჱიპის) სამართალ-ლი, 2010, გვ. 184.11 იჟ. Reed v. State, Texas Appellate Court, 1882, 509, ქა-დაáƒȘ ბრალდებულის მიმართ გამოჱანილი გამამჱყუნებე-ლი განაჩენი áƒ’áƒáƒŁáƒ„áƒ›áƒ“áƒ, ვინაიდან ნაჀიáƒȘ მსაჯულებს არ მიეáƒȘათ მითითება áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ არასრული აუáƒȘილებე-ლი მოგერიების ჹესაჼებ.12 State v. Faulkner, 301 Meryland, 1984, 482, 488, 483 At-lantic Reporter, 2nd Series 759, 762.13 Lafave, Wayner, R., & Scott, Austin ,Wakman, JR., Sub-stantive Criminal Law, 2nd edition, 1986, გვ. 271, 273.14 იჟ.: Tichnell v. State, 287, Meryland, 1980, 695, 718, 415 Atlantic Reporter, 2nd Series 830, 842; Guerrieo v. State, 213 Meryland, 1957, 545, 549, 132 Atlantic Reporter, 2nd Series 466, 467, 468; DeVaughn v. State, 232 Meryland, 1963, 447, 453, 194 Atlantic Reporter, 2nd Series 109, 112; Bruce v. State, 218 Meryland, 1958, 87, 96, 97, 145 Atlantic Reporter, 2nd Series 428, 432, 433.

საჭირო რომელიმე ელემენჱის არსებობას.15 იმის გამო, რომ სასამართლოებს ჹორის არსებობს აზრ-თა სჼვადასჼვაობა იმასთან დაკავჹირებით, თუ რო-მელი ელემენჱების არარსებობა წარმოჹობს არაქ-რულ აუáƒȘილებელ მოგერიებას, áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ ერ-თმანეთისაგან გამოვყოთ სამი სჼვადასჼვა ვარიან-ჹი: არასრული მოგერიების ერთი ჱიპი, რომლის მიჼედვით, არასრული აუáƒȘილებელი მოგერიება საჼეზეა მაჹინ, როდესაáƒȘ ბრალდებული არადანა-ჹაულებრივად იწვევს თავდასჼმას, რომელიáƒȘ მას áƒáƒ˜áƒ«áƒŁáƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ მოგერიებისას ჼელჰყოს თავდამსჼმელის ქიáƒȘოáƒȘჼლე;16 მეორე ჱიპი საჼეზეა მაჹინ, როდესაáƒȘ მომგერიებელი თავდამსჼმელს კლავს არაგონივ-რული áƒ«áƒáƒšáƒ˜áƒĄ გამოყენებით;17 და ბოლოს, ზოგიერ-თი სასამართლო აჩიარებს არასრულ მოგერიებას, როდესაáƒȘ ბრალდებულს კეთილსინდისიერად, მაგ-რამ არაგონივრულად სჯერა, რომ საჭიროა სასიკ-ვდილო áƒ«áƒáƒšáƒ˜áƒĄ გამოყენება სიკვდილის ან სჼეულის მძიმე დაზიანების თავიდან აქაáƒȘილებლად.18

როგორáƒȘ აუáƒȘილებელი მოგერიების ორ – სრულ და არასრულ აუáƒȘილებელი მოგერიების კაჱეგო-რიებად áƒ“áƒáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ’áƒáƒœ გამომდინა-რეობს და ასევე არასრული აუáƒȘილებელი მოგერი-ების გაგების ზემოთ მითითებული სამი სჼვადასჼვა ვარიანჱიდან უნდა დავასკვნათ: პირველი ვარიან-ჱიდან გამომდინარე, ჱერმინი არასრული აუáƒȘი-ლებელი მოგერიება, მოიáƒȘავს არაგამიზნულად

15 Lafave, Wayner, R., & Scott, Austin, Wakman, JR., Sub-stantive Criminal Law, 2nd edition, 1986, გვ. 271, 272.16 იჟ.: Reed v. State, 11 Texas Appellate Court, 1882, 509, 517, 518; People v. Deason, Michigan Court of Appeals, 1985, 384 N.W.2d 72, 74; State v. Bush, North Carolina, 1982, 297 South Eastern Reporter, 2nd Series 563, 568; State v. Flory, Wyoming, 1929, 276, 458; Perkins, Rollin, & Boyce Ronald, Criminal Law, 3d edition, 1982, გვ. 1137, 1141.17 იჟ.: Allison v. State, 86 South Western Reporter, Arkan-sas, 1905, 409; Reed v. State, 11 Texas Appellate Court, 1882, 517, 518;18 იმ ჹჱაჱებს, რომლებჹიáƒȘ მიჩებული იჄნა ეს სჱან-დარჱი, მიეკუთვნება: არკანზასი, კალიჀორნია, მაინი, მერილენდი, ნიუ áƒ›áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒ™áƒ და პენსილვანია, იჟ.: Allison v. State, 86 South Western Reporter, Arkansas, 1905, 413; People v. Flannel, California, 1979, 603 Pacific Reporter, 2nd Series 1, 9; State v. Grant, Maine, 1980, 418 Atlantic Reporter, 2nd Series 154, 156; Faulkner v. State, 301 Mery-land, 1984, 482, 499, 483 Atlantic Reporter, 2nd Series 759, 768; State v. Kidd, New Mexico, 1917, 175 Pacific Reporter, 772, 774; Commonwealth v. Collandro, 1911, 80 Atlantic Reporter, 571, 574-75.

Page 21: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

19

ირინე áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”

პროვოáƒȘირებულ აუáƒȘილებელი მოგერიების ქიჹუ-აáƒȘიაქ, რიქ გამოáƒȘ მომგერიებელი თავის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘-ლი იზჩუდება და ამის გამო ჼდება áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ, რომ ასეთ მოგერიებას ეწოდოს არასრული; მეორე ჹემ-თჼვევიდან გამომდინარე, – თუ მომგერიებელი არა ჹიჹით ან დაბნეულობით გადააáƒȘილებს áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒĄ, არამედ განზრაჼ და სამაგიეროს მიზჩვის მიზნით, – არსებითად áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” გვეჄნება áƒšáƒŁáƒ áƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ— ჩადე-ნილ მკვლელობასთან; მესამე ვარიანჱის მიჼედვით იგივე ჱერმინი ლოგიკურად გამოიყენება იმ მდგო-მარეობის დასაჼასიათებლად, რაქაáƒȘ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš ქიქ-ჼლის სამართალჹი აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარ-გლების გადაáƒȘილებას ვუწოდებთ.19

ალლ-იქ 1962 წლის მოდელური სსკ აყალიბებს აუáƒȘილებელი მოგერიების საკუთარ ვერსიას.20 ა჊-ნიჹნული სსკ-იქ მიჼედვით, პასუჼისმგებლობა ემყა-რება მომგერიებლის ბრალის ჟარიქჟქ დანაჹაულის თითოეულ ელემენჱთან მიმართებაჹი.ჹესაბამისად, თავდამსჼმელის ქიáƒȘოáƒȘჼლის áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ საჭირო-ებაჹი კეთილსინდისიერი, მაგრამ არაგონივრული დარწმუნება áƒ’áƒáƒŁáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ კვალი-ჀიკაáƒȘიაქ იძლევა, და, ჹესაბამისად, ბრალდებულმა ლეიძლება პაჼუჼი აგოს áƒšáƒ”áƒ›áƒáƒ›áƒĄáƒŁáƒ‘áƒŁáƒ„áƒ”áƒ‘áƒ”áƒš გარემო-ებებჹი ჩადენილი მკვლელობისათვის.21 ერთ-ერთმა ჹჱაჱმა, კოლორადომ, ეს მიდგომა აქაჟა საკანონ-მდებლო áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒŁáƒšáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒáƒšáƒ˜ და არასრული მოგერი-ებით ჩადენილი მკვლელობა მიიჩნია áƒ’áƒáƒŁáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜-ლებელ Ⴤმედებად. თუმáƒȘა, ეს წესი, ჯერჯერობით, მჼოლოდ მკვლელობის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ” ვრáƒȘელდება. ალლ-იქ მოდელური სსკ-ი არ იყენებს ჱერმინს „დაáƒȘვის áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადამეჱება” და არ მიანიჹნებს დაáƒȘ-ვის სამართლებრივ ჹედეგებზე. ასევე, áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ მეორე ნაწილჹი, სადაáƒȘ áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒŁáƒšáƒ˜áƒ áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜áƒ áƒȘალ-კეული დანაჹაულის ჹემადგენლობები, áƒȘალკე არ არიქ მოáƒȘემული ნორმები დაáƒȘვის áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გა-დამეჱებით ჩადენილი ადამიანის მკვლელობისათ-ვის ან ჯანმრთელობის დაზიანებისათვის. არაჀე-რია ნათჄვამი დაáƒȘვის áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადაáƒȘილებაზე

19 áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, ირინე, აუáƒȘილებელი მოგერიება Ⴤარ-თულსა და საერთო (ანგლო-ქაჄქური ჱიპის) სამართალ-ლი, 2010, გვ. 185. 20 Model penal code § 3.09(2) (Proposed Official Draft 1962).21 არკანზასის და ნიუ ჯერსის სჱაჱუჱებსაáƒȘ ეს პოზიáƒȘია უკავიათ, იჟ.: ARKANSAS STATUTE ANN. §. 5-2-614 (a), (Michie, 1993); NEW JERSEY STATUTE ANN. §. 2C:3-9 (b), (replaced 1981), (West, 1993).

არáƒȘ ნიუ-იორკის სსკ-ლი, რომელიáƒȘ ძალალი ჹევიდა 1967 წლიდან, ჼოლო თავად მართლწინააჩმდეგო-ბის გამომრიáƒȘჼველი გარემოებები ამ სსკ-ლი თით-áƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ ისეთივეა, როგორáƒȘ ალლ-იქ მოდელურ სსკ-ლი (§ 30 და 35.15-25).22

საერთო ჯამჹი, ალლ-ლი პირველი ინსჱანáƒȘიიქ სასამართლოები, ჼჹირად „murder”-ქ23 აკვალიჀი-áƒȘირებენ „manslaughter”-ად.24 ეს იმას გულისჼ-მობს რომ, თუ მომგერიებელი ამჱკიáƒȘებს, რომ მოჄმედებდა არასრული აუáƒȘილებელი მოგერიების მდგომარეობაჹი, და ეს ვითარება აჩიარებულია ადგილობრივი სისჱემის მიერ, როგორáƒȘ ჹემამსუ-áƒ‘áƒŁáƒ„áƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ გარემოება, მაჹინ „murder” გადაკვალი-ჀიáƒȘირდება „manslaughter”-ად.25

პროვოკაáƒȘიისაგან (áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სამართალჹი ეს არიქ მკვლელობა, ჩადენილი ძლიერი სულიერი აჩელვებით) განსჼვავებით, რომელიáƒȘ კლასიკურ პასუჼისმგებლობის áƒšáƒ”áƒ›áƒáƒ›áƒĄáƒŁáƒ‘áƒŁáƒ„áƒ”áƒ‘áƒ”áƒš გარემოებას წარმოადგენს, არასრული აუáƒȘილებელი მოგერიება áƒ”áƒ€áƒŁáƒ«áƒœáƒ”áƒ‘áƒ არა სულიერ აჩელვებას, არამედ „სიკვ-დილის ჹიჹს”.26 თუმáƒȘა, პასუჼისმგებლობის გამომ-რიáƒȘჼველი ორივე გარემოება ითვალისწინებს, რომ მომგერიებლის Ⴤმედება იყო მართლსაწინააჩმდე-გო, მაგრამ ჩადენილი ბოროჱი განზრაჼვის გარეჹე, რომელიáƒȘ თავის მჼრივ „murder”-იქ დამაჼასიათე-ბელ თვისებას წარმოადგენს”.27

ალლ-იქ „დანაჹაულისა და მართლმსაჯულების ენáƒȘიკლოპედიაáƒȘ”, მკვლელობის áƒŁáƒ€áƒ áƒ ნაკლე-ბად მძიმე კაჱეგორიით დაკვალიჀიáƒȘირების ანუ „murder”-იდან „manslaughter”-ზე გადასვლის ჹე-

22 áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”, ირინე, აუáƒȘილებელი მოგერიება Ⴤარ-თულსა და საერთო (ანგლო-ქაჄქური ჱიპის) სამართალ-ლი, 2010, გვ. 186.23 ”Murder’’ – განზრაჼ მკვლელობა, ბოროჱი განზრაჼვით ჩადენილი მკვლელობა.24 იჟ.: People v. Lockett, Illinois, 1980, 413 North Eastern Reporter, 2nd Series 378, 381; State v. Faulkner, 301 Mery-land, 1984, 500, 501, 483 Atlantic Reporter, 2nd Series 769.25 Perkins, Rollin, Criminal Law, 2nd edition, 1969, გვ. 69; როგორáƒȘ áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜ პერკინსი ადგენს, ”manslaughter’’ განვითარდა როგორáƒȘ ყოვლისმომáƒȘველი კონáƒȘეჀáƒȘია იმ თვალსაზრისით, რომ იგი მოიáƒȘავს ყველა მკვლელობას, რომელიáƒȘ მდებარეობს განზრაჼ მკვლელობებსა და გა-მართლებულ მკვლელობებს ჹორის.26 Moreland, Roy , The Law of Homicide, 1952, გვ. 91.27 Mahler, Christian, C., Survey: Developments in Maryland Law, 1992-93: Criminal Law: Limiting The Right to Imperfect Self-defense, 53 Maryland Law Review 759, 1994, გვ. 2, 3.

Page 22: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

20

აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ანგლო-ამერიკული სისჼლის სამართლის მიჼედვით

áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒáƒ–áƒ” მიუთითებს ისეთ ჹემთჼვევებჹი, სადაáƒȘ დადგინდება, რომ მკვლელობისთვის ბრალ-დებული პირი ვერ აკმაყოჀილებდა აუáƒȘილებელი მოგერიების ყველა მოთჼოვნას.28

ამ ინსჱიჱუჱის მთელი არქი იქაა, რომ აუáƒȘი-ლებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადაáƒȘილებით მკვლელობის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ” ჹჱაჱების უმრავლესობის კანონმდებლობა ასეთ მკვლელობას აკვალიჀი-áƒȘირებს ნაკლები ჟარიქჟიქ განზრაჼ მკვლელობად ან მკვლელობის პრივილეგიურ ჹემადგენლობად. საერთო სამართლის სისჱემის áƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ პრეáƒȘე-დენჱების ჹესწავლა áƒ’áƒ•áƒ˜áƒ©áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒ‘áƒĄ, რომ ანგლო-ამე-რიკული კანონმდებლობა არ ჹეიáƒȘავს დაáƒȘვის Ⴠარ-გლების გადაáƒȘილების სპეáƒȘიალურ ნორმებს, გადა-მეჱება აჄ განიჼილება როგორáƒȘ არასრული აუáƒȘი-ლებელი მოგერიება და ეს ინსჱიჱუჱი ვრáƒȘელდება მჼოლოდ მკვლელობის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ”.

IV. დასკვნა

ანგლო-ამერიკულ კანონმდებლობაჹი არსე-ბული არასრული აუáƒȘილებელი მოგერიების და áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ 28-ე მუჼლის მე-4 ნაწილჹი მოáƒȘემული აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჹედარებისა და გაანალიზების ჹემდეგ მივდივართ დასკვნამდე, რომ ამ ორ áƒ€áƒ”áƒœáƒáƒ›áƒ”áƒœáƒĄ ჹორის არსებუ-ლი სჼვაობის მიუჼედავად, ლეიძლება áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒĄ, რომ აჩნიჹნული ინჱიჱუჱების áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜ áƒ—áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ ერთი და იგივეა სამართლის ორივე ქიქ-ჱემაჹი. მსგავსია áƒźáƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ áƒáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒȘ, რომლთა დაზიანების ჹემთჼვევაჹი ამოჄმედდებიან ეს ინსჱი-ჱუჱები, სჼვაობა კი, მჼოლოდ აუáƒȘილებელი მოგე-რიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დარჩვევით ჩადენილი Ⴤმედე-ბის კვალიჀიკაáƒȘიიქ áƒȘალკეულ დეჱალებჹია.

28 Kadish, Sanford, H., Encyclopedia of Crime and Justice, ჱომი 3, 1993, გვ. 952.

Page 23: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

21

áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირება*

გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლო (BGH), 2015 წლის 10 ივნისის გადაწყვეჱილება, დოკუმენჱის ნომერი 2 StR 97/14, áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ ჟურნალჹი „სისჼლის სამართლის ად-ვოკაჱების áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒ›áƒ˜â€ (StraFo), 2015, 509სისჼლისსამართლებრივი დევნის ორგანოების წევრების ან მათ მიერ კონჱროლირება-დი მესამე პირის მიერ სამართლებრივი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ საწინააჩმდეგო დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია ყოველთვის წარმოადგენს პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელ გარემო-ებას (სასამართლოს ოჀიáƒȘიალური ძირითადი წინადადება).

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜, სამართლის დოჄ. ბერნდ ჰაინრიჼი, ჱუბინგენის უნივერსიჱეჱი

I. áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ გარემოებები1

ერთ-ერთი დანაჹაულის áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ პროáƒȘესჹი რამდენიმე ადამიანის, მათ ჹორის A-ქ მიმართ, გან-ჼორáƒȘიელდა ჱელეკომუნიკაáƒȘიების მოáƒȘულობითი საზედამჼედველო áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜. აჄედან გაჩნდა ეჭვი, რომ A ნარკოჱიკული ნივთიერებებითაáƒȘ ვაჭ-რობდა, თუმáƒȘა მოáƒȘემული ეჭვი სჼვა áƒĄáƒáƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ— ვერ დასჱურდებოდა. ამიჱომ პრო-კურაჱურამ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒšáƒ˜, როგორáƒȘ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომძიებე-ლი – ჩართო პოლიáƒȘიიქ მოჼელე B. A იყო რესჱორ-ნის მმართველი. სწორედ იჄ სჱუმრობდა ჼოლმე B და საუბარჹი ითრევდა A-ქ. ვინაიდან, უკვე áƒȘნობილი იყო, რომ A წარსულჹი ნარკოჱიკებით ვაჭრობდა, B áƒȘდილობდა მის დარწმუნებას, მოემარაგებინა იგი ნარკოჱიკული ნივთიერებებით. B A-ქ აჱყუებდა, რომ თავად იყო ნარკოჱიკებით მოვაჭრე. მომწოდე-ბელთან ჰჄონდა გარკვეული პრობლემები, თუმáƒȘა კლიენჱებისთვის პირობა ჰჄონდა მიáƒȘემული, რომ აუáƒȘილებლად მიაწოდებდა ნარკოჱიკს. A თავდა-პირველად უარქ ამბობდა ნაკოკოჱიკულ დანაჹაულ-ლი ჩაბმაზე, მაგრამ B მომდევნო დჩეებჹი დაჟინებით განაგრძობდა თჼოვნას და არწმუნებდა A-ქ, რომ მისი კლიენჱები კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ გაბრაზდებოდნენ. A კვლავ უარქ აáƒȘჼადებდა მონაწილეობაზე და სთჼო-ვა B-ქ, ჹეეწყიჱა გამუდმებული თჼოვნები, რადგან იგი აზრის ჹეáƒȘვლას არ აპირებდა. B მაინáƒȘ არ მოეჹ-

1 áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ გარემოებები მოáƒȘემულია მáƒȘირე-დად ჹემოკლებული და ჹეáƒȘვლილი საჼით, რათა ძირითა-დი პრობლემაჱიკა áƒŁáƒ€áƒ áƒ ნათელი გამჼდარიყო.

ვა და უმჱკიáƒȘებდა, რომ ამასობაჹი მისი კლიენჱები áƒ›áƒŁáƒ„áƒáƒ áƒáƒ–áƒ” გადავიდოდნენ და მას áƒąáƒ”áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒœáƒ˜áƒĄ ნომ-რიქ ჹეáƒȘვლა და ქაáƒȘჼოვრებელი საჼლის დაჱოვება მოუწევდა. საბოლოოდ A დანებდა მის ზეწოლას და B დააკავჹირა მეგობართან, რომელიáƒȘ ნარკოჱიკის ყიდვას გაუწევდა ორგანიზებას. თვითონ A-ქ „ორ-განიზების” სანაáƒȘვლოდ არავითარი სარგებელი არ მიუჩია. დამნაჹავეები ნარკოჱიკის გადაáƒȘემის მო-მენჱჹი დააკავეს. A დაკავების დროს დამნაჹავეებ-თან ერთად არ იმყოჀებოდა და არáƒȘ ნარკოჱიკის გაყიდვისათვის წარმოებულ სჼვა მოლაპარაკებებჹი არ მიუჩია მონაწილეობა. მიუჼედავად ამისა, გერმა-ნიის მიწის სასამართლომ A დიდი რაოდენობის ნარ-კოჱიკული ნივთიერებებით áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒŁáƒš ვაჭრობაჹი მონაწილეობის მუჼლით (ნარკოჱიკული ნივთიერე-ბების ჹესაჼებ კანონის (BtMG) §29ა-იქ მე-2 ნაწილის N2; სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ (StGB) §27) გა-ასამართლა და სასჯელად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ აჩკვეთა სამი წლისა და ათი თვის ვადით áƒšáƒ”áƒŁáƒ€áƒáƒ áƒ“áƒ. A-მ ქაქა-მართლო გადაწყვეჱილება გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ  სასამართლოჹი (BGH) áƒ’áƒáƒáƒĄáƒáƒ©áƒ˜áƒ•áƒ áƒ.

II. პრობლემაჱიკა და დჩემდე არსებული მოსაზრებები

მოáƒȘემულ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒšáƒ˜ B წარმოდგენილი იყო რო-გორáƒȘ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომძიებელი. áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒš გამომ-ძიებლებლი მოიაზრება პოლიáƒȘიელები, რომელე-ბიáƒȘ მათთვის დროებით მინიჭებული და ამასთა-ნავე ჹეáƒȘვლილი ვინაობით (ეგრეთ წოდებული „ლეგენდა”) დანაჹაულის გაჼსნის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒšáƒ˜ არიან áƒ©áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒœáƒ˜. ისინი უáƒȘჼო საჼელით არიან ჹეგზავნი-

* ქჹაჹია áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒáƒ“ თარგმნა ჟურნალის სამუჹაო ჯგუ-Ⴠიქ წევრმა ჟაჹია თანდილაჹვილმა.

Page 24: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

22

ბერნდ ჰაინრიჼი

ლები ორგანიზებულ კრიმინალურ áƒ“áƒáƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜. მოáƒȘემული საკითჼი გერმანიაჹი მოწესრიგებუ-ლია სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ (StPO) §110ა-ით. áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომძიებელი უნდა განვასჼვავოთ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ არა საჯაროდ გამომძიებე-ლი პოლიáƒȘიელისაგან.2 ამ ჹემთჼვევაჹიáƒȘ საუბარია პოლიáƒȘიელებზე, თუმáƒȘა მათ სჼვა ვინაობა მინი-ჭებული აჄვთ უვადოდ. ისინი მჼოლოდ áƒȘალკეულ ჹემთჼვევებჹი მოჄმედებენ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒáƒ“, რა დროსაáƒȘ ირგებენ გაკვეულ როლს, მაგალითად, ნარკოჱი-კული ნივთიერებით ვაჭრობის „მოჩვენებითი გამ-ყიდველისას”. გერმანიაჹი, აჩნიჹნულ ჹემთჼვე-ვაზე არ არსებობს სპეáƒȘიალური საკანონმდებლო რეგილირება3. მათთან ერთად უნდა აჩინიჹნოს პო-ლიáƒȘიიქ ნდობით აჩჭურვილი პირები („V-Leute”). ესენი არიან კერძი პირები, რომლებიáƒȘ, იმ პირო-ბით, რომ პოლიáƒȘია მათ ვინაობას არ გაამჟჩავნებს და áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒšáƒ˜áƒáƒœáƒáƒ“ დაიáƒȘავს კონჀიდენáƒȘიალობას, მზად არიან სისჼლისსამართლებრივი დევნის ორ-განოებს áƒźáƒáƒœáƒ’áƒ áƒ«áƒšáƒ˜áƒ•áƒ˜ დროის განმავლობაჹი დაეჼ-მარონ დანაჹაულების გაჼსნაჹი. უმეჱესად, ეს პირები კრიმინალურ სამყაროს მიეკუთვნებიან. გერმანიაჹი არáƒȘ ეს უკანასკნელი არიქ საკანონმ-დებლო დონეზე მოწესრიგებული. Bბოლოს კი უნდა აჩვნიჹნოთ ეგრეთ წოდებული პოლიáƒȘიიქ ინ-áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒáƒąáƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒ˜. ამ ჹემთჼვევაჹიáƒȘ საუბარია კერძო პირებზე, რომლებიáƒȘ ჹესაბამისი ორგანოებს ინდი-ვიდუალურ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ” ინჀორმაáƒȘიით უზრუნველ-ყოჀენ. Aამის სანაáƒȘვლოდ ორგანოები ვალდებულ-ნი არიან დაიáƒȘვან მათი კონჀიდენáƒȘიალობა.

გერმანიაჹი მიჩწეულია ჹეთანჼმება იმის თა-ობაზე, რომ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მონაწილეობა სისჼლისსამართლებრივი დევნის ნებადართულ

2 Vgl. ამასთან დაკავჹირებით მოკლე მიმოჼილვა იჼილეთ: Heinrich/Reinbacher, Examinatorium Strafprozessrecht, 2014, Problem 21, S. 103 ff.; ferner Geppert, Juristische Ausbildung (JURA) 1992, 244; Lesch, Juristische Arbeits-blĂ€tter (JA) 2000, 390, Nitz; JA 1999, 418; Quentin, Juristi-sche Schulung (JuS) 1999, 134; Vitt, JURA 1994, 17.3 აჄედან გამომდინარე, პოლიáƒȘიელის, როგორáƒȘ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მონაწილეობა საკმაოდ სადავო საკითჼია. áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ›áƒáƒĄáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მიმნიჭებელ ნორმად გამოიყენება გერმანიის სსსკß-იქ (StPO) §161, 163, სისჼლის სამართ-ლის პროáƒȘესით დადგენილი წესით, áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ გარემოებების დადგენის ჹესაჼებ კონსჱიჱუáƒȘიურ-ქა-მართლებრივ მოთჼოვნასთან ერთად. ამის ჹესაჼებ ამომ-წურავად Rebmann, Neue Juristische Wochenschrift (NJW) 1985, 1

საჹუალებას წარმოადგენს. კრიმინალურ დაჯგუ-Ⴠებებლი პოლიáƒȘიელის ჹეგზავნა ან კრიმინალური სამყაროს áƒ˜áƒœáƒ€áƒáƒ áƒ›áƒáƒąáƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒ—áƒáƒœ ურთიერთობა, დიდ მნიჹვნელობას áƒ˜áƒ«áƒ”áƒœáƒĄ განსაკუთრებით ქალილი და მძიმე დანაჹაულებთან áƒ‘áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ˜áƒĄáƒ და მათი გამოვ-ლენის დროს, თუმáƒȘა საჭიროებს áƒ“áƒáƒ€áƒ˜áƒ„áƒ áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ ერთ áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ–áƒ”: პოლიáƒȘიელები საჭირო ინჀორმაáƒȘიაქ მჼოლოდ მოჱყუების გზით იჩებენ. ისინი პოჱენ-áƒȘიურ დამნაჹავეებს, რომელთა წინააჩმდეგაáƒȘ მიმდინარეობს გამოძიება, აჱყუებენ თავიანთი ვინაობის ჹესაჼებ, ან თუ გამოძიებალი პოლიáƒȘიიქ ნდობით აჩჭურვილი პირები მონაწილეობენ – იმ ჀაჄჹიქ ჹესაჼებ, რომ მათი მოსაუბრე პოლიáƒȘიიქ დავალებით მოჄმედი და არა კერძო პირია. დანა-ჹაულის áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დროს, ინჀორმაáƒȘიიქ მიჩების მიზნით ეჭვმიჱანილის მოჱყუებას ეჼება გერმა-ნიის სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო კოდეჄ-ქიქ ამკრძალავი ნორმა – §136ა-იქ 1-ლი ნაწილი, რომლის მიჼედვითაáƒȘ, დაუჹვებელია áƒ©áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მოპოვება „ჹეურაáƒȘáƒźáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ მიყენების, áƒ“áƒáƒŁáƒ«áƒšáƒŁ-რების, áƒ€áƒ˜áƒ–áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ თავდასჼმის, მედიკამენჱების ორგანიზმჹი ჹეყვანის, წამების, მოჱყუებისა ან ჰიპნოზის გზით”. გერმანიის სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜ ასევე áƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒ•áƒĄ ინჀორმა-áƒȘიიქ მოპოვების მიზნით ეჭვმიჱანილის განზრაჼ მოჱყუებას4.

გარდა ამისა, აჩნიჹნულ ჹემთჼვევას ეჼება ადა-მიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘიიქ (EMRK) მე-6 მუჼლი – სამარ-თლიანი სასამართლოს áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ. ადამიანის უჀ-ლებათა ევროპულმა სასამართლომ (EGMR), მის არაერთ გადაწყვეჱილებაჹი Ⴠართოდ განმარჱა სამართლიანი სასამართლოს áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ. áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”-ლია, რომ სისჼლისსამართლებრივი დევნის ორგა-ნოების მიერ ეჭვმიჱანილისგან იმ ინჀორმაáƒȘიიქ გამოჱყუება, რომელსაáƒȘ ეს უკანასკნელი საკუთა-რი ნებით არ გაამჟჩავნებდა, პრინáƒȘიპულ წინააჩმ-დეგობაჹი მოდიოდეს სამართლიანი სასამართლოს პრინáƒȘიპთან.5 მიუჼედავად ამ მოსაზრებისა, გერ-მანიაჹი ერთჼმად აჩიარებულია, რომ თუ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომძიებლი განსაზჩვრულ საზჩვრებს არ გადა-

4 Anders Nowrousian Kriminalistik 2011, 370, 372; gegen die ZulĂ€ssigkeit einer generellen Befugnis zur TĂ€uschung MĂŒller/Römer, Neue Zeitschrift fĂŒr Strafrecht (NStZ) 2012, 543, 545.5 Vgl. zu Art. 6 Abs. 1 EMRK auch BGH NJW 2010, 3670.

Page 25: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

23

áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირება

აჭარბებს, áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ პროáƒȘესჹი მისი მონაწილე-ობა per se არ არიქ მართლსაწინააჩმდეგო. არგუ-მენჱად მოყვანილია, რომ მეჱწილად áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” ეჼება არა დაუჹვებელ ჱყუილს, არამედ კრიმინალურ ქიაქ, რომელზეáƒȘ გერმანიის სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ §136ა-ქ 1-ლი ნაწილის აკრ-ძალვები არ ვრáƒȘელდება.

áƒ©áƒ•áƒ”áƒœáƒĄ მიერ განსაჼილველ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒšáƒ˜ B ჩაერთო არა უკვე ჩადენილი დანაჹაულის áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ პროáƒȘეს-ლი, არამედ, მას, როგორáƒȘ „აგენჱ-პროვოკაჱორს”6 დაევალა, პოლიáƒȘიიქ კონჱროლის Ⴤველ გამოეწვია დანაჹაული, რათა ჹემდეგ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ გამჼდა-რიყო ბრალდებულის დაკავება და მის წინააჩმ-დეგ სისჼლისსამართლებრივი დევნის დაწყება. დანაჹაულჹი აგენჱ-პროვოკაჱორის7 ამგვარი მო-ნაწილეობა უბრალო მონალეობისგან იმით განსჼ-ვავდება, რომ ამ ჹემთჼვევაჹი დანაჹაულის მთავარ ჹემსრულებელს თავდაპირველად დანაჹაულის ჩა-დენის მზაობას áƒŁáƒŠáƒ•áƒ˜áƒ«áƒ”áƒ‘áƒ”áƒœ ან სულაáƒȘ áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ”áƒ áƒ”áƒ‘áƒ”áƒœ8, როგორáƒȘ A-სთან მიმართებაჹი მოჼდა.

აგენჱ-პროვოკაჱორის მონაწილეობის დასაჹ-ვებობის საკითჼზე სჼვადასჼვა მოსაზრებები არ-სებობს. გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს აზრით, áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მონაწილეობა, თუნდაáƒȘ აგენჱ-პროვოკაჱორის საჼით, პრობლე-მას არ წარმოადგენს.9 მისი დასაჹვებობა კი გან-პირობებილია ერთი áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒšáƒ˜ საჭიროებით: ნარკოჱიკული დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ›áƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გასამართ-ლება სჼვა გზით áƒ—áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ.10 ასევე უნდა áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒĄ, რომ ნარკოჱიკული საჹუალებებით áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒŁáƒšáƒ˜ ვაჭრობის áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ პროáƒȘესჹი Ⴠა-რული áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მონაწილეობისათვის „კლასი-კურად” გამოიყენება გერმანიის სისჼლის სამართ-ლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ §110ა-იქ 1-ლი ნაწილი (აუáƒȘილებლად საჭიროებს მითითებას, რომ აჩნიჹ-ნული ნორმის áƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ˜ მჼოლოდ „დანაჹაულის გაჼ-

6 Vgl. hierzu Löwe/Rosenberg-Esser, Die Strafprozessord-nung und das Gerichtsverfassungsgesetz, Großkommen-tar, 26. Aufl. 2012, Art. 6 EMRK Rn. 249 ff.7 Tyszkiewicz, Tatprovokation als Ermittlungsmaßnahme, 2014, S. 27.8 Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung mit GVG, EGGVG und EMRK, herausgegeben von Rolf Hannich u.a. (KK)-Bruns, StPO, 7. Aufl. 2013, § 110c Rn. 10.9 BGHSt (Amtliche Sammlung der Entscheidungen des Bundesgerichtshofs in Strafsachen) 45, 321.10 BGH NJW 1980, 1761.

სნის” და არა „დანაჹაულის გამოწვევის” საკითჼს ეჼება). იმას, თუ რაჱომ იწვევენ áƒĄáƒáƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ ორ-განოები დანაჹაულს, ლეიძლება სჼვადასჼვა მიზეზი áƒ°áƒ„áƒáƒœáƒ“áƒ”áƒĄ. ისინი მჼოლოდ იჹვიათ ჹემთჼვევებჹი იქ-áƒŹáƒ áƒáƒ€áƒ•áƒ˜áƒáƒœ დამნაჹავის გასამართლებას კონკრეჱუ-ლად ჩადენილი დანაჹაულისათვის, áƒŁáƒ€áƒ áƒ ჼჹირად, სურთ გასამართლება (ასევე) წარსულჹი ჩადენილი დანაჹაულებისათვის, განსაკუთრებით სერიული დანაჹაულებისათვის. საზოგადოდ áƒ›áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ, რომ მათ ნაწილობრივ იმის იმედიáƒȘ აჄვთ ჼოლმე, რომ ლეძლებენ დიდი ნარკოკარჱელების წევრების ჏ი-ნააჩმდეგ მჱკიáƒȘებულებების მოპოვებას და მათ áƒĄáƒąáƒ áƒŁáƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜ ჹეჩწევას. Aასევე იმედოვნებენ, რომ áƒŹáƒáƒ„áƒ”áƒ–áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ–áƒ” დანაჹაულის ჩადენით მოაჼდე-ნენ ზეწოლას და ჹემდგომჹი მის მთავარ მოწმედ ყოლას.11

აჄ განსაჼილველმა áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ› გერმანიის Ⴠედერა-ლურ სასამართლოს áƒšáƒ”áƒŁáƒ„áƒ›áƒœáƒ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜ იმისა, რომ გამოეყო ორი საკითჼი, რომლებზეáƒȘ ჩვენ ჹემ-დგომჹი áƒȘალ-áƒȘალკე ვიმსჯელებთ. პირველ რიგჹი უნდა განისაზჩვროს, როდის არიქ დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია დასაჹვები და როდის არიქ დაუჹვებე-ლი. თუ დადგინდება, რომ საჼეზე áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ დაუჹვე-ბელი დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია, მაჹინ ეს როგორ წესი სამართლიანი სასამართლოს („fair trial”) პრინ-áƒȘიპის დარჩვევას გამოიწვევს. აჄ უნდა ვიáƒȘოდეთ, რომ მოáƒȘემული პრინáƒȘიპი სამართლიან პროáƒȘესს მჼოლოდ ვიწრო ჭრილჹი არ მოიაზრებს, ანუ მჼო-ლოდ მიმდინარე სისჼლის სამართლის პროáƒȘესს, ან მიმდინარე áƒĄáƒáƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒĄ. მასჹი მოიაზრება ყველა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ Ⴤმედება, რომელიáƒȘ დაკავჹირებულია დანაჹაულის სისჼლის-სამართლებრივ დევნასთან. ასე რომ, იქ ვრáƒȘელ-დება დროის იმ პერიოდზეáƒȘ, როდესაáƒȘ დანაჹაული ჯერ კიდევ არ არიქ ჩადენილი. მაგალითად, როáƒȘა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ ორგანო კერძო პირს დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄáƒáƒ™áƒ”áƒœ მოუწოდებს. მეორე საკითჼი, რომე-ლიáƒȘ არანაკლებ სადავოა, არიქ იქ, თუ რა ჹედეგე-ბი áƒ›áƒáƒáƒ„áƒ•áƒĄ სამართლიანი სასამართლოს პრინáƒȘიპის დარჩვევას, განსაკუთრებით იმისთვის, ვისაáƒȘ და-ნაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄáƒáƒ™áƒ”áƒœ áƒŁáƒ‘áƒ˜áƒ«áƒ’áƒ”áƒĄ. საკითჼავია, ამ

11 Vgl. არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების კოდეჄ-ქიქ §28-იქ 1-ლი ნაწილის N 10 და §9-იქ 1-ლი ნაწილის მი-ჼედვით, დაუჹვებელია არასრულწლოვანზე ალკოჰოლის მიყიდვა. ალკოჰოლის „ყალბ მყიდველებად” არასრულ-წლოვანთა გამოყენების საკითჼზე: Oberlandesgericht (OLG) Bremen NStZ 2012, 220.

Page 26: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

24

ბერნდ ჰაინრიჼი

ჹემთჼვევაჹი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ›áƒáƒĄáƒ˜áƒšáƒ˜áƒ დასა-ჯოს დამნაჹავე, თუ მისი ამგვარი Ⴤმედება ჹუესა-ბამო იჄნება.

პირველ საკითჼთან დაკავჹირებით, რომლიáƒȘ დასაჹვებ და დაუჹვებელ დანაჹაულის პროვოკა-áƒȘიაქ ეჼება, გერმანიაჹი áƒ©áƒáƒ›áƒáƒ§áƒáƒšáƒ˜áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜áƒ ჹემდე-გი პრინáƒȘიპები: დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია დასაჹ-ვებია მჼოლოდ მაჹინ, როდესაáƒȘ პირი მზად არიქ áƒ©áƒáƒ˜áƒ“áƒ˜áƒœáƒáƒĄ დანაჹაული, არსებობს დანაჹაულის ჩა-დენის მზაობა და áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომძიებელი მჼოლოდ არსებულ მზაობას გამოიყენებს. ჹესაბამისად, ქა-ჭიროა არსებობდეს ქა჏ყიქი ეჭვი იმის ჹესაჼებ, რომ პირი მონაწილეობდა უკვე ჩადენილ დანაჹაულჹი ან მზად არიქ მომავალჹი áƒ©áƒáƒ˜áƒ“áƒ˜áƒœáƒáƒĄ.12 ამის საპირისპი-როდ, დაუჹვებლად მიიჩნევა ისეთი კონსჱელაáƒȘია, სადაáƒȘ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომძიებელი პირს ჹეაáƒȘდენს და áƒ©áƒáƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒœáƒ”áƒ‘áƒĄ ისეთ დანაჹაულს, რომელსაáƒȘ იგი სჼვაგვარად არ ჩაიდენდა და მის áƒ©áƒáƒĄáƒáƒ“áƒ”áƒœáƒáƒ“ არáƒȘ მზაობა არ ჰჄონია13. თუ დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄáƒ—-ვის მზადმყოჀ პირს áƒŹáƒáƒáƒ„áƒ”áƒ–áƒ”áƒ‘áƒ”áƒœ, პრინáƒȘიპჹი ითვ-ლება, რომ პროვოკაáƒȘია დასაჹვებია, თუმáƒȘა, თუ საერთო სურათიდან გამომდინარე, ჹედეგების აწონ-დაწონვით გამოვლინდება, რომ პოლიáƒȘიიქ მიერ ნაკარნაჼევი პროვოკაáƒȘია „გაუმართლებლად გადაჭარბებული” იყო, რითაáƒȘ სამართლებრივ ქა-áƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მოთჼოვნებს ა჊არ ჹეესაბამება, იგი ლეიძლება გადაიზარდოს დაუჹვებელ დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიალი14. აჄვე უნდა გავითვალისწინოთ ჹესაბამისი პირის მიმართ არსებული დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ეჭვის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜ და მოáƒȘულობა, ზემოჄ-მედების საჼე, მისი ინჱენსივობა, მიზანი და ჼანგ-რძლივობა. მოáƒȘუმული უნდა ჹევადაროთ ბრალ-დებულის დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ მზაობასა და მის სჼვა áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒŁáƒ áƒáƒ‘áƒ”áƒ‘áƒĄ, რომლებიáƒȘ მან áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ-გან დამოუკიდებლად განაჼორáƒȘიელა.15 გადამწყ-

12 BGHSt 45, 321, 336 f.; BGHSt 47, 44, 47 f.13 Vgl. BGH NJW 2000, 1123; hierzu famos („Der Fall des Monats im Strafrecht)” 06/2000, abrufbar unter http://fa-mos.rewi.hu-berlin.de/famos (zuletzt abgerufen am 23. Dezember 2015); vgl. ferner auch den Fall Texeira de Castro gegen Portugal, EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, EGMR NJW 2012, 3502.14 BGHSt 32, 345, 346 f.; BGH NJW 1981, 1626; BGH NStZ 1984, 78, 79; BGH NStZ 214, 277, 279.15 BGHSt 32, 345, 346 f.; BGH NJW 1980, 1761; BGH NStZ 1984, 78, 79; vgl. ferner zur „zulĂ€ssigen Tatprovokation” BGH NJW 1981, 1626; BGH NStZ 1981, 70; BGH NStZ 1984, 78, 79.

ვეჱი მნიჹვნელობა ენიჭება იმის გარკვევას – ჼომ არ აჩწევს აგენჱ-პროვოკაჱორის მოჄმედებები ისეთ დონეს, რომელიáƒȘ ბრალდებულის წვლილს áƒ©áƒ áƒ“áƒ˜áƒšáƒáƒ•áƒĄ. ბოლოს, ასევე უნდა áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ“áƒ”áƒĄ, საბო-ლოო დამნაჹავის მიმართ გამოყენებულ იჄნა თუ არა ძალადობა, ან ჼომ არ იმყოჀებოდა იგი მძიმე áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒáƒšáƒáƒ’áƒ˜áƒŁáƒ áƒ˜ წნეჼის Ⴤველ.16 რადგან, მოáƒȘემულ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒšáƒ˜ B A-ზე დიდ áƒ€áƒĄáƒ˜áƒ„áƒáƒšáƒáƒ’áƒ˜áƒŁáƒ  გავლენას აჟ-დენდა, ჩამოთვლილი კრიჱერიუმების გათვალის-წინების áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ” ლეგვიძლია ვთჄვათ, რომ საჼეზე áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ-სამართლებრივად მართლსაწინააჩმდეგო დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია (rechtsstaatswidrige Tatprovokation). მიუჼედავად იმისა, რომ ამ საკითჼზე ზოგიერთი გერმანული ლიჱერაჱურა გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართ-ლოს áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄ იზიარებს17, ზოგიერთნი áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მონაწილეობას დანაჹაულის პრო-ვოკაáƒȘიალი მართლსაწინააჩმდეგოდ მიიჩნევენ იმ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒšáƒ˜áƒ—, რომ საკანონმდებლო დონეზე არ არ-სებობს მისთვის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ›áƒáƒĄáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მიმნიჭებელი ნორმა18. მიუთითებენ, რომ გერმანიის სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ §110ა-იქ 1-ლი ნაწილი, განსაკუთრებით ვერ იჄნება საკმარისი სამართლებრივი áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜, რადგან მოáƒȘემული ნორმა áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მონაწილეობას მჼო-ლოდ „დანაჹაულის გაჼსნისთვის” უჹვებს. ზოგიერ-თი ავჱორი იმასაáƒȘ კი áƒ€áƒ˜áƒ„áƒ áƒáƒ‘áƒĄ, რომ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ არსებობდეს სათანადო საკანონმდებლო áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”-ლი, რადგან მისი არსებობა წინააჩმდეგობაჹი19 მო-ვიდოდა როგორáƒȘ გერმანიის კონსჱიჱუáƒȘიასთან, ისე ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€-ლებათა დაáƒȘვის კონვენáƒȘიასთან.

გერმანიის სასამართლო áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄáƒ’áƒáƒœ განსჼ-ვავებით, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული ქაქა-

16 BGH NStZ 2009, 405 (406); vgl. auch EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412, Rn. 49 (Furcht/Deutschland); vgl. auch BGHSt 47, 44 (როგორáƒȘ წინამდე-ბარე áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒšáƒ˜, აჄაáƒȘ, áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ›áƒ გამომძიებელი ა჊იარა, რომ თუ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒœáƒ”áƒšáƒĄ ვერ მიაწოდებდა, ჹემკვეთი მოკვლით áƒ”áƒ›áƒŁáƒ„áƒ áƒ”áƒ‘áƒáƒ“áƒ.)17 KK-Bruns (Fn. 8), § 110c Rn. 9; Graf-Hegmann, Strafpro-zessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebenge-setzen, 2. Aufl. 2012, § 110c Rn. 8 ff.; Pfeiffer, Strafprozess-ordnung Kommentar, 5. Aufl. 2005, § 110a Rn. 1.18 Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 96; Voller, Der Staat als Urheber von Straftaten, 1983, S. 128.19 Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 141 f.; anders hingegen Voller (Fn. 18), S. 60.

Page 27: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

25

áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირება

მართლო სრულად გამორიáƒȘჼავს აგენჱ-პროვო-კაჱორს ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად თავი-áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘიიქ მე-6 მუჼლის 1-ლი ნაწილის 1-ლი წინადადებით დაáƒȘული áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒ“áƒáƒœ და ჹეჯამების საჼით ამბობს, რომ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომ-ძიებელი არáƒȘერთ ჹემთჼვევაჹი არ უნდა იყოს და-ნაჹაულის პროვოკაჱორი20. მისი Ⴤმედება უნდა ჹე-áƒ›áƒáƒ˜áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒáƒĄ სისჼლის სამართლის მოáƒȘულობითი პასიური გამოძიებით.21 თუ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ გამომძიებელი იჄნება დანაჹაულის ინიáƒȘიაჱორი ან ბრალდებულ-ზე აჄჹიურ ზეგავლენას მოჼდენას, საჼეზე გვეჄნე-ბა ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”-ბათა დაáƒȘვის კონვენáƒȘიიქ მე-6 მუჼლის დარჩვევა.22 სასამართლო მაინáƒȘ áƒšáƒ”áƒáƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒĄ ზეგავლენის ინჱენ-სიურობასა და áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒáƒĄ, რათა განსაზჩვროს – პრო-áƒȘესი იყო თუ არა „მთლიანობაჹი სამართლიანი”, თუ პირიჄით – ადგილი ჰჄონდა სამართლიანი ქაქა-მართლოს პრინáƒȘიპის დარჩვევას. ამ áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒ˜áƒĄ ქა-áƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜, მოáƒȘემულ პიროვნებებთან მიმართებაჹი, გამომდინარეობს იმ ძირითადი პრინáƒȘიპიდან, რომ პოლიáƒȘიიქ ამოáƒȘანა მდგომარეობს დანაჹაულე-ბის თავიდან აáƒȘილებაჹი და არა მათ გამოწვევაჹი. ჹესაბამისად,Bბრალდებულის მსჯავრდების ქაჯა-რო ინჱერესი ვერ იჄნება აგენჱ-პროვოკაჱორის მონაწილეობის გამამართლებელი áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜.23 ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლო ჰიპოთეჱურ მოსაზრებაზე დაყრდნობით იკვლევს, ჩაიდენდა თუ არა პირი დანაჹაულს áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გარეჹეáƒȘ.24 სასამართლოს აზრით, თუნდაáƒȘ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მიერ წმინდა პა-

20 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09; EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, EGMR NJW 2012, 3502, Rn. 32 (Teixeira de Castro/Portugal).21 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412, Rn. 48 (Furcht/Deutschland); EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, EGMR NJW 2012, 3502, Rn. 38 (Teixeira de Castro/Portugal); EGMR, Urteil vom 5. Februar 2008 – 74420/01, NJW 2009, 3565, Rn. 55 (Rama-nauskas/Litauen).22 EGMR, Urteil vom 21. MĂ€rz 2002 – 59895/00, Rn. 5 (Ca-labro/Italien und Deutschland); vgl. hierzu auch Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 121.23 EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, EGMR NJW 2012, 3502, Rn. 36 (Teixeira de Castro/Por-tugal); EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412, Rn. 47 (Furcht/Deutschland).24 EGMR, Urteil vom 4. November 2010 – 18757/06, Rn. 37 (Bannikova/Russland).

ქიური áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დროსაáƒȘ, აუáƒȘილებელია კონკ-რეჱული, áƒáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ ეჭვის მომენჱის არსებობა, რათა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ› განაჼორáƒȘიელოს Ⴤმედებები.25 ამასთან, საჭიროა ჹესაბამისი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ ორ-განოს მიერ áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ Ⴤმედებებზე მუდმივი ზედამჼედველობა.26

დასაჹვები და დაუჹვებელი (მართლსაწინააჩმ-დეგო) დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიასთან ერთად, ქა-დავო საკითჼს წარმოადგენს ასეთი დარჩვევიდან გამომდინარე ჹედეგები. ძირითადად, ნაწილობრივ გერმანულ ლიჱერაჱურაჹი, დომინირებს იქ მო-საზრება, რომ ამ ჹემთჼვევაჹი გამოყენებულ უნდა áƒ˜áƒ„áƒœáƒ”áƒĄ პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გარემოების მიდგომა.27 აჩნიჹნული დასაბუთე-ბულია სასჯელის მოთჼოვნის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ჩამორ-თმევით: როდესაáƒȘ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ თვითონ იწვევს დანაჹაულს, ჹემდგომჹი იგი კარგავს áƒ’áƒáƒœáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გამოჱანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒĄ. წინააჩმდეგ ჹემთჼვევაჹი, áƒĄáƒáƒ’áƒ áƒ«áƒœáƒáƒ‘áƒšáƒáƒ“ გაუარესდებოდა სისჼლის სამართ-ლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ წარმოება;28 არგუმენჱად მოჼმობილია გერმანიის კონსჱიჱუáƒȘიიქ (GG) 1-ლი და მე-2 მუჼ-ლები, საიდანაáƒȘ გამომდინარეობს სისჼლისსამართ-ლებრივი დევნის ორგანოების ურთიერთსაწინააჩ-მდეგო áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ აკრძალვა (venire contra factum proprium).29

ამ კონკრეჱულ ჹემთჼვევაჹი, მომდევნო მო-საზრება ავითარებს არა პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გარემოების, არამედ აგენჱ-პროვოკაჱორის მიერ მოპოვებული მჱკიáƒȘებულე-ბის დასაჹვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒ˜áƒĄ მიდგომას.30 იგი, უჹუალოდ გამომდინარეობს კონსჱიჱუáƒȘიიდან, ვინაიდან, საბრალდებო, მამჼილებელ áƒĄáƒáƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜-

25 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412, Rn. 50 (Furcht/Deutschland).26 Löwe/Rosenberg-Esser (Fn. 6), Art. 6 EMRK Rn. 255.27 Esser, Auf dem Weg zu einem europĂ€ischen Strafver-fahrensrecht, 2002, S. 178; Gaede/Buermeyer, Höchstrich-terliche Rechtsprechung zum Strafsachen (HRRS) 2008, 279, 286; Herzog, Strafverteidiger (StV) 2003, 410, 412; Hillenkamp, NJW 1989, 2843; KĂŒpper, Juristische Rund-schau (JR) 2000, 257; Meyer, Zeitschrift fĂŒr die gesamte Strafrechtswissenschaft (ZStW) Band 95 (1983), 834, 853; Sinner/Kreuzer, StV 2000, 114, 117; Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 225 ff.28 Vgl. Roxin/SchĂŒnemann, Strafverfahrensrecht, 28. Aufl. 2014, § 37 Rn. 7.29 KindhĂ€user, Strafprozessrecht, 3. Aufl. 2013, § 14 Rn. 20.30 Fischer/Maul, NStZ 1992, 7, 13; Kinzig, StV 1999, 292.

Page 28: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

26

ბერნდ ჰაინრიჼი

ებო áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ, განსაკუთრებით ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜ მძიმე áƒ©áƒáƒ áƒ”áƒ•áƒ˜áƒĄáƒáƒĄ, არ გააჩნია განსაზ-ჩვრული áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მიმნიჭებელი სამართლებრივი áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜.31

სჼვები ემჼრობიან მაჱერიალურ-სამართლებ-რივ მიდგომას და დაუჹვებელი დანაჹაულის პრო-ვოკაáƒȘიაქ მიიჩნევენ სასჯელის áƒ’áƒáƒŁáƒ„áƒ›áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•-ლად, áƒŁáƒ€áƒ áƒ ზუსჱად კი, სასჯელის გამომრიáƒȘჼავ გარემოებად. თუ სასამართლო პროáƒȘესი მთავარ სჼდომამდე მივა, მაჹინ უკვე, მჼოლოდ გამამართ-ლებელი áƒ’áƒáƒœáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გამოჱანით იჄნება áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ მართლსაწინააჩმდეგო დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიიქ გამოსწორება.32 პროáƒȘესის ჹეწყვეჱა გერმანიის სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ §206ა, §260-იქ მე-3 ნაწილის (პროáƒȘესის წარმოების დამაბ-რკოლებელი გარემოების დროს), ან გამამართლებე-ლი áƒ’áƒáƒœáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გამოჱანა „მჱკიáƒȘებულებების არარსე-ბობის” áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ” (როáƒȘა გამოიყენება მჱკიáƒȘებუ-ლებების დასაჹვებობის აკრძალვა და სჼვა არáƒȘერთი მჱიáƒȘებულება ა჊არ მოიპოვება), ვერ მოაჼდენდა ბრალდებულის სოáƒȘიალური მოთჼოვნის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ“áƒáƒ™áƒ›áƒáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒĄ.33 ასევე, ლეგვიძლია თამამად მი-ვუთითოთ, რომ მოáƒȘემულ ჹემთჼვევაჹი, სისჼლის სამართლის მაჱერიალურ და პროáƒȘესუალურ ნაწი-ლებს ჹორის განსჼვავება áƒ„áƒáƒ áƒŹáƒ§áƒšáƒ“áƒ”áƒ‘áƒ, ვინაიდან, მაჱერიალური გაგებით საჼეზეა დანაჹაული.34 ამის საწინააჩმდეგოდ უნდა აჩინიჹნოს, რომ სასჯელის გამომრიáƒȘჼავი გარემოებები მჼოლოდ პიროვნებებ-ზე და დანაჹაულებრივ ქიჹუაáƒȘიებზე ვრáƒȘელდება და არა áƒĄáƒáƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ”.35

განსაკუთრებულ როლს თამაჹობს ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლო, რაáƒȘ იჄიდან გამომდინარეობს, რომ მას არáƒȘ გამამჱყუნებელი და არáƒȘ გამამართლებელი განაჩენი არ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒáƒ„áƒ•áƒĄ. მისი áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ›áƒáƒĄáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ მჼოლოდ კონვენáƒȘიიქ დარ-ჩვევის დადგენით ლემოიჀარგლება (ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘიიქ 34-ე, 41-ე მუჼლების ჹესაბამისად). მა-ჹინ, როáƒȘა áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ წარმოება და მჱკიáƒȘებულე-ბების ჹეგროვება áƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ˜áƒĄ ჹიდა ორგანოებსა და ქა-

31 Vgl. BGHSt 57, 71; Fischer/Maul, NStZ 1992, 7, 13.32 Wolter, NStZ 1993, 1, 10.33 Vgl. Roxin, Juristen Zeitung (JZ) 2000, 369; Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 141 f.34 Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 212.35 Voller (Fn. 18), S. 107.

სამართლოს ვალდებულებას წარმოადგენს, ადამი-ანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლო მჼოლოდ პროáƒȘესის „სამართლიანობას” ადგენს.36 ამასთან აჩნიჹნავს, რომ ყოველთვის ადგილი ეჄნება სამარ-თლიანი სასამართლოს პრინáƒȘიპის დარჩვევას, თუ პირი აგენჱ-პროვოკაჱორის დაუჹვებელი მონაწი-ლეობის მსჼვერპლი გაჼდება, ანუ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ განჼორáƒȘიელებული დაუჹვებელი პროვოკა-áƒȘიიქ მსჼვერპლი.37 მოáƒȘემულის გამოსწორება არ მიიჩება მჼედველობაჹი.38 მიუჼედავად იმისა, რომ სასამართლოს áƒȘალკე არ áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒ©áƒáƒ›áƒáƒ§áƒáƒšáƒ˜áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜, საზოგადოდ აჩიარებულია, რომ იგი პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გარემოების მიდგო-მას ემჼრობა, ჹესაბამისად, აგენჱ-პროვოკაჱორის მიერ მოპოვებული მჱკიáƒȘებულებების დასაჹვებო-ბის საკითჼზე ა჊არáƒȘ კი მსჯელობს.39 ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს გადაწყვე-ჱილებებჹი ჼჹირად გამოყენებულია áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒŁáƒšáƒ, რომლის მიჼედვითაáƒȘ, დანაჹაულის სისჼლისსმარ-თლებრივი დევნის საჯარო ინჱერესი ვერ გაამარ-თლებს დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიით მიჩებული მჱკიáƒȘებულებების გამოყენებას,40 მჼოლოდ ყველა მჱკიáƒȘებულების „გამორიáƒȘჼვა” იჄნება აგენჱ პრო-ვოკაჱორის (დაუჹვებელი) მონაწილეობის სათანა-დო გამოსწორება.41 ეს áƒŁáƒ€áƒ áƒ (დამოუკიდებელი) 42 მჱკიáƒȘებულების დასაჹვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒ˜áƒĄ ა჊ი-არებაზე მიუთითებს, ვიდრე მთლიანი პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელ გარემოებაზე.

აჄამდე სრულიად საპირისპირო მიმართულებას ავითარებდა გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართ-

36 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412, Rn. 46 (Furcht/Deutschland); EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, NJW 2012, 3502, Rn. 34 (Teixeira de Castro/Portugal).37 StĂ€ndige Rechtsprechung seit EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, NJW 2012, 3502 (Teixeira de Castro/Portugal).38 EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, NJW 2012, 3502, Rn. 39 (Teixeira de Castro/Portugal).39 Gaede, Fairness als Teilhabe 2007, S. 209; Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 130.40 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412, Rn. 47 (Furcht/Deutschland); EGMR, Urteil vom 9. Juni 1998 – 44/1997/828/1034, NJW 2012, 3502, Rn. 36 (Teixeira de Castro/Portugal).41 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412, Rn. 64 (Furcht/Deutschland).42 Vgl. KindhĂ€user (Fn. 29), § 23 Rn. 5.

Page 29: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

27

áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირება

ლო. თუ იგი ადრე პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკო-ლებელი გარემოების მიდგომას იზიარებდა,43 დჩეს ერთმნიჹვნელოვნად ემჼრობა სასჯელის ზომის განსაზჩვრის მიდგომას. დაუჹვებელი დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიიქ გათვალისწინება ლეიძლება მოჼდეს მჼოლოდ სასჯელის ზომის განსაზჩვრის ეჱაპზე და áƒ›áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒŁáƒš უნდა áƒ˜áƒ„áƒœáƒ”áƒĄ მაჱერიალური ბრალისა-გან დამოუკიდებელ, სასჯელის áƒšáƒ”áƒ›áƒáƒ›áƒĄáƒŁáƒ‘áƒŁáƒ„áƒ”áƒ‘áƒ”áƒš გარემოებად. განაჩენით, თავდაპირველად უნდა განისაზჩვროს áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ და ბრალის ჹესაბამისი სასჯელი, რომელიáƒȘ ჹემდეგ უნდა áƒšáƒ”áƒ›áƒĄáƒŁáƒ‘áƒŁáƒ„áƒ“áƒ”áƒĄ ქა-მართალდარჩვევის áƒĄáƒ˜áƒ›áƒ«áƒ˜áƒ›áƒ˜áƒĄ გათვალისწინებით.44 ამასთან, გადაწყვეჱილებაჹი აუáƒȘილებლად უნდა დადგინდეს ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘიიქ მე-6 მუჼ-ლის დარჩვევის საკითჼი, რომლის დროსაáƒȘ ქაქ-ჯელის ჹემáƒȘირება ჩაითვლება ამავე კონვენáƒȘიიქ 41-ე მუჼლით გათვალისწინებულ სამართლებრივ დაკმაყოჀილებად.45 გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ ქა-სამართლო მკაáƒȘრად áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ“áƒ პროáƒȘესის ჏არ-მოების დამაბრკოლებელი გარემოების მიდგომას, რომელიáƒȘ თავის თავჹი სამართალწარმოების ჹეწყ-ვეჱას იწვევს.46 იგი ამბობს, რომ დაკითჼვის დროს áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒŁáƒšáƒ˜ ზომების გამოყენება (მაგალითად ჏ა-მება), რომელიáƒȘ გერმანიის სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ §136ა-ით წესრიგდება, მჼო-ლოდ მჱკიáƒȘებულების დასაჹვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒáƒĄ იწვევს (§136ა-იქ მე-3 ნაწილი) და არა პირდაპირ áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ წარმოების ჹეწყვეჱას.47 პროáƒȘესის წარმო-ების დამაბრკოლებელი გარემოების გამოყენების წინააჩმდეგ მეჱყველებს იქ გარემოებაáƒȘ, რომ მისი აჩიარებით, áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒĄ Ⴤველ დგება უდანაჹაულო მესამე პირის ინდივიდუალური სამართლებრივი სიკეთის დაáƒȘვა. მჱკიáƒȘებულების დასაჹვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒ˜áƒĄ საწინააჩმდეგოდ კი ლეიძლება áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒĄ, რომ მას მჼოლოდ áƒȘალკეულ მჱკიáƒȘებულებებზე

43 BGH NJW 1980, 1761; BGH NJW 1981, 1626; BGH NStZ 1982, 156.44 BGHSt 32, 345, 348; BGHSt 45, 321, 324, 332; BGHSt 47, 44, 47; BGH NStZ 2014, 277, 280; so auch noch BGH, Beschluss vom 19. Mai 2015 – 1 Strafsenat 128/15 = BGH NStZ 2015, 381 – განჩინება გამოვიდა სისჼლის სამართ-ლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგისს გადაწყვეჱილების გამოსვ-ლამდე რამოდენიმე დჩით ადრე! 45 Vgl. Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 215.46 Seit BGHSt 32, 345, 350; vgl. auch BGHSt 45, 321, 333.47 Vgl. Voller (Fn. 18), S. 110.

და არა მთლიანად პროვოáƒȘირებულ დანაჹაულზე áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ გავლენის მოჼდენა.48 გერმანიის Ⴠედერა-ლურმა სასამართლომ დანარჩენი სამართლებრივი თეორიების áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ დამაჱებით იმით აჼსნა, რომ მათ ჹემთჼვევებჹი გამოიყენება მიდგომა – „ყველა-Ⴠერი ან არაჀერი”. მის მიერ რეკომენდებული, ქაქ-ჯელის ზომის განსაზჩვრის „მოჄნილი” მიდგომა კი áƒŁáƒ–áƒ áƒŁáƒœáƒ•áƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒĄ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ სჼვადასჼვა ქიძ-ლიერის áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ განსაზჩვრასა და თითოე-ული áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ სამართლიანობას.49 ამით არ ირჩვევა ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს პრეáƒȘედენჱული სამართლი, ვინაიდან, როგორáƒȘ წესი, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართ-ლო არ ერევა ეროვნულ დონეზე მჱკიáƒȘებულებების დასაჹვებობის მოწესრიგების საკითჼჹი. პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გარემოება და მჱკი-áƒȘებულების დასაჹვებობის აკრძალვა პირველ რიგ-ლი áƒšáƒ˜áƒ“áƒáƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ სამართლით განისაზჩ-ვრება და სწორედ ამიჱომ, ეროვნული სამართლის კონვენáƒȘიასთან ჹესაბამისობის áƒŁáƒ–áƒ áƒŁáƒœáƒ•áƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ, áƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ˜áƒĄ ჹიდა სასამართლოების კომპეჱენáƒȘიაქ გა-ნეკუთვნება.

ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპულმა სასამართ-ლომ, აჼლაჼან მიჩებულ გადაწყვეჱილებაჹი, Ⴠურ-ჟჹი გერმანიის წინააჩმდეგ,50 გერმანია მწვავედ გააკრიჱიკა სასჯელის ზომის განსაზჩვრის გამო-ყენების გამო. სასამართლომ აჩნიჹნა, რომ ქაქ-ჯელის ზომის ჹემáƒȘირება ვერ იჄნება „პროáƒȘესის წარმოება მსგავსი ჹედეგებით”, ჹესაბამისად, ვერáƒȘ კონვენáƒȘიიქ მე-6 მუჼლის მოთჼოვნებთან იჄნება ჹესაბამისი. áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒáƒ“, აუáƒȘილებელია დასაჹ-ვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒ˜áƒĄ დანერგვა. ეს სასამართლოს მჼრიდან სრულიად áƒŁáƒ©áƒ•áƒ”áƒŁáƒšáƒ ნაბიჯია, თუმáƒȘა იგი მაინáƒȘ თავს იკავებს მითითებისგან, თუ რა Ⴠორმით უნდა მოაჼდინოს წევრმა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ› ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს გადაწყვეჱი-ლების აჩსრულება.

ამასთან ერთად, გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ›áƒ ქა-კონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლომ (BverFG) არაერთ-

48 BGHSt 32, 345, 355; BGHSt 45, 321, 335.49 Vgl. hierzu auch Tyszkiewicz (Fn. 7), S. 216.50 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412 (Furcht/Deutschland); vgl. hierzu die Anmerkungen von Hauer, Nee Justiz (NJ) 2015, 203; Sommer, StraFo 2014, 506; Petzsche, JR 2015, 84; ferner Meyer/Wohlers, JZ 2015, 761; Pauly, StV 2015, 411; Sinn/Maly, NStZ 2015, 379.

Page 30: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

28

ბერნდ ჰაინრიჼი

ჼელ განიჼილა „აგენჱ-პროვოკაჱორის” მონაწილე-ობის დასაჹვებობის საკითჼი. როგორáƒȘ სასამართ-ლო áƒ›áƒ˜áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒ•áƒĄ, მიუჼედევად იმისა, რომ სამართლი-ანი სასამართლოს პრინáƒȘიპს კანონმდებლობა áƒȘალ-კე არ აწესრიგებს, იგი გარანჱირებულია გერმანიის კონსჱიჱუáƒȘიიქ მე-2 მუჼლის 1-ლი ნაწილისა და მე-20 მუჼლის მე-3 ნაწილის ერთობით.51 ამდენად, áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ დაუჹვებელმა დანაჹაულის პრო-ვოკაáƒȘიამ გამოიწვიოს სამართლებრივი საჼელმწი-áƒ€áƒáƒĄ პრინáƒȘიპის დარჩვევა, რომელიáƒȘ თავისთავად, არა მჼოლოდ ბრალდებულის ინჱერესებს, არამედ თანასწორობასა და სამართლიანობას იáƒȘავს. ქა-მართლებრივი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ პრინáƒȘიპი მოითჼოვს áƒ€áƒŁáƒœáƒ„áƒȘიონალური სისჼლის სამართლის მართლმსა-ჯულების სისჱემის áƒŁáƒ–áƒ áƒŁáƒœáƒ•áƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒáƒĄ. მოáƒȘემული პრინáƒȘიპის იმპლემენჱაáƒȘიისათვის უნდა გაჱარ-დეს სათანადო ზომები, რომლებიáƒȘ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒĄ გაჼდის მოჄმედი კანონმდებლობის Ⴠარგლებლი დამნაჹავეების სისჼლისსამართლებრივ დევნას, მათ მსჯავრდებასა და სამართლიანი სასჯელის áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒ áƒ“áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ. როდესაáƒȘ სამართლებრივი საჼელმ-áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ პრინáƒȘიპი მოითჼოვს, რომ ბრალდებული არ გაჼდეს áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒáƒ‘áƒ˜áƒ”áƒ„áƒąáƒ˜,52 ეს მოთჼოვნა უნდა განვიჼილოთ ამავე პრინáƒȘიპიდან გამომდინარე, მაჱერიალური თანასწორობის მოთ-ჼოვნასთან ერთად.53 სამართლიანი სასამართლოს áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ მჼოლოდ მაჹინ დაირჩვევა, თუ მოჼდება „კონსჱიჱუáƒȘიურად ჼელჹუევალზე უარიქ თჄმა”54. ჹესაბამისად, კონსჱიჱუáƒȘიურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით, დაუჹვებელი პროვოკაáƒȘიიქ დროს, მჼოლოდ უკიდურეს გამონაკლის ჹემთჼვევებჹი ლეიძლება პროáƒȘესის ჹეწყვეჱის მოთჼოვნა.55 ამ პრინáƒȘიპიდან გამომდინარე, გერმანიის Ⴠედერა-ლურმა საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლომ მოიწონა გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს მიერ ქაქ-ჯელის ზომის განსაზჩვრის მიდგომა; ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄ-თან წინააჩმდეგობა კი ჹეეáƒȘადა იმ არგუმენჱით აეჼსნა, რომ ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘიაქ ჹიდასაჼელ-

51 BVerfGE 133, 168, 200; BVerfG NJW 2015, 1083, 1085.52 BVerfG NStZ 1995, 95, 96.53 BVerfG NJW 2015, 1083, 1085; auch BGHSt 57, 250, 284.54 BVerfGE 57, 250, 276.55 BVerfG NJW 2015, 1083, 1084.

áƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ áƒ˜áƒ• დონეზე (მჼოლოდ) უბრალო Ⴠედე-რალური კანონის áƒĄáƒáƒ€áƒ”áƒźáƒŁáƒ áƒ˜ უკავია.56 მიუჼედავად იმისა, რომ იგი კონსჱიჱუáƒȘიიქ განმარჱების დროს გასათვალისწინებელია,57 გერმანიის სასამართ-ლოებს აჄვთ მისი დამოუკიდებელი განმარჱების áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ. მაჹასადამე, áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს გადაწყე-ჱილებების â€žáƒĄáƒ„áƒ”áƒ›áƒáƒąáƒŁáƒ áƒ˜ აჩსრულება”. ისინი „გან-საკუთრებული áƒĄáƒ˜áƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒšáƒ˜áƒ—â€ უნდა ჹემოვიდნენ გერმანულ მართლწესრიგჹი, რაáƒȘ უკვე საკმაო მო-áƒȘულობით განჼორáƒȘიელდა áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამარ-თლოს áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ გზით.58 საჭიროა გერმანიის ქა-სამართლოებისათვის მოწოდება, რათა მომავალჹი გაითვალისწინონ მჱკიáƒȘებულების დასაჹვებობის აკრძალვა ისეთ მჱკიáƒȘებულებებთან მიმართებაჹი, რომლებიáƒȘ მოპოვებულია უჹუალოდ დაუჹვებელი დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიით.

III. სასამართლო გადაწყვეჱილების არსი

გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს ქიქ-ჼლის სამართლის მე-2 კოლეგია თავისი გადაწყ-ვეჱილებით ჹეეწინააჩმდეგა აჄამდე არსებულ სასამართლო áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄ და B-ქ მიერ განჼორáƒȘი-ელებული, სამართლებრივი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ საწინააჩმდეგო პროვოკაáƒȘიიქ საბოლოო ჹედეგად, აჩუდგენელი პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლე-ბელი გარემოება მიიჩნია, რამაáƒȘ პროáƒȘესის ჹეწყვე-ჹა გამოიწვია. თვითონ დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია დაუჹვებლად ა჊იარა, რადგანაáƒȘ A-ქ წინააჩმდეგ áƒ—áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ არ არსებობდა დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ეჭვი ან არსებობდა ძალიან მáƒȘირე მოáƒȘულობით და იქიáƒȘ მჼოლოდ B-ქ მიერ ძლიერი და აჄჹიური ზემოჄმე-დებით გამოწვეული. A ზეწოლის Ⴤველ მოეჄáƒȘა იმის მჱკიáƒȘებით, რომ „სიკვდილ-ქიáƒȘოáƒȘჼლის” áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ” წყდებოდა. სინამდვილეჹი, იგი მჼოლოდ B-ქ დასაჼ-მარებლად მოჄმედებდა და არა სარგებლის მიჩების მიზნით. áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ›áƒ სასამართლომ ამ ნაწილჹი გარკვევით მიუთითა, რომ „ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს სჱანდარჱის თანაჼმად,” საჼეზე იყო კონვენáƒȘიიქ მე-6 მუჼლის საწინააჩმდე-

56 BVerfGE 111, 307, 315 f.57 BVerfGE 111, 307, 316 ff.; BVerfGE 120, 180, 200; BVerfGE 128, 326, 327 f., 366.58 BVerfG NJW 2015, 1083, 1086.

Page 31: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

29

áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირება

გო პოლიáƒȘიური დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია.მართლსაწინააჩმდეგო პროვოკაáƒȘიაქ ჹედე-

გად უნდა მოსდევდეს áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ წარმოების ჹეწყვეჱა. „ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს ამჟამინდელი áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ თანაჼმად” ა჊არ ლეიძლე-ბა აჄამდე áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ „სასჯელის ზომის განსაზ-ჩვრის მიდგომის” გამოყენება, თუმáƒȘა არáƒȘ ეროვ-ნული სამართლის სისჱემა არ არიქ ვალდებული მისდიოს ევროსასამართლოს დოგმაჱურ კონáƒȘეჀ-áƒȘიაქ. მანამ, სანამ კონვენáƒȘიიქ მე-6 მუჼლის 1-ლი ნაწილის 1-ლი წინადადებით გათვალისწინებული მოთჼოვნების ჹინაარსობრივი მჼარე დაკმაყოჀილ-დება, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამარ-თლო áƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ˜áƒĄ ჹიდა სასამართლოებს ანდობს იმ საკითჼის გადაწყვეჱას, თუ როგორ უნდა მოჼდეს ეროვნულ სისჼლის სამართლის სისჱემაჹი კონ-ვენáƒȘიიქ მოთჼოვნების ინჱეგრირება. ვინაიდან, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპულმა სასამართლომ სასჯელის ზომის განსაზჩვრა ჼაზგასმით მიიჩნია არასაკმარის áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ”áƒ‘áƒáƒ“, ეს áƒŠáƒáƒœáƒ˜áƒĄáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ ვერáƒȘ ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ-თა დაáƒȘვის კონვენáƒȘიიქ 41-ე მუჼლით გათვალისწი-ნებულ – áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜ სრული აჩდგენის სათანადო Ⴠორმად ჩაითვლება; ჹესაბამისად, მიუჩებელია მომავალჹი მისი გამოყენება. ამიჱომ „წინამდება-რე ჱიპის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜, კონვენáƒȘიიქ დარჩვევის კომ-პენსაáƒȘიიქ საჼედ, აუáƒȘილებელია პროáƒȘესის ჏არ-მოების დამაბრკოლებელი გარემოების მიდგომის გამოყენება”. გარდა ამისა, სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგია áƒȘალსაჼად áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒĄ მჱკი-áƒȘებულების დასაჹვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒ˜áƒĄ თეორიას, იმ áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒšáƒ˜áƒ—, რომ ეს აკრძალვა ლეიძლება ჹეეჼოს მჼოლოდ განსაზჩვრული, მართლსაწინააჩმდეგოდ მოპოვებული მჱკიáƒȘებულებების პირდაპირ და-საჹვებობას, რომლებიáƒȘ ბრალეულობის საკითჼის დასადგენად არიქ საჭირო და არა უჹუალოდ მარ-თლსაწინააჩმდეგო áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ სამართალწარმოებას. თუნდაáƒȘ რაიმე კონკრეჱული მჱკიáƒȘებულების (მაგალითად, áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ ჩვენება) აკ-რძალვა, ვერ იჄნებოდა საკმარისი, როდესაáƒȘ სჼვა მჱკიáƒȘებულებები (მაგალითად, დანაჹაულის სჼვა მოწმეები, ბრალდებულის აჩიარებითი ჩვენება) იჄნებოდა წარმოდგენილი. ამის საწინააჩმდეგოდ, áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ წარმოების დამაბრკოლებელი გარემოება, როგორáƒȘ სამართლებრივი კონáƒȘეჀáƒȘია, მიუჼედა-ვად იმისა, რომ იგი სისჼლის სამართლის საპროáƒȘე-სო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒšáƒ˜ საზოგადოდ არ არიქ განმარჱებული,

წარმოადგენს აჩიარებულ დოგმაჱურ კაჱეგორიას და ამიჱომ áƒ›áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒŁáƒš უნდა áƒ˜áƒ„áƒœáƒ”áƒĄ კანონმდებლო-ბით მოუწესრიგებელ, სასჯელის გამომრიáƒȘჼველ გარემოებად, როგორáƒȘ â€žáƒšáƒ˜áƒ“áƒáƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒ˜ სამართალმოწესრიგების კუთჼიდან დანაჼული ქა-ყურადჩებო áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ გასათვალის-წინებლად”.

პროáƒȘესუალურ – სამართლებრივი კუთჼით, საჭიროა დაჀიჄრება ერთ საკითჼზე: როდესაáƒȘ Ⴠე-დერალური სასამართლოს სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ კოლეგიას ქურქ სჼვა კოლეგიების პრაჄ-ჱიკისგან გადაჼვევა, იგი ვალდებულია კოლეგიებს მიმართოს მოთჼოვნით. თუ მათ არ მოისურვეს არ-სებული áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ ჹეáƒȘვლა, მაჹინ აუáƒȘილებელია „სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ დიდი პალაჱისათ-ვის” მიმართვა. გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამარ-თლოს სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგიამ არ გამოიყენა ეს უკვე დამჱკიáƒȘებული და კანონით გათვალისწინებული პროáƒȘედურა (სასამართლო სისჱემის ჹესაჼებ კანონის §132-იქ მე-2 ნაწილი) და დაეყრდნო ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს მიერ, 2015 წლის მარჱჹი მიჩებულ გადაწყვეჱილებას – áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ–áƒ” â€žáƒ€áƒŁáƒ áƒźáƒąáƒ˜ გერმანიის წინააჩმდეგ”59. რადგან, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევ-როპულმა სასამართლომ თავის გადაწყვეჱილებაჹი მიუთითა, რომ გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამარ-თლოს მიერ აჄამდე გამოყენებული სასჯელის ზო-მის განსაზჩვრის მიდგომა კომპენსაáƒȘიისათვის არ არიქ საკმარისი, áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს არ-სებულ áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄ დაეკარგა სავალდებულო ძალა. ჹესაბამისად, გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ  სასამართ-ლოჹი, პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გა-რემოების არსებობის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ” ჹეწყდა áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ წარმოება, სჼვა კოლეგიებთან სჱანდარჱული მოთ-ჼოვნის პროáƒȘედურის განჼორáƒȘიელების გარეჹე. სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 პალაჱამ ჩიად დაჱოვა საკითჼი, გამოიყენება თუ არა მის მიერ მოძებნილი გამოსავალი დაუჹვებელი დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიიქ სჼვა áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ”áƒȘ; ასევე ჩიად რჩება, მომავალჹი გაჰყვებიან თუ არა áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ ქაქა-მართლოს სჼვა კოლეგიები მის áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒáƒĄ.

59 EGMR, Urteil vom 25. MĂ€rz 2015 – 54648/09, NStZ 2015, 412 (Furcht/Deutschland).

Page 32: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

30

ბერნდ ჰაინრიჼი

IV. მოსაზრებები და დასკვნები

არსებული გადაწყვეჱილება მნიჹვნელოვან გავლენას მოაჼდენს პოლიáƒȘიიქა და პროკურაჱუ-რიქ ყოველდჩიურ áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒ–áƒ”. განსაკუთრებული გადაჼედვა დასჭირდება áƒ€áƒáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ›áƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜áƒĄ მონაწილეობას. თუ გამოძიებალი ისეთი აგენჱ-პროვოკაჱორები იჄნებიან áƒ©áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒœáƒ˜, რომლებიáƒȘ არამჼოლოდ პასიურად იმოჄმედებენ, არამედ პო-ჱენáƒȘიურ დამნაჹავეებს კონკრეჱული დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄáƒ™áƒ”áƒœ áƒŹáƒáƒáƒ„áƒ”áƒ–áƒ”áƒ‘áƒ”áƒœ, ლეიძლება ვივარაუდოთ, რომ პირველ რიგჹი პროკურაჱურა, ან ჹემდეგ ქაჄ-მის განმჼილველი სასამართლო, კონსჱიჱუáƒȘიით გარანჱირებული სასამართლიანი სასამართლოს პრინáƒȘიპის დარჩვევის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ”, ჹეწყვეჱს áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ წარმოებას და ჹესაბამისად, უარქ იჱყვის პოლიáƒȘიიქ მუჹაობის (საეჭვო) „ნაყოჀზე”.

მთლიანობაჹი გადაწყვეჱილება მისასალმებე-ლია, თუმáƒȘა, მომავალჹი ერთგვაროვანი áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒœáƒáƒ áƒ©áƒŁáƒœáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ áƒŁáƒ€áƒ áƒ ჭკვიანური იჄნებოდა, სამართლებრივი საკითჼი განსაჼილველად Ⴠედე-რალური სასამართლოს დანარჩენ კოლეგიებს გა-დასáƒȘემოდა, ჼოლო საჭიროების ჹემთჼვევაჹი დიდ კოლეგიას მიეჩო გადაწყვეჱილება. სავარაუდოდ, სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგიამ ეს იმის ჹიჹით არ გააკეთა, რომ დანარჩენი კოლე-გიები მის აზრს არ გაიზიარებდნენ და ისევ ძველ áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄ დაჱოვებდნენ ძალალი. სისჼლის სამარ-თლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგიამ „ჹემოვლითი გზით” წამოწია წინა პლანზე ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევრო-პული სასამართლოს იქ გადაწყვეჱილება, რომელ-მაáƒȘ სავალდებულო ძალა დააკარგვინა გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄ. ამით მას ლეეძლო „პრეáƒȘედენჱი ლეეჄმნა”, მიუჼედავად იმისა, რომ გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ›áƒ საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლომ, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს გადაწყვეჱილების გამოსვლამდე, რამდენიმე კვირით ადრე, ამ უკანასკნელის პრაჄ-ჱიკის გაზიარება არასავალდებულოდ მიიჩნია. თუ áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლოს გა-დაწყვეჱილებას სერიოზულად ჹევჼედავთ, მაჹინ უდაოა, რომ საჼეზეა სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგიის მიერ სასამართლოს სისჱემის ჹესა-ჼებ კანონის §132-იქ მე-2 ნაწილის დარჩვევა.

ჹინაარსობრივად, იმ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ არსებო-ბა, რომ დაუჹვებელი პროვოკაáƒȘიიქ დროს მოჼდეს პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გარემო-

ების მიდგომის გამოყენება, რომელიáƒȘ პროáƒȘესის ჹეწყვეჱას გამოიწვევს, სწორი მიმართულებით გადადგმული ნაბიჯს წარმოადგენს. ასევე მისა-სალმებელია იქ ჀაჄჹი, რომ სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგია ყურადჩებას ამაჼვილებს ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒ–áƒ” (ასევე ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძი-რითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘიაზე). ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ მბოჭავი áƒ«áƒáƒšáƒ˜áƒĄ ჩამორთმევა, მისი მჼოლოდ „არგუმენჱების გასამყარებლად” მოჹვე-ლიება, რაáƒȘ ლეიძლება ნაáƒȘიონალური სამართლით áƒ’áƒáƒ„áƒáƒ áƒŹáƒ§áƒšáƒ“áƒ”áƒĄ, ერთმნიჹვნელოვნად ევროპული იდეის „ჹეურაáƒȘáƒźáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒĄâ€ მáƒȘდელობას წარმოადგენს; მომავალჹი ასე ა჊არ უნდა áƒ’áƒáƒ’áƒ áƒ«áƒ”áƒšáƒ“áƒ”áƒĄ (ასევე ქა-ვარაუდოა, რომ როგორáƒȘ სჼვა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ, ისე გერმანიის მჼრიდან, ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევ-როპული სასამართლოს პრეáƒȘედენჱული სამართ-ლის სავალდებულოობის ესეთი áƒȘალსაჼა áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ მკაáƒȘრ კრიჱიკას დაიმსაჼურებდა). მიუჼედავად იმისა, რომ გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ საკონსჱიჱუ-áƒȘიო სასამართლო სავალდებულოობასთან დაკავ-ჹირებით áƒŁáƒ€áƒ áƒ თავჹეკავებულია, უაჼლეს გადაწყ-ვეჱილებებჹი გარკვეული ჩიაობა კონსჱიჱუáƒȘიურ-სამართლებრივ ჭრილჹი მიოწონა და მიესალმა.60

სავსებით უნდა დავეთანჼმოთ გერმანიის Ⴠედე-რალური სასამართლოს ადრინდელ áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄ იმის თაობაზე, რომ პრინáƒȘიპს – „ყველაჀერი ან არაჀე-რი” ლეიძლება ნამდვილად მოჰყვეს áƒŁáƒáƒ áƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒ—áƒ˜ ჹედეგები. ასევე ლეიძლება áƒ˜áƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒĄ, რომ ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘია áƒ€áƒáƒ„áƒąáƒáƒ‘áƒ áƒ˜áƒ•áƒáƒ“ არ ითჼოვს „ყველაჀე-რი ან არაჀერი” პრინáƒȘიპის გაჱარებას. სრულიად მართებულად განმარჱავს გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁ-რი საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლო, რომ სამართ-ლებრივი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ პრინáƒȘიპი არა მჼოლოდ ბრალდებულის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒĄ, არამედ მასთან ერთად თანასწორობის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დაáƒȘვის საყოველთაო პრინáƒȘიპს მოიáƒȘავს. ისეთი გადაწყვეჱა, რომელიáƒȘ პოლიáƒȘიიქ მჼრიდან განჼორáƒȘიელებული პროვოკა-áƒȘიიქ áƒĄáƒ˜áƒ›áƒ«áƒ˜áƒ›áƒ˜áƒĄáƒ და მასზე თანდართული áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გაუთვალისწინებლად, პროáƒȘესის წარმოების დაბრ-კოლების იდეას (ან მჱკიáƒȘებულების დასაჹვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒáƒĄ) იზიარებს, აჹკარაა, რომ უპირაჱესო-ბას ბრალებულის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒĄ ანიჭებს, რადგან, ამ

60 BVerfGE 111, 307, 317; BVerfGE 120, 180, 199.

Page 33: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

31

áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ დანაჹაულის პროვოáƒȘირება

დროს ბრალდებული სასჯელისგან áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒš-დება. ჹესაბამისად, áƒŁáƒ€áƒ áƒ ჭკვიანური იჄნება, ჏ი-ნამდებარე ჱიპის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜ გამოყენებულ áƒ˜áƒ„áƒœáƒ”áƒĄ პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გარემო-ების მიდგომა, ჼოლო როáƒȘა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ გამოწვეული პროვოკაáƒȘია არáƒȘ თუ ისე მძიმეა, ქაჄ-მის გადაწყვეჱის ინდივიდუალური მიდგომის გზით áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ იყოს áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ სჼვა მიდგომების და-საჹვებობაáƒȘ. თავის მჼრივ, áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ გადაწყვეჱის ინ-დივიდუალური მიდგომა ყოველთვის áƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ თვით-ნებობის áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ”áƒĄ. ამიჱომ, მომავალჹი სასამართ-ლოებისა და სამართალმáƒȘოდნეობის ამოáƒȘანა იჄნე-ბა, ისეთი მჱკიáƒȘე კრიჱერიუმების ჩამოყალიბება, რომლებიáƒȘ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒĄ გაჼდის ჹესაბამისი პირე-ბის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მიერ სასჯელის áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒ áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ›áƒáƒĄáƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒáƒĄ. ეს áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიქ დასაჹვებო-ბის საკითჼს ჹეეჼება თუ ამავდროულად მომდევნო ეჱაპზე გადავა და გამოიკვლევს, თუ რა ჹედეგი უნდა მოჰყვეს კონვენáƒȘიიქ დარჩვევას – პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკოლებელი გარემოების, მჱკი-áƒȘებულების დასაჹვებობის áƒáƒ™áƒ áƒ«áƒáƒšáƒ•áƒ˜áƒĄ თუ მჼოლოდ სასჯელის ზომის განსაზჩვრის მიდგომის გამოყე-ნება – საბოლოო ჯამჹი áƒáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒ áƒĄ áƒȘვლის. ნათელია, რომ áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ აუáƒȘილებელია ერთგვაროვანი კრიჱერიუმების არსებობა, რომლისთვისაáƒȘ ისეთი მოáƒȘემულობები, როგორიáƒȘაა დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ უკვე არსებული ეჭვი, დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ქაჀუძ-ვლიანი მზაობა, ასევე დამნაჹავეებზე ზემოჄმედე-ბის ინჱენსიურობა მნიჹვნელოვან გარემოებებს წარმოადგენს. სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგიის მკაáƒȘრმა áƒ™áƒšáƒáƒĄáƒ˜áƒ€áƒ˜áƒ™áƒáƒȘიამ, რომლითაáƒȘ დაუჹვებელი დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ წარმოების დამაბრკოლებელ გარემოებად მიიჩნე-ვა, áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ ბრალდებული დაჼმარების მა-გივრად უარეს მდგომარეობაჹი áƒ©áƒáƒáƒ§áƒ”áƒœáƒáƒĄ61. Aასევე áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ, დაუჹვებელი დანაჹაულის პროვო-კაáƒȘიიქ ჹედეგების ჹესაჼებ დისკუსიამ გადაინაáƒȘვ-ლოს კითჼვაზე – თავად დანაჹაულის პროვოკაáƒȘია რამდენად იყო (უკვე) დაუჹვებელი ან (სწორად) და-საჹვები. გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ—áƒ მე-2 კოლეგია არ უყურებს თავის გადაწყვეჱას, როგორáƒȘ მკაáƒȘრად

61 სიჱყვები „უარეს მდგომარეობაჹი áƒ©áƒáƒáƒ§áƒ”áƒœáƒáƒĄâ€ ქჹაჹიიქ ორიგინალურ ვერსიაჹი მოჼსენიებულია როგორáƒȘ „Steine statt Brot geben”.

განსაზჩვრულს. იქ მაინáƒȘ áƒ›áƒ˜áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒ•áƒĄ, რომ „ლეიძლება ჩიად დავჱოვოთ კითჼვა, მოითჼოვს თუ არა ადა-მიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დაáƒȘვა, სამართლებრივი საჼელ-áƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ საწინააჩმდეგო ყველა დანაჹაულის პროვოკაáƒȘიიქაქ, პროáƒȘესის წარმოების დამაბრკო-ლებელი გარემოების აჩიარებას – რაáƒȘ ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ ევროპული სასამართლოს მკაáƒȘრად ჩა-მოყალიბებულ áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ აჼლოს დგას, თუ [...] განსაკუთრებულ გამონაკლის ჹემთჼვევებჹი, ადა-მიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის ევროპული კონვენáƒȘიიქ მე-6 მუჼლის 1-ლი ნაწილით გათვალისწინებული სამართლიანი ქაქა-მართლოს პრინáƒȘიპის დარჩვევის კომპენსაáƒȘიად áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ, პროáƒȘესის ჹეწყვეჱის ნაáƒȘვლად სჼვა áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒ˜áƒĄ დაჹვება”.

Page 34: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

32

ბაჩანა ჯიჹკარიანი, ევროპული სისჼლის სამართლის მნიჹვნელობა და მისი გავლენა áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜*

(საერთაჹორისო და ევროპული სისჼლის სამართლის სერია, ჹ. 6), გამომáƒȘემლობა ნომო-ქი, ბადენ-ბადენი, 283 გვ., 79 ევრო.

სამართლის დოჄ. ანნეკე პეჱáƒȘჹე**

სისჼლის სამართლის ევროპეიზაáƒȘია გერმა-ნულ სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერებაჹი ათეული წლებია განჼილვის საგანია. ამასთან დაკავჹირე-ბით áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜áƒ უამრავი ქჹაჹია, მონოგ-რაჀია, კრებული თუ სჼვა. ბოლო ათეული წლებია განსაკუთრებული ყურადჩება ევროპული ქიქჟ-ლის სამართლის ვიწრო გაგებაზე მაჼვილდება, ანუ საუბარია ევროკავჹირის სამართლის გავლე-ნებზე ნაáƒȘიონალურ სისჼლის სამართალზე. ამ áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒĄáƒáƒ“áƒ›áƒ˜ ინჱერესის კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ გაჩვივების áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ˜áƒ მუდმივი დინამიკა და განსაკუთრე-ბით ევროკავჹირის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ წესის ჹესაჼებ ჼელჹეკრულების 83-ე მუჼლის პირველი აბზაáƒȘი, რომელიáƒȘ სისჼლისსამართლებრივი მითითებების კომპეჱენáƒȘიებს ჹეიáƒȘავს და ლისაბონის ჼელჹეკ-რულებაჹია áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜. მართალია, ევროპული ქიქ-ჼლის სამართლისადმი ინჱერესი განსაკუთრებით მაჩალია კავჹირის წევრ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜, თუმáƒȘა ეს არ ნიჹნავს იმას, რომ არაწევრ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜ ეს გავლენები არ იგრძნობა. ევროკავჹირჹი გაწევ-რიანების მსურველი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ მაგალითზე ეს კარგად áƒ©áƒáƒœáƒĄ მიუნჼენის ლუდვიგ-áƒ›áƒáƒ„áƒĄáƒ˜áƒ›áƒ˜áƒšáƒ˜áƒáƒœáƒ˜áƒĄ საჼელობის უნივერსიჱეჱჹი ბაჩანა ჯიჹკარიანის მიერ პროჀ. სამართლის დოჄ. ჰელმუჱ ზაჱáƒȘგერ-თან ჹესრულებულ áƒĄáƒáƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ ნაჹრომჹი. მასჹი საუბარია ევროპული სისჼლის სამართლის მნიჹვ-ნელობასა და გავლენაზე áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜. საერ-თაჹორისო გავლენების თვალსაზრისით მანამდე áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სამართლებრივ მეáƒȘნიერებაჹი ძირითადი

აჄáƒȘენჱი ევროსაბჭოს გავლენებზე კეთდებოდა. ბაჩანა ჯიჹკარიანის მიერ, 2013 წელს გერმანიაჹი áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ აჩნიჹნული ნაჹრომით, გარკ-ვეულწილად ეს დანაკლისი ჹეივსო, რითაáƒȘ იქ გვიჩ-ვენებს, რომ ეს მიმართულებაáƒȘ მნიჹვნელოვანია, მიუჼედავად იმისა, რომ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ ევროკავ-ლირლი გაწევრიანება უაჼლოეს áƒžáƒ”áƒ áƒĄáƒžáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒ•áƒáƒšáƒ˜ არ განიჼილება. ამავდროულად, არáƒȘ იქ უნდა დაგვა-ვიწყდეს, რომ 2014 წლის ივლისჹი, áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄáƒ და ევროკავჹირს ჹორის დადებული ასოáƒȘირების ჼელჹეკრულება დააჼლოვების პროáƒȘესის კიდევ ერთი მნიჹვნელოვანი მაგალითია. ევროპული სისჼლის სამართლისადმი áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სამეáƒȘნიერო წრეების ინჱერესზე იქიáƒȘ მიანიჹნებს, რომ ქაჄარ-თველოჹი ჯიჹკარიანის ნაჹრომი, რომელიáƒȘ უკვე áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜áƒ, გადამუჹავებული საჼით áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠ-ვანელოს áƒ€áƒáƒ áƒ›áƒáƒąáƒ˜áƒ— გამოჄვეყნდა საერთაჹორისო სამართლებრივი თანამჹრომლობის გერმანული áƒ€áƒáƒœáƒ“áƒ˜áƒĄ (IRZ) მჼარდაჭერით. ეს არიქ ევროპული სისჼლის სამართლის პირველი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒ«áƒŠáƒ•áƒáƒœáƒ”áƒšáƒ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš ენაზე.

ნაჹრომი 250 გვერდიანია და იყოჀა რვა ნაწი-ლად. პირველი და მეორე თავები ეთმობა áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—-ველოსა და ევროკავჹირს ჹორის ურთიერთობებს (თავი 1, 19-31) და ევროპულ ინჱეგრაáƒȘიაქ (თავი 2, 33-51). ამით იჄმნება ნაჹრომის ისჱორიული და პოლიჱიკური áƒ™áƒáƒœáƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ˜. ჹემდეგ საუბარია ევროპული სისჼლის სამართლის áƒȘნებასა და მის პოჱენáƒȘიურ გავლენებზე áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სისჼლის სამარ-თალზე. ეს საკითჼები დაყოჀილია ჹემდეგი თან-მიმდევრობით: ევროპული სისჼლის სამართალი (თავი 3, 53-73), ევროპული სამართლის გავლენები ნაáƒȘიონალურ სამართალზე (თავი 4, 75-165), ასიმი-ლირება (თავი 5, 167-175), ევროპული სამართლის უპირაჱესი იურიდიული ძალა და ნაáƒȘიონალური სისჼლისსამართლებრივი ნორმების განეიჱრალება (თავი 6, 177-194), ევროპული სამართლის ჹესაბა-

* რეáƒȘენზია áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒáƒ“ თარგმნა ასოáƒȘირებულმა პროჀ. დოჄ. ბაჩანა ჯიჹკარიანმა.** ავჱორი არიქ ბერლინის ჰუმბოლდჱის უნივერსიჱე-ჹიქ სისჼლის სამართლის, სისჼლის სამართლის პროáƒȘე-ქიქ, ევროპული სისჼლის სამართლისა და სამართლის უაჼლესი ისჱორიის მიმართულების მეáƒȘნიერ-თანამჹ-რომელი და áƒáƒ„áƒĄáƒ€áƒáƒ áƒ“áƒ˜áƒĄ უნივერსიჱეჱჹი ამჟამად ამ-თავრებს სამაგისჱრო პროგრამას კრიმინოლოგიასა და სისჼლის სამართლის მართლმსაჯულებაჹი.

Page 35: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

33

ანნეკე პეჱáƒȘჹე

მისი განმარჱება, მისი მნიჹვნელობა და Ⴠარგლები (თავი 7, 195-206). ნაჹრომი სრულდება áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ მაჱერიალური სისჼლის სამართლის იმ მნიჹვნელო-ვანი áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ანალიზით, რომლებზეáƒȘ გავლენას აჼდენს ევროკავჹირის სამართალი (თავი 8, 207-265).

ნაჹრომის პირველ თავჹი ჯიჹკარიანი მიმოიჼი-ლავს áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄáƒ და ევროკავჹირის ურთიერ-თობების áƒ„áƒ áƒáƒœáƒáƒšáƒáƒ’áƒ˜áƒáƒĄ. იქ ჼაზს უსვამს იმას, რომ 1991 წელს, áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ მიერ დამოუკიდებლო-ბის გამოáƒȘჼადების დჩიდან ეს ურთიერთობები ინ-ჱენსიურად ვითარდება. მაგალითად, იქ ეჼება 1997 წელს, áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ პარლამენჱის მიერ მიჩებულ დადგენილებას áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ კანონდებლობის ევროპის კავჹირის კანონმდებლობასთან ჰარმონი-ზაáƒȘიიქ ჹესაჼებ, რომლის ძალალი ჹესვლამაáƒȘ გარ-კვეული მიზეზების გამო რამდენიმეჯერ გადაიწია (24-25). გარდა ამისა, საუბარია იგივე ევროპულ სამეზობლო პოლიჱიკასა და áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒ–áƒ”. ყო-ველივე ამით ავჱორი áƒ’áƒ•áƒ˜áƒ©áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒ‘áƒĄ ევროპული ქიქ-ჼლის სამართლის მნიჹვნელობას áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜. ნაჹრომის მეორე თავი, რომელიáƒȘ ევროპული ინ-ჱეგრაáƒȘიიქ ისჱორიას ეჼება, მოკლედ არიქ ჩამოყა-ლიბებული და áƒŁáƒ€áƒ áƒ Ⴤართველი მკითჼველისთვის არიქ განკუთვნილი.

ავჱორი ასევე საუბრობს ევროპული სისჼლის სამართლის გავლენებზე, განსაკუთრებით áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁ-ლი სისჼლის სამართლის ჭრილჹი, სადაáƒȘ იქ ევრო-პული სისჼლის სამართლის სიჩრმისეული áƒȘოდნით ამ ორ სამართლებრივ სისჱემას ერთმანეთთან áƒ”áƒ€áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒáƒ“ აკავჹირებს. თავის ნაჹრომჹი იქ ევ-როპული სისჼლის სამართლის ჹემდეგ დეჀინიáƒȘიაქ იყენებს: „ევროპული სისჼლის სამართალი (...), ეს არიქ ყველა იმ სისჼლისსამართლებრივი, როგორáƒȘ მაჱერიალური, ასევე საპროáƒȘესო, ნორმისა და áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ ერთიანობა, რომელიáƒȘ ევროკავჹირის სამართლიდან გამომდინარეობს და წევრი საჼელ-áƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ სისჼლისსამართლებრივი სისჱემების ჰარმონიზაáƒȘიისკენ არიქ მიმართული” (53). გარდა ამისა, საუბარია ევროპული სისჼლის სამართლის სპეáƒȘიალური მიზნებისა (59-68) და áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ ქიქ-ჼლის სამართლის (68-72) მიზნების ჹედარებაზე, რომლის ჀარგლებლიáƒȘ მიმოჼილულია áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის განვითარება 1922 და 1928 წლების საბჭოთა áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ“áƒáƒœ დჩეს მოჄმედი, 2000 წელს Yძალალი ჹესული, სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ ჩათვლით.

ნაჹრომის მეოთჼე თავი ეჼება ევროკავჹირის ჹე-áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ”áƒ‘áƒĄ, მოაჼდინოს გავლენა ნაáƒȘიონალურ სამართლებრივ სისჱემებზე. ჯიჹკარიანი თავიდან ევროკავჹირის áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ზოგადი Ⴠორმებით ი჏-ყებს (77-87) და თანდათან გადადის ადგილობრივ სამართალზე პოჱენáƒȘიურ გავლენებზე (90-134), რომლის ჀარგლებლიáƒȘ განჼილულია áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ ქიქ-ჼლის სამართლის სჼვადასჼვა áƒáƒĄáƒžáƒ”áƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜, როგო-რიáƒȘ არიქ სასჯელების გამოყენების áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ, ე.჏. „გაიდლაინები” და სასამართლოს áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ (97-101). გერმანელი მკითჼველისთვის áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სამართლებრივი სისჱემის áƒȘოდნის გარეჹე ამ ნაწი-ლის გაგება ჹედარებით რთულია, ამიჱომაáƒȘ მოკლე ჹესავალის გაკეთება გასაგებობის თვალსაზრისით უმჯობესი იჄნებოდა. იჄვე საუბარია საპროáƒȘესო ჹეთანჼმებასა და áƒĄáƒáƒœáƒ„áƒȘიებზე (124-134), იურიდი-ული პირების დასჯადობაზე (134-145). იურიდი-ული პირების სისჼლისსამართლებრივ დასჯადო-ბასთან დაკავჹირებით აჩნიჹნულია, რომ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართალი ამ ინსჱიჱუჱს 2006 წლიდან აჩიარებს და ეს áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜áƒ სსკ-იქ 1071-ე მუჼლ-ლი. ამით áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜, ავჱორის მოსაზრებით, ჹესაბამისობაჹია ზოგადად ევროკავჹირის მოთჼოვნებთან (144-145). áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—-ველოჹი არსებულ საპროáƒȘესო ჹეთანჼმების პრაჄ-ჱიკასთან მიმართებაჹი კი ავჱორი გარკვეულ ეჭ-ვებს áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒ›áƒĄ ევროკავჹირის სამართლებრივი სიკეთეების áƒ”áƒ€áƒ”áƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒ˜ დაáƒȘვის თავლსაზრისით და მიუთითებს, რომ აუáƒȘილებელია მჼარეებს ჹორის დადებული ჹეთანჼმება áƒĄáƒáƒœáƒ„áƒȘიიქ ნაწილჹი ჹემდეგ კრიჱერიუმებს áƒáƒ™áƒ›áƒáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒšáƒ”áƒ‘áƒ“áƒ”áƒĄ: Ⴤმედითი, თა-ნაზომიერი და დამაჹინებელი (134). მეოთჼე თავი სრულდება ევროკავჹირის მჼრიდან სისჼლისსამარ-თლებრივი მითითების გაკეთების კომპეჱენáƒȘიებზე ევროკავჹირის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ წესის ჹესაჼებ ჼელჹეკ-რულების 83-ე მუჼლის áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ” (145-164), ქა-დაáƒȘ ამ მუჼლჹი áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ ე.჏. საავარიო მუჼრუჭი დადებითად არიქ áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ (158-164).

მეჼუთე თავჹი ავჱორი ევროკავჹირის სამარ-თლის ნაáƒȘიონალურ სამართალზე მითითებებზე მსჯელობს და იმ პრობლემაჱურ áƒáƒĄáƒžáƒ”áƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒĄ ამუ-ჹავებს, რომლებიáƒȘ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ ევროკავ-ლირლი გაწევრიანების ჹემთჼვევაჹი გაჼდება მნიჹ-ვნელოვანი (167-175). áƒ›áƒ”áƒ”áƒ„áƒ•áƒĄáƒ” თავი ეჼება თავდა-პირველად áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ევროპული სამართლის ზოგად ურთიერთმიმართებას (177-182). ავჱორი ჼაზს უსვამს, რომ საერთაჹორისო ჹეთანჼმებები

Page 36: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

34

ევროპული სისჼლის სამართლის მნიჹვნელობა და მისი გავლენა áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜

áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜ რანგით კონსჱიჱუáƒȘიიქა და კონ-კორდაჱის ჹემდეგ დგას, რაáƒȘ საკონსჱიჱუáƒȘიო სასამართლოს áƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ•áƒĄ იმის საჹუალებას, რომ მის კონსჱიჱუáƒȘიურობაზე იმსჯელოს (180-181). ამავე თავის მეორე ნაწილი ეთმობა ნამდვილ და მოჩვე-ნებით კოლიზიებს, როგორáƒȘ დანაჹაულის ჹემად-გენლობებიდან, ასევე áƒĄáƒáƒœáƒ„áƒȘიებიდან გამომდინარე (183-194).

ბოლო ორ თავჹი მოáƒȘემულია კარგი ანალიზი იმისა, თუ რამდენად ჹეესაბამება ამჟამად Ⴤარ-თული სისჼლის სამართალი ევროკავჹირის სამარ-თალს ან რამდენად არიქ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლისსამართლებრივი ნორმების ევროპული ნორმების ჹესაბამისი განმარჱება. განმარჱების საკითჼს მეჹვიდე თავი ეძ჊ვნება, რომელიáƒȘ იწყება ევროკავჹირის სამართლის ჹესაბამისი განმარჱე-ბის მნიჹვნელობისა და áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მიმოჼილვით (195-199), სამოჼელეო დანაჹაულების, დოკუმენ-ჱებთან და ბეჭდებთან დაკავჹირებული დელიჄ-ჱების, áƒȘრუ áƒ©áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ თუ სჼვა ჹემადგენლობების მაგალითზე (199-205). ავჱორი, პირველ რიგჹი, ნორმის სიჱყვა-სიჱყვითი განმარჱების აუáƒȘილებ-ლობაზე მიუთითებს (197) და áƒ€áƒŁáƒšáƒ˜áƒĄ გაყალბების მაგალითზე áƒ’áƒ•áƒ˜áƒ©áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒ‘áƒĄ, რომ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ მუჼ. 212 სწორედ თავისი ჹინაარსიდან გამომდინარე უáƒȘჼოულ ვალუჱასაáƒȘ, მათ ჹორის, ევროსაáƒȘ იáƒȘავს (203). მერვე, უკანასკ-ნელ თავჹი, განჼილულია სისჼლისსამართლებრივი ჰარმონიზაáƒȘიიქ მნიჹვნელოვანი áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜, იჄნება ეს ჱერორიზმი, áƒąáƒ áƒ”áƒ€áƒ˜áƒ™áƒ˜áƒœáƒ’áƒ˜, áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘია თუ სჼვა. აჄ გაანალიზებულია, თუ რამდენად ჹეესაბამება áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ კანონმდებლობა ევროკავჹირის მოთ-ჼოვნებს ან სად არიქ ჹეუსაბამობები (207-265). აჩსანიჹნავია იქ, რომ ეს áƒ™áƒáƒ›áƒžáƒšáƒ”áƒ„áƒĄáƒŁáƒ áƒ˜ თემაჱიკა 250 გვერდჹია áƒ©áƒáƒąáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜, რაქაáƒȘ იჄამდე მივყავართ, რომ ზოგიერთ მონაკვეთს სიჩრმისეული დამუჹა-ვება აკლია. ამიჱომ, ზოგიერთი თავის áƒŁáƒ€áƒ áƒ ამომ-წურავი ანალიზი სასურველი იჄნებოდა.

მთლიანობაჹი ჯიჹკარიანის დისერჱაáƒȘია კარგ ანალიზს გვთავაზობს ევროკავჹირის სამართლის áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš (სისჼლის) სამართალზე პოჱენáƒȘიური გავ-ლენების თაობაზე. გერმანელი მკითჼველისთვის საკითჼების უკეთესად გაგების მიზნით, უმჯობესი იჄნებოდა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სამართალზე áƒŁáƒ€áƒ áƒ მოáƒȘულო-ბითი ინჀორმაáƒȘიიქ მიწოდება. მიუჼედავად ამისა, ეს ნაჹრომი აუáƒȘილებლად ყურადსაჩებია მათთვის, ვინáƒȘ დაინჱერესებულია áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ მაჱერიალური

თუ პროáƒȘესუალური სისჼლის სამართლით. იქ ასე-ვე მნიჹვნელოვანი გზამკვლევია áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სამართ-ლის ევროპულთან ჰარმონიზაáƒȘიიქ გზაზე.

Page 37: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

35

ანგარიჹი* Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ მეორე áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრის ჹესაჼებ: „სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერება გაერთიანებულ ევროპაჹი”2015 წლის 8-10 áƒáƒ„áƒąáƒáƒ›áƒ‘áƒ”áƒ áƒ˜, თბილისი, áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒ

ასისჱენჱი ანრი ოჼანაჹვილი** (თსუ), LL.M. (იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź ჹილერის უნივერსიჱეჱი) / სამართლის ასესორი მარიო ლუჹáƒȘე

2015 წლის 8-10 áƒáƒ„áƒąáƒáƒ›áƒ‘áƒ”áƒ áƒĄ თბილისჹი ჩა-ჱარდა Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართ-ლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ მეორე áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრა. áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრის გაჼსნას áƒŁáƒ›áƒáƒĄáƒžáƒ˜áƒœáƒ«áƒšáƒ უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომა-რემ, áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒ›áƒ ნინო áƒ’áƒ•áƒ”áƒœáƒ”áƒąáƒáƒ«áƒ”áƒ›, რომლის დროსაáƒȘ დაარსდა გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი (DGStZ).

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრა მომდევნო ორ დჩეს გაგრძელდა ივანე ჯავაჼიჹვილის საჼელობის თბი-ლისის áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ უნივერსიჱეჱჹი, რომელიáƒȘ საკმაოდ დაჱვირთული იყო როგორáƒȘ გერმანელი, ასევე Ⴤართველი სისჼლის სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ-რების მოჼსენებებით. ჹეჼვედრას კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ საინჱერესოს ჼდიდა თითოეული მოჼსენების ჹემ-დგომ გამართული áƒȘჼოველი კამათი. მოჼსენებები და მათი მნიჹვნელოვანი ჹინაარსობრივი საკითჼები ჹემდგომჹი მოკლედ იჄნება წარმოდგენილი.

პირველი მოჼსენება გერმანული მჼრიდან გა-აკეთა áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის დოჄ. მარჱინ ჰე-გერმა (ბერლინის ჰუმბოლდჱის უნივერსიჱეჱი). áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ მოჼსენება გააკეთა სათაურით „ჹე-ჯიბრებითი და ინკვიზიáƒȘიური ელემენჱები ევრო-პის კავჹირის სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო კო-áƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ”áƒ‘áƒšáƒ˜ როგორáƒȘ სისჼლის სამართლის პროáƒȘესის ევროპეიზაáƒȘიიქ გამოწვევა”, რომლის ჀარგლებლიáƒȘ

* ანგარიჹჹი მოჼსენებები წარმოდგენილია იმ თანმიმდევ-რობით, როგორáƒȘ ისინი წარმოდგენილ იჄნა Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ მე-2 პრო-áƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒš ჹეჼვედრაზე.ანგარიჹი áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒáƒ“ თარგმნა ასისჱენჱმა ანრი ოჼანაჹ-ვილმა.** ავჱორი არიქ ბერლინის ჰუმბოლდჱის უნივერსიჱე-ჹიქ იურიდიული áƒ€áƒáƒ™áƒŁáƒšáƒąáƒ”áƒąáƒ˜áƒĄ áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒáƒ áƒáƒœáƒąáƒ˜ სისჼლის სამართლის, სისჼლის სამართლის პროáƒȘესის, ევროპული სისჼლის სამართლისა და სამართლის უაჼლესი ისჱო-რიიქ მიმართულებაზე, პროჀ. დოჄ. მარჱინ ჰეგერთან.

მან განსაკუთრებით ჼაზი გაუსვა იმას, რომ ჹეჯიბ-რებითი და ინკვიზიáƒȘიური ელემენჱებით ერთმანე-თისგან განსჼვავებულმა სისჼლის სამართლის კო-áƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ”áƒ‘áƒ›áƒ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒáƒ პრობლემები წარმოჹვან მჱკი-áƒȘებულებათა მოპოვებისა და áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ორმჼრივი აჩიარების თვალსაზრისით, მათი ურთიერთგაáƒȘვ-ლის დროს. áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ ევროპის საბჭოჹი ჹესვ-ლითა და ამით ადამიანის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ და ძირითად áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒ—áƒ დაáƒȘვის კონვენáƒȘიასთან მიერთე-ბით, ასევე ევროპის კავჹირთან ასოáƒȘირების ჼელ-ჹეკრულების ძალალი ჹესვლის ჹედეგად, áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—-ველო ვალდებულია გაითვალისწინოს კონვენáƒȘიიქ გარანჱიები, თუმáƒȘა, ევროპის კავჹირის Ⴠარგლებ-ლი არ არსებობს სისჼლის სამართლის პროáƒȘესის ერთიანი მოდელი. იმის გათვალისწინებით, რომ ეროვნულ სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო კოდეჄ-სებს ჹორის არსებობს áƒĄáƒąáƒ áƒŁáƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ სჼვაობები, ავჱორს ძალიან მნიჹვნელოვნად მიაჩნია სჼვადას-ჼვა ევროპული áƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ˜áƒĄ სისჼლის სამართლის პრო-áƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ ჹორის აზრთა მეáƒȘნიერული ურთიერთ-გაáƒȘვლა.

ასოáƒȘ. პროჀ., სამართლის დოჄ. ირინე áƒáƒ„áƒŁáƒ‘áƒáƒ -დიას (თსუ) მოჼსენებას წარმოადგენდა „ჹეჯიბრო-ბითობის áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ მოდელის ზოგიერთი áƒáƒĄáƒžáƒ”áƒ„-ჱი”. მისი მოჼსენების áƒ„áƒ•áƒáƒ™áƒŁáƒ—áƒźáƒ”áƒ“áƒ˜ იყო სისჼლის სამართლის პროáƒȘესის მჼარეთა ჹეჯიბრებითობის მოდელის ანალიზი, რომელიáƒȘ 2010 წელს ამოჄმე-დებული áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ აჼალი სისჼლის სამართ-ლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒ— იჄნა სისჼლის სამართ-ლის პროáƒȘესჹი ჹემოჱანილი და ძირითადად ანგ-ლო-ამერიკული სამართალწარმოებისათვის არიქ დამაჼასიათებელი. ავჱორმა განიჼილა პროáƒȘესის მჼარეების საპროáƒȘესო áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ თანასწორობის საკითჼები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სისჼლის სამართლის პროáƒȘეს-ლი, როგორáƒȘ áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ«áƒ˜áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ, ასევე სასამართლოს გან-ჼილვის ეჱაპზე. ჹედეგად, იგი მივიდა დასკვნამდე,

Page 38: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

36

ანრი ოჼანაჹვილი / მარიო ლუჹáƒȘე

რომ არსებული ჹეჯიბრებითი მოდელი არ არიქ áƒĄáƒ áƒŁáƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒšáƒ˜ და ამიჱომ, საჭიროა, ერთი მჼრივ გაიზარდოს დაáƒȘვის მჼარის საპროáƒȘესო áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”-ბი და მეორე მჼრივ კი, áƒ’áƒáƒ«áƒšáƒ˜áƒ”áƒ áƒ“áƒ”áƒĄ მოსამართლის როლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ სასამართლოჹი განჼილვის დროს, რათა áƒŁáƒ–áƒ áƒŁáƒœáƒ•áƒ”áƒšáƒ§áƒáƒ€áƒ˜áƒš áƒ˜áƒ„áƒœáƒáƒĄ სამართლიანი მარ-თლმსაჯულების განჼორáƒȘიელება.

სებასჱიან რიჱერმა (ებერჰარდ-კარლის თი-უბინგენის უნივერსიჱეჱ) თავის მოჼსენებაჹი სათაურით „ადვოკაჱის ჹეáƒȘდომების ჹერაáƒȘჼვის საკითჼი სისჼლის სამართლის პროáƒȘესის კონáƒȘეჀ-áƒȘიიქ მიჼედვით” დასვა პრობლემა, თუ როგორ და საერთოდ რამდენად არიქ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ ადვოკა-ჹიქ ჹეáƒȘდომამ ბრალდებულის საზიანოდ áƒ˜áƒ„áƒáƒœáƒ˜áƒáƒĄ გავლენა. ამ საკითჼთან დაკავჹირებით გერმანული სისჼლის სამართლის პროáƒȘესი არ ჹეიáƒȘავს პირდა-პირი საჼით რაიმე რეგულირებას. საკითჼის კონს-ჹიჹუáƒȘიურ-სამართლებრივი ჹემოწმება áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«-ლებელია განჼორáƒȘიელდეს სისჼლის სამართლის საპროáƒȘესო áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒšáƒ˜ áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ áƒĄáƒąáƒ áƒŁáƒ„áƒąáƒŁáƒ áƒŁáƒšáƒ˜ პრინáƒȘიპების áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ”, კერძოდ, სამართლებ-რივი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ პრინáƒȘიპიდან გამომდინარე ისეთი ძირითადი საწყისების მოჹველიებით, რო-გორიáƒȘაა „მეურვეობის პრინáƒȘიპი”, „ძალათა თანას-წორობა” და „სამართლიანობა”. ასევე ნაკლებად გამოსადეგია ადვოკაჱის ქჹაჹუქიქ სჼვადასჼვა გაგება, ერთი მჼრივ როგორáƒȘ „მჼარდაჭერა” და მეორე მჼრივ კი, „სისჼლის სამართლის áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒĄ ჏არ-მოების ორგანო”, რათა გადაიჭრას საკითჼი ჹეáƒȘ-დომის ბრალდებულის სასარგებლოდ ან საზიანოდ ჹერაáƒȘჼვაზე. ამასთანავე, ადვოკაჱის ქჹაჹუქიქ დადგენისთვის, აჄ ჹეზჩუდული საჼით დასაჼელე-ბულ პრინáƒȘიპებთან ჹედარებით, მჼედველობაჹი უნდა áƒ˜áƒ„áƒœáƒ”áƒĄ მიჩებული ბევრად მეჱი პრინáƒȘიპი.

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის დოჄ. ჰელმუჱ ზაჱ-áƒȘგერმა (მიუნჼენის ლუდვიგ-áƒ›áƒáƒ„áƒĄáƒ˜áƒ›áƒ˜áƒšáƒ˜áƒáƒœáƒ˜áƒĄ-უნი-ვერსიჱეჱი) ისაუბრა თემაზე „ბრალდებულისა და დაáƒȘვის მჼარის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ—áƒáƒœ დაკავჹირებული áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ”áƒ”áƒ‘áƒ˜ ევროპის კავჹირის Ⴠარგლებლი სუპ-რანაáƒȘიონალური სისჼლისსამართლებრივი დევნის დროს”. ავჱორი ამ კუთჼით áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒĄ ჹემდეგ პრობლემებს: ევროკავჹირი თავდაპირველად იდგა პრობლემის წინაჹე, რომ დამნაჹავეს áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒáƒšáƒ˜ მიმოსვლის áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒ“áƒáƒœ გამომდინარე, ლეეძლო „გაჄáƒȘეულიყო” სჼვა წევრ Ⴤვეყანალი და ამით ეროვ-ნული სისჼლისსამართლებრივი დევნისთვის დაეჩ-჏ია თავი; თუმáƒȘა, აჼლა იქ პრობლემა დგას, რომ

ლეჄმნილი ინსჱიჱუáƒȘიების მეჹვეობით, როგორიáƒȘაა ევროპოლი, ევროიუსჱი და OLAF-ი, áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒáƒ ჏არ-მოიჹვას უთანასწორობა მდგომარეობა სისჼლისსა-მართლებრივი დევნის მჼარესა და დაáƒȘვის მჼარეს ჹორის, რამდენადაáƒȘ აჼლა ევროპის მასჹჱაბით მოჄმედი სისჼლისსამართლებრივი დევნის დაწესე-ბულებები უპირისპირდებიან დაáƒȘვის მჼარეს, რო-მელსაáƒȘ დაáƒȘვის განჼორáƒȘიელების კომპეჱენáƒȘია უმეჱესწილად ეროვნულ დონეზე გააჩნია. აჄედან გამომდინარე, ავჱორს მიაჩნია, რომ ლოგიკური და საჭიროა ევროიუსჱის მსგავსად ერთობლივი საინ-ჀორმაáƒȘიო áƒȘენჱრის ლეჄმნა, როგორáƒȘ სუპრანაáƒȘი-ონალური დაáƒȘვითი áƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ˜áƒáƒœáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒŁáƒ–áƒ áƒŁáƒœáƒ•áƒ”áƒšáƒ›áƒ§áƒáƒ€áƒ˜ მეჄანიზმი.

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის დოჄ. ედვარდ ჹრამ-მა (იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź-ჹილერის-უნივერსიჱეჱი) თა-ვის მოჼსენებაჹი იმსჯელა იმაზე, თუ რამდენად მიიჩება მჼედველობაჹი სისჼლის სამართლის ევ-როპეიზაáƒȘიიქ არქი ისეთი საკითჼის დროს, რო-გორიáƒȘაა „ევროკავჹირის სამართლის ზეგავლენა ეროვნულ სისჼლის სამართლზე თაჩლითობის დასჯადობასთან დაკავჹირებით გერმანიის სსკ-იქ 263-ე áƒžáƒáƒ áƒáƒ’áƒ áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ მაგალითზე”. ამასთანავე, გან-საკუთრებული განჼილვის საგანი იყო, თუ როგორ უნდა მოჼდეს და როგორ არიქ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜ ევრო-კავჹირის áƒ€áƒ˜áƒœáƒáƒœáƒĄáƒŁáƒ áƒ˜ ინჱერესების დაáƒȘვა სისჼლის სამართლის მეჹვეობით. ევროკავჹირს ამ საკითჼ-თან მიმართებაჹი აჄამდე არ გამოუáƒȘია არანაირი áƒ“áƒ˜áƒ áƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒ•áƒ, რომელიáƒȘ ამ áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒĄ უჹუალოდ მოჄ-მედ სამართლად áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ”áƒœáƒ“áƒ, რამდენადაáƒȘ წევ-რი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ამოáƒȘანაა ეროვნულ დონეზე მიიჩონ ევროკავჹირის áƒ€áƒ˜áƒœáƒáƒœáƒĄáƒŁáƒ áƒ˜ ინჱერესების დამáƒȘავი სისჼლისსამართლებრივი ნორმები. Ⴠი-ნანსური ინჱერესების დაáƒȘვის კონვენáƒȘიიქ (PIF-Konvention – „protection des intĂ©rĂȘts financiers”) ჹესაბამისად, წევრმა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒ”áƒ‘áƒ›áƒ მიაჩწიეს ჹეთანჼმებას, რომ ისინი მინიმალური ნორმების მეჹვეობით მოაჼდენენ ეროვნული სისჼლის სამარ-თლის ნორმების ჰარმონიზაáƒȘიაქ. ასეთ მიდგომაჹი áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜ ჹრამი, არაკეთილსინდისიერი ქა჏არ-მოო áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄ ჹესაჼებ ევროკავჹირის áƒ“áƒ˜áƒ áƒ”áƒ„áƒąáƒ˜-ვასთან ერთად, ჼედავს გონივრულ ევროპული ქა-მართლის პოლიჱიკას.

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის დოჄ. სუზანნე ბეჄ-მა (ჰანოვერის უნივერსიჱეჱი) თავის მოჼსენებაჹი áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ˜áƒœáƒ „კიბერდანაჹაულის (Cybercrime) ჹესა-ჼებ áƒšáƒ”áƒ áƒ©áƒ”áƒŁáƒšáƒ˜ პრობლემები”, რომლებიáƒȘ თანამედ-

Page 39: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

37

ანგარიჹი Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ მეორე áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრის ჹესაჼებ: „სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერება გაერთიანებულ ევროპაჹი”

როვე áƒĄáƒáƒ˜áƒœáƒ€áƒáƒ áƒ›áƒáƒȘიო საზოგადოებაჹი სულ áƒŁáƒ€áƒ áƒ მნიჹვნელოვანი ჼდება და ჹეეჼო საკითჼს, თუ რა რეაგირებას აჼდენს დჩევანდელი საჼით არსებული სისჼლის სამართალი ამ áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ”. ვირჱუალუ-რი áƒȘჼოვრების áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒ არ ლეიძლება სამართლისგან áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒáƒšáƒ˜ სივრáƒȘე იყოს და არáƒȘ არიქ ასეთი, რამდენადაáƒȘ გერმანელმა კანონმდებელმა ისეთი áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜, როგორიáƒȘაა áƒ—áƒáƒ•áƒ˜áƒĄáƒŁáƒ€áƒáƒšáƒ˜ კომუნიკაáƒȘია და ინჀორმაáƒȘია ინჱერნეჱჹი, მონაáƒȘემთა უქაჀრ-თჼოება და áƒ„áƒĄáƒ”áƒšáƒ˜áƒ— áƒšáƒ”áƒŁáƒ€áƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ“ სარგებლობა ჯერ კიდევ ადრეული პერიოდიდან დაიáƒȘვა ქიქჟ-ლის სამართლის მეჹვეობით. ამას უკავჹირდე-ბა გერმანელი კანონმდებლის განსაკუთრებული მგრძნობიარობა áƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ áƒ”áƒ›áƒ˜áƒĄáƒąáƒŁáƒš პროპაგანდასთან მიმართებაჹი. თუმáƒȘა, ავჱორს მიაჩნია, რომ კრი-ჱიკას ეჄვემდებარება ამ საკითჼთან დაკავჹირებით საკანონმდებლო გაჀართოვება, ისევე როგორáƒȘ გა-დაჼვევა დოგმაჱიკური პრინáƒȘიპებიდან მოჄნილო-ბისა და დასჯადობის წინარე სჱადიაზე გადმოჱა-ნის გამო.

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის დოჄ. ბერნდ ჰაინ-რიჼმა (ებერჰარდ-კარლის თიუბინგენის უნივერ-სიჱეჱი) თავისი მოჼსენება áƒ›áƒ˜áƒŁáƒ«áƒŠáƒ•áƒœáƒ თემას „კო-რუჀáƒȘიიქ დასჯადობა და პოლიჱიკური ელიჱები”, რომლის ჀარგლებლიáƒȘ მან განიჼილა საკითჼი, არ-სებობს თუ არა ზჩვარი დასჯად áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘიაქა და არადასჯად ნეპოჱიზმს ჹორის. ავჱორის აზრით, თავდაპირველად უნდა განიმარჱოს თუ რაქ ნიჹ-ნავს ჱერმინი ელიჱა და ჹემდგომ კი, განჼორáƒȘი-ელებული áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ ერთმანეთისაგან უნდა გაიმიჯნოს სისჼლისსამართლებრივად დასჯადი და არადასჯადი Ⴤმედება. ეს უნდა მოჼდეს მაჹინაáƒȘ კი, როდესაáƒȘ დასჯას áƒáƒ áƒ“áƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒ›áƒ“áƒ”áƒ‘áƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ Ⴤმედება ისეთ ჹჱაბეჭდილებას áƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ, რომელიáƒȘ ზოგადი წარმოდგენით áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘიიქ áƒ”áƒ€áƒ”áƒ„áƒąáƒĄ ჹეესაბამება. გერმანულ სისჼლის სამართალჹი, უპირველეს ყოვ-ლისა, პრობლემად არიქ დასმული საკითჼი, რომ არ არსებობს áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘიიქ დასჯადობის ერთიანი ჹემადგენლობა, არამედ უმეჱესწილად დარეგუ-ლირებულია სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒšáƒ˜ სჼვა-დასჼვა ადგილას მოáƒȘემული მჼოლოდ áƒȘალკეული კონკრეჱული áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒ”áƒ‘áƒ˜. აჄედან გამომდინარე, არ არიქ სრულად დარეგულირებული ყველა იქ áƒĄáƒ€áƒ”-რო, სადაáƒȘ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒáƒ áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘიიქ დასჯადობის საჭიროება არსებობდეს. ამასთანავე, áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘიიქ დასჯადობის ნორმები ლემოიჀარგლება ელიჱური áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘიიქ სჼვადასჼვა ქაჟიქ ჹემადგენლობით,

ასე, რომ მოჄმედებით ჩადენილი ასეთი áƒ™áƒáƒ áƒŁáƒ€áƒȘი-ული áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დიდი ნაწილი დაუსჯელი რჩება.

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜áƒĄ, სამართლის დოჄ. იორგ აიზელეს (ებერჰარდ-კარლის თიუბინგენის უნივერსიჱეჱი) მოჼსენება ეძ჊ვნებოდა ისეთ მუდამ áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ  პრობლემას, როგორიáƒȘაა „ჱერორიზმის წინააჩმ-დეგ ბრძოლა სისჼლის სამართლის მეჹვეობით”. ავჱორი თვლის, რომ ჱერორისჱულ áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ”áƒ”áƒ‘áƒ–áƒ” კანონმდებელს áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ რეაგირება მოაჼდინოს იმ-გვარად, რომ დასჯადობა გადმოიჱანოს ან საკმაოდ წინარე სჱადიაზე, ან მოაჼდინოს უკვე არსებული ისეთი კონკრეჱული áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ”áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დასჯადობა, რომლებიáƒȘ ჱერორისჱულ გეგმებზე მიუთითებენ. დასჯადობის წინარე ეჱაპზე გადმოჱანა ძირითა-დად არ ეწინააჩმდეგება კონსჱიჱუáƒȘიურ-სამართ-ლებრივ პრინáƒȘიპებს. ამ საკითჼის ირგვლივ ეჭვები კონსჱიჱუáƒȘიურ-სამართლებრივ ჭრილჹი მჼოლოდ მაჹინ გამოიკვეთება, როდესაáƒȘ ასეთ დასჯადობაჹი მოáƒȘული იჄნება ასევე სოáƒȘიალურ-áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒ•áƒáƒąáƒŁáƒ áƒ˜ ყო-ველდჩიური მოჄმედებები, თუნდაáƒȘ რომ ლეეძლოთ ასეთ áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒĄ მნიჹვნელოვანი áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒĄ და-áƒ€áƒŁáƒ«áƒœáƒ”áƒ‘áƒ. თუ დჩის წესრიგჹი დადგება სოáƒȘიალურ-áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒ•áƒáƒąáƒŁáƒ áƒ˜ ყოველდჩიური áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დას-ჯადობა, მაჹინ, აუáƒȘილებელია, პირდაპირი განზ-რაჼვის დასაბუთება ჱერორისჱული áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒáƒĄáƒ—áƒáƒœ მიმართებაჹი.

ასოáƒȘ. პროჀ., სამართლის დოჄ. ბაჩანა ჯიჹკა-რიანმა (áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ უნივერსიჱეჱი) მოჼსენება გააკეთა თემაზე â€žáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართალი და ევროპული სისჼლის სამართლის დოგმაჱიკა”, რომლის ჀარგლებლიáƒȘ მან მიმოიჼილა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ზოგიერთი პრობლემაჱური საკითჼი, როგორáƒȘ მაჱერიალური, ასევე საპროáƒȘე-სო სისჼლის სამართლის áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒšáƒ˜. მომჼსენებელ-მა ასევე იმსჯელა სისჼლის სამართლის áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒšáƒ˜ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ თანამჹრომლობაზე ევროპის საბ-ჭოსთან და ევროპის კავჹირთან, რა დროსაáƒȘ იგი áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სისჼლის სამართალზე იმ სამართლებრი-ვი áƒáƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გავლენასაáƒȘ ჹეეჼო, რომლებიáƒȘ ამ ორი ორგანიზაáƒȘიიქ Ⴠარგლებლი გამოიáƒȘემა. დასას-რულს საუბარი ჹეეჼო იმ áƒžáƒ”áƒ áƒĄáƒžáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒ•áƒ”áƒ‘áƒĄ, რომლე-ბიáƒȘ უკავჹირდება სისჼლის სამართლის áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒšáƒ˜ ევროპის კავჹირთან áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ მჭიდრო თანამ-ჹრომლობას.

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის დოჄ., ჰაინერ ალ-ვარჱმა (იენის áƒ€áƒ áƒ˜áƒ“áƒ áƒ˜áƒź-ჹილერის-უნივერსიჱეჱი) თავის მოჼსენებაჹი ისაუბრა თემაზე „აუáƒȘილებელი

Page 40: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

38

მოგერიებისა და áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ«áƒáƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონო-პოლიის ურთიერთმიმართება”. áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ˜áƒĄ აზ-რით, პირველ რიგჹი უნდა გაირკვეს, აუáƒȘილებელი მოგერიება ნიჹნავს თავდასჼმისგან თავდაáƒȘვას თუ წინააჩმდეგობის გაწევას. გარდა ამისა, გასარკვე-ვია ასევე საკითჼი, არსებობს თუ არა აუáƒȘილებელი მოგერიების სუბსიდიარულობა áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ ძა-áƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლიის გამოყენების პირისპირ. ავჱორის აზრით არáƒȘერთ ჹემთჼვევაჹი არ ლეიძლე-ბა აუáƒȘილებელი მოგერიებისათვის დამაჼასიათებე-ლი თავდაáƒȘვითი áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ საჭიროება და მართ-ლზომიერება იმაზე იყოს დამოკიდებული, ჰჄონდა თუ არა ადგილი áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ áƒ–áƒ”áƒ›áƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ აჩკ-ვეთას. თუმáƒȘა, აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ ზჩვარდადებული უნდა იყოს უკვე მაჹინ, როდესაáƒȘ ბრალდებულის პასუჼისმგებლობა, რომელიáƒȘ აუáƒȘი-ლებელი მოგერიების áƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒáƒĄ იჹველიებს თავის სასარგებლოდ, საკმარისად დასაბუთებულია იმით, რომ იგი თავად უპირისპირდება áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ ძა-áƒšáƒáƒŁáƒ€áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მონოპოლიას, ვინაიდან áƒźáƒáƒœáƒ’áƒ áƒ«áƒšáƒ˜áƒ•áƒáƒ“ კრიმინალური áƒ“áƒáƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ და ბანდიჱური ჱიპის მსგავს წრეჹი ჱრიალებს, თუნდაáƒȘ მáƒȘდარად აჀა-სებდეს „თავდამსჼმელის” იდენჱურობას.

„აუáƒȘილებელი მოგერიების Ⴠარგლები áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁ-ლი და ანგლო-ამერიკული კანონმდებლობის მიჼედ-ვით” წარმოადგინა აქიქჹ. პროჀ., სამართლის დოჄ. ირინე áƒźáƒ”áƒ áƒźáƒ”áƒŁáƒšáƒ˜áƒ«áƒ”áƒ› (თსუ) მოჼსენების თემად. მომჼსენებელმა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და ანგლო-ამერიკული სამართლის ჹედარებითი ანალიზის მეჹვეობით იმ-სჯელა აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გან-საზჩვრის საკითჼზე, რომელიáƒȘ, მისი აზრით, ყო-ველთვის áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ áƒáƒ“ განიჼილებოდა როგორáƒȘ ჱრადიáƒȘიულ, ასევე თანამედროვე სისჼლის სამარ-თლის დოგმაჱიკასა და სასამართლო áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒšáƒ˜. მან დასკვნის საჼით აჩნიჹნა, რომ, როგორáƒȘ ინგ-ლისური, ასევე ამერიკული კანონმდებლობა, Ⴤარ-თული სსკ-გან არსებითად განსჼვავდება იმით, რომ არ ჹეიáƒȘავენ აუáƒȘილებელი მოგერიების áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გადამეჱების სპეáƒȘიალურ ნორმებს და ასეთი გადა-მეჱება ამ Ⴤვეყნებლი განიჼილება როგორáƒȘ არაქრუ-ლი აუáƒȘილებელი მოგერიება, რომელიáƒȘ მჼოლოდ მკვლელობის áƒ“áƒ”áƒšáƒ˜áƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ–áƒ” ვრáƒȘელდება.

áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ›áƒ, სამართლის დოჄ. მაია ივანიძემ (თსუ) თავის მოჼსენებაჹი იმსჯელა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš ქიქ-ჼლის სამართლის კანონმდებლობაჹი áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒáƒšáƒŁáƒ  თემაზე –„ოჯაჼჹი ჩადენილი დანაჹაული”, რომლის ძირითადი არქი მდგომარეობდა ოჯაჼის წევრებს

ჹორის განჼორáƒȘიელებული ოჯაჼური áƒ«áƒáƒšáƒáƒ“áƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ საკითჼის გამოკვლევაჹი. ავჱორმა იმსჯელა ოჯა-ჟური áƒ«áƒáƒšáƒáƒ“áƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ გამომწვევ მიზეზებსა და ბოლო წლებჹი áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-ლი ჹეჱანილ áƒȘვლილე-ბებზე, რომლებმაáƒȘ ჼელი უნდა ჹეუწყონ ამ პრობ-ლემის პრევენáƒȘიაქ. მან დასკვნის საჼით ჹენიჹნა, რომ ოჯაჼური áƒ«áƒáƒšáƒáƒ“áƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ პრობლემის დაძლევა თანამედროვე საზოგადოების გამოწვევაა.

ასოáƒȘ. პროჀ., სამართლის დოჄ. ნონა თოდუას (თსუ) მოჼსენება საჼელწოდებით „მომზადება, მáƒȘდელობა და მისი მნიჹვნელობა ამსრულებლისა და თანამონაწილის გამიჯვნის საკითჼჹი”, ჹეეჼებო-და სისჼლის სამართლის ისეთ დოგმაჱიკურ საკით-ჼებს, რომლებიáƒȘ სადავოა როგორáƒȘ თეორიაჹი, ასე-ვე სასამართლო áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒšáƒ˜. ავჱორმა მოჼსენება-ლი, áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და გერმანული სისჼლის სამართლის ჹედარებითი ანალიზის ჭრილჹი, áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ˜áƒœáƒ ამს-რულებლობისა და თანამონაწილეობის გამიჯვნის საკითჼები დანაჹაულის მომზადებისა და მáƒȘდელო-ბის ინსჱიჱუჱთან მიმართებაჹი. მისი დასკვნით, გერმანული სისჼლის სამართლის კანონმდებლობა იძლევა დანაჹაულის მáƒȘდელობისა და დანაჹაულის ამსრულებლობის განვრáƒȘობითად განმარჱების ჹე-áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒáƒĄ, მაჹინ როდესაáƒȘ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ სსკ-იქ მე-18 მუჼლით გათვალისწინებული დანაჹაულის მომზადების დეჀინიáƒȘია, რომლითაáƒȘ დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ მოსამზადებელი Ⴤმედებები დასჯადად არიქ გამოáƒȘჼადებული, საჭიროებს საკანონმდებ-ლო áƒȘვლილების გზით ჹეზჩუდვას.

ჹემდგომმა მომჼსენებელმა, აქიქჹ. პროჀ., ანრი ოჼანაჹვილმა (თსუ) თავის მოჼსენებაჹი დას-ვა სისჼლისსამართლებრივად დოგმაჱიკური და მეთოდოლოგიური საკითჼი, როდესაáƒȘ მან ისაუბ-რა თემაზე „პირის პირადი პასუჼისმგებლობა (ავ-ჱონომიისპრინáƒȘიპი) და მისი გავლენა ჹუალობით ამსრულებლობაზე”. ზოგიერთი პრობლემაჱური მაგალითის განჼილვით მან áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ˜áƒœáƒ უჹუალო ამსრულებლის ე.჏. პირადი პასუჼისმგებლობის პრინáƒȘიპი, რომელზეáƒȘ არიქ დამოკიდებული ლუ-ალობითი ამსრულებლობის áƒ€áƒáƒ áƒ’áƒšáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ დადგენა. მან თავისი ჹედარებით-სამართლებრივი დაკვირვე-ბებით აჩნიჹნა, რომ áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒš სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერებაჹი, გერმანული მიდგომის მსგავსად, თანდათანობით მართებულად მკვიდრდება „ამს-რულებლის უკან მდგომი ამსრულებლის” სამართ-ლებრივი áƒ€áƒ˜áƒ’áƒŁáƒ áƒ და ამით ჼდება გამონაკლისის დაჹვება პირის პირადი პასუჼისმგებლობიდან.

ანრი ოჼანაჹვილი / მარიო ლუჹáƒȘე

Page 41: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

39

მოწვეული დოáƒȘენჱის, სამართლის დოჄ. ჱო-ბიას რაინბაჼერის (ბერლინის ჰუმბოლდჱის უნი-ვერსიჱეჱი) მოჼსენება ჹეეჼებოდა „კორპორაáƒȘიებ-ლი დანაჹაულების áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ჹესაჼებ ჹეჱყობინება როგორáƒȘ სამეწარმეო საიდუმლოების გაáƒȘემა და მისი áƒšáƒ”áƒĄáƒ«áƒšáƒ მართლზომიერება”.Aავჱორის აზ-რით, თემაჹი მთავარი პრობლემა უპირველეს ყოვ-ლისა მდგომარეობს იმაჹი, სისჼლისსამართლებრი-ვი დევნის ორგანოები ერთი მჼრივ დამოკიდებულნი არიან საწაროჹი áƒ“áƒáƒĄáƒáƒ„áƒ›áƒ”áƒ‘áƒŁáƒš ჹესაბამისი ინჀორმა-áƒȘიიქ მჀლობელ პირზე („Insider”), რათა საერთოდ მოპოვებული áƒ˜áƒ„áƒœáƒáƒĄ დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ ჹესაჼებ ინჀორმაáƒȘია სისჼლისსამართლებრივი დევნის გან-საჼორáƒȘიელებლად. მეორე მჼრივ კი, áƒœáƒáƒ—áƒ„áƒ•áƒáƒ›áƒ˜áƒĄ საპირისპიროდ, ზოგიერთი ქაჟიქ საწარმოო ქა-იდუმლოებების გაáƒȘემისთვის გათვალიწინებულია დანაჹაულის ჹემადგენლობები, რომლებიáƒȘ ასეთ áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒáƒĄ დასჯადად აáƒȘჼადებენ. იმისათვის რომ კორპორაáƒȘიიქ წარმომადგენლის ასეთი Ⴤმედება áƒ›áƒ˜áƒ©áƒœáƒ”áƒŁáƒš áƒ˜áƒ„áƒœáƒáƒĄ მართლზომიერად, ავჱორმა მოჼსე-ნებაჹი ერთმანეთს ჹეადარა არაკეთილსინდისიერი კონკურენáƒȘიიქ ჹესაჼებ კანონის მე-17 პარაგრაჀი, რომელიáƒȘ ეჼება კორპორაáƒȘიიქ წარმომადგენელს, და გერმანიის სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ 203-ე პარაგრაჀი, რომელიáƒȘ ჹეეჼება დუმილის ვალდებუ-ლების მჄონე პირს. მისი აზრით, კორპორაáƒȘიიქ წევ-რიქ áƒ„áƒ›áƒ”áƒ“áƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ მართლზომიერების დადგენისათვის, გათვალისწინებულ უნდა áƒ˜áƒ„áƒœáƒ”áƒĄ განსაკუთრებით სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ 34-ე პარაგრაჀი.

კონჀერენáƒȘიაქ საკუთარი áƒ€áƒ˜áƒšáƒáƒĄáƒáƒ€áƒ˜áƒŁáƒ áƒ˜ დაკ-ვირვებები ჹემაჱა ემერიჱუსმა პროჀ., სამართლის დოჄ. გურამ ნაჭყებიამ (თსუ) მოჼსენებით „დანა-ჹაულთა თავიდან აáƒȘილების გამო ურთიერთობა [áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ და áƒ›áƒáƒ„áƒáƒšáƒáƒ„áƒ”áƒĄ ჹორის], როგორáƒȘ სისჼლის სამართლის áƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒáƒšáƒ˜ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄ პო-ლიჱიკური ამოáƒȘანა (დანაჹაულის áƒ©áƒáƒ“áƒ”áƒœáƒ˜áƒĄ გამო სისჼლისსამართლებრივი ურთიერთობის ჹესაჼებ იდეის áƒžáƒáƒ áƒáƒ“áƒáƒ„áƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜)”. მისი თვალთაჼედვით საჼელ-áƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒáƒĄáƒ და პიროვნებას ჹორის სისჼლისსამართ-ლებრივი ურთიერთობა წარმოიჹობა ჯერ კიდევ დანაჹაულის ჩადენამდე, რამდენადაáƒȘ áƒĄáƒáƒźáƒ”áƒšáƒ›áƒŹáƒ˜áƒ€áƒ ორიენჱირებულია დანაჹაულის პრვენáƒȘიაზე, განს-ჼვავებით საბჭოური სისჼლის სამართლის áƒ“áƒáƒ„áƒą-რინაჹი აჩიარებული იმ ჹეჼედულებისაგან, რომ ასეთი ურთიერთობა წარმოიჹობა დანაჹაულის ჩა-დენის ჹედეგად. მან ასევე აჩნიჹნა, რომ გერმანულ სისჼლის სამართლის დოგმაჱიკაჹი სისჼლისსამარ-

თლებრივი ურთიერთობის áƒȘნების áƒ€áƒ˜áƒšáƒáƒĄáƒáƒ€áƒ˜áƒŁáƒ  გაგებაზე არ მსჯელობენ.

სამართლის დოჄ. მარჱინ პიაáƒȘენამ (კიოლნის უნივერსიჱეჱი) თავის მოჼსენებაჹი „სისჼლისსა-მართლებრივი პასუჼისმგებლობის სჱადიის წინარე ეჱაპის დასჯადობა (Vorfeldstrafbarkeit) გერმანიის სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ 30-ე áƒžáƒáƒ áƒáƒ’áƒ áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ მიჼედვით, განსაკუთრებით ინჱერნეჱის ჭრილჹი”, თავდაპირველად áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ˜áƒœáƒ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ ქიქჟ-ლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ მე-18 მუჼლის მე-2 ნაწი-ლის და გერმანიის სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒ˜áƒĄ 30-ე áƒžáƒáƒ áƒáƒ’áƒ áƒáƒ€áƒ˜áƒĄ მე-2 აბზაáƒȘიქ მე-3 ალჱერნაჱივის – დანაჹაულის ჩადენაზე ჹეთანჼმება – ჹედარებით-სამართლებრივი დაკვირვება სისჼლისსამართლებ-რივი პასუჼისმგებლობის სჱადიის წინარე ეჱაპის დასჯადობასთან მიმართებაჹი. ავჱორმა ჹემდგომ ისაუბრა გერმანიის áƒ€áƒ”áƒ“áƒ”áƒ áƒáƒšáƒŁáƒ áƒ˜ სასამართლოს (BGH) გადაწყვეჱილებაზე (áƒ’áƒáƒ›áƒáƒ„áƒ•áƒ”áƒ§áƒœáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜áƒ ჟურნალჹი NStZ 2011, 570), რომელიáƒȘ ჹეეჼებოდა ინჱერნეჱჹი დანაჹაულის ჩადენაზე ჹეთანჼმებას და ამ საკითჼთან დაკავჹირებულ ისეთ პრობლემას, როგორიáƒȘაა რეალურობა სრულიად ანონიმური კო-მუნიკაáƒȘიიქ დროს. მისი აზრით, ანონიმური კოუმ-ნიკაáƒȘიიქ დროს, როდესაáƒȘ áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒ”áƒšáƒ˜áƒ ორმჼრი-ვი áƒ˜áƒ“áƒ”áƒœáƒąáƒ˜áƒ€áƒ˜áƒȘირება და ამით რეალურობა ეჭვჄველ დგება, მაჹინ, პირის დასჯადობა ვერ მოჼერჼდება.

როგორáƒȘ სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერებისთ-ვის, ასევე სასამართლო áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄáƒ—áƒ•áƒ˜áƒĄ ერთ-ერთ მნიჹვნელოვან საკითჼს ეჼებოდა აქიქჹ. პროჀ., სამართლის დოჄ. თემურ áƒȘáƒ„áƒ˜áƒąáƒ˜áƒšáƒ•áƒ˜áƒšáƒ˜áƒĄ (თსუ) მოჼ-სენება საჼელწოდებით â€žáƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ დასჯა-დობა áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის კანონმდებ-ლობის მიჼედვით”. მომჼსენებელმა ერთი მჼრივ áƒŹáƒáƒ áƒ›áƒáƒáƒ©áƒ˜áƒœáƒ, თუ რა უდევს áƒĄáƒáƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒšáƒáƒ“ áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒĄ áƒšáƒ”áƒ„áƒ›áƒœáƒ˜áƒĄ დასჯადობას და რა აუáƒȘილებლობით არიქ განპირობებული áƒĄáƒáƒ€áƒ áƒ—áƒźáƒ˜áƒĄ ლემჄმნელი დელიჄ-ჱების არსებობა სისჼლის სამართლის áƒ™áƒáƒ“áƒ”áƒ„áƒĄáƒšáƒ˜; მეორე მჼრივ კი, მან ისაუბრა áƒáƒ‘áƒĄáƒąáƒ áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒšáƒ˜, კონ-კრეჱული და áƒáƒ‘áƒĄáƒąáƒ áƒáƒ„áƒąáƒŁáƒš-კონკრეჱული ქაჀრ-თჼის áƒ“áƒ”áƒšáƒ˜áƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ თავისებურებებზე და თავის დასკვნაჹი მან ჩამოაყალიბა დასაჼელებული დე-áƒšáƒ˜áƒ„áƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ ურთიერთგანმასჼვავებელი ნიჹნები და იმსჯელა მათი გადაკვეთის წერჱილებზე.

ანგარიჹი Ⴤართველ და გერმანელ სისჼლის სამართლის áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒáƒ áƒ—áƒ მეორე áƒžáƒ áƒáƒ€áƒ”áƒĄáƒ˜áƒŁáƒšáƒ˜ ჹეჼვედრის ჹესაჼებ: „სისჼლის სამართლის მეáƒȘნიერება გაერთიანებულ ევროპაჹი”

Page 42: 1/2016 - dgstz.de

გერმანულ-áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ სისჼლის სამართლის ჟურნალი – www.dgstz.de

40

„ჱრენერთა ჱრეინინგი” – áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ იურიდიული განათლების მომავლისათვის ჹეჱანილი წვლილი*

სამართლის დოჄ. მარჱინ პიაáƒȘენა

გერმანული იურიდიული განათლების მყარად განმჱკიáƒȘებულ ელემენჱს წარმოადგენს თეორი-ული áƒȘოდნის áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒš გამოყენებაზე მთავარი აჄáƒȘენჱის გაკეთება. უნივერსიჱეჱების ბევრ ლეჄ-áƒȘიათა კურსს თან აჼლავს სამუჹაო áƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒ”áƒ‘áƒ˜, სემი-ნარები, სადაáƒȘ სჱუდენჱები კაზუსების განჼილვი-ქა და მსჯელობისას სწავლობენ კანონების, იური-დიული áƒąáƒ”áƒ„áƒĄáƒąáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄáƒ და მეთოდების áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒš გამოყენებას. ამით იჄმნება იქ áƒ«áƒ˜áƒ áƒ”áƒŁáƒšáƒ˜ კომპეჱენ-áƒȘია, რაქაáƒȘ თეორიის áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒšáƒ˜ áƒąáƒ áƒáƒœáƒĄáƒ€áƒáƒ áƒ›áƒ˜áƒ áƒ”-ბა იწვევს, ამის მოლოდინია სჱუდენჱების მჼრიდან და ამის გათავისება ერთ-ერთი დიდი გამოწვევაა იურიდიულ სწავლებაჹი. კაზუსის ამოჼსნის ქაჭი-რო áƒąáƒ”áƒ„áƒœáƒ˜áƒ™áƒ˜áƒĄáƒ და სჱილისჱიკის áƒ€áƒšáƒáƒ‘áƒ˜áƒĄ გარეჹე, წარმოუდგენელია (სრული-) იურიქჹიქ კვალიჀიკა-áƒȘიიქ მიჩება, რადგან სჱუდენჱობის დროს წერითი გამოáƒȘდების უმეჱესი ნაწილი და ორივე საჼელმწი-Ⴠო გამოáƒȘდა კაზუსის ამოჼსნის მეთოდიკაზეა და-áƒ€áƒŁáƒ«áƒœáƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜.

ამგვარად, áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒš გამოყენებაზე ორიენ-ჱირებულ იურიდიულ სწავლებას თან აჼლავს მრა-ვალი გამოწვევა, რაáƒȘ იურიდიული თეორიებისა და კაზუსის ამოჼსნის მეთოდიკის გარდა, მსჯელობისა და დასაბუთების სჱილის ჹესწავლას მოითჼოვს. ეს პროáƒȘესი საჭიროებს ერთ სემესჱრზე მეჱ დროს, რადგან ამისათვის მჼოლოდ ბევრი მეáƒȘადინეობა საკმარისი არაა, არამედ, ასევე გასათვალისწი-ნებელია სჼვადასჼვა სამართლებრივი დარგების სპეáƒȘáƒ˜áƒ€áƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒáƒ‘áƒ”áƒ‘áƒ˜. მიუჼედავად იმისა, რომ ეს ყვე-ლაჀერი დამაჱებით ჹრომასთანაა დაკავჹირებუ-ლი, კაზუსის დამუჹავებას მაინáƒȘ ბევრი დადებითი მჼარე áƒáƒ„áƒ•áƒĄ. ბევრ სჼვა დადებით მჼარესთან ერთად მოიაზრება იურიდიულ áƒžáƒ áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒáƒ–áƒ” აჄáƒȘენჱის გა-მაჼვილება და áƒĄáƒáƒšáƒ”áƒ„áƒȘიო მასალის გამყარება მისი კონკრეჱული გამოყენების áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ˜áƒ—.

გამომდინარე იჄედან, რომ მრავალი წლის გან-მავლობაჹი არსებული ინჱენსიური სამეáƒȘნიერო თანამჹრომლობისა და მრავალჀეროვანი კოოპე-

* ანგარიჹი áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒáƒ“ თარგმნა ჟურნალის სამუჹაო áƒŻáƒ’áƒŁáƒ€áƒ˜áƒĄ წევრმა, ასისჱენჱმა თამარ ბერიჹვილმა.

რაáƒȘიიქა გერმანიასა და áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ ჹორის, გა-საკვირი არáƒȘაა, რომ „გერმანული” სწავლების არქი, განსაკუთრებით აჼალგაზრდა იურისჱებჹი, დიდი ინჱერესის საგანია და ნათელი, სისჱემური მეთო-დი კაზუსების დამუჹავებისა ზოგიერთ უნივერსი-ჱეჱჹი, უკვე, áƒȘალკე საგნად ისწავლება. თუმáƒȘა, ამასთანავე Ⴠართო, ერთიანი და სავალდებულო გამოყენება ჯერ არ ჹეინიჹნება.

ამ გადმოსაჼედიდან „ჱრენერთა ჱრეინინგი”, საერთაჹორისო სამართლებრივი თანამჹრომლო-ბის გერმანული áƒ€áƒáƒœáƒ“áƒ˜áƒĄ (IRZ), გერმანიის საერთა-ჹორისო თანამჹრომლობის საზოგადოების (GIZ) და áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ აჼალგაზრდა იურისჱთა ასოáƒȘი-აáƒȘიიქ (GYLA) ერთობლივი áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒ. ამ áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ მიზანს წარმოადგენს áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ უნივერსიჱეჱის პედაგოგებს კაზუსის ამოჼსნის მეთოდიკა ისე მი-ეწოდოს, რომ ისინი ამის áƒȘოდნის უპირაჱესო-ბით კი არ სარგებლობდნენ და მჼოლოდ საკუთარ ლეჄáƒȘიებზე კი არ იყენებდნენ, არამედ, მათ უნდა ლეძლონ მიჩებული áƒȘოდნის გავრáƒȘელება და ეს თავიანთ კოლეგებსაáƒȘ უნდა გაუზიარონ. ამ მიზ-ნისათვის 2015 წლის 7-9 დეკემბერჹი უკვე მესამე სამუჹაო ჹეჼვედრა áƒ©áƒáƒąáƒáƒ áƒ“áƒ.

2013-2014 წლებჹი áƒ©áƒáƒąáƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒŁáƒšáƒ˜ ჱრეინინგების მიჼედვით, სადაáƒȘ კაზუსის ამოჼსნის მეთოდკა და დასკვნის სჱილი გერმანელი ჱრენერების მჼრიდან ინჱენსიურად განიჼილებოდა და ასევე მსმენელებ-თან ერთად áƒ„áƒáƒ áƒ—áƒŁáƒšáƒ˜ და გერმანული სამართლის მიჼედვით მუჹავდებოდა კაზუსები, áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ Ⴠარ-გლები კიდევ áƒŁáƒ€áƒ áƒ გაიზარდა და აჼალი áƒáƒĄáƒžáƒ”áƒ„áƒąáƒ”-ბიáƒȘ დაემაჱა. თავიდან áƒ€áƒáƒ™áƒŁáƒĄáƒ˜ მიმართული იყო „არა იურიდიულ” სასწავლო კომპეჱენáƒȘიებზე და პროáƒȘესის áƒ“áƒ˜áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒ˜áƒ™áƒŁáƒ áƒ˜ მეთოდებით თემაჱიზი-რებაზე. სამუჹაო ჹეჼვედრის პირველი დჩე მთლი-ანად ამ საკითჼს დაეთმო და თეორიულ განჼილვას მოჰყვა ორივე მჼარისათვის საინჱერესო გამოáƒȘდი-ლების გაზიარება, სასწავლო პროáƒȘესჹი áƒ“áƒ˜áƒ“áƒáƒ„áƒąáƒ˜-კური მეთოდების დანერგვასა და გამოყენებასთან დაკავჹირებით. მეორე დჩის თემას წარმოადგენდა კაზუსების კონáƒȘეჀáƒȘია, აჄ საუბარი იყო როგორáƒȘ სამუჹაო, ასევე საგამოáƒȘდო მნიჹვნელობის კაზუ-

Page 43: 1/2016 - dgstz.de

DGStZ 1/2016

41

მარჱინ პიაáƒȘენა

სებზე. ჹესაბამისად, განჼილული იყო სჼვადასჼვა áƒ€áƒáƒ‘áƒŁáƒšáƒ, იმის მიჼედვით, თუ რომელ კაჱეგორიას მიეკუთვნებოდა ესა თუ იქ კაზუსი და წარმოდგენი-ლი იყო იქ ძირითადი წესები, რაáƒȘ კაზუსის ჹედგე-ნისას გათვალისწინებული უნდა იყოს. მესამე დჩე ეძ჊ვნებოდა კაზუსების ამოჼსნის მეთოდის გადა-მეორებასა და გაჩრმავებას, სადაáƒȘ მონაწილეებს ასევე ეძლეოდათ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘áƒšáƒáƒ‘áƒ, კონკრეჱულ ქა-კითჼებთან მიმართებაჹი დარჩენილ ჊ია კითჼვებზე პასუჼების მიჩებისა.

მას ჹემდგომ, რაáƒȘ „ჱრენერთა ჱრეინინგის” განჼორáƒȘილების Ⴠაზა ჹესაბამისი სამუჹაო ჹეჼ-ვედრების მესამე წელს ითვლის, áƒ’áƒ•áƒáƒ„áƒ•áƒĄ áƒšáƒ”áƒĄáƒáƒ«áƒšáƒ”áƒ‘-ლობა სასიჼარულო და იმედის მომáƒȘემი ჹუალე-დური áƒšáƒ”áƒ€áƒáƒĄáƒ”áƒ‘áƒ˜áƒĄ გაკეთებისა. აჩსანიჹნავია იქ მრავალი საათი და დჩე ინჱენსიური მუჹაობისა, რამაáƒȘ ერთგვარი წვლილი ჹეიჱანა გერმანიასა და áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ ჹორის გამოáƒȘდილების ურთიერთ გაáƒȘვლაჹი და დარგობრივი იურიდიული დისკუსი-ების განვითარებაჹი. განვლილ წლებჹი áƒ©áƒáƒąáƒáƒ áƒ”áƒ‘áƒŁ-ლი ჱრეინინგების ერთობლიობა არ ემსაჼურებოდა მარჱივ, პირად მიზნებს, არამედ რეალურ ჹედეგზე იყო ორიენჱირებული და გამოიჩო კიდევაáƒȘ ნაყო-Ⴠი, რაáƒȘ áƒȘალსაჼად უსვამს ჼაზს áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒ˜áƒĄ წარმა-ჱებასა და გამართლებას. ამ თანამჹრომლობის ქა-áƒ€áƒŁáƒ«áƒ•áƒ”áƒšáƒ–áƒ”, 2015 წელს, გამოიáƒȘა წიგნები სისჼლისა და áƒĄáƒáƒ›áƒáƒ„áƒáƒšáƒáƒ„áƒ სამართლის მიმართულებით კაზუ-სების ამოჼსნის მეთოდიკის ჹესაჼებ, ჼოლო ქაჯა-რო სამართლის მიმართულებისათვის ჹესაბამისი პუბლიკაáƒȘია ჯერ კიდევ დამუჹავების პროáƒȘესჹია. „ჱრენერთა ჱრეინინგს” მისი არსით, მომავალჹიáƒȘ დიდი წვლილის ჹეჱანა áƒšáƒ”áƒŁáƒ«áƒšáƒ˜áƒ áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒĄ იურიდიული განათლების განვითარებაჹი, რადგან ეს არიქ სივრáƒȘე მრავალჀეროვანი თემების დისკუ-სიისათვის სასწავლო მეთოდებსა და პროგრამებზე. áƒžáƒ áƒáƒ”áƒ„áƒąáƒĄ უნდა ვუსურვოთ, რომ იგი გაჼდეს პლაჱ-Ⴠორმა გერმანიასა და áƒĄáƒáƒ„áƒáƒ áƒ—áƒ•áƒ”áƒšáƒáƒšáƒ˜ იურიდიული სწავლების და პედაგოგიკის áƒȘოდნისა და გამოáƒȘდი-ლების ორმჼრივი áƒąáƒ áƒáƒœáƒĄáƒ€áƒ”áƒ áƒ˜áƒĄáƒ.