27
I. $!)et @tammalitet \l.!ettoltiuß. 21m het \l.!eltoltß fiuhen fiel} aIs Don einem @rammatifet ()ert'ü!}renh nufge. fü!}rt. $!)ne eine hetfeIben bei in cd. H. Donati p. 1843 P.*) ift o!}ne <Sdiltlierigfeit als ätl erfennen, iuhem 'oie <steDe bes <sergius feinen grammatifel}en <SdjtiitfteUet Dor, fonhern eine 910tiä übet 'oie einet mlortfotm in ben <Satiten bell jJletroniull. ent!}ärt. $!)as 3llJeite ift inbe» Don anhetet jJl. $!)aniel fan'o nämIidi 'in vetere libro' 'classicum dicitur ex de 1'e militari lib. II, quod buccinatores per cornu dent. quod insigne videtur imperii, quia classieum eanit imperatore praesente vel eum in militem eapitaliter animad- vertitur: ct classica auetore Petronio a ealando id est vo- eando sunt dicta.' $!)iefet vetus liber fdjeint nun, llJie hn!3 besmegetius äei9l, feine .\)anhfdirifl, fonhern ein gehrucflell mudi ge, llJefen äu fein, hefien 91ad)\t1eill fd)l1Jet faUen hürfle. 5Derfelbe ift jehodj überflüffig gemad)t hurd) hen gIüdlidien lJunh einei3 hurd) ben Uar gellJor'oen ijt, Illorauf fiel} jene 910tij in 'Dem vetus liber bell $!)aniel grünbet. meel, !j3rofeffor an her fliltt belTen 6d)tift 'the age of Pctronius Arbiter' (Cambridge 1856) in biefer 8eitfd)rift Don müd)eIer als ein 8eugnij3 Uaffijd?et <Sluhien jenjei1i3 freubig begrüpt rourbe, fanb im 3aI)re 1858 äuerft nuf 'oer Riccardiana in bnlln im *) !tarn Quiritas dicit numero tantum plurali. sad legimus apud Horatiäm ·'hunc Quiritem'. vetus nominati'ius 'hio Quirls'. itern idam Horatius'qui te redonavit Quiritarn dHs patriis?' emus nominativus erit 'hie Quirltes' ut dieit Patroniue. Mur· f. W. Ii. x VI 1

-16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

I.

$!)et @tammalitet \l.!ettoltiuß.

21m <SdiIu~ het ~ragnientfammIung \l.!eltoltß fiuhen fiel} ~Itlei

~ragmenle aIs Don einem @rammatifet jJletroniu~ ()ert'ü!}renh nufge.fü!}rt. $!)ne eine hetfeIben bei <Sergitl~ in cd. H. Donati p. 1843 P.*)ift o!}ne <Sdiltlierigfeit als 9J1i~\)etftcinhni~ ätl erfennen, iuhem 'oie<steDe bes <sergius feinen grammatifel}en <SdjtiitfteUet jJlettolliu~ Dor,au~fe~t, fonhern eine 910tiä übet 'oie ~nllJen'oun9 einet mlortfotmin ben <Satiten bell jJletroniull. ent!}ärt.

$!)as 3llJeite ~ragment ift inbe» Don anhetet ~rt. jJl. $!)anielfan'o nämIidi 'in vetere libro' ~oIgen'oe!3: 'classicum dicitur exV~gctio de 1'e militari lib. II, quod buccinatores per cornudent. quod insigne videtur imperii, quia classieum eanitimperatore praesente vel eum in militem eapitaliter animad­vertitur: ct classica auetore Petronio a ealando id est vo­eando sunt dicta.' $!)iefet vetus liber fdjeint nun, llJie hn!3 ~itat

besmegetius äei9l, feine .\)anhfdirifl, fonhern ein gehrucflell mudi ge,llJefen äu fein, hefien 91ad)\t1eill fd)l1Jet faUen hürfle. 5Derfelbe iftjehodj überflüffig gemad)t hurd) hen gIüdlidien lJunh einei3 ~metifaneri3,

hurd) ben Uar gellJor'oen ijt, Illorauf fiel} jene 910tij in 'Dem vetusliber bell $!)aniel grünbet. ~1)arIes meel, !j3rofeffor an her Unilm~

fliltt ~ambrihge, belTen 6d)tift 'the age of Pctronius Arbiter'(Cambridge 1856) in biefer 8eitfd)rift Don müd)eIer als ein 8eugnij3Uaffijd?et <Sluhien jenjei1i3 be~ Oceall~ freubig begrüpt rourbe, fanbim 3aI)re 1858 äuerft nuf 'oer Riccardiana in ~Iorel1j, bnlln im

*) !tarn Quiritas dicit numero tantum plurali. sad legimus apudHoratiäm ·'hunc Quiritem'. vetus nominati'ius 'hio Quirls'. itern idamHoratius'qui te redonavit Quiritarn dHs patriis?' emus nominativuserit 'hie Quirltes' ut dieit Patroniue.

Mur· f. il~lol. W. Ii. xVI 1

Page 2: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

matican @}Ioffen, ltleldle in ber einen ~anbfdlrift bm :titel PatronillsArbiter da antiquis dictionibus, in ber anbern 'oie ~uffdlrift ExPetronio Arbitro batten. ,3n biefen @}(offen finbet fidl benn audljene !Bemertung übet classica, nur lJoUftänbiget. ?Bed betöffentfid)tebiefelben in ben memoirs of thc American aeadem:)', mwscries,vol. VIII. 1860 unb felJatat unter bem :titel: Petronius Arbiter daantiquis dictionibns, an unpublished grammatical frllgmeut, byChllrles Beck. ~r ltlar inbeb nid)t ber errte, \1leld/er biefe ~(offen

fanb, l1lenn er nud) bet erfte IUlIr, l1leId)er fie. beröffenUid)te. 911. ~erj)fdJrieb biefelben fdJon 1847 auB einer 9)!i~ce[lan9anbfdJrifl ber Marcianain fBeuebig ab. 6eine W:bfdlritt befinbct fidl in mehlpn ~änben, b«er mir biefcIbe mit befannter 2ibernIität 3ur !Benu~ung überliep.

~in }l;[i(f in biere @}Ioffen seigt, bab 'oie[eiben mit bem 6atitifetuid)tß 8U tl}un baben. ~9 finben ftd) in il}nen mrUdrungen offenbar'dlrtrtHdlen UtflJrung9, unter anDerem bon 1}ebräifdJen iBorten; 'oie~aul'tmaffe aber be~el}t au~ @}eUicllli[dlen ~~cetl'ten. iBie fommenbiefe @}Ioffen nun 3u beln aIten 1l1amen? !Bed lJetmutl}el, bap in einertiftern ~anbfdltift biefe GHoffen auf baß 6atiticon beB !J,lehouruBfolgten, entl1leber ol}ne 1l1amen beB fBerfafferl5, ober bodl olme ben'awei'ten (~rbiter); lVdter liane ein un\1liffenber ~bidlrei&er bas iJragmcl1tbem merfaffet beß l)orangel}el1ben 6atiricon äugef~tieben. 3d1 bebaure,baß lllell biefe fBermut~ung nidlt mit grö!imr ?Be~immtl}eit aUßbtülft,ba biefelbe aUe !IDal}tfdleinfidlfeit füt fidl l}at. O~ne 8weife{ ftanbenbie[e ~Ioffen ol}ne :titel, l1lenigftenß o~ne 1l1amen beB fBerfalTetß,hieinem (g~cerl'te"cobe~ beß !J,lelron, unb biefe 9lad/barfdlnft War aI~Dantt

fBetanIalfung, biefelbel1 wie bus Uebrige für pelronianiftb äU l}aIten.~iefe Unfidlet1}eit !Beds trt audl 1\)0l}1 'oie UrfadJe, l1lefll}aIb er 'oie obenbefprodlenen iJtagmente IPetronii grammatici' nidlt im 8ufalnmen.~ang mit feinem gUl1be bel}anbeIt Ont.

!Bi~ I)iel)er 1,1at ?Bett bie für ben ~eraußgeber eine15 3nebitumhoppelt nötl}ige fBotfidJt belunl}rt; biefelbe l:letlälit ion, wenn er e15 fürmögIidl IJäH, bap bem 6ammler bie[er @}loffen, l1leldle, wie lJor1)ingefagt, l)auptfädJHdI geUianifd/e ~~cerpte entl)arten, 'oie ,QueUen beß@}eUiuß nodl 3ugängn~ gewefen I er aIfo nid/t @}elliu9 feIbft e~cer'

vitt Oälte. !i)iefe fBenl1utl}ung ift an tmb für ftdl fdJon l:lolt ber ~a"b

Page 3: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

an weif.eu" fclbftlueun man mit }Bedbie Beit, iu welcQer ber eumm>U!r gelebt l)aben mag, biß 3um~ube beß bierten 3(\l)rl}unlletl~ aUßllel)nt.mö{fig unl)(\Ub(\r aber wirb fie burcQ bie ~a9rnel)mUtlg - unb bieß ijtallcQ }Beq nicQt entgangen - ba, 'oie G.rcel'lJle, welli)e mit ~eUiuß über­eipfUnunen,. fl1ft butcQgeI}enb 'ocr.. Orbnung ber belreffenben RalJite1 beß2e~tem folgen, alfo· wirUid; ali~ ~eUianifcf;e GtcerlJte fidl außlllcifen.}Bed 'outfte bemnadl nicf;t baran 3wcifeln,. ba, mir cl'! midlicQ nur mitfoId/en 3lttl)un 9Qben, unb cß nicQt unentfcQiebclt laffen, ob 'ocr eamm'Iel: bieielben OueUen ruie ~eUiuß ben«!?t I)(\oc. Sl)ocQ cr fclbft wiUnicQt I)artnddig barem feftl}alten unll nur bic ~icf;tigteit Im ~tcel'pte

fitr bie'ijeftfteUuug 'oeß %etteß bon ~emuß I)etllorbeben. 'ijür bieeiteUe iUbe" welcQc }Beet anrit!)rt, läüt ficQ berueifen, bap 'oie ~Iofjen

n\1t' cin~ Q;QrrulJteIbeß ~eUianifcf;en %tlleß geben, flat! lilie medglQubt, ehte fcQlagenbe mllrbefjetung. Sl)ie etelle beß ~eUiuß nnllet fidl17, 13,2:. ifj bit 9lebe bon bem betidiiebenen ~ebraudi l.lon quin1mb h,litb.I,ll1ter anbe~elttfolgenbeß meifpiel angefiil)rl: nOll idcircol:i~Sl}s.I§O~l'lltes IlOR defendit, quin id utHe esse ethonestume~s,~ma.:rit. ~eltn'bafür' bie ~Ioffen 'ijolgenbeß I)aben: non iclcircoca,tIsa,m.haBcnon defenditSocrates, quill, ulHe et honestumexistimlll'it,·fo.Jt1il:b lehm mit med e.23 in ber 2eßart ber ~[llffen

SOC;I,'lltes für ,T~ocrat.es dne ~menbatlon beil ~elH(lnirdien %e~teß

fel}eft, uQcf;ll,l.e\lJger ab'ermit ~emid&en 18 annef}men, bll~ bieie~~wei,dlullg·ei.n ttiftiger~ru,",~ balüräuiein fcf;elne, bap ber eamm>lefnid)t(J!tsG)eIUUß geid)öl1ft, inbem bie ~orte bei3 migibiuG, ben~emuß llIe .feine QueUe nennt.,UOll biefemcorrulnl1irt, bagegen in ben~el!tid)en. ~loffen l;idltiged)llIten feien. ~asbM merl}dltni~ unjererQ1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äubellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer» entWeberabflditHli)eJinb ober auf fpdtem Q;ormlJtel beruQen.

. ~ie f!Von frul}et bemern, fetit }Bed feIbft ben eammler unfererQl(offen nidit Uor baG ~be beG Uierlen 311l}l'l}unbetlß, bap er abernodi tiefer l}erabgebritdt merben mup, folgt ba):auß, bap er 3fibllrbenu»te, mas .med uöUig ..entgangen ift. G:t Uerbcll1lt bemjelbeneben tene fcQon fritl}er betannte ~~offe c1assica, ferner coloquintisj

renma unh QIl\.ecQIuffe dipsas. 2lu~erbCI1l finb bie beiben erften ~loffen

Page 4: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

nitrum Ul10 c)'rogrillus (0. 1. cho~rogrylliu8) Qus'oem \'feu'oo'gieron\tmianifdien ~ommentar 3u bm lS:ptidillliirtern eune!)nt. 2luß un,betannter, aber nidit fd)Ied}ter ,Quelle jIofien bie <MIoffen capa­ris, excdrac, mulstHll, carbllsinus color, assiduus, adeo.fiür caparis 1mb mulsum lllerben nod} borqan'ome IStüde 'oes ~IQU­

tus ci/irt, -für excdrIH.l ~imo de. oratore. fiemer scutra,lllddier <MIofie ebellfaf[e; oI,ne Bllleife! urfprünglidi ein ~fautinifd}e.r

mers (Pers_ 1, 3, 8) beigefügt war, 'oa fie nnd} bemfelben Ge,nladit alt fein fdieint; 3um ~rfaue bafür erf}iert fte einen offenbal:diriftnd}en BufaU (amulae vero ad offet-endum vinum cf.Papias s. v.). ~(Illn bleiben nodi neben unbebeutenben <Mrofien (epi­nicia, sculptUl'l\ I histrica, anaglifa, catalogus b. i. y.«ni

AOrOUr, crusta, hilarum) 'oie unaweifell}aft diriftIid}en l1brig: humi.litas, devotio, misericordia, pu unb Iuctus, bie[feidit aud}peribolus (auf bell %empel in 3erufalem be3il9lidJ?), 3U llleldiennatütlid} aud} 'oie l}ebräifdien gebören. lEine 'oer <MIoffen, 'olll:di toel~e

med unfere Stenlltniji be~ rateinifd}en 6prlldlidiabeß 3uoereid}ernglaubt, entgalt bie lErHamllg eines !}ebräifd}en lIDorte!3; niimtid): petaimpetus gladiorum. IF~ ift 'oo..ßlIDort petieha (:-lt;'ll')!? ~farm.

55, 22) gemeint. liine aubere l1ebc.'iiidle <Mlofie enlf}ält, waß mettlltd)t iaf}, oeren 3luei. Gi3 trt folgenbe: l\'Iusach sababi (a. i. sab·bati) area ubi reges templum lllgressuri eleemosYnllm im­pOllebant. Musaeh sabbati I}ei~t niimlidi 'wie med rid1tig bemerftportieus sabbati, 10 b(l~ bas fiolgen'oe ftdi unmöglid} bataufbe3iel)en fallu, aren. 11. f. w. ift lIielmef}r bie lirflärung bon aron(ji"~ bergl. 2. $fön. 12, 10. 11), weldle!3 leidit bor aren aUäfaUenfonnte. ~urd) oiele &uffojiung berHert freilid} 'oie <Mlolfe baß 3n,terejie für bie !}ebrdifd)en 2lUert(lumsforfd}er, lllefd}e!3 med il]r llinbkcir!. mor loric:'l tft baä l]eord!fdJe lIDod maakeh (:-lR~"a) auij,gefallen, bie <Mfoffe be3ief}t fief), wie med bemerft bat, offenbar auf~euteron. 22, 8: ~aßegen tlt in 'oer <Mloffe 30bel (Jobel graeceid est remittere) 'oie grieef)iidie (hfrärung aUßgefallen•.

~a 'oie amerifanifdle Beitld)rift fowie ber 6eparatabbrud roo!)loen lIDenigitenäu <Mebote ftef}en lllir'o, Jo laffeid} 'oie <MIoffen folgen,um fo mel;lr, alß 'ourd) ~enu~llng 'oer 2lbfdJrift 'oes !Dlardanu~ oer %e~t

Page 5: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

Blllei lilhtat"Qiftoti(d)e s.p9anta~mala. (/

eine IllejentUd) anbere ®ejtall etlJiiIl. R ift 'oer maticllnu~/ V'Die &bfcbriJthtber lRlccar'olanll DU {1(orenD IlU~ 'Dem .;}al)re 1776 ('Membranaefmgmentum inferius appositum ex veteri attrito tegumentohuctranslatum est die 19. Julii 1776' fte{,Jt in 'oerfclben)M.cod. bibI. S. Marci Venet. apptmd. XIV. n. X mis~

cellaneus 8. XV.L Nitrum' dicitul' a Nitria provincia: ubi si aestate

prolixior pluvia tCl'ram infuderit; rapida via solis aqumnconcoquit in petram ~ali et nivi simillimam, sod nihil fri~

goris vel solsi humoris habentom ; quae salis more velcaumate durescit vcl pluvioso aCre liquescit. hoc indigenaead lavand'um utuntur.

2. Cyrogrillus animal non maius ericio, simile murict urao, in cavcrnill petrarum habitans, in Italia abundans.

3. Ca,paris herba quae salitur. Plautus in Curculione"voltisne olhras aut prilpamentum aut cl1parim' et alibi 'capa­fIm et"putri cepas alece natantes.

\ Exeerpta 6X petronh:> arbitro ae verborum signifieaiione MPetronills arbiter de antiqllis dietioniblls V Ex petronio ltrbitro frag-mentum ineipit R '

1. (Hleronymus) comm. in provo 26 tom 'V p. 581 ed. Bened.:'nltr,unl a Nitria provlncia,· ubi maxime nasei solet, nomen aeeepit. neemultum a salls ammoniaci speele distat : nam sieut salem in llttoremaris fervor conficit soHs durando in petrant aqlllls ll1arinas quasmaior vis ventornm vel ipsius maria fervor in littoris ulteriora proieee­rit, Ha In Nitria ubi &estate pluviae prolixiores tellnrllm infundunt,a.dest ardor siderlJ! tantus quod ipsas aquas pluviales latitudinemarenarum lloncoquat In petram saUs quidem vel slmil-llmam f sed nll Il'elldl rigoris vel salsi soporis ; quae tarnenluxta naturam salls in caUnlltte durare el In nnblloso a(lre filiere aeliquelierl solen!;. hano indigenae sumentcs. servant et nbi opus extiteritpro lomento utuntur'. 11 nltria M nitril. VB 11 aestMe V in aestate MB 11prolixior M prolin Vom, R!l Bock: vi MVR Ileonquoqult M!lsaUs V 11 ex rivis R 11 more om. 11 incHgene V

°2. (HieronynmsJ eomm. in prov, 30 tom. 'V p. 592 ed. Bened.:'pro lepuseulo . antiqua translatio ohoerogylium posuit. est autem ani­mal non maius Iterioio habens similitndineJl1 muds et ursl, cuitts InPalaeslinae reglonibus Jl1ltgna est abundantla, sempel'qlle in cavernispetrMUll1 et t~m'ae foveis habitare consnevit.' 1I Cyrogrilltts B I{yro­grillus V eirogrillllS M 11 vcl urso V

3. caparis) {mmo capparis 11 eaparis herba est (,'elicua oln.) M 11que VR 11 fallitur V ncurgulione R Qurgullone VII Plautus in Cttrcu­lione] 1, 1/ 90 'voltl's11.e olivas aut pubnentum ald cappal'im'Ftec7t.) 11 voltill ne 'B ne VII oUvarn llil pulpumentum R 11 eaparum TT

Page 6: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

4. Epinicia laus de victoria.5. Exedrae thalami seu cellulae seu potius cubilia.

aut sedes. Cicero de oratore 'in eadem exedra'.6. Scalptura quod usitatius sculpturamdicimus **.7. 'M: tune histrica dicitur, quoll qui historias vel gesta

aliqua exprimunt histriones. '8. MuIsum vinull1 meIle decoctum. Plautus in Asinaria

(et cantaro mulsum date'.9. Peribolus templi est ipsi circumposita munitionum

construetio.10. Oolocyntis agrestis cucurbita et vehementer amara:

quae more eucurbitae per terram flagella diffuudit; foliorumvero ,ct fruetus usualis instar cucumeris. rotunditas colo­cyntidi nomen indidit.

11. Olassica sunt cornua, quae convocaildicausa erantfacta, et a calando id est vocando dicta. Virgilius 'classicaiamque sonant'.

Walibi V martialis B 11 alibi] Martialis 3, '1'1, 5 'capparin et putricepas halece natantes' 11 caparis VII alibi et putri BII allece B

4. Epinieia Hertz, Beck: epicim'll. ][ hepicima '. V cpirima R5. exedre V 11 calami ][ 11 potius cubilia aut sedes VB cubilia

sunt ],[ 11 sedes. et actorisnomen aeceperuut. B: manifestum addita­mentum. ad 'histriones' ~'n glossa '1. 11 Cicero de oratore. In eademexedra,V Cicero in, eadem exedra B Exedra ut ponit M. 'l'ullius MliCicero de otatore] 3, 5, 1'1 'ineandem. exedran( ,

6. et 7. in libris unam glossam efjiciunt; (1uas esse Beckiu8vidit 11 scalpturam V 11 histriaca VB 11 quod qui V eum],! tarn B turnBeck 11 exprirnit M 11 hill.tyones om. M

8. dulcoraturn M 11 Plautus - date om. M 11 Plautus in 'Asinaria]5, 2, 56 'pue"i plaudite et mi 00 iactum cantharo mulsum date'

~. ipsius VB10 Isidorus origg. 17, 9, 32 'colocynthis eucmbita. agrestis ci

vehementer amara quae similiter ut cueurbita per terrarn flagella 'ten.dito dicta autern coloeynthis quod fmetu rotundo atque foHis ut cu­cumis usualis'. 11 colocyntis ],1. coloquintis VB 11 que VlicueurbiteVIldefllndit VB 11 eoloeyntidi M eoloquintis 'VB 11 indidit M indicit VdedH B

11. Ieidorus origg. 18, 4, 5 'elassica sunt cornua, quae con­vocal1di causa erant facta et a Clliando, elassica, dieebantur, de quibusYirgilius 'dassica iamque sonant'. 11 que VII facta erant VB 11 a calandoid est vocarido VB, Danielis lioer a calando MlIsunt dicta uttubae("elicuft om.) M 11 Yirg. .R 11 Virgiliuslll.Ae~. '1, 631~.. . ,. ~ ,

Page 7: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

12. Synodu$ conciliul11 vel auditorium vel h9):',4 con,veniendi dici pptcst.

13. Anaglifa celatura.14. Musach sabbat! **.15. A;ron arca, ubi reges tell~plum ingr~s~tri eleemo­

synam irnponebant.16. Carbasinus CPlo1' ast ameus, sieut ct ci'rinus.17.. * lori<la sive cancellusest murus cenaculorum

seu quorllmlibet aedilioiorumoram ambiens ab iniuri,a lapsusinibi incedentes defendens.

18. J,lcumacruptio vel fluor.19. Scutra .Bunt .Valilll. ~enea aequalis in fundc() et ore

latit,udinis ad ,calefacienq.um vinmn; amulae veroad offeren­dum vinum vasa /lenen dicnntnr.

20. Cata logus ordinarius Ijlermo.21. Avarus quasi avidul:J acrisj est littera in iuncturl,\

detractll, vel forsitansiIJlplexderivlltull1 ab taveo'.22'. LocJ]piescstqui plera9ue tenet loc8 idest nmltas

p'ossessiones. f"'23. Lex eat g.enerale iussum populi aut plebis rogante

magistratu.

12. Sinaxis VB II eonoiliurn äuditorium vel:oonoentus M13. anagliffi VII eellliture V relllitura B14 e, 15. glossae in VB conjusae, ~'n M omissae ,lIsababi VR 11

aron om,VR lleilemQsinam V lllimosinam R16. oarpasinus MIlB 11 eetrinus R ou'rinus M17. Int6rcidit ma!lkeh 11 oaneeUus luriea sive murus M 1I1urlea

VM Luria R 11 seu VII oaenaculorum MII s.aedifioiol'um om. MI!quorunlibet Vl!ediftciorum VII aJ:flbienseellae M 11 ab iniuria adeun­tillm (1'el$'cua o'ln.) M 11 inibi TT mihi R '11 ince/lentlls O'ln. V

18. Isidorus origg, 4, 7, 11 'reuma graeee, latine eruptio sivefluor appellatllr'. I! reu~a est VB

19. cf. Plaut. P~rs. ~ > 3, 8.II11qualia. V IIlate VII amule VanuilaeM annile Rli enea V 11 esse dieuuturVB

20. Mtalogus VM ca;thalogus B21. Gellius 10, '5, 1. in MeJtoel'ptum de GelUo eum Nonio

p. 442 sie eonflatum: 'avarus quasi avidus aeris est. differt &lltem abavido, quia eum avarus idem turpis llit semper, avidus et bonae reiesse pofest. Sa11u.. Glorla.e avidietpeeuniaeliberales llrant.' 11 erisVB 11 cl Qst B 11 {orsan R

22. 'Gllllius 10, 5, 2.2,3. ;Qelliusl0, 20, 21lIe:1',est VM legern B

Page 8: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

8 ,ßltlei litterntqi!t,otifdJe ~bantdntata.

24. Populus' est onmis pars omnisque ordo oivitatis,plebs vero eil, dicitur, in qua gentes patriciae non insunt.

20. Plebiscitumest lex illa quam plebs non popiI1usaccipit.

26..Priva dixerunt Ilntiqui, quod nos 'singula' dicimus,unde privilegium, quod 110n ab universis civibus sod ll. _

singulis conceptum iussumquc est fieri. inde etiam translativosingulares specilliesque cuiusque dignitateseius pl'ivilegiadicimus. huee omnia generali nomine rogationes appellanturct oonfuse invicem ponuntur.

27. Italia dicta ost quocl in ca magna boum' eopiafuerit, qui Gmaca vetere lingua Haloe vocitati Bunt. .

28. Elegantia apud :veteres non de amoeniore ingeniosed nitidiore oultuac victu dioebatur: neo in lande neo invitio ponebatur. unde M. Oato in !ibro qui inscribitur car~

men da moribus tsumptuosUB cupidus olegans vitiosusirritusque habebatur'. unde apparet 'elegantem' dictum an~ .tiquitus non ab ingenii clegantia, sed qui nimis leoto amoe~

noque cultu vic~uc esset. postea 'elegans' vituperii desiitesse) sed nulla laude dignabatur, nisi cuius elegantia eratmoderatissima. .

29. Qui mendacium dicit faUiturj qui mentitur ipsenon fallitur) altenml faUere conatur.

30. Lictorem dicit Valerius a ligando appellatum esse

24. Gelliu5 10, • ß 11 patdciorum VR lIeunt M25. Gellius 10, ~O, 6 1I iIla. apud maiores M 11 scivit VR26. Uellius 10, 20, 4. verba. 'inde etiam.dioimus' Gcllianis ad.

iecta 11 nOll Oln. T-: 11 privilegia Y 11 uisumque VR 11 trauslative om. M 11vel speciales M 11 dignitatis VR 11 eius om. M 11 confuse VR 11 per seinvioem V per sunt invicem haeo R 11 pronuntilmtur R

27. GeUius 11, I, 1 11 copia bQum MII quod R 11 greea vetedliogua V vetere graeca lingua R 11 itale Vitalos MR 11 vooati R

28. Gellius 11, 2, lemma, §. 2. 3. 4. 11 a.meniore MR Hvlotu accultu MIllibI'o quod R 1I50ribitur M 11 uioiosus M ititiosus VllamenoMR 11 motlestissima R .

29. GeUius 11, 11, 1 11 secl quod mentitur R 11 a.Uum laUere Vsecl alium raUere M.

30. Gellius 12, B, 1, 3 11 Valgius Rufus Gelliu81l eoque qumVII verbel'are iussisset V 11 ma~~bus VII solite VII T;yro VM Illictorem

Page 9: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

CO quod, eum magistrntus populi Romani virgis quempiamverberari iussissent, erura eins ae manus ligad a viatorosoHtae sunt, qui ox collegio viatOl'um officium ligandihabebat , lietor est appellatus, Tiro vero lictorem vel alimo vel a lido qllod "idem est dici scripsit j (licio cnimtransverso qui ministrabant' inquit. (magistrntibus eineti erdnt'•

31. Intra Klllendas dicitt1l' lied quod non ante Kaleudnssed in Kalendis est, id est eo ipao die quo iÜlondae sunt.

Pomerillm est locus intra agrum effatllm populiRomani totius urbis circuitum pone muros regionibus cettiadeterminatus, qui faeit linem urbani auspicii.

33. Humanitas proprie est eruditio institutioquo inbonas artes, quas qui siuceriter cupiunt appetuntquo hisunt maxime humauissimi. huius ellim scientiae cura et dis­ciplina cx: universis ~mimantibu8 uni homini data ost, ideo­que humanitas appellata ('at.

34~ Manubias quidam praedam qUlle manibus capta sitappellari existimant. sod omniuo aHud ost praeda; aliud manu·biae. nltm praada dicitur corpora quna ~ta Bunt, manu­biae vel'o appellata est pecullia a quaestore' ex vcnditionepraedae .redaeta.,

BI). J!'aciem hominis quidam putant esse os tantumetoculos et genas 1 cum fades Bit modus et factura q~aedam

lim, M 11 vel 8, lino M alinlo R a line V 11 idem 51t M 11 Iltlo VIIinquit" qut ministrabant M quod ministrabant i.n_quit R

31, Gellius 12, 13, 11 11 ea.lendas (8i~I"'(Jl/1per) R 11 dieimus R11 id e6t] in R 11 Kalende V, 32, Gellius 13, ]4, 111 loeus est BIll agrum et satum R 11 pOl"

totlu5 Gt!lliUB /I pones VII deternlinatis R delerminatum Vliquod facit 1~

33. Gelliue 13, 11, 1 11 institutionum V llque in bonas artesdicimus V quam in bonas artes dicimuil M 11 qui om. V 11 caplunt v.R

11 ii MB hi qui VII scienoiaeM solentia V /I uni] in M: hio unusnon exeludit eaeteroa, el etiam alibi 11 idemque V /I appellata V

34. Gellius 13, 25, 3. 25 sq. 11 quidam om. Nil predam (siesemper) V 11 qua V quod M 11 eet V 11 quidam appellarl Nil manubioV 11 dicuntur VM 11 qua V /I manubie V 11 questore V

35. Gelliue 13. 30, 2 eqq. 11 ollUlum lTII qum V 11 quedam Y 11toliua corports VIl. /I in mg. M: Non pro plauto. In (llOiem -VOfeuS' am.phltl·lonie 11 dixit faeiem hominis R 11 atate V 11 rorum aliarum (aeiesdieitur, (re!ieua, om.) M U(leU V ooe1l R .

Page 10: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

· 10 .8 III ci Ii t t erar I] i f10 ri fdl e lP I] alt t as mat a.

corporis totius a {aeiendo dicta, ut a speeto species ct afingendo figui:a. unde Pacuvius fadem hominis dixit prostatura: 'aetate' inquit 'integra, feroei ingenio, facie proceravirum'. nee solum hominum sed etiam rerum cuiuscunquemodi a.liarum faeies dicitur. nam et montis ~t Jual'is et eaelifades dicitur.

36. Profligare est deperdere et destruere.37. Vestibulum a 've' pnrticula, quae turn intentionem

tum minutioncm significat et a stando componi videtur. quimaim nmplas domos antiquitus faciebant, locum nnte ianuamvacuum relinquebant, qui intra fores domus et viam medinsesset. in 00 loeo qui dominum eius domua salntatumvenie­bant, priusquam admittorontur consistebantot neque in viastabant neque intra aedes erant. id illa ergo grandis Iodconstatione quasiquadam constabulationo supra dicta spatiavestibula sunt appetlata.

3B. Vescum quoque ex (ve' particnla et esca compo­situm ct diminutionis ct intcntionis vimcapit. aliterenimLucretiu8 vese. sarem dicit ex edendi intentione, .aHtel'Lucilius vescum appellat eum edendi fastidio.

39. ~'oenerator a foenore: foenus a foetudictumaiuotet quasi a quadam foetum pecuniae parientis atqueerescentis.

40. Assiduus ex .ad ct sedco vel aase et dando etHa vel frequentem vel locupletem significat.

41. Quin coniul1ctio aliter diei putatur, cum quasi

36. GelliU5 1o, 0, 2.37. GeIUus 16, 0, 0. 8 sqq. I! que Veum R 11 intensionem VM

11 et otn. RI! qui] Q ri R 11 vias VII dominum aedium 11 sed neque VIIstabant om. V 11 in Mdes R 11 ab illa ergo grandis looi oonilistione etquasi quadam Gelliu8 11 sed ergo R 11 oonstatione V euro astatione ReonstitutioM M 11 eum constabulatione R 11 spaeia. V 11 vestibula om. V

38. Gellius 16, 5,6 sqq. 11 et intentionis o'll~. VR 11 intensionis M IJintensione MR 11 veseum om. V

39. Gellius je;, 12, 7 11 foenere R 11 fetn R 11 peeunie VIJ orea··eentis ae parientia R

40. aase dando R IJ exita. .frequentem et R et ita frequentem val V41. GeUins 17, 13, 211 exhortantes MB orantes VII ut om. R IJ

Iegia] vadis R 11 eomponimus: quasi VII non ideireocausas Isoorllotesnon defendit quin id ulile esse et honestum existimaritG6lll'usD exist!·maverit R .

Page 11: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

3\t)ei.litterat~iftorifd)e $l}nntaßmata. 11\

increpanl;es vel exhortantes dicimus ut (quin venis, quinlegis',aliter cum dicimus lnon dubium est quin M. Tullius siteloquentissimus' Illiter cum sie componirnus, quod quasipriori videtur eontrariumlnon idcireo cntlsam hane nondefendit. Socrates quin id utile esse et honestum existimarit'.

42.Soror 'dicitur quasi seorsum in hereditate nonmansura.

43. Frater quasifere alter.44. Humilitasseeundum quosdam est modestinmentis,

qU8e non effertur- supra sein .elationem. secundum veroconsuetudinem Latinorum est popularis quaedam ignobilitasseu deterrin1Um quod Gl'aeci dicUllt. '

45. Mansuetudo est mllnuum assuetudö ut putn cum quaenatura fera sunt manu traetari possunt.

46. Dcvotio est post defecatam vitiorum rubiginempurum boni desiderium.

47:, Misericordia est affectus subveniendi ex compas­si~)lle proximi consurgens munditia cordis nec praesentiumdeleef.atione nee practeritorum recordatioI1t.

48. Pax ddiv~rsam hllbctsignificntionem:' aliter enimcum significat requictem animi, aliter cum propitiationem•

.49. Pax est requies animae interiOl'um bonOl'um con-sideratiohe; " -

50. Imeius vel dolor est vivificatio mentis cx primosensu boni vel mali consurgent-!.

42. Gellills 13, 10, 3 seorsim B, 43. Gellius 13, 10, 411 frater vero M

44. M 8irJhabet: humile quid infimllm vel tenue velabieetumsignificare .videtur, veluti superbum altl1m et magnifieum. humile rursumet humilitas quaedam modcstia mentis, quae non efferturveluti suumcontrarium fatitus et superbia 11 seeundum quosrlamom. VII que V IJela~ione V lJ.ui relic:ua om. 11 deterrimum] !lraeca vox latet 1 for­tasse TO T(t7lEt·VOV.

45. om. M 11 manum B 11 que V46. om. M iI deseeatam V t

41.om. lIll1 presentium VII deleetatur VII preteritoruri-t Y48. om. M 11 signifieantiam R '11 ,requiem ]I I1 propitrationem R49.om. MV50~ om. MY

Page 12: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

51. Dipsas genus aspidis est graece, quae latine di­citur situla. quemcunque haec momorderit, siti perit. quaoadeo est parva, ut cum calcatur non videatur: cuius venc­Jlumantc extinguit quam sentiatur, nee tristitiam scntitinoritrtrus.

52. Adco particula, quae aliquando adverbii loeo po­nitur, ut Virgilius 'non adeo obtusi gestamus pedora Poeni',rursum pro (etiam' ponitur, ut (sonittus et adeo populus',p(mitur etiam pro coniunctione completiva.

53. Johel gracee * idest rcmittm'e: unde iobileus idest remissus.

M. Peticha impetus gladiorum.* * unde Oicero **

56. Orusta c\S,t gIacies., 57. Hilarum betum, iocundum, ridensfplaudens, gau'

dens, gestiens.

H.

•CaeeiliuB Bnlbus de nugis philosophorum.

3m 3aQte 1855 flberrafd>le ~. m\illfflhl oie pbiIo(ogifdJe m\eUmit ber meriiffentHdJung eines neuen IateinifdJen (5dJriftfteUers au'3oer .Beit stTajaM, befl CaeciJius Balbus de nugis phiJosopho-

01. Isidorus origg. 12, 4, 13 'dipsas genus est aspidis, quaelaHne situla dicitur, quia quem momorderit siti perit'.· 82 'dipsasserpens tantae exiguitatis fertur, utcum calcll.tur non videatur. cuiusvenenum ante extinguit quem sentiatur, ut faoies praeventa morte nectristitiam inducat Inorituro.' 11 genus asphlis est grece (graecae B)VB 11qno latine B Ustnll!. R 11 quencunque VMII hec VII qlle Vllparva estltf 11 cal()(ltur M 11 ante om, f! 11 extinguit] necat ltll\ ne tristici'am B

52. Gm. BIll que Vom, 11 11 non adverbii I 11 Virgilius om. R 11YirgiUus] 1Ie1l, 561 11 obtusi adeo J'ergÜiusll ponl V teneri R 11 pro om. R.

53. Gm. 11 grece VII grafJca z'nterpretatio intercidit 11 dimittereVII Iubilens It

M. om. M 11 Peticha scripsi : peta VR55. verba unde Cicero (ern. l'M) residua pars glossa6 vz·defltur.156. Gm. M 11 glll.cies. FINIS R.57. om. R 1I1etum VII gestiens. Quod repertumest ex petronio

arbitro M

Page 13: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

.8 ro ei H t t t tll rb i ft 0 ri j d) e !IHJ aTI t a ßmI\t a. 1B

rum*). 3d) roiO in furaer Ueberfid/f ben Q}ang ber UnterfudJung,11leId/e mJölftHn aur ~ntbcäung' besfeIberi fül}rte, l}ier ntiltbeilen.

3obaltne~ Snte~berienftß citirt im ~oTi(rati(tlß 3, 14 eine llingel'eSlelle au~ einenl~ulot, ben er ~a!ci(iui !Balous nennt.SIl ber;felben rebet biefer einen .Raifer an, •bem er e~ 3ur l]ol}en lil}re(lnt'edJnd,bap· er fic"b nic"bt alg Q}olt uercf]ren ließe. !Balb nac"b bie:femij,Uat foTgen bei Sm;eßberienps eine meibe l;lon W:po:pf}tf}egmataaUer ~l]Hllillpben, .Raifer / .Rönige unh 3elbf}errn, beren ~ointe barinbcftebt, bap Q}e'ouTb bit einaig geaicmen'oe mJaffe gegen !Befd)hnpfun.gen iei. i)iefe ~!nefbl'len }oUen llac"b!JJderjenß **) 18et1nulf}ung,rocTd)em has 18erbienfl gebüljrt J 3uerft auf 'oen ij,aecinuß }BaIbus auf"ntertiam gellladJt 3uf]aben, aUe au!ll ij,necilius !BaTbus ftanullen unb3roar nui einem !Bud/e beßfdben, lVeld)es ben ;titeT da nugis phi­losophorum fül}rte. &uf einem ~crgatllentblatt her .fjamvurgerStablbiblioll}ef aus hem uieracl}nlen 3nl}rl}unbert finhet ftdJ. nlimTid)aUitCocilius balbus 1. 3 da nugis philosophorumt eine ber

.~nell)oten citirt, llleTd)e Saresberienfig an ber angefüf}denSleUe er'alil}lt. i)iefe (1\1 unh fur ficb fel}r anfpredJenbe 18enuutf}ung ~cterjens

ift bie (,ßrunh(age, auf lVeld)et mJölifrin roeiler baut unb mit .fjülfe1:10" sohedae Linde~brogianae, roelcbe il}m .fjaafe mitgetl}eirt, uoc"bfeiner ~njicbt e~ Dur I§llibeu.j bringt, bo& lllidUc"b Snreßberienjii feine&nel'oolen aUß Caecilius Balbus de nugis philosophorum ge.fc"bövft; augTeid) et!ueiled er hen .Rreiß bel' ~lcet':ple aUß ij,aeci(iuß !BaI.buß um ein·bebeulenbeß 6tüd. ~ie schedae Lindenbrogianae, llleIcbemJöTffHn S. 13 ff. abbrud't, jinh nad) ber !Beml'rfung 2inbenbtogß 'exveto ms.lib. sententiarum' avgcfd)rieben 1mb tragen Uebetfcbrift'frngmenta Caeem Balhi oe flugis philosophorum'. S\)oun flllgen~nefholen, jiebaef}n an bel' .8nf}l, unb 5lVar ift bei bet fiebenten (Im ~n.

fang 'Caecilius Balbus Iib. UlI. da flUg. Philosophol'.' aUibrüd.

*) Caecilii Balbi de nugis philollophorllm quae superllllUt. Ecodicibus et auctoribus vetustis amit, nune primum edldh, commen.tario et dissertatione illustravit Eduardus Woelfflin. Basileae, Schweig.hauser, 1855.

**) med}anbfungen bet \j3l}iIl'fogen unb 6d}uhnänner. 'iraner 1840.6.109.

Page 14: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

lid) dtitt, aud) ~nllet fid) nod) bor bet ad/len bie ~otiA tLibr. 3.'l,Inb l:!or ller breißel}nlen 'Ex lib. III.' ~ie Uebminflimmung mit 61\:reßberienft~ bei her !Dlel}räabt berfelben ift unäweifeIl}aft, 3ugleid/ abet fin:ben fid/ einige berfelben in einem9Jhlnd}ener @~cerplencobet *) be~3el}nle1t

3nbrbun'oerl~. 3n 'oiefem fteI}t freiIicQ bet !Jlnme bes ~utDrs. nicQl, aber f

!Jeftfl~tauf 'oie ltebminftill~mung weift mlölfflin eine grofle 6leil}e l:lön~nefbolen un'o 6\1rüd}en aus 'oemfeIben 'oem (taccilius lBalbu5 3U. ~Ißhann'l11irb 'oie Uebmin~hnmllng 3\tlifcQen 'oiffem IDhitlcQcner @gerpl unD einer.6prudlfammlung in \ßarifer ~nnbfdlriften **). ntld)gel11iefen. 3n !8etreff'oer niiberen ~usfiil)rung her ~rgumenlation "erl11eife id) auf holl !8ud)uon mölfflin felbft. !Dlebrm her fo bem l'S:aeciIius uinbicirten 6ptiid)efiuben ftd) freilid) fafl gleid)Iautenb in bel' 6prudlfammlung Des \ßublitls61iruß, aber mlölfflin 3111eifell nicQt, bnf! ein lünUiget ~era.usgeber

beG \ßubIius 6\}rus bem lEaeciliu!3 fein <iigrntl}um 3urÜdgebm l\lerbe,Sugleid) flellt fid) bei ber genaumn Unterfudlungbes 3nl)aIlelljene. !Dliind}ener unb \ßarlfer l'S:1cerpte ljerau!3, bafl bieIes bauon bei!8incen3 uon lBea.uunis unb bei maUer !8ude\} luiebetfel)rt.

~iemit ift ber erfte ~beH bel' mlölftlinfd)en Unlerfud)ung ab:geftVloffen. ~er 31veile befd;äftigt fid) 3unäd)ft mit einer gelllluenUnterfudlung bet 6telfe im \ßolicrnlicus, 'bei l11eId;erCDelegenl}eitbaß !8etl)iiUni~ \'on 6udon unb !Dlncrobiu9 alt lEaecilius lBalbu9'bef\ltod)en unb entbedt l11iril, ilaji 'beiile ben lEaecilhti benubfen,l11eil illefer ila~fel'be' au~fü9rlid)er erßäblt, nl~ jene. tJann l11iril lBin:cenj bon lBeau\:lai~ unb feine bidleibigen 8pecula aUt !8etmel}tliugbet 3ragntenlfammluug ilea l'S:aeciliuß lBalbull benu~t ,3ule»! maltet

"') Monall. lat. 6292. @;icilt 311I)aH 1ft fofgmbcl': fot 1-83 u­hortatiCl Alchuini foL 84 11.-91 a nfragmenta Caeeilii" lIadJ fIDillffCiIlB~nfid)t fClI. 91 b exeerptio proverbiorum de )ibro Persii 98b exeerpUoex Iuvenalis saUris na b da lihro Lucani proverbia 116 a de UbroClaudiani 117 a Albii Tiblllli 118 a Marlialis e Xeniorum 119 b Horatiide Hbris earminum 125a Horatii ars poethla 128a de epodon 129 au Horatii sermonihus 143 a-162 Pllblius Syrus.

**) ood. Paris. lat. jt772 saee. Xi 4887 saee. xm i 4718 saee. XlI~.'Ineipiunt sententlae philosophorum I ifl: bie <!5lll'ltdJjammltmg in her iHtefl:cll1m brei ~nnbldjtiftm üfm:ldjriebeu, in ben anlletn luir\) fit 10 eingefeitet :ineipiunt düfinitiones philosophorum de omnibus rebus oontra querulossermooinandi.

Page 15: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

3tn ei liUu CI r Qi ft 0 ti [ d;l e \Tl ~ nn taß ma ta. 15

!8urle\}, 1m ebenfalls nad;l mlörfflin neben IDiögeneel2aertius ba~

Iffierf 'oeil @:aeciIiuil ausgc[d;lrfeben 1}at.

IDer britle ~l}d[ ftanbeIt l:lon ben ,Quellen beil @:aedlitiB ?BaI.bua *), bann bon ben 6d;lidjalen feines mlerfeB '3ule~t tlon ber6pradJe unD ber 8eit DeS ~ulorlll. :t'lie 6\)rad;le gibt feinen ~Il=

l}aWI\)unft für 'oie· Beit, ba eiZ Iauler miltefartertid;le 6d;lrifljleUerunb (jl:cer\)le Itub, in tneld;lm 'oie ~ragmente erl}'1f1eu fIn'il: Dal}tr· biemitteIartedid;le ~alinilät. IDar~ @:aecHht15 aber nid;lt tlor bie Beit%rajans ge[e~t tnerben bürfe, beilleiien bie Ed;lriflfteller, tneId;leerbenu~le. ~ber er fann aud;l nidJt na~ bieier Beit gtIebt ftaben,'on er OueU.e für 6ueton tnar. (jin bejtimmleil IJl)fitiueil Beugni~

enbiidJ für 'oie Beit beß @:aecilius ?Balbu6 finbet lffiöIfflin in bem~ragmenl bei Gare13berienfIil, meId;le15 biefer olll3 (taeciliul3un'o 3tn€lt,mie lffiölifIin annimmt, aU6 ber mombe 'oesjtlben eHirt I in'oe1l1erall3 ben Raifer, tneld;let fidJ nidJt als @Sott uereftren lie~, %rajannad;lmeift, bon 'oe1l1 gerane bies \TlIiniuil im \Tlanegl}riclis Ilnb~n'oete

tül}men'o l}erbotl}eben.\ IDer non bell %obten aufettnedle @:oednu~ ?Bolbui3fanb einen

marmen merfedJler an !mdlJI\J **) ,ber inbeü llid;lIB !.l1eueB für bit.6adJe ielbft tlorbringt, einen etenio l}artnädigm @egller an IDün~er ***),

lueld;ler in i~lll nidJt einen .8eitgenoITen %rajans, jon'oem einen GdJrift=fteller 'oes !mittelalters edennen tnill. @egen il}n nnftlll Iffiö[ff'lin t) feinen @:aedHuB ?Barbul3 in 6dlll~ tm'o !]alte in[orern leid;lles6piel, als :t'lün~er~ 2[ngriff fidl meift gegen 91ebenpunfte ridJtde.~ber barin ~atte biefer offenbar !ned;lt unb 3ugleid;l 'oen @runb bes

ull~eimIid;len GdJmcigens alisgefprodJen, mit tneIdJelll man übera« 'oen@:aecilius ?Bulbuil\ tlufgenommen 3U ~aben fdJcint, ba~ erflens 'oer ~i1eI

de nugis philosophorm:n feiu alter ~ite[ ift, unb 3tneitenB un=möglid;l ein alter Gd;lriftfteUer unter nugae philosophonlm tt) in

*) ~Hß folcI;e neuut m3ölffHu foll1clJbe: ~iccr(l, 113aferhlß 9Jla~imull,eeneen; uu~d)cr lei cl! ob er !Jlfutard] unD ~tobilCUll bClllllJlc. .\Llgt. m3ölff.!in 72.

"-"") ijldeifeUl! Sa{lrb. 1855 459 ff.***) IDiclelbm 1805. e. 654 ff.t) :Dielelbm 1856.e. 188 ff· IDagcgCll l\lieber IDüu12er e. 554 ff.tt) Sof)lllUlell eaHl'lbedell~6, bel' bOUIPadl !JleterfCll uuo mJölffHn

bell Xitct bell ~aeci1iUl.l lBlllunß uaclJgeafjn1t {lauen foU, rannte beITer bie jBe.

Page 16: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

trnftel' I]{bfid]t el'adQIte I]{nefooten nub l5vrüd]e "on \!.lQiloro~Qen. nid]t bro~,

ronbern elUd] "on $foirern, !tonigen, iYe{bf)mn u. f. m. "erftel]en lonnte.ilie folgenbe I]{nß.fü!}rung mirb aeigen, bap \!aeciliuß laolbu{l

ein mol)lbelannter l5d}dftfleUer au~ bel' Seit :.trajan0 Ht, bel' fid) nurl)inler einer feHramtn metnnimlltllng »erbirgt , baP. ~aecifiu~ laarbu~

aber ar~ merfaffereines laud}es da nugis philospphorum meit<gefeT,H (lud, nur ein miIUel(lltedid}er Sd}riftfteUer au fein ,,,ieImel}rein fe!}r moberner ift, inbem er im ~runbe nur in bel' \!.l!}Cllllafie \!.leter.fens nub fIDi.\Iff(in~ e~iftirl.

!tel}ren mir au ben l]{usgang~lJunflelt bel' fIDölfflinfeflen Unter.lueflung auriltf. iler ällefte, lveIefler ~lleciliuß laaIbut\ dUtt, ift 30'I,annei3 Sare{lberienfi0 im 3möfUen 3al}rl)unbtrt; bas 4lamburger \!.ler.gamentblatt flammt nlil'lllid) aui bem "ierael.1nten 3al}r!}unbett unb bie-l1embieflrift .llinnenbrogß ift, mie fiefl unten ergeben mirb, ebellrall~ nid}tälter aIG 30Q(lnne5. ;Iliefet fül}tf il}n, ltlol}lgemedt, ol}ne ben :.titelbei lauefleß au nennen, Polier. 3, 14 fo an: egregie quidemCaecilius Balbus 'imperator' inqllit 'Anguste, tum in mul­tis, tum in eo maxime e1ucet prudentia tua, quod isii non­dum te omnino insanum reddidcrunt, qui ut tibi applaudantnon modo diis sed tibi ipsi et populo iniuriam faciunt.deorum siquidem millUunt roverentiam, quo pari:ficant tibi.to arguunt insipielltiae, dum conditionis tuae repugnantenaturll te pat'em numinibus esse pcrsuadereprtlcsumunt.not.'t superstitionis inurunt popu1um, cui mortlJles deos proimmorta1ibus persuadent esse colendos. Sllne in co aliquiddivinum tibi inesse monstrabis , si omnes istos qui di-dni­tati tuae fraudulenter applaudunt rapi feeede ad tormenta.quis anim deorum ci parent J a quo se decepturü iriin­telIigit'( quis non irruat in eum, qui aureos Jovis ocu1oscruit, aut llrgento gemmisque sublatis Vestam nititul' ex­caecarc? quis de Martis eapite adamantinum lumen im­pune temerariis effodit unguibus'( nempe deos invisibileset immorta1es circumvenire et eis fallaeiae parare insidias

beutung bon nugne, mellU er ben vestigia philosophorum bie nugaellurialium im \)~ebentiter be6 !policraticuß eutgegen!el;ll.

Page 17: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

gravioris . cu1pae est eo quod ab his visibilium deorumfabrica sustentatur et regiturj et honorem nut contemptumqui istis exhibetur Hli remunerant. si sapis ergo) Auguste,in deorum hostes inl'lurges et te si non deum, quod ne·quaquam es, vel deorum te docebis esse cultorem) si de­ceptores istos exterminaveris, excaecatores tuos) deorumcontemptores) et utrorumque iniuriam pUllias. ' haee Oae­cHius. ~iefe 6teUe fetlt m3ölfflin in 'oie mom'oe feines @;aedlills,inbem et fteilidl bemerft, 'oati m3en'ollngen wie nondum te omninoinsBllum reddiderunt unb si sapis ergo if}m wenig bilJlomatifdlunb nidlt befon'oeri3 gefdlmadlloU borlämen *). ,3a 6. 83 gibt et fogar311/ 'oap ber 6til in biefen m30rten ,3oT,annes felbft berratf}e. ~odl

ll1et in biefer G:aeciliui3 9:3alblls? .Rein anbmr aIß G:aedIi1li3 !ßIiniu~

unh ber ®e'oanfe ber SterIe bei Sarei3berienfii3 ift aus bem !ßanegl;lricusauf ~raian entlef}nt. !.Ulan nergleidle 2/ 3: discernatur orationi­bus nostris diversitas temporum , et ex ipso genere gra-

. tiarum agelldarum inteUegatur) cui, quando sint actae. nus­'quam ut deo, nusquam ut numini blandiamur: non enim datpanno, sed da cive) non de domino sed de parente 10­quimur. unum HIe se ex nobis) et hoc magis excellit atqueeminet) quod unum ex nobis putat **), nec minus hominem •se, quam hominibus praeasse meminit. 2luunbem 52: 1:horum unum si praestitisset a1ius, illi iam dudum radiatumcaput et media inter deos sedes auro staret aut eboreaugustioribusque aris et grandioribus vietimis invocaretur.tu delubra non nisi adoraturus intras, tibi maximus honorexcubare pro templis postibusque praetexi. sie :fit, ut deisummum inter homines fastigium servent) eum deorumipse non adpetas. itaque tuam statuam in vestibulo Jovis

*) @5. 3 in ber mnmedung: 'flondum te omnino insanum) saUsincaute et insolentiiis dictum, neque elegantius est quod infra scribit,Ii 6apiserflo.

"'*) :>Die @5tclle unum ille- putat ijl cl)ne Bmeifel fo &u vcrberfem:et hoc magie excellit a.tque eminet, quod unum ille se ex Ilobis putate. q. s. :>Die ißorte unum ex'nabis fiub niimlidj eine :>Ditlogra~l)ic Im anberfel)t1e @5telle grrllttjenen l1l\orte unum ille se ex nohis.

81111[. f. 'Wlol. W. i. XVI. 2

Page 18: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

18 .8111ei Iitterad)iftorild,)e !lST}antasmata.

optimi maximi unam alteramve, et bane aerenm, cernimusu. f. lll. :t)iefe Uebeteinftimmung fiel Id,)on WölffIin aufl unh es lUathie!3, lllie frül)er bemetU I ein ~auptanla& für il)n" feinen ~aeciIiu,ß

IDaThuß in hie geit %rajans ßU l.Jetfr{)en. Wie fommt aller Gare6~

berienj'i!3 haDu ~aecmu!3 !j3Hnius ~u einem ~aeciIiuß IDaibus au madlen ?Offenbar fanh Garesllerienj'iß in feiner ~anbfdlt:iftbeß !lSa1'lfgj)ricuß btoß~aecmus aIß metfaffer genanntl unb IDaibus ift ein .8ufatll ben er uadlfeiner 2M TJin3ugefe{)t, olme bau lllir jellt ben ~ltunh bain nod,) uad,).llleifen fönnten. Wet irgenblllie Gareßllerienj'iß fennt, luirb nlir l)ierinlned)t geben; id) etinnert nur an !j3nbIiuß Gl)tUS, hen er 8, 13 init.14 fin. in eitten !j3ulllius ~(obiuf umtauft, obgleidl er bie merfe, für.lllcidle. er ibn alä merlaITer anfuijrt, nad)llleitiUdI auß IDlacrobiuBSat. 2, 7, 11 enlIel}nt, in lUeId)em er boell ben :t)id)ter bIo!! !Jlubliußnnt! 3111ar gerabe l)Ot ben ausgefellriebeneu merfen genannt fanb.Wie es fe!)eint, oeru1jt ber Bufa» ~[obius auleiner G:iceronianife!)enlneminißcen3, auf einer ~innerung an ben !JlubIius I mit bem ~icero

fteHI ßU tl)un l)atl ndmHell ben !Jlubliuß G:lobius *). ~a~ er übrigens!j31iniua ttoj? belS ~itateß fo frei nenu»t I baji er nur ben @)ebanfen,unb aue!) biefen nur in ben aUerliuperften Umriffen, nicQt bie WorteT}erübernimmt **), 1ft ebenfalls böUig in Uebminftimmung mit ber 2frtunb Weife feiner lBenUl}ung alter 2futoren. 'ijaft nirgcnblllo aI9 baI

1U0 i{}n baf3 lBerf3map 3IUin9tl gibt er il)re mlorte getreu lllieberl feIbftbann nie!)t, lUenn· er @r3ä{}Iungen ent1e9llt, um fo llleniget: lUenn er

*) ~i ijt ntögHdj bau aud) ber Bura~ n!8afliulllJ burd, eim lIicero.niani{d)e lRcll1ilti~cell3 I.lCl:anlaUt ill. ~d} bmfe babei an ben ll5toifcr .0.5!udHnll !8albull, beu Unterrebner in lIiceroll !8üd)em de natura deorulIl.Ober lUar eil eille bunfle &rinnertmg an lIomctiull !8albull t bm tyreunblIäfarll unb '2lUllullull?

**) ll5areilberienftil fd)eint bail lIitat 3u beuuyen I um unter bem@5dju~e bellfctben feinem .l!:6nille Me 1illaljrl}eit 3U jagen uub 3ugleidj beu cu.riales ,l)iebe öU ber!e\1en. ~ieß öeigm bie lIDorte , tlleld]e nnd] haee Cae.{}ilius folgen: faetio tarnen oculatorum (ließ adulatorum) praevaluit,quod et praesentium rerum declarat status. adeo quidem utsi quispopularium' modestiae eonscius assentationis et scurrilitatis vitio eredi.derit temperandum, hostis fideIium eenseatur aut invidus. aorum siqui.dem aUres tenerae sunt et iam obsorduerunt vero et linguam saevioremsine offensioue non admittunt. in quo quantum a virtutemaiorum aetas nostra degeneravit perspieuum est, eum sine patientiaaut nullum aut rarum esse opus virtutis verbis doeuerint et exemplis.nolgt bie oben el'luäl)lIte ~lIcrboteu= unb @5enteli3en[l1mmluug.

Page 19: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

.8 lU ei littetat~iftl)dfd)e lP~autal.lmata. 19

nidJtst9nlfnd)eu beridJtet, fonbern ®e'onuten eine1.l alten SdlriflfteUersnufül)tl *}.

Um 3u ttneciHuß !8albus da nugis philollOphol'um übel:;u'gef}en, fo lönuen lUh: biefen nu1.l 'oer !IDeIt jdlaffen, of}ne \Jon ber eben!Statt gefunbenen (inUaruung beil ttaedlius !8albuli! bei Sntei5berienfi~

3'lotiä lilt nel)1tten. ttititt lUitb betreIbe bem ~nid)eil1e nndl auf belltoben erltläf}nten lPergamentblatl ber ~amburger SlnblbibHetl)el nUß

bem uier3el)nten 3ni)rl}unbett, alfo und) Snreillberienjt-t!. ~uf biefeßfpäiere ~atum ift ein gro~e1.l ®eroid)t 3u legen, roie roit: feIlen roerben.3'liimlid}: nUer'oing1.l lieft man l)ier 'Cacilius balbus 1. 3 da nugisphilosophol'um', nuer hieß l)ei~t nidJt, lUie !IDölfJHn graubt, Cae­cilius Balbus in fei~em !8udle da nugis philosophol'um, fenbernCaecilius Balbus in bem 18ucbe de nugis philosophorum} b. V.

*) ~iell fa) cillt €5dJaarfa)l1Iibt clltgallgeu &u iein, menn er tU bem~uffat?e €5arellbct'ienfill in feinem lBerljii lll: flaifiid)en l'it,teraill 17 (mlj.lmui. 'lll ~.XIV.1859.) ball in ([. agmentianllu,lung iibergallgene ~ragmellt bell €5at\)rUllnad) €5arellbe 17 flatt nnd)

,.t>ierOIttJmllll adv. lov. 2, 14 tom. 2 p. 345 !BaU., \uc(dJcr luie @5d)llnr.fdjmibt allgielit für €5arelllieriell~1l Oudle mar, nbbrulfen liefi. lnad),pierOll\)lllllll !lUltet ball ~!agment folgeulmmafien: .Refert Satyrus, quiilIustrium virorum scribit historias, quod Diogenes paUiolo duplici usussit proprer frigus, peram pro cellano habuerit, secumque portaritlllavam ob corpusculi fragilitatem, qua iam senex membra sustentaresolitus erat,et ~f!:EI!0f1W' vulgo appellatus sit, in praesentem horamposc~mll a quolibet ct accipicns cibum. habitavit (al. habitabat antem)in portarum vestibulis et porticibus civitatum. cumque se llontorqueretin dolio, -volubilcm se haberc domum iocabatur ct se c,um tcmporibUsimmutantem: frigore cnim os dolü vertcbat in meridiom, aostato adsepremtrionem, et ut cumque sol se incHnaverat Diogenis simul prae.torium vertebatur. quodam vero tempore habens ad potandum caUCUlnligneum vidit puerum manu lloncava bibere et elisisse mud fertur adrerram dieens 'neseicbam quod ot natura haberet poeulum'. virtutemeius et IlOntinentiam mors quoque indicat. nam cum ad agonemOlympiacum, qui magna frequentia Graocia.e celebrabatur, iam scnexpergerot, febri in itinere dicitur apprehcnsus accubuisse in crepidineviae volentibusque oum amieis aut in iumentum aut in vehiculumtollere, non aequievit sed transiens ad arhoris umbram locutus est'ahite quacso ct spectatum pergite: haee me nox aut victorem probabitaut victum j si febrem vicero, ad agonem veniam: si me vicerit febris, adinferna descendam'. ibique per noctem eliso gutture non tam mori se aitquam febrern morte e;J:cludere. SDic !Beriinberllllgen Hilb 8uiiij,fe bCIl@5nrcl.\,berlen~1j (bie fteinem üliergelje id)) flnb rofgenbc: peram pro cellario habueritsecumque portaverit et quod clavam gerebat - porticibus civitatum usquequaque prolitens vcrum et trauseuntium abigens aut notans vitia, quacmores foedabant. cumque - poeulum•. nihit urnquam de animi rigore

.emisit in eodem ",ultus teuort'l etiam adversis interpcllantibus perstitit et

Page 20: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

in bem $IlIicraticu~ be~ Saresberienftit ~er $oIicratiCUl\\ riibrt ja be­fanntlid} ben mebentitd de nugis curialium et veatigiis philo.sophorum. ~alJ bie borIiegenbe ßufammenAicQung biefes :titeIß (denugis philosophorum) eine geroifl}nIidJe roar unb man baß !Bud}bes Sare~berienftß lieber mit ber mbfiiraung nelS anfdJeinenb nerfhinb.lid}en, aIß jenem unnerftänbIid}en :titel ($olieratieu~, beaeid}nete,aeigen (Wate im SOl1l}Uogium beB 3acobulS !magui *), wo ber $oli.cratieu!:! liber de nugis philoaophorum genannt wirb•. ~teilidJl}aben ~iiuver unl:dIDöffflin l1ier bas !Bud} be~ (taeciHuß wie'l.ll~rAllfin.

ben geglaubt; Ievterer nennt fogar bie belreffenben SteUen bes $oIi.Ctaticll~ $oxaUeIfteUen. UnabweisIid} roitb aber biefe ~rnliruug ba­burdJ, bnlJ widlid} im britten !BudJ bes $oIicraticus jene auf bem~atnburger $ergamentblatt nad} 'Cecilius balbus 1. 3 de. nugisphilosophorum' erAäl}Ite 21netbote »on m{e~anber unb bem See.räuber au Iefen ift, unb gerabe in bem (tal'itd (14), au belfen mnfangjener <taedIiuB !Balbns non SarelSberienfts cHirt wirb. ~ß liegt auf1m ~anb, bCl~ bie lIDorle belS leilmn 'haec Caecilius' faHd} ner.ftanben un'o auf baß ~orgenbe, namHd} 'oie mnelbotenfammlung inbemfeIben (taj)iteI, beaogen wurben. ~ieje Sammlung bes Sare~.

berienftil, fo wie Me 2lnetboten, weId}e er l}ier unb ba im $oIictaticulSer.;äl}It, Wurben überQaul't mit ltlorIiebe für 'oie libri sententia­rum Denu,t, roie bie!3 eben bie oben erroii{lUten 2inbenbrogijdJenG~cerl'te 'ex veto lib. sententiarum' belveifen. ~ie 2lufid}rift,lueld}e lIie Behedae be!3jeIben (fragmenta Caecili Balbi de nugisphilosophorum) gaben, fflbrte lIDölfflin, wie fdJon ~ünver rid1ligbemerlt yat, irre, inbem er alle bort milgell}eiIten ~netbolen aUT (§;ae.cHiu!3 !Balbu!3 be309, WaQrenb in ben schedae auilbriidUdJ, oQne.8weifeI nad} ber ~anbfd}dft, l1leld}e 2inbenbrog benuvte, 'oie mnetboten

ut plene SoeratiGumnosses, GalGatis turbinibus fortuitorum adversus oroßemclolorem ilt miseriam uniformi durßvit proposito. dieebat enim haeGsemper a philollOpho aliena et impotentem sui animum, in quem fl!rtunaequippiam lieet. virtutem ete.

*) 2, 8, 16 'qllapropter Iibro tertio de nugis phiIollophorumna.rratur Socratem dixisse, sapientem offendi non posse, immo adver.sus omnem fortunam eonstans et immobilie manet' Saresber. Polier.3, ]4 p. 168 eil.. Planti~. 1095. ijerner 3,3,]3 lunde libro de nugisphilosophorum de Julio Caesare legitur' ete.:-:-: Polier. 4, 3 p. 183.3, 14 p. 171.

Page 21: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

3tu ei litt er I.H~ i ftotifdJ e ~9 a nh ßmata. 21

lleaeidJnet tuerben, tueldJe aus CSaeciliuß maleus lib. da nugis phi­losophorum entlel}nt fein follen. 60 fin\lct jidJ aUt fiebenten "') 'oie!RoHa Caecilius Bnlbus lib. IIII. da nug. Philosophor.~Ne

betreffenbe 6telle beä 6ateeberlenfte ftelH 5, 17 io bau enttueber ein!l3etfeQen bee (.S;~cerptore ober bes ~bfdJteibere anauneQmen Ht. 5l)af;biefe &uffafhtng bie rid)tige ift, seigen bie anbem ~nelboten, lVeldJe(bie adJte) 'Libr.3' unb (bie breiJeQnte) 'Ex lihr. In' dUrt tuerbenunb tuirllid) im britten mud)e \lee 6are~berieitftg c.14 Iid) finben. 5l)ie &uf;i.vrift ber 2inbenbrogiidJen schedae iit, tuie i.von bel' ~u{lbrud frag­menta aciat, bon 2inbcnbrllg benfeIben gegeben, offenbar tueil er »er:mutQete, baU aUe biefe G:r3liQTungen auß bemfeIben iQnt nnbefcmnten~aedliue maTbns da nugig philosophorum ftammten. 5l)em lVibel"ipridit,nid)t, menn, luie ?IDölffnn 's. 190 5l)frttper gegeml'ber geItenb mnd)t,in ber mansa~ilosopbica, einer. 6d)tift aue bem brUten miertelbee breiael}nten 3iil}.Q~nbett{l, 'oie 3meite, britte, fünfte unb fiebcute~ndbote bei 2inbenbrog aUe 'Caecilius Balbus de nugis philo­sophorum' unb 'Caecilius Balhus ubi supra' (Hirt lVetben. ~ie

jieoente i~ aud) Dei 2inbenotog 'libr.3' b. Q. aue !polier. 3, 14 ange,fÜQrt, menn nun bie anbem fid) entmebet gar nidit, ober bod) ni.viin betfelben ~alfung im !policratieue mieberjinben, fo aeigi biee ebenbaf; ber &usbtud 'Oaecilius Balbus de Dugis philosophorum' ben15prud)fnmmlem bes !mittelalters fd)on ebenfo geläufig getuorben mar,mie 'oie ~lamen ~ato, marro, !pubIiu!! SjJruß u. f. tu., unb ba~

fte i'9m eben fo tuie biefen 'gemnloie &ndboten unb S"rüd)e aueigneten.5l)er XiteT de nugis·· philosophorum lJal aber nod) eine

weitere &efdJid)te. !Rad) 5l)ünVer <S. 657 finbet fid) nämlid) ht einemlBu.ve, betitelt compendium moralium· notabilium, belfen merfafferHieremiits Iudex ober Montagnonus da MontanioDo lJeiflt unbim 3al)re 1300 alS! mid/ter iU ~abua »erftorben tft, eine cronicada Dugisphilosophorum eUb:t. &Uß il}r metlleft 6llrl1d)e ange- .fl1'9tl, \>on benen feiner, mie ~ünver fagt, nid)t auß ~iogeneß

2aerliutl genommeniit, bie fogar in iQm &ttlltbnung (fie merben

*) m:e ilt biee bie @'IlelIe, llleldJe 2BölffHn unb IDCiign.) fll ßt'llfieeseilt' n madJte, lud! fie !Be.fe ulln ~ufllniuß enfl)idt, alfll fdJluer gegenlQ:'ltC $allluß aTe ßeitgtnofftn i::rajllne in bit illiagfd)aale fiel.

Page 22: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

22 .Bwei titterarf}iftodld;le $f}anta~1nata.

faft imme!: uad;l staj)iteln bet cronica angefübrt) g!:ö13tentbeU~ .1nit~iogene~ fUmmen. !lIlfo eine 6ammlung, bie ben :titel Don 6a'!:esberienpi cntfef}nellb f)aul'tfdd;llid;l aU6 lE~cerpten bet iateinild;lenUeberfe~un9 lJeß ~iogene6 2aertiu~ heftemb., weId;le ja aud;l mlaltermude!) oenutlte.

60 wären wir benn »on einem <5<{1rillfteller erlöft,.. ber ein .Beit.genoffe bes %acitus I ein mud;l de nugis philosophorum ge,fd;lrieben unb unter lJielem feItfamen !lIuflbrm'f 6prud;le Don ijelbf}menunb anbeten, bie !lIlIeß nut feine $[JHDfopf}en waren, berftnnb, einem6d)riflfteller, bem, obgleid;l er bod) nad;l mlölffIin in guter .Beil lebte,maleriu!> !IIla~hnuß aIß Ouelle ni,d)t 5U fd)Ied;lt war•

.Bugteid;l f}aben wir fremd;l einen !Ramen fur eine ber OueUentmloren, aus ber biejenigen 6jJrün,e uub 2tnefboten in ben 6j)rud)lamm'lungen belS !IIlitteIaUeriS f(offen, bie ftd;l nin,1 auf uns berannte €>d)rift,fteUer äurüdfül)ren laffen. ~arunter ted;lne in, nalürUd;l biejenigennid;lt, bie tlon il)ren lE~cerj)toren erweitert ober fonft wilIfül)did) aUi,gefcbmüUl IDurben, wäl}renb biefelben Iqrem ~auj)tbeftanbe und;l auGmaIerius !IIlc:~imui unb aqnIid)en llIutDren nUGgefd)rieben pnb. lEinegtope !lInänl}1 130n folel}en finbet M im mlölffHnfcf)en ~aecmuG mal,bUß. 3nbe~ ift bier nid;lt ber Orl l bie Ouellen ber 6prud;lfamm'(ungm nnu}äUweifen. Um eine folebe Unterfun,ung äu fübren ,mü~te

naG !IIlaterinI boUftänbig \)orIiegen, bon bem bon, biG je§t 'ocrgrö~te %l)eiI non, nid;lt augängIid;l 1ft. ~llffenmd) wirb mlölfffinunß ftalt einer aweiten !llußgabe beß ~aecmuß lBnlbuß, weId;le et anlgelünbigl*), mit einer Unterfuebung übet 'oie OueUen ber €>j)rud;lfamm.lungen erfreuel1: ba& er barin mefd;leib wei~1 aeigl eben feine ilbtigenitlgemannte unb forgfiiItige €>n,tift üoer ,,~aeciIiu6 !Balous.11

.Bum @rfat\e jeilod;l für 'Caecilius Balbus de nugis philo­sophorum' wiU iel} auf einen anbern aufmertfam man,en, weld)ermögUdierweife eine OueUe füt 'oie mitteInttedin,en €>jJrun,fammlungengcwelelt fein fann. !lln meQmn 6teUen bes ~o[ictaIiCUi!l eHirt ndm,Hel} 30f)anneG 6areßberienpitl einen ~rnbianU{l, beffen €>d;lrifl er 8,11D9ne 91amen beß !lIutors unter bem ~iteI vastigiis sive da dog­mate philosophorutn,2, 26 mit bem mamcn beß metfafferil, aber

*) ~!edeifell(l 3af)tfl. 1856. <25. 199.

Page 23: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

abgeEütätem %itel de vestigiis philosophorum clUriiijtt. ~en %iteIgatf mie IdiIgl't bemerltf 6are9betienftG im aweiten %iteI bes ~oIicratic.us

l1ad)geaf}mt, ein 8eid)en, mie fef}r gerabe biefes lBud) feinen mcigungen nal}e[ag. (fß ift äugleid) uad) 6d)aatfd)mibt*) ber ein~ige unB ~ertotene 6d)ti!t<fteGel; (lu!3 bem ~(tettf}um, ben 6areßbetienfts felbft gefannt unb benutitgat. IDiefen B(abianuß ibentiftcirte niimIid) ~ontanuß in ber ~nmedungam IEnbe belS fed)i3ten lBud)es ber 6ahltnalien be13 IDlactobiuß mitbem ~licomad)u!3 'ij(a'oianus be!3 !mactobius unt! l5l}mmad)u!3 un'o belltmitius micomad)U!3 3[auianuß auf 3nfd)dften **), beffen 2tnbenfen inerld)öp!enber !meile O. 3ablt ***) .erneuett ijat. ;Die mermutl)ung bes$ontanuB !anb iilmalt lBeifaU, äu(etit nod) bei 6d)aatfd)mibt f md<d.Jer aufs entld.Jiebenfte berfefben äuftimmt. 2tbet aud) ijiet Ht esber :titer bet 6cf}tift, ~ld)e__ bJls [ebf}aftefte !mi~trauen rege lUad)t.;Dap aUerbings jener 3(a~ianus bes !macrobius unb l5l}mmacftui'll5cf}riftfteUet mar, beäeugen eben jene 3nfd)riftenf bon benen· bie eineibn historicus disertissimus nennt, bie a.nbere feimr 2tnna(en ge'benlt, meId.Je bem 5l',ijeoboftuB gewibmet maren. mOtV niiijet an ben3nijaIt ber ~on 6areBberienfts citirten l5d)rift fÜQ.rt 6iboniuß ~~olH,

narilil, welltet nad) ber mal)rflteinlid)en IDermutf}ung 3an6 prolegg. inMacrob.l5. XXVII midu!3 micomad)uB 3(abianuB meint, menn er ep. 8,3 fagt: Apollonii Pythagorici vitam non ut Nie0 machulJ sem'or ePhilostrati sad ut Tascius Victorianus e Nicomachi schedio ex­oerpsit quia iusseras misi t). 2tber reIbft burcft biefe (frwii9nung einer

*) ~. ll. D. @S. 216.**) ;Die eine berreiben ifl bie neu aufgefunbene 3ufd}rilt, iuclcfte bc

lRoffi annali XX.I@S. 288 ff. bcganbert l)atj fie berid)tet, bau auf Wntragbell @So'!)ne13 bie @)latue bell ijtal:lianUlI aUf beut ijorum anß tuieberaufgeridjtet wurbe. s!)ie altbm finbet fidj bei steUermann vig. . 54, 118.S!)iefeibe war aUd) fdjon l.\3ontanull (Macrob. ed. 2. auctar. not. p. 741)nad) einer ?lbjdjrift llon @Scrilleriull befaunt.

***) 'Beridjte ber föd)f. ®el. b. !ID. 1851 @S. 336 ff.t) 3dj bin in eiue biß'fJel: iiberleljene WotiUlber eine

grnmmatiidje @)djtift uß beibritt[Jen au fbumu. 3m lEatatogber 'Bobbienflll bei IJRuratori anl;. !tal. tom. III @). 820 wirb uämiidj ausgefüljrt: liber I Flaviani de c<:msensu nominum et verborum. ijlauianullgeg5rt oU ben ~menbatoren laleinildjer ~utoren, jo gm ein bcrartigeßl!::f)ema nidjt fem tag. mon ®cfi Wencrobiuil ljabenwir in nod) eine grammatiidje It iu. e aubere 'Beitlnnbt.niß gnt eil mit beut ij(auinnuß, weidjer schol. Bern. Verg. eclog. 6,62cith:t wirb: herba quae circa caudices arborum nascitur beneohms vel tQUllCUll nOmen herbaenascßntis in cortice vel in. pariete, ut

Page 24: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

!Sd)tift über ill'ollonius bon :tt}llna nad) ~f]i(oftratuB wirb bas lBeben,ten, weld)ell ber :titel einf(öfltt nid)t geI}oben. fIDall foll vestigia bebeu.ten? ilud) im ~atein bell 9)1actooiuß unb feiner 8eit f]at biefes fIDortfeinen anbeten !Sinn unb feine anbere ilnmenbung gefunben, als ben el!in ber ~atinität übetflaupt 9at. ~rft burd) milteIarterlid)e <iorrul'tionfann vestigia bie lBebeutung bon dogma et9aYten, in weId)em,!Sinnees fomof]I in bem bon €iatesbetienj'is augefül}rten %itert als in, feinemeigenen genommen SU fein fd)eint.

ilber uod) gröueren ilnftoß erregt ein 'lJragment, mefd)es aUsbem lBud)e bell 'lJlabianu9 t ball man fid) bod) als ~enbant au bergtied)ifd)en !Sd)rift bell IDiogeneB ilaertiull botftellen mufl, citirtlultb. 3n biefem lBud)e de dogmate philosophorum foll ndm.Hd) 'lJlabianull nad) ~olicraticull 8, 11 bie GJefd)id)te bon bet 9)1(1=trone SU ~pl}efull, bie ~etton in feinen €iaHten eraäl}Ien IdUt,mitgetf]eilt unb biefeIbe aIß eine waIJre GJefd)id)te blltgelragen I}aben.Ita tamen ex facto accidiss6 Ephcsi ct .E'lavianus auctorest fagt !Satesberienfis t nad)bem er bie GJefd)id)te nad) ~etton,

ben er nennt, etaiiljlt I}at. ills Wenn 'lJlauianus, abgefel}en baullntbau eine fold)e GJefd:Jid}te boch fid)er nid)tll mit einet ~l}ifofol'f}engefd)id)te

au tljun I}alte, bies Uon einer (gqlil}Iuug fJlitte fagen Munel!, me{d)e~etron aI5 sur 8eit bell ~rad9Ietll in ~l'!]efull gefd)el}en borbtingfnIlipt t 'lJlauianus, beffen mereI,mt 9)1acrobiuB bon ben fictis amato­riis casibus beg ~etron fl'rid)t.

Unb bod) mujl es ein lBud) bon eben jenem 'lJ(abianu5 bieiell3nl}aItll gegeben I}abeu, ba fid) gar nid)t einfebe.n IliUt, burd) wdd)en8ufaU man gerabe auf heu mamen he~ 'lJlal:iianu~ gefommen ware,um einer ilnefbotenlamm{ung ber ilrt hen mamen elnefl metfaffer~

I,JI,lräufe»en. ilud:J vaffen bie übrigen 'lJragmente *) aU einer ~f}ilo.

Flavianus ait. eier ilt (Papirius) Fabie.nus gemeint, aUß beffen SBlidJtrnde caussis naturaHbus Me SBemedllllg über museus genommell ilt.

!» Polier. 2, 26 Itotius denique 'Veteris philosophlae princopsPlato levem ut fertur, quod tamen de Homero vodus diceretur, neseloquam nautarunl quaestionem expIieare non potuit. unde oum ab eis.dem lmpudentius et protaotius dedderetur, ut erat vir verecundi ingenH,quasi to:dcato eonfusionis iaculo perfosllull ad mortem spiritum novissi­mum exhala.vit. puduerat enim quod quasi tofiua a.cademiae impro­perio exprobraverant principem ,phiIosophQrum. Graecillo.etiam minimagnorare. hoc autem aBsedt l"lavianus in libro qui da vestigiis phUo.

Page 25: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

81l.lei Iitteurl)iftorifd)c !pl)antasmata. 25

fov~engefd)id)te, Il.lenn etl €lud) feItfam fft, ba& nad) bem einen bie alberne~efd)id)te tlon .pomers i:o'oetlart (nergt. lllllletillS !D1a~imut\ 9, 12)auf !plato von l)'einben besfelben übertragen Il.lurbe, in einem anbembie 2leulierung fiber ben C»ebraud, bes 6Viegeltl !plato in ben !Dlunbgelegt Il.lirb', Il.leld)e mit einer anbern !menbung \lon IStobaeus serm.28 bem mias, tJon ~iogenetl 2aertiu!3 unb anbern lSofrates 5ugefd)tiebenIl.lirb. $>ie lBermiUlung liegt barin, ba.li ISaresberienns baß mud) besl)'lal:lianus nid)t mebt in util>tünglid)et C»eftaU befa&, fein l)'lavianu!3llieIme!}r ein li~cervtertcobe~ bes !DlittelaItertl Il.lar, dl)nlid) ben !D1ün'

"d)ener unb !pariier .panbfd)riften, ll.leId)~'.~eiQ}elegen!}eit beß (!;aecUiuß18albutl erll.läl)nt Il.lurben. ~en .pauvtbeftan'otl)ei( 'oe.€lfelben bilbete ein18ud), lueldies ll.litfIid) bon mirius *) 9licomad)utl l)'la\lianus bertflbtte,ober ll.la~tfd)einIid)er li~cer~te betlfdben, beITen i:itel abet unmögIi~

de vestigiis sive dogmate philosophorum gi:lautet baben fann.!mie baß feHlame vestigiis in benieIben bineingefommen, l1etmag idinidit au iagen, de dogmate philosophorum bagegen erinnert anben i:itel beil ~iogenet\ 2aertius ns(}i fJt'W'/I J 0 rp- d i W '/I xai a1lo.rp;TEfftc1iW)I 1:0011 611 rptAouorplcf EtJooxtp-TJfull1iwv. Um biefen stern,ber tJieUeidit nod) »um gto&en i:l}eiI autl ben 6vrud)iammlungen au ermittelnIl.llire, nur ba& man aUeß roegaunel)men l)iitte, lVa~ aus lUalerius !Dla~i.

mu~, !Dlacrobiuß u, i.ll.l. gefdiöl>ft fein fönnte, ober nad)ll.leisHd) erit bur~mUtdaHedidie Ueberjefung 'oetl ~il)genes 2mtius in biefetben binein.gdommen, lagerten niQ aUmäl)liiQ li~cer~te au!! allen tnögliiQen anbeten

sophorum illseribitur Xenophontinos faoiente invidia. adversus Platonisgloriam impudenter finxisse.' 8, 11/sunt eius (Epieuri) &uotore Sellecaegregia multa. quae passim possunt apudphilosophos inveniri et proparte expressa sunt et eongesta in ltbro qui inseribitur de vestigiis sivede dogmate philosophorum.' 8, 12 /eum teste Quintill&no ValerioFlaviano et 8Iiis multis Soerates etlam in senectute didioerit musioam.'ibid. 'quid ergo viro oum speeulo, nisi in eo C!l.SU quo iUud Platonemgestasse testis est Flavianus, ut videret in eo, quantum peregrinatio,studli fervor, acumen temporis, processus a.etatls de naturali statu mu­tasset fidei indielo, quae hona et mala. fidellssime pl·otestatur.'

*) SD~r 111tll1le Virlus IdJeint ht Il~r ~tlnbldJtift, rorld)e @5tlreßbetien~ß

benUjite, in Furvus COTrUll1l!ht gChlelm, ober bod) \.1011 @5nrellTmienjiß 10gelelelt worben ~u fein. SDmn her tyurunl!, von bem bleler im (iuUJeticuß23. 197-210 fpddit, fann, lllie !/leterten !lere~en, fein llllber~r alß ij{aviallußfein. - ~ß ill nidit unmögHd), ban emd) vestildls auf einelll uerllllglMtell23erlnd) bel! ,@5nreßberien{ill Imugt, bm in leiner ~ßllbjd)rift unle{edidl Oe­lVorbenen )tde1 311 beuten.

Page 26: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

26 Bmei li tt erat 9ift "Ti fdJ e \}l f} a11 t a ~ mat a.

GdiriftfteUern an, bei henen 2tnefhoten oher Genten~en ~u finhen hlaren.Unh fo gefd)af} eEl, haü audi bie @lefdJidite bon her !matrone auG:i'befu5 *) in biefe (%~m~tenfammlung fam, unb amor mit einermedmÜrlligen (grmeltemng, bie ali3 !Beifpiet bienen fann, \tlie bllr~

ftditig man fein muü, ef}e Inan auf eine foldJe (grltleiterungf}ht eineanbere Cuelfeannimml. !Bei \}letton fdilieü! befannlIidi bie @lefdiidilemit ber lBer\tlunberung beßlBoltei3, baß ftaU bes ,villgeriiQtcten ben!mann ber !JRatrone am .l{reuije !Jungen ~ef}t. ~iefer 6djlufl genügtebem mitldnltedidJen &bfdJreiber nidit: mulieremque !radi! (fagtGarei8berien\lß 8,11 DOll" itlabianuä /l

) impietatis auae et aceieriaparricidalis et adulterii poem~s Iuisse **).

&u 9u ft !R ei ff er fCO ei b.

*) :lliefe @eftf)id}te \lammt aull ben {grcet~tencobiceil beil ljJetroit.:lliefetbe flnbet Pdl eil13dn, ein Umllanb ber {d}t aU! ~eftiitigultll ber obeno.ußgefllrodlenen ~npdjt bient I in einer \llarifer ~,llnbid)rift (ood. Mll.zarin.12615. s. XII), bmn ~nI)alt folgenber ift: Boethius. Bruno epiaoopua (comm.in gen. et exod.). Senellll. da aausia. liber aotionum SeneeM.Petroniua de muliebri levitate dieit quam fll.oile ll.mll.tur, quam oLtoetill.m filiorum oblivisllitur. NuUamque esse feminam tarn pudillam quaenon peregrina libidine usque ad furoreIn avertatur. Matrona JluedamEphesi tarn note el'at pudioillie •.. qua l'atione modUIlS isset in oruoem.

**) $Cflluiaut iil bie ~rlt1eiteCllug bura) baß auf Die @efdjicf)tebei ljJetfon ~ofgenbe: risu eXllepere fabulalU nautae et erubescente nonrnediooriter Tryphaena vuHum saum super Gitonis cerdcem amabiliterposuit. et (Heil at) non Lyoaa risit sed iratum oommovens oaput,siiustus, inquit, imperator fuisset, debuit patria familiae oorpus in monu­mentum referre, IUulierem adligere orulli. ~ucf) bie lillorte Ha tamenex facto aoeidisse Ephesi flaben einen ~uflaIt in bern, Illail ber ~r3Iifj!etber @efdjidjte bei \.jletrol1 Ilorauilfujidt; nee se tragoedill.s veteres ourare autnominll. 5ll.eculis nota sed rem aua memoria faotam expoaUurum seesse, si vellemua audire.

Page 27: -16-1861 RhM-Platzierung 5 · 2010-12-03 · Q1loffen 3.um >:te~·t be~~elliuG im llebdgen ang~l}t, fo genügt eG äu bellterfen, baflllUe'\!(l,lmeid)ungen Uon bem %el,:te bei .ßer»

160 IDUßt elle u.

;t)ie bon lIo~ffen in feinem 18ud;e: Ueber bie \}(ugfvtaa,e u. f. ro.ber lot. epraa,e 1,6.97 ff. angefiil}den 18elllegfteUen fur bie fd;l11adJelm \}(ffimiratiolt unb bem m1eßfaU giinflige \}(ußfllradJe bei3 n bllrlIonfonanten, be[onbetf3 \lot s unb t, raffelt fidi nodJ lmtdJ eine !lM~e

bon %batfadien au!\! bem )j5l1teanU5 be!\! 2ibiug bennel}ren. ~ier finbetfidJ änniie!}f!· an 11ld}refen eterlen bie 6d}teiblDei[e ocennsio ftnltoccasio; fo 24, 19, 'lI oeeansioncm; 24,23, 5,· occansionem;24, 36, 8, occansio; 24, 37, 6, occ8nsionl; 25,20, 5, oeean­sionem; 25, 38, 12, occansio11em, oceansionis; 29, I, 23,occansioncm; 29, 18, 11, oeeansionem. ;t)ie \}([fi11lHation biefe!3n in bem[eIben m10rte äd9t fia, au l11ieberljoIten !!RaIen im )j511tifinU!3ber etften ;t)ecabe; [0 3, 66, 18, occassio11em; 4, 31, 2, oeoas­81011em; 4, 32, 10, occassione; 4, 53, 9, oceassionem. \}(n

bie non lIorjfen für bie ljor11l tras anftalt trans in .sufammenfetlun.gen angejüljden beiben l!leifllide aus 3nfditiften reiben fid} ClUß bem!ßuleanu5 folgenbe: 26, 39, 17, trasgressus; 26, 48,4, trase011­derent; 27, 5, 9, tramisit, s über ami 27, 9, 1, trasportati;27, 48, 14, t1'asitio, lDOJU nocQ aus bem !!Rebiceu5 bes %acilns?llnn. 13, 35 trasrnotac rommt. ;t)er ?llu!ilfaU heg n not t {tnbe!fid} im !ßuteallU!il 25, 21, 2, 'Vocatis für vocantis; 26, 1), 9,pugnatium füt ,Pugnantium; 27, 16, 8, interrogatis scribaefür interrogant1 sCl'ibae; 27, 29, 4, Halimetus für Alimen­tus; 28, 25, 5, percnnctates für pcrcunctantes. !/locQ füge ilijbieren l!lemerful1gcn f)il1äU, bau 'oie \:Ion 3Iberg im ~nniu~ (maf)Ien,m. 15) bure!} mermlltl)lIng f}ergefteUte ljorm fiere ~d} finhet im )j5u:teanul'! 26, 3, 13, unb alDar in einer feiedilijen f8efragung bel'!mo[fe~, 1110 aHctlqÜmlicQe ljormen an ibm 6teUe finb.

l!lranbcnburg.

l!l e r i dJ t i gun gen.€5. 19 ,8. 25 \J. o. lie6 habitabat) autem. - ii!5. 19 ,8. 1 Il. 11.1.

remisit. - '0. 26 ,8. 7 \J. u. (mnlll.) i. posuit. at non Lycas.~n 18anb XV ii!5. 563,8. 13 Heß ridtculi videa.ntur fUt r.

viderentur.

l80111t, IDmct \JOII Q:arl @eorgi.